Deltacorpus 1.1

sah-25

Javascript seems to be turned off, or there was a communication error. Turn on Javascript for more display options.

- Билигин үерэххэ киирбэккэ хаалбыт уолаттар бары кэриэтэ аармыйа5а бараллар . Ити о5олор үерэхтэнэллэрин туhугар тугу сүбэлиэххит этэй ? Барга турар Евгения Мегентова диэн кыыс туох да буолбатаҕын курдук туттар - хаптар . Били , сокуон эрэ , туох эрэ - ханна даҕаны ыйанан турбат , суох . Дьиҥэ , маннык тэрилтэҕэ барытыгар сэрэтэр - иһитиннэрэр биллэрии ыйаммыта ырааппыт буолуохтаах этэ . Атыыһыт кыыс этэринэн , биһиги сылдьыбыт күммүтүгэр мунньахтаабыттар үһү . Онно салайааччылара " сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолорго арыгылаах утаҕы биэрбэт уонна киэһэ 20 ч . кэннэ үрдүк кыраадыстаах арыгыны атыылаабат " туһунан тылынан сэрэппит курдук . Ол гынан баран Евгения дириэктэрэ эппитин долоҕойугар хатаабатах быһыылаах , сокуоннай саастарын сиппэтэх оҕолорго икки пиибэни биирдиитин 120 солкуобайга үөрэ - көтө атыылаабыт . " Килийиэммит өскө олус кыра оҕо курдук дьүһүннээх буоллаҕына , биллэн турар , саастарын ыйыталаһааччыбыт . Мин кинилэри оскуола оҕолоро буолуо дии санаабатаҕым , улахан киһи курдук дьүһүннээхтэр . Ол иһин ыйыппакка хаалбыппын " , - диэн хоруйдаата . Оттон сокуон туһунан биллэрии тоҕо суоҕун ыйыппыкка , эмиэ " бу күн убуоркалаабыппыт " диэн куотунна . Мин дойдум дьонунан сµрдээ ± ин киэн тутта , кинилэргэ махтана саныыбын . Киэн туттабын ? иккитэ субуруччу сµрдээх улаханнык айыл ± а алдьатыытыгар - халаан уутугар ылларан баран , санааларын тµ ? эрбэккэ , олохторун хаттаан о ? остон олороллоруттан , махтанабын дойдуларын быра ± ан барбакка , т ? ? ? да ыарахаттары к ? рµстэллэр , харса суох µлэлээн дойдубутун ч ? лµгэр тµ ? эрбиттэригэр . Бу аймал ± а ? ? а оскуола учууталлара , µ ? рэнээччилэрэ улахан оруолу оонньообуттара , т ? ? µµ кµµс буолбуттара . Алтынньы бµтэґик кµнµгэр , субуота ± а , Дьокуускай куорат авиапордугар кµнµс 3 чаастан саІа терминал - вокзал тутуутун аґар бэлиэ тµгэн буолан ааста . Вокзал Дьокуускайга биир улахан , ураты тутуунан буолуо ± а . Тутуу бастакы сыбаайатын тµґэрэр µірµµлээх тµгэІІэ СР Президенэ Вячеслав Штыров , СР Правительствотын Председателэ Егор Борисов , СР тутууга министрэ Сергей Дереповскай , " Дьокуускай аэропорда " ГУП генеральнай директора Андрей Илларионов уо . д . а . кытыннылар . Вячеслав Штыров э ± эрдэ тылыгар , кэлиІІи кэмІэ Дьокуускайга саІа тутуулар утуу - субуу дьэндэйэн иґэллэрин , ону кытары тэбис - тэІІэ куорат тупсарын , сайдарын бэлиэтээтэ . Уопсайынан , Саха сиригэр тутуу µлэтэ кµіргµімнээхтик ыытыллар буолла . Биир улахан бырайыагынан тимир суол тутуутун ааттыахпытын сіп . Салгыы » ОДьКХ - Ханнык эрэ Петров төлөөбөт уонна бүтүн дьиэ иэстээх буоллаҕына , тоҕо итиитэ , уута суох олоруохтаахпыный ? Мин потребитель быһыытынан быраабым уонна хомунаалынай өҥө туһунан сокуон кэһиллэр . 17 - с кыбартаалга хаһан бэрээдэк олохтонуой ? Дьиэлэр тиэргэннэрин көрүҥ - убаҕас помуойа . « Дьулус » үлэлээбэт уонна « олохтоох контингент итинник » диир . Якутская уулуссаҕа бөҕү сайын уонна күһүн устатыгар ИККИТЭ эрэ хомуйдулар ! Биир бэйэм кыбарпылаатабын ый аайы төлөөн иһэбин . Төлөпүөннээтэххэ , « Дьулус » СХ эппиэттээбэт . Кинилэргэ түүн да , күнүс да эрийэн тиийбэккин . Ханна үҥсэбит ? Сууту нөҥүөлээн туран борокуратуураҕа суруйуохпутун сөп дуо ? « Дьулус » СХ - ны суох оҥорор туһугар илии баттааһынын хомуйа сылдьаллар . Ону , эһиги , билэҕит дуо ? Дьиэ - уот туһунан Кодексанан хаһан баҕарар Салайар хампаанньа өҥөтүттэн аккаастанар бырааптааххыт . Уларытарга быһаардаххытына , Строительнай уокурук ОДьКХ Департаменын кытта олохтоохтор уопсай мунньахтарын тэрийэргэ көмөлөһүөхтэрэ . Билиҥҥи туругунан Якутская уулуссаҕа турар дьиэлэр бары сылыйдылар . Арай Якутская 51 / 1 дьиэҕэ биир кыбартыыраҕа киирэр кыах суоҕунан , итиини киллэрэ иликтэр . Ону таһынан сыбааркалыыллар . « Дьулус » СХ билигин кыбартыыра хаһаайынын көрдүү сылдьар ( улууска олорор үһү ) . Илии баттааһыны хомуйуу туһунан тугу да билбэппит . Маннык төлөпүөнүнэн билсэ туруоххутун сөп : 44 - 74 - 90 . Итиини балаҕан ыйын 15 к . биэриэхпит диэн тылгын биэрбитиҥ . Мин Киин уокурукка Курашов уулуссатыгар олоробун , итиибитин балаҕан ыйын 28 к . эрэ биэрбиттэрэ . Тэхиниичэскэй ирдэбил быһыытынан итиини биэрии хайаан да түһүмэҕинэн барар . Систиэмэ туругун да учуоттаан туран кыраапыгынан биэрии сиэрдээх буолар . Эмискэ барытын холбоон кэбистэхпитинэ , турбалар уу баттааһынын тулуйуо суохтарын сөп . Чайковскай уул . 2 / 7 дьиэтигэр итиини алтынньы 5 к . эрэ биэрбиттэрэ . Итии уу , инньэ быһааскыттан суох . Хомунаалынай өҥө иһин олохтоохтор мөлтөхтүк төлүүллэр . Оттон эрэйдэнээччилэр - оҕолор уонна кырдьаҕастар . . . Итиини биэрэргэ Салайар хампаанньа итиинэн хааччыйар тэрилтэттэн дьиэ бэлэмин туһунан пааспар наада . Онуоха бу дьиэ тутааччыта « Якутдорстрой » ААУо тэхиниичэскэй докумуону баччааҥҥа диэри көрдөрө илик . Онон итиини биэрэргэ көҥүл өссө да суох . Кыбартыыралар бары чааһынай бас билиигэ сылдьаллар . Дьиэ иэһэ 700 тыһ . солк . тиийэн турар . Төһө да саҥа дьиэ буолбутун иһин , дьиэ ис туруга быстар мөлтөх . « Сайсары ОДьКХ » СХ - тан 44 - 62 - 48 нүөмэргэ эрийиҥ . Киин уулуссаларга - Петровскай , Лермонтов - киэһэ 6 - 8 чааска уот тоҕо холбоммотуй ? Баччаҕа хабыс - хараҥа эбээт . . . Уулуссалар уоттарын РСФСР кэминээҕи ОДьКХ министиэристибэтэ 12 . 05 . 1988 с . 120 № - дээх Ыйыыларга олоҕуран холбуубут . Крупская уулусса уота суох . Быһаара сатаабыттара хас да сыл буолла . Куоластаан талбыт дьокутааттарбыт да , уокурукпут да , « Якутскэнерго » да бу боппуруоһунан дьарыктанар санаалара суох . Крупская уулусса бүүс - бүтүннүү сырдатыллан турар . Арай Набережнай подстанциятын таһынааҕы учаастакка суох - манна уот ситимэ суох . Сир туһунан Дьокуускайга учаастак төһө сыаналааҕый ? Докумуон хомуйуута төһө өр буолуой ? Сир сулууспатын үлэтэ - хамнаһа . . . киһи тыла тахсыбат ! Дьон сылы - сыллаан сылдьаллар . Тоҕо ким да маны сааһылаабатый ? Сир ырыынакка турар сыанатын кимтэн да тутулуга суох сыана быһааччы фирмалар олохтууллар . Ол кадастрын сыанатыттан , учаастак ханна баарыттан , о . д . а . тутулуктаах . Докумуону уонна илии баттааһыннары хомуйуу « Дьокуускай куорат » КУо 68 № - дээх 15 . 07 . 2009 сыл , 79 , 80 , 81 , 82 , 83 , 84 № - дээх 11 . 08 . 2009 с . уураахтарынан эридьиэстэнэр . Ити уураахтары мээрийэ саайтыгар www . yakutsk - city . ru көрүөххүтүн сөп . Покровскайдыыр суол 12 - с км баар тыа хаһаайыстыбатын сирдэрин чааһынай дьоҥҥо атыылыыр бырааптаахтар дуо ? Урут бу сирдэр « Хатас » СХПК - ҕа бэриллэн тураллар . Тэрилтэ ыһыллыбытыгар паайдаахтар бас билиилэригэр түҥэтиллибит . Онон тыа хаһаайыстыбатыгар сыһыаннаан туһанарга диэн туран , бу дьон сирдэрин атыылыыр бырааптаахтар Свердлов уулуссатыгар 5 № - дээх дьиэ таһыгар кафе - бар астылар . Күннэри - түүннэри пиибэ атыылыыллар , санитарнай турук быстар мөлтөх . Бу тэрилтэ уута да , туалета да суох . Инньэ гынан кэлбит дьон чугастааҕы дьиэлэр подъезтарыгар тахсан киирэллэр . Дьаһалта миэрэ ыла охсуон наада . Свердлов уул . 7 № - дээх дьиэҕэ баар кафе - бары чинчийии түмүгэр сокуону кэһии тахсыбыта бэлиэтэннэ . Кафе билигин сабыллан турар . Бу тэрилтэ үлэтин - хамнаһын салгыы кэтээн көрүөхпүт . Үөрэх Сахалыы оскуола аһыллар диэн былааҥҥа баар дуо ? Сахалыы үөрэтэр кылаас олус аҕыйах . Маннык социальнай кыһалҕаны быһаарарга тоҕо тугу да гыммаккытый ? Үөрэх салаата 1990 сылтан сахалыы оскуоланы , кылаастары аһар туһунан чинчийии ыытар . Кэлиҥҥи 5 сылга сахалыы кылаастар аһыллан эрэллэр . 2005 - 2006 үө . дь . 16 сахалыы оскуолаҕа 5104 оҕо үөрэммит буоллаҕына , бүгүн 19 оскуолаҕа 6315 оҕо үөрэнэр . 5 тэрилтэҕэ - Саха гимназиятыгар , 2 - с уонна 14 - с № - дээх , Тулагы , Хатас оскуолаларыгар - төрөөбүт тылынан үөрэтии барар . Нууччалыы тыллаах кылаастарга саха тыла региональнай компонент быһыытынан 2 - 9 кыл . биирдии чаас 41 оскуолаҕа үөрэтиллэр ( 14 245 оҕо ) . СӨ норуоттарын култуурата 1 - 11 кыл . биирдии чаас - 50 оскуолаҕа ( 21440 о5о ) . 38 № - дээх оскуолаҕа эбэҥки , эбээн , юкагир тылын үөрэтэллэр . 2009 - 2010 үө . дь . 19 оскуолаҕа сахалыы үөрэтэр кылаастар аһылыннылар . « Дьокуускай куорат » 2009 - 2012 сс . сайдыыта » тус сыаллаах бырагырааманан 53 - с кыбартаалга 450 миэстэлээх саха оскуолата тутуллуохтаах . Юрий Вадимович , Дьокуускай куорат саайтыгар хаста да киирэ сылдьыбытым . Сахалыы ааҕыахпын баҕарабын эрээри , сонуннаргыт эргэлэр , хас да ый уларыйбакка тураллар . Оттон баар сонуннар алҕастаах тылбаастаммыттар , киһи кыайан аахпат . Саха норуотугар итинник сыһыан соччото суох ( некорректнай ) . Киин куорат олохтоохторо оскуолаҕа бары нууччалыы үөрэнэллэр , бары нуучча тылын билэллэр , онон бүгүҥҥү туругунан туох да көдьүүһэ суох ( считаем нецелесообразным ) диэн ааҕабыт . Юрий Вадимович , өрөспүүбүлүкэ Судаарыстыбаннаһын күнүгэр эҕэрдэ былакааттарга « Ү » буукуба « У » диэн солбуллубут этэ . Уопсайынан даҕаны , муниципальнай тэрилтэлэр сахалыы суруктарыгар элбэх алҕастаахтар . Мин санаабар , маннык алҕас сакаасчыт уонна рекламаны оҥорор тэрилтэлэр саха тылын улахаҥҥа уурбаттарыттан тахсар . Кэнэҕэскитин , маннык алҕас көнүө дуо ? Маннык алҕастар тэхиниичэскэй хараахтардаахтар . Тоҕо диэтэххэ , сорох реклама оҥорор хампаанньалар сахалыы сирииптэрэ суох . Оптуобустар Борисовка - 1 олохтоохторо : 1 . Маһы үүнэ - тэһиинэ суох кэрдэллэр . 2 . Киэһэ 8 чаас кэнниттэн 15 № - дээх маршрут оптуобуһа сылдьыбат . Нууччалыы билбэт омук олус элбээтэ . 1 . Тустаах уорганнар манан утумнаахтык дьарыктаналлар . Ордук геологтар бөһүөлэктэригэр , Сэргэлээх шоссетыгар , Бүлүүлүүр суол 5 - с км - гар кэрдэллэр . Быйыл 9 ый түмүгүнэн маһы кэрдии 49 түбэлтэтэ бэлиэтэммит . 300 тыһ . суума хоромньулаах дьыалалара суукка бэрилиннэ . Билигин үөл мастаах учаастактары биэрии тохтотуллан турар . 2 . Оптуобустар кыраапык быһыытынан сылдьаллар . 8 чаас кэннэ арыттара атар эрээри , сылдьаллар . Чааһынай тэрилтэлэри нууччалыы билбэт омуктары үлэҕэ ылымаҥ диэн дьаһайар кыахпыт , бырааппыт суох . Начаалынай кылаас оҕолоро оптуобуска босхо айанныыллара кыаллыа дуо ? Мин санаабар , суоппардар итинтэн дьадайан барбаттара буолуо . Хомойуох иһин , итинник боппуруос федеральнай таһымҥа , эбэтэр өрөспүүбүлүкэҕэ анал сокуон ылынан эрэ быһаарыллар . Сокуон барыла оҥоһулларыгар аллараттан туруорсуу , көҕүлээһин наада . Дьиэ - уот Дьиэлэрбит аадырыстарын , нүөмэрдэрин киһи дэбигис иилэн ылан өйдөөбөт . Архитектурабытыгар да киһи үөрэрэ аҕыйах . Ханна таптаабыттарынан туталлар . Архитектура отдела тугу гынарый ? Сөбүлэһэбин , Дьокуускайга киһи өйдөөбөт уулуссата элбэх . Холобур , биир уһун уулусса Богатырев , Поярков уонна Ойуунускай ааттарын сүгэр . Аэропорт оройуона бүтүннүү кэриэтэ - - биир Кузьмин уулуссата . 2004 с . ылыммыт балаһыанньабытынан саҥа үөскүүр уулуссаларга эрэ аат иҥэрэр бырааптаахпыт . Ааты уларытыыта олус ороскуоттаах . Быһа холоон 200 - 300 мөл . солк . тахсар . Биһиги Винокуров уул . 24 - гэр кыбартыыралаахпыт . Дьиэ 1964 с . тутуллубут . Гааһынан оттуллар , уута суох . Маннык эргэ дьиэҕэ олорор куттала суох буолуо дуо ? Бу дьиэ сууллар туруктааҕа билиниллэ илик . Билиҥҥи туругунан , инньэ 80 - 90 - с сылларга саахалланар кутталлаах диэн быһаарыллыбыт 500 - чэкэ дьиэ күрдьүллүөхтээх . 1997 сылтан муниципальнай дьиэ тутуллубат . Дьону көһөрөргө , дьиэлэри күрдьэргэ үп киирбэт . Араас Юрий Вадимович , эн дьиэҕэр үлэһиттээххин дуо ? Дьиэ кэргэҥҥэ ким ас астыырый ? Сөбүлүүр бүлүүдэҥ ? Ханнык да дьиэ үлэһитин туппаппыт . Сарсыарда - кофе , күнүс үлэбэр эбиэттиибин . Киэһэ 9 - ка биирдэ кэлэбин . Кэргэним астыырын олус сөбүлүүбүн . Аска талымаһа суохпун . Бэйэм да айылҕаҕа таҕыстахпытына астааччыбын - плову , шашлыгы , балыгы . Саха төрүт аһын да сөбүлүүбүн . Миигин мээрийэҕэ үлэҕэ ылыҥ . Оччоҕо Дьокуускай уонна мээрийэ иһиттэн да , таһыттан да ыраас буолуоҕа . Мээрийэҕэ олус элбэх куруубай , бэйэлэрин куораттарын дьонун - сэргэтин сөбүлээбэт испэсэлиистэр үлэлииллэр . Итинтэн сэдиптээн мээрийэ аата дьон хараҕар түһэр . Норуот олоҕун тупсарар туһугар үлэлиир баҕалаах дьону буолбакка , тоҕо үлэҕэ билсиинэн ылаҕытый ? Уокуруктааҕы дьаһалтаҕа куонкурус биллэрилиннэҕинэ , муниципальнай сулууспалаах дуоһунаһыгар киириэххитин сөп . Онуоха үлэҕэ ылыы куорат Дуумата 2008 с . ахсынньы 9 к . 11 - 17 № - дээх быһаарыытыгар олоҕурар . Итини таһынан дуоһунаска каадыр эрэсиэрбэтигэр киирэ сылдьар киһи ананыан сөп . Биллэн турар , ыстааска , үөрэххэ тустаах ирдэбил баар . Бала ± ан ыйын 11 - 12 кµннэригэр республика Ґірэххэ министерствотын физическэй иитиигэ уонна спорка управлениетын , " Олимпийскай эрэллэр " анал спортивнай оскуолатын тэрийиилэринэн " Туймаада " стадиоІІа СР Президенин кубогар чэпчэки атлетика ± а µгэскэ кубулуйбут алтыс эстафета ыытылынна . Ол туґунан " Дьулур ± ан " ааспыт нµімэригэр сиґилии сырдатыллан турар . Онон мин бµгµн ол тµмµктэрин туґунан буолбакка , бу эстафета балаґыанньатын туґунан аа ± ааччылары кытта санаабын µллэстиэхпин ба ± арабын . Салгыы » Хомус Кэнгириэһигэр Гиннесс рекордун кинигэтигэр киирбиппит эмиэ улахан суолталаах . Кырдьыгынан эттэххэ , уопсастыбаннас өйөөбөтөҕө буоллар , туох да тахсыа , буолуо суох этэ . Өрөспүүбүлүкэбит араас муннугуттан элбэх киһи өйөөбүтэ , кыттыбыта - бу тэрээһини дьиҥ - чахчы норуот тэрээһинигэр кубулутта . Онон ким бу рекорду олохтуохха диэн эппитэ - улахан суолтата суох . ~~Бу Илдьит кылгас кэм иґигэр олоххо киирэрин туґугар биґиги бары үлэлиэхпитин наада .