Text view
nep-11
View options
Tags:
Javascript seems to be turned off, or there was a communication error. Turn on Javascript for more display options.
राजनीतिक दलहरुले भागबण्डा गरेर बेच्न लागेका जग्गा पार्टीका कार्यकर्ताले सुरक्षित गरिदिएको बताउँदै मातृकाले जनयुद्धको क्रममा कब्जा गरिएका जग्गालाई पनि पार्टीले सुरक्षित गरेको दाबी गरे । उनले भने - हामीले कसैको जग्गा कब्जा गरेका छैनौं ।
बाँच्नु छ , तेसैले केहि गर्नु पर्छ । सायद तेसैले सबै मान्छे केहि न केहि गर्छन् ; कोहि चोरि गर्छन् , कोहि दान ; तथाकथित पाप वा धर्महरु । धेरै पटक मरेर जिउन बाध्य छ यो जिन्दगी । कति सपनाहरु मरिरहन्छन् । कति इच्छा - आकंक्षाहरु मरिरहन्छन् । कति रहर अनि चाहानाहरु मरिरहन्छन् । कति आशा र अभिलाशाहरु मरिरहन्छन् । कति लक्ष तथा उदेश्यहरु मरिरहन्छन् । कति भवनाहरु , मनहरु र मुटुहरु मरिरहन्छन् । तै पनि तन प्रतिको लालशा बांच्न खोजिरहन्छ । सयौं आत्मसम्मानहरु , इमानहरु , नैतिकताहरु , अपनत्वहरु र आत्मिय साथहरुको मृत्यु सहंदै पनि यो शरिर बाँच्न चाहन्छ । बिवस । खै के को लोभ हो यो ; जहाँ सम्पुर्णत प्राक्रितिक अहं र गर्भहरुलाई सेलाएर एउटा मुढो जिन्दगीको मृत्युसंग सदैव डराइरहन्छु म , तिमि , उनि र संसार । तेसैले त ति होटलका एजेन्टहरु हाम्लाई पाखुरामा समाएर भनिरहेछन् - " मेरोमा आउनुस हजुर् । उस्को होटल भन्दा मेरो धेरै उत्क्रिठ छ । " र तेहिं अर्को पाखुरामा झुन्डिएको अर्को एजेन्ट भनिरहेछ , " तेस्को कुरा नपत्यानुस् सर । आउनुस् एकपटक कोठा त हेर्नुस् । आफै थाहा पाइहाल्नु हुन्छ नि । "
पोखरा , १० फागुन । कम्प्युटर एशोसियसन अफ नेपाल ( क्यान ) कास्कीको आयोजनामा पोखरामा आयोजित सूचना प्रविविसम्बन्धी मेला ' क्यान इन्फोटेक २०११ ' सोमबार सम्पन्न भएको छ । नयाँबजारस्थित पोखरा प्रदर्शनी केन्द्रमा पाँचदिनसम्म चलेको मेलामा करिब ४० हजार दर्शकले मेला अवलोकन गरेको आयोजकले जनाएको छ । मेलाका विभिन्न १ सय १० वटा स्टल राखिएको थियो । पोखरालाई सूचना संचार तथा प्रविधि शहर बनाउने लक्ष्यसहित कम्प्युटर एसोसिएसन अफ नेपाल कास्कीले सुरु गरेको मेलामा कम्प्यूटर हार्डबयर तथा सफ्टवेयर सम्वन्धी सामानहरु सुचना प्रविधी शिक्षालगायतको प्रदर्शनी गरिएको थियो । साथै मेलामा बिक्री तथा प्रदर्शनीका लागि राखिएका विभिन्न ब्राण्डका अत्याधुनिक कम्युटर , ल्याप्टपहरु तथा हार्डवयर र सफ्टवेयरसंग सम्बन्धित सामानहरु विद्यार्थीहरुले निर्माण गरेका यन्त्रमानवहरु खाना पकाउने कम्प्युटर सोलार बल्व दृष्टिबिहीनहरुले साचालन गर्न सक्ने कम्प्युटरलगायतका नयाँ प्रविधिहरुले दर्शकको ध्यान खिचेको थियो । मेलाको सोमबार पोखरा उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष कृष्णमोहन श्रेष्ठले यसखालका मेलाले सूचनाप्रविधिको बारेमा विभिन्न विषयमा जानकारी लिन सकिने जनाए । आयोजक क्यान कास्कीका अध्यक्ष एवं मेला मूलआयोजक समितिका संयोजक इविन्द्रराज तिवारीले आगामी दिनमा मेलालाई अझ बृहत बनाउने बताए ।
अहिले सञ्चालनमा रहेको एडिएसएल इन्टरनेट सेवामार्फत् आइपी टिभी चलाउन सकिने भए पनि टेलिकमले आफ्नो प्रविधि परिस्कृत नगरी यस्तो टिभी नचलाउने प्रवक्ता सुरेन्द्र थिकेले बताए । ' एनजिएनको एउटा भागका रूपमा आइपी टिभीसमेत आउँछ , ' उनले भने । केबुल टेलिभिजन सेवा प्रदायक कम्पनी सुबिसुका सञ्चालक सुधीर पराजुली भने अहिले नेपालमा आइपी टिभीको बजार राम्रो भई नसकेको बताउँछन् । ' यो प्रविधि अहिले मह " गो छ , ' उनले भने , ' भारतमा समेत दुइटा कम्पनी चल्न नसकेको अवस्था भएकाले यहाँ बजार बलियो भइसकेको छैन । ' उनले भविष्यमा आइपी टिभीमा जानुपर्ने भए पनि अहिले नै जानु चाहिँ हतार हुने तर्क गरे ।
भए । दुवैले ६ दशमलव ७० अंक जोडेका थिए ।
दुर्गा बि . क . नेकपा माओवादी , कास्की ४ नेकपा माओवादीको तर्फबाट प्रत्यक्ष निर्वाचनमा कास्की ४ बाट विजयी संविधान सभा सदस्य दुर्गा बि . क . संविधान सभाकी सबैभन्दा कान्छी सभासद हुनुहुन्छ । कास्कीको ढिकुरपोखरीको अधिकारी डाडामा सामान्य किसान परिवारमा २६ वर्षघि विकको जन्म भएको थियो । पार्टीको नीति र सचेत जनता नै आफ्नो विजयीको कारण भएको विकले जानकारी दिनुभयो । माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डको जन्म घर नजिकै विक हुर्किनुभएको थियो । विकले परिवारको आर्थिक स्थिति कमजोर रहेको कारण उचित शिक्षादीक्षा लिन नपाएको बताउनुहुन्छ । विद्यालय अध्ययन कै क्रममा २०५७ सालमा पन्ध्र बर्षी हुँदा माओवादीको शसस्त्र युद्धमा विक संलग्न हुनुभएको थियो । शसस्त्र व्रि्रोहकै क्रममा विककी वहिनीको मृत्यु भएको थियो । उहाँ ' शहिद तथा वेपत्ता परीवार समाज कास्कीकी अध्यक्ष पनि हुनुहुन्छ । संकटकाल सुरुभएपछि पहिलो पटक २०५८ सालको मंसिरमा पक्राउ परेक वि क एक बर्षन्दा बढी थुनामा पर्नुभयो । उहाँ संविधान सभामा पार्टीले नीति र दलित महिलाको सवाल तथा गरीव उत्पिडित नेपालीको हकहितको लागि आवाज उठाउने बताउनुहुन्छ ।
सात राजनैतिक दलमध्ये कसैले पनि यी दुई राज्यको मागलाई सहमति दिएका छैनन् । नेकपा - एमाले ) ले लोकतान्त्रिक किरात लिम्बू संघ , किरात राई संघ नामको भातृ संगठन बनाएको छ तरपनि यसले लिम्बुवान - खम्बुवानलाई मान्यता दिएको छैन । हुनत एमाले लिम्बू संघले ' लिम्बुवान स्वायत्तताः हाम्रो चाहना ' नारालाई कार्यक्रममा प्रदर्शन गर्ने गरेको छ तर कस्तो स्वायत्तता प्रष्ट छैन । फेरि भातृ संगठनले उठाएको नाराको महत्वहीनता आफ्नो ठाउमा छादैछ । चलनचल्तिको भाषामा यस्तो कुरालाई पुच्छरले जिउ हल्लाउन खोज्नु भनिन्छ । नेकपा माओवादीले युद्धकालमा उठाएको किरात गणतन्त्रलाई यतिखेर गोपाल किरातीको जिम्मा लगाएर ' माझ किरात ' पठाइ दिएकोछ । स्वयम् किराती पनि कुम्लोकुटुरो बोकेर त्यतै लागेका छन । यता माओवादीले सीमित - ताप्लेजुङ्ग , पाचथर , तेह्रथुम जिल्लालाइ मिलाएर ) लिम्बुवान बनाएको व्यापक प्रचारमा ल्याएको छ । भर्खरै सम्पन्न विस्तारित बैठकबाट पारित गरिएको भनिएको लिम्बुवान राज्यको प्रस्ताव सार्वजनिक भएको छैन् । यसैकारण माओवादीको लिम्बुवानले तरंगित गर्न नसकेको हो । माओवादीले लिम्बुवान राज्य परिषद् बनाएर सांगठानिक ढाचामात्र खोलेको हो कि साच्चिकै लिम्बुवान राज्यको प्रस्ताव गरेको हो भ्रम यथावत् छ । अर्को लिम्बुवानको ऐतिहासिकतालाई नहेरी वर्तमानको लिम्बू जातीय बाहुल्यतामा मात्र हेरेर लिम्बुवान बनाएकोले यसले झन् रनभुल्लमा परेको छ । सुनसरी जिल्ला समेतलाइ कोचिलामा घुसाएर हास्यास्पद बनाएको छ ।
प्रधानमंत्री Naoto Kanले घोषणाको कि सरकार क्षेत्र आपदा डिफेंस बलहरुमा विभिन्न भूकम्प स्व छ जुटाए जापानी . [ २४९ ] उनले जनता देखि भन्यो जापानीको लागि जानकारी धुनमा विभिन्न कार्य र शांति देखि मीडियाको लागि अद्धतन गर्यो । [ २४९ ] [ २५० ] उनले यो पनि बताया धेरै परमाणु ऊर्जा संयंत्रों तल छ बंद गर्नको लागि स्वचालित रूपले लीकको रोकनको नोकसान र विकिरण . [ २४९ ] उनले यो पनि कार्यालयको स्थापनामा आफ्नो मुख्यालयको आपात स्थितिको लागि प्रतिक्रिया समन्वय सरकार हो । [ २५० ]
रोहित राई , धरान , माघ २७ - सङ्घीय लिम्बूवान राज्य परिषदले अरुणपूर्वका ९ जिल्लामा आह्वान गरेको अनिश्चितकालीन यातायात बन्द फिर्ता लिएको छ । यातायात व्यवसायी , मजदुर र परिषद्बीच बिहीबार धरानमा भएको वार्तामा चार बुँदे सहमति भएपछि परिषद्ले बन्द फिर्ता लिएको हो ।
मलाई बेला - बेलामा ड्रि्रेसनले सताउछ । योग तथा एरोविक्स गरेर पनि ड्रि्रेसन निको पार्न सकिन्छ भन्ने कुरा सत्य हो ?
