Universal Dependencies - Uyghur - UDT

s-1

s1

ئاسماننى كۆپكۈك، دەريا، كۆل سۇلىرىنى سۈپسۈزۈك تۇرۇشقا، دەل - دەرەخلەرنى بۈك - باراقسان بولۇشقا، ھايۋانلارنى ئەركىن ئازادە ياشاشقا ئىگە قىلىش... بىزنىڭ ئورتاق ئارزۇيىمىز.

s-2

s2

بۇ بۆلەكتىكى تېكىستلەرنى ئوقۇش ئارقىلىق، كىشىلەرنىڭ ھايۋانلار ۋە ئۆسۈملۈكلەرگە قانداق مۇئامىلە قىلغانلىقى، ئاقىۋىتىنىڭ قانداق بولغانلىقىنى كۆرۈپ باقايلى،

s-3

s3

يەنە ئەتراپىمىزدىكى مۇھىتنى ياخشى كۆزىتىپ، مۇھىتنى قوغداش ئۈچۈن نېمىلەرنى قىلالايدىغانلىقىمىز توغرۇلۇق ئويلىنىپ باقايلى.

s-4

s4

بىر يىلى باھار كۈنلىرىنىڭ بىرىدە، شىۋېتسارىيىنىڭ بىر ۋوگزالىدا ھاۋا تەڭشىگۈچ ئورنىتىلغان چىرايلىق، ئازادە بىر پويىز قوزغىلىش ئالدىدا تۇراتتى.

s-5

s5

ۋوگزال سۇپىسى ئۇزاتقۇچىلار بىلەن تولۇپ كەتكەنىدى.

s-6

s6

ئۇلارنىڭ ئۇزاتماقچى بولغىنى ئۆزگىچە مىھمان - قارلىغاچلار ئىدى.

s-7

s7

قىزىق ئىش،

s-8

s8

قارلىغاچ دېگەن پەسىل قۇشى، ئۇ يىراقلارغا ئۇچۇپ بارالايدىغان تۇرسا، نىمىشقا بۇ قارلىغاچلارنى پويىز بىلەن ئاپىرىپ قويماقچى بولۇشقاندۇ؟

s-9

s9

ئەسلىدە ئىش مۇنداق ئىدى:

s-10

s10

شۇ يىلى باھاردا مىڭلىغان - تۈمەنلىگەن قارلىغاچلار جەنۇپتىن شىمالغا قايتىپ كېلىۋاتقاندا، شىۋېتسارىيە چىگرىسى ئىچىدە ئاۋارىچىلىككە يولۇقتى.

s-11

s11

ئۇ يەرنىڭ ھاۋا تېمپېراتۇرسى بىردىنلا تۆۋەنلەپ، قار - شىۋىرغان توختىمىدى.

s-12

s12

شۇنىڭ بىلەن ھاشارەتلەرنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك توڭلاپ ئۆلۈپ كەتتى.

s-13

s13

ئۇزاق يول بېسىش جەريانىدا ھېرىپ ھالىدىن كەتكەن قارلىغاچلار بۇ يەردە ئوزۇقلۇق تاپالمىدى.

s-14

s14

ئاچلىق بىلەن سوغۇق بىرلىشىپ ئۇلارنىڭ ھاياتىنى خەتەر ئىچىدە قالدۇردى.

s-15

s15

بۇ ئەھۋالدىن خەۋەر تاپقان شىۋېتسارىيە ھۆكۈمىتى قارلىغاچلارنى مەخسۇس پويىز بىلەن ئىسسىق رايونلارغا ئاپىرىپ قويۇشنى قارار قىلدى.

s-16

s16

شۇنىڭ بىلەن، ھۆكۈمەت تېلېۋىزور ۋە رادىيو ئارقىلىق كىشىلەرنى دەرھال ھەركەتكە كېلىپ، قارلىغاچلارنى ئىزدەپ تېپىپ ۋوگزالغا ئېلىپ كېلىشكە چاقىرىق قىلدى.

s-17

s17

بۇنى ئاڭلىغاندىن كېيىن، ئاھالىلەر لەپىلدەپ يېغىۋاتقان قار ۋە ئاچچىق سوغۇققا قارىماي، مۇزلاپ قېتىپ قالاي دېگەن قارلىغاچلارنى تەرەپ - تەرەپتىن ئىزدەشكە باشلىدى.