~~ Атырдьах ыйын 15 - 18 кµннэригэр Јлµіхµмэ ± э ыытыллаары турар Саха Республикатын норуоттарын 5 - с спортивнай оонньууларын чэрчитинэн сµµмэрдиир кµрэхтэґиилэр уонна чемпионаттар тэрээґиннээхтик ыытылыннылар . Киин улуустар біліхтірµгэр мини - футболга уонна остуол тенниґигэр сµµмэрдиир кµрэхтэґиилэр итиэннэ оонньуу программатыгар киирбит баскетбол , гиирэ спордун , саахымат , бокс , дзюдо уонна аэробика кірµІнэригэр республика чемпионаттара ыытыллан аастылар . Ол тµмµгэр билиІІи туругунан Дьокуускай бастакы , Нерюнгри иккис , Мирнэй µґµс миэстэлэргэ иґэллэр . Салгыы миэстэлэри туґааннаа ± ынан ХаІалас , Чурапчы , МэІэ - ХаІалас улуустарын хамаандалара ыллылар . Оттон хотугу улуустар біліхтірµгэр 5 - с спортивнай оонньуулар чэрчилэринэн сэттэ чемпионат ыытылынна . Бу біліххі барыта уон сэттэ улуус хамаандата кыттар . БилиІІитэ бастакы миэстэ ± э Орто Халыма , иккискэ Јймікіін уонна µґµскэ Кэбээйи улуустарын хамаандалара иґэллэр . Оттон Томпо , Јліін уонна ДьааІы улуустара туґааннаа ± ынан тірдµс , бэґис уонна алтыс миэстэлэргэ сылдьаллар . СР норуоттарын 5 - с спортивнай оонньууларыгар киллэриллибит бары кµрэхтэґиилэргэ улуустар кіхтііхтµк кыттан иґэллэрин бэлиэтиэххэ сіп . Ол курдук , Мирнэйгэ ыытыллыбыт баскетбол чемпионатыгар барыта 19 хамаанда кµрэс былдьаста . Саахымат чемпионатыгар 27 хамаанда илин - кэлин тµґµстэ , гиирэ спордугар киин улуустартан 12 , хотугу улуустартан 6 хамаанда кµін кірµстэ , дуобакка 28 хамаанда оонньоото , Чурапчыга тэриллибит бокс чемпионатыгар 24 улуус бэрэстэбиитэллэрэ кииристилэр . Оонньууларга диэри аны биир чемпионаты , биэс сµµмэрдиир кµрэхтэґиини , µс квалификационнай турниры ыытар сорук турар . Ол курдук , бэс ыйын 15 - 16 кµннэригэр Дьокуускайга буулдьанан ытыыга СР чемпионата буолуо ± а . Бэс ыйын 12 - 13 кµннэригэр Дьокуускайга , Сунтаарга уонна Чурапчыга волейболга зонатаа ± ы сµµмэрдиир кµрэхтэґиилэр ыытыллыахтара . Бэс ыйын 12 - 13 чыыґылаларыгар " Туймаада " стадиоІІа олимпийскай чемпионка Мария Пинигина бирииґигэр чэпчэки атлетика ± а СР чемпионата тэриллэр . Итини тэІэ республикабыт киин куоратыгар хотугу улуустар остуол тенниґигэр уонна волейболга сµµмэрдиир кµрэхтэґиилэрэ буолуо ± а . Биллэрин курдук , Јлµіхµмэ ± э , атырдьах ыйын 15 - 18 кµннэринээ ± и оонньуу финальнай чааґыгар волейболга , кіІµл тустууга , чэпчэки атлетика ± а , мини - футболга уонна остуол тенниґигэр кµрэхтэґиилэр ыытыллыахтара . Оонньуу туґунан сибиэґэй сонуну интернеккэ www . ufkims14 . ru диэн анал сайтка киирэн кірµіххµтµн сіп . Бэйэбит инф . Президент Дмитрий Медведев тохсунньу 17 кµнµгэр Федеральнай Мунньах икки палататын салалталарын кытта кірсµґµµтµгэр биґиги дойдубутугар омуктар икки ардыларыгар µіскээбит тыІааґыннаах быґыыны - майгыны быґаарыыга кытталларыгар ыІырда . Урукку іттµгэр Президент сµрµннээн парламеІІа талыллыбыт политическай партиялар лидердэрин кытта кірсµґэр эбит буолла ± ына , бу сырыыга Госдума бары вице - спикердэрэ , оттон Федерация сэбиэтиттэн комитеттар председателлэрэ кытары ыІырыллыбыттар . Бастаан µгэс курдук , дойду баґылыга парламент сааскы сессиятыгар дьоґун суолталаах , ол иґигэр Президент кі ± µлээбит сокуоннарын ылар соруктары туруорда . Итини тэІэ кини µіґээІи палата саІалыы тэриллэн , Россия сиригэр - уотугар тар ± анан олорор бар дьон интэриэґин кімµскµµр " регионнар дьиІнээх палаталара " буолуохтаа ± ын туґунан санатта , ол эбэтэр саІа уларыйыылар быыбары ааспыт эрэ киґини сенатор кириэґилэтигэр олордуохтара . " Федерация Сэбиэтин уларыта - тэлэритэ тутуу итинэн эрэ муІурданыа суо ± а . Биґиги политическай системаны кідьµµґµрдµіхтээхпит " , - диэтэ Дмитрий Медведев . Ити эрээри , бу боппуруоска сиґилии тохтуу барбата . Президент парламентарийдары маннык киэІ састаабынан атын дьоґун боппуруоска муста . Дойду иннигэр турар бары экономическай , социальнай уонна политическай соруктары толорор инниттэн , бастатан туран , биґиги дойдубутугар омуктар икки ардыларыгар µіскээбит тыІааґыны туоратан , гражданскай эйэни олохтуур стратегическай суолталаах соругу быґаарыахха наада . Ити эрээри , Дмитрий Медведев национальнай боппуруоґу быґаарар анал биэдэмистибэни тэрийэр санаата суо ± ун биллэрдэ , ол оннугар парламент , чиновниктар уонна гражданскай уопсастыба бу µлэ ± э кыттыґалларын эрэйдэ . Онуоха ханнык идеология ± а тирэ ± ирэбит ? Ол туґунан Президент санаатын сиґилии эттэ . Нацизм атын омугу билиммэт айылгылаа ± ын , ону тэІэ ханнык ба ± арар этноска урусхаллаахтык дьайарын бэлиэтээн туран , маны утары " дьоґун харданы " оІорорго ыІырда . " Биґиги элбэх омуктаах культурабытыгар бол ± омтону ууруохтаахпыт , ол эрээри , туох да саарба ± а суох , ураты бол ± омто нуучча культуратыгар ууруллуохтаах . Бу элбэх омуктаах культурабыт сайдыытын оІкула буолуохтаах . Ол туґунан кыбыстыбакка этиэх тустаахпыт " , - диэтэ дойду баґылыга . " Нуучча норуота биґиги дойдубут саамай бідіІ норуотунан буолар . Нуучча тыла - государственнай тыл . Нуучча православнай таІара дьиэтэ - биґиги дойдубут бідіІ конфессията . Онон биґиги нуучча майгытын саамай µтµі ірµттэрин сайыннарыахпытын наада . Ол эбэтэр биґиги майгыбыт бастыІ ірµттэрэ дойдубутун модун кµµстээх , ис дьиІэр , дойдуну дойду оІорбуттара " , - диэтэ Дмитрий Медведев . Кини нучча культуратын киллэрэн туран , Россия аныгы культуратын сайыннарыахха , онуоха олохсуйбут µгэстэргэ бол ± омтону ууруунан муІурданымыахха диэтэ . " Оччо ± о эрэ синтетическэй национальнай сыаннастары µіскэтиэххэ сіп " , - диэн тµмµктээтэ кини . Парламентарийдартан бастакынан тылы ылбыт µіґээ палата спикерэ Сергей Миронов омуктар икки ардыларынаа ± ы тыІааґыны экономическай тірµіттэр , ситэтэ суох миграционнай политика µіскэтэллэрин , ону барытын провокатордар " табыгастаахтык " туґаналларын ыйда . Кини бэлиэтииринэн , диаспоралар уонна землячестволар эйэни , или ійµµр оннугар , буруйдаахтарыттан - буруйа суохтарыттан тутулуга суох , бэйэлэрин бэрэстэбиитэллэрин кімµскээґининэн эрэ дьарыктаналлар . С . Миронов икки чопчу этиини киллэрдэ - национальнай политика туґунан сокуону ыларга итиэннэ буруйу оІорууга омуктар икки ардыларыгар иирсээни кµіртээґин кістµµлэрин " ыар " буруйдааґыІІа киллэрэргэ . Госдума спикерэ Борис Грызлов национальнай боппуруоґу быґаарыыга " нуучча культуратын хайаан да сайыннарыахха наада " диэнтэн атын туох да кµттµіннээх этиини оІорбото ± ун интернет - изданиелар бэлиэтииллэр . Тµгэни туґанан , бу боппуруоска ЛДПР уонна КПРФ фракцияларын салайааччылара этэн - тыынан хааллылар . Госдума ± а ЛДПР фракциятын лидерэ Игорь Лебедев ( В . Жириновскай уола ) этническэй нууччалары кыраныысса таґыгар эрэ буолбакка , дойду иґигэр кытта кімµскµµр наадатын бэлиэтээтэ . Конституция ± а " биґиги - элбэх омуктаах норуот " диэн оннугар , " биґиги - нууччалар уонна атын элбэх омуктаах норуот " диэн кіннірµµнµ киллэрэргэ эттэ . Биллэн турар , бу улахан міккµірµ тардыан сіп . КПРФ лидерэ Геннадий Зюганов нууччалар бэйэлэрин сирдэригэр - уоттарыгар баттанан олороллорун туґунан эттэ . Ити эрээри онно нууччалар бэйэлэрэ буруйдаахтар диэтэ - баай іттµлэрэ уонна кинилэр интэриэстэрин туруулаґар былааґы тутан олорооччулар . Бу курдук , омуктар икки ардыларыгар µіскээбит тыІааґыны партийнай соруктары быґаарыы чэрчитинэн быґаарарга туруннахха , государство сууллар куттала тириир . Онон Президент тµмµктµµр тылыгар государство биир сомо ± о буоларын туґугар эппиэтинэґи толору ійдµµллэригэр парламентарийдары ыІырда . Мантан кірдіххі , былаас билигин да национальнай боппуруоґу быґаарыыга чопчу суолу - ииґи торумнуу илик . Онон инникитин да кэтээн кірµµ тактикатын тутуґуо диэн политологтар этиилэрин кытта сібµлэґиэххэ сіп . Оттон чугастаа ± ы икки сыл буолаары турар дьоґун суолталаах быыбардарынан сибээстээн , политическай кµµстэр чуо бу боппуруоска нэґилиэнньэ ійµн - санаатын сµµйэн , µгµс куолаґы хомуйар санаалаахтара іті кіґµннэ . Интернет матырыйаалларынан бэлэмнээтэ Валентина ПАВЛОВА . Бэс ыйын 24 кµнµгэр Чурапчы улууґун Хопто ± о нэґилиэгэр , ДириІ сэлиэнньэтин ыґыахтыыр сиригэр Эрилик Эристиин аатынан холкуос тэриллибитэ 50 сылыгар аналлаах µбµлµійдээх ыґыах буолла . Чакыр , Хайахсыт , Хадаар , Хопто ± о , Мэлдьэхси сириттэн уо . д . а . ыаллыы нэґилиэктэртэн , улуус кииниттэн , Дьокуускайтан эриликтэр ыґыахтарыгар µгµс киґи то ± уоруйда . Бу маннык ыґыахтар биир саамай µтµі ірµттэрэ - саастарын тухары тыа хаґаайыстыбатыгар µлэлээбит бастыІ дьону , а ± а кілµінэлэри чиэстээґин , ійдіін - санаан ылыы , ситиґиилээхтик µлэлээбит бастакы холкуостар , сопхуостар дьон оло ± ор суолталарын эдэр ыччаттарга , µµнэр кілµінэ ± э билиґиннэрии , ійдітµµ буолар . Оттон саха тірµт µгэстэрин , саха национальнай оонньууларын , таІаґы - сабы , сахалыы аґы - µілµ пропагандалааґын - бу хас биирдии ыґыах сыала - соруга . Ыґыах " Тойон Дьа ± арыма " олоІхонон , алгыс тылынан аґылынна . Ол кэнниттэн Эрилик Эристиин аатынан холкуос , сопхуос нэґилиэктэрин ветеран , чулуу µлэґиттэрэ уонна сопхуос киин аппарата кыттыылаах парад са ± аланар . Ветераннар , наґаа элбэ ± э да суох буоллаллар , уордьаннара , мэтээллэрэ кµн уотугар кµлµмµрдээн , ча ± ылыґа оонньоон , уратылаах , олус дьоґуннаах тµгэннэри са ± аллар . Ыґыах бочуоттаах ыалдьыттарын кірсір . Кинилэр ортолоругар улуус баґылыга С . И . Яковлев , улуус Мунньа ± ын председателэ Г . В . Смирников , СР Правительствотын Председателин кіміліґііччµтэ В . Е . Попов , улуус Бочуоттаах гражданина М . Е . Пермяков , СР норуотун хаґаайыстыбатын µтµілээх µлэґитэ , СР Инвестиционнай компаниятын генеральнай директорын солбуйааччы , ір сыл улууска баґылыктаабыт И . Н . Аммосов , РФ народнай худуоґунньуга , улуус Бочуоттаах гражданина А . П . Мунхалов , Саха сирин Суруйааччыларын союґун правлениетын председателин солбуйааччы Н . Е . Винокуров - Урсун , П . Ойуунускай аатынан СР Государственнай бириэмийэтин лауреата , СР культуратын µтµілээх µлэґитэ , суруйааччы С . А . Попов - Сэмэн Тумат , поэт , философ П . С . Максимов , о . д . а . бааллар . Улуус баґылыгын , ыалдьыттар э ± эрдэ тылларын кэннилэриттэн СР норуотун хаґаайыстыбатын µтµілээх µлэґитэ С . И . Сергеев сопхуос µлэтин сырдатар дакылаат оІордо . Бу кµн , бэйэлэрин кэмнэригэр таґаарыылаахтык µлэлээбит хорсун - хоодуот µлэґит дьон РФ , республика Правительствотын , Ил Тµмэн , Тыа хаґаайыстыбатын министерствотын , улуус , нэґилиэк на ± араадаларын туттулар . Сыралаах µлэлэрэ бэлиэтэммит дьоІІо чугаґаан кэлэн , кэпсэтэ тµстµм . Ирина Васильевна Софронова - Хадаар нэґилиэгин Бочуоттаах олохтоо ± о , Ветераннар сэбиэттэрин председателэ , 60 - с , 70 - с сылларга оройуон , республика бастыІ ыанньыксыта , комсомол ХVI съеґин делегата . Кини Уор ± а ± а , 2000 - лаах кирбиини ылбыт Комсомол 50 сылын аатынан ыччат - комсомольскай ферманы салайбыта . - Саастарын тухары ыанньыксытынан µлэлээбит Агафья Тарасовна Кузьмина , Александра Васильевна Софронова , Марфа Васильевна Эверстова - эрилик эристииннэр , хадаардар киэн туттар бастыІ µлэґит дьоно буолаллар . Биґиги отделениебыт сопхуоска мэлдьи µчµгэй кірдірµµлээх тахсара . Кырдьа ± ас кілµінэни билигин эдэр дьон утумнаан , µлэни ірі туталлар . Билигин биґиэхэ 8 бааґынай хаґаайыстыба баар . Онтон " Буола " хаґаайыстыба ( салайааччы Афанасий Андросов ) бурдук µµннэриитинэн , сир оІоруутунан дьарыктанар , улууска µчµгэй µлэлээ ± инэн биллэр . Атын да хаґаайыстыбаларбыт бэркэ µлэлииллэр . Біілµµн ардах тµстэ , онон , быйаІнаах сайын буолуо диэн эрэнэбит , - диир Ирина Васильевна . Оттон Эрилик Эристиин аатынан сопхуоґу тэрийсибит , ір сыл директордаабыт , тыа хаґаайыстыбатын сайыннарыыга сыратын биэрбит , Улуус Ытык киґитин аатын ылыан ылбыт Роман Афанасьевич Филиппов Эрилик Эристиин аатынан сопхуос µбµлµійµн , Эрилик µлэґит дьонун туґунан ис сµрэ ± иттэн суруйбут тус бэйэтэ кинигэлээх кірµстэ . Манна да ± атан эттэххэ , бу саха биллиилээх суруйааччыта , " саха Островскайа " диэн ытыктанан ааттаммыт Семен Степанович Яковлев - Эрилик Эристиин аатын сµгэр сопхуоґу кытта Саха сирин Суруйааччыларын союґа ірдіі ± µттэн сибээстээх . Бу шефтэґиини саха народнай поэта Семен Петрович Данилов олохтообута . Сопхуос билигин суох да буоллар , суруйааччылар µтµі µгэс быґыытынан Эриликкэ - ДириІІэ , Чакырга мэлдьи сылдьаллар , сибээстэґэллэр . " Эриликтэртэн " Павел Федоров - Сомо ± о , Айыл Россия Суруйааччыларын союґун чилиэннэринэн буолбуттара . Бу ыґыах кµн Николай Винокуров - Урсун Саха сирин суруйааччыларын тэрилтэтин аатыттан Чакырга Эрилик Эристиин музейыгар элбэх кинигэни бэлэхтээтэ , оттон Сэмэн Тумат бэйэтин библиотекатыттан 28 сыл анараа іттµгэр саха суруйааччылара суруйбут " Инники кирбиигэ " диэн очерка кинигэлэрин бэлэх уунна . Манна биллиилээх суруйааччылар Эрилик Эристиин аатынан сопхуос чулуу µлэґиттэрин туґунан суруйбуттар . Сэдэх кинигэ . Аны туран , оччотоо ± у Эрилик Эристиин аатынан сопхуос тыа сирин туґунан бастыІ айымньыны суруйууга 500 солкуобай суумалаах литературнай бириэмийэ олохтообут эбит . Бэйэлэрин кэмнэригэр Эрилик Эристиин аатынан литературнай бириэмийэ лауреаттарынан 1976 сылтан са ± алаан поэттар Семен Руфов , Феоктист Софронов , Иван Федосеев - Доосо , А . С . Бродников , прозаиктар В . А . Протодьяконов - Кулантай , С . О . Никифоров , А . В . Кривошапкин , литературовед , учуонай Н . Н . Тобуроков буолбуттар . Бу туґунан нэґилиэктэр тэрийбит быыстапкаларыгар хаартыскалаан , суруктаан - бичиктээн сиґилии кэпсэнэр . Јссі биир кэрэхсэбиллээ ± э баар , ыґыах кэмигэр , Мэлдьэхситтэн тірµттээх А . Д . Аммосов уонна М . Н . Корякин , кіґі сылдьар Албан аат музейын тэрийбиттэрин а ± алан быыстапкалаабыттар . Манна Мэлдьэхси 68 бастыІ дьонун мэтириэттэрэ баар . Эрилик сирэ урут - уруккаттан энтузиаст дьоннордоо ± унан аатырар . АІардас спорду да ылан кірдіххі , ДириІ - аатырбыт олимпийскай чемпиоммут Павел Пинигин тіріібµт - µіскээбит дойдута буолар . Эриликтэр µбµлµійдээх ыґыахтарын Эрилик кµрэ ± э диэн нэґилиэктэринэн 12 тµґµмэхтээх эстафета , оґуохай , тойук , саха таІаґын куонкуруґа , эдэр дьиэ кэргэттэргэ аналлаах куонкурустар киэргэттилэр . СарсыІІы кµнµгэр ат сµµрдµµтэ ыытылынна . Автор хаартыска ± а тµґэриилэригэр : Хадаар ытык кырдьа ± астара . Инники кэккэ ± э П . П . Тарасов , А . В . Софронова ; сир симэхтэрэ . Татьяна МАРКОВА 01 . 02 . 06 R & B Style биэрии курэх биллэрэр ! Бу нэдиэлэ устата sakhaluu @ yandex . ru эбэтэр 25042 нуемэргэ R & B диэн буукубалары хайдах ейдуургутун туьунан смс ыытыаххытын наада : [ саха пробел расшифровка ] . Кыайбыт киьиэхэ DVD дискэ уонна музыкальнай э5эрдэ ! Тумугу кэлэр оптуорунньукка таьаарыахпыт . PS : R & B диэн ритм энд блюз буоларын билэргит буолуо . Атыннык , оригинальнайдык толкуйдаан ! сиhилии форумна | sms хайдах ыытабын ? " ТоІ - Джаз " джазовай музыка III фестивала быйыл географията быдан кэІээбит . Ол курдук , Санкт - Петербургтан " Черемизов квартета " оркестры таґынан ыраах Америкаттан , Бостонтан джаз ырыаґыт Eliaza Claudia Heidi кэлэн , кірііччµлэри уонна фестиваль кыттыылаахтарын чахчы астыннардылар . Бу фестиваль , биллэрин курдук , джазовай музыканы киэІник тар ± атар , толоруу маастарыстыбатын µрдэтэр , эдэр талааннары , саІа ааттары булар , айар сибээстэри бі ± іргітір сыаллаах - соруктаах ыытыллар . Билигин джаз диэн µлµґµйµµ , сібµлµµр дьарык эрэ буолбатах , джаз - µрдµк кылаастаах аныгы камернай музыка . Биґиэхэ музыка бу хайысхатынан айымньылаахтык µлэлиир биир биллэр - кістір ырыаґыппытынан Валентина Романова - Чыскыырай буолар . Кини бу джаз музыка бырааґынньыгар , биллэн турар , сылын аайы кіхтііх кыттыыны ылар . Фестиваль бастакы кµнµгэр мин кинини кірµстµм : - Тыыннаах музыканы кірііччµ - истээччи этигэр - хааныгар , кутугар иІэрии - бу биґиги музыкальнай культурабытыгар улахан ситиґии буолар . Тіґі да ыраах , хоту олордорбут , тыыннаах музыканы оонньуубут , ыллыыбыт . Саха ырыата - тойуга джазка бэркэ ууруллар ээ … Мин гала - концерка " Чолбон " біліх репертуарыттан " До ± орбор " ырыаны толоробун , - диир Валентина . Кини фестиваль анал номинациятын хаґаайкатынан буолуон буолла . Оттон фестиваль ыалдьыттара туох санаалаахтар ? - Таґырдьа тіґі да тымныытын иґин , эґиги истиІ кірсµґµµгµт сµрэхпитин - быарбытын сылытар . Манна , бу кылгас да кэм иґигэр элбэ ± и кірдµбµт - иґиттибит . Бииргэ айымньылаахтык µлэлээтэхпитинэ туох эрэ боччумнаах тахсыа диэн эрэнэбит . Холобура , бу билигин истибит коллективтарбытыттан Музыкальнай колледж кыргыттарын ансамблын уонна Алексей Зырянов салайар ансаамбылын сібµлµµ , сонургуу кірдµбµт , - диэтилэр " Черемизов квартетын " музыканнара . Бол ± омто барыта хатаммыт ырыаґыта Elaiza Claudia Heidi чахчы да ± аны кыахтаах ырыаґыт эбит . Ону дохсун ытыс тыаґа туохтаа ± ар да ± аны эрэллээхтик туоґулуур . Гала - концерт иккис тµґµмэ ± э барыта киниэхэ ананна . Музыкант Сергей Иоаннисян кімітµнэн бу 28 саастаах , эдэр , ис киирбэх кыыґы кытта кэпсэтэн ыллым . Кини Калифорния ± а олорор эбит . БостоІІа музыкальнай колледжы бµтэрбит , манна баар улахан , аатырар - сура ± ырар концертыыр саала ± а уонна бары биллэр джазовай кулууптарга барыларыгар ыллыыр , араас дойдуларга фестивалларга ситиґиилээхтик кыттар эбит . - Бастатан туран , бу интэриэґинэй фестивальга ыІырыллыым уонна µтµі - сылаас кірсµґµµ иґин тэрийээччилэргэ истиІник махтанабын . Бу курдук салгыы ситиґиилээхтик , айымньылаахтык µлэлииллэригэр , сайдан иґэллэригэр ба ± арабын . Оттон мин ырыаларбар - таптал , олох , киґи сирдээ ± и дьолун , ійдіґµµ туґунан ылланар , - диир Claudia . " ТоІ Джаз " III фестивальга Дьокуускайдаа ± ы музыкальнай колледж духовой оркестра ( салайааччы Сергей Им ) , духовой инструменнарга ансамбла ( салайааччы Алексей Зырянов ) , колледж вокальнай ансамбла ( салайааччы Светлана Антонова ) , Музыка µрдµкµ оскуолатын флейтистэрин ( Елена Ощепкова ) , скрипачтарын ( Андрей Дедюкин ) ансамбллара , ҐІкµµ театрын национальнай инструменнарга оркестра ( Николай Петров ) , " Time Band " ( Андриян Егоров ) , " Jam Company " ( Владимир Пономаренко ) оркестрдара , Елена Голикова салайааччылаах " АРТ " ыччат хора , ДШИ ( искусство оскуолата ) , ВШМ ( музыка µрдµкµ оскуолата ) иитиллээччилэрэ , биллиилээх ырыаґыт Чыскыырай , опера уонна джаз - ырыаґыт Эльвира Саниевская уо . д . а . уонна , биллэн турар , ыраахтан кэлбит ыалдьыттарбыт , саамай кіхтііх кыттыыны ыллылар . Фестиваль иккис кµнµгэр " Перспектива " диэн эдэр толорооччулар фестиваль ыалдьыттарын кытта кірсµґµµлэрэ , маастар - кылаас ыытылынна . Ґгµс эдэр , кэскиллээх музыканнар , ырыаґыттар " Перспектива " номинация ± а бириис туттулар , кинилэр ортолоругар Дьокуускайдаа ± ы музыкальнай колледж вокальнай ансаамбыла ( сал . С . Антонова ) , Дмитрий Яковлев ( ДШИ ) о . д . а . бааллар . Киэґээ іттµгэр фестиваль кыттыылаахтара уонна ыалдьыттара " ТµµІІµ джаз " - ка кірсµстµлэр . Джаз - µрдµктэн - µрдµк маастарыстыбаны уонна музыкантан туох баар кыа ± ын - кµµґµн барытын сатабыллаахтык туґанан айары эрэйэр искусство , дииллэр профессионаллар . Онон , истээччитэ , кірііччµтэ эмиэ онуоха эппиэттэґэр , µрдµк таґымнаах буолуохтаа ± а сэрэйиллэр . Фестиваль гала - концерыгар Саха циркэни тобус - толору кірііччµ кэлбитэ сіхтірір да ± аны , µірдэр да ± аны . Ол аата Уґук Хотугу Саха сиригэр , Дьокуускайга джаз - музыканы , джаз - ырыаны интэриэґиргииллэр , таптаан толороллор , олус сібµлээн истэллэр эбит . Бу хайысха іссі сайдар кэскиллээх . Онуоха фестиваль іІіті улахан . Татьяна МАРКОВА Суруналыыстар « Трассой мужества и скорби » диэн ааттаах массыынанан айаммыт Ягоднай бөһүөлэккэ мээнэҕэ тохтооботоҕо - манна Магадан уобалаһын биллэр краевед - чинчийээччитэ , суруналыыс , ГУЛАГ түмэлин хомуйууга олоҕун анаабыт Иван Паникаров олорор . Ол иһигэр Арассыыйаттан сылдьар туристар эмиэ сынньаналлара . Бэҕэһээ , тохсунньу 18 күнүгэр , ити дойдуттан Арассыыйаттан сылдьар бүтэһик турист таҕыста . Атын да дойдулар туристара айдааннаах Тунистан куоттулар . / / Иркутскайга сахалар кэрэ кыыґы таллылар Ааспыт ыйга Иркутскай куоракка Илин Сибииргэ µірэнэр саха устудьуоннарыгар кэрэ куолар кµрэхтэрэ - " Мисс Саха Восточная Сибирь - 2010 " µрдµк таґымнаахтык буолан ааста . Салгыы » Бэҕэһээ Нерюнгри куорат олохтооҕун карточкатыттан аҕыс уон тыҺыынча солкуобайы уоран сыйгыппыттар . Милииссийэ хара санаалаах уоруйах бу сылдьар быһыылаах диэн Муоматтан сылдьар эдэр киһини харытыттан харбаабыт . Италия ± а кэргэнниилэр ара ± ыстахтарына , эр киґи дьахтары µксµн мілтіхтµк астыырыгар буруйдуур . " Кини сатаан астаабат " , эбэтэр " Кини аґа тірµт минньигэґэ суох " диэн матыыптыылларын туґунан суруллар . Америка ± а интернет дьайыыта кµµстээх аатырар . Элбэх киґи : " Кэргэним интернетинэн иирдэ . Биґиги арахсарбытыгар интернет буруйдаах " , - - диир буолбуттар . Интернетинэн суруйсуу , билсии оннук кµµскэ дьайда ± а . Польша ± а СМС буруйданар буолбут . СМС - нан суруйсууттан сылтаан кэргэнниилэр , тапталлаахтар иирсэллэрэ элбээбитин бэлиэтииллэр . Арахсалларыгар ол эмиэ тірµіт буолар . Маныаха " Ханна бааргыный ? " , " Миигин саныыгын дуо ? " , " Эйигин кірµіхпµн ба ± ардым " , о . д . а . суруктар дьиэ ± э кµнµµнµ µіскэтэллэрэ элбэхтик ахтыллар эбит . . . Хайдах билэбин ? асегу кірііт , таптаан кэбиспитим . Кістµµлээх , кыраґыабай уолу бэйэбинэн эккирэтэн , эрийэн кэргэн тахсыбытым . Билигин биир о ± олоохпут , эдэр , кэскиллээх ыал диэн ааты сµгэбит . Ол эрээри , кэргэммин наґаа кµнµµлµµбµн . Аттыгар мин суох буоллум да , атын кыргыттар адьас эриллэ тµґэллэрэ буолуо дии санаатахпына , санаам тµґэр , ыксыыбын , кыйаханабын . Аны , Васям , кэлин то ± о эрэ µлэтиттэн хойутаан кэлэр , " табаарыстарбар " диэн ааттаан сотору - сотору барар - кэлэр буолла . Арыт , тµµн ортото биирдэ кэлэр . Дьиэбитигэр хаста да биир кыыс телефонунан эрийэ сылдьыбыта . " КіссµµІ быґыылаах " , - - диэбиппэр , кыыґырбыта . Хайдах буолабын ? Кіссµµлээ ± ин хайдах билэбин ? Эрэнэ хааллым Л . Бэрэбинэттэн ТУ ¤ А СУОХ эрт кылгастык да буоллар санаабын µллэстиэхпин ба ± арабын . Ким туох диирэ , кіІµлэ . Армияттан кэлээт , ір - ітір буолбакка , дэриэбинэ ± э кэлии кыыґы кэргэн ылбытым . МаІнай утаа , туох да таптаґыынан эрэ олорбуппут . О ± олонон - урууланан , тапталбыт уота арыый намыраан , сыл - хонук ааґан истэ ± ин аайы , кэргэним аны кµнµµлµµрµттэн соло булбат буолан барбыта . Мин , эр киґи буолла ± ым . Ханна да сылдьарым , сылдьыбытым туох буолуой ? Билинэбин , оройуон киинигэр тµірт сыл буолла , биир дьахтары кытта тутуспутум . МаІнай хампаанньанан кірсµґµµттэн са ± аламмыта . Кэрэ , мааны кыыс - дьахтар абылаІын ір тулуйа барбата ± ым . Билсибит тµµммµтµгэр хоонньоспуппут . МаІнайгы таптаґыыбыт тіґі да уохтаа ± ын иґин , миэхэ боруобалаан , " амсайан " кірµµ ба ± а улахана баґыйбыта . Онуоха саІа билсибит дьахтарым миигиттэн тугу да ирдээбэтэ санаабын чэпчэтэрэ . Ол эрээри , кэнникинэн киниэхэ то ± о эрэ курдаттыы таттарар курдукпун . Киниэхэ хоннохпуна , кинилиин эрэ ороІІо таптастахпына , µлэм - хамнаґым тахсыылаах буолар . Јйµм - санаам ырааґырар , толкуйдуур дьо ± урум кµµґµрэр . Эрчимирэбин . Тугу барытын кыайа - хото тутар кыахтанабын . Кинилиин эрэ сиэкис араас кистэлэІин бэйэбитигэр арыйабыт . Таптал арааґыгар барытыгар уйдарабыт . Оттон сокуоннай кэргэним , бырастыы гыныІ , куруук кµнµµлµµр уонна ороІІо таптастахха туох да имэІи биэрбэт . Бэрэбинэ курдук сытар дьахтартан туох туґа тахсыа ± ай ? А . Абабар , атыны булбутум Кэргэмминээн этиґэн - охсуґан уон биир сыл олорбуппут . Ол тухары киґим окко - маска барытыгар кµнµµлµµрµн ааґан , кырбыыр идэлээ ± э . Ґлэбэр хаста да кэлэн , дьон ортотугар , кэтэ сылдьар куоптабын хайа тардыбыта , биирдэ ійбµн сµтэрэн тµґµіхпэр диэри тібі ± і охсубута . Хас СаІа дьылы , дьахтар кµнµн о ± олорбун кууспутунан кэбиґиилээх окко , хотон иґигэр кірсµбµппµт буолуой ? Оннук киґини мин то ± о тулуйан олорбутум буолуой ? ! О ± олорбор то ± о оннук сору кірдірбµппµнµй ? Ону барытын санаатахпына , билигин да хара ± ым уута ыгыллан тахсааччы . Хас остуолба кµлµгµн аайы мин кіссµµлэрим кэтэґэн турар аатыралларын истэр да эрэй этэ . Кэлин : " Кыґыппыккын , хата , кырдьык кіссµµлэґиэм ээ " , - - диэн санаталыыр буолбутум , абабар . Кырдьык , сотору кіссµµлэммитим . Бу сырыыга сытыары - сымна ± ас киґини кірсµбµтµм . Биллэн турар , эрим ааттаах киґийдэхтэн ону " чып " кистээбитим . Кіссµµбµн кытта утуйарым , таптаґарым барыта ураты µчµгэй буолара . Тапталгын кытта кірсіртін , дьахтар буолан атаахтыыртан , сылаас - сымна ± ас тылы истэртэн , эйигин эрэ кµµтэр киґи баарын билэртэн ордук туох µчµгэй баар буолуой , кµн сиригэр ? ! Олохпун киниэхэ хайдах баарынан олоччу кэпсээн биэрбитим . Тапталбыт уота онтон у ± араабата ± а . Тіттірµтµн , іссі кµµґµрбµтэ , іссі уохтаах буолбута . Киґим кыа ± а тиийэринэн биґиэхэ кіміліґі сатыыр буолбута . Икки сылтан ордук оннук кистээн сылдьан баран , эрбиттэн уочараттаах кырбаныы кэнниттэн , о ± олорбун кууспутунан киниэхэ барбытым . Аны санаатахха , дьолбор барбыт эбиппин . Дьолго тардыспыт дьахтар . Дьокуускай . Кµнµµттэн таІнарыыга биир хардыы Кµнµµ диэн туох да µчµгэйгэ тиэрдибэт дууґа " ыарыыта " . Кµнµµґµт киґи уоттаах тапталтан абааґы кірµµгэ тµргэнник тиийиэн сіп . Итиэннэ маннык кэмэлдьилээх киґи тугу ба ± арар сымыйанан толкуйдуур дьо ± урдаах диэн быґаараллар . Кµнµµґµт " ыарыылаах " киґи тугу барытын кµтµрµµр , кыыґырымта ± ай майгылаах буолар эбит . Ис дьиІэр , бэйэтигэр эрэлэ суох киґи эбит . Маннык киґи кэргэнин " бас билэр малын " курдук тутуон ба ± арар . Онтун сµтэримээри , мµччµ тутумаары туох да олуґун куттанар . Маныаха , кµнµµлээґин таІнарыыга тµргэнник тиэрдэр диэн этэллэр . Онон " таптыыр , ол иґин кµнµµлµµр " диэн ійдібµл сыыґа . ТаІнарыы Дьахтар таІнарыыга хаґан ба ± арар эр киґини эрэ аІардастыы буруйдуур . Оттон эр киґи , дьиІэр , чуІкуйууттан , хал буолууттан , кµдээринэ олохтон сал ± ан саІаны , сонуну кірдµµр диэн быґаараллар . Онон , дьахталлар барахсаттар , эр киґи эмиэ нарын тапталга , имэІІэ , сымна ± ас сыґыаІІа уонна саІа ± а - сонуІІа наадыйарын ійдііІ . Психологтар , сексологтар суруйалларынан , таІнарыы биир кµн иґигэр быґаарыллыбат дьыала эбит . Бу хас да сыл устата биир халыыбынан устубут хал буолбут олохтон сылайыы - элэйии мэктиэтэ . Ол иґин , эр киґи туора сиргэ хаамар , эбэтэр " бултуур " диэн быґаараллар . Маныаха " Таабырын угуйар кµµстээх " диэн этэллэрэ кырдьык . СаІа , сонун кµµґµ биэрэр Маны аахтахтарына , сорохтор : " Ба ± айыныа " , - - диэн µі ± µіхтэрэ . То ± о диэтэххэ , кіссµµмсэхпин . СаІаттан саІаны , сонунтан - сонуну кірдµµбµн . Кэргэннээхпин , о ± олорбут µґµін улахаттар . Эйэ - дэмнээхтик олоробут , иирсибэппит . Дьиэ - уот , сіптііх баай - дуол барыта баар . Кэргэммин таптыыбын , убаастыыбын . Ол эрээри , сиэкискэ атыны ордоробун . Кэргэним " биэрэрэ " да ахсааннаах . Оттон мин , эр киґи , ір тулуйар кыа ± ым суох . Уонна эдэрдэри кытта кірсібµн . Олорго хардарыта сылдьабын . Тугу сэІээрбиппин барытын кинилэргэ кірдµµбµн , булабын . Арыт кинилэртэн сонуну билэбин . Атыны , ордугу кірµстэхпинэ , биллэхпинэ , онно да барыахпын сіп . То ± о диэтэххэ , ороІІо таптал киґиэхэ элбэ ± и биэрэр . Уйбаан . Дьон санаата Саргылаана , 22 саастаах : - Эрим кіссµµлэґэрин биллэхпинэ , ілір буолла ± ым . Мин киниэхэ іссі о ± о тірітµіхтээхпин , аґын - таІаґын бэлэмнии олоруохтаахпын . Тулуйбаппын . Ол кэриэтэ іґіспір , иэстэґэн кіссµµлэґэ барыам этэ . Туйаара , 35 саастаах : - Кэргэним кіссµµлэґэрин биллэхпинэ , кµнµµлµµбµн . Таах хаалбаппын , айдаарабын . Ол дьахтар миигиттэн туох ордуктаа ± ын биллэхпинэ сатанабын . Эрбин то ± о таах ыытан кэбиґиэхпиний ? Тардыалаґан кірір буолла ± ым . Саастаах дьахтар : - Бачча ір олорон , ыал эґээтэ буолан баран кіссµµлэстэ ± инэ , эбэтэр кіссµµлээ ± ин биллэхпинэ , хомойуом этэ . Таспар , арааґа , биллэрбэт буола сатаан кірµім эбитэ дуу . . . Айдаардахпына , барар буолла ± а . А ± ата , эґээтэ суох хаалан баран , хайдах буолуохпутун сатаан санаабаппын . М . , 44 саастаах : - Сэттэтэ ! Мин кинини ыытан эрэ бэрт ! Кіссµµтµн любым путем билэ сатыам этэ ! Адьас ыксаатахпына , дьахтары кытта аахса тиийэбин ! Таах ыытан эрэ бэрт ! Виктор , 25 саастаах : - Дьахтар кіссµµлэґэрэ сиэргэ баппат . Ол аата кµµлэй буолла ± а дии ! Оннук дьахтары кытта олорон да бэрт ! Оттон эр киґи диэн туґа туспа . Эр киґи диэн атыыр кыыл буолла ± а . Атыны эмиэ билиэхтээх ! Д . 35 саастаах : - Эр киґи ойо ± ун астыммат буолла ± ына кіссµµлэґэр . Эйиэхэ хардары тугу да биэрбэт дьахтартан ким сылаанньыйыай ? П . , 42 саастаах : - Мин ойо ± ум кіссµµлэґэ сытарын туттахпына , сонно µµрэбин . Тірµт бырастыы гыммаппын ! Ол кэннэ киниэхэ саа да тэбиитэ чугаґаабаппын . Оттон эр киґи кіссµµлэґэрин , мин санаабар , бырастыы гыныахха сіп . Кырдьыга , хайдах эбитий ? Сексологтар этэллэринэн , ыалтан 2 / 3 олохторугар муІ саатар биирдэ кіссµµлэґэллэр эбит . Балартан 1 / 2 уґун кэмІэ сибээстэрин сµтэрбэттэр . Оттон 13 - 15 сыл бииргэ олорбут кэннэ , саамай кутталлаах кэм дьэ са ± аланарын бэлиэтииллэр . Манна да ± атан эттэххэ , эр киґи 40 сааґыттан " кулун ата ± а киирэр " . Онон хоойго сытар холоонноох до ± орун уларытыах ба ± ата кµµґµрэр . Аанын сабан та ± ыста да , 18 - таах курдук сананар диэн этии мээнэ ± э буолбатах . Дьахталлар да олус маппаттар . Кинилэргэ " 45 - баба ягодка опять " диэн баар . Дьахтар да араас буолара элбэх . Атыны ійдіін кірµін ба ± ата кµµґµрэр , кини диэки кірµіхтэрин ба ± ата улаатар . Дьиибэ тµмµктэр - Сиэкискэ саІаны билиэххин ба ± арар буоллаххына , туора хаамп , - дииллэр эбит , сексологтар . Эр киґи наар биир дьахтары кытта " олордо ± уна " тµргэнник мілтµµр - ахсыыр эбит . Дьиибэ , онтун хаачыстыбата кытта мілтµµр µґµ . Уопсайынан , эр киґи айыл ± аттан хас да дьахтарданар кыахтаа ± ын бэлиэтээбиттэр . Оччотугар спермата µс тігµл элбиир эбит . Оттон сперматозоидтарын ахсаана 5 - 6 тігµл µксµµр диэн быґаарбыттар . Маныаха оннук киґиэхэ кырачаан " кутуруктаахтара " 2 - 4 тігµл тµргэтииллэрэ бэлиэтэммит . Дьиибэ ! Тест тµмµгэ тугу этэрий Ученайдар эр дьон сиэкискэ тугу ордук сібµлээбэттэрин , дьахталлар тугу сыыґалларын билэргэ анал тест толорторбуттар . Тµмµккэ , сиидэлэнэн - сиидэлэнэн , 18 сµрµн итэ ± эс ыйыллыбыт . Маныаха , ким ба ± арар сібµлэґиэн да , сібµлэґимиэн да сіп диэн ыйаллар . Итиэннэ эбэн да биэриэххэ , кі ± µрэтиэххэ да сіптіі ± µн этэллэр . Оттон эр киґи эйигин тэйитэр буолла ± ына , абылыыр кµµскµн сµтэрбиккин диэн суруйаллар . Онон , кэрэчээнэлэр , кірµІ , бэйэ ± итигэр тµргэнник тµмµктэ оІостуІ ! 1 . Сиэкистиирин сібµлээбэтэ ± э буолан кубул ± атырар дьахтары 2 . Дьахтар хаґан да бастакынан са ± алаабат буолла ± ына 3 . Эр киґи этин - сиинин билбэт дьахтары 4 . ОргазмІа аІардас эр киґиттэн эрэ тутулуктаа ± ын курдук ирдиир , эрэйэр дьахтары 5 . ИмэІІэ аґара " актыыбынай салайааччы " буолалларын 6 . " Бэрэбинэлэри " 7 . Хоонньоґо сытан " айа ± а хам буолбакка " кэпсиир дьахтары 8 . Бэйэтин таптаабат дьахтары 9 . Бэйэтин тас кірµІэр аґара кыґаллар дьахтары 10 . Оральнай секси сібµлээбэт дьахтары 11 . ИІсэлээхтик ууруур дьахтары 12 . Аґара кірсµі дьахтары 13 . Аґара убанар , киґиттэн арахпат дьахтары 14 . Ґрдµнэн кітµмэхтэнэр акаары дьахтары 15 . Харчы " ыарыылаа ± ы " 16 . Эр киґини " сатабыллаахтык " албынныыр дьахтары 17 . Урукку тапталлаа ± ын , кіссµµтµн туґунан кэпсиир дьахтары 18 . Ис таІаґа куґа ± ан дьахтары эр киґи букатын тулуйбат ! Балаґаны Сардаана БАСНАЕВА бэлэмнээтэ . Дьокуускайга олорон биһиэхэ өтөр - өтөр улахан фанера дьааһыгы толору кэһии ыыталлар этэ , онно аһылыгыттан оҕо таҥаһыгар тиийэ араас эгэлгэ барыта симиллибит буолара . Саха сиригэр таһыттан үлэлии кэлбит дьонтон саамай элбэх ахсааннаах киргиз омук эбит . Ол курдук тустаах сулууспалар бэлиэтээбиттэринэн , кэлбит гастарбайтертан 30 % - на Киргизияттан сылдьар киһи буолан биэрбит . Бу сыл саҕаланыаҕыттан Дьокуускай куоракка Арассыыйа гражданинын аатын 113 киһи ылбыт , онтон 97 % - киргиз . Дьокуускай . Быйыл Беркакит - Томмот - Дьокуускай тимир суолу тутууга 180 км суолу ууруу былааннаммытыттан , тутааччылар 100 км суолу уурдулар . Бу тµгэн Правительство вице - премьерэ А . Скрыбыкин салайааччылаах білі ± µн уонна " Трансстрой " ААО бэрэстэбиитэллэрэ кэлиилэрин кытта сіп тµбэстэ . Ону тэІэ бу дьоро тµгэни туоґулуур чиэскэ республикатаа ± ы сонуннары киэІник тар ± атар средстволар " эдэр журналистарын десанын " кыттыылаахтара тигистилэр . СР транспорка , сибээскэ уонна информатизация ± а министрэ Владимир Членов бэлиэтээбитин курдук , тимир суол отут сыл анараа іттµгэр республика тас іттµгэр тахсыбыта . Социальнай - политическай уларыйыылары аахсыбакка , тимир суолу Дьокуускайга диэри тутарга быґаарыллыбыта . Салгыы » Саха тылын лиэксикэтин историческай ара ҥаларынан үөрэтии бөдөҥ ситиһиитинэн Ст . Калужинскай монгуол төрүттээх тыллары сиһилии чинчийиигэ анаммыт үлэлэрэ буолар . Эбэтэр µлэґит дьон туґугар кыґаллар , бэйэ кыа ± ыгар эрэнэр буоллахха . . . Амма улууґун « Болугур » тыа хаґаайыстыбатын производственнай кооператива республика бастыІ µлэлээх бідіІ хаґаайыстыбаларын кэккэтигэр бигэтик киирдэ . Ону ТХПК кэлиІІи биэс сыллаа ± ы кірдірµµлэрэ уонна ситиґиилэрэ туоґулууллар . Хаґаайыстыба 2005 сылтан µлэлээн - олорон кэлбит кэмин « Дьаакып Барабаанап салайарын са ± ана » диэн кэлин , ба ± ар , кэпсэл оІостуохтара . Я . Ю . Барабанов - хантан эрэ ананан кэлбит тойон буолбатах , болугурдар хаан - уруу бэйэлэрин уоллара . Яков Барабанов орулуур отут сыллаа ± ыта орто оскуоланы бµтэрээт да ± аны , тіріібµт сопхуоґугар тырахтарыыстаабыта . Онтон ыла биир хаґаайыстыбаттан харыс халбарыйбакка µлэлиир . Тутууга прорабтаан , мехзвено ± а звеневодтаан , хаґаайыстыба хара µлэтин µмµрµтµспµтэ . Ґлэлииргэ дьулуурдаах , бэйэтэ толкуйдаах , билиигэ - кірµµгэ ба ± алаах ( ТХА - гар кэтэхтэн µірэнэн инженер - механик идэтин ылбыта ) киґини кооператив бэрэссэдээтэлинэн талбыттара 6 - с сылыгар барда . Яков Юдович дойдутун , дьонун туґугар ис сµрэ ± иттэн µлэлии сылдьара іті кістір . Јскітµн « болугурдар » кини курдук уоллара суо ± а эбитэ буоллар , атын ыаллыы хаґаайыстыбалар дьыл ± аларын батан , буруолара былыр µйэ ± э сабылллыбыт буолуон