Universal Dependencies - Afrikaans - AfriBooms

s-201

test-s201

In hierdie opsig moet ons die oorlede president van die African National Congress, Oliver Reginald Tambo, salueer vir dit wat hy deur vastelands- en wêreldliggame geïnisieer en bekendgestel het en wat later 'n kompas vir die vreedsame oplossing van die konflik in ons land sou word.

s-202

test-s202

Die moedige stap om 'n raamwerk te ontwerp wat vrede en rekonsiliasie nagestreef het, in plaas van oorlog en konflik, het eens en vir altyd die skyndaeraad van 'n 100 jaar tevore herroep, naamlik die sluiting in 1909 van die Nasionale Konvensie, wat die vorming van die Unie van Suid-Afrika voorspel het.

s-203

test-s203

Alhoewel daardie konvensie die territoriale integriteit van Suid-Afrika soos ons dit vandag ken gedefinieer het, was dit gebaseer op rasse-onderdrukking en -uitsluiting.

s-204

test-s204

En nou, 15 jaar na die aanvang van ons demokrasie, kan ons bevestig dat die vrees, onsekerheid en weersin wat 100 jaar gelede 'n eksklusiewe en bedrieglike vrede onder koloniale meesters geskep het, nie net ongegrond was nie, maar ook waarlik misplaas was.

s-205

test-s205

Daardie vrese en onsekerhede het gelei tot dekades van verset.

s-206

test-s206

In hierdie opsig salueer ons daardie dapper seun van ons mense, Solomon Kalushi Mahlangu, wat 30 jaar gelede ter dood veroordeel is met sy kop omhoog, in die trotse wete dat sy bloed die boom van vryheid sou voed.

s-207

test-s207

Vergun my om aan Lucas Mahlangu, broer van Kalushi, wat die Mahlangu-familie verteenwoordig, erkenning te gee.

s-208

test-s208

Solomon Mahlangu het die tradisie van vergange krygsmanne voortgesit, onder meer diegene wat onder Koning Cetshwayo geveg het en wat in 1879 die Britse weermag in Isandlwana oorwin het ter verdediging van die vryheid van die inheemse mense van ons land en die soewereiniteit van hul grond.

s-209

test-s209

In opleidingsentrums het daardie selfde deursettingsvermoë massaverset aangevuur gedurende daardie koue winter ná die verbanning van die vryheidstryd en die inhegtenisneming van meeste van die senior leiers daarvan.

s-210

test-s210

'n Groep moedige soldate het 40 jaar gelede weggebreek van NUSAS om die Suid-Afrikaanse Studente-organisasie (Saso) te stig.

s-211

test-s211

Deel van hierdie generasie was die vroeë leiers van Saso, wat die volgende persone ingesluit het: Strini Moodley, Professor Barney Pityana, Steve Biko, Onkgopotse Tiro, Harry Nengwekhulu, Themba Sono, Mapetla Mohapi, Mosioua Lekota, Johnny Issel en Mthuli ka Shezi.

s-212

test-s212

Ons salueer hulle vir die hoop wat hulle gebring het in 'n tyd van wanhoop.

s-213

test-s213

In hierdie opsig gee ons erkenning aan Onkgopotse Tiro se neef, Pat Tlhagwana.

s-214

test-s214

In dieselfde asem moet ons ook erkenning gee aan die oorlede Ephraim Mogale, die stigterspresident van die Kongres van Suid-Afrikaanse Studente (Cosas) en andere 30 jaar gelede.

s-215

test-s215

In herinnering aan hierdie studente van vervloë dae is daar 'n blywende boodskap, en die dors na vryheid en kennis is nou selfs sterker ingeboesem by ons jeug.

s-216

test-s216

Die boodskap van hul heldedade geld vandag nog net so duidelik as soveel jaar gelede, naamlik dat ons saam die grense van geleenthede moet verken; dat ons inderdaad, soos die Vryheidsmanifes dit stel, die 'deure van geleerdheid en van kultuur' nog wyer moet oopmaak!