s-18

s18

بېتتى ئىسىملىك قىزچاقمۇ ئاتا – ئانىسى بىلەن بىللە قارلىغاچ ئىزدىگىلى چىقتى.

s-19

s19

ئۇلار ئاپئاق قار قاپلىغان تاغ ۋە قىيا تاش ئارلىقلىرىدىن قارلىغاچلارنى ئىزدىدى.

s-20

s20

بىتتى بىر كۈن ئىچىدە ئون نەچچە قارلىغاچنى قۇتقۇزۇۋالدى.

s-21

s21

ئۇنىڭ يۈزى توڭلاپ قىپقىزىل بولۇپ كەتكەن، قوللىرى سوغۇقتا قېتىپ قالايلا دېگەنىدى.

s-22

s22

لېكىن، ئۇ بۇلارغا پەرۋا قىلمىدى.

s-23

s23

پويىز قوزغالدى.

s-24

s24

قارلىغاچلار قاچىلانغان پويىز ئىنسانلارنىڭ دوستلۇقىنى ئېلىپ يىراقلارغا يۈرۈپ كەتتى.

s-25

s25

ۋاگونلاردىكى قارلىغاچلار ئىنسانلارغا رەھمەت ئېيتىۋاتقاندەك تىنماي ۋىچىرلىشاتتى.

s-26

s26

ئىلگىرى بىر تاغ جىلغىسىدا تولىمۇ چىرايلىق بىر كەنت بولغانىكەن.

s-27

s27

ئەتراپى قويۇق ئورمان بىلەن قاپلانغانىكەن،

s-28

s28

كەنت يېنىدا سۈيىنىڭ سۈزۈكلىكىدىن تېگى كۆرۈنۈپ تۇرىدىغان بىر ئۆستەڭ بار ئىكەن.

s-29

s29

كەنت ئاسمىنى كۆپكۈك، ھاۋاسى ساپ، يېقىملىق ئىكەن.

s-30

s30

بۇ كەنتتە نەچچە ئون ئائىلىلىك ياشايدىكەن.

s-31

s31

قاچانلاردىن بېرى، ھەر بىر ئائىلىدە ئۆتكۈر پالتىلار پەيدا بولۇپ قاپتۇ.

s-32

s32

قايسى ئائىلە ئۆي سالماقچى، قايسى ئائىلە ساپان ياسىماقچى بولسا، شۇ ئائىلىدىكىلەر پالتىلىرىنى كۆتۈرۈپ تاغقا چىقىپ دەرەخلەرنى كېسىدىكەن.

s-33

s33

مانا شۇنداق قىلىپ، تاغ باغرىدا تاقىر يەرلەر كۆپىيىشكە باشلاپتۇ.

s-34

s34

يىللار ئۆتۈپتۇ،

s-35

s35

نەچچە ئەۋلاد ئالمىشىپتۇ،

s-36

s36

تاغ باغرىدىكى دەل - دەرەخلەر داۋاملىق ئازىيىپ، تاقىر يەرلەر ئۈزلۈكسىز كېڭىيىپتۇ.

s-37

s37

دەل - دەرخلەر قاتار – قاتار ئۆيلەرگە، خىلمۇ - خىل سايمانلارغا، ئۆي جاھازىلىرىغا ئايلىنىپتۇ.

s-38

s38

نۇرغۇن دەل - دەرەخلەر مورىلاردىن كۆتۈرۈلۈۋاتقان ئىس تۈتەكلەر بىلەن نەلەرگىدۇر غايىپ بوپتۇ.

s-39

s39

شۇنىڭ بىلەن، ھەممە ئائىلىلەر ئۆتكۈر پالتىلىرىغا تايىنىپ كۈنلىرىنى يامان ئەمەس ئۆتكۈزۈپتۇ.

s-40

s40

لېكىن قانچە يىل، قانچە ئەۋلات ئۆتكەنلىكى نامەلۇم.

s-41

s41

يامغۇرلۇق بىر ئاۋغۇست ئېيىدا قاتتىق يامغۇر بەش - كېچە كۈندۈز يېغىپ توختىماي، ئالتىنچى كۈنى سەھەردە توختاپتۇ.

s-42

s42

لېكىن، غايەت زور كەلكۈن كەنت ۋە كەنتتىكى ئادەملەرنى نە - نەلەرگىدۇر ئېقىتىپ ئېلىپ كېتىپتۇ.