сіптіі ± і . Я . Ю . Барабановка ір сыллаах , бэриниилээх , таґаарыылаах µлэтин сыаналаан , былырыын кµґµн « СР тыатын хаґаайыстыбатын µтµілээх µлэґитэ » µрдµк ааты иІэрбиттэрэ . Оттон « Болугур » ТХПК республика бідіІ хаґаайыстыбаларын икки ардыларыгар оттооґуІІа кыайан , МТЗ тыраахтарынан бириэмийэлэммитэ . Ґс сыллаа ± ыта республика ± а « БастыІ µµт хаґаайыстыбата » ааты ылбыта . Улууска кµґµн аайы ыытыллар Идэґэ бырааґынньыгар инники кµіІІэ сылдьар . « Болугур » ТХПК хамнас аахсар 117 µлэґиттээх , кµґµнµн хомуурга , кµрµі тутуутугар наймылаґардыын 200 - тэн тахса киґиэхэ тиийэр . Хаґаайыстыба ± а 560 ынах сµіґµ , ол иґигэр 205 ыанньык , 336 племенной ынах сµіґµ иитиллэр . « Амманы атыыр о ± уґунан биґиги хааччыйабыт » , - диир кооператив племзоотехнига Е . П . Тимофеева . Сыл аайы 9 - 10 тібі атыыр борооскуну атыылыыллар . Сылгы ахсаана кэлиІІи биэс сыл устатыгар 450 - 500 тібі иґинэн халбаІныыр . Биэтин уонна элита кылаастаа ± ын балачча эппиттэр : туґааннаа ± ынан 204 ( 152 ) уонна 285 ( 205 ) . Биэттэн тірµі ± µ тыыннаахтыы ылыыны ити кэм устатыгар 70 бырыґыантан намтата иликтэр . Хаґаайыстыба бары кірдірµµлэрин эридьиэстиир салгымтыалаах буолуо . Ол гынан баран , кооператив 2863 гектар бааґына сирдээ ± ин уонна быйыл 270 тыґ . гектар иэннээх бултанар сири 25 сылга болдьохтоон тµµлэспитин хайаатар да ± аны эттэхпинэ табыллар . Ол то ± ото ійдінір : ким сирдээх - ол тирэхтээх уонна кыахтаах . Яков Юдович бэйэтэ булка аґара сыста ± ас буолан , улаханнык « ыалдьар » боппуруоґа буоларын билэбин . Искэхтээх диэн сиргэ балыксыттарга анаан хараас , Саарба µрэххэ булчуттарга баанньык туттарбыт , тµµлээхсит булчуттарга хаґаайыстыба урукку сылларга туттарбыт 17 µµтээнин ыраастаппыт . Ааспыт кµґµн Билир , Мил µрэхтэр элгээннэригэр балыктааґыны тэрийбит . Быґата , саарбаны бултааґын , саас - кµґµн кустааґын путевой лииґи биэриинэн сааґыламмыт . Булчуттар биригээдэлэрэ кµґµн хотон ірімµінµгэр , кµрµі тутуутугар кіміліґіллір . Барыта 21 киґи дуогабардаах булчут аатын ылан сылдьар эбит . Я . Ю . Барабанов аллараттан µµнэн тахсыбыт салайааччы буолан да ± аны буолла ± а , µлэґит кµннээ ± и оло ± ор - дьаґа ± ар кыґанарын бэлиэтии кірдµм . Ол курдук , кооператив кэтэх сµіґµлээх ыалын отун - маґын хаґаайыстыба тыраахтара чэпчэтиилээх тарибынан тиэйэн биэрэр . Сыл аайы хайа тырахтарыыс , ыанньыксыт , сµісµґµт , сылгыґыт бастыІын быґаарар кµрэхтэґии ыытыллар . Кыайыылаах , чулуу µлэґиттэр бириэмийэ ± э тиксэллэр , хаґаайыстыба суотугар Кытайга босхо айаннаан , сынньанан кэлэллэрэ µгэскэ кубулуйбут . Араас чэпчэтиини , кімінµ аахсыбакка туран , µлэґит илиитигэр ортотунан 9 - 11 тыґ . солк . хамнаґы уу харчынан ылар . « Хамнас аа ± ыллыытыгар уларытыы киллэрдибит . Холобур , ыанньыксыт хас ынахтан тіґі µµтµ ыырынан аахсар буолуо ± а » , - диир Яков Юдович . Манна да ± атан эттэххэ , племзоотехник Елизавета Петровна : « Миигин солбуйар специалист кісті илик » , - диэтэр да ± аны , кооперативка 5 эдэр специалист ( ол иґигэр охотовед , экономист , бухгалтер , племучуотчук ) µлэлии сылдьара астык . Кинилэр судаарыстыбаттан 6 тыґ . солк . эбии тілібµрµ ылаллар . Яков Юдович бэйэтэ тимир кілі ± і эриллибит буолан , техника кµµґµн туґаныыга бол ± омтотун уурар эбит . Хата , ону барытын ситэн муоґалыыр солбук ыччат тиийбэтиттэн мунчаарар . МТЗ , ДТ , Т - 150 тыраахтардар элбэхтэр , сорохторо эргэрдэллэр да ± аны , сулууспалыы сылдьаллар . Сыччах быйыл 1 саІа , 2 туттулла сылдьыбыт комбайннары атыыласпыттар . « Тырахтарыыстарым сааґырдылар . Эдэр , эрчимнээх , техниканы баґылаабыт уолаттар наадалар » , - диир бэрэссэдээтэл . Яков Барабанов салайбыт толору биэс сылын устатыгар биэс хотону туттарбытын иґиттэ ± инэ ким ба ± арар сі ± µі - махтайыа дии саныыбын . Итинтэн бастакыта 15 міл . солк . сметалаах хотон Тыа хаґаайыстыбатын министерствотын кімітµнэн тутуллан баран , уокка былдьаммытын улаханнык харааста ахтар . Иэдээн кыстыкка киириэх иннинэ эрэ иэнигийбитэ . Инньэ гынан , бары саба тµґэн саІа хотону тутан кэбиспиттэр . Онтон ыла бэйэ кыа ± ар эрэл µіскээн , салгыы хаґаайыстыба суотугар µс хотону туттулар . Ону таґынан эдэр специалистарга 2 олорор дьиэ , сайылык дьиэлэрэ , икки этээстээх саІа хонтуора , 3 сылгы базата , сыл аайы 4 - 5 биэрэстэ усталаах бааґына кµрµітэ тутулуннулар . Биир хаґаайыстыба холугар диэтэххэ , баґаам µлэ оІоґуллубут . Хаґаайыстыба салайааччытыныын кэпсэтэрим уонна аргыстаґан сылдьарым тухары киниттэн кэмсинэр - кэриэлинэр тылы - іґµ истибэтим . Тіттірµтµн « кэлиІІи сылларга тыа хаґаайыстыбатыгар сіптііх бол ± омто ууруллар буолла , тэриллиилээх хаґаайыстыбалар ірµттµіх курдукпут » диэн санааны этэр . « Судаарыстыба ійібµлэ сыл аайы уларыйа турбата буоллар , инникини µчµгэйдик былааннаан µлэлиэх этибит . Кімінµ кідьµµстээхтик туґанан - туттан , табаары оІорон таґаарыыны дэлэтиэх тустаахпыт » , - диир салайааччы . « Болугур » ТХПК ааспыт сылы 1 міл . солк . барыстаах тµмµктээтэ , µлэґиттэригэр « 13 - с хамнаґы » тілііті . Инникитин толору механизациялаах хотону , аныгылыы тіліґµтэр площадканы , 500 - тµµ тонна бурдук киирэр 2 ыскылааты туттар былааннаахтар . Кырдьыгы кистээбэккэ эттэххэ , мин урукку сопхуос элээмэлэрин - маннык « тэриллиилээх » дэнэр хаґаайыстыбалары испэр киллэрбэппин . Ол эрээри , іскітµн µлэґит дьон туґугар кыґаллар , бэйэ кыа ± ыгар эрэнэр , ис сµрэхтэн µлэлиир буоллахха - элбэ ± и ситиґиэххэ сібµн Амма Болугурун биир дьоґун ыччатын Яков Барабанов тыыннаах холобура кэрэґилиир . « Судаарыстыба ± а найыланыы баар . Тыа сирин дьоно наар µіґэттэн кэлэр µбµ кµµппэккэ , бэйэлэрэ µлэлии , оІоро сатыахтаахтар . Оччо ± уна эрэ сайдыы іттµгэр хамсааґын тахсыа » , - диэн санаатын кытта сіпсіспіт буолуохха сатаммат . Автор хаартыска ± а тµґэриитигэр : « Болугур » ТХПК бэрэссэдээтэлэ Я . Ю . Барабанов сылын аайы саІа хотону µлэ ± э киллэрэр . Василий НИКИФОРОВ Холобур , ити Туниска дьон µксэ кµІІэ 2 дуоллары кыайбат дохуоттаах ( ыйга 1800 солк . кэриІэ ) . Египет нэґилиэнньэтин 20 % - на быстар дьадаІы . Бэл , баай - тот Европа ± а Греция , Испания ыарахан балаґыанньалаахтар . Фрукта , о ± уруот аґа ыґылла сытар сирдэригэр аччыктыыллара биґиги тібібµтµгэр кыайан батан киирбэт . Ол эрээри , онно дьон аччыктыыр , иґэр уу тиийбэт . Маннык социальнай буун салгыы АзербайджаІІа , атын да дьадаІы СНГ дойдуларыгар тар ± аныан сіп диэн аґа ± астык дьµµллэґэр буолан эрэллэр . Ю . А . Гагарин космоска көппүт бырааһынньыгар бэлэмнэнэр эбиттэр . Заинск куорат таһыгар ыттары кытта кыракый тыынар тыыннаахтар космическай хараабылтан кэлэн сиргэ этэҥҥэ төннүбүттэр . Уо . д . а . сэрии , үлэ геройдара , бүгүҥҥү олоҕу тэҥҥэ уһаарса сылдьар дьон , куорат олоҕун кэпсиир музей . Кэнники кэмІэ саха олоІхотун , тылынан уус - уран айымньытын тас дойдулар чинчийээччилэрэ анаан - минээн µірэтиилэрэ ордук кэІээн , дириІээн иґэр . Ол курдук , быйыл Турция ± а эдэр учуонай , Анкара ± а Гази университетын саха тылыгар , фольклоругар учуутала , а ± ыйах сыллаа ± ыта Саха сиригэр кэлэн µірэнэ сылдьыбыт Мурат Эрсіз саха фольклоругар , чуолаан , " Дьулуруйар Ньургун Боотур " олоІхону µірэтиигэ анаммыт диссертациятын ситиґиилээхтик кімµскээбитэ . Соторутаа ± ыта Мурат Эрсіз аар - саарга аатырбыт бу олоІхону туроктыы тылбаастаабыта туспа кинигэ буолан , кµн сирин кірді . Оттон эмиэ быйыл Турция Конья куоратыгар учуонай Муваффак Дуранлы " Саха алыптаах остуоруйалара " диэн монографията бэчээттэнэн та ± ыста . Кинигэ ± э саха остуоруйатын , кинини чинчийээччилэр , алыптаах остуоруйа сµрµн сюжеттара , темалара , ис хоґоонноро ырытыллыбыттар , толору текстэрэ киирбиттэр . Юрий ВАСИЛЬЕВ - ДЬАРГЫСТАЙ . Хаартыскаларга : 1 . Мурат Эрсіз ( хаІастан ) Ю . И . Васильевы кытта . Анкара , 2006 с . 2 . Муваффак Дуранлы кинигэтин тас кістµµтэ . Оҕо оскуолаҕа киирэригэр өй - санаа , эт - хаан өттүнэн бэлэм буолуохтаах . Эт - хаан бэлэмэ диэн , кини чэгиэн доруобуйалаах буолуохтаах . Оттон өй - санаа бэлэмэ диэн , кини оскуолаҕа киирэн баран , бастатан туран , билиини ылар баҕата , учууталы сатаан истэр дьоҕура , дьиэҕэ үлэни толорор кыаҕа уо . д . а хаачыстыбылар киирэллэр . Уоруйах Халыҥ хараҥа былыт халыйан кэлбитигэр сибилигин аҕай күн сардаҥатынан күлүмүрдүү турбут эбэ барахсан соҥуоран хаалла . Дөрүн - дөрүн биллэн барбыт сөрүүн салгын сэмээр күүстээх тыалга кубулуйа охсон , өрүс чуумпу ньуурун аймаан , эбэ барахсан үрдүк баалларын кытылга тыастаахтык сыбаата . " Золотые купола " республикатаа ± ы искусство пасхальнай фестивалын чэрчитинэн икки нэдиэлэни хабан бэрт интэриэґинэй тэрээґиннэр ыытыллаллар . Муус устар 25 кµнµгэр СР Национальнай художественнай музейыгар " Серебряный звон " быыстапка аґылынна . Быыстапканы тэрийээччилэр бэлиэтээбиттэринэн , Пасха бырааґынньыгын кірсі маннык ис хоґоонноох быыстапка быйыл сэттис тігµлµн ыытыллар . Салгыы » Саха сиригэр алмаас - бриллиант комплексыгар бастакы промышленнай - производственнай тииптээх ОЭЗ Дьокуускайга тэриллэрэ былааннанар . ОЭЗ - ны тэрийэргэ ГРЭС түөлбэтигэр турар " Сахамебель " уонна " Сахабулт " производственнай холбоһук территориялара көрүллэ сылдьаллар . Оччолорго болугурдар сирдэрэ Амма уонна Таатта икки ардыгар билиҥҥи Амма Болугуруттан бу Биттики алааска диэри хабан сытара . Онон аатырбыт Омоллоон боотур бэйэтин бас билэр сирдэринэн элбэхтик төттөрү - таары сылдьыбыт , кэлбит - барбыт буолуон сөп . Кини аҕата Боло Күүлэкээн ( дьаһаах докумуонугар киирбитинэн « князец Гуликан Булканов » ) Сутуруолаах диэн Хонду уонна Таатта икки ардыгар баар улахан алааска байан - тайан олорбута . Бу икки алаас бэйэ - бэйэлэриттэн чугас сыталлар , икки ардылара уонча эрэ биэрэстэ . Ы ? ыах µйэлээх µгэспит бы ? ыытынан сайын аайы ыытыллыахтаах . 2001 с . ? рµс халааннаабытын кэннэ , правительство ы ? ыа ± ы о ? орору утарбыта . Онноо ± ор сэрии кэмигэр дьон аччыктыы - аччыктыы ы ? ыахтыыллара . Онон ити сыл кµµспµтµнэн кэриэтэ о ? орбуппут . Алтынньыттан ыам ыйыгар диэри тоҥ . Уҥа өртүттэн икки бөдөҥ салаалаах Чоруода ( 145 км . ) уонна Тээнэ ( 177 км . ) Алдан оройуонугар олорор сэттэ сэрии бэтэрээнэ « Бэтэрээннэр тустарынан » федеральнай сокуон уонна РФ президенин « 1941 - 1945 сс . Аҕа дойду Улуу сэриитин бэтэрээннэрин олорор дьиэнэн хааччыйыы туһунан » ыйааҕынан социальнай төлөбүрдэри ыллылар . Суруналыыстар Николай Тряпшаттан элбэҕи ыйыталастылар . Чуолаан , аармыйаҕа сулууспалыыр болдьох туһунан . Онуоха военком « бүгүҥҥү күҥҥэ ити боппуруос турбат , биир сыл оннунан хаалар » диэтэ . Ол гынан баран кини биир сыл олус кылгаһын , бу кэм устата толору бэлэмнээх саллаат иитиллэн тахсар кыаҕа суоҕун эттэ . Быйылгыттан саллааттарга аныгылыы быһыылаах саҥа байыаннай форма бэриллибитэ , ону көрөн баран суруналыыстар « Саха сирин усулуобуйатыгар чараас буолуох көрүҥнээх » диэн саарбахтаатылар . Онуоха военком аныгы технологиянан оноһуллубут таҥас , көрүҥэ чарааһын иһин сылааһы үчүгэйдик тутар , сүүрэргэ - көтөргө табыгастаах » диэн эттэ . Сэтинньи 26 кµнµгэр СР Правительствотын Председателин солбуйааччы А . Н . Скрыбыкин салалтатынан Ыксаллаах быґыыга - майгыга комиссия селекторнай мунньа ± а буолан ааста . Аныгы сибээс кімітµнэн бµтµн республиканы хабан ыытыллыбыт мунньахха , бастатан туран , социальнай объектарга баґаартан сэрэхтээх буолууга РФ Президенэ Д . А . Медведев туруорбут соруктарын толорууга анаан ылыныллыбыт , СР Правительствотын Председателэ Е . А . Борисов бигэргэппит дьаґалларын былаанын толоруу хаамыыта дьµµллэґилиннэ . Баґаартан сэрэхтээх буолууга аналлаах тэрээґиннэр хаґан толоруллуохтаах былааннара эрдэ оІоґуллан , µп - харчы тыырыллан , элбэх µлэ - хамнас ыытыллан билигин , этэргэ диэри , " чоппуусканы аа ± ар " кэм буолар . Салгыы » Захаров Ваня . Мин санаабар киґи идэтин таларыгар хамнаґы эрэ эккирэтиэ суохтаах . Киґи ійі - санаата , ис туруга туохха тардыґара , дьо ± ура улахан оруоллаах . Биґиги µйэбит - информационнай технология µйэтэ . Мин бэйэм сибээс инженера буолуохпун ба ± арабын . Бу идэ техническэй эрэ ірµттээх буолбакка социальнай эмиэ хабааннаах - дьону - сэргэни кытта сибээстээх буола ± ын . Гриша түүнү быһа баттатан , сатаан утуйбакка сытан , сарсыарданан дьаһалтаны көрө - истэ таҕыста . Урукку фонтан оннугар тутулла турар үрдүк дьиэ кэннинэн саһан дьаһалтаны маныы турдаҕына олбуортан грузовик айаннаан тахсан соҕуруу диэкки көөҕүнүү турда . Тумууґап аймах - саха дьонугар киэІник биллэр , Ґіґээ Бµлµµ Кэнтигэр уутуйан тэнийбит биир халыІ а ± а ууґа . Уоттаах сэриигэ бу аймахтан сэттэ киґи кыттыбытыттан µс Тумууґап эрэ тыыннаах эргиллибитэ . Сэрии толоонугар ілбµт Терентий Тумусов - Бітіс Хоноґо удьуор утумун кини тіріппµт кыыґа уонна уола сал ± аабыттара . Былатыан а ± атын сµтэрэн , тулаайах хааларыгар µс саастаа ± а . Платон Терентьевич а ± ыйах хонуктаа ± ыта 70 сааґын туолла уонна онно то ± ооґуннаран киниэхэ " СР норуотун хаґаайыстыбатын µтµілээх µлэґитэ " бочуоттаах аат иІэрилиннэ . Бµгµн П . Т . Тумусов биґиги хаґыаппытыгар ыалдьыттыыр . Кини µйэ аІаарыттан ордук кэм µлэ ыстаастаа ± ыттан 41 сылын тыа хаґаайыстыбатын экономикатын сайыннарыыга , чинчийиигэ , онно туґааннаах кадры бэлэмнээґиІІэ биэрэн кэллэ итиэннэ кµн бµгµІІэ диэри µлэлии сылдьар . Онон , экономика наукатын кандидата , Саха государственнай тыа хаґаайыстыбатын академиятын профессора П . Тумусовтыын сµнньµнэн республикабыт тыатын хаґаайыстыбата инникитин хайдах сайдыахтаа ± ын туґунан сэґэргэстибит . - Платон Терентьевич , эн , ааспыт оло ± уІ - µлэІ суолуттан сирдэттэххэ , Бµлµµтээ ± и педучилищены µірэнэн бµтэрэн , маІнай учуутал буоларга холоно сылдьыбыккын . Туох санааттан идэ ± ин уларыппыккыный ? - Училище кэнниттэн тута армия ± а сулууспалыы барбытым . Ґс сыл Аллайыаха ± а аэродрому тутууга µлэлээбиппит . Ґксэ олохтоох , Саха сирин уолаттара , этибит . Чокуурдаахтар ол порду билиІІэ диэри туґана олороллор , биґиэхэ махтанан µтµі тылынан ахталлар . Ґлэм ыстааґа онтон са ± аламмыта . Армия кэнниттэн биир сыл тіріібµт оройуоммар Боотулуу оскуолатыгар учууталлыы сылдьыбытым . Онтон экономист буоларга быґаарынан , Тимирязев аатынан Москватаа ± ы тыа хаґаайыстыбатын академиятыгар туттарсан µірэнэ киирбитим . Тыа хаґаайыстыбатын бородууксуйатын быґаччы оІорон таґаарар хаґаайыстыба ± а кылаабынай экономиґынан , ОПХ дириэктэринэн 10 , тыа хаґаайыстыбатын наукатыгар 8 , республика тыатын хаґаайыстыбатын былаанныыр ситимин салайааччытынан 5 , Ґп министерствотыгар тыа хаґаайыстыбатын µбµлээґини тэрийиигэ министри солбуйааччынан , управление начальнигынан 5 , тыа хаґаайыстыбатынан дьарыктанар Ґіґээ Бµлµµ улууґун баґылыгынан 3 сыл µлэлээбит уонна онус сылбын Тыа хаґаайыстыбатын академиятыгар кафедра сэбиэдиссэйинэн , профессорынан µлэлии сылдьар киґи быґыытынан , идэбин кэмигэр сіптііхтµк уларытан сыыстарбатах эбиппин дии саныыбын итиэннэ дьыл ± ам суола ыйан биэрбит идэтинэн дойдубар , дьоммор ійµм - санаам тіґі кыайарынан туґалыы сылдьарбынан киэн туттабын . - Ордук табыллан , аґыллан µлэлээбит сиргинэн хайа тэрилтэни , хаґаайыстыбаны аа ± а ± ын ? - Туох да ± аны саарбахтааґына суох ХаІалас Німµгµтµгэр Покровскайдаа ± ы опытнай - производственнай хаґаайыстыба ± а 1981 - 1986 сылларга дириэктэрдээбит кэрчик кэммин кµндµтµк саныыбын . Ити биэс сыл устатыгар биґиги хаґаайыстыбабыт Сибиир ОПХ - ларын икки ардыларынаа ± ы соцкуоталаґыыга икки тігµл ( 1982 , 1984 сс . ) кыайыылаа ± ынан тахсан , ССРС Кыґыл Знамятынан на ± араадаламмыта . Ол кыайыылары сµµґµнэн аа ± ыллар µлэґит дьон , специалистар хоґуун , бэриниилээх µлэлэринэн ситиспиттэрэ , тапталлаах хаґаайыстыбаларыгар ілбіт - сµппэт албан ааты µйэ - саас тухары иІэрбиттэрэ , бэйэлэрэ µрдµкµ на ± араадаларга тиксибиттэрэ . Ити кэм устата µлэ , производство тэрээґинин тупсарыы суотугар хаґаайыстыба оІорон таґаарыытын икки тігµл улаатыннарары ситиспиппит . Ґлэни тэрийии диэн производствоны тэрийии сор ± ото , сµрµн чааґа буолар . - Платон