Universal Dependencies - Armenian - ArmTDP

s-1

nonfiction-005H-00010BH7

Այն հարցի կամ հարցերի մասին, որ ուզում եմ խոսել, այդ հարցերին երբևէ այսպես թե այնպես անդրադարձել եմ։

Ayn harc’i kam harc’eri masin, or owzowm em xosel, ayd harc’erin erbewē ayspes t’e aynpes andradarjel em.

s-2

nonfiction-005H-00010BH8

Իսկ եթե այժմ նորից հարկ եմ համարում ուշադրության հրավիրել, ուրեմն ընդգծում եմ խնդրի կարևորությունը և այն, որ երբևէ հրապարակորեն բարձրացրած հարցը իր գործնական լուծումը չի գտել։

Isk et’e ayžm noric’ hark em hamarowm owšadrowt’yan hravirel, owremn ëndgçowm em xndri kareworowt’yownë ew ayn, or erbewē hraparakoren barjrac’raç harc’ë ir gorçnakan lowçowmë či gtel.

s-3

nonfiction-005H-00010BH9

Եթե այդպես է, այժմ ինչո՞ւ եմ նորից գրիչ վերցրել։

Et’e aydpes ē, ayžm inčo?w em noric’ grič verc’rel.

s-4

nonfiction-005H-00010BHA

Որովհետև գտնում եմ, որ, մեղմ ասած, քաղքենություն է իմաստունի նման ձեռք թափ տալը. որպես թե՝ ոչինչ անել հնարավոր չէ։

Orovhetew gtnowm em, or, meġm asaç, k’aġk’enowt’yown ē imastowni nman jeṙk’ t’ap’ talë. orpes t’e, očinč anel hnaravor čē.

s-5

nonfiction-005H-00020BHB

Եվ ուզում եմ սկսել կոնկրետ մի փաստից։

Ev owzowm em sksel konkret mi p’astic’.

s-6

nonfiction-005H-00020BHC

Կոնկրետ, բայց ոչ բացառիկ։

Konkret, bayc’ oč bac’aṙik.

s-7

nonfiction-005H-00020BHD

Անցած աշնանը ժուռնալիստ ընկերոջս հետ մտանք սրճարան։

Anc’aç ašnanë žowṙnalist ënkeroǰs het mtank’ srč̣aran.

s-8

nonfiction-005H-00020BHE

Եվ՝ հետաքրքիր մի տեսարան. մի խումբ ջահելներ, ոտքի վրա, շրջապատել էին մի հարբածի, սովորական մի հարբեցողի և զվարճանում էին. միմյանց հերթ չտալով, որպես թե սրամտում էին, հայհոյում, իր տեղն ու գոյությունը կորցրած այդ խեղճին անպատկառ հարցեր էին տալիս և՝ փոխարենը իրենք պատասխանում, սանրում էին նրա մազն ու մորուքը, փորձում թղթադրամ կպցնել ճակատին...

Ev, hetak’rk’ir mi tesaran. mi xowmb ǰahelner, otk’i vra, šrǰapatel ēin mi harbaçi, sovorakan mi harbec’oġi ew zvarč̣anowm ēin. mimyanc’ hert’ čtalov, orpes t’e sramtowm ēin, hayhoyowm, ir teġn ow goyowt’yownë korc’raç ayd xeġč̣in anpatkaṙ harc’er ēin talis ew, p’oxarenë irenk’ patasxanowm, sanrowm ēin nra mazn ow morowk’ë, p’orjowm t’ġt’adram kpc’nel č̣akatin...

s-9

nonfiction-005H-00020BHF

Վերջը, տխուր մի ներկայացում։

Verǰë, txowr mi nerkayac’owm.

s-10

nonfiction-005H-00020BHG

Մեզ մի կերպ հաջողվեց հարբածին դուրս բերել սրճարանից, մի կերպ հաջողվեց խուսափել ծեծկռտուքից, ջահելների մի մասը գնաց հարբածի հետքով՝ խաղը շարունակելու, իսկ մի քանիսի հետ մենք նստեցինք զրույցի։

Mez mi kerp haǰoġvec’ harbaçin dowrs berel srč̣aranic’, mi kerp haǰoġvec’ xowsap’el çeçkṙtowk’ic’, ǰahelneri mi masë gnac’ harbaçi hetk’ov, xaġë šarownakelow, isk mi k’anisi het menk’ nstec’ink’ zrowyc’i.

s-11

nonfiction-005H-00020BHH

Նրանք մեզ հետ սեղան նստեցին ոչ թե իրենց հայրերի տարեկիցների և ինչ-որ գրողների խոսքը լսելու, այլ ապացուցելու, թե որքան անհարկի էր մեր միջամտությունը։

Nrank’ mez het seġan nstec’in oč t’e irenc’ hayreri tarekic’neri ew inč-or groġneri xosk’ë lselow, ayl apac’owc’elow, t’e ork’an anharki ēr mer miǰamtowt’yownë.

s-12

nonfiction-005H-00020BHI

Եվ ինչո՞վ էին հիմնավորում դա։

Ev inčo?v ēin himnavorowm da.

s-13

nonfiction-005H-00020BHJ

Նրանով, որ այդ խեղճ մարդը իրենց պահած... որբն է. ամեն օր, ամեն օր դրամ են տալիս նրան, մի բաժակ օղուց մինչև մի շիշ օղու դրամ։