s-43

s43

مانا ئەمدى ھېچنىمە قالماپتۇ،

s-44

s44

پالتا بىلەن بەرپا قىلىنغان نەرسىلەر، ھەتتا ئاشۇ ئۆتكۈر پالتىلارمۇ غايىپ بوپتۇ.

s-45

s45

سوپىسوپىياڭنىڭ ئۇۋىسى دەرەخ ئاچىمىقىدا ئىكەن.

s-46

s46

ئۇۋىدا بالىلىرى ئۇخلايدىكەن،

s-47

s47

ئۆزى ئۇۋا يېنىدىكى شاختا ئولتۇرىدىكەن.

s-48

s48

تاشئالما تەكشى يوپۇرماق چىقىرىپتۇ.

s-49

s49

سوپىسوپىياڭ ئۇچۇپ بارغانچە، تاشئالما يوپۇرماقلىرى ئارىسىدىن سۇس يېشىل بىر كىچىك قۇرۇتنى تۇتۇپ قايتىپ كەپتۇ.

s-50

s50

سوپىسوپىياڭنىڭ بالىلىرىى كىچىككىنە ساپسېرىق ئاغزىلىرىنى ئاچقان ھالدا چۇرقىرىشىپتۇ.

s-51

s51

- ئاپا، مەن يەي، مەن يەيچۇ!

s-52

s52

سوپىسوپىياڭ قۇرۇتنى بىر بالىسىنىڭ سېلىپ قويۇپتۇ.

s-53

s53

بۇ بالىسى قۇرۇتنى مەززە قىلىپ يەپتۇ ۋە سوراپتۇ:

s-54

s54

بۇ بەك ياخشىكەن، ئاپا، ئېيتىڭا، بۇ قانداق نەرسە؟

s-55

s55

- بۇ يوپۇرماق قۇرتى،

s-56

s56

ئۇ زىيانلىق قۇرت،

s-57

s57

بەك ھىيلىگەر.

s-58

s58

ئۇ يىپ قۇسۇپ يۇمران يوپۇرماقلارنى ئورايدۇ - دە، ئۆزى ئىچىگە يوشۇرۇنۇۋېلىپ، يوپۇرماق ئەتلىرىنى يەيدۇ، - دەپتۇ.

s-59

s59

بىر تاغ قۇشقىچى ئۇچۇپ كېلىپ، ئۇنىڭ يېنىدىكى نەشپۈت دەرىخىگە قونۇپتۇ،

s-60

s60

ئاندىن دەرەخ پوستىغا ئوخشاپ كېتىدىغان بىر نەرسىنى تۇتۇپ يەپتۇ.

s-61

s61

سوپىسوپىياڭنىڭ بالىلىرى ھەيران بولۇشۇپ چۇرقىرىشىپتۇ:

s-62

s62

- تاغ قۇشقىچى ھەدە، سىز دەرەخ پوستىنى يەۋاتىسىزغۇ؟

s-63

s63

- بالىلار، سىلەر بىلمەيسىلەر،

s-64

s64

بۇ دەرەخ پوستى ئەمەس،

s-65

s65

سېرىق قوڭغۇز.

s-66

s66

بۇ مەخسۇس مىۋە شىرنىسىنى يەيدۇ.

s-67

s67

سېرىق قوڭغۇز يامانلىقتا ئۇچىغا چىققان نەرسە، - دەپتۇ - دە، يەنە بىر سېرىق قوڭغۇزنى چىشلىگىنىچە بالىلىرىنىڭ يېنىغا ئۇچۇپ كېتىپتۇ.

s-68

s68

ئارىدىن بىر ئاي ئۆتۈپتۇ.

s-69

s69

سوپىسوپىياڭ ۋە تاغ قۇشقىچىنىڭ بالىلىرى چوڭ بوپتۇ.

s-70

s70

ئۇلار بۈك - باراقسان مېۋەزارلىقتا ئۇياق - بۇياققا ئۇچۇپ، ئانىسىغا ئەگىشىپ زىيانلىق قۇرۇتلارنى تۇتۇپ يەيدىغان بوپتۇ.

s-71

s71

كۈز كەپتۇ.

s-72

s72

مېۋىلىك دەرەخلەردە غۇچچىدە مېۋىلەر پىشىپتۇ.