Терентьевич , быґа тµґµµм эрэ : ити этиигин билиІІи тыа хаґаайыстыбатын сайдыытыгар сыґыары тутан кірдіххµнэ хайда ± ый ? - Биллэн турар , билиІІини уруккуну кытта биир остуолга ууран тэІниир кыаллыбат : оІорон таґаарыы кээмэйэ уопсастыбаннай µлэни симэлитии тµмµгэр букатын кыччаан турар . Ол эрээри , производствоны , µлэни тэрийии социализмы дуу , капитализмы дуу тутартан , ол эбэтэр уопсастыбаннай формацияттан тутулуга суох диэн бигэ ійдібµллээхпин . Билигин производствоны да , µлэни тэрийии да биллэ мілтіх туруктаахтар . Хаґаайыстыба хайдах салайааччылаа ± ыттан , базата хайдах туруктаа ± ыттан тутулуктанан сайдар эбэтэр кэхтэр . Мин республика Экономика ± а госкомитетын ( Госбылаан 1991 с . уларытыллан тэриллибитэ ) бэрэссэдээтэлин солбуйааччынан µлэлии олорон , 1992 сыллаахха Америка ± а ырыынак экономикатын менеджерин курсугар сылдьан кэлбитим . Онно кооперация уопутун µірэппиппит , билсибиппит . Фермердэри сµрµннµµр , тµмэр , кинилэр µлэлэрин тэрийэр департаменнар баалларын кэрэхсии кірбµтµм . Фермердэр µлэлэрин кээмэйэ кырата суох этэ . Кинилэр производствоны уонна µлэни тэрийиилэрин уопуттарын биґиэхэ кооперативтары кытта µлэ ± э туґаныахха сіп этэ . - Кооперациялаґан µлэлээґини сорох кырдьа ± астар холкуостааґыІІа тіннµµ курдук ійдіті , ылыннара сатыыллар . Эн , бытархай хаґаайыстыбалары кооперация ньыматынан эрэ тµмµіххэ сіп дии саныыр буолла ± ыІ ? - Производствоны аан дойдуга киэІник туґаныллар кооперация ньыматынан бідіІсµтµіх тустаахпыт . Оччо ± уна эрэ механизацияны , технологияны кэлимник киллэрии ситиґиллиэ . Сыгынньах кыґыл илиинэн µлэлээн ырааппаккын . Россия Аан дойдутаа ± ы эргиэн тэрилтэтигэр киирэргэ бэлэмнэнэр . А ± ыйах сылынан илиинэн ыаммыт µµт да ± аны , илиинэн астаммыт эт да ± аны тутуллубат , харчыга турбат буолуохтара . Маны тыа дьоно ійдіітµлэр . Атахтарыгар турбут , кыахтарын ылбыт , сіптііх кээмэйинэн µлэлиир фермердэр , холобур , Константин Макаров " Ґікµйэ " бааґынай хаґаайыстыбатын курдуктар , туспа хаґаайыстыбанан µлэлээтиннэр . Оттон бытархайдары , кыра кээмэйдээхтэри тµмµіххэ наада , итинтэн атын суолу кірбіппµн . - БэйэІ кооперативы салайа ± ын буолбат дуо ? - Иллэрээ сыл Німµгµ нэґилиэгэр " Ой " диэн сылгы иитиитинэн дьарыктанар потребительскай кооператив сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн талбыттара . Кооператив КэІкэмэ µрэх тардыытыгар сытар Кыґыл ТолооІІо базаланар . Кооперативы кэтэх сылгылаах 50 - ча киґи кыттыґан тэрийбитэ . Билигин улахан сылгыта 120 - чэ тібі баар . Толорооччу дириэктэринэн эдэр специалист Сергей Третьяков µлэлиир . Ааспыт сыл тµмµгµнэн " Ой " ТХПК производственнай кірдірµµтэ куґа ± ана суох : кулуну тыыннаахтыы ылыы 90 % - Іа чугаґаспыта . Маннык кооперативтар тэрээґиннэригэр сµрµн итэ ± эґинэн салайар , хааччыйар , тэрийэр биир ситим суо ± а буолар дии саныыбын . Хас биирдии кооператив бэйэтин сµмэтигэр буґар , улуус , нэґилиэк салалталарын уонна Тыа хаґаайыстыбатын министерствотын , кини улуустардаа ± ы управлениеларын іттµлэриттэн кооперативтары кытта мэлдьи µлэлэґэр тиґик суо ± а кинилэри тулаайах о ± о курдук оІортуур . ДьиІинэн , ТХПК - тарыгар олохтоох салайыныы уорганнара эмиэ ілµµ уган кыттыґаллара кооперациялаґыыны тирэхтээх оІоруох этэ . Ил Тµмэн онно сіптііх сокуону ылыныах кэриІнээх . Маны тэІэ бідіІ промышленнай , µптээх - астаах тэрилтэлэр кыттыґалларын сокуон акталарынан хааччыйар буоллар , тыа хаґаайыстыбатын кооперативтара сµґµіхтэригэр туран барыах этилэр . Онуоха сэбиэскэй кэм са ± анаа ± ы практиканы - промышленнай тэрилтэлэри тыа хаґаайыстыбатын сайдар тµілбэлэринэн сыґыарыы олус кідьµµстээх буолуо . Холобур , " Якутуголь " холбоґугу - илин эІээр , " АЛРОСА " хампаанньаны - алмаастаах тµбэ улуустарын кооперативтарыгар . - Тыа хаґаайыстыбатыгар судаарыстыба оІорор кіміті тіґі кідьµµстээх диэн кірі ± µн ? - Сопхуостар са ± ана 1 солкуобайдаах тыа хаґаайыстыбатын бородууксуйатыгар 4 солкуобай дотация µбэ бэриллэрин билигин µчµгэй µґµйээн курдук ахтабыт . Билигин быґа барыллаан 1 солкуобайдаах оІоґуллан тахсар бородууксуйа ± а 1 , 5 солк . кімі харчы тиийэр . Ол иґигэр таба иитиитигэр идэтийэр сорох хотугу улуустарга 3 солк . кэриІэ тахсар . Онон , кімі оІоґуллубат дииргэ кэрэгэй . Биґиги хаґаайыстыбаларбыт сіптііх µбµ ( субсидияны ) ылаллар . Ол гынан баран , сорох ардыгар сатаан аттаран туґамматтар . Ити барыта , эрдэ эппитим курдук , биир ситим суо ± уттан , µлэ тэрээґинэ мілті ± µттэн сиэттэрэн тахсар . Бу чуолаан производственнай кооперативтарга сыґыаннаах . Потребительскайдарга астааґыІІа - µіллээґиІІэ , бэлэм бородууксуйаны батарыыга ситимнээх µлэ син тэриллэр . Холобур , " Муома " ТХПК ааспыт 2008 уонна 2009 сыллардаа ± ы µлэтин отчуотун ылан кірібµт . Бу таба иитиитигэр хайысхаланар производственнай кооператив икки сыллаа ± ы 10 , 4 міл . солк . суумалаах ыраас барыґа кыайан µллэґиллибэккэ сытар . Хаґаайыстыба ± а сылга 4 міл . солк . тахса суумалаах субсидия харчыта бэриллэр эбит . Итиччэлээх µбµ µлэґиттэри биґирээґин уонна инвестиция ( µлэґиттэр , специалистар олорор усулуобуйаларын тэрийиигэ аналлаах ) фондаларын тэрийэн туґанар то ± о табыллыа суо ± ай . Маннык кістµµ хотугу улуустарга µгµс . БулуІ улууґугар " Боро ± он " ГУП µбµн - аґын сатабыллаахтык туґанар , эргитэр . П . Н . Бурцев курдук салайааччы элбэх киґиэхэ холобур буолуон сіп . БилиІІи кэмІэ биґиги тыабыт хаґаайыстыбатыгар дотация , субсидия быґыытынан бэриллэр µп , хомойуох иґин , тыа хаґаайыстыбатын активыттан тахса турар . Ол иґин кідьµµґэ кістµбэт . Биґиги дьоммут кµннээ ± и социальнай кыґал ± аларыгар туттан кэбиґэллэр . ДьиІинэн , ол µп базаны хаІатыыга , производствоны бі ± іргітµµгэ туґаныллыахтаах этэ буолла ± а . Дотация булгу харчынан бэриллиэхтээх буолбатах . Кооперативка чэпчэки сыаналаах сµіґµ аґылыгын тиэрдии дотация суотугар МТС ніІµі тэриллиэн сіп . МТС чааґынай - бааґынай кыайбатын оІоруохтаах . Тыа сиригэр оту тиэйиигэ кµµстээх техника наада , ол МТС - ± а баар . Онон , саІа Президеммит Е . А . Борисов тыа хаґаайыстыбатыгар судаарыстыба ійµµр механизмын саІалыы сіргµтэргэ турунуута саамай сіптііх дии саныыбын . - Республика бюджетыттан тыа хаґаайыстыбатын ійііґµІІэ кірµллэр µбµ хайдах улаатыннарыахха сібµй ? - Республика тыа сирин сайыннарыыга тус сыаллаах программатын µбµлээґин µс сиртэн оІоґуллар : республикатаа ± ы , федеральнай бюджеттартан уонна бюджеты таґынан источниктартан . Манна ырытан кірдіххі , икки кэлиІІи источниктар µбµлээґиІІэ кідьµµстэрэ дуона суох курдук . Итилэр холбоон бµттµµн µбµлээґин 25 - 30 % - ын биэриэхтээх этилэр . Оттон республика бюджетыттан бэриллэр µп бюджет дохуоттуур чааґа хайдах таІылларыттан тутулуктаах буолла . Холобур , 2010 сылга дохуоттуур чааґын 56 % - ын федеральнай бюджеттан кэлэр трансферт сапта , эбэтэр бэйэбит дохуоппут 44 % - ын эрэ ылар . Уон сыллаа ± ыта ити кээмэй 90 % - тан итэ ± эґэ суох этэ . Бэйэбит дохуоппут ілµµтэ улаатта ± ына эрэ тыа хаґаайыстыбатыгар бэриллэр µп кээмэйэ биллэ улаатыан сіп . Ол иґин Президент Е . А . Борисов " Сиртэн хостонор баай туґунан " Федеральнай сокуону хос кіріргі туруорсара оруннаах уонна республика бюджетын дохуоттуур чааґын улаатыннарарга суолтата улахан буолуо . Биллэрин курдук , µіґэттэн кэлэр µбµ туґаныы хааччахтаах буолар итиэннэ миэстэ ± э соро ± ор най барыыны , нолуогу µіскэтэр базаны тэрийиини кі ± µлээбэт быґыыны - майгыны µіскэтэр содуллаах буолуон сіп . - Платон Терентьевич , тыа сиригэр кооперацияны киэІник тэнитии туох тµмµккэ а ± алыай ? - Дойдубут µрдµкµ салалтата бэйэ аґынан - µілµнэн хааччыныыны стратегическай суолталаах боппуруос быґыытынан кірір . РФ Президенэ Д . А . Медведев 2015 сылга диэри бэйэ бородууксуйатынан хааччыллыыны 80 % - тан итэ ± эґэ суох кээмэйгэ тиэрдэргэ сорук туруорда . Бу аґынан - µілµнэн хааччыллыыны куттала суох таґымІа тиэрдии буолар . БилиІІи туругунан , ити кээмэй 60 % - Іа эрэ турар . Саха сирэ бэйэтин аґынан - µілµнэн хааччыллыыта іссі намыґах . Манна µлэ икки хайысханан барар чинчилээх . Бастакыта , промышленнай хайысхалаах тэрилтэлэри ( сµіґµ , сибиинньэ комплекстара , кітір иитэр фабрикалар , о . д . а . ) тутан µлэлэтии . Иккис хайысха - тыа хаґаайыстыбатын табаарын оІорооччулары бідіІ уонна орто кооперативтарга тµмэн , саІа технология , техника кµµґµн туґанан µлэлэтии . Бу Саха сиригэр олус суолталаах , кэскиллээх хайысха диэн бигэ эрэллээхпин . Василий НИКИФОРОВ / / Ситиґии сокуона : до ± оттор , дьиэ кэргэн , чіл буолуу … 90 - с сыллар бµтµµлэригэр µірэхтэрин саІа бµтэрбит саха уолаттара бэйэлэрэ сµµрэн - кітін са ± алаабыт дьыалалара , билигин куорат биир улахан атыы - эргиэн киининэн буолан турар . Тутуу ырыынага ( " Строительнай " рынок ) олохтоох сэлиэнньэни хаґаайыстыба ± а , тутууга уонна техника ± а сыґыаннаах табаарынан хааччыйар . Ол уолаттартан , тутааччы - айааччы хамаандаттан , биирдэстэринэн Иван ДАНИЛОВ буолар . БµгµІІµ кэпсэтиигэ кини аІардас предприниматель , бизнесмен эрэ быґыытынан буолбакка , спорт эйгэтиттэн тахсыбыт эдэр киґи буолан кістір . Досье : l Дьокуускайдаа ± ы экономическай - правовой институт " Налоги и налогообложение " идэтин бµтэрбитэ . l Билигин Государственнай сулууспа академиятыгар кэтэхтэн Москва куоракка µірэнэр . l " Спортивная Якутия " аґымал санаа фондатын бэрэссэдээтэлэ . l " Биир ньыгыл Россия " партия чилиэнэ . l Куорат мунньа ± ын депутата . l Кэргэннээх . Ґс о ± о а ± ата . Салгыы » Республика , Россия биир биллэр общественнай деятелэ . Өр сылларга Саха сирин суруйааччыларын союһ ун бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ . Дьоҕурдаах эдэр ыччаты өйүүр кэскиллээх литературнай политиканы ыыппыта . Обама сөпкө этэрин силиэстийэ бигэргэппит . Итиччэ дириҥҥэ үлэлиир дьон саахал тахсарыгар туох да бэлэмэ суох олорбуттар . Барыс сырсар ухханыгар саахалы туоратар былааннара суох эбит . Экологтар , учуонайдар сэрэтиилэрин аахсыбатахтар . Куэрдэм станциятыгар « серебрянай звено » ууруллуо5уттан номнуо сыл анарыттан ордук кэм ааста . Билигин манна хайыы - уйэ таЬа5аьы тиэйии кургуемнээхтик барар . Бугунну куннээ5и туругунан 7 тыЬыынчаттан тахса тонна тутуу матырыйаала уонна бурдук кэллэ . Ханаластар « Саха сирин тимир суоллара » хампаанньаны кытта себулэн туЬэрсэн улуус эдэр ыччатын улэнэн хааччыйдылар . Хампаанньа Алданна эдэр дьону уерэттэрэн билигин кинилэр станция5а таЬа5ас суекээЬиннэ улэлии сылдьаллар . РСФСР Уорэ5ириитин Бочуоттаах јлэ » итэ , СР Уорэ5ириитин туйгуна Хоютанова Екатерина Романовна - директоры иитэр улэ5э солбуйааччы Сиэри - туому иилээн - са ± алаан ыытар ки ? ини суолдьут дэнэр . Бу суолдьут намыын унаархай куола ? а сарсыардаа ? ы айыл ± а намылхай кэмигэр дьµ ? рэлээх буолуохтаах . Кини сахалыы та ? астаах эр ки ? и эбэтэр дьахтар буолуон с ? п . Бу сиэргэ - туом ? а алгысчыт сµрµн кµµ ? µ ылар . Сиэр - туом алгысчыттан тутулуктаах . Онон алгысчыты эрдэттэн булан , айыл ± атыгар сырытыннаран тылын - ? ? µн хомо ± ойдук та ? аарарыгар µ ? рэтиэххэ наада . ? рµ ? сылгы тириитэ сонноох буолуохтаах , ону тэ ? э µрµ ? сылгы хара ± ын анныттан си ? игэр диэри сµлµллµбµт сиэллэри бэргэ ? э курдук кэтэн кэби ? иллэр . Ата ± ар µрµ ? сылгы ты ? ыттан эбэтэр тириититтэн тигиллибит этэрбэстэнэр . Илиитигэр икки салаалаах хаты ? мастан о ? о ? уллубут , µс сиринэн сµµмэх µрµ ? сиэллэри баайыллыбыт дьалбыырданар . Арыалдьыттара 9 уол , 8 кыыс . Бары ма ? ан та ? астан о ? о ? уллубут к ? стµµмнээх буолуохтаахтар . Уолаттар дэйбиири , кыргыттар хаты ? лабаатын тута сылдьыахтаахтар . Бу арыалдьыт о ± олорго эрдэттэн бэлэмнэнии µлэтэ ыытыллыахтаах . Кинилэри турукка киллэрэн , итэ ± элгэ чуга ? атан µгµс µлэни о ? оруохха с ? п . Сахалыы та ? а ? а суох , итэ ± эли ? йд ? ? б ? т - аахайбат дьон тµ ? µлгэ ар ± аа , со ± уруу , хоту ? ттµгэр туруохтаахтар . Илин ? ттµгэр ким да сылдьыа суохтаах . Ону эрдэттэн сэрэтэр наада . Бу айыы тµ ? µлгэтигэр ыт киириэ суохтаах . Ыкка абаа ? ы с ? рµ ? стэн айыы алгы ? ын алдьатыан с ? п . Былыр ыттарын тумсун быанан баайан баран хотонноругар кистииллэрэ µ ? µ , ыт µрэн эбэтэр улуйан ы ? ыахха айыылар уйул ± аларын к ? тµппэтин диэн . Онон эрдэттэн нэ ? илиэнньэ ± э µчµгэй ? йд ? тµµ µлэтин ыытар наадалаах . Тµ ? µлгэ бэлэм буолтун кэннэ Суолдьут са ± алыыр . Бэ ± эґээ , СР Правительствотын Республика саалатыгар Саха сирэ Россия судаарыстыбатын састаабыгар киирбитэ уонна Дьокуускай куорат олохтоммута 375 сылларын чэрчитинэн , республика сайдыытыгар дьоґун кылааты киллэрбит дьоІІо µрдµкµ государственнай на ± араадалар туттарылыннылар . На ± араадалары туттарыы икки уґулуччу суолталаах киэІ далааґыннаах тэрээґиннэр кэмнэригэр туттарыллан , икки бµк µірµµлээх буолла . Салгыы » « Туймаада - Агроснаб » ААО биир бастыІ салаата - оҕуруот астарын кэнсиэрбэлиир сыаҕа үлэлээбитэ 6 сыл буолла . Бу сыах күн аайы 2000 баанка щи , борщ , рассольник онтон даҕаны атын бородууксуйалары оІорон таґаарар . ЮНЕСКО проега саналанан эрэр . Проект аата " Поддержка якутского языка в операционных системах на базе локализации ОС Linux " . Онон бу проект табылынна5ына уонна барда5ына Linux - ка саха тыла киирэр . Угус программалар сахатытыытынан Москва5а баар Альт Линукс диэн фирма дьарыктаныа , только кини этиитинэн манна Саха Сиригэр баар программистар уонна манан дьарыктаныан ба5алаах дьон комото наада . Нууччалыы эттэххэ " Сообщество " комотугэр наадыйаллар . KDE , Mozilla , OpenOffice уо . д . а . программалар ис иьин билэр хасыьан корор дьоннор бааргыт дуо ? Сахалар сомо5олоьуохха уонна Москваларга Саха5а да уьулуччу учугэй программистар бааллар диэн кордоруоххэ . - Оччолорго арахсар диэн ынырыктаах дьыала буоллаҕа . . . Кэргэнэ өр баҕайы сөбүлэҥин биэрбэккэ сылдьыбыта . Инньэ гынан , бастаан докумуонунан холбоспокко , көннөрү холбоһон олорбуппут . Үс оҕобутугар үһүөннэригэр аҕаларын аата бэриллибэтэҕэ . Аҕата суох курдук сурулла сылдьыбыттара . Бэйэм даҕаны эдэрим бэрт буолан , улахаҥҥа да уурбакка сылдьыбытым . Хата , кэлин кэмниэ кэнэҕэс кэтэхтэн арааран абыраабыттара . Инньэ гынан , докумуонунан 1968 сыллаахха хайыы - үйэ үс оҕолоох сылдьан холбоспуппут . Оҕолорбутугар , дьэ аҕаларын аатын биэрбиппит . Јссі тігµл санаан кэлиэ ± иІ , саха тустууга оскуолатын иитиллээччитэ Виктор Лебедев бала ± ан ыйын 10 - 12 кµннэригэр Москва ± а ыытыллан тµмµктэммит кіІµл тустууга аан дойду чемпионатын кыґыл кімµс мэтээлин хайдах ылбытын . Финал 16 / 1 : Виктор Лебедев ( Россия ) - Насибулла Курбанов ( Узбекистан ) 3 : 0 , 1 : 0 . Курбанов бу саас Индия ± а ыытыллыбыт Азия улахан дьоІІо чемпионатыгар финалга японец Ш . Юмото ± а эрэ хотторон , иккис миэстэни ылбыта . Кини Лебедевтиин хапсыґыытын тµмµгэ бастакы тµґµмэххэ быґаарыллыбыта . Кібµіргэ ким хаґаайын буоларын Витя тута биллэрбитэ . Ол курдук , киирээт атахтаан охторон баран , тута " накат " диэн албаска эргитэн , ахсааны 3 : 0 оІорбута . Узбек эдэр бі ± іґі биґиги уолбутугар ханнык да тµгэІІэ кутталы µіскэппэтэ ± э . Салгыы » - Биһиэхэ маннык өҥө баар . Страховка сууматын тута төлүүр кыаҕа суох киһи үс - түөрт чаастаан киллэриэн сөп . Урут Дьэ ´ иэйтэн £ л ³ ³ ² ² ³ диэри нэдиэлэ ахсын с ³ м ³ лү ³ т к ³ т ³ р ү ´ ү . Туруга барбыттааҕар быдан чугас дииллэр . Ону с ³ ргүтэргэ туруорсаллар . Саатар кү ´ үн - саас , ыйга биирдэ . Тоҕо диэтэххэ , Дьокуускайга элбэх Дьэ ´ иэй ыччата ү ³ рэнэр . Красноярскайынан эргийэн дойдуларыгар тиийэллэригэр 25 ты ´ . солк . кэри ² э барар . Аны айаннара ³ рүү хаайтарыылаах - нэдиэлэҕэ биирдэ , икки а ² аар - үс чаас устата к ³ т ³ р б ³ рт ³ лү ³ ккэ т ³ ´ ³ ки ´ и батыай ? Онту ² да күн - дьыл туран биэрдэҕинэ эрэ табыллар . Ааспыт нэдиэлэ ± э тµспµт хаар ууллан баран , муус тоІот буолан улахан суолларга элбэх саахалы таґаарда . " Лена " федеральнай суолга элбэх массыына алдьанан , сууллан трасса ± а айан суола харгыстана сырытта . Алдантан Дьокуускай туґаайыытынан кэлэн истэххэ элбэх массыына