Nranov, or ayd xeġč̣ mardë irenc’ pahaç... orbn ē. amen òr, amen òr dram en talis nran, mi bažak òġowc’ minčew mi šiš òġow dram.

s-14

nonfiction-005H-00020BHK

Եվ, ինչ կա որ, մի անգամ էլ կարելի է մորուքը սանրել։

Ev, inč ka or, mi angam ēl kareli ē morowk’ë sanrel.

s-15

nonfiction-005H-00020BHL

Հետաքրքրության համար։

Hetak’rk’rowt’yan hamar.

s-16

nonfiction-005H-00020BHM

Մեր զրուցակից ջահելները երկու-երեք տարի առաջ ավարտել էին միջնակարգը, բարձրագույն ընդունվելու երկու-երեք անհաջող փորձ էին կատարել և սպասում էին, որ նոր ամառ գա և՝ նորից փորձեն (և նորից, անշուշտ, ծնողների օգնությամբ) և համոզված էին՝ փորձերից մեկը չէ, մեկը կպսակվի հաջողությամբ։

Mer zrowc’akic’ ǰahelnerë erkow-erek’ tari aṙaǰ avartel ēin miǰnakargë, barjragowyn ëndownvelow erkow-erek’ anhaǰoġ p’orj ēin katarel ew spasowm ēin, or nor amaṙ ga ew, noric’ p’orjen (ew noric’, anšowšt, çnoġneri ògnowt’yamb) ew hamozvaç ēin, p’orjeric’ mekë čē, mekë kpsakvi haǰoġowt’yamb.

s-17

nonfiction-005H-00030BHN

Ուրեմն, նրանցից ոչ մեկը ոչ մի տեղ չէր սովորում, ոչ մեկը ոչ մի տեղ չէր աշխատում, բայց... որբ պահելու պատեհություն, շնորհք և կարողություն ունեին։

OWremn, nranc’ic’ oč mekë oč mi teġ čēr sovorowm, oč mekë oč mi teġ čēr ašxatowm, bayc’... orb pahelow patehowt’yown, šnorhk’ ew karoġowt’yown ownein.

s-18

nonfiction-005H-00040BHO

— Եթե դուք չեք աշխատում, ապա որտեղի՞ց ձեզ դրամ, որ և ինքներդ եք ծախսում, և օգնում խեղճերին։

— Et’e dowk’ ček’ ašxatowm, apa orteġi?c’ jez dram, or ew ink’nerd ek’ çaxsowm, ew ògnowm xeġč̣erin.

s-19

nonfiction-005H-00050BHP

Այս հարցիս ջահելներից մեկը պատասխանեց՝ — Սաղ մնա ատեցս։

Ays harc’is ǰahelneric’ mekë patasxanec’, — Saġ mna atec’s.

s-20

nonfiction-005H-00060BHQ

Ահա, խոսքս այդ ջահելների և նրանց «ատեցների» մասին է։

Aha, xosk’s ayd ǰahelneri ew nranc’ «atec’neri» masin ē.

s-21

nonfiction-005H-00070BHR

Ոչ մի տեղ չսովորող, ոչ մի տեղ չաշխատող, ժամանակը անիմաստ սպանող, օր օրի աճող իրենց էներգիան վտանգավոր ձևերով դրսևորող, կասկածելի առօրյայով ապրող այս ջահելների՝ տղաների ու աղջիկների և նրանց թիկունքներին սարի պես կանգնած ծնողների, հայրերի մասին է։

Oč mi teġ čsovoroġ, oč mi teġ čašxatoġ, žamanakë animast spanoġ, òr òri ač̣oġ irenc’ ēnergian vtangavor jewerov drseworoġ, kaskaçeli aṙòryayov aproġ ays ǰahelneri, tġaneri ow aġǰikneri ew nranc’ t’ikownk’nerin sari pes kangnaç çnoġneri, hayreri masin ē.

s-22

nonfiction-005H-00080BHS

Երևան քաղաքում որքա՞ն է հաշվվում այս խմբին պատկանող երիտասարդների թիվը։

Erewan k’aġak’owm ork’a?n ē hašvvowm ays xmbin patkanoġ eritasardneri t’ivë.

s-23

nonfiction-005H-00080BHT

Քանի՞ հազար։

K’ani? hazar.

s-24

nonfiction-005H-00080BHU

Կարծում եմ, որ այդ հարցին ոչ մեկը ճիշտ պատասխան տալ չի կարող։

Karçowm em, or ayd harc’in oč mekë č̣išt patasxan tal či karoġ.

s-25

nonfiction-005H-00080BHV

Նույնիսկ՝ մեր վիճակագիրները։

Nowynisk, mer vič̣akagirnerë.

s-26

nonfiction-005H-00080BI0

Սա արդեն որոշակի վերաբերմունք է պրոբլեմի նկատմամբ, իսկ այդ վերաբերմունքը ձեռքը թափ տալն է։

Sa arden orošaki verabermownk’ ē problemi nkatmamb, isk ayd verabermownk’ë jeṙk’ë t’ap’ taln ē.

s-27

nonfiction-005H-00090BI1

Եվ հիմա ուզում եմ մի կողմ թողնել այս ջահելներին. նրանց հետ խոսելը դժվար է։

Ev hima owzowm em mi koġm t’oġnel ays ǰahelnerin. nranc’ het xoselë džvar ē.