पोखरा , ८ असार । भर्जिन मोबाईल विग आईकन २०११ को अडिसन राउण्ड अन्तरगत मंगलबार दोश्रो दिन २२ जना प्रतिस्पर्धीहरु अघिल्लो चरणका लागी छनौट भएका छन् । एक सय ५० जना सहभागीमध्येबाट उनीहरु अघिल्लो चरणका लागी छनौटमा परेका हुन् । दोश्रो दिनको अडिसनबाट छनौट हुनेहरुमा कमल तिलिजा पुन अन्जान सुवेदी , नितु थापा , पवित्रा गुरुङ , माया पुन , सबिन तामाङ , आरती गुरुङ , उमेश राई , सुशिला पुन , सुस्मिता बाँनिया , भक्तमाया गुरुङ , आकाश पाण्डे , सन्तोष दवाडी , शान्ता गुरुङ , रमाकान्त घिमिरे , अमिशा परियार , प्रेम घताने प्रदिप चौधरी , मुन्ना गुरुङ , प्रकाश भुजेल , प्रतिक्षा देवकोटा र क्षितिज श्रेष्ठ रहेका छन् । प्रतियोगितामा ३९ जिल्लाका ६ सय ३० जना प्रतियोगीले भाग लिएका छन् । १९ चरण सम्म हुने प्रतियोगिता २ महिनामा सक्ने लक्ष्य रहेको विग एफएमका स्टेशन म्यानेजर अमित रिजालले जानकारी दिनुभयो । निर्णायकमा अग्रज संगीतकार श्यामसुङ तामाङ्ग सुनील थापा र गायक बिनोद बाँनिया रहनु भएको छ । भर्जिन मोबाइल शो रुम महेन्द्रपुल पोखराको मुख्य प्रायोजनमा भएको प्रतियोगिताको बिजेताले १ लाख ५० हजार मुल्य बराबरको टीभीएसको मोटरसाईकल प्राप्त गर्नेछन् । त्यस्तै उपविजेताले एम . एस . आइको ल्यापटप प्राप्त गर्नेछन् । उत्कृष्ट १० सम्मको छनौटका लागि निर्णायकमा सर्बाधिकार रहनेछ भने १० बाट दुई सम्मको निर्णयमा निर्णायकहरुको अग्राधिकार रहनेछ । यसमा स्रोताको मतदानको ४० प्रतिशत निर्णयको अधिकार राखिनेछ । अडिसनको पहिलो दिन हिजो १ सय ५० जना प्रतियोगिले सहभागिता जनाएकोमा ३७ जना प्रतिस्पर्धीहरु अघिल्लो चरणका लागी छनौट भएका छन् । पहिलो चरणको अडिसन चार दिनसम्म चल्नेछ । पहिलो दिनको अडिसनबाट सुमन गौतम , संगीता राना , सुरज परियार , उमेश विक , रवि परियार , प्रकाश गौतम , प्रेम रसाईली , रमेश सरगम , शिव थापा , विष्णु सुनाम , विनोद गुरुङ् , जयबहादुर पुन मगर , नविन बिक , कुशलबहादुर दाहाल , मौसम नेपाली , नविनराज गुरुङ , सुनिल गुरुङ , इनिसा दुरा , शक्तिकुमार श्रेष्ठ , सुवास बिक , सन्जीव बराल , इश्वर बराईली , किशोर बराईली , शुरेश परियार , रोसन बराइली , संन्जीव बिक , सुवास सुनार , दिपक बिक , शिखा बिक , सूर्यबहादुर परियार , मनोज बाँस्तोला , राज सुनार , रविन खड्का , इमोन गुरुङ , शुसिल परियार , सुदिप परियार र प्रेम लामिछाने छनौट भएका हुन् ।
कृष्णमानमा सानामा आफैँ गीत गाउँदै नाच्ने कला पनि थियो । त्यतिबेला पाटनमा सम्पन्न हुने रङ्गमञ्चहरूमा उनको उपस्थिति अनिवार्य हुने गथ्र्यो । खास गरेर २००७ सालअघिसम्म उनी नाटयशालाहरूमा नै भेटिने गर्थे । त्यस बेला उनी अभिनयमा प्रसिद्ध पनि थिए । त्यस बेलाको कुरा गर्ने हो भने कृष्णमान कहिले अभिनेता हुन्थे र कहिले अभिनेत्री हुन्थे । किनभने त्यस बेला रङ्गमञ्चमा उभिएर नाटक खेल्ने केटीहरू भेटिँदैनथे । त्यसैले यिनको सक्रियताले नेपाली नाटकजगत् फस्टाउनमा पनि अमूल्य भूमिका खेलेको थियो । नाच्तै , खेल्दै गाउँदै जाँदा उनी युवा अवस्थामा राम्रा गायक र सङ्गीतकारमा स्थापित भएका थिए ।
साम्यवादी नमूनाको ' सोभियत संघ ' बनाउने मेसोमा जाने हो भने वैद्यको कार्यदिशाले एउटा बाटो पक्रने थियो । तर वैद्यको कार्यदिशाले उत्तरको त्यो बाटो पक्रेको छैन । शान्ति प्रक्रियाको पुच्छर समातेर साम्यवादको वैतरणी तर्न खोजेझैं लाग्छ । यसकारण एमाओवादीको वर्तमान राजनीतिक कार्यदिशा बुर्जुवा , प्रगतिशील गणतन्त्र स्थापना गर्ने कार्यक्रमकै सेरोफेरोमा छ । दाहालको प्रतिवेदनमा चलाखीपूर्ण ढंगले शान्ति प्रक्रियाका पक्षलाई सैद्धान्तिक लिपपोत गरेर पार्र्टी क्रान्तिको ' अग्नि परीक्षा ' मा उतारेको भन्दै क्रान्ति चाहने कार्यकर्तालाई ढाडस दिइएको छ । सिलिगुडी बैठकदेखि १२ बुँदे समझदारीसम्मको यात्रा लोकतान्त्रिक गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्नु चुनबाङ बैठकको कार्यदिशा थियो । उनले यो क्रियाकर्म आत्मसमर्पण नभएर ' ढाडमा टेकेर टाउकोमा हान्ने नयाँ फौजी रणनीति ' नै भएको भनेर आश्वस्त तुल्याउन खोजेका छन् । वैद्यको प्रतिवेदनले ' टाउकोमा टेकेर टाउकैमा हान्ने ' रणनीति लिन खोजे पनि त्यसको प्राविधिक पक्ष उजागर भैसकेको छैन । प्रधान अन्तरविरोधबारे तीनै प्रतिवेदनमा चर्को मत विभाजन छ । पूर्व ' एकता केन्द्र ' ले पारित गरेको प्रधान अन्तरविरोधलाई भट्टराईले निरन्तरता दिएका छन् । ' भारतीय विस्तारवादद्वारा संरक्षित देशीय प्रतिक्रियावादसँग प्रधान अन्तरविरोध किटान गर्नुपर्ने र संघीयता , धर्मनिरपेक्षता र गणतन्त्र विरोधी सामन्ती राजावादीसँग प्रधान अन्तरविरोध रहेको ' ठहर उनको छ । राजावादीलाई राष्ट्रवादी देख्ने प्रचण्डपक्षलाई उनले लालसावादी विचलन भनेका छन् । दाहालको प्रतिवेदनमा प्रधान अन्तरविरोध किटान छैन । प्रतिवेदनले बामपन्थी , देशभक्त , गणतन्त्रवादीसाथै उदार र राष्ट्रवादी सामन्तसँग पनि मोर्चा निर्माण गर्नुपर्ने आशय व्यक्त गरेको छ । बाबुराम र पुष्पकमलको खसोखास मतभेद यही हो । प्रतिवेदनको अन्य पेटबोलीमा भट्टराईले उठाएका प्रधान अन्तरविरोधलाई दाहालले घुमाउरो भाषामा सम्बोधन गर्न खोजेका छन् ।
पर्यटन विभाग से मिला 25 करोड़ देवघर : केंद्रीय पर्यटन मंत्रालय ने झारखंड सरकार को 25 करोड़ की राशि भेज दी है . उक्त राशि से देवघर में क्यू कांप्लेक्स का निर्माण होगा . जिला प्रशासन ने मानसिंघी पर 38 करोड़ की लागत से क्यू कांप्लेक्स बनाने का प्रस्ताव सरकार के भेजा था . इसी आलोक में केंद्रीय पर्यटन मंत्रालय ने 25 करोड़ की राशि स्वीकृत की थी .
रक्तचन्दन भारतबाट नेपाल हुँदै चीन लगिने हुनाले यसमा तीनै देशका तस्करको संलग्नता भएको प्रस्ट छ । यो अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको तस्करी हो । दुर्लभ वन्यजन्तु तथा वनस्पति ओसारपसारसम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय महासन्धि ( साइटिस ) को अनुसूची २ मा रक्तचन्दनलाई लोपोन्मुख वनस्पतिका रुपमा राखिएको छ । साइटिसले यसको ओसारपसार तथा बेचबिखनमा प्रतिबन्ध लगाएको छ । नेपाल यस महासन्धिको पक्ष राष्ट्र पनि हो । यसको आयात - निर्यात गर्दा सम्बद्ध मुलुकको वैज्ञानिक र व्यवस्थापन निकायको प्रमाणपत्र अनिवार्य हुन्छ । तर , भारतले यसलाई प्रतिबन्धित वनस्पतिको सूचीमा राखेको छ । त्यसैले ती कागजात उपलब्ध हुन सम्भावना छैन । वन मन्त्रालय साइटिस महासन्धि कार्यान्वयन गर्ने निकाय हो । निर्बाध तस्करी हुन दिने हो भने यो मुद्दा आगामी दिनमा साइटिस महासन्धि पक्ष राष्ट्रहरुको सम्मेलनमा उठ्ने छ । त्यसमा नेपाल तस्करहरुको देश हो भनेर चिनिन्छ । त्यसैले यसको जबाफ वनमन्त्री भानुभक्त जोशीले दिनुपर्छ । अवैध धन संकलन गर्ने बाटो किन खोलिँदैछ ? यसको जबाफ अर्थमन्त्री अधिकारीले दिनुपर्छ । अपराध किन भइरहेको छ ? राज्य सञ्चालनमा तस्कर र गुन्डाहरुको पहुँच किन बढ्दैछ ? यसको जबाफ गृहमन्त्री महराले दिनुपर्छ ।
सामाजिक अलगाव , नौकरशाही द्वारा नजरअंदाज कर दिए जाने , धमकियों और मार्क्सवादी सरकार द्वारा की गई बेइज्जती के अलावा भारत सरकार द्वारा अंतरराष्ट्रीय सम्मेलनों में भाग लेने के लिए जाने देने से इनकार कर दिए जाने से आहत डॉ . मुखोपाध्याय ने कोलकाता स्थित अपने आवास में 19 जून 1981 को आत्महत्या कर ली थी ।
अमेरिकाको इन्डियाना राज्यमा बसोबास गरिरहेकी एउटी नेपाली बालिका अमेरिकी राष्ट्रपतिबाट सम्मानित भएकी छिन् . . .