s-217

test-s217

Ons onthou hierdie organisasies en leiers om die gees van hoop en uithouvermoë te beklemtoon wat die demokratiese stryd geïnspireer het, selfs toe alles treurig gelyk het; om die verantwoordelikheid te benadruk wat op ons skouers rus, naamlik om die ideale waarvoor daar soveel opgeoffer is, te bevorder; om te weier om te swig voor terugslae en ontberinge.

s-218

test-s218

En dus, Mevrou die Speaker en Agbare Voorsitter, moet ons onsself afvra: hoe het ons dade die afgelope 15 jaar, sedert die geboorte van ons demokrasie, die weg gebaan vir die Suid-Afrikaanse samelewing se evolusie, en hoe het ons die saak van menslike ontwikkeling en menswaardigheid sedert die 2004 demokratiese mandaat bevorder!

s-219

test-s219

Vandag het ons 'n doeltreffende demokratiese stelsel, gebaseer op die beginsels van deursigtigheid en openheid, met verskeie platforms vir openbare deelname en onafhanklike instansies wat deur die Grondwet gelas is om demokrasie te ondersteun.

s-220

test-s220

Deur die jare het ons voortdurend die regeringstrukture verbeter.

s-221

test-s221

Ons het 'n stelsel van gesonde interregeringsverhoudings tussen alle sfere opgebou, en integrasie binne en tussen hulle verbeter.

s-222

test-s222

Die Regering kan met reg trots wees daarop dat ons die demografiese samestelling van die Staatsdiens verander het, wat feitlik in alle opsigte die karakter van ons samelewing weerspieël.

s-223

test-s223

Maar hoewel vroue omtrent 34% van alle senior poste in die Staatsdiens beklee, is dit minder as die teiken vir gelykheid wat ons vir onsself gestel het.

s-224

test-s224

In die nasionale en provinsiale wetgewers is daar aanduidings dat ons nasie hierdie jaar die 32%-vlak van vroulike verteenwoordiging sal oortref wat in 2004 bereik is, en hopelik selfs die 40% wat in die 2006 plaaslike verkiesings bereik is.

s-225

test-s225

Ons hoop dat al die politieke partye, terwyl hulle hul verkiesingslyste finaliseer, 'n bydrae sal maak tot hierdie edele strewe!

s-226

test-s226

Alhoewel sekere vooruitgang gemaak is (naamlik 0,2%), is die situasie minder indrukwekkend met betrekking tot mense met gebreke wat vir die Regering werk, gemeet teen die 2%-teiken wat ons vir onsself gestel het.

s-227

test-s227

In albei gevalle is die privaatsektor ver agter.

s-228

test-s228

Verskeie maatreëls is in plek gestel om die doeltreffendheid van die Staatsdiens te verbeter, insluitend finansiële bestuur, Thusong-dienssentrums en ander diensleweringsinisiatiewe, izimbizo en, soos tans in die Departement van Binnelandse Sake, ferm leierskap.

s-229

test-s229

Daar moet egter nog baie meer gedoen word om die dienskultuur en diensgerigtheid van sommige staatsdiensamptenare te verbeter, veral diegene wat direk met die publiek werk.

s-230

test-s230

Soos die agbare lede weet, het ons regering die geveg teen misdaad een van ons hoof-fokusareas gemaak.

s-231

test-s231

Dit word onder meer weerspieël deur wetgewing, reëls en regulasies vir sowel staatsamptenare as politieke ampsbekleërs, vennootskappe met die burgerlike gemeenskap en teenkorrupsie-blitslyne.

s-232

test-s232

Dit mag wees dat die stelsels vir die voorkoming en straf van korrupsie steeds onvoldoende is, maar uit 'n regeringstelsel-oogpunt kan ons troos vind in die feit dat meer as 70% van korrupsiesake waaroor in die media berig word, openbaar gemaak word omdat die Regering die oortreding opgetel het en inderwaarheid daarteen optree.

s-233

test-s233

Die privaatsektor het met dieselfde uitdagings te kampe.

s-234

test-s234

Op die ou einde het die uitdagings net soveel met regulering te doen as wat dit met konsekwente toepassing te doen het.

s-235

test-s235

Ek is seker ons almal stem saam dat die welstand van ons samelewing grootliks afhang van die vordering wat ons maak om die nasie se welvaart uit te bou en te verseker dat die voordele van ekonomiese groei deur alle mense gedeel word.

