Universal Dependencies - Latin - ITTB

s-101

test-s101

quod autem est in aliquo per modum intelligibilem, ab eo intelligitur.

s-102

test-s102

deus igitur res alias a se in seipso intelligit.

s-103

test-s103

amplius.

s-104

test-s104

quicumque cognoscit perfecte rem aliquam, cognoscit omnia quae de re illa uere possunt dici et quae ei conueniunt secundum suam naturam.

s-105

test-s105

deo autem secundum suam naturam conuenit quod sit aliorum causa.

s-106

test-s106

cum igitur perfecte seipsum cognoscat, cognoscit se esse causam.

s-107

test-s107

quod esse non potest nisi cognoscat aliqualiter causatum.

s-108

test-s108

quod est aliud ab ipso:

s-109

test-s109

nihil enim sui ipsius causa est.

s-110

test-s110

ergo deus cognoscit alia a se.

s-111

test-s111

colligentes igitur has duas conclusiones, apparet deum cognoscere seipsum quasi primo et per se notum, alia uero sicut in essentia sua uisa.

s-112

test-s112

quam quidem ueritatem expresse dionysius tradit, in uii cap. de diu. nom., dicens:

s-113

test-s113

non secundum uisionem singulis se immittit, sed secundum unam causae continentiam scit omnia.

s-114

test-s114

et infra:

s-115

test-s115

diuina sapientia seipsam cognoscens scit alia.

s-116

test-s116

cui etiam sententiae attestari uidetur scripturae sacrae auctoritas.

s-117

test-s117

nam in psalmo de deo dicitur:

s-118

test-s118

prospexit de excelso sancto suo, quasi de seipso excelso alia uidens.

s-119

test-s119

quod deus habet propriam cognitionem de omnibus rebus.

s-120

test-s120

quia uero quidam dixerunt quod deus de aliis rebus non habet cognitionem nisi uniuersalem, utpote cognoscens ea inquantum sunt entia, ex hoc quod naturam essendi cognoscit per cognitionem sui ipsius; restat ostendendum quod deus cognoscit omnes alias res prout ab inuicem sunt distinctae et a deo.

s-121

test-s121

quod est cognoscere res secundum proprias rationes earum.

s-122

test-s122

ad huius autem ostensionem, deum esse causam omnis entis supponatur:

s-123

test-s123

quod et ex supra dictis aliquatenus patet, et infra plenius ostendetur.

s-124

test-s124

sic igitur nihil in aliqua re esse potest quod non sit ab eo causatum uel mediate uel immediate.

s-125

test-s125

cognita autem causa, cognoscitur eius effectus.

s-126

test-s126

quicquid igitur est in quacumque re potest cognosci cognito deo et omnibus causis mediis quae sunt inter deum et res.

s-127

test-s127

sed deus seipsum cognoscit et omnes causas medias quae sunt inter ipsum et rem quamlibet.

s-128

test-s128

quod enim seipsum perfecte cognoscat, iam ostensum est.

s-129

test-s129

seipso autem cognito, cognoscit quod ab ipso immediate est.

s-130

test-s130

quo cognito, cognoscit iterum quod ab illo immediate est: et sic de omnibus causis mediis usque ad ultimum effectum.

s-131

test-s131

ergo deus cognoscit quicquid est in re.

s-132

test-s132

hoc autem est habere propriam et completam cognitionem de re, cognoscere scilicet omnia quae in re sunt, communia et propria.

s-133

test-s133

deus ergo propriam de rebus cognitionem habet, secundum quod sunt ab inuicem distinctae.

s-134

test-s134

adhuc.

s-135

test-s135

omne quod agit per intellectum, habet cognitionem de re quam agit secundum propriam facti rationem: quia cognitio facientis determinat formam facto.

s-136

test-s136

deus autem causa est rerum per intellectum: cum suum esse sit suum intelligere, unumquodque autem agit inquantum est actu.

s-137

test-s137

cognoscit igitur causatum suum proprie, secundum quod est distinctum ab aliis.

s-138

test-s138

amplius.

s-139

test-s139

rerum distinctio non potest esse a casu:

s-140

test-s140

habet enim ordinem certum.

s-141

test-s141

oportet ergo ex alicuius causae intentione distinctionem in rebus esse.

s-142

test-s142

non autem ex intentione alicuius causae per necessitatem naturae agentis: quia natura determinatur ad unum, et sic nullius rei per naturae necessitatem agentis intentio potest esse ad multa inquantum distincta sunt.

s-143

test-s143

restat ergo quod distinctio in rebus prouenit ex intentione alicuius causae cognoscentis.

s-144

test-s144

uidetur autem intellectus proprium esse rerum distinctionem considerare:

s-145

test-s145

unde et anaxagoras distinctionis principium intellectum dixit.

s-146

test-s146

uniuersalis autem rerum distinctio non potest esse ex intentione alicuius causarum secundarum: quia omnes huiusmodi causae sunt de uniuersitate causatorum distinctorum.

s-147

test-s147

est igitur hoc primae causae, quae per seipsam ab omnibus aliis distinguitur, intendere distinctionem omnium rerum.

s-148

test-s148

deus igitur cognoscit res ut distinctas.

s-149

test-s149

item.

s-150

test-s150

quicquid deus cognoscit, perfectissime cognoscit:

s-151

test-s151

est enim in eo omnis perfectio sicut in simpliciter perfecto, ut supra ostensum est.