पर्चा दिदै नेपाल सरकार र सबै नेपालीहरु मिलेर नेपालको बांदरहरुको रक्षाको निम्ति सचेत हुन उनीहरुले आग्रह गरेका थिए । बिरोध प्रदर्शनहरु फ्रान्स , न्युजिल्याण्ड , बेलायतलगायत अन्य ठाउँहरुमा समेत आयोजना गर्ने जानकारी गराए ।
निर्मलमणि अधिकारी ( आयोदधौम्य ) द्वारा लिखित , अप्रकाशित - आत्मकथाबाट झिकिएको एक अंश भनिन्छकि घर नै पहिलो पाठशाला हो । यो कुरा मेरोबारेमा राम्ररी लागू हुन्छ । मेरो वैचारिक यात्रा अर्थात् विचारको निर्मल - यात्राको आरम्भ विन्दुमा पुग्नकालागि मेरो पारिवारिक चर्चाबाटै कुरो शुरु गर्नुपर्ने हुन्छ । मेरो के विश्वास रहिआएको छभने प्रत्येक शिशु विशेष संभावनाहरुका साथमा जन्मेको हुन्छ र उसको सफलता वा असफलतामा यस धर्तीमा ऊ जन्मेपछि उसले पाउने अवसरहरुले पनि अत्यन्त महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका हुन्छन् । यदि म कुनै कुरामा सफल ठानिएँछु भने त्यसको श्रेय पिता - माता , दाजु , घर - परिवार तथा गुरुजनलाई नै दिन्छु म । असफलताहरुचाहिँ मेरा आफ्ना कमाइ हुन् र यिन्लाई म कदाचित् कसैसँग पनि भागबण्डा लगाउन चाहन्नँ । विचारको द्वन्द्वबाट पार नपाइकन कुनै विचारकले आफ्नो मौलिक विचार विकसित गर्न सकेको छैन र भविष्यमा पनि प्रत्येक विचारकले विचारको द्वन्द्वात्मक प्रकि्रयाबाट पार पाएपछिमात्र आफूलाई एउटा विचारकका रुपमा प्रस्तुत गर्न सक्नेछ । यसमा कुनै परमतत्व वा ईश्वरीय अनुकम्पाको अनुभूति पनि कोही - कोहीले गर्दछन् । म आफूलाई त्यस्तो भाग्यमानीका रुपमा पाउँदा गौरवान्वित छु । मेरो आफ्नो विचारयात्राको सन्दर्भमा कुरा गर्दा सौभाग्यवश पारिवारिक पृष्ठभूमिका कारणले गर्दा शैशवकाल देखि नै मेरो बाटो करिब - करिब यही थियो । हो यदाकदा केही आरोह - अवरोह नआएका होइनन् । कतिपय समयमा म आफ्नो मूलबाटोभन्दा केही टाढा रुमल्लिएको र नजाने गाउँको बाटोमा रल्लिएको थिइनँ भनेर ठोकुवा म गर्न सक्दिनँ । विचार - मन्थनको लामो प्रकृया पार गरेरै ममा दृढता आएको हो । पछुताउन पर्नेगरी बाटो नबिराएको भएतापनि विचारको द्वन्द्वमा खारिनचाहिँ परेकै हो । तर सौभाग्यवश मेरो पारिवारिक पृष्ठभूमिका कारण मैले उचित दिग्दर्शन पाइरहेँ र विचारको द्वन्द्वात्मक यात्रामा मेरो डुङ्गा डुबेन । बाटाहरु धेरै हुन्छन् । ती मध्ये कतिपय सुबाटा हुन्छन् भने कतिपय कुबाटा पनि हुन्छन् । यदि आन्तरिक प्रकाशको उज्यालोले हामी प्रकाशित भइसकेका छौं भने सुबाटाहरुमध्ये पनि सर्वाेत्तमचाहिँ बाटो रोज्न कठिनाइ पर्दैन । तर आन्तरिक रुपमा पनि अँध्यारोमा भ्रमित हुने अनि बाह्य तवरमा पनि गलत दिग्दर्शकका फेला परियो भने त खत्तमै हुनजान्छ । दिग्दर्शनको आवश्यकता मानिसलाई करिब - करिब उसको जन्मकालदेखिनै आवश्यकता पर्दछ । त्यसैले त घर - परिवारको महत्व अनुपमेय रहेको हो । कतिपय व्यक्तिहरु पारिवारिक कुसंस्कारवश गलत कार्य गरिरहेका भएतापनि सद्गुरुका कृपावश सही बाटोमा आइपुग्न पनि सक्छन् जस्तोकि वाल्मिकी तथा अंगुलिमाल जस्ता उदाहरण हामीसँग छन् । तर ती त भाग्यशाली थिए र पो पछि सद्गुरु फेला पारे । अन्यथा पारिवारिक वा सामाजिक संस्कार नमिलेको अवस्थामा सही दिग्दर्शक फेला पार्नु असंभवप्रायः नै हुन्छ । तसर्थ सकेसम्म घर - परिवारमै र त्यो सम्भव नभएतापनि पाठशाला यानेकि विद्यालयमा त नयाँ पुस्ताका निमित्त उचित संस्कारको समुचित शिक्षा दिनै पर्दछ । मेरो अनुभवमा त विद्यालय / क्याम्पसमा गएपछि पारिवारिक पृष्ठभूमिबाट प्राप्त संस्कार समेत बिग्रन सक्ने स्थिति मैले देखेको छु । मेरो र मेरा दाजु - भाइ - दिदीका व्यक्तिगत आचार - व्यवहारमा यदि िकंचित् मात्रपनि संस्कारहीनताको संकेत छभने त्यसलाई विद्यालय / क्याम्पस वा यस्तै सार्वजनिक स्थानमा पुगिसकेपछिको कमाइ भन्ने जाने हुन्छ । नत्र हाम्रो पहिलो पाठशाला अर्थात् हाम्रो घरबाट हामीले गलत संस्कार प्राप्त गर्ने क्षीण संभावना समेत थिएन । हामीलाई के सही र के गलत भनेर चिन्न सक्ने बनाइएको थियो ।
भावार्थ : - वे असुरों को मारकर देवताओं को स्थापित करते हैं , अपने ( श्वास रूप ) वेदों की मर्यादा की रक्षा करते हैं और जगत में अपना निर्मल यश फैलाते हैं । श्री रामचन्द्रजी के अवतार का यह कारण है ॥ 121 ॥
एचकेनेपाल डट कम प्रतिनिधि , डिसेम्बर २८ - हंगकंग , हंगकंग नेप्लीज तेक्वान्दो एसोसियसनको ४३औं अपग्रेटिङ्ग टेष्ट गत २५ डिसेम्बर काउलुन पार्क इन्डोर हलमा सम्पन्न भयो ।
स्मरणीय छ , ईन्छन शहरले सन् २०१४ मा १७ औं एशियाली खेलको आयोजना गर्ने अवसर पाएको छ र उक्त खेल आयोजना गर्ने क्रममा ईन्छन शहरले भिजन २०१४ प्रोजेक्टको अबधारणा अघि सारेको छ । सोही अनुसार बिभिन्न एसियाली मुलुकहरुलाई खेलकुद बिकासका लागि आर्थिक तथा भौतिक सहयोग उपलब्ध गराउने भएको छ ।
तमाम विरोध प्रदर्शनों और मीडिया द्वारा उसे लगभग एकतरफा एवं पक्षपातपूर्ण ढंग से तूल दिए जाने के बावजूद केन्द्र सरकार ने अगले शैक्षिक सत्र से पिछड़ी जातियों के लिए 27 % आरक्षण के प्रावधान को लागू करने का निर्णय कर ही लिया । संवैधानिक प्रतिबद्धताओं को पूरा करने और न्यूनतम साझा कार्यक्रम पर सत्ताधारी गठबंधन के बीच [ . . . ]
आँखा चिम्ली मनन गरौं , हामी किन पछि पर्यौं ? स्रोत साधन हुँदाहुँदै , हामी किन गरिब भयौं ? प्रकृतिले हामीलाई , मुठ्ठी खोली दिएकी छिन्
उहाँले सिर्जनशील साहित्यिक समाज सम्मान - २०६४ ) , हरिकला - गुणाकर दायित्व रचना पुरस्कार - २०६५ ) , रौतहट साहित्य सञ्जाल सम्मान - २०६५ ) , टेकध्वज खाती - लक्ष्मीदेवी खाती साहित्य सेवा पुरस्कार - २०६६ ) जस्ता सम्मान / पुरस्कार प्राप्त गरिसक्नु भएको छ । उहाँ प्रगतिशील लेखक सङ्घ , रूपन्देहीका अध्यक्ष पनि हुनुहुन्छ ।
काठमाडौ , चैत्र ५ - सुशील गुरुङको उत्कृष्ट प्रदर्शन मद्दतले प्राइम कलेजले सहिद बेनोज स्मृति तेस्रो अन्तरकलेज बास्केटबल प्रतियोगिताको उपाधि बुधबार हात पारेको छ ।
म कल्पनामा सगर चुम्छु तिमी सगर छेड्न खोज्छौ । म आशाको खेती गर्छु तिमी पैसा फल्ने वृक्ष रोज्छौ ।
उमेरै यस्तो भन्नुपर्छ रहरै त्यस्तो भन्नुपर्छ रोदी बस्ने भन्दै रात रातमा हिँडियो कुनैबेला
पोखरा , २०असार । अबिरल बर्षाका कारण कास्कीको थुम्कीमा पहिरोमा परी ४ जना बेपत्ता भएका छन् भने २ जनाको मृत्यु भएको छ । पहिरोमा परेका १ जनाको सकुशल उद्धार गरिएको छ । प्रहरीका अनुसार आज बिहान गएको पहिरोमा थुम्कीका स्थानीयबासी चन्द्रबहादुर सुनाम र मनबहादुर नेपालीको घर पुरिएको हो भने अर्को एक खाली घर पनि पुरिएको छ । बेपत्ता र मृत्यु हुनेको नाम अहिलेसम्म खुल्न सकेको छैन । सिसुवा प्रहरी चौकीका निरिक्षक महेन्द्र खड्काकाअनुसार पहिरोमा परेका बासिन्दाको अहिले स्थानीयबासीले खोजी गरिरहेका छन् । उद्धारमा गएको प्रहरीको टोली समेत पहिरोका कारण बीचमै रोकिएको छ । उद्धारको लागि सशस्त्र र नेपाल प्रहरीको टोली घटनास्थलतर्फ गईरहेको छ । अविरल वर्षाका कारण घटनास्थल पुग्न करिब ५ घण्टा समय लाग्नेछ ।
कहिले बहार बनेर आयो कहिले विध्वंश बनेर आयो अखण्ड भूमिबीच खण्डित बनेर आयो रूप अनेकौँ बोकी बारुद बनेर आयो यो यामको चाला यस्तै कहिले निर्लज्ज बनेर आयो कहिले मिलनहरूका पुष्पहार बनेर आयो हर्षोल्लासका मोडबीच विछोड बनेर आयो कहिले झुमुझुमुजस्तो सङ्गीत लिएर आयो कहिले कोकिल बनी वसन्त बोकी आयो उसका हरेक आगमनहरू यस्तै केही लिएर आयो कोही दुखेर रोए कोही रमेर नाचे चित्कार , खुसी केही बुझ्दैन ऊ आइदिन्छ केवल आजकल त ऊ भिन्न भेषमा आयो नग्नता , हत्या विश्वासरहित ईष्र्या , जलन् अनि हृदयविदारक बनेर आयो हो , ऊ कहिले प्रीत बनेर आयो कहिले शीत बनेर आयो भोका ती वस्तीभित्र अभाव बनी सधवाका सिउँदोभरि उजाड शिशिर बनी रगतको भेलसँगै बिझाउँदै , पोल्दै आयो कहिले मेघ बनेर आयो कहिले जून बनेर आयो ।
१२ वर्षो द्वन्द्वकालमा १३ हजार नेपाली मारिएको हिसाब छ । १३ हजार मृतकमध्ये जम्मा २४ जनाका परिवारलाई मात्र सरकारले राहत दिएको छ । तर , पनि सरकारले द्वन्द्वपीडितका नाममा करिब २१ करोड बा " डिसकेको छ ।
इंदौर । एक अज्ञात युवक रोज आधी रात को एमवाय अस्पताल में घुसकर गुम हो जाता था । कल रात सिक्य . . .