s-236

test-s236

Dit is algemene kennis dat Suid-Afrika, ná die ekonomiese stagnasie van die laat-1980's en vroeë-1990's, die langste tydperk van volgehoue ekonomiese groei beleef het sedert statistieke daaroor in 1940 vir die eerste keer aangeteken is.

s-237

test-s237

In die Eerste Dekade van Vryheid het die ekonomie jaarliks gemiddeld met 3% gegroei, en dit het verhoog tot 5% gemiddeld per jaar tussen 2004 tot 2007.

s-238

test-s238

Terwyl die verbruikersbloeitydperk, aangevuur deur meer werksgeleenthede, stygende inkomste en laer inflasie- en rentekoerse, in hierdie verband 'n rol gespeel het, word ons bemoedig deur die breë spektrum geleenthede vir verdere ontwikkeling in die toekoms.

s-239

test-s239

Dit sluit eerstens hoër beleggingskoerse in, beide deur die openbare en privaatsektor.

s-240

test-s240

Wat dit betref, omtrent vyf jaar gelede het ons gedraai by 16% van bruto vastekapitaalformasie as 'n persentasie van Bruto Binnelandse Produk (BBP).

s-241

test-s241

Die groei in beleggings was so groot dat hierdie syfer vandag 22% is, nader aan die 25% wat ons beoog het om eers in 2014 te verkry.

s-242

test-s242

Dit is deels die gevolg van doelbewuste programme deur die Regering om openbare infrastruktuur uit te brei.

s-243

test-s243

Dit is ook 'n gevolg van beleide om die klimaat vir privaatsektor-beleggings te verbeter; en om fiskale en monetêre beleid so te bestuur dat dit toegang tot dienste verbeter en die inflasielas verminder, en terselfdertyd makro-ekonomiese stabiliteit en volhoubaarheid verseker.

s-244

test-s244

Die fokus op mikro-ekonomiese hervorming gedurende die afgelope dekade, en veral die pogings sedert 2004 om stelselmatig die magdom versperrings in die pad van groei uit die weg te ruim, het 'n positiewe impak gehad.

s-245

test-s245

Dit is in hierdie konteks dat die Inisiatief vir Versnelde en Gedeelde Groei (AsgiSA) geïmplementeer word, om te verseker dat alle deurslaggewende blokkasies soos infrastruktuur-bottelnekke, geïntegreerde nywerheidsbeleid en -programme, die vaardigheidstekort, gereguleerde opeenhopings en ondoeltreffendheid van regeringsdienste op 'n gefokusde en stelselmatige wyse aangespreek word.

s-246

test-s246

Ons ekonomie het meer toeganklik geword, en sedert 1994 het dit gelyktydig meer geïntegreerd geraak in die globale stelsel.

s-247

test-s247

Ons finansiële instellings is 'n kragtige voorbeeld wat ons ietwat beskut het teen die wêreldwye ekonomiese storms.

s-248

test-s248

Tog is hul reikwydte in ons samelewing ver onder verwagting.

s-249

test-s249

Ons ekonomie bly grotendeels afhanklik van mynbou en landbou vir uitvoere.

s-250

test-s250

Buiten die privaatsektor is daar nog nie genoeg uitbreiding van kritieke sektore nie, veral wat vervaardiging betref.

s-251

test-s251

Daarom is die groeikoers van uitvoere nie so hoog soos in vergelykbare lande nie.

s-252

test-s252

Dit is presies hierdie swakheid wat verantwoordelik is vir die groot negatiewe saldo van die Lopende Rekening, veral in die tye toe ons hoër groei beleef het.

s-253

test-s253

En omdat ons nie genoeg gespaar het nie, moes ons op korttermyn-kapitaalvloei staatmaak om die tekort sowel as ons beleggingsprogramme te finansier.

s-254

test-s254

Dit is die uitdagings wat ons land vir seker sal moet aanspreek op die pad vorentoe.

s-255

test-s255

Van deurslaggewende belang is die vraag: waaroor behoort ekonomiese groei eintlik te gaan?

s-256

test-s256

Welvaart word geskep om mense se lewenskwaliteit te verbeter.