s-28

nonfiction-005H-00090BI2

Մի կողմ թողնել դպրոցները, մանկավարժական կոլեկտիվները, որոնք էն գլխեն և մինչև հիմա իրենց աշխատանքի արդյունքը չափում են բարձրագույն, առաջին հերթին բարձրագույն հաստատությունները ընդունված շրջանավարտների թվով, առանց մտածելու, որ այսօր մեր երկիրը, հասարակությունը, ժողովուրդը ավելի շատ բանվորի ու հողագործի կարիք ունի, քան մասնագետի, իսկ ամենից առաջ, ամենից առաջ՝ ակտիվ քաղաքացու և առողջ հոգով մարդու։

Mi koġm t’oġnel dproc’nerë, mankavaržakan kolektivnerë, oronk’ ēn glxen ew minčew hima irenc’ ašxatank’i ardyownk’ë čap’owm en barjragowyn, aṙaǰin hert’in barjragowyn hastatowt’yownnerë ëndownvaç šrǰanavartneri t’vov, aṙanc’ mtaçelow, or aysòr mer erkirë, hasarakowt’yownë, žoġovowrdë aveli šat banvori ow hoġagorçi karik’ owni, k’an masnageti, isk amenic’ aṙaǰ, amenic’ aṙaǰ, aktiv k’aġak’ac’ow ew aṙoġǰ hogov mardow.

s-29

nonfiction-005H-00090BI3

Մի կողմ թողնենք քաղաքի կոմերիտական ու երիտասարդական կազմակերպությունների հսկա բանակը, որը գաղափարական-դաստիարակչական իր հնացած (հետևաբար՝ նաև անուժ) մեթոդներով այս խմբի ջահելների հոգու հետ խոսել չի կարող։

Mi koġm t’oġnenk’ k’aġak’i komeritakan ow eritasardakan kazmakerpowt’yownneri hska banakë, orë gaġap’arakan-dastiarakčakan ir hnac’aç (hetewabar, naew anowž) met’odnerov ays xmbi ǰahelneri hogow het xosel či karoġ.

s-30

nonfiction-005H-00090BI4

Ուզում եմ մի կողմ թողնենք վարչական այն միջոցները, որոնցով պետք է սեղմել օր օրի իր սահմանները սպառնալիորեն ընդարձակող մութ ու վտանգավոր այս օղակը։

OWzowm em mi koġm t’oġnenk’ varčakan ayn miǰoc’nerë, oronc’ov petk’ ē seġmel òr òri ir sahmannerë spaṙnalioren ëndarjakoġ mowt’ ow vtangavor ays òġakë.

s-31

nonfiction-005H-00090BI5

Մի կողմ թողնենք նաև եղած հնարավորությունների ճիշտ օգտագործումը, ասենք թեկուզ, թե ինչու Երևանի բազմաթիվ արհեստագործական ուսումնարանները, չգիտես ինչու, իրենց սաներին որոնում են Երևան քաղաքից դուրս, թողած փողոցներում և սրճարաններում թափառող, տաղտուկ ու մութ կյանքով ապրող երևանցի պատանիներին ու աղջիկներին, արհեստագործական ուսումնարանները հայտարարություններով, մամուլում, ռադիոյով և հեռուստատեսությամբ վրա-վրա կրկնվող հայտարարություններով և ինչ-ինչ խոստումներ տալով արհեստներ սովորելու են հրավիրում հանրապետության այլ քաղաքների և գյուղերի հազարավոր պատանիների ու աղջիկների։

Mi koġm t’oġnenk’ naew eġaç hnaravorowt’yownneri č̣išt ògtagorçowmë, asenk’ t’ekowz, t’e inčow Erewani bazmat’iv arhestagorçakan owsowmnarannerë, čgites inčow, irenc’ sanerin oronowm en Erewan k’aġak’ic’ dowrs, t’oġaç p’oġoc’nerowm ew srč̣arannerowm t’ap’aṙoġ, taġtowk ow mowt’ kyank’ov aproġ erewanc’i pataninerin ow aġǰiknerin, arhestagorçakan owsowmnarannerë haytararowt’yownnerov, mamowlowm, ṙadioyov ew heṙowstatesowt’yamb vra-vra krknvoġ haytararowt’yownnerov ew inč-inč xostowmner talov arhestner sovorelow en hravirowm hanrapetowt’yan ayl k’aġak’neri ew gyowġeri hazaravor patanineri ow aġǰikneri.

s-32

nonfiction-005H-000A0BI6

Եկեք, մի պահ, այս պրոբլեմը սնող նշված ու չնշված պատճառները մոռանանք և հիշենք, որ ոչ մի տեղ չսովորող, ոչ մի տեղ չաշխատող երևանցի բազմահազար ջահելները ծնողներ ունեն։

Ekek’, mi pah, ays problemë snoġ nšvaç ow čnšvaç patč̣aṙnerë moṙanank’ ew hišenk’, or oč mi teġ čsovoroġ, oč mi teġ čašxatoġ erewanc’i bazmahazar ǰahelnerë çnoġner ownen.

s-33

nonfiction-005H-000A0BI7

Հայրեր։

Hayrer.

s-34

nonfiction-005H-000A0BI8

Եվ հիշենք ոչ միայն կամ ուղղակի ոչ թե նրա համար, որ ընտանիքն է երեխաների դաստիարակության առաջին և հիմնական օջախը, մայրը, հայրը, այլ հիշենք, որ այդ հայրը նաև քաղաքացի է։