ल्होछारको कार्यक्रम र समय तालिकाः - १ ) १० : ०० - ठेलो प्रतियोगिता २ ) १ : ०० - औपचारिक कार्यक्रमको शुभारम्भ ३ ) १ : ४० - २ : ०० - शैक्षिक पुरस्कार सम्मान तथा अन्य विधाहरूमा वर्षभरीमा पुरस्कृत तमुहरूलाई खादाद्वारा सम्मान ४ ) २ : ४५ - साँस्कृतिक कार्यक्रम ( गीत तथा नृत्यहरु मूख्य कार्यक्रमहरुको बिच बिचमा प्रस्तूत गरिने ) ५ ) २ : ५५ - ३ : ३५ - बच्चाहरुको खेल ( Bean Basket ) ६ ) ३ : ५५ - तेक्वान्दो डेमोन्सट्रेशन ७ ) ४ : ०० - ५ : ०० - तमु महिला तथा पुरूष भेषभूषा प्रतियोगिता ८ ) ५ : १५ - ५ : ३५ - खुल्ला डोरी तान्ने प्रतियोगिता ( फाईनल ) ९ ) ५ : ३५ - ६ : ०० - कुर्चि घुम्ने खेल ( musical chair ) ( महिला ) १० ) ६ : २० - ७ : २० - तम्बोला खेल ११ ) ७ : २० - ८ : ०० - लोक दोहोरी गीत १२ ) ८ : ०० - १० - सामुहिक नृत्य
बागलुङ फागुन १ । बागलुङको राङखानीबाट बागलुङ तर्फ आउदै गरेको एक जिप आज दिउसो पैयुपाटाको पाउजामा दुर्घटना हुदाँ ३ जना घाइते भएका छन् ।
लण्डन । एकजना ९ वर्षीया केटीले आफूलाई पाकिस्तानी आतंककारीहरुका
आफू जन्मेको जन्मस्थल र जन्म दिने पूज्य आमाको महिमा सदा सगरमाथाझैँ उच्च भइरहन्छ । आमाविहीन र आफ्नो मातृभूमि छोडी विदेशिएकालाई यसको अभावमा ठूलो अपशोच सहनुपरेको हुन्छ । यसैले आमाविहीन आफ्ना स्वदेश छोडेका मान्छेहरू सधैँ टुहुरो जस्तै हुन्छ । जस्तोसुकै धनाढय होस् आनन्द होस् आफ्नो देश , आफ्नी आमा प्राण भन्दा प्यारो भइरहेको हुन्छ । आमा विशाल शक्तिको मुहान हो । जस्तोसुकै उमेरका मान्छे होस् आमाको अगाडि उ बच्चा सरह नै हुन्छ । आमाको सधैँ याद गरेको हुन्छ । आमाको न्यानो मायाले ऊ प्रफुल्लित भइरहेको हुन्छ । कुनै कसैलाई आमा भए पनि नभए पनि कुनैबेला कहिँ आफ्ना गोडाको औंलामा ठेस मात्रै लागेमा पनि हाम्रो मुखबाट ऐय्या आमा ' भनी आमाको पुकार गरिहाल्छ । कुनै पनि समस्या आएमा आमालाई सम्झना गर्ने हुन्छ । यस्तै आमाले पनि आफ्ना छोराछारीलाई केही भयोकी भनी सदा चिन्ता लिइरहेको हुन्छ । यसैले आमाबाबु सन्तानका लागि महान् छन् ।
राजधानीको शङ्करदेव क्याम्पसमा स्नातकोत्तर गरिरहेका प्रकाश थापालाई स्कूलमा साथीहरूको र् ' गर्लप | mेण्ड ' देख्दा ' आफ्नो पनि भए हुन्थ्यो ' जस्तो लाग्थ्यो । अहिले उनी आफ्नी प्रेमिकालाई नै सारा खुशी ठान्छन् ।
शम्भु बस्नेत आलिकती समयको पाबन्दिले आलिकती साहुको ऋणको नाकाबन्दिले आलिकती बिश्व बजारको आर्थिक मन्दिले यस्पाली घर नफर्केको खसम लाई सम्झदै , आसु झार्दै छे घरकी चौबन्दीले । त्यो सँग अरु गुनासाहरु थिएनन् त्यो सँग अरु अभिलाषाहरु थिएनन् त्यो नक्कल पार्न जान्दिन त्यो निस्वार्थ , मौलिक प्रेम गर्छे त्यो उसकै बाटो हेर्छे । थाहा छैन उु कहिले आउँछ ? उस्ले कहिले बिदा पाउँछ ? थाहा छैन उसले बिदा पाउँछ कि पाउँदैन ? थाहछैन उु आउँछ कि आउँदैन ? तर उु उसकै बाटो हेर्छे उु हेर उसलाई कसरी मैन जस्त्तै पग्लदैछे । उु आएन वा आउन चाहेन वा उु आउन पाएन वा उसको भौतिक शरीरले . . . . . . . . . . . . . . म भन्न सक्दिन , मलाई थाहा भएन तर आजभोलि उु सेतो सारी लाउँछे तैपनी उु , बाटो तिरै हेर्छे . . . . . . . . हेरिरहन्छे . . . . . . . . . . . . . . . . . .
अकास्मत् गृहनगर विराटनगर आइपुगेका कोइरालाले मंगलबार संचारकर्मीहरुसँग संक्षिप्त कुरा गर्दै राजालाई दवाव सिर्जना गर्न अमेरिकी राष्ट्रपति जर्ज बुशको पत्र भन्दा दलहरुको आन्दोनल बलियो भएको तर्क गरे ।
नवीन 3311 केव्हीउपकेन्द्रो के निर्माण की कार्ययोजना स्थिति - मार्च 2010
म्याद थप गर्नु अघि भनिएको समयमा संविधान बनाउन नसकेको संविधानसभाको म्याद थप गर्ने र नगर्ने पक्षमा सबैका आआफ्नै तर्क थिए ।
स्थानीय समुदायको कीर्ते कागज र दस्तखत बनाइएका छन् , चुरे पर्वतमा डोजर चलाउन । वनजंगल फडानी गरेर काठ ओसार्न सडक खन्ने काम भइरहेको गुनासो स्थानीय तहमा छ । यस्ता गुनासो दबाउने काम राजनीतिक संयन्त्रबाटै भइरहेको छ । आखिर किन ? जथाभावी निर्माणले चुरे क्षेत्रमा पाँच वर्षयता ४२ वटा खहरे खोला बनेको अध्ययनले देखाएको छ । सडकको बजेट हात पार्न १० दिनमा दिनको २३ घन्टा काम गरेको विवरण पेस गरेर जिविसबाट रकम असुल्ने प्रयास पनि डँडेलधुरामै भएको छ ।
गत २६ जुनका दिन अमेरिकाको न्यूयोर्क शहरमा गरिएको गे ( समलैंगिक ) परेडमा मोटरसाइकलमा टांगिएको पोष्टर । न्यूयोर्कको राज्य विधानसभाले जुन २४ मा समलैंगिक बिबाहलाई स्वीकृत दिने कानून पास गरेको छ । तस्बीर - एएफपी ।
प्रकार अन्तर तिमी सर्वोच्च छालको शिखरमा छौ र यो छाल अटल ! मेरै मुटुको सागरमा उठेको छ । नडराउ , यहाँ हिंस्रक सामिप्य छैन र यो दुरताबाटै मैले तिमीलाई प्रेम गरेको छु । सम्झ , यहाँ शान्त , शालिन र शुभ्र सामिप्य छ । तिमी दुर छौ र नै यो संभव छ नत्र यो मनको तलाउमा गोहिहरु चल्बलाउन थाल्थे । प्रेम गहिरो छ र मैले प्रेममा कुनै नीच उचाइ कल्पना गरेको छैन । त्यहाँ लडिन्छ कि ! भन्ने डर हुन्छ । बाहिर र भित्र यही फरक छ भित्र , म लड्ने संभावना शुन्य छ । त्यहाँ तिमी सर्वोच्च छौ । म तिम्रो आधार - शिविर ! विश्वास गर , यहिबाट हेर्नेछु तिम्रो उचाइ ! यहाँ छु भन्ने संकेत - म दुबै हात हावामा उचाल्छु । सक्छौ , केही पहिरोहरुले पुर्ने प्रयास गर । सक्दैनौ , थोरै हिमपातले स्पर्श गर । र विश्वास गर , तिम्रो पवित्रतालाई कुल्चने , म आरोही होइन ।
ललितपुर , ९ भदौ । एक अर्का देशबीच सूचना र प्रविधिका क्षेत्रमा भएका अध्ययन , अभ्यास र क्षमतालाई औद्योगिक क्षेत्रमा उपयोग गर्न पहल गर्ने निष्कर्ष निकाल्दै दुई दिने बहुमाध्यम सूचना प्रविधिसम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन आज सम्पन्न भएको छ ।
कार्यक्रमको प्रारम्भमा समाजका सदस्य माकुना सुव्वा राईले लिम्वु भाषामा कार्यक्र संन्चालन गर्दै लिम्वु समुदायले गर्ने स्वागत गर्नुभए पश्चात कार्यक्रमको उद्घोषणको जिम्मा समाजका सचिव मुना राईलाई दिनुभएको थियो ।
हरियो वन नेपालको धन थियो मेरो देश आज उजाड मरुभूमिमा रूपान्तरित भयो मेरो देश ।
गृहबाट कागजपत्र प्राप्त भएपछि भदौ १७ मा बसेको समिति बैठकले प्रकरणको छानबिनका लागि एमाले नेता प्रदीप ज्ञवालीको संयोजकत्वमा पाँच सदस्यीय छानबिन उपसमिति गठन गरेको थियो । दुवै बैठकमा तत्कालीन गृहमन्त्री भीम रावल र महानिरीक्षक रमेश चन्द ठकुरी उपस्थित थिए । ' गृहमन्त्रीले यस प्रकरणका दोषीमाथि कडाभन्दा कडा कारबाही गर्ने प्रतिबद्धता जनाउनुभएको थियो , ' समिति स्रोतले भन्यो , ' तर त्यसको दुई साता नबित्दै प्रहरीबाट सम्पूर्ण खर्च कसरी अनुमोदन भयो ? '
महेन्द्रले सुवर्णलाई प्रधानमन्त्री बनाउन खोज्नुको कारण के भने यी दुवैको राम्रो सम्बन्ध थियो । रानी र सुवर्णको सालोकी श्रीमती दिदी - बहिनी थिए । महेन्द्र र सुवर्णको दरबारीया तौरतरिका मिल्थ्यो ।
झुप्रो घरमा बाढीका बेगहरु सितलताको मशान खोज्दै फुत्त - फुत्त पस्छन् र बगाउँछन् , सिध्याउँछन् थुप्रै जिन्दगानीहरु भन्थे पानी , शितलताको पर्याय पानी , आगो बिरुद्ध लड्ने निश्चलताको पर्याय तर अहिले , पानीहरु बाढीका पर्याय ध्वंस र बिनासका पर्याय पानीहरु नदी किनाराका लाशहरुको पर्याय
सप्तरी जिल्लाको पन्सेरा गाविस वडा न - ९ मा जन्मेका र हाल जनमुक्ति सेनामा स्वास्थ्य क्षेत्रलाई कर्म थलो बनाउँर्दै आएका कवि विद्रोही जनयुद्धमा होमिएपछि साहित्यको महासागरमा पौडी खेल्न थालेका हुन् । ( १ ) ' रक्तमुच्छेल अंकुरण ' र ( २ ) ' मुक्तिसंघर्ष ' गरी दुई ओटा कविता विधाका संग्रह निकालेका स्रष्टा विद्रोही बलियो कलम भएका जनपक्षीय साहित्यकार हुन् । जनसरोकारका विषयवस्तु उठान गरी हृदय कल्पाउने क्षमता राख्ने उनको कलम विशेष गरी नेपाली समाज र राजनीतिप्रति केन्द्रित छ । यसका अतिरिक्त राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय परिवेश , इतिहास , कला , साहित्य तथा कम्युनिष्ट आन्दोलनतर्फ समेत मुखरित भएको पाइन्छ । उनी समाज परिवर्तनका लागि अधिकतम भूमिका निर्वाह गर्न रुचाउँछन् । उनले मूल्य सहितको जीवन बाँच्ने जीवनदृष्टि बोकेका छन् भने मानवीय सभ्यताको क्रममा विकास भएको विशिष्ट र सुन्दर अभिव्यक्तिलाई साहित्य ठान्दछन् । उन्नत विचार र कलालाई संयोजन गर्ने गरी रचना रच्ने मान्यताले ओतप्रोत भएका कवि विद्रोही थिचिएका र शोषित वर्गलाई प्रेम गर्ने र समाजमा अग्रगति चाहने विचार सम्प्रेषण गरी साहित्यकारहरूले समाजलाई गुण लगाउनुपर्ने विचार सार्वजनिक गर्छन् । उनी शोषित र उत्पीडितहरूको पक्षमा , श्रमजीविहरूको पक्षमा , उदीयमान वर्गको पक्षमा , अग्रगामी सोच र विचारको पक्षमा लेखिने साहित्यलाई नै प्रगतिशील साहित्य ठान्दछन् । समाजमा व्याप्त रूढिवादी , विकृति - विसंगति , थिचोमिचो , शोषण - दमनको जरो पत्ता लगाई उखल्ने जमर्को स्वरूप उनको कलम चलेको हो भन्ने स्पष्ट देखिन्छ । जनयुद्धलाई आफ्नो जीवन बनाएर शोषणरहित समाजको निर्माणमा जुटेका कवि विद्रोहीका कवितामा वर्गमाया , उत्तेजना , घृणा , सहिदश्रद्धा , स्नेहको फ्युजन पाइन्छ । उनका कविताहरू शक्तिशाली बन्दुकका गोलीजस्ता चोटिला र प्रभावयुक्त छन् । वर्गप्रेमी र वर्गघृणाको भाव छताछुल्ल रूपमा पाइन्छ । समाज रूपान्तरणका पक्षमा कवि विद्रोही कवितामा खरो साथ उभिएका छन् ।