s-257

test-s257

Dus behoort die vraag of groei regverdig verdeel word 'n sentrale aspek van alle ekonomiese oorwegings te wees.

s-258

test-s258

Wat belangrik is, is dat die voordele van groei werkskepping moet insluit en moet verseker dat daar behoorlike werk is.

s-259

test-s259

Ons kan inderdaad met trots meld dat die ekonomie tussen 1995 en 2003 ongeveer 1,5 miljoen netto nuwe werksgeleenthede geskep het en selfs meer merkwaardig, omtrent 500 000 werksgeleenthede tussen 2004 en 2007.

s-260

test-s260

In die laasgenoemde tydperk is daar vir die eerste keer sedert die aanbreek van demokrasie meer werk geskep as die aantal mense wat die arbeidsmark betree het, wat die werkloosheidskoers van 31% in 2003 tot 23% in 2007 laat daal het.

s-261

test-s261

Natuurlik moet dit ons nie laat afsien van ons verpligting om die kwessie van die kwaliteit van hierdie werke te bevraagteken nie, insluitend die regte en voordele wat werkers geniet.

s-262

test-s262

Om die voordele van groei te deel sluit ook versnelde implementering van regstellende aksie in, insluitend breë swart ekonomiese bemagtiging.

s-263

test-s263

Dit is nie 'n strewe na 'n sogenaamde rassistiese agenda nie.

s-264

test-s264

In werklikheid sal 'n land wat nie die betrokkenheid van sy hele bevolking op alle vlakke van ekonomiese aktiwiteit verseker nie, definitief ver onder sy ware potensiaal presteer.

s-265

test-s265

Die feit dat die privaatsektor nie genoeg doen om die demografie van bestuurs- en vaardigheidsberoepe in ondernemingsontwikkeling en so meer te verander nie, maak van ons land deels 'n agtergeblewene in hoëgroei-aandele.

s-266

test-s266

Om in die voordele van groei te deel beteken ook dat die Staat belastinggeld doeltreffend en billik moet aanwend as 'n instrument om die las van voorsiening van openbare goedere te herverdeel én te deel.

s-267

test-s267

Agbare lede sal bekend wees met meeste van die data oor kwessies rakende maatskaplike dienste.

s-268

test-s268

Ek sal egter 'n paar voorbeelde opnoem om weereens die aard van die vooruitgang wat ons al gemaak het en die uitdagings wat ons nog in die gesig staar, uit te lig.

s-269

test-s269

Die Regering is pynlik bewus daarvan dat volslae armoede nog steeds te wydverspreid in ons samelewing voorkom, en die vlak van ongelykheid is te hoog.

s-270

test-s270

Ons het in die afgelope 15 jaar ons bes gedoen om hierdie euwel deur maatskaplike dienste uit te roei.

s-271

test-s271

Eerstens het geld-metrieke armoede aansienlik afgeneem sedert die eeuwisseling.

s-272

test-s272

Hierdie afname is grootliks te danke aan 'n dramatiese uitbreiding van besteding op maatskaplike toelae sedert 2002.

s-273

test-s273

Hierdie verbetering word weerspieël deur toegang tot basiese dienste- 'n vinnige afname in bate-armoede het die afname in geld-metrieke armoede voorafgegaan.

s-274

test-s274

Tweedens, alhoewel die afname in armoede wesenlik was, het algehele ongelykheid gedurende die 1990s vermeerder.

s-275

test-s275

Derdens, die dinamika onderliggend aan armoede- en ongelykheidsneigings bepaal die breë beleidsuitkyk...

s-276

test-s276

Armoede het afgeneem sedert die oorgang, maar ongelykheid het nie verbeter nie.

s-277

test-s277

In huishoudings met kinders (gedefinieer as diegene 17 jaar en jonger), het die aantal huishoudings wat gemeld het dat 'n kind honger ly, tussen 2002 en 2006 dramaties verminder (van net oor 31% tot 16%).

s-278

test-s278

Dit gee te kenne dat die armoede-situasie opmerklik verbeter het, veral onder mense wat die hoogste graad van welsynsontneming ervaar.

s-279

test-s279

Die voorkoms van honger kinders het in vier jaar byna halveer.