Ev hišenk’ oč miayn kam owġġaki oč t’e nra hamar, or ëntanik’n ē erexaneri dastiarakowt’yan aṙaǰin ew himnakan òǰaxë, mayrë, hayrë, ayl hišenk’, or ayd hayrë naew k’aġak’ac’i ē.

s-35

nonfiction-005H-000A0BI9

Իսկ այդ հասուն, որոշակի սկզբունքների և այսօրվա իրականության տեր քաղաքացին ինչպես և ինչի համար է նախապատրաստում իր հովանու տակ մեծացող վաղվա հասարակության գործուն անդամին, վաղվա իրականության տեր քաղաքացուն, որը տվյալ դեպքում իր որդին է կամ իր աղջիկը։

Isk ayd hasown, orošaki skzbownk’neri ew aysòrva irakanowt’yan ter k’aġak’ac’in inčpes ew inči hamar ē naxapatrastowm ir hovanow tak meçac’oġ vaġva hasarakowt’yan gorçown andamin, vaġva irakanowt’yan ter k’aġak’ac’own, orë tvyal depk’owm ir ordin ē kam ir aġǰikë.

s-36

nonfiction-005H-000A0BIA

Ահա այսպիսի հարցապնդումը ինձ թվում է ճիշտ։

Aha ayspisi harc’apndowmë inj t’vowm ē č̣išt.

s-37

nonfiction-005H-000A0BIB

Կոնկրետ և ճիշտ։

Konkret ew č̣išt.

s-38

nonfiction-005H-000B0BIC

Հայրը իր աղջկան թող նվիրի ադամանդե մատանի, դա հոր գործն է։

Hayrë ir aġǰkan t’oġ nviri adamande matani, da hor gorçn ē.

s-39

nonfiction-005H-000B0BID

Դրա համար նրանից հաշիվ չենք պահանջում։

Dra hamar nranic’ hašiv čenk’ pahanǰowm.

s-40

nonfiction-005H-000B0BIE

Իսկ եթե աղջիկը տնից դուրս եկավ, ո՞ւր գնաց և ինչո՞վ է զբաղվում, հասարակական կյանքին մասնակցո՞ւմ է և ինչո՞վ ու ինչպե՞ս...

Isk et’e aġǰikë tnic’ dowrs ekav, o?wr gnac’ ew inčo?v ē zbaġvowm, hasarakakan kyank’in masnakc’o?wm ē ew inčo?v ow inčpe?s...

s-41

nonfiction-005H-000B0BIF

Դրա համար արդեն նրանից՝ նորելուկ, բայց ադամանդակիր քաղաքացու հովանավոր հասուն քաղաքացուց հաշիվ եմ պահանջում։

Dra hamar arden nranic’, norelowk, bayc’ adamandakir k’aġak’ac’ow hovanavor hasown k’aġak’ac’owc’ hašiv em pahanǰowm.

s-42

nonfiction-005H-000C0BIG

Հայրը իր որդուն թող հագցնի մոդայիկ կոշիկ և նրա «ոտքի տակ դնի» ավտոմեքենա, դա հոր գործն է։

Hayrë ir ordown t’oġ hagc’ni modayik košik ew nra «otk’i tak dni» avtomek’ena, da hor gorçn ē.

s-43

nonfiction-005H-000C0BIH

Իսկ եթե այդ ջահելը մեքենան դեպի ո՞ւր է քշում, ո՞ր կողմի վրա... դրա համար՝ արդեն հաշիվ եմ պահանջում։

Isk et’e ayd ǰahelë mek’enan depi o?wr ē k’šowm, o?r koġmi vra... dra hamar, arden hašiv em pahanǰowm.

s-44

nonfiction-005H-000C0BII

Հայրը ամեն առավոտ իր որդու գրպանը թող թղթադրամ դնի՝ «օրվա ծախսի փող», դա հոր գործն է։

Hayrë amen aṙavot ir ordow grpanë t’oġ t’ġt’adram dni, «òrva çaxsi p’oġ», da hor gorçn ē.

s-45

nonfiction-005H-000C0BIJ

Իսկ թե պարգև ստացած դրամը ջահելը որտեղ և ինչպես է ծախսո՞ւմ... դրա համար ես հաշիվ եմ պահանջում։

Isk t’e pargew stac’aç dramë ǰahelë orteġ ew inčpes ē çaxso?wm... dra hamar es hašiv em pahanǰowm.

s-46

nonfiction-005H-000C0BIK

Այսպես ուրեմն, մենք իրավունք չունենք խառնվելու հայրերի գործերին, բայց հայր-քաղաքացիները թե ինչպիսի նորելուկ քաղաքացիներ են դաստիարակում, դրա համար պետք է պատասխան տան։

Ayspes owremn, menk’ iravownk’ čownenk’ xaṙnvelow hayreri gorçerin, bayc’ hayr-k’aġak’ac’inerë t’e inčpisi norelowk k’aġak’ac’iner en dastiarakowm, dra hamar petk’ ē patasxan tan.

s-47

nonfiction-005H-000D0BIL

Բայց պատասխան պահանջող կա՞։

Bayc’ patasxan pahanǰoġ ka?.

s-48

nonfiction-005H-000E0BIM

Եվ պատասխանող կա՞։

Ev patasxanoġ ka?.