सुदूरपश्चिममा विश्वविद्यालय माग गर्दै प्रदर्शन गरिरहेका प्रदर्शनकारीमाथि अखिल क्रान्तिकारीले हस्तक्षेप गरेपछि दुई पक्षबीच झडप भै ढुंगा हानाहान गरेका थिए । स्थितिलाई नियन्त्रण गर्न प्रहरीले दर्जनौं अश्रुग्याँस प्रयोग गरिएको थियो ।
भुटानमा धेरै कामहरू आफ्नै प्रकारले भइरहेका छन् । भुटान भारतलाई स्वच्छ ऊर्जा अर्थात् जलविद्युत् निर्यात गर्न र त्यसबाट सरकारी ढुकुटीमा प्राप्त हुने वैदेशिक मुद्रा शिक्षा , स्वास्थ्य सेवा र भौतिक संरचनाको विकासमा लगानी गर्न सक्नेछ । साथै भुटानको वृद्धिको प्रतिफल सबै क्षेत्र र वर्गका जनतासम्म पुर्याउने चाहना पनि रहेको छ ।
यसै पत्रको आधारले तोकिएको अवधिमा खर्च गर्न नपाएका ती बजेट निकासाका लागि कार्यालय प्रमुखले पि | mज रकम जोगाउन बाटो पाएर आफूलाई दबाब दिइरहेको कोषका प्रमुख चन्दि्रकाप्रसाद चौरसियाको भनाइ छ । ' अर्थको पत्रको सांकेतिक आधारले अब बजेट पि | mज हुन पाउने सम्भावना छैन , ' एक कार्यालय प्रमुखले भने , ' सम्भावना टरिसकेकाले आत्तिनुपर्ने अवस्था हराएको छ । '
दोहोरो झडपमा परेर मृत्यु भएका गुलजार खानको शवलाई मंगलबार पनि दाहसंस्कार गर्न सकिएन । दिउसो जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा बसेको पीडित पक्षका परिवारका सदस्य र जिल्ला सुरक्षा समितिका सदस्यहरुहरुको सयुक्त बैठकले खानको शवलाई दाहसंस्कार गरिने सहमति भएपनि त्यसको केही छिनमै खानका परिवारहरुले सो सहमति स्वीकार्य नभएको बताउदै फर्केका थिए ।
काठमाडौं २०६७ वैशाख ८ गते - नइ प्रकाशनले नेपाल राष्ट्र र अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रका गरी नौ जना महानुभावहरूलाई २०६७ सालको विभिन्न पुरस्कार प्रदान गर्ने घोषणा गरेको छ ।
- २२ सेप्टेम्बर , ०९ रातभरी राम्ररी निन्द्रा लागेन । मनमा नानाभाँटी कुराहरु खेलिरहे । दाजुभाउजुले ब्रुनाइबाट पठाउनु भएको पार्सेल आज मात्र पाएकोछु तर खोल्ने साहास गर्न सकिन , त्यसैले जस्तो आएको थियो त्यस्तै राखेकोछु । शायद मेरो बदलामा अरु कोही भैदिएको भए हतार हतार खोलेर हेर्ने थियो होला । यदी फरक समय र फरक पार्सेल भएको खण्डमा मैले पनि मेरो हात पर्ना साथ खोलेर हेर्ने थिएँ होला । मान्छेको बिबशता पनि कस्तो कस्तो हुदो रहेछ । समयसँग जुध्न कति गाह्रो रहेछ , समयलाई स्विकार्न निकै कठिन रहेछ । राती एक बजेसम्म जाक्तै थिएँ , कोल्ते फेर्दा फेर्दै कतिबेला निदाएछु । - २३ सेप्टेम्बर , ०९ बिहान ५ : ४५ तिर उठेर हात - मुख धोएँ । हिजो मात्र पाएको त्यो पार्सेल वा बुवाको फोटो प्याक गरिएको बन्द खाम खोल्ने आँट गरेँ । खोलेर सादर दोघ गरेँ , सफा र चिल्लो सतहमा हात घुमाएँ अनि मेरो सामुन्ने टेबलमा सजाएँ । सधैं झै चार वटा धुप बालेर अगाडि राखिदिएँ । धुप सँग सँगै मेरो मन पनि जल्न खोज्यो , धुपको उडिरहेको त्यो धुवा सँगै कता कता मेरो मन पनि उड्न खोज्यो तर संयमित भएर आँफैले आँफैले रोकेँ । गह भरी आसुँ भरिए तर बग्न दिएन । एक गिलास चिसो पानी पिउने सोचें , सम्झिए बुवाको त्यो अन्तिम चित्कारमा आमाको क्रन्दन । दिमखोलाको चिसो पानी खाने सधैं सधैंलाई अपुरो भैदिएको बुवाको अन्तिम इच्छा । अरु दिन झै चाइनिज चियामा तातो पानी हालेर खान तम्सिएँ । फेरी झलक्क सम्झिएँ , बुवाले बिहान उठ्ने बित्तिकै तातो फिका चिया कहिल्यै नतुताइ सधैं खाने गर्नु भएको । स्याउ झिँके , दुध झिँके , केही कुनै पनि मुखमा हाल्न सकिन । मेरो आत्माले मलाई केही खाने अनुमती नै दिएन । बुवाको हातमा यि सब सुम्पिन मिल्ने भए ! मसँग भएका सबै खानेकुरा बाँडेर खान मिल्ने भए ! बुवाको आँखा एकोहोरो मतिर हेरिरहेका थिएँ । मेरो मन मान्दै मानेन , मलाई हेरेर टोलाई रहेका बुवाका ति दुई आँखाहरु अनि मन्द मुस्कान छरेर बोलाइरहेका झै लाग्ने बुवाका ति ओठहरु , बुवाको अती सुन्दर तस्बिरलाई जसरी हेर्दा पनि मलाई नै चियाइरहे जस्तो लागेर आयो । उहाँले बाँया हातमा लगाउनु भएको घडि , जुन उहाँको अबशेष र चिनोको रुपमा मात्र मसँग मेरो साथमा छ । पहेलो रङको कुर्चिमा बसेर आशिर्वाद दिइरहे जस्तो , गलत कुराबाट सचेत बनाउदै सहि बाटो देखाइरहे जस्तो । मेरै सामु बसेर दिब्य उपदेश दिइरहे जस्तो लाग्यो । मेरो अघिल्तिर मेरो अतितका कल्पना अनायास दोहोरिएर घुम्न थाल्यो । कुनै दिन सोचेको थिएँ , " समयले साथ दियो भने म मेरो बुवाआमा लगायत हाम्रो सम्पूर्ण परिवारलाई चाइना घुमाइ ल्याउनेछु । मैले पढेको क्लास रूम , म बसेको कोठा , सुतेको बेड , फोनमा उहाँहरु सँग कुरा गर्दा हिंडेका बाटा , घुमेका पार्क र ठाउँहरु देखाउनेछु । ' ग्रेट वाल ' चदाउनेछु । " समयले साथ नदिए पनि , भाग्यले घाट गरे पनि आज बुवाको तस्बिर यहाँ सम्म आएकोछ । फोटो मात्र भए पनि मेरो कोठामा आइपुगेकोमा साँच्चीकै बुवा नै आउनु भए जस्तो भाण भैरहेकोछ । मैले चाहेको पनि यही हो तर समय कति क्रुर , कति निर्मम हुदोरहेछ । कस्तो कस्तो अकल्पनिय दुर्दशा भोग्न वाध्य पार्दो रहेछ । भौतिक सम्पन्नता र सक्षमताले बलवान भन्दा पनि सर्बशक्तिमान त समय रहेछ । समयसँग आएको दुर्घटना रहेछ , दुर्घटनाको चोट रहेछ , चोटलाई सहनै पर्ने बिबशता रहेछ , बिबशतालाई जित्न सक्ने सिर्फ मन रहेछ । मनलाई पनि जित्न सक्ने आत्मबल मात्र रहेछ , केवल आत्मबल । बिहान क्लास थियो , क्लासबाट आएर मेरो सिरानीको ठीक माथि कार्ल मार्क्सको फोटो राखेँ । मार्क्सको दाँया बाँया माओत्से तुङ , मदर टेरेसा , गान्धी , चे ग्वभेरा , नेल्सन मण्डेला , शेक्सपियर लगायतका मेरा आदर्शहरुको फोटो टाँसे । कार्ल मार्क्सको सिधा माथि बुवाको फोटो राखेँ । विश्वका ति महामानवहरु लाई धेरैले आदर्श ब्यक्ति मान्छन् तर मेरो बुवा त मेरो लागि अनेक कोणबाट सबै भन्दा अग्लो , चौडा र ठुलो आदर्श हुनुहुन्छ । मेरो आदर्शहरु भन्दा पनि धेरै माथि म मेरो बुवालाई पाउछु । जती धेरै ति संसारकै आदर्शहरुबाट सिक्न सक्छु , त्यो भन्दा कयौ गुणा म मेरो बुवाबाट सिकेकोछु र सिक्छु । उनिहरुको जस्तै निश्चित सिद्दान्त र दर्शनका कुरा नहोला तर म मेरो बुवासँग सामाजिक व्यबहार बदी लिएकोछु । मैले सिद्दान्त र दर्शनका कुरा सामाजिक व्यबहारका एउटा भाग मात्र ठान्छु । मेरा ति आदर्शहरुको जीवनीबाट मैले जती प्रोत्साहन पाउछु , त्यो भन्दा धेरै माथि म मेरो बुवाको जीवनीमा पाउछु । मेरो बुवा मेरो लागि संसारका मेरो आदर्शहरुमा पनि आदर्श पुरुष हुनुहुन्छ , तसर्थ मेरो बुवाको तस्बिर सबैभन्दा ऊच्च स्थानमा राख्नु अनुचित हो जस्तो लाग्दैन । मैले सधैं मेरो मुटुको धद्कन सुन्ने गरेकोछु , मेरो आत्माको आज्ञा पालन गर्ने गरेकोछु । मेरो आत्मा यही भन्छ , " मेरो बुवा संसारका मेरा आदर्शहरुमा पनि आदर्श हुनुहुन्छ । " उहाँको जती प्रभाव मेरो दैनिक जीवन र व्यबहारमा परेको छ , त्यती अरु कसैको पनि परेको छैन र पर्न सक्ने पनि छैन । उहाँको स्थान मेरो मन , मस्तिष्क र मुटुको ऊच्च सिहाँसनमा सधैं आसिन रहि रहनेछ र म आफ्नो सौभाग्य सम्झेर जीवनभरी निरन्तर पुजिरहनेछु ।