s-280

test-s280

Hierdie waarnemings word inderdaad bevestig deur ons eie navorsing, wat wys dat inkomste-armoede veral in swart- en kleurling-gemeenskappe afgeneem het, deels as gevolg van laer vlakke van werkloosheid en beter toegang tot maatskaplike toelaes.

s-281

test-s281

Terwyl die aantal toelae-begunstigdes in 1999 2,5 miljoen was, het dit teen 2008 vermeerder tot 12,4 miljoen.

s-282

test-s282

Dit is grootliks te danke aan grootskaalse verbetering in toegang tot die Kindersorg-toelae, wat vermeerder het van 34 000 begunstigdes in 1999 tot 8,1 miljoen in 2008.

s-283

test-s283

As gedeeltelike bydraer tot die inkomste van die armes, is die teiken van een miljoen werksgeleenthede deur die Uitgebreide Openbare Werke-Program in 2008 bereik, 'n jaar vroeër as beoog in die 2004-verkiesingsmandaat.

s-284

test-s284

Dit het die moontlikheid om die program uit te brei en die kwaliteit daarvan te verhoog, aansienlik verbeter.

s-285

test-s285

Wat huishoudelike toegang tot basiese dienste aanbetref, spreek die syfers vanself.

s-286

test-s286

Byvoorbeeld, toegang tot drinkwater het van 62% in 1996 tot 88% in 2008 verbeter; asook tot elektrisiteit (58% tot 72%); en sanitasie (52% tot 73%).

s-287

test-s287

Bewyse van maatskaplike dienste kan ook gesien word in die reuse verbetering in toegang tot primêregesondheidsorggeriewe.

s-288

test-s288

Altesaam 95% van Suid-Afrikaners leef nou nader as vyf kilometer aan 'n gesondheidsfasiliteit, en ons is ingelig dat alle klinieke nou toegang tot drinkwater het.

s-289

test-s289

Immunisasiedekking vir kinders het gelykmatig verbeter tot omtrent 85%; en malaria-gevalle het dramaties afgeneem.

s-290

test-s290

Ons is ook bemoedig dat navorsing oor die voorkoms van MIV stabilisasie 'n effense afname in die tempo van infeksie toon.

s-291

test-s291

Ons antiretrovirale behandelingsprogramme is nie net die grootste ter wêreld nie, maar dit brei ook voortdurend uit, met meer as 690 000 pasiënte wat al met antiretrovirale behandeling begin het sedert die aanvang van die program.

s-292

test-s292

Tog het baie gesondheidsgeriewe nie altyd die nodige medisyne, geskikte aantal personeellede en 'n bestendige voorsiening van basiese dienste soos skoon lopende water en elektrisiteit nie.

s-293

test-s293

In sommige van hierdie geriewe is die bestuur swak en die gesindheid van personeel moet verbeter.

s-294

test-s294

In onderwys was daar 'n daling in die onderwyser-leerder-verhouding; amper universele toegang met betrekking tot inskrywings op laerskoolvlak, en 'n verbetering in die aantal leerlinge wat Wiskunde slaag, om 'n paar voorbeelde te noem.

s-295

test-s295

Terselfdertyd is baie moeite gedoen om infrastruktuur in arm gebiede te verbeter.

s-296

test-s296

Natuurlik weet ons dat die uitsakkoers, veral op sekondêre en tersiêre vlak, onaanvaarbaar hoog is, en dat die onderwysstelsel nog die nodige vaardighede moet voorsien wat deur die samelewing vereis word.

s-297

test-s297

Om aan te sluit hierby, dui neigings in prestasie, beide vir onderwys en leer, 'n kommerwekkende ooreenstemming met die sosiale verdeeldheid van die verlede.

s-298

test-s298

Ironies genoeg is die infrastruktuur en administratiewe en onderwyservermoëns juis die minste indrukwekkend waar onderwys die nodigste is om die siklus van armoede te verlig.

s-299

test-s299

Die Regering se maatskaplike programme het die batebasis van arm mense verbeter, in die vorm van behuising- met 2,6 miljoen gesubsidieerde huise wat voorsien is.

s-300

test-s300

Natuurlik moet ons ook toegee dat die grondherverdelingsprogram en die na-vestiging-ondersteuning vinniger en beter hanteer kon word.