s-49

nonfiction-005H-000F0BIN

Իսկ եթե հանկարծ պատասխան են տալիս, արդեն շատ ուշացումով, այն ժամանակ միայն, երբ զավակներն արդեն հանցագործներ են։

Isk et’e hankarç patasxan en talis, arden šat owšac’owmov, ayn žamanak miayn, erb zavaknern arden hanc’agorçner en.

s-50

nonfiction-005H-000F0BIO

Ահա։

Aha.

s-51

nonfiction-005H-000G0BIP

Այս երևույթը ճիշտ հասկանալու համար, այս պրոբլեմին մոտենալու համար, մեր վիճակագիրներն ու սոցիոլոգները, հապա, թող բարի լինեն պարզել նախ ոչ մի տեղ չսովորող, ոչ մի տեղ չաշխատող մեր քաղաքի տղաների ու աղջիկների ճիշտ թիվը և ապա, նրանց ծնողների, հայրերի սոցիալական պատասխանատվությունը։

Ays erewowyt’ë č̣išt haskanalow hamar, ays problemin motenalow hamar, mer vič̣akagirnern ow soc’iolognerë, hapa, t’oġ bari linen parzel nax oč mi teġ čsovoroġ, oč mi teġ čašxatoġ mer k’aġak’i tġaneri ow aġǰikneri č̣išt t’ivë ew apa, nranc’ çnoġneri, hayreri soc’ialakan patasxanatvowt’yownë.

s-52

nonfiction-005H-000G0BIQ

Մեկ առ մեկ։

Mek aṙ mek.

s-53

nonfiction-005H-000G0BIR

Եվ շատ հետաքրքիր մի պատկեր կբացվի։

Ev šat hetak’rk’ir mi patker kbac’vi.

s-54

nonfiction-005H-000G0BIS

Կպարզվի, որ այդ ջահելների հայրերը, համարյա բոլորը, արդեն իրենց կարիերաների բարձրակետերում են և, ուրեմն, իրականությանը, մեր կյանքի ընթացքին տոն տվողներ։

Kparzvi, or ayd ǰahelneri hayrerë, hamarya bolorë, arden irenc’ karieraneri barjraketerowm en ew, owremn, irakanowt’yanë, mer kyank’i ënt’ac’k’in ton tvoġner.

s-55

nonfiction-005H-000G0BIT

Եվ այստեղ արդեն ջահելներին կարելի է թողնել հանգիստ և հավաքել ծնողներին՝ բռնել հայրերի փողպատը։

Ev aysteġ arden ǰahelnerin kareli ē t’oġnel hangist ew havak’el çnoġnerin, bṙnel hayreri p’oġpatë.

s-56

nonfiction-005H-000H0BIU

Կպարզվի հանկարծ, որ այդ մարդկանց փողպատը միշտ էլ թափ ենք տվել։

Kparzvi hankarç, or ayd mardkanc’ p’oġpatë mišt ēl t’ap’ enk’ tvel.

s-57

nonfiction-005H-000H0BIV

Բայց ինչի՞ համար...

Bayc’ inči? hamar...

s-58

nonfiction-005H-000H0BJ0

Պլանները չկատարելու համար։

Plannerë čkatarelow hamar.

s-59

nonfiction-005H-000H0BJ1

Աշխատանքում թերանալու համար։

Ašxatank’owm t’eranalow hamar.

s-60

nonfiction-005H-000H0BJ2

Նրանք բոլորը, բոլորը անշուշտ, աշխատանքային անհատական պլան ու պարտականություն ունեն՝ միամսյա, եռամսյա, տարեկան և դրա համար միշտ էլ պատասխան են տվել և պատասխան են տալիս։

Nrank’ bolorë, bolorë anšowšt, ašxatank’ayin anhatakan plan ow partakanowt’yown ownen, miamsya, eṙamsya, tarekan ew dra hamar mišt ēl patasxan en tvel ew patasxan en talis.

s-61

nonfiction-005H-000H0BJ3

Կպարզվի հանկարծ, որ նրանցից շատերը իրենք են հաշիվ պահանջող և իրենք են հաշվետու կոլեկտիվների պլանների ու պարտավորությունների համար։

Kparzvi hankarç, or nranc’ic’ šaterë irenk’ en hašiv pahanǰoġ ew irenk’ en hašvetow kolektivneri planneri ow partavorowt’yownneri hamar.

s-62

nonfiction-005H-000H0BJ4

Եվ կպարզվի, որ բոլորը, անխտիր բոլորը, երբևէ նկատողություն ու պատիժ են ստացել պլանները թերակատարելու համար։

Ev kparzvi, or bolorë, anxtir bolorë, erbewē nkatoġowt’yown ow patiž en stac’el plannerë t’erakatarelow hamar.

s-63

nonfiction-005H-000H0BJ5

Եվ կպարզվի նաև, որ նրանցից ոչ մեկը երբեք և ոչ մեկի հաշվետու չի եղել, թե ինչու է իր տանը պորտաբույծ աճում, ինչու՞ է իր որդին կամ աղջիկը հանրային կյանքից դուրս, ինչու՞ է իր զավակը պղտորում հասարակական կյանքի մթնոլորտը։

Ev kparzvi naew, or nranc’ic’ oč mekë erbek’ ew oč meki hašvetow či eġel, t’e inčow ē ir tanë portabowyç ač̣owm, inčow? ē ir ordin kam aġǰikë hanrayin kyank’ic’ dowrs, inčow? ē ir zavakë pġtorowm hasarakakan kyank’i mt’nolortë.