वरिष्ठ साहित्यकार टीकाप्रसाद लामिछानेको अध्यक्षतामा र वरिष्ठ कवि एवम् छन्दनायक माधव वियोगीज्यूको प्रमुख आथित्यतामा पल्लव साहित्य प्रतिष्ठानका अध्यक्ष ऋषिप्रसाद लामिछाने गोर्खेसाइँलो स्वयम्ले कार्यक्रम साचालन गर्नु भएको थियो । यसरी अत्यन्त उल्लाहासपूर्ण वातावरणमा चलेको कार्यक्रममा वरिष्ठ साहित्यकार प्रा . डा . गोपाल भण्डारी धनकुटा हालः धरान सुनसरी वरिष्ठ कवि एवम् साहित्यकार उज्ज्वल जि . सी . थान्सिङ नुवाकोट हालः काठमाडौँ वरिष्ठ साहित्यकार देवीप्रसाद रेग्मी वनबासी वालिङ न . पा . - ७ स्याङ्जा वरिष्ठ साहित्यकार एवम् स्तम्भकार जयदेव भट्टराई वटु काठमाडौँ समेत ४ जनालाई फूलमाला दोसल्ला सहित ताम्रपात्रमा पल्लव साहित्य सम्मान - २०६७ समर्पण गरिएको छ भने पुरस्कारतर्फ दुल्लभ लामिछाने स्मृति पुरस्कार एवम् पल्लव साहित्य सम्मान - २०६७ वरिष्ठ साहित्यकार प्रा . डा . नारायणप्रसाद खनाल भरतपुर - ५ चितवन गङ्गा भद्रशीला स्मृति पुरस्कार एवम् पल्लव सम्मान - २०६७ वरिष्ठ साहित्यकार रमा शर्मा का . म . न . पा - १५ डल्लु काठमाडौँ भाष्कर लामिछाने लोकसंस्कृति पुरस्कार एवम् पल्लव सम्मान - २०६७ वरिष्ठ लोक - साहित्यकार विश्वप्रेम अधिकारी पुतलीबजार न . पा . १२ स्याङ्जा बोधनाथ - हिमकुमारी लामिछाने स्मृति पुरस्कार एवम् पल्लव सम्मान - २०६७ वरिष्ठ कवि एवम् साहित्यकार दीपक सोती पिठौली नवलपरासी धनवाणी युवासाहित्य पुरस्कार एवम् पल्लव सम्मान - २०६७ जागरुक युवा साहित्यकार कल्पना काफ्ले धनुकुटा हालः चन्द्रगढी झापा लाई प्रदान गरिएको थियो । आदर्णीय वरिष्ठ साहित्यकार नवराज सुब्बालाई गतसाल पल्लव सम्मान - २०६६ द्वारा सम्मान गरिको थियो । उहाँको व्यस्तताले गतसाल कार्यक्रममा उपस्थित हुन सक्नु भएन तसर्थ उहाँलाई सम्मान गरेको फुलमाला दोसल्ला र ताम्रपत्रमा लेखिएको सम्मानपत्र पनि यही कार्यक्रममा हस्तान्त्रण गरिने छ ।
प्रकोपबाट प्रभावित क्षेत्रमा तत्कालीन उद्धार तथा राहतका लागि कैलालीमा रु . ५० लाख , बाजुरा , कालीकोट र कञ्चनपुर जिल्लामा रु . २० / २० लाख , अछाममा रु . १५ लाख , डडेल्धुरा र गुल्मीमा रु . १० / १० लाख तथा सल्यान , डोटी , दार्चुला , बझाङ , बर्दिया र सङ्खुवासभामा रु . पाँच / पाँच लाखका दरले रु . एक करोड ७५ लाख निकासा पठाउने निर्णय भएको छ ।
हङकङको चुनवानमा गरिन्दै आएको साहित्यिक छलफल याउ मा तेइको म्याक डोनाल्डमा सम्पन्न भयो । छलफलमा कवि टंक सम्बाहाम्फे , बिमल राई , गजलकार विष्णुनन्द चाम्लिङ , समालोचक तथा कवि दाजु गुरुङ् , गायिका तथा गीतकार शुशिला थुलुङ र म देश सुब्बा उपस्थित भएका थियौँ । यो हङकङलाई उज्यालो बनाउने हाम्रो नियमित कार्यक्रम हो । यो क्रम ५ वर्षदेखि निरन्तर गरिरहेका छौँ । यसले हङकङलाई बौद्धिक जमातमा निकै उज्यालो बनाएको छ । यो वैचारिक मञ्चनको चौतारी । यसमा धेरै भन्दा धेरै साहित्यकार , पाठक , समालोचक बोलाउँदै आएका छौँ । तर पनि समयले तिहुनभुटुन साटेर खानुपर्ने ठाउँमा भनेको जस्तो नहुँदोरहेछ ।
जनपद झॉंसी दिनांक 11 . 05 . 11 को थाना सदर व एसओजी की संयुक्त टीम द्वारा मथुरापुरा रेलवे क्रासिंग के पास से मुठभेड़ के उपरान्त 04 अभियुक्तों 1 . कृष्णकान्त , 2 . राहुल पटेल , 3 . गजेन्द्र पटेल व 4 . जितेन्द्र को गिरफ्तार किया गया । इनका एक साथी मोटर साइकिल छोड़ कर भागने में सफल रहा । इसकी गिरफ्तारी के प्रयास किये जा रहे है । गिरफ्तार अभियुक्तों के कब्जे / निशादेही से चोरी की 12 मोटर साइकिलें व 01 तमंचा 315 बोर , 04जीवित / 01 खोखा कारतूस बरामद हुये ।
तेस्रो प्रेममय कविता उत्सबमा स्वागत छ बिगत तिन बर्षदेखी नियमित रुपमा भ्यालेन्टाइन्स डेको अवसर पारेर न्युयोर्क वाट प्रशारण भईरहेको नेपाली रेडियो हिमाली स्वरहरुले यही फेब्रुवरी १४ तारिकको दिन न्युयोर्कको कुईन्स लाइब्रेरीमा प्रेममय कबिता उत्सबको आयोजना गर्यो । करिब दुई दर्जन भन्दा बढि कबि एवं कबियत्रीहरुले नेपाली र अंग्रेजीमा आ आफनो कबिता बाचन गरेका थिए । मुलत श्रङ्गारमा रहेर बाचन गरिएका कबितामा वालबालिका देखी सबै उमेरका कबि एवं कबियत्रीहरुको उपस्थिति रहेका थियो । सो अवसरमा बिभिन्न कबि एवं कबियत्रीहरुका कृतिहरु एक अर्कालाई उपाहार दिएको थियो ।
प्रधानमन्त्रीका एक सहयोगीले भने जनकपुरको कार्यक्रमअनुसार बिहीबार नै कांग्रेस नेताहरूसंँग भेटघाटको समय मिलाउने जानकारी दिएका छन्् । ' उहाँहरूले भन्दा त जतिबेला पनि समय मिलिहाल्छ नि , ' उनले भने , ' तर बिहीबारै जनकपुर जानुपर्ने भएकाले त्यो कार्यक्रमअनुसार मात्रै भेटघाटको समय मिल्छ । ' शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माणलाई ओझलमा पार्ने गरी बजेट ल्याउन लागेको भन्दै मुख्य प्रतिपक्षसहित ९ राजनीतिक दलले आपत्ति प्रकट गरेका छन् । उनीहरूले अधिवेशन सञ्चालनमा असहयोगको घोषणासमेत गरिसकेका छन् । ' शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माणमा अर्जुनदृष्टि भन्ने तर त्यसलाई किनारा लगाउने गरी बजेट अधिवेशन ल्याउन खोजेर सबै दललाई त्यतैतिर किन तान्न खोजियो ? , ' घिमिरेले भने , ' यो गम्भीर आपत्तिजनक र षड्यन्त्रबाट
दीपंखा यात्रा मार्ग ललितपुर नागबहालबाट शुरु भएर ललितपुरको इलालन्हे क्वाथभट्ट कुम्भेश्वर टंगल तःबहाल लगनखेलको महालक्ष्मी हुँदै बंुगमती खोकना चोभार झ_िम्सखेल भएर काठमाण्डौं टेकु स्थित पचली भैरव अटको नारायण मरु विष्णुमती सितापाइला इचंगु हलचोक हुँदै स्वयम्भु पुगेर निर्धारित समयसम्म विश्राम गर्दछन् । त्यसपछि स्वयम्भुबाट विजेश्वरी श्रीघलः म्हेपी लाजिम्पाट नारायणहिटी नक्साल टंगाल चण्डोल महाकाल भएर बौद्ध पुग्छन् । विहान सबेरै दीपंखा यात्रामा हिडेका यात्रुहरु बौद्ध पुग्दा मध्यरात हुन्छ । दिनभरिको पैदल थकानमा निर्धारित समय सम्म विश्राम गर्दै रात्री भोजन लिन्छन् । विहानी प्रथम प्रहरमा बाग्मती नदीमा पुगेर स्नान गरी नित्यपूजा गरेपछि पुन यात्राको थालनी हुन्छ । बाग्मती क्षेत्रमा रहेका प्रख्यात देवी देवता गुहेश्वरी गोरखनाथ श्री पशुपतिनाथ नीलवृष परिक्रमा गर्दै कोटेश्वर पुग्छन् । त्यहाँबाट ललितपुर प्रवेश गर्ने क्रममा सिखबहिल च्यासल दुपाट हुँदै मतिको - वटुक मा पुगेर दीपंखा यात्रा समापन हुन्छ । यसरी दीपंखा यात्राको पुरै मार्ग अर्थान एक सय ३१ देवीदेवताको दर्शन गरेर फर्किएका भक्तजनहरु जब ललितपुर लगनखेलको वटुक भैरव स्थान हुँदै महालक्ष्मी आइपुग्छन् । उनीहरुका आफन्तहरु परिवारजनले स - सम्मान टिका लगाई सगुन दिएर घर भित्रयाउने चलन छ । जनकथन यस्तो पनि छ कि सगुन नदिएमा दीपंखा यात्रामा प्राप्त हुने धर्म उपलब्धि पूर्ण हुँदैन यात्रामा विभिन्न बौद्ध र हिन्दूका प्रमुख देवीदेवता र अष्टमात्रिकामा अनेक प्रकारका खाद्य पदार्थ धुप दिपबती नीलवृष छापिएको प्रतिमूर्ति वा सो इच्छाले भेटी चढाई अहोरात्र लगभग ३० घण्टा पदयात्रा गरिन्छ । यात्रामा गएको परिवारलाई घरकै मान्छेले सगुन दिएपछि मात्र यात्रा सम्पन्न हुने थिहंटीका बासिन्दा चन्द्रवती श्रेष्ठ भन्छिन् सगुन नदिए पछि धर्म प्राप्त गर्न सकिदैन ।
बिज्ञप्ती मार्फत उक्त पार्टीले जिल्लाको बिमदेखिका घटनालाई जोडेर कपोलकल्पित भ्र्रम छर्ने काम भएको दाबी गर्दै त्यसको सप्रमाण पेस गर्न र पुष्टी गर्नका लागि स्थानीय अन्य राजनीतिक दलहरु र प्रहरी प्रशासनलाई चुनौती समेत दिएको छ ।
खाम भाषीहरुको ज लजला क्षेत्रमा बसोबास छ । रोल्पा नेपालकै मगर जातिको बाहुल्यताको हिसाबले पाल्पापछिको दोस्रो हो । जलजला क्षेत्रसँग जोडिएका थबाङ जेलबाङ उवा मिरुल धबाङ सेरम गाम कुरेली ह्वामा आदि खाम भाषी बस्ती हुन् । भेषभुषा रहनसहन र यहाँको जीवनशैली मौलिक छ । माघेसङ्क्रान्ति र भूम्या यस क्षेत्रका प्रमुख पर्व हुन् । भूम्या मारुनी पैसेरु सारङ्गी रोल्पाका प्रमुख नृत्य हुन् ।
संसदमा आइतबार सरकारका वार्षिक नीति तथा कार्यक्रम प्रस्तुत गरेपछि संक्षिप्तरुपमा राष्ट्रपतिले भने , ' अब मुलुकलाई समृद्धितर्फ लैजान म संविधानसभालाई आहृवान गर्छु । '
आज हामी एउटा विषयको उठान गरौं , लोकतन्त्र र प्रशासनयन्त्रका बीचको सम्बन्ध शास्त्रीय होस् या आधुनिक मान्यतामा कस्तो हुनुपर्छ भन्ने एउटा दार्शनिक मान्यताका विषयमा । यो कुनै प्रशासनविद्को मान्यता होइन । यो नितान्त अर्थ राजनीतिक दृष्टिकोण हो । लोकतान्त्रिक सरकार हुँदाहुँदै पनि मानसिक रूपले सरकार आफूलाई सर्वशक्तिमान , सर्वसत्तावादी पुरातन सोचको अधिनायक यदि सम्भिmन्छ भने उसले आफैंलाई कार्यकारी र आफैंलाई न्यायकर्ताको रूपमा प्रस्तुत गर्ने प्रयत्न गर्छ । सामान्यतः हेर्दा उसले आफ्नो शक्तिलाई वितरण गर्न खोजेजस्तो देखिए तापनि यथार्थमा अर्कोले उसको शक्तिको दुरुपयोग गरिरहेको हुन्छ । यसरी एकपछि अर्को शक्तिशाली हुँदै जाँदा शक्तिको मात्रै वितरण हुन्छ , सेवाको वितरण हुन सक्दैन । यो लोकतान्त्रिक पद्धतिसित मेल खाने किसिमको प्रशासनयन्त्र हुन सक्दैन । लोकतान्त्रिक मूल्यसँग प्रशासनयन्त्रको ढाँचा बेग्लै प्रकृतिको हुनुपर्छ भन्ने मान्यता लोकतान्त्रिक पद्धतिसित आत्मसात् गर्न नसक्ने राजनीतिक दर्शन बोकेकाहरूले बुझ्न सक्दैनन् । त्यसैले अहिलेको सरकार जो माक्र्सवादी , लेनिनवादी र माओवादी आस्था बोकेका दलहरूको गठबन्धनले बनेको छ त्यसले गरेको प्रशासनिक यन्त्रमाथिको बितण्डाले त्यही नै दर्साएको छ ।