s-73

s73

مەيىن شامالدا قىپقىزىل تاشئالمىلار، ساپسېرىق نەشپۈتلەر باشلىرىنى ئاستا لىڭشىتىپ، سوپىسوپىياڭ ۋە تاغ قۇشقاچلىرىغا تەشەككۇر بىلدۈرۈپتۇ.

s-74

s74

سىز «يەتتە ئۆلچەپ بىر كەس»، «ياخشى چارە ئىشنىڭ يېرىمى»، «سەۋەب قىلساڭ سېۋەتتە سۇ توختايدۇ» دېگەن ماقاللارنى ئاڭلاپ باققانمۇ؟

s-75

s75

ئۇلارنىڭ قانداق پەيدا بولغانلىقىنى بىلەمسىز؟

s-76

s76

بۇ بۆلەكتىكى تېكىستلەر بۇ ماقاللار توغرىسىدا قىزىقارلىق ھېكايىلەرنى سۆزلەپ بېرىدۇ؛

s-77

s77

مەسىلىلەرگە قانداق قاراش، مەسىلىلەرنى قانداق ئويلاش كېرەكلىكىنى ئېيتىپ بېرىدۇ.

s-78

s78

ئۇلارنى ئوقۇغىنىڭىزدا، چوقۇم مەلۇم تەسىراتقا ئىگە بولالايسىز.

s-79

s79

بىر ياغاچچى بالا بولغانىكەن.

s-80

s80

ئۇ ئىش قىلغاندا كاللا ئىشلەتمەيدىكەن،

s-81

s81

باشقىلارنىڭ مەسلىھەتلىرىنىمۇ ئاڭلىمايدىكەن.

s-82

s82

بىر كۈنى ئۇ ئورمانغا بېرىپ، بىر تۈپ دەرەخنى كېسىپ كەپتۇ ۋە ئۇنى يېڭىدىن سالماقچى بولغان ئۆيگە تۈۋرۈك قىلماقچى بوپتۇ.

s-83

s83

ياغاچچى بالا ئالدى بىلەن دەرەخنى ھەرىدەپتۇ،

s-84

s84

ھەرىدەپ بولۇپ قارىسا، ياغاچ قىسقا بولۇپ قاپتۇ.

s-85

s85

شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئىشىك قىلماقچى بوپتۇ - دە، دەرھال چوت بىلەن يۇنۇشقا باشلاپتۇ.

s-86

s86

بىر چاغدا قارىسا، ياغاچ كىچىك بولۇپ قاپتۇ.

s-87

s87

بالا ئەمدى ئۇنى كەتمەنگە دەستە قىلماقچى بوپتۇ.

s-88

s88

بالا ياغاچنى ھەدەپ رەندىلەشكە باشلاپتۇ.

s-89

s89

بىر چاغدا قارىسا، ياغاچ بەك ئىنچىكە بولۇپ قاپتۇ.

s-90

s90

بالا: «بولدىلا بۇنى پىچاققا دەستە قىلايچۇ» دەپتۇ - دە، يەنە رەندىلەشكە كىرىشىپتۇ.

s-91

s91

شۇنىڭ بىلەن ياغاچ تېخىمۇ ئىنچىكىلەپ چىش كولىغۇچتەكلا بولۇپ قاپتۇ.

s-92

s92

بالا ئۇنىڭ بىلەن چىشىنى كولىغانىكەن، شۇ ھامان سۇنۇپ كېتىپتۇ.

s-93

s93

ئېتىشلارغا قارىغاندا، «يەتتە ئۆلچەپ بىر كەس» دېگەن ماقال شۇنىڭدىن قالغانىكەن.

s-94

s94

بۇرۇنقى زاماندا بىر بوۋاي ئۆتكەنىكەن،

s-95

s95

ئۇنىڭ ئىككى ئوغلى بار ئىكەن.

s-96

s96

كۈنلەرنىڭ بىرىدە بوۋاي ئېغىر كېسەل بولۇپ، ئورۇن تۇتۇپ يېتىپ قاپتۇ.

s-97

s97

ئۇ بالىلىرىنى يېنىغا چاقىرتىپتۇ.

s-98

s98

- بالام، - دەپتۇ بوۋاي چوڭ ئوغلىغا سېۋەتنى كۆرسىتىپ،

s-99

s99

- چېلىكىمىز تېشىلىپ قاپتۇ،

s-100

s100

سېۋەتتە سۇ ئەكىرسەڭ.