Томмоттон тахсыы трассатыгар сууллубут этэ . Ыксаллаах быґыы - майгы управлениетын киинигэр Дьокуускай куораттан тахсыы 140 км трасса мууґуран улахан уйуктаах массыыналар сырыылара харгыстаммытын , дьон суолга уот оттон хоно - хоно айанныыр буолбутун туґунан иґитиннэрбиттэрэ . Сіптііх µлэ баран суол сырыыта сіргµтµллµбµтэ . Ааспыт нэдиэлэ бµтµµтэ Алдантан кэлэн иґэн биґиги элбэх массыына алдьанан турарын , тµІнэстэ сытарын кірдµбµт . Бастаан Томмоттон тахсаат да ± аны биир кыра иномарка халтарыйан , трассаттан бырахтаран , маска тиийэн сааллан икки аІы аІарданан сытарын кірдµбµт . Итинник аІарданыы массыына " конструктор " буоларын кірдірір диэн суоппардар быґаардылар . Ол аата тас дойдуттан бу массыынаны , нолуогу а ± ыйа ± ы тіліірµ , аІардаан баран киллэрбиттэр , онтулара охсууга , сааллыыга холкутук арахсар эбит . Салгыы бырысыаптаах , икки контейнердаах КамАЗ трасса кытыытыгар сууллан сытар . Салгыы 5 массыына субуруґан , икки сэргэстэґэ утары турарыгар тиийдибит . Икки утарыта иґэр массыыналар биир сиргэ алдьаммыттар , инньэ гынан суолу бµілээн кэбиспиттэр . Биґиги суолу тумнан , эргийэн аастыбыт . Итинник халтарааІІа о ± устаран суолтан туораабыт , алдьаммыт , сууллубут 20 - чэ массыынаны аахтыбыт . Дьэ ити курдук , бастакы хаар киґи санаатын курдук сылаас , сымна ± ас , абылыыр эрэ кµµстээх буолбатах , алдьатар эмиэ адьынаттаах эбит . Онон , суоппардар , билиІІи халтарааІІа сэрэнэн - сэрбэнэн сылдьыІ диэн этэбит . Сылаас олбо ± у , кµіх уоту ба ± арабыт . Автор хаартыска ± а тµґэриилэрэ . Киин тедевидение уонна бэчээт кэпсииллэринэн , бу атырдьах ыйынаа ± ы саба тµґµµ биир сылыгар анаан Грузия салалтата Со ± уруу Осетия кыраныыссатыгар провокациялыыр сыаллаах « тэрээґиннэри » ыытаары олорор . Бу туґунан РФ атын дойдулар дьыалаларыгар министрэ Григорий Карасин « Российскай хаґыакка » интервью биэрдэ . Грузия сиэргэ баппат быґыыланыыта ыаллыы государстволарга , ол иґигэр Россия ± а кини сэбилэниитин утарар дьаґаллары ылынарга кµґэйдэ . Онон дойду Президенэ Дмитрий Медведев бу дьыл тохсунньутугар Россия Грузия ± а байыаннай сыалга туттуллар бородууксуйаны атыылыырын бобор ыйаа ± ы таґаарбыта . Салгыы » 1996 с . т . уонна кыралар ; 1992 с . т . уонна кыралар . Эр дьон 1991 с . т . уонна аҕа саастаахтар ; дьахталлар . « Биһиги алмааһы , ньиэби , гааһы , көмүһү хостоомоҥ диэн бопсубаппыт . Аныгы технологияны тутуһан , айылҕаны алдьаппакка үлэлээҥ диэн туруорсабыт » - - диэн экологтар сүрэхтэрин кыланыытын этэ сатыыллар . « Афанасий Тобонов Арассыыйа космическай держава буоларын утарбатаҕа , кини ракетаны куйаарга таһаарарга убаҕас оттугу - гептилы ( туох баар хамсыыр харамайы үйэ саас тухары имири эһэр ынырыктаахай дьаат ) туһанымаҥ диэн туруорсубута » , - - диэн сүрэхтэниигэ мустубут дьон быһаара сатыыллар . Билигин республика кэскилин тµстµµр баара ± ай бырайыактар барыллара дьµµллэґиллэр , инники сайдыы былааннара салгыы оІоґуллар , бигэргэтиллэр . Биллэн турар , ити µлэ - хамнас чэрчитинэн улуустар инники сайдыыларын эмиэ торумнаналлар . Ол курдук , горнайдар улуус 2007 - 2011 сс . социальнай - экономическай сайдыытын программатын барылын оІоро сылдьаллар . Итиннэ биир сµрµн хайысханан нэґилиэктэри газтааґын буолар . Быйыл улуус 75 сыллаах µбµлµійµн кірсі бастакы біґµілэккэ , Бэс Кµілµгэр , сэтинньи бµтµµтэ - ахсынньы са ± аланыыта кµіх уоту µірµµлээхтик уматары былаанныыллар . Онно бµтэґик µлэлэр бара тураллар . Салгыы Кµірэлээх , Аґыма , Бэрдьигэстээх , Дьиикимдэ біґµілэктэрэ газка холбонуохтара . " Улууска бу саамай улахан суолталаах бырайыак буолар . Атын киин улуустары кытары тэІнээн кірдіххі , біґµілэктэрбит бэйэ - бэйэлэриттэн ыраах - ыраах сыталлар . Саамай чугастар икки ардылара - µс кіс . Онон магистральнай газопроводы тардыы ордук ороскуоттаах . Ол эрээри ити µлэ салгыы ыытыллыа , " - диэбитэ улуус баґылыга Николай Иванович Андреев " Саха сирэ " хаґыат кµнµн Бэрдьигэстээххэ ыыта сылдьан , кинини кытары анаан улуус бµгµІІµ оло ± ун - дьаґа ± ын , кэскилин туґунан сэґэргэґиибитигэр . Ол кэпсэтиини бµгµн эґиги бол ± омто ± утугар сиґилии таґаарабыт : Салгыы » « Остуоруйаны на ? аа с ? бµлµµбµн . Нуучча остуоруйаларыттан Бажов остуоруйаларын , саха остуоруйаларыттан Суорун Омоллоон хомуйуутун на ? аа с ? бµлээн аа ± арым . Т ? рдµс кылааска сылдьан « Алитет хайа ± а кµрµµр » айымньыны астына аа ± арым » , - диэн кэпсиир Мандар . - Биґиги литературабыт бигэ , чиІ силистээ ± иттэн айар µлэнэн дьарыктанар хайа да эдэр киґи бэйэтин тирэхтээхтик сананар . Саха литературатын тірµттээбит суруйааччыларбыт барахсаттар айан - тутан хаалларбыт µтµікэннээх айымньыларын отой о ± о эрдэхтэн умсугуйан туран утаппыттыы аа ± ан , тіріібµт тірµт тылбыт сілігійдііх сµмэтин сµрэххэ - быарга иІэринэн улаатыы - - айар µлэнэн дьарыктанарга тіґµµ кµµс буолара саарба ± а суох . Оскуола боруогун атыллаабатах , ол эрэн Ийэ айыл ± аларыттан айдарыллыбыт сахалыы ураты айылгыларын айгыраппатах , тыа сирин µлэтин бары ымпыгын - чымпыгын баґылаабыт ийэ ± э , а ± а ± а иитиллиим , онтон салгыы биґиги бастыІ суруйааччыларбыт тэттик кэпсээннэриттэн , хоґоонноруттан са ± алаан - бастакы бідіІ романнары сі ± і - махтайа аа ± ыым - о ± о киґи ій - санаа іттµнэн тобулларбар , иитэр - µірэтэр іттµнэн сµІкэн суолталаммыттарын этэ , кэпсии да барыллыбат . Москуба бириэмэтинэн 12 чааска . Ити эфиргэ бэлэмнэнии чэрчитинэн , бу күннэргэ « Биир Ньыгыл Арассыыйа » партия бэрэссэдээтэлигэр , РФ премьер - миниистиригэр Владимир ПутиІІа 83 тыґ . sms - иґитиннэрии , 254 тыґ . тахса төлөпүөнүнэн эрийии уонна анал саайтка 23 , 5 тыґ . ыйытыы киирдэ . Төрөөбүт күннээхтэр , ыал буолааччылар , саҥа дьиэҕэ киирээччилэр алгыс истэн , инникилэрин араҥаччыланыылара үгэскэ кубулуйда . Салгыны туһанан тэлэбиисэр , араадьыйа , төлөпүөн үлэлиирин бары бэркэ билэбит , мөккүһэ да барбаппыт . Оттон билигин киһи уонна айылҕа ситимин , дьайсыытын итэҕэйэрбитигэр кэмэ кэллэ . Үөрэх тэрилтэтин сүрүн ситиһиитэ кини устудьуоннарын ситиһиитэ буолар . Саха салаата тэриллиэҕиттэн 2038 идэлээх дьону бэлэмнээн таһаарда . Ол үгүс аармыйа дьон ким - туох буола , хайдах - туох сылдьалларын салгыы ситэри хос дакылааттартан көрүөххүт . Норуот мээнэҕэ эппэт « киһи дьылҕатын төрдө кини эдэр сааһыгар ууруллар » . « Оҕо оҕотуттан » диэн . Биһиги устудьуоннарбыт бүгүҥҥҥү үөрэхтэрэ , үлэлэрэ кинилэр кэнэҕэскилэрин түстүүр . « Сэбиэскэй да иитии » быы ´ ыыр Саас ортолоох биир билэр дьахтарым Анастасия « Имэҥ » балаһаны балачча сэҥээрэр . - Хаһыаккытыгар аһара аһаҕастык да буолбатар , имэҥ - дьалыҥ , сиэкис туһунан суруллар . Анаан - минээн балаһа баарын иһин ааҕааччы интэриэһэ да улаатар , - диэн , хаһыат үлэтин билбэхтэһэрин кэпсиир . Хомус охсуутугар сиэр - туом баар диэн литература ± а да , оло ? хо ± о да суох … Сиэр - туом хайаан да баар буолуохтаах . Умнуллубут буолуон с ? п . Мин санаабар , тимири у ? аныы сиэрэ - туома толоруллуохтаах . Ырыа , дор ± оон туспа иччилээх , айыылаах . Бастаан хому ? у охсуунан дьарыктаныыбар бэйэм т ? рдµлэрбиттэн Сойуппат уустан к ? рд ? спµттээ ± им . Кыдьыктаах кыдьыга , тардыылаах тардыыта ? т ? н эрдэ ± э , оскуола ± а µ ? рэнэ сылдьан охсон к ? р ? р идэлэммитим . 8 кылааска аан бастаан хай ± аммытым . « Бу о ± оттон улаатта ± ына туох эмэ тахсыа эбит ээ » , - диэбитэ µлэ уруогун учуутала Афанасий Васильевич Андросов . Тыа оло ± ун µчµгэйдик билэр , республика таґымыгар биллибит салайааччы Алексей Шадрин µµт со ± отуопкатыгар сыґыаннаах ыстатыйата ( « Саха сирэ » , 02 . 04 . 08 ) тахсан , элбэх санааны µіскэттэ . Кэтэх сµіґµнµ кірбітіххі - саха норуот быґыытынан эстэр , кэтэх хаґаайыстыбаны производствоны кытта тэІІэ кірдіххі - производство сµтэр , производство нолуок тілµµр буолан конкуренция ± а кыайтарар . Тугу гыныахха ? Салгыы » Дьокуускайга Орджоникидзе уулуссатыгар баар " NORD HOUSE " эргиэн комплексын олбуоругар саІа о ± о саадын тутуу µлэтэ са ± аланна . Сэтинньи 22 кµнµгэр манна " Спецстрой " ААО µлэґиттэрэ 240 миэстэлээх о ± о саадын дьиэтин бастакы ата ± ын тµґэрдилэр . 375 саастаах кырдьа ± ас Дьокуускайбыт эдэрсийэр . Ол туоґутунан бу биир тыын суолталаах проблеманы быґаарыыга бол ± омто ууруллубута буолар . Куораппытыгар о ± о саадтарын тутууну хаттаан сіргµтэн эрэбит . О ± олорун о ± о саадтарыгар киллэрэргэ 9 , 5 тыґ . а ± а уонна ийэ уочаракка турар . Национальнай бырайыагы толоруу чэрчитинэн дьиэ бі ± іті тутуллар . Ма ± аґыыннар тутуллаллар . Арай о ± о саадтара эрэ тиийбэттэр . Биґиги тутааччыларбыт - " Якутстрой " тэрилтэ µлэґиттэрэ бу дьиэни биир сыл иґинэн тутан таґаарыахтара . РФ Президенэ Владимир Путин о ± о тірііґµнэ элбиэхтээх диэн этэн турар . О ± о ахсаана элбиир буолла ± ына , о ± о саадтарын тутуохха наада . Оттон о ± о саадтарын тутуу боппуруоґунан биґиги куораппытыгар кэлиІІи сылларга ким да дьарыктаммата ± а . Маннык хайысхалаах µлэни ыытыыны СР Президенэ Вячеслав Штыров кі ± µлээбитэ . " Якутстрой " ААО генеральнай директора Александр Марцинкович µчµгэйдик µлэлээн тутууну болдьо ± ор бµтэриэхпит диэн эрэннэрдэ . Куорат олохтоохторун уонна тутааччылары уокуруктаа ± ы Сэбиэт председателэ Александр Саввинов уо . д . а . салайааччылар э ± эрдэлээтилэр . Виктор Эверстов тµґэриитигэр : о ± о саадын бастакы ата ± ын тµґэрии тµгэнэ . Кирилл ЧЕРЕПАНОВ Ас - µіл сыаната µрдээбитин курдук µрдµµ турар . Прокуратура , Антимонопольнай сулууспа µлэґиттэрэ µспµкµлээн « аІардаах » предпринимателлэри кытары охсуґа сатыыллар да , кыайтарыа суох курдуктар . Ол эрээри , ааспыт ый бµтµµтэ Ленскэй куоратыгар баар « АРМАДА » ХЭТ кефири , мас арыытын , саахары , чэйи µрдэтиллибит сыананан атыылыы турара тутулунна . « АРМАДА » хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэ « Крепость » ма ± аґыыныгар социальнай суолталаах бородуукта ± а атыы - эргиэн эбилигин бигэргэтиллибит сыанатыттан µрдэтэн атыылыы олорбут . Манна кэмигэр прокуратура хара ± а хатанан , предприятие салайааччытыгар административнай быраабы кэґиигэ дьыала кібµтµлµннэ . ДьиІэр , маннык тµгэн элбэх . Ханнык да ма ± аґыыІІа киир , ырыынакка бар , сыана араастаґыыта тута харахха быра ± ыллар . Холобур , а ± ыйах хонуктаа ± ыта дьиэм аттыгар баар ма ± аґыыІІа саахар ыла киирбиппэр , биир кµн иґигэр сыаната 2 солкуобайынан µрдээбит эбит . Соґуйан атыыґыттан ыйыппыппар : « Оптовиктарбыт сыаналара . Биґиги хайыыр да кыахпыт суох » , - диэн быґаарда . Куорат кууґунан атыылыыр тэрилтэлэригэр сыана туругун билсээри , Чернышевскай уулуссатыгар баар ма ± аґыыннарга тиийэ сырыттыбыт . Дьиктитэ диэн , онно сыана эмиэ куорат киинигэр баар « Токко » , « Удачная покупка » маркеттар сыаналарын курдук . Холобур , 1 киилэ саахар 43 - 45 солк , бу сайыІІыттан былдьаґыкка сылдьар гречкабыт 1 киилэтэ 50 солк . , сорох сиргэ 69 солк . тиийбит . 3 кг дьо ± ус куулга кутуллубут рис 150 солк . буолбут . Кууґунан атыылыыр ма ± аґыыІІа ГОСТ ирдэбилигэр эппиэттиир 82 , 2 % - наах ынах арыыта 160 солк . быґыллыбыт . Оттон 72 , 5 % - наах ынах арыыта 100 солк . Сыаната то ± о чэпчэкиний диэн ыйыппыппытыгар , мас арыы эбиликтээх , онон чэпчэки диэн быґаардылар . Онон , билиІІи ырыынак µйэтигэр эргиэмсиктэр аІардастыы айбардыы олорор курдуктар . Ас - µіл , табаар сыанатын ба ± арбыттарын хоту µрдэтэн атыылааннар , µгµс барыґы аахсаллар . Оттон маннык бас - баттах барбыт атыыґыттары ким кірір - истэр , хонтуруоллуур ? Сыана политикатыгар государственнай комитет хонтуруолга , информатизация ± а уонна потребительскай іІі ± і управлениетын салайааччытын солбуйааччытыгар Вера Власова ± а маннык хабааннаах ыйытыыны биэрбиппэр : - РФ Правительствотын 239 нµімэрдээх ыйаа ± ынан Российскай Федерация ± а Уґук Хоту сытар субъектар бэйэлэрэ ас - µіл сыанатын бэрээдэктиир кыахтаахтар . Ол эрээри , биґиги туох - баар боломуочуйаны муниципальнай тэриллиилэргэ биэрэн турабыт , - диэн иґитиннэрдэ . Уураахха сурулларынан , бэрээдэктээґиІІэ Нерюнгри уонна Алдан улуустарыттан ураты бары нэґилиэнньэлээх пууннар киирэллэр . Республика со ± уруу іттµгэр тимир суол баар буолан , сыана туруга арыый да ± аны бигэ туруктаах уонна удамыр . Оттон испииґэккэ киирбит муниципальнай тэриллиилэр атыы - эргиэн эбилигин 20 - 30 % диэри олохтуохтаахтар . СаІа сокуоІІа оло ± уран , іскітµн ханнык эмит региоІІа бу испииґэккэ киирбит ас - µіл сыаната 30 % µрдээтэ ± инэ , Правительство бэрээдэктиир бырааптаах . Билигин µгµс улуустарга сокуону кэґэн туран сыананы таптаабыттарынан µрдэтэр предпринимателлэр элбэхтэр . Социальнай суолталаах ас - µіл испииґэгэ бигэргэтиллэн , муниципальнай тэриллиилэр олору бэрээдэктииллэр . Бурдук , килиэп , саахар таґынан , ынах , сибиинньэ , куурусса этэ , гречка , рис , мас арыыта , арыы , сымыыт , саахар , туус , чэй , мокоруон уонна да атыттар киирэн тураллар . Килиэп сыаната улуустарынан биир тэІ буоларын туґуттан , республика бюджетыттан сыл ахсын транспорт ороскуотун толуйууга арктическай улуустарга дотация кірµллэр . Сокуон этэринэн , билиІІи сыананы муниципальнай тэриллиилэр бэйэлэрэ бэрээдэктээґиІІэ ылыахтаахтар . Јскітµн , салалта кірбіт - истибэт , хонтуруоллаабат буолла ± ына , предпринимателлэри кытары бэйэлэрэ биир « интэриэстээхтик » µлэлиил лэрэ кістір . Анивера АКИМОВА Соторутааҕыта Дьокуускай куорат дьаһалтатын Атыыга - эргиэҥҥэ , урбааҥҥа управлениетын үлэһиттэрин кытары бэрэбиэркэлиир эриэйдэҕэ бардыбыт . Талбыт түөлбэбит - куоракка саамай " криминальнайынан " биллибит 17 кыбартаал . Ыччат министиэристибэтэ эдэр дьону « Океан » лааҕырга ( Владивосток к . ) баһаатайдары бэлэмниир оскуолаҕа ыҥырар . Үөрэх кэнниттэн үлэнэн хааччыйаллар . Саха кыыґа Римскэй - Корсаков аатынан консерватория ± а киирдэ Саха абитуриеннара ханна - ханна тиийэн - тµгэнэн , ханнык - ханнык µірэххэ туттарсан киирбэтэхтэрэй ? Онноо ± ор былыр , революция иннигэр , Томскай , Москва , Санкт - Петербург университеттарын ааґа кітін , аан дойдуга аатырбыт µрдµк µірэх кыґаларыгар - - Франция Сорбоннатыгар , Германия Геттингенигэр ситиґиилээхтик µірэммиттэрэ эбээт ! Билигин да саха ыччаттара барахсаттар дойду чулуу вузтарыгар МГИМО - ± а , " Бауманка ± а " , сорохтор іссі Америка , Европа бастыІ университеттарыгар уґуйуллаллар . " Саха сатаабата ± а суох " дииллэринии , гуманитарнай , техническэй да наукаларга , искусство бары эйгэтигэр сыґыаннаах араас да идэлэргэ олоІхо дойдутун о ± олоро ірµµ дьо ± урдаахтар кэккэлэригэр ааттаналлар . Бу тµірµйэни іссі биирдэ ( хаґыс тыґыынча тігµлµн эбитэ буолла ) дакаастаан Музыка µрдµкµ оскуолатын быйылгы выпускнига Маша Дедюкина Римскэй - Корсаков аатынан Санкт - Петербурдаа ± ы государственнай консерватория ± а ситиґиилээхтик туттарсан киирдэ . Кини бµгµн редакция ± а ыалдьыттаан µірµµтµттэн µллэстэн ааста . Машалаах кылаастарын сэттиэ буолан тµмµктээбиттэр ( МҐО сылга ортотунан 10 - ча о ± о бµтэрэр - - Г . А . ) . Тµірт о ± о киин µірэх кыґаларыгар туттарсыбытыттан тірдµін ( ! ) дойду тµірт улахан куораттарыгар - - Красноярскайга , Новосибирскайга , Москва ± а уонна Санкт - Петербурга киирбиттэр . Маша Музыка µрдµкµ оскуолатыгар СР µтµілээх артыыската Лидия Новгородова салалтатынан сэттэ сыл устата арфа ± а уґуйуллубута . Лидия Павловна - - оччолорго Ленинградтаа ± ы Римскэй - Корсаков аатынан консерваторияны бµтэрбит , сахалартан бастакы арфистка . Онон кыыс чопчу бу консерватория ± а туттарсарга быґаарыммыта мээнэ ± э буолбатах … Барыта 6 тургутар экзамены , 3 тууру туораабыт . Биирдии туурга иккилии экзамены туттараллар эбит . Ол тµмµгэр биэс экзамены биэскэ , биири тµіркэ туттартаабыт . Онон сµµс бааллаах системанан кэмнэнэр уопсай киирии баалга 80 - 90 - ча баалы ылан µірэххэ холкутук киирбит . Идэтигэр - - арфа ± а оонньууругар балаґыанньа быґыытынан 4 айымньыны толоруохтаа ± а да , экзамен хамыыґыйатын бэрэссэдээтэлэ Никитин бастакытын кэннэ тохтотон кэбиспит . Быґаарыыта судургу - - саха кыыґа арфа ± а эІкилэ суох оонньуур ! Уопсайынан да ± аны , " Саха сириттэн сылдьабын " диэтэр эрэ , тута сэІээрэ тµґэллэр , билэллэр диэн киэн тутта ахтар Питер абитуриена . Бииргэ туттарсыбыт о ± олорун таґымнарын , туох ыарахаттары кірсµбµтµн ыйыталастым . " Тылларынан сµрдээх курдук туттар о ± олор бааллара эрээри , оннук аґары чорбойбуттарын кірбіті ± µм " , - - диир . Сорох куруґуок эрэ таґымынан арфа ± а µірэммит о ± олор лаппа ыарыр ± аталлар эбит . ЭкзамеІІа ордук консерватория иґинэн бэлэмнэнэр кууруска µірэммиттэр айымньылары , ирдэбиллэри билэр буолан , кµннµµллэр µґµ . Маша маІнай утаа программалара сіп тµбэспэт буолан ыарыр ± ата сылдьыбыт эрээри , бэлэмнээх буолан туораабыт . Ол иґин ииппит - µірэппит Музыка µрдµкµ оскуолатыгар , учууталларыгар ис сµрэ ± иттэн махтана саныыр . Кыыґа µірэххэ туттарсарыгар ийэтэ , педакадемия µлэґитэ Люция Ильинична барсан улахан ійібµл буолбут . Хотугу Пальмира ± а а ± алара оскуола ± а бииргэ µірэммитигэр дьиэлэнэн олорбуттар . Маша дойду биир бастыІ консерваториятыгар туттарсыбыта тµбэґиэхчэ буолбатах . Кини оскуолатын кэккэ ситиґиилэрдээх тµмµктээбит эбит . Ол курдук , 2008 сыллаахха Санкт - Петербурга ыытыллыбыт " Созвездие талантов " диэн аан дойдутаа ± ы айар ыччат фестивалыгар дипломаннаабыт , оттон быйыл Новосибирскайга буолбут " Запад . Сибирь . Восток " бµтµн Россиятаа ± ы конкурска I степеннээх лауреат аатын ылбыт . Итиннэ кыра эрдэ ± иттэн музыка ± а сыста ± аґын - - скрипка ± а оонньуурун , ыллыырын , ырыа матыыбын айарын эптэххэ , чахчы да бу эрэ эйгэ ± э анаммыт диэн тµмµккэ кэлиэххэ сіп . Аны аймахтара эмиэ бу эйгэ ± э чугастар , быраата Вова Дедюкин - - ыллыыр , Дьокуускай куораттаа ± ы о ± о музыкальнай оскуолатын бµтэрбит . Оттон аба ± атын уолаттара Андрей уонна Артем Дедюкиннар консерватория ± а µірэммиттэр . Онон аны кµґµн саха кыыґа Маша Дедюкина Питергэ Римскэй - Корсаков аатынан государственнай консерватория ± а µірэнэ кітµі ± э . Итиэннэ , хас кµн аайы , уулусса уІуор турар аар - саарга аатырбыт Мариинка , Мариинскай театр аттынан ааґыа , онно киирэр - тахсар опера биллиилээх ырыаґыттарын кірµі . Ба ± ар , µірэ ± ин бµтэрдэ ± инэ бу театрга µлэ ± э да киириэ . Буолуон сіп эбээт - - Мариинка уус - уран салайааччыта , аан дойдуга аатырбыт дирижер Валерий Георгиев кини µірэниэхтээх консерваториятын выпускнига дии ! Саха кыыґыгар µірэ ± эр ситиґиини , µрдµкµ чыпчаалларын ба ± аран , сэмэйдик алгыаххайыІ . Гаврил АНДРОСОВ Сергей Шматконы кытта көрсүһүүгэ итини таһынан Дьокуускайга ГРЭС - 2 тутуутун , " Ленскэй - Пеледуй " үрдүк күүрүүлээх уот ситимин тардыы боппуруостарыгар кэпсэттилэр . Саха сирин ойдом - сойдом үлэлиир түөрт энерго - оройуонун биир ситимҥэ киллэриигэ , Арассыыйа кэлим ситимигэр холбуурга , онон тарыыптары Арассыыйа орто кээмэйигэр киллэриигэ үлэ бара турдаҕына , сорох - сорохтор , холобур , Аллараа Бэстээххэ энергетика туспа ситимин тэринээри оҥостоллор . Саха сирин салалтата , биллэн турар , маны утарар . Хас биирдии хампаанньа " туһунан судаарыстыба " буолара хайдах сатаныай ? Экономика араас кээмэйдэрин икки ардыларыгар бүтүн уратылар бааллар , холобур : позитив экономика ( " тугун " быhаарар ) икки норматив экономика ( " туох буолуохтаах " диир ) , экономика теорията икки туттуллар экономика уо . д . а . Дьэ , оннук кураанах былаһаакканы маныы сырыттахпытына , биир - биир чечен оҕонньотторо « Волганан » кэлэн бараллар . « Оннук үлэ баар , маннык үлэ баар , хамнас төлүөхпүт эҥин » диэн дьоммутун биир - биир ылаттаан илдьэ баран истилэр . Ишаев Хабаровскайга тэриллибит уокурук мунньаҕар регионнар салайааччыларын ыҥыртаата . Биһигиттэн президент эбээһинэһин толорооччу , премьер - миниистир Егор Борисов кытынна . Семен Горохов : А ± а дойду сэриитин са ± ана ити сирдэргэ сылдьыбыт дьоннор улахан кыахтаах дьон сылдьыбыттар . Мин арыыларга сылдьан туттубут дьиэлэрин - уоттарын кірдµм , барыта охсуу , улахан типовой дьиэлэр . Букатын былыргы µйэтинээ ± и µµтээннэр да бааллар эбит . Олорбут дьон ааттарын суолларын , хас сыллаахха кэлбиттэрин маска ха h ан суруйан хааллараллар эбит . Онно кірдіххі барыта чуолкай . Сµрдээх ійдііх , сµрдээх муударай дьон сылдьыбыттар . Ляхов арыыларыгар икки сыл сырыттым . Дьону та h ааран бултаппытым . Улахан сирдэр , ити К отельнай арыы Буран кээмэйинэн 402 км усталаах этэ . КиэІ арыы эбит . Кыыллаах , кырсалаах . Мин сылдьарым са ± ана кыыл элбэх этэ . Уонунан тыґыынча кыыл баар этэ , аны олох суох дииллэр , эспиттэр барытын . Арсентий - үйэтин тухары үлэни эрэ үҥэр таҥара оҥостубут киһи . Ол курдук , кини үлэни үрүҥ - хара диэн араарбакка хара ньуура суох күн бүгүнүгэр диэри , билигин 100 - чэ ынах сүөһүлээх « Светлана » б / x баһылыгынан үлэлии сырыттаҕа ити . Кини Быракааны булуоҕуттан сүүрбэччэ сыл борооску көрбүт , сылгыһыттаабыт , сайынын оттообут . Сайын аайы декадаҕа кыттан күҥҥэ ортотунан 1 - дии гаа иһинэн - таһынан оту охсоро үһү . Өссө биир сайын соҕотоҕун эт илиитинэн охсон 81 кээһиилээх оту туруорбутун итэҕэйбэккэлэр , бэл , оройуон , өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар « мехзвено чилиэнэ буолуо » дии санаан « эдэр механизатор » диэн суруйуохтара дуо ! ? Дьэ оннук номоххо киирбит бүгүрү үлэһит , сэниэлээх киһи . Ол саҕанааҕы салалта кыахтаах ыччаты таба көрөн орто сүһүөх салайар үлэҕэ өрө таһааран , бастаан утаа Быракааҥҥа биригэдьииринэн , управляющайынан , онтон Өргүөккэ көһөрөн киллэрэн сылгы , сүөһү биригэдьииринэн , « Өргүөт » сопхуоска сылгы зоотехнигынан үлэлэппит . Ити быыһыгар - ардыгар Дьокуускайдааҕы салайар каадырдары бэлэмниир оскуоланы кыһыл дипломунан бүтэрэн « тэрийээччи зоотехник » идэтин баһылаабыт . Тыл тамаҕар кыбыттахха , Арсентий хапсаҕайга САССР спордун маастара , биллэр гиирэ көтөҕөөччү . Кини бэйэтин кэмигэр улууска бүдүрүйбэтэх бөҕөс , ону таһынан туох да бэлэмэ суох кэриэтэ баран өрөспүүбүлүкэ таһымыгар ситиһиилээхтик тустубута . 253 уруhуйдартан садалаан былыргыттан ыла тюрк тыллаах омуктарга барыларыгар таріаммыт . Бу " арочнай " диэн ааттаах биир бєлєх ойуулар саіаланаллар мантан ыла . Сахаларга " биэ эмиийэ " , " тыµырах ойуу " , " сарбынньах " диэн ааттарынан киэµник биллэллэр . Былыр туой иhити оµороот да , инчэіэй эрдэіинэ , тынырахтарынан эрийэ тутан , оно элийэн эбэтэр ыга баттаталаан ойуулууллара эбитэ ўhў . Аата онтон ўєскээбитэ буолуо диэн сорох кырдьаіастар этэллэр . Саха уран тарбахтаахтарын бары оµоhуктарыгар киэµник таріаммыт ойуу . Кэлин атын ойуулары кытта дьўєрэлэhэн , туттуллар эйгэтэ кэµээн , фомата уустугуран киэркэйэн испит . 270 - 295 уруhуйдарга баар ойуулар " биэ эмиийэ " дэнэр бєлєххє киирэллэр . Ойуу бу кєрўµэ кымыс иhиттэригэр , ат сэргэтигэр бастаан ордук туттуллар эбит , кэлин XIX ўйэ ортотуттан ыла иистэнэр иhиттэр хаппахтарыгар элбэхтик ойууланар буолбут . 296 ойууттан ыла " сарбынньах ойуу " диэн саіаланар . Бу дирин ис хоhоонноох , ырыаіа ылламмыт , аар - саарга аатырбыт ойуу . Бу ойуунан симэммэтэх иhит - хомуос , дьиэ - уот тэрилэ , таµас - сап силигэ сиппэтэх курдук буолар эбит . 303 - 319 ойуулартан ыла чычаас хаhыылаах , намыhах рельеф быhыытынан арылхайдык кєстєр " сарбынньах ойуу " кєрўµнэрэ саіаланаллар . 322 - 339 уруhуйдарга маска сэдэхтик ойууланар , ааттара - суоллара соччо быhаарыллыбатах кєрўµнэр ойууланаллар . Чингиз Айтматов : « Хас биирдии норуот , тот эрэ буолбакка , үйэлээх буолуоҕун баҕарар , оттон ол үйэлээх буолуу төрдө кини тылыгар сытар » , - диэн эппиттээх . Оттон Аҕа баһылыкпыт Егор Борисов айар холбоһуктары кытары көрсүһүүтүгэр аан дойду атын ааттааҕа Антуан де Сент - Экзюпери : « Хас биирдии киһи бэйэтин олоҕор кинини уһугуннарар киһини көрсүөхтээх » , - диэн кынаттаах этиитин холобурдаабыта . Биллэн турар , хостооһун кээмэйэ улааттаҕына , сыаната түһүө дуо диэн ыйытыы үгүс киһини сэҥээртэ . Онуоха : « Суох , түспэт » , - диэн кырдьыктаах харда ол - бу эргитиитэ суох этилиннэ . Ол оннугар хаачыстыбата тупсуо , айылҕаҕа туох да охсуу суох буоларын ситиһиэхпит диэн буолла . Кырдьык , үп - харчы үлэҕэ , саҥа технологияны киллэриигэ , быһата , кэлиэхтээх барыска туһуланар буолан , сыана сонно чэпчииригэр бастаан утаа эрэҥкэдийбэт ордук . Оҥорон таһаарыыга угуу - ырыынак сүрүн ирдэбилэ . Иллэрээ кµн , бала ± ан ыйын 19 кµнµгэр , Дьокуускайга µгэскэ кубулуйбут Бµтµн Россиятаа ± ы " Нациялар кросстара - 2010 " буолан ааста . Сµµрµµгэ аІардас Дьокуускай куоракка 18 тыґ . 208 киґи та ± ыста . Лыык курдук дьонунан туолбут " Юность " стадионтан маІнай роллер хайыґардаах ыччаттар хоІуннулар . Кинилэр кэннилэриттэн а ± ыйах мµнµµтэнэн салайааччылар , онтон оскуола о ± олоро , тэрилтэлэр , студеннар , инбэлииттэр уонна дьиэ кэргэннэр хоІуннулар . Бу кµн Россия 68 субъегар сµµрµµ уонна хаамыы кµнэ бэлиэтэннэ . Салгыы » Массыынаны ыытан иһэр киһи итиригин - өйдөөҕүн быһаарыы барыта прибордарга сүктэриллиннэ . Ол эбэтэр урукку курдук арыгы иһиигэ уорбаламмыт киһини араас балыыһаларга тиэйэ сылдьан кини төһө элбэҕи испитин быһаара сатааһын , туоһулааһын аны суох буолла . Арыгы испит диэн уорбаламмыт киһи сирэйэ - хараҕа хайдах да буоллун , тыла - өһө төһө да булдьуру буоллун , хайдах да тэмтээкэйдээтин онно быраастар билигин наадыйбат буолаллар . Киһи күлүктээх күөл холоруга Холорук да араастаах . . . Сорох холорук кыра буолар , олору от - мас иччилэрэ эрэкэ - дьэрэкэ оҕолор диэн ааттыыллар . Арыт холорук хап - хара , олус улахан буолан , халлааҥҥа харбыалаһа толоону биир гына тилийэ сүүрээччи . Дьэ , оннук көстүү - дьулаан көстүү ! Бу маннык айылҕа дьикти дьулаан көстүүтүгэр түбэспитин туһунан миэхэ Мэҥэ Хаҥалас улууһун биир кытыы дэриэбинэтин олохтооҕо Сэмэн диэн учуутал идэлээх киһи сэһэргээн турардаах . Алексей Кудрин эппитинэн , Арассыыйа экэниэмикэтэ саҥа « ыллыкка » үктэниэхтээҕэ : « Бырабыыталыстыба тырааныспарга , энергетикаҕа , социальнай эйгэҕэ саҕалаабыт бырагыраамаларын салгыы олоххо киллэриэҕэ . Аныгы сылтан сүрүн бырагыраамалары барыларын саҥаттан « таҥыахпыт » - дойду көмүскэлиттэн саҕалаан , тырааныспарга уонна социальнай эйгэҕэ тиийэ . Бырагыраамалар судаарыстыбаннай бырагыраамаларга кубулуйуохтара уонна дойду бүддьүөтэ баларга сөп түбэһиннэрэн таҥыллар буолуо . Саҥа бырагыраамалар 2011 сыл бүтэһигэр бэлэм буолуохтара . Дьиҥ иһигэр киирдэххэ , бу туруоруллубут боппуруостары саҥаттан анаарыы уонна стратегическай « ыллыктарга » киллэрии буолуоҕа . Саха сирэ балачча күүскэ сайдан иһэринэн уонна Арассыыйаҕа саҥа саҕахтары арыйарын быһыытынан , бу бырагыраамаларга барыларыгар баар буолуохтаах » . Биллиилээх суруйааччы Н . А . Габышев тіріібµтэ 85 сылыгар Биґиги кілµінэ таптаан аахпыт суруйааччыта , драматура уонна тылбаасчыта Николай Алексеевич Габышев быйылгы муус устар 10 кµнµгэр тіріібµтэ 85 сылын туолла . Кини кµн сирин кірбµт Ґіґээ Бµлµµ улууґун Хомустаах нэґилиэгэр суруйааччылар икки союзтарыттан делегацияны салайан илдьэ сырыттым . Н . А . Габышев тіріібµтэ 85 сылыгар анаммыт икки кµннээх µбµлµій кµннэрин Иннокентий Алексеевич Санников баґылыктаах 225 нэґилиэнньэлээх Хомустаах нэґилиэгин олохтоохторо эдэрдиин - кырдьа ± астыын , кырачаан о ± олордуун бары дьаґалларга кіхтііхтµк кыттан , олус тµмсµµлээхтик , тэрээґиннээхтик ыыппыттарыттан улаханнык астынныбыт . Бэйэтин айар µлэтинэн саха литературатыгар ураты суолу - ииґи хаалларбыт бідіІ прозаик Н . А . Габышевы хайдахтаах курдук истиІник ытыктыылларын , кининэн дьоґуннаахтык киэн тутталларын кірін - истэн µірдµм . Николай Алексеевичтыын 1973 - 75 сылларга Москватаа ± ы А . М . Горькай аатынан Литературнай институкка биир кэмІэ µірэммит дьоллоохпун : кини - µрдµкµ литературнай курстарга , мин - поэзия отделениетыгар . Ґбµлµійµ бэлиэтээґин иккис кµнµгэр суруйааччы " Кыґыл кімµс балык " суруйуутунан Ґнµкээн диэн эбэ ± э куйуур кµрэ ± эр сырытыннардылар , µілµллµбµт эмис мундунан кµндµлээтилэр . 64 хаґаайыстыбалаах , 177 тібі ынах сµіґµлээх , 100 сылгылаах Хомустаах нэґилиэгин олохтоохторо бэйэлэрэ кірін - истэн ииппит убаґаларыттан сыанан сырдьыгыныыр µтэґэлээх эти кутаа ± а сыралыта буґаран , куйуур кыттыылаахтарыгар аа ± а амсаттылар . Биґиги делегациябыт састаабыгар баар биллиилээх поэттар С . Е . Дадаскинов , В . Т . Сивцев , олохтоох В . П . Харлампьев - Хара ЛааІкы , " Чолбон " сурунаал отделын сэбиэдиссэйэ И . И . Осипов - Ойуур , " Ил Тµмэн " хаґыаттан В . В . Васильев - Муттуххай БороІ , " Саха " НКИК радиожурналиґа Майя Власьева муус устар 2 - 8 кµннэригэр диэри СР Суруйааччыларын союґун председателэ Е . П . Неймохов тэрийиитинэн Тамалакаан , Нам , Ґіґээ Бµлµµ , Дµллµкµ , Далыр нэґилиэктэринэн сылдьан µірэнээччилэри , олохтоохтору кытта кірµстµбµт , народнай поэт Петр Тобуруокап тіріібµтэ 90 сылыгар , народнай суруйааччы Семен Руфов 80 сааґыгар анаммыт уонна Василий Титов " Уоттаах чыычаахтар " диэн сэґэнин билиґиннэрии тэрээґиннэригэр кытынныбыт . Улуус баґылыгын бастакы солбуйааччы Константин Егорович Тимофеев уонна улуус дьаґалтатын эппиэттээх µлэґитэ Георгий Алексеевич Степанов делегацияны кытта тэІІэ сылдьыбыттарыттан , саха литературатыгар ытыктабыллаах сыґыаннарыттан , кини кэскилин иґин µтµі санааларыттан биґиги да , олохтоохтор да астынныбыт . * * * Муус устар 20 кµнµгэр СГУ гуманитарнай факультеттара µірэнэр корпустарыгар киэґэ 4 чаастан Н . А . Габышев тіріібµтэ 85 сылыгар аналлаах иґирэх ахтыы киэґэтин СР Суруйааччыларын союґун бырабылыанньатын председателэ , народнай суруйааччы Е . П . Неймохов уонна филологическай наука доктора , СГУ саха тылыгар уонна литературатыгар салаатын декана В . В . Илларионов иилээн - са ± алаан ыыттылар . СР Суруйааччыларын союґун чилиэнэ , филологическай наука доктора В . Б . Окорокова саха бідіІ суруйааччыта Н . А . Габышев айар µлэтин билиґиннэрэн , ырытан оІорбут тэттик дакылаата библиотека аа ± ар саалатын толору мустубут Н . А . Габышев талааныгар сµгµрµйэр студеннар , преподавателлэр , суруйааччы о ± олорун , сиэнин , аймах - билэ чугас дьонун улахан сэІээриилэрин ылла . Суруйааччы биир дойдулаа ± а , эдэр сааґыттан Николай Алексеевичтыын алтыспыт филологическай наука доктора , СР Суруйааччыларын союґун чилиэнэ Н . Н . Тобуруокап , народнай поэт М . Д . Ефимов , народнай суруйааччы Е . П . Неймохов истиІ - иґирэх ахтыылара долгутта . - Ол ыраах 1943 сыллаахха Чокуурдаах оскуолатын бэґис кылааґыгар эдэркээн , ыраас халлаанныы кµіх харахтаах , µрдµк уІуохтаах , кыраґыабай бэйэлээх учуутал киирэн иґэн , эрчимнээх хаамыытын кытта тэІинэн : Я помню чудное мгновенье , Передо мной явилась ты , Как мимолетное виденье , Как гений чистой красоты . . . диэн улуу Пушкин хоґоонун кытта билиґиннэрбитэ . Мантан ыла бу саІа учууталбыт Н . А . Габышев биґиги , о ± олор , куппутун - сµрбµтµн иґирэхтик туппута . Ол кэмтэн баччааІІа диэри бу уґулуччулаах личность абылаІар ылларбыппыт . Кини учууталлыыр сылларыгар Русскай Устье олохтоохторуттан 14 µґµйээни , 111 ырыаны , 62 остуоруйаны , 118 таабырыны , 240 частушканы , 100 - тэн тахса іс хоґоонун µчµгэйкээн буочарынан устубута . Фольклору хомуйууга сі ± µмэр µлэни оІорон , 750 страницаны массыыІка ± а бэчээттээбитэ 40 сыл устата суруйааччы остуолугар сытан баран , 1986 сыллаахха биирдэ " Русскай Устье фольклора " диэн кинигэнэн Пушкинскай дьиэ ± э тахсыбыта . Н . А . Габышев энциклопедическай билиилээ ± э . . . - диэн суруйааччы µірэнээччитэ Алексей Гаврильевич Чикачев ис сµрэ ± иттэн долгуйан туран ахтыытын тµмµктээтэ . Н . А . Габышев туґунан µтµі - мааны тыллары бииргэ тіріібµт балта Аэлита Георгиевна Павлова , чугас айма ± а , педагог Александр Гаврильевич Капитонов уо . д . а . эттилэр . Куорат 26 № - дээх орто оскуолатын 8 - с кылааґын µірэнээччилэрэ Сардаана , Алена Борисовалар , Алина Васильева , уо . д . а . тыл эттилэр , музыкальнай э ± эрдэлэрин тириэртилэр . Иван МИГАЛКИН , СР Суруйааччыларын союґун бырабылыанньатын эппиэттиир секретара , поэт , СР культуратын µтµілээх µлэґитэ . Хаартыска ± а : Хомустаах нэґилиэгин баґылыга И . А . Санников , улуус дьаґалтатын