अन्नपर्ूण्ा चौथो हिमाल सफलतापर्ूवक आरोहण गरेकी मनु गुरुङको अनुहार मनाङमा आईपुग्दा २ साता अघिको भन्दा निकै फरक थियो । केही डढेजस्तो , सफा गर्न नपाएजस्तो , केही लत्पतिएजस्तो , नरमाईलो साथै चिन्ता भएजस्तो । माथिल्लो मनाङ आईपुग्नासाथ मनुको मुहारमा एक्कासी परिवर्तन आयो , आफ्नै जिल्ला र गाउँठाउँका वासिन्दाले उनलाई भब्य सम्मान गरेर बधाई दिए , त्यसपछि उनको खुसीको सीमा नै रहेन । २४ वषर्ीया मनु मनाङको थोँचे गाविसस्थित तिल्चे गाउँका वासिन्दा हुन् । उनले यसअघि टेण्ट पिक र चुलु हिमालको समेत सफल आरोहण गरिसकेकीछन् ।
साक्षरता प्रतिशत दर ६९ . ६८ % छ , यसमा लिङ्गीय दृटिकोणबाट हेर्दा पुरुषमा ७६ . ७३ प्रतिशरत तथा महिलामा ६१ . ४६ प्रतिशत छन । सरकारी विद्यालयहरुको संख्या १५४५ छ तथा १८ निजी विद्यालयहरु पनि छन् , जो मुख्य नगरहरुमा छन् । [ ११ ] उच्च शिक्षाको लागि सिक्किममा लगभग १२ कलेज तथा अन्य विद्यालय छन । राज्यमा सन् २००७मा केन्द्रीय विश्वविद्यालय सिक्किम विश्वविद्यालयको स्थापना भएको छ जो भारतका प्रमुख विश्वविद्यालयको रुपमा स्थापित छ । यसका अतिरिक्त सिक्किम मणिपाल विश्वविद्यालय नामको निजी विश्वविद्यालय पनि छ , यसले ईन्जिनियरिङ , चिकित्सा तथा व्यबस्थापनको क्षेत्रमामा उच्च शिक्षा प्रदान गर्दछ । राज्यद्वारा - संचालित बहुशिल्प , उच्च प्राबिधिक प्रशिक्षण केन्द्र ( Advanced Technical Training Centre ) तथा कम्प्यूटर तथा संचार प्राविधिक केन्द्र ( Centre for Computers and Communication Technology ) आदि ईन्जिनियरिङको शाखाहरुमा पाठ्यक्रम चलाउँदछ । ATTC बोरदांग , सिंगताम तथा CCCT चिसोपानि ( chisopani ? ) , नाम्ची मा छ । पहिला धेरै जसो विद्यार्थी उच्च शिक्षाको लागि सिलगुढी अथवा कोलकाता जाने गर्थे भने अब सिक्किममा नैं उच्च शिक्षाको उचित व्यवस्था छ ।
रेफ्रीविरुद्ध उजुरी हालिने - नवीन अर्याल , ढाका , माघ १९ - कुवेती लाइन्सम्यान नासिर अलसाती सोमबारको खेलमा ' भिलेन ' बनेपछि नेपाली फुटबल टोली एघारौं सागको लिग चरणबाटै बाहिरिएको छ ।
चोक तथा राजमार्गमा कर उठाएको भेटिएमा कारबाही गर्ने प्रनाउको प्रतिबद्धता ! भाषा शर्मा बागलुङ कात्तिक १५ । नेपाल राष्ट्रिय उद्योग ब्यापार संगठन बागलुङका अध्यक्ष कृष्ण केसीको नेतृत्वमा ब्यवसायीहरुको एक टोली आज जिल्ला प्रहरी कार्यलयमा डेलिगेशन गएको छ । उद्योग बाणिज्य संघ बागलुङले राजमार्गमा कर उठाउने कार्य जारी राखेको भन्दै ब्यवसायीहरु डेलिगेशन गएका हुन । सो अवसरमा जिल्ला प्रहरी कार्यालय बागलुङका प्रहरी प्रमुख प्रहरी नायव उपरीक्षक उमाप्रसाद चुर्तबेदीले गैर कानुनी रुपमा कर उठाउन नपाईने भन्दै चोक तथा राजमार्गमा कर उठाएको भेटिएमा कारबाही गर्ने प्रतिबद्धता जाहेर गर्नुभएको छ । उपभोक्ता माच बागलुङका अध्यक्ष शैलेन्द्रकुमार श्रेष्ठ सहित संगठनका उपाध्यक्ष राज थापाकोषाध्यक्ष रतन मलेपतिरुद्र महतपुर्व अध्यक्ष लालचन्द्र राजभण्डारीहोटल ब्यवसायी संघ बागलुङका अध्यक्ष बिकाश श्रेष्ठऔषधी ब्यवसायीको तर्फबाट हरी सापकोटासंगठनका सदस्य बाबुलाल शाक्यनिरज शाक्यअर्जुन चोखाल लगायतको टोली डेलिगेसनमा सहभागीता रहेको थियो । यसैबिच बागलुङका उद्योगी ब्यवसायी र प्रहरी प्रशासन बिच आज जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा अन्र्तकि्रया कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । बागलुङका बजारमा उद्योग ब्यापार संन्चालन गदै आएका ब्यापारीहरु र प्रहरी नायव उपरीक्षक उमाप्रसाद चुर्तबेदीबिच भएको छलफलमा प्रहरीले पछिल्लो समयमा बागलुङमा उद्योगहरुको सुरक्षा र जुवातासजाडरक्सी सेवनमा गरेकेा कडाईका बारेमा छलफल भएको छ । छलफलमा ब्यवसायीहरुले प्रहरीले गरेको कार्यको प्रशसा गदै बागलुङमा परम्परागत बिकृतीलाई हटाउनका लागि अझै प्रभाबकारी हुन सुझाब दिएका थिए ।
नेकपा एमालेका तत्कालीन अध्यक्ष स्व . मनमोहन अधिकारीको आठौँ स्मृति दिवसका अवसरमा मनमोहन स्मृति प्रतिष्ठान र उपत्यका समन्वय कमिटीद्वारा आयोजित ' संविधानसभाको निर्वाचन र सहकार्यको संस्कृति ' विषयक विचार गोष्ठीमा उहाँले नयाँ संविधान निर्माण नभएसम्म दलहरूबीचको एकता र सहकार्य टुट्न नदिई बलियो बनाइराख्नुपर्ने बताउनुभएको छ ।
राष्ट्र बैंकले तरलता प्रवाह गर्न दिएको माध्यम ढिलो आयो । यसले समस्या झनै बढायो । हुन त अहिले अन्तर बैंक ब्याजदर ६ प्रतिशत छ । वर्षको अन्त्यमा सधैं प्रणालीमा तरतला आएकै देखिन्छ । हाम्रो कर्जा निक्षेप अनुपातलाई पुँजीसँग जोडिएको छ । त्यसो नगर्दा यो अनुपात धेरैको ९० प्रतिशतमाथि छ । पहिले यो ८० देखि ९० बीच रहँदा मात्र सजिलो अवस्था थियो ।
बानान्यौ वैनिचि सिलीदा छाम्मातिरे पुसिएकै झारासो इरिलुङ लाम्मातिरे खैमो छूलै वाई - वाई पाङासौ बोखा रिङे एन्यु खैनी हुलामामै ल्यावा चाम्मातिरे उम्पा - उम्पा बुङा बाते सेला - सिसिमपाले रोको कैचि लंलि लुइमा खारु ङल्मातिरे खिया - सुङमै आबुलिम युङमा ओइना बाबै सिरी - नाम्रि मातै ओइना आसो खिम्मातिरे खैपाचि वा ख्लाक्यो वो इमो चुङदा म्हैपा चि दे - दे पम्ये झारा खोम्मातिरे
१२ जुलाई , ०११ । सुर्खेत कारागारबाट मंगलबार बिहान दुई जना कैदी पर्खाल फोडेर फरार भएका छन् । कारागारबाट फरार हुनेमा विजयविक्रम शाह र थुन्न बहादुर शाही रहेको प्रहरीले जनाएको छ ।
भर्खरैमात्र एक अन्य दलका नेतालाई तपाईका कार्यकर्ताले लखेटी लखेटी पिटे । उनको ढाड नै भाँचिएको छ रे ! ' त्यो हाम्रा कार्यकर्ताले होइन जनताले लखेट्दा भाग्ने क्रममा लडेर उनको ढाड भाच्चिएको हो । ' तपाईहरुले कब्जा गरेको घरजग्गा कहिले छाड्ने ? ' हेर्नुस् हाम्रो दलको नीति अब कसैको जग्गा कब्जा गर्ने छैन । यस कुरालाई हाम्रा श्रद्धेय अध्यक्षले पनि बताइसक्नु भएको छ । '
महासन्धीले घरेलु कामदारलाई वीजयी तुल्याएको जनाउँदै कोलिसन फर माइग्रेन्ट्स राइट्सका अध्यक्ष ज्याकी उतामीले लैंगिक न्यायलाई प्रवर्द्धन गर्न र कामदारको शक्ति बढाउने यसले निर्णायक भूमिका खेल्ने बताए । " आइएलओ महासन्धी १८९ सबभन्दा नयाँ अन्तर्राष्ट्रिय कानुन हो , जसले घरेलु कामदारलाई न्यूनतम कानुनी पहिचान दिनुको साथै आप्रवासी कामदार सम्बन्धी विश्वव्यापी मान्यताको तहमा उनीहरूको अधिकारसुनिश्चित गरेको छ " , संयुक्त वक्तव्यमा भनिएको छ ।
एचकेनेपाल डट कम संवाददाता - छिमेकी जिल्ला कास्कीमा देखिएको बर्डफ्लुको सङ्क्रमण तनहुँको सदरमुकाम दमौलीमा पनि देखा परेको छ । दमौलीमा बिक्रीमा राखिएको कुखुरा मर्न थालेपछि गरिएको परीक्षणमा यस्तो रोग देखा परेको बर्डफ्लु नियन्त्रण कक्ष पोखराले जनाएको छ ।
अक्टोबर ९ ( भुटान समाचार ) । राजकुमार जिग्येल वाङछुकले पेरिसमा अक्टोबर ६ का दिन ' Dragon ' s Gift - Scared arts of Bhutan ' प्रदर्शनीको उद्घाटन गरे । उनलाई त्यहा Musee Gulmet का प्रमुख Dr Jacque Gies ले स्वागत गरेका थिए ।
स्यानु पाईजा यो साँझ जहिले पनि मेरो चियो गर्छ आउँदा जाँदाको अनुहार हेरेर म भित्रको अनुमान लगाउछ म महसुस गर्छु - म मुस्कुराउनुको अर्थ हरेक चोटी गलत लाग्छ म महसुस गर्छु - म उदास हुनुको अर्थ हरेक चोटी अनर्थ लाग्छ मान्छे हुँ मान्छे को मन मान्छे बनेर नबुझी यी साँझहरु जासुसी बन्नेर मलाई नियाल्छन अनि - काल्पनिक रिपोर्टहरु तयार गर्छन गुजमुजुल्टिएका शब्दहरु मा मलाई जहिले पनि बिग्रेको मान्छे सुध्रन नसक्ने मान्छे साबित गर्न खोज्छन सुलसुले जस्तै ओथारो बसेको कुखुरीलाई आक्रमण गर्दछन अनि बिग्रेका अण्डाहरु मलाईनै हिर्काउनलाई खोल्टी भरि बोक्छन बिचरी सुलसुले लागेको कुखुरी अन्योलको तातो खरानीमा भुटभुटी खेल्छे केहि प्बाँखहरु पोलिन्छन गन्ध बाहिर सम्म फैलिन्छ स्यालहरु थुकनिल्छन साँझ अब उस्को पछि लाग्छ अब उस्को चियो हुन्छ बिश्वास को कम्जोर धागो छिन्दै यहाँ निर्दोषहरु बदनाम हुन्छ यो साँझ यसरी नै सबको पछि लागेको छ होसियार ! यो साँझ सबको पछि लागेको छ तिमीलाई बदनाम साबित गर्न भित्ता भित्तामा कान थापेको छ
सर्बप्रथम् समाचार प्रसारणको लागि hk nepal . com लाइ धन्यबाद ।
कार्रवाई भोजन सेवित पुल मोटरसाइकिल खिलाड़ी 1 समय खेल युद्ध बर्गर मारो उन्हें ऊपर भूमिका खेल लड़की कूद साहसिक कार्य गेंद उछाल खरीद उपकरण उन्नयन
म ६० वर्षी भए । जाडो मौसम आयो कि मलाई श्वासप्रश्वासको समस्याले सताउछ । मेरा साथीहरू शारीरिक व्यायाम गरे यो समस्या ठीक हुन्छ भन्छन् । के यो सत्य हो ?
