Universal Dependencies - Xavante - XDT

s-1

GL-CLX16.1

Aibö te mo . Pi’õ te mo . Ba'õno te mo . Õhã te mo .

s-2

GL-CLX16.2

Wapté te wara . Tsa'ẽtè te wara . Uhödö te wara .

s-3

GL-CLX16.3

Aibö te mo buru u . Pi’õ dzéma te mo buru u .

s-4

GL-CLX16.4

Aibö pi'õi me te tineb dzahuré buru u .

s-5

GL-CLX16.5

'Watébrémi te mo 'ri tẽme , tina u .

s-6

GL-CLX16.6

Aibö te wara pe'a dzô .

s-7

GL-CLX16.7

Pe'a te tiwi wara .

s-8

GL-CLX16.8

Tsô wara wa te tiwi wara .

s-9

GL-CLX16.9

Aibö ma wei wi .

s-10

GL-CLX16.10

E marĩ dzô ma wei wi .

s-11

GL-CLX16.11

Ti'ra tete tsabu da ma wei wi .

s-12

GL-CLX16.12

E te dza apö mo .

s-13

GL-CLX16.13

Ĩhe te dza apö mo .

s-14

GL-CLX18.1

Pi'õ te mo buru u . Tame te wapa aibö mreme hã .

s-15

GL-CLX18.2

Aibö te wei mo 'watébrémi me . 'Watébrémi marĩ na te aibö tsadanha .

s-16

GL-CLX18.3

Aibö ma atsa tsada'ö marĩ na .

s-17

GL-CLX18.4

Apötsi , 'watébrémi te marĩ aibö wi waptẽ , tsa da .

s-18

GL-CLX18.5

Pi’õ tsa'ẽtè te romhu buru ãma hã . Romhuri ãna hã , marĩ datsa da hã , höimana õ di .

s-19

GL-CLX18.6

Tahawa te romhu tsa'ẽtè .

s-20

GL-CLX21.1

E te ĩromhu . Ĩhe , wa romhu

s-21

GL-CLX21.2

E aibö dzéma te romhu . Ĩhe , õhã dzéma te romhu .

s-22

GL-CLX21.3

E 'wa hã marĩ hã te tsadanha . Wanorĩhã , marĩ hã wa tsadanharĩ ni .

s-23

GL-CLX21.4

E anorĩwa'wahã te ĩwapari dza'ra wa'wa . Ĩhe , wanorĩhã wa wapari dza'ra ni .

s-24

GL-CLX21.5

E marĩ te ĩwaptẽrẽ dza'ra wa'wa . Wanorĩhã wa watsa waptẽrẽ dza'ra ni .

s-25

GL-CLX23.1

Aibö norĩhã duré pi’õ norĩhã te romhuri dza'ra buru ãma hã .

s-26

GL-CLX23.2

'Watébrémi duré ba'õno te wapari dzahuré aibö hã .

s-27

GL-CLX23.3

Wapté norĩhã te wapari dza'ra ĩprédu mreme hã .

s-28

GL-CLX23.4

E te ĩtsadanharĩ dza'ra wa'wa waradzu hã marĩ na ? Mare di .

s-29

GL-CLX23.5

Ba'õtõ norĩ , e te ĩ'madö'ö 'wa ai'uté hã ? Ĩhe !

s-30

GL-CLX23.6

Pi'õ norĩhã te waptẽrẽ dzahuré dawede hã , dawede'wai wi hã .

s-31

GL-CLX23.7

Pi'õ tsi'õno te 'watsa .

s-32

GL-CLX23.8

Wanorĩhã wa tsa'wari dza'ra ni ö , u'mre 'remhã .

s-33

GL-CLX23.9

Ai'uté te mre pi'uriwi marĩ na .

s-34

GL-CLX23.10

Wanorĩhã wa atsamarĩ ni atsarina .

s-35

GL-CLX23.11

E te ĩwapari dza'ra wa'wa . Ĩhe !

s-36

GL-CLX23.20

E te ĩtsadanha aibö hã . Mare di !

s-37

GL-CLX23.30

E te dza ĩtsa'wa ö hã . Madze di !

s-38

GL-CLX23.40

E te ĩwaptẽ dawede hã dawede'wai wi hã . Ĩhe ! Ĩ'rã dzé di .