s-152

test-s152

quod autem cognoscitur in communi tantum, non perfecte cognoscitur:

s-153

test-s153

ignorantur enim ea quae sunt praecipua illius rei, scilicet ultimae perfectiones, quibus perficitur proprium esse eius;

s-154

test-s154

unde tali cognitione magis cognoscitur res in potentia quam in actu.

s-155

test-s155

si igitur deus cognoscendo essentiam suam cognoscit omnia in uniuersali, oportet quod etiam propriam habeat cognitionem de rebus.

s-156

test-s156

adhuc.

s-157

test-s157

quicumque cognoscit naturam aliquam, cognoscit per se accidentia illius naturae.

s-158

test-s158

per se autem accidentia entis, inquantum est ens, sunt unum et multa, ut probatur in iu metaph..

s-159

test-s159

deus igitur, si cognoscendo essentiam suam cognoscit in uniuersali naturam entis, sequitur quod cognoscat multitudinem.

s-160

test-s160

multitudo autem sine distinctione intelligi non potest.

s-161

test-s161

intelligit igitur res prout sunt ab inuicem distinctae.

s-162

test-s162

amplius.

s-163

test-s163

quicumque cognoscit perfecte aliquam naturam uniuersalem, cognoscit modum quo natura illa haberi potest: sicut qui cognoscit albedinem, scit quod recipit magis et minus.

s-164

test-s164

sed ex diuerso modo essendi constituuntur diuersi gradus entium.

s-165

test-s165

si igitur deus cognoscendo se cognoscit naturam uniuersalem entis; non autem imperfecte, quia ab eo omnis imperfectio longe est, ut supra probatum est: oportet quod cognoscat omnes gradus entium.

s-166

test-s166

et sic de rebus aliis a se habebit propriam cognitionem.

s-167

test-s167

praeterea.

s-168

test-s168

quicumque cognoscit perfecte aliquid, cognoscit omnia quae sunt in illo.

s-169

test-s169

sed deus cognoscit seipsum perfecte.

s-170

test-s170

ergo cognoscit omnia quae sunt in ipso secundum potentiam actiuam.

s-171

test-s171

sed omnia secundum proprias formas sunt in ipso secundum potentiam actiuam: cum ipse sit omnis entis principium.

s-172

test-s172

ipse igitur habet cognitionem propriam de omnibus rebus.

s-173

test-s173

adhuc.

s-174

test-s174

quicumque scit naturam aliquam, scit an illa natura sit communicabilis:

s-175

test-s175

non enim animalis naturam sciret perfecte qui nesciret eam pluribus communicabilem esse.

s-176

test-s176

diuina autem natura communicabilis est per similitudinem.

s-177

test-s177

scit ergo deus quot modis eius essentiae aliquid simile esse potest.

s-178

test-s178

sed ex hoc sunt diuersitates formarum quod diuinam essentiam res diuersimode imitantur:

s-179

test-s179

unde philosophus formam naturalem diuinum quoddam nominat.

s-180

test-s180

deus igitur de rebus habet cognitionem secundum proprias formas.

s-181

test-s181

praeterea.

s-182

test-s182

apud homines et alios cognoscentes habetur cognitio de rebus prout in sua multitudine sunt ab inuicem distinctae.

s-183

test-s183

si igitur deus res in sua distinctione non cognoscit, sequitur eum insipientissimum esse: sicut et illis qui ponebant deum non cognoscere litem, quam omnes cognoscunt;

s-184

test-s184

quod pro inconuenienti habet philosophus, in i de anima et in iii metaphysicae.

s-185

test-s185

hoc etiam auctoritate scripturae canonicae edocemur.

s-186

test-s186

dicitur namque gen. 1-31:

s-187

test-s187

uidit deus cuncta quae fecerat, et erant ualde bona.

s-188

test-s188

et heb. 4-13:

s-189

test-s189

non est ulla creatura inuisibilis in conspectu eius:

s-190

test-s190

omnia nuda et aperta sunt oculis eius.

s-191

test-s191

rationes ad inquirendum qualiter multitudo intellectorum sit in intellectu diuino.

s-192

test-s192

sed ne multitudo intellectorum in intellectum diuinum compositionem inducat, inuestigandus est modus quo ista intellecta sint multa.

s-193

test-s193

non autem haec multitudo sic intelligi potest quasi multa intellecta habeant esse distinctum in deo.

s-194

test-s194

ista enim intellecta aut essent idem quod essentia diuina: et sic in essentia dei poneretur aliqua multitudo, quod supra multipliciter est remotum.

s-195

test-s195

aut essent superaddita essentiae diuinae: et sic esset in deo aliquod accidens, quod supra impossibile esse ostendimus.

s-196

test-s196

nec iterum potest poni huiusmodi formas intelligibiles per se existere:

s-197

test-s197

quod plato, praedicta inconuenientia uitans, uidetur posuisse, introducendo ideas.

s-198

test-s198

nam formae rerum naturalium sine materia existere non possunt: cum nec sine materia intelligantur.

s-199

test-s199

quod etiam si poneretur, nec hoc sufficeret ad ponendum deum intelligere multitudinem.

s-200

test-s200

nam cum formae praedictae sint extra dei essentiam, si sine his deus multitudinem rerum intelligere non posset, quod ad perfectionem sui intellectus requiritur, sequeretur quod sua perfectio in intelligendo ab alio dependeret: et per consequens in essendo, cum suum esse sit suum intelligere.