त्यसको डेढ घण्टापछि प्रहरी निरीक्षक बस्नेत तीनमध्ये हामी चढेको एउटा बस मात्र भए पनि छुटाइदिन त्यो असंगठित भीडसँग आग्रह गर्न थाले । कानुन हातमा लिएर यात्रुलाई बन्धक बनाउन हिम्मत गर्नेहरू झुक्याउन पनि उत्तिकै सिपालु थिए । उनीहरूले बसको साँचो आफ्ना साथीहरूले काठमाण्डौ लिएर गएको बहाना बनाएर जिल्याइदिए । उनीहरूमध्येकै एक जना अलि भद्र देखिने व्यक्तिले बस छाड्न नसकिने तर यात्रुलाई अर्को बस चढेर जान दिने बताए । तुरुन्तै उनको भनाइको प्रतिवाद गर्दै एउटा समूहले भन्यो , ' यात्रुलाई जान दिएपछि बस बोल्दैन अनि हाम्रो माग चाँडै पूरा गर्न समिति ( बस सञ्चालक ) लाई कसले दबाब दिन्छ ? हुँदैन यात्रु छाड्न । ' तिनीहरूले बसको दायाँवायाँ र बसमुनि बिचल्लीसँग बसिरहेका यात्रुहरूतिर फर्केर फेरि दोहोर्याए , ' चाँडै जान मन भए फोन गरेर अब बस बाँकी बस्दैन , दुईटा बसका यात्रु काठमाण्डौ आएर काउण्टर पनि जलाइदिन्छौं भन्नू , नत्र बास यहीं हुन्छ । ' उनीहरूको चेतावनीपछि बैतडीको खोसलेक जान हिंडेका नारायणदत्त भट्ट लगायतका यात्रुहरू टिकटको नम्बरमा फोन गरेर त्यही वाक्य दोहोर्याइरहेका थिए । अन्य यात्रु आतंकित मुद्रामा देखिन्थे ।
महाबाणिज्यदूतावासले नेपालका सबै नेपाली प्रकाशकहरुलाई पनि हंगकंग बुक फेयरमा सहभागिता जनाउंन आग्रह गरेको छ ।
शान्त मनले सोच्ने हो भने भारत र नेपाल दुवैले एकअर्काका सुरक्षा संवेदनशीलताप्रति वैधानिक ढंगले ठोस काम गर्ने बेला भइसक्यो । होइन भने कुनै ठूलो आतंककारी दुर्घटनाले नेपाल र भारतलाई त्यो काम गर्न बाध्य तुल्याउने छ । आज भारतलाई लाग्छ कि नेपाललाई ' ट्रान्जिट प्वाइन्ट ' बनाएर भारतविरुद्ध गतिविधिहरू सञ्चालन भइरहेका छन । ठीक यसैगरी हामीलाई पनि लागेको छ कि भारतले केही स्थानमा सीमा मिचेको छ , मधेसमा उत्पन्न हिंसात्मक गतिविधिमा संलग्न मानिसहरू भारतमा लुकेर बसेका छन् । दुवै पक्षका दाबीमा सत्यताको महत्त्वपूर्ण अंश छ ।
पूर्णिमाको पूर्णचन्द्र उदाए झै तिम्रो मुहार कल्पनामा बोलुँ लाग्यो रातो झोला बोकेकीलाई
दमन राई / खोटाङ जेठ ४ , लामो समयसम्म पानी नपरेपछि खोटाङको चिसापानी र खोटाङ बजारका किसानहरुले भ्यागुताको बिहे गरिदिएका छन् । ९ महिना अघिदेखि पानी नपरेपछि चिसापानी र खोटाङ बजारका किसानहरुले स्थानीय सावा खोलाको भानुमतीमा गएर भ्यागुताको बिहे गरिदिएका हुन् । दुई हजार बढि किसानहरुले बाजा - गाजासहित खोलामा गएर धुमधामकासाथ भ्यागुताको बिबाह गरिदिएका हुन् । किसानहरुले भ्यागुताको बिबाहसंगै पिपल र आँपको पातको एक हजार आठ वटा खोची दुना गाँसेर पानीको माग गर्दै खोलामा बगाएका चिसापानीका स्थानीय शिक्षक कपिलमणी घिमिरेले जानकारी दिनु भयो । ६० वर्ष यताकै लामो मानिएको खडेरीले जिल्लाको दक्षिणी क्षेत्रका चिसापानी खोटाङ बजार दिप्लुङ बड्कादियाले सुन्तले फक्टाङ मौवाबोटे पौवासेरा बराहपोखरी साउनेचौरलगायत दर्जनौं गाबिसका किसानहरुले अन्न - वाली लगाउन पाएका छैनन् । पानीको अभावमा चैते धानको बीउ ब्याडमै फुलेको छ भने समयमा मकै पनि छर्न सकेका छैनन् । बाजा - गाजकासाथ माईकिङ गर्दै खोलामा पुगेका किसानहरुले ईन्द्रको प्रार्थना गरेका छन् । उनीहरुले एक आपसमा पानीले छ्यापाछ्याप गर्दै ॐ लेखेको पिपल र आँपको पात पनि खोलामा बगाएका शिक्षक घिमिरेले बताउनु भयो । यस्तै बर्षेवाली लगाउने समय बितिसक्दा पनि पानी नपरेपछि रतन्छाका किसानले नाग पूजा गरेका छन् । रतन्छा - ४ का किसानले बेरिया खोलाको फराके दहमा जाँड - रक्सी चढाएर नाग पूजा गरेका हुन् ।
उहाले कानुनमा सुधार गर्दै कार्यन्वयनमा जोड नदिए सम्म जातिय लैङ्गिक लगायतका बिभेद कायम रहिरहने भएकाले सबै कानुन कार्यन्वयनमा एक भएर लाग्नुपर्ने बताउनुभयो ।
काठमाडौं , माघ २ ( नागरिक ) - मिस नेपाल सदीक्षा श्रेष्ठले आफ्नो कसैसँग सम्बन्ध गाँसिएको खुलाएकी छिन् । पयर्टन वर्ष २०११ को प्रचारप्रसारमा व्यस्त सदीक्षाले इन्टरनेटको सामाजिक सञ्जाल फेसबुकको ' स्ट्याटस ' मा गत पुस २७ मा यो खुलासा गरेकी हुन् । मिस नेपाल भएको चार महिनापछि सदीक्षाले आफ्नो निजी सम्बन्धका बारेमा यस्तो जानकारी दिएपछि उनका धेरै साथीभाइ आश्चर्यमा परेका छन् ।
उड्न देउ दिदी मनभित्रका चरीहरु हुर्याइदेउ अब जाली तिलहरीहरु फरियामा आशु पोखी धमिलिन्छ्यौ किन ? सिन्दुरमा जीवन जोखी बली दिन्छ्यौ किन ? जन्माउ न फेरी , आकाश छुने परीहरु हुर्याइदेउ अब जाली तिलहरीहरु दैलोमै जून टेक्छिन् आवाज त देउ सँगसँगै धर्ती फुल्छिन कहाँ लाचार छ्यौ ? घेर बादल , फेर आकाश , ए ! नवनारीहरु हुर्याइदेउ अब जाली तिलहरीहरु
ऋाफ्ना सहयात्रीलाई छोडेर यतिखेर म भरत गौतम र उनको पारिवारिक सदस्यहरुसंग गफिदै छु । ब्ुटवलतिरका यी गौतम दाजुभाइ र उनीहरुका दुइ दिदीबहिनीको टोली यो तिर्थयात्रामा लामबद्ध भएर गन्तव्य पुग्न आतुर छ । सानो ठिमी स्थित परीषा नियन्त्रण कार्यालयमा कार्यरत उनले काठमाडौंको कोलाहल बाट मुक्ति पनि पाइने र केही धर्मकर्म पनि कमाइने हुनाले साउने झरीमा यो उकालो हिड्ने रहर गरेका रहेछन् । च्ौध वर्षकाठमाडौं बसियो , के गर्ने अवसर त्यही छ जस्तो लाग्ने , वातावरण हेर्यो कहिले यो खाल्टो छोडेर निस्कौं जस्तो हुन्छ , उनको उकुसमुकुस छताछुल्ल भयो । म्ौका पायो कि यस्ता गाउँतिर बत्तिने उनीहरुले जागिर र सन्तानका भविष्यलाई हेरेर मात्र काठमाडौं बस्न बाध्य भएको भन्दा मैले गाउँबाट बर्सर्ेे काठमाडौं खाल्टोमा पस्ने हजारौं युवाहरुको