s-64

nonfiction-005H-000H0BJ6

Իսկ եթե այնպես պատահի, որ մի օր այդ բոլոր հայրերի աշխատանքային պլաններն ու պարտավորությունները ծալենք-դնենք մի կողմ և նրանց (ամեն մեկին առանձին-առանձին) հարց տանք,— ինչու՞ ձեր որդին չի աշխատում,— այդպես մենք միջամտած՞ կլինենք այդ հոր և նրա ընտանիքի այսպես կոչված «ներքին գործերին»։

Isk et’e aynpes patahi, or mi òr ayd bolor hayreri ašxatank’ayin plannern ow partavorowt’yownnerë çalenk’-dnenk’ mi koġm ew nranc’ (amen mekin aṙanjin-aṙanjin) harc’ tank’,— inčow? jer ordin či ašxatowm,— aydpes menk’ miǰamtaç? klinenk’ ayd hor ew nra ëntanik’i ayspes kočvaç «nerk’in gorçerin».

s-65

nonfiction-005H-000H0BJ7

Նա կարող է այդպես հաշվել. իսկ մենք պարտավոր ենք հասկացնել նրան,— եթե ձեր որդու, ձեր զավակի աշխատանքը ձեզ պետք չէ, պետք է բոլորին, բացի ձեզանից՝ բոլորին, այս երկրում որքան մարդ կա... — այդ դեպքում մենք ստիպված կլինենք բացատրել,— պարտադիր չէ, որ պատերազմ լինի և նոր հասկանանք, որ ամեն մեկի որդին իր որդին լինելուց բացի՝ երկրի զինվորն է։

Na karoġ ē aydpes hašvel. isk menk’ partavor enk’ haskac’nel nran,— et’e jer ordow, jer zavaki ašxatank’ë jez petk’ čē, petk’ ē bolorin, bac’i jezanic’, bolorin, ays erkrowm ork’an mard ka... — ayd depk’owm menk’ stipvaç klinenk’ bac’atrel,— partadir čē, or paterazm lini ew nor haskanank’, or amen meki ordin ir ordin linelowc’ bac’i, erkri zinvorn ē.

s-66

nonfiction-005H-000H0BJ8

Իսկ ոչ մի զինվոր զենք չի վերցնում միայն իր հորը պաշտպանելու։

Isk oč mi zinvor zenk’ či verc’nowm miayn ir horë paštpanelow.

s-67

nonfiction-005H-000H0BJ9

Նա բոլորի զինվորն է։

Na bolori zinvorn ē.

s-68

nonfiction-005H-000I0BJA

Իսկ եթե, այնուամենայնիվ, չհասկանանք իրար, կա մի վերջին միջոց. այդ դեպքում այդ հայրերի աշխատանքային պլաններն ու պարտավորությունները կարելի է ընդհանրապես չընդունել։

Isk et’e, aynowamenayniv, čhaskanank’ irar, ka mi verǰin miǰoc’. ayd depk’owm ayd hayreri ašxatank’ayin plannern ow partavorowt’yownnerë kareli ē ëndhanrapes čëndownel.

s-69

nonfiction-005H-000J0BJB

Ոչ, միամիտ ու ծայրահեղ բան չեմ ասում. անաշխատ երիտասարդների բազմահազարանոց երևանյան բանակի էներգիան (որը դրսևորվում է բազում մութ ու խոտոր ձևերով), այդ էներգիան ճիշտ հունի մեջ դնելու ամենակարճ ճանապարհը նրանց ծնողների, հայրերի հետ գործնական և, եթե պետք է, պաշտոնական հարաբերություններն են։

Oč, miamit ow çayraheġ ban čem asowm. anašxat eritasardneri bazmahazaranoc’ erewanyan banaki ēnergian (orë drseworvowm ē bazowm mowt’ ow xotor jewerov), ayd ēnergian č̣išt howni meǰ dnelow amenakarč̣ č̣anaparhë nranc’ çnoġneri, hayreri het gorçnakan ew, et’e petk’ ē, paštonakan haraberowt’yownnern en.

s-70

nonfiction-005H-000J0BJC

Գործնական հարաբերություն այսօրվա միջին տարիքի այն մարդկանց հետ, որոնց մանկությունը զուգադիպեց պատերազմին, և նրանք ստիպված եղան երեխա-երեխա աշխատել հայրերի փոխարեն։

Gorçnakan haraberowt’yown aysòrva miǰin tarik’i ayn mardkanc’ het, oronc’ mankowt’yownë zowgadipec’ paterazmin, ew nrank’ stipvaç eġan erexa-erexa ašxatel hayreri p’oxaren.

s-71

nonfiction-005H-000J0BJD

Սովորել, աշխատել, կռվել սովի դեմ։

Sovorel, ašxatel, kṙvel sovi dem.

s-72

nonfiction-005H-000J0BJE

Որոնց պատանեկությունը զուգադիպեց հետպատերազմյան տարիների տնտեսական դժվարություններին և դարձյալ՝ սովորել, աշխատել և էլի՝ հացի խնդիր։

Oronc’ patanekowt’yownë zowgadipec’ hetpaterazmyan tarineri tntesakan džvarowt’yownnerin ew darjyal, sovorel, ašxatel ew ēli, hac’i xndir.