s-39

GL-CLX23.50

'Watébrémi norĩhã , e te dza ĩromhuri dza'ra wa'wa aibö me hã . Ĩhe ! Tsa'ẽtè wa dza romhuri dza'ra ni aibö me .

s-40

GL-CLX24.1

Pi'õ te wara tsi'a dzô te te öri da . Ba'õtõ dzéma tsi'a te ti'ö .

s-41

GL-CLX24.2

Taha pari , waptsã dzéma tsi'a te titsa . Tahawa , pi'õ waptsã hã ma adzö .

s-42

GL-CLX24.3

Wapté marĩ na hã pi'uriwi te tinha tinhohui'wai ma .

s-43

GL-CLX24.4

Aibö dzéma pi'uriwi ma marĩ na tsada'ö .

s-44

GL-CLX24.5

Taha pari , õnorĩhã te aba tineb dzahuré .

s-45

GL-CLX24.6

'Watébrémi , e marĩ na te ĩnha . Mare di !

s-46

GL-CLX24.7

E tô tsena aimreme . Ĩhe !

s-47

GL-CLX24.8

Ba'õtõ norĩ , e tiha na te ĩnharĩ wa'wa rowahutu'wai ma . Tihai õ di !

s-48

GL-CLX24.9

Tsi'a bara ma tô tiwĩ . Mrap-te ma tô tiwĩ .

s-49

GL-CLX24.10

Tãma tsei wa ma tô tiwĩ .

s-50

GL-CLX26.1

Pi'õ ma tãma titsõ datsa hã .

s-51

GL-CLX26.2

Waptsã ma titsa 'watébrémi hã .

s-52

GL-CLX26.3

Anorĩwa'wahã e marĩ na te ĩnharĩ dza'ra wa'wa . Marĩ watsu'ure !

s-53

GL-CLX26.4

Õhã pe'a ma tihi .

s-54

GL-CLX26.5

Õhã pe'a ma tino .

s-55

GL-CLX26.6

Robduri waptsã ma tô tiwĩ .

s-56

GL-CLX26.7

Robduripré waptsã ma tô tipã .

s-57

GL-CLX26.8

Wahi ma titsa pi'õ hã .

s-58

GL-CLX26.9

Ba'õno te timra wedehu .

s-59

GL-CLX26.10

Wanorĩhã wa tãma tsõmri dza'ra ni rob'uipradzé .

s-60

GL-CLX27.1

Wapté te mo buru u , timama me .

s-61

GL-CLX27.2

Tameb dzéma ĩna te romhu .

s-62

GL-CLX27.3

Ĩno norĩ dzéma tame te romhuri dza'ra .

s-63

GL-CLX27.4

Romhuri a'uwẽ höimanadzé . Romhuri ãna hã dahöimanadzéb õ di .

s-64

GL-CLX27.5

Waptéb norĩ hã , bötö ré hã hö ba te höimana dza'ra .

s-65

GL-CLX27.6

Mara ré hã , niwamhã tinhohui'wai me wapté te tsõ're dza'ra 'rinho're baba , a'uwẽ norĩ hã te te to dza'ra da .

s-66

GL-CLX27.7

Danho're wapté höimanadzé .

s-67

GL-CLX27.8

Ba'õtõ norĩ hã tina u te tineb dzahuré .

s-68

GL-CLX27.9

A'uwẽ ãma hã , ba'õtõ höimanadzé õneu'ötsi tina me , duré ĩno norĩ duré ĩhitébré dzapore norĩ wamhã .

s-69

GL-CLX30.1

Watsi'utsu te wei mo wadzô .

s-70

GL-CLX30.2

Atsõhui'wa romhuri'wa uptabi .

s-71

GL-CLX30.3

Aimama adub'rata me te romhuri dzahuré buru ãma hã .

s-72

GL-CLX30.4

Ana norĩ hã te tsawi petse dza'ra ti'ra norĩ hã .

s-73

GL-CLX30.5

Ano tina me te tineb dzahuré ’ri'ahö u .

s-74

GL-CLX30.6

Pi'õ timro me te romhuri dzahuré 'ri ãma .

s-75

GL-CLX30.7

Dapoto'wa ma poto a'uwẽ norĩ hã . Danhimidzama dzéma ma duré apoto .

s-76

GL-CLX30.8

Romharé hã dahöimanadzé ĩwẽ .