эппиэттээх µлэґитэ Г . А . Степанов , " Саха " НКИК радиожурналиґа М . Н . Власьева , суруйааччы И . В . Мигалкин . ОлоІхо Ки ? и - аймах тылынан уонна ійµнэн айбыт у ? улуччулаах айымньытын бы ? ыытынан биллэриллибитин республика общественно ? а улахан историческай уонна култуурунай суолталаах тµгэнинэн билиммитэ . Саха Республикатын Президенэ В . А . Штыров 2005 сыл тохсунньу 29 кµнµгэр та ? аарбыт ыйаа ? ар Оло ? хо уон сыла биллэриллибитэ ; икки тыыннаах ийэ оло ? хо ? укка ( Д . А . Томская ± а , П . Е . Решетниковка ) стипендия анаммыта , оло ? хону харыстаа ? ы ? ? а , µйэтитиигэ , µірэтиигэ уонна тар ± атыыга аналлаах улахан суолталаах дьа ? аллар ылыллыбыттара . Онон бу ыйаах республика ± а киэ ? тэрээ ? иннээх µлэни салгыы ыытарга улахан кыа ? ы биэрдэ . Мюнхеннаа ± ы Олимпиада - 72 чемпиона , Монреаллаа ± ы Олимпиада - 76 µрµІ кімµс призёра , аан дойду уонна Европа чемпиона , Советскай Союз 6 тігµллээх чемпиона , спорт µтµілээх маастара , ССРС µтµілээх тренерэ , РФ Федеральнай Мунньа ± ар СР Государственнай Мунньа ± ын ( Ил Тµмэн ) Бастайааннай бэрэстэбиитэлэ , « Бочуот Знага » уонна « Хотугу Сулус » орденнар кавалердара , Саха АССР культуратын µтµілээх µлэґитэ , Эдьигээн , Бµлµµ , Чурапчы улуустарын , Дьокуускай куорат бочуоттаах гражданина Роман Михайлович Дмитриев бу дьыл олунньу 11 кµнµгэр орто дойдуттан кµрэммитэ биир сыла туолара бу тиийэн кэллэ . Олох бэ ± эґээ курдук этэ дии , норуоппут национальнай геройун , тіріібµт дойдутун патриотун - Роман Михайлович Дмитриеви тиґэх суолугар атаара , кини аатыгар - суолугар сµгµрµйэн , « Кыайыы 50 сыла » Спорт дыбарыаґыгар ыраахтан - чугастан тыґыынчанан киґи то ± уоруспута . Саха сирин албан ааттаах уола олохтон туораабытынан республика µрдµнэн Кутур ± ан кµнэ биллэриллибитэ . Кини спорка талаанын уонна ситиґиилэрин бµтµн аан дойду билинэр . Роман Михайлович оло ± ун бµтэґик кµннэригэр диэри бэйэтин кірµµлэриттэн , спорт идеалларыттан халбаІнаабата ± а . Кини дьоґуннаах , сырдык , ыраас , чиэґинэй оло ± у олорбута . Олус сэмэйэ , киґи быґыытынан кэрэтэ , кимиэхэ ба ± арар бол ± омтолоох сыґыаннаа ± ынан уратылаа ± а . Роман Михайлович спорка кыайыылара , олоххо ситиґиилэрэ история ± а умнуллубаттык хаалан , биир дойдулаахтарын саІа кыайыыларга сирдии туруо ± а ! Роман Михайлович Дмитриев аатын µйэтитэр инниттэн соторутаа ± ыта СР Президенин Ыйаа ± ынан Дьокуускайдаа ± ы Олимпийскай эрэл училищетыгар уонна Эдьигээн улууґун Бэстээх сэлиэнньэтин оскуолатыгар кини аатын иІэрэргэ , Роман Михайлович сырдык аатыгар анаммыт кинигэни уонна киинэни оІорон таґаарарга , кіІµл тустууга кини аатынан норуоттар икки ардыларынаа ± ы турниры ыытарга , уІуо ± ар пааматынньыгы туруорарга , ЭдьигээІІэ , Дьокуускайга уонна Чурапчыга тупса ± ай кірµІнээх сквердэри тутарга , бюстары туруорарга , Бµлµµ куорат биир уулуссатыгар Р . М . Дмитриев аатын иІэрэргэ быґаарыллыбыта . Онон Саха сирин киэн туттар тапталлаах уола , олимпийскай чемпион , уґулуччулаах киґи сырдык аата µйэтийэр кыахха киирдэ . Бу дьыл олунньу 11 кµнµгэр ССРС спордун µтµілээх маастара , олимпийскай чемпион Роман Михайлович Дмитриев биґиги кэккэбититтэн туораабыта биир сылынан сибээстээн Кэриэстэбил кµнэ ыытыллара быґаарылынна . Ол быґыытынан республика киин куоратыгар сарсыарда 10 чаастан кылабыыґа ± а тахсыы , кµнµс 13 чаастан Олимпийскай эрэл училищетыгар ійдібµнньµк дуосканы арыйыы уонна киэґэ 17 чаастан П . А . Ойуунускай аатынан Саха академическай театрыгар Роман Михайловичка аналлаах кэриэстэбил киэґэтэ тэриллиэхтэрэ . Кулун тутар 4 - 5 кµннэригэр Мирнэйгэ Роман Михайлович Дмитриев кэриэґигэр эдэр уолаттарга Бµтµн Россиятаа ± ы турнир ыытыллара былааннанар . « Дьулур ± ан » . Мюнхеннаа ± ы Олимпиада - 72 чемпиона , Монреаллаа ± ы Олимпиада - 76 µрµІ кімµс призёра , аан дойду уонна Европа чемпиона , Советскай Союз 6 тігµллээх чемпиона , спорт µтµілээх маастара , ССРС µтµілээх тренерэ , РФ Федеральнай Мунньа ± ар СР Государственнай Мунньа ± ын ( Ил Тµмэн ) Бастайааннай бэрэстэбиитэлэ , « Бочуот Знага » уонна « Хотугу Сулус » орденнар кавалердара , Саха АССР культуратын µтµілээх µлэґитэ , Эдьигээн , Бµлµµ , Чурапчы улуустарын , Дьокуускай куорат бочуоттаах гражданина Роман Михайлович Дмитриев бу дьыл олунньу 11 кµнµгэр орто дойдуттан кµрэммитэ биир сыла туолара бу тиийэн кэллэ . Салгыы » Эһиил уочараттаах үбүлүөйү үөрүүлээхтик , өрөгөйдөөхтүк бэлиэтээри олоробут . Сахалар курдук куруутун Арассыыйа эбэ хотуҥҥа , нуучча , атын да омуктарга эйэ - дэмнээх үчүгэй сыһыаннаах , үгүс үтүөлээх - өҥөлөөх норуоту өссө көрдөөн булар уустук соҕус буолуо . Түөрт үйэни эрэ кыайбат кэм устата оччотооҕу ыраахтааҕы былааһыгар хотугулуу - илиҥҥи киэҥ нэлэмэн сири - уоту , элбэх норуоту холуонньалааһыҥҥа Дьокуускай импиэрийэ тэбинэр тирэҕинэн , хааччыллар киининэн ( форпост ) буолбута . Уһук Илини , Охотскай муора кытылын , Камчатканы , Сахалины , Берингов силбэһиитин нөҥүө атын материк сирдэрин - Алясканы , быһата « Нуучча Эмиэрикэтэ » диэн ааттаммыт территорияны арыйыыга , баһылааһыҥҥа саха аһынан - таҥаһынан , саамай сүрүнэ , көлөнөн хааччыйааччы , сирдьит , таһаҕасчыт , тутааччы , о . д . а . солбуллубат оруолу толорон , уһулуччу улахан көмөнү оҥорбута . ~~Онон 1950 сыл от ыйын 29 күнүгэр ЯФИТ аһыллыбыта . Бастакы дириэктэр Ефрем Николаевич Андреев этэ .~~ Иосиф Бродскай Петербурга олорбут хомунаальнай хо ´ ун музей о ² орорго атыыла ´ ан ыллылар . 19 миэтэрэлээх хо ´ у икки м ³ лүйү ³ н солкуобай харчы эбэн ыллылар . - Ыччат миниистирэ А . Подголов - уопуттаах салайааччы , солбуйааччыта эдэр киһи - Г . Куркутов курдук ? Ол иґин СЈ Бэрэсидьиэнэ Е . А . Борисов ыйааґыннаах , ыллыктаах этиитэ Саха сирин олохтоохторун киэІ сэІээриитин ылла . Олоҥхоhут Петр Егорович Решетников Таатта улууhугар Күнээйи нэhилиэгэр 1929 с . бэс ыйын 8 күнүгэр төрөөбүтэ . Стратегия бырайыактарын , оІорон таґаарыы инфраструктуратын сайыннарыы туґунан этэр буоллахха , билигин іріспүүбүлүкэҕэ олохсуйбут быґыы - майгы биэс сыл анараа іттүнээҕиттэн чыІха атын . Бу дойду салалтата биґиги бырайыактарбытын барытын толору ійүүрүн биллэрдэ . Биґиги Япониятааҕы биир идэлээхтэрбитин Саха сирин , Арассыыйа бүттүүнүн кытары экэниэмикэ іттүгэр бииргэ үлэлээґиІІэ саІалыы , атын іттүттэн кірін сыґыаннаґалларын ситистибит , итэҕэттибит дии саныыбын . Тіґі да бэрт соторутааҕыта Арассыыйа уонна Япония икки ардыгар сорох боппуруоска ійдіспіт сыґыан баар буола сылдьыбытын үрдүнэн , күн бүгүн Япония биґиги дойдубутун кытары экэниэмикэ эйгэтигэр бииргэ үлэлиир баҕалааҕын биллибит . Ыйытыыларга СР Ґлэ судаа - рыстыбаннай инспекциятын салайааччытын быраап боп - пуруостарыгар солбуйааччы Тамара Пахомова хоруйдуур . Мин уоппуска ± а баран эрэбин . Хас кµнµ аа ± ыахтаахтарый уонна биир эрэ ыйга сынньанан баран , атын кµннэрин харчынан ылар бырааптаахпын дуо ? Биир сыллаа ± ы уоппуска ± а эбэґээт 28 халаандар кµнэ уонна Уґук Хоту сиргэ киирсэрбит быґыытынан , іссі 24 кµн эбиллэрин , µлэлиир киґи барыта билиэхтээх . Ґлэ сокуонун ирдэбилинэн , эбии уоппуска кірµллµін сіп , - буортулаах усулуобуйа ± а , нуормаламматах усулуобуйа ± а , уо . д . а . усулуобуйа ± а µлэлиир дьоІІо . Онон , 28 кµн - сµрµн уоппуска , µлэґит хайаан да сынньаныахтаах кµннэрэ . Онтон атын кµннэрин , µлэґит сайабылыанньатынан , µлэ биэрээччи харчынан тілµін сіп . Мин босхо айан тілібµрµнэн туґаммата ± ым 5 сыл буолла . Онон , быйылгы сылга ити бырааппынан иккитэ туґаныахпын сіп дуо ? Коммерческай тэрилтэ ± э µлэлиибин . Хас да сыллаа ± ы уоппускаІ мунньуллубут да буолла ± ына , босхо айанныыр быраабыІ сол курдук мунньуллубат . Онон , уоппусканы сыл аайы ылан сынньанар итиэннэ икки сылга биирдэ босхо айан тілібµрµнэн туґанар ордук . Оттон босхо айан тілібµрµн бюджетнай эрэ буолбакка , араас формалаах тэрилтэлэр бары ( ХЭТ , ААО , ИП ) биэриэхтээхтэр . Маныаха , бюджетнай тэрилтэлэртэн уратылар кэллэктиип дуогабарынан , µлэ дуогабарынан , тэрилтэ иґинээ ± и быраабылаларынан , онтон да атын нормативнай аакталарынан салайтаран , ити тілібµр кээмэйин , усулуобуйатын уонна бэрээдэгин бэйэлэрэ быґаарар бырааптаахтар . Манна да ± атан санаттахха , ити айан тілібµрэ , µлэґит сайабылыанньатынан , уоппуска ± а барыан µс кµн иннинэ эбэтэр іссі эрдэ бэриллиэхтээх . Ґлэбитигэр хамнаспытын ыларбытыгар , квитанциябытын то ± о эрэ биэрбэттэр . Ханнык сокуоІІа оло ± уран , мин ону ирдиэхпин сібµй ? РФ Ґлэ ± э кодексатын 136 - с ыстатыйатынан , µлэ биэрээччи µлэґит хамнаґын кээмэйин , тіґі харчы туохха тутуллубутун хас ый аайы суругунан быґааран биэрэр эбээґинэстээх ( « расчетнай лист » ) . Оттон 62 - с ыстатыйа ирдэбилинэн , µлэґит суругунан сайабылыанньатынан , µлэ биэрээччи µлэґиккэ µс кµнтэн уґаппакка , µлэ ± э сыґыаннаах докумуоннар куоппуйаларын , ол иґигэр , « расчетнай лист » , хамнас , страховой взностар , уо . д . а тустарынан ыспыраапканы биэрэр эбээґинэстээх . Уоппускам кэнниттэн устунан уурайар туґунан сайабылыанньа биэрбитим . Аны туран , сарсыныгар санаам уларыйан , µлэбэр хаалыахпын ба ± арар эбиппин . Сайабылыанньабын тіттірµ ылыахпын , салгыы µлэлиэхпин сіп дуо ? РФ ¥ лэ ± э кодексатын 127 - с ыстатыйатынан , уоппускаІ са ± алана илик уонна эн миэстэ ± эр атын µлэґити ыла илик буоллахтарына , сайабылыанньа ± ын тіттірµ ылар бырааптааххын . Эйиэхэ биир суол баар - µлэ ± эр хаалларар туґунан салайааччыгыттан кірдіс . Јскітµн µлэ ± э быраапкыт кэґилиннэ ± инэ , СР ¥ лэ судаарыстыбаннай инспекциятыгар , Дьокуускай куорат Орджоникидзе уул . 10 - гар кэлиІ . Тіл . 42 - 22 - 18 . Чурапчы Ала ± арын бочуоттаах олохтоо ± о Петр Гаврильевич Попов биир киґи олорорун олорбут , µлэлиирин µлэлээбит , бултуурун бултаабыт , талбыт курдук µтµі - мааны 12 о ± олоох , 35 сиэннээх , 28 хос сиэннээх 85 - ґигэр сылдьар ытык кырдьа ± ас сааґын тухары бу тіріібµт тірµт тµілбэтиттэн тэлэґийбэккэ олорон кэллэ . Арай 1942 с . били чурапчылары кµµс іттµнэн хоту кіґірµµ кэмигэр Кэбээйи сиригэр тиийэн балыктаґан , тоІуу - хатыы , аччыктааґын бі ± ітµн кірсін арыычча тыыннаах ордон турардаах . Салгыы » 5 . Сорох дьон бырайыакка киирээри дохуоттарын кыччатыахтарын , дьиэ кэргэн чилиэнин элбэтиэхтэрин сіп . Биллэн турар , хас биирдии бырайыак кыттааччыта уонна биэрбит докумуона кытаанах бэрэбиэркэни ааґар . Онон сымыйа докумуону туттахтарына , бу киґи , аны , бу бырайыакка кыттара бобуллар . 1946 сыллаахха Сиэйэ орто оскуолатыгар военругунан улэлээбитэ . Уоттаах сэрии уордаах сылларыгар фронт инники кирбиитигэр сылдьыбыт , Ийэ дойдутун туруулаьан туран кемускэспит буойун аны эдэр ыччаты байыаннай уерэ5и баьылыырга , эт - хаан еттунэн сайдарга , куустээх санаалаах , аьыныгас сурэхтээх , Ийэ дойдуга бэриниилээх буола улааталларыгар уерэтэргэ туох баар билиитин , сатабылын киллэрэн туран куускэ ылсыбыта . Ыам ыйын 25 күнүгэр Хаҥаластыыр аартык 20 - с км - гар " уот туруоҕа " . Онно бу ааттаммыт тэрилэтэлэр бэйэ - бэйэлэрин кытары төһө сатанан - дьаһанан үлэлииллэрэ тургутуллуоҕа . Москуба куорат бүддьүөтэ отой саҥаттан көрүллүө . Бу туһунан мээр Сергей Собянин докумуону кытары билсэн баран эттэ . Республика сиригэр - уотугар Россия ± а Финляндия Чрезвычайнай уонна Полномочнай посола Матти Анттонен баґылыктаах Суоми дойдутун официальнай делегацията кэлэн тµірт кµн устата тохтоло суох тигинэччи µлэлээтэ . Ыам ыйын 19 кµнµгэр ити тэрээґиннэр сµрµн тµмµктэрин иґитиннэриигэ аналлаах пресс - конференция буолла . Онно СР Президенэ Егор Борисов уонна Россия ± а Финляндия Чрезвычайнай уонна Полномочнай посола Матти Анттонен кыттыыны ыллылар уонна суруналыыстарга µрдµк таґымнаах кэпсэтии хайдах ааспытын билиґиннэрдилэр . « Биґиги дойдуларбыт атылыы ірµттэрэ элбэх . Олор ортолоругар табаны иитии ураты миэстэни ылар . Ити салааны салгыы сайыннарыыга бииргэ µлэлиир кыах толору баар . Салгыы » Ол курдук , Таатта улууґун баґылыга Михаил Александрович Протодьяконов анал дьаґал таґааран 2005 сылтан кулун тутар 2 кµнµн Таатта улууґугар сыл аайы бэлиэтэнэр ОлоІхо кµнµнэн биллэрбитэ . Бу дьоґуннаах дьаґал улууска µйэлэр тµгэхтэриттэн илдьэ кэлбит биир баар суох айымньыбытын олоІхону кэлэр кілµінэлэргэ илдьэ барарга , пропагандалыырга улахан тіґµµ буолла . Таатта улууґугар салалта ійііґµнµнэн , кі ± µлээґининэн , µбµлээґининэн ба ± алаах дьону тµмэн , кіміліґµннэрэн олоІхо идеятын , эстетическай сыаннастарын ыччакка тиэрдиигэ былааннаах µлэ ыытыллара республика атын улуустарыгар µтµі холобур буолуон сіп . Манна сыл ахсын ОлоІхо кµнµгэр араас таґымнаах дьаґаллары ыыталлар . Тылынан баайбытыгар сир ахсын маннык бол ± омто ууруллар , µлэ - хамнас тэриллэр буолла ± ына олоІхону ыччакка чугаґатыыбыт , киниэхэ сµгµрµйээччилэр , саІа кілµінэ олоІхону толорооччулары иитиибит тµргэтиэ этэ дии саныыбыт . Таатталар кэмигэр сіпкі дьаґанан улахан суолталаах µлэни са ± алаабыттар . / / Эдэр тіріппµт бол ± омтотугар О ± о - киґи дьоло , эрэлэ . Оччо ± о то ± о сорох тіріппµт " о ± о сµрэ ± э - тааска " диэн хомойон этэрий ? ДьиІэр , урукку да кэмнэргэ , аныгы да µйэ ± э тіріппµт о ± ону иитиитигэр биир сµрµн ал ± аґы оІорор . Ол - µлэттэн тэйитии . Тіріппµт бэлэмигэр олорор ыччат араІата хаІаан иґэрэ киґини дьиксиннэрэр . Кэнники кэмІэ ийэлэр , а ± алар улааппыт о ± олорун иннигэр сµµрэн - кітін тµбµгµрэ сылдьалларын элбэхтик кірібµт . Ґірэххэ киирии , µлэ булуу , дьиэ - уот тэрийиитэ , са ± ынньах , бэргэґэ атыылаґыыта - барыта тіріппµт бэлэмэ . Бэйэтин иннин солоно , µлэлии µірэммэтэх эдэр киґи наар кірдµµрµн эрэ билэр . Дьонноро барахсаттар кырдьар саастарыгар холку олохтон матар " дьолго " тигистэхтэрэ . Аныгы тіріппµттэр о ± ону атаахтатыы , µлэттэн матарыы тілібµрµн билбэтэллэр ханнык . Бу боппуруоска дьон санаатын µллэстэр . Салгыы » Ити Саха сирэ Арассыыйа таһымыгар бары өттүнэн суолтата үрдээбитин , дойду сонуннарын биир дьоһуннаах киинигэр кубулуйбутун кэрэһэлиир . Аҕа баһылык суруналыыстар үгүс ыйытыктарыгар хоруйдаата . Кэпсэтии тиэмэтэ былаас , уопсастыбаннай тэрилтэлэр уонна СМИ икки ардыларыгар сыһыан туһунан . Ол чэрчитинэн , Егор Борисов өрөспүүбүлүкэ Уопсастыбаннай палаататын туһанан кэпсээтэ . Биллэрин курдук , Уопсастыбаннай палата туһунан өрөспүүбүлүкэ сокуонун барылын Ил Түмэн бастакы ааҕыыга ылынан турар . Аҕа баһылык бу сокуон төһө кыалларынан түргэнник ылыллыахтааҕын туһунан этиитин өйөөннөр , дьокутааттар сокуону муус устар 14 күнүгэр бүтэһиктээхтик ылыныахтаахтар . Егор Афанасьевич былаас бүтүн өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар туһуланар туох баар боппуруостары бэйэтэ эрэ быһаарар кыаҕа суоҕун эттэ . Итиннэ уопсастыба хайаан да кыттыһыахтаах . Биллэн турар , Саха сирин салалтата дьон - сэргэ тугунан тыынарын билбэт диир кыах суох . Холобур , сыллата туох баар улуустарынан , нэһилиэктэринэн ыытылллар бырабыыталыстыба отчуоттара , араас социологическай чинчийиилэр . Ол гынан баран быһыыны - майгыны мэлдьи билсэ туруохха наада . Уопсастыбаннай палаатаҕа биллиилээх эрэ дьон буолбакка , уопсастыба бары араҥатыттан бэрэстэбиитэллэр талыллыахтара . Саамай кылаабынайа , бу дьон Саха сирин туһугар ис сүрэхтэриттэн ыалдьар буолуохтаахтар . Оттон СМИ сүрүн оруолун туһунан Егор Борисов маннык эттэ : быһыы - майгы тэтимнээхтик уларыйа турар кэмигэр олоробут ; үгүс дьон кэм - кэрдии ирдэбилин , сокуоннарын кыайан ылыммат ; манна СМИ дьоҥҥо - сэргэҕэ сөптөөх информациянан көмө буолуохтаах . Барыта тутуллан , орун - оннун буллаҕына , олоххо киирдэҕинэ , төһөлөөх сайдыы буолуо этэй ? Кыһыннары - сайыннары тохтоло суох , ардахтан - хаартан хаайтарбакка , дойдубутугар кэлэ - бара сырыттахпытына , төһөлөөх үчүгэй буолуо этэй ? Бараары - кэлээри , оҥойон турар түннүктэрдээх , хаһаайыттара суох дьиэлэри , быраҕыллыбыт тутуулары көрөн , киһи хараастар . Күн бүгүн Саха сиригэр өрөспүүбүлүкэ тас өттүгэр көһүөхтээх уонна анараа дьиэлэнэр бырааптаах барыта 12425 ыал баар .

Download XML • Download text

sah-25

sah-25

View options