s-73

nonfiction-005H-000J0BJF

Իսկ հիմա ի՞նչ պատահեց. նրանք, որ մանկուց տեսել են աշխատանքի ծանրությունն ու հաճույքը, դժվարությամբ ձեռք գցած մի կտոր հացը ընդունել որպես արարիչ, այսօր, ահա, իրենց որդիների ու աղջիկների, իրենց զավակների հետ միացած, նրանց հետ համաձայն, արհամարհում են աշխատանքը, մի կտոր հացի համար սևագործ աշխատանքով զբաղվելը, այսպես կոչված սևագործությունը, ընդունում են պատվի դեմ։

Isk hima i?nč patahec’. nrank’, or mankowc’ tesel en ašxatank’i çanrowt’yownn ow hač̣owyk’ë, džvarowt’yamb jeṙk’ gc’aç mi ktor hac’ë ëndownel orpes ararič, aysòr, aha, irenc’ ordineri ow aġǰikneri, irenc’ zavakneri het miac’aç, nranc’ het hamajayn, arhamarhowm en ašxatank’ë, mi ktor hac’i hamar sewagorç ašxatank’ov zbaġvelë, ayspes kočvaç sewagorçowt’yownë, ëndownowm en patvi dem.

s-74

nonfiction-005H-000J0BJG

Ինչպե՞ս հասկանալ։

Inčpe?s haskanal.

s-75

nonfiction-005H-000J0BJH

Հոգեբանության այս ի՞նչ տակնուվրայություն է։

Hogebanowt’yan ays i?nč taknowvrayowt’yown ē.

s-76

nonfiction-005H-000K0BJI

Հայրը նա էր, ով որպես նվեր շոյում էր աղվամազոտ դեմքդ, և այտերդ սղալող նրա կոշտուկներից պատկառում էիր և հուզմունքից քրտնում։

Hayrë na ēr, ov orpes nver šoyowm ēr aġvamazot demk’d, ew ayterd sġaloġ nra koštowkneric’ patkaṙowm ēir ew howzmownk’ic’ k’rtnowm.

s-77

nonfiction-005H-000K0BJJ

Հայրը նա էր, որի համար անհասկանալի ու տարօրինակ էր որդու պարապությունը։

Hayrë na ēr, ori hamar anhaskanali ow taròrinak ēr ordow parapowt’yownë.

s-78

nonfiction-005H-000K0BJK

Մարդու պարապությունը։

Mardow parapowt’yownë.

s-79

nonfiction-005H-000L0BJL

— Եթե մարդ է, պետք է աշխատի։

— Et’e mard ē, petk’ ē ašxati.

s-80

nonfiction-005H-000L0BJM

Բա ինչի՞ համար է աշխարհ եկել։

Ba inči? hamar ē ašxarh ekel.

s-81

nonfiction-005H-000L0BJN

Եթե չաշխատի, ուրեմն ի՞նչ անի։

Et’e čašxati, owremn i?nč ani.

s-82

nonfiction-005H-000L0BJO

— Ահա աշխարհի ու մարդու նկատմամբ մեր հայրերի ունեցած շիփ-շիտակ հայացքը։

— Aha ašxarhi ow mardow nkatmamb mer hayreri ownec’aç šip’-šitak hayac’k’ë.

s-83

nonfiction-005H-000L0BJP

Հայը և հայրը նա էր, ով մի կտոր հաց ու պանրով կշտանում էր և շնորհակալ, և գոհ, և լիաչք, նայում երկինք,— աշխարհը խաղաղ է, գերդաստանը կա, հոգով ու մարմնով առողջ զավակները ամեն մեկը իր գործին, և սեղանին արդար մի կտոր հաց կա։

Hayë ew hayrë na ēr, ov mi ktor hac’ ow panrov kštanowm ēr ew šnorhakal, ew goh, ew liačk’, nayowm erkink’,— ašxarhë xaġaġ ē, gerdastanë ka, hogov ow marmnov aṙoġǰ zavaknerë amen mekë ir gorçin, ew seġanin ardar mi ktor hac’ ka.

s-84

nonfiction-005H-000L0BJQ

Ուրիշ ի՞նչ է պետք...

OWriš i?nč ē petk’...

s-85

nonfiction-005H-000L0BJR

Մի պայծառ երազ։

Mi payçaṙ eraz.

s-86

nonfiction-005H-000M0BJS

Այսպես՝ շռայլությունը մերժած, ընչաքաղցությունը մերժած, քիչը շատ ընդունելու, փոքրը մեծ տեսնելու մեր հայրերի ավանդը ճիշտ ապրելու սկզբունք լինելուց բացի, ճշմարիտ փիլիսոփայություն է։

Ayspes, šṙaylowt’yownë meržaç, ënčak’aġc’owt’yownë meržaç, k’ičë šat ëndownelow, p’ok’rë meç tesnelow mer hayreri avandë č̣išt aprelow skzbownk’ linelowc’ bac’i, č̣šmarit p’ilisop’ayowt’yown ē.

s-87

nonfiction-005H-000N0BJT

— Միտք չունի,— ասում է նրանց փիլիսոփայությունը,— ընկնել շռայլության ետևից. շռայլությունը երջանկություն չի կարող բերել։

— Mitk’ čowni,— asowm ē nranc’ p’ilisop’ayowt’yownë,— ënknel šṙaylowt’yan etewic’. šṙaylowt’yownë erǰankowt’yown či karoġ berel.