s-77

GL-CLX30.9

A'uwẽ ãma hã , ba'õtõ norĩ hã 'ri ãma te höimana dza'ra .

s-78

GL-CLX31.1

E ni'wa te romhu . Mare di ! Ni'wa te te romhuri õ di , tãi wa .

s-79

GL-CLX31.2

Awẽptsi tã õ wamhã , aibö norĩ hã te dza romhuri dza'ra pi'õ norĩ me , buru ãma hã .

s-80

GL-CLX31.3

E 'wa te aima tinha , wapté aihini petse te te romhuri dza'ra õ na hã .

s-81

GL-CLX31.4

Atsõhui'wa te ĩma nharĩ dza'ra ĩprédub nhimiroti dzarina .

s-82

GL-CLX31.5

Ãhã bötö parimhã , wapté norĩhã te dza romhuri dza'ra a'ãma buru ãma hã , bötö mitsi na . Ãne a'uwẽ höimanadzé .

s-83

GL-CLX31.6

Niwa bötö na te wapté me ĩtsõhui'wa tsõ're 'rinho're baba .

s-84

GL-CLX31.7

Ĩprédu 'maipo'repu'umhã te dza te tãma 'manho're , a'uwẽ norĩ ma te rowẽ dza'ra da . Tahawa te natsi tsõ're bötö bö .

s-85

GL-CLX31.8

Höiwahö u te wapté te te ãma 're ãputsi tinho're na hã .

s-86

GL-CLX33.1

E wapari dza'ra wa'aba õ di ĩmreme hã . Mare di !

s-87

GL-CLX33.2

E bötö bö romhuri aba õ di . Niwa bötö na , wanorĩhã wa romhuri ni . Wawa'a-te , niwamhã wa te romhuri õ di .

s-88

GL-CLX33.3

Õnorĩhã marĩ na te te tsadanharĩ dza'ra õ di .

s-89

GL-CLX33.4

E waradzu ma adzö 'watébrémi hã . Mare di ! Waradzu te te adzöri õ di .

s-90

GL-CLX33.5

Rowatsu'u hã waihu'u õ wamhã , rowaptẽrẽ tsa'ẽtè ĩprédu wi .

s-91

GL-CLX33.6

E pi'õ ma aima titsõ wãrãhöbö hã . Madze di ! Pi’õ dza hadu te te ĩma tsõmri õ di .

s-92

GL-CLX33.7

Ma'ãpé , mrami pa'o hã ! Ma'ãpé , pa'o mrami aba !

s-93

GL-CLX33.8

Aimama te dza wei mo , marĩ ĩpire hã te te aima waihu'u da .

s-94

GL-CLX33.9

E höiwi te ĩ'madö'ö dza'ra wa'wa . Mare di ! Wanorĩhã höiwi wa te 'madö'ö dza'ra õ di .

s-95

GL-CLX33.10

Romhuri aba ! Romhuri dza'ra wa'aba ! Aiwa'a tõ ! Atsõhui'wa wa'wa ma wi romhuri dza'ra wa'aba wẽ da .

s-96

GL-CLX34.1

A'uwẽ ãma hã , mararé romhuri . 'Watébrémi norĩhã timama me , duré ba'õtõ norĩhã tina me te romhuri dza'ra .

s-97

GL-CLX34.2

A'uwẽ ãma hã , romhuri ĩpire di , datsa da hã .

s-98

GL-CLX34.3

Abdzuma hã , ĩta'are te ta'a , 'watébrémi norĩ duré ba'õtõ norĩ romnhoré u , tsi'ubumro da hã .

s-99

GL-CLX34.4

Aihini nho'a hã , rowahutu'wa te adzadanha : ' Anorĩwa'wahã , e te aipo'repu'u dza'ra wa'wa marĩ na hã te aima waihu'u dza'ra wa'wa ahömhö hã . ' Ĩhe ! ' aihini ma tsada'öbö dza'ra .

s-100

GL-CLX34.5

Taha parimhã rowahutu'wa te dama tinha : ' Ãne wamhã , ma'ãpé , ai'repudu , awa'awi hã , wama ãma ĩtsahu na marĩ na te aima ĩrowatsu'u dza'ra aba na ahömhö hã , wẽ uptabi na wa te waihu'u dza'ra da ! '