s-88

nonfiction-005H-000N0BJU

Ուրեմն քիչը շատ ընդունիր և նայիր հոգուդ խորքը և այնտեղ որոնիր քո երջանկությունը։

OWremn k’ičë šat ëndownir ew nayir hogowd xork’ë ew aynteġ oronir k’o erǰankowt’yownë.

s-89

nonfiction-005H-000O0BJV

— Եվ ապա,— պետք չէ մտնել ընչաքաղցության կռվի մեջ, այդ կռվում հաղթանակ չկա, բոլորը պարտվում են։

— Ev apa,— petk’ čē mtnel ënčak’aġc’owt’yan kṙvi meǰ, ayd kṙvowm haġt’anak čka, bolorë partvowm en.

s-90

nonfiction-005H-000O0BK0

Ուրեմն լիաչք նայիր աշխարհին և իզուր մի զոհիր քո արժանապատվությունը։

OWremn liačk’ nayir ašxarhin ew izowr mi zohir k’o aržanapatvowt’yownë.

s-91

nonfiction-005H-000P0BK1

Ոչ ոք թող չմտածի, որ այդ փիլիսոփայությունը ծնվել է հարկադիր պայմաններից՝ ջարդ, պատերազմ, տնտեսական դժվարություններ և այլն։

Oč ok’ t’oġ čmtaçi, or ayd p’ilisop’ayowt’yownë çnvel ē harkadir paymanneric’, ǰard, paterazm, tntesakan džvarowt’yownner ew ayln.

s-92

nonfiction-005H-000P0BK2

Պարզապես իրադրությունների մեջ այդ խորին խորհուրդը ավելի սուր դրսևորվեց, և նրանք ավելի պինդ ապավինեցին այդ խորհրդին։

Parzapes iradrowt’yownneri meǰ ayd xorin xorhowrdë aveli sowr drseworvec’, ew nrank’ aveli pind apavinec’in ayd xorhrdin.

s-93

nonfiction-005H-000P0BK3

Իսկ ակունքը մեր բնությունն է. քիչը շատ ընդունելու, փոքրը մեծ տեսնելու խորհուրդը մեր բնաշխարհի հարազատ ծնունդն է, հետևապես նաև այդ երկրի ու բնության տեր մարդկանց ապրելու և գործելու կերպը, որը սերնդեսերունդ փոխանցվելով գալիս էր։

Isk akownk’ë mer bnowt’yownn ē. k’ičë šat ëndownelow, p’ok’rë meç tesnelow xorhowrdë mer bnašxarhi harazat çnowndn ē, hetewapes naew ayd erkri ow bnowt’yan ter mardkanc’ aprelow ew gorçelow kerpë, orë serndeserownd p’oxanc’velov galis ēr.

s-94

nonfiction-005H-000Q0BK4

Իսկ մեր հայրերի իմաստուն ավանդներից մենք որքա՞ն ժառանգեցինք և ժառանգածից որքա՞ն փոխանցեցինք մեր զավակներին։

Isk mer hayreri imastown avandneric’ menk’ ork’a?n žaṙangec’ink’ ew žaṙangaçic’ ork’a?n p’oxanc’ec’ink’ mer zavaknerin.

s-95

nonfiction-005H-000Q0BK5

Այստեղ արդեն խոսքս ընդհանրապես թոռներին իրենց պապերից բաժանող առաջին օղակի՝ միջին տարիքի բոլոր հայրերի և բոլոր թոռների մասին է. նրանց, որ սովորում են, նրանց, որ աշխատում են, նրանց, որ վտանգավոր օղակում են։

Aysteġ arden xosk’s ëndhanrapes t’oṙnerin irenc’ paperic’ bažanoġ aṙaǰin òġaki, miǰin tarik’i bolor hayreri ew bolor t’oṙneri masin ē. nranc’, or sovorowm en, nranc’, or ašxatowm en, nranc’, or vtangavor òġakowm en.

s-96

nonfiction-005H-000Q0BK6

Թաքցնելու բան չէ. սովորողների, ուսանողների մեծ մասը սեր և հարգանք չունի տառի նկատմամբ, և տառերը ալարելով է գրում։

T’ak’c’nelow ban čē. sovoroġneri, owsanoġneri meç masë ser ew hargank’ čowni taṙi nkatmamb, ew taṙerë alarelov ē growm.

s-97

nonfiction-005H-000Q0BK7

Աշխատողների մեծ մասը սեր և հարգանք չունի աշխատանքի նկատմամբ, և հոգնած ու ի միջի այլոց է շարժում ձեռքերը։

Ašxatoġneri meç masë ser ew hargank’ čowni ašxatank’i nkatmamb, ew hognaç ow i miǰi ayloc’ ē šaržowm jeṙk’erë.

s-98

nonfiction-005H-000R0BK8

Իսկ մի քանի տարի հետո այսօրվա թոռները հայրեր ու մայրեր են։

Isk mi k’ani tari heto aysòrva t’oṙnerë hayrer ow mayrer en.

s-99

nonfiction-005H-000R0BK9

Եվ հասարակության առաջամարտիկներ։

Ev hasarakowt’yan aṙaǰamartikner.

s-100

nonfiction-005H-000R0BKA

Նրանք ի՞նչ ոգի պետք է տան իրենց զավակներին։

Nrank’ i?nč ogi petk’ ē tan irenc’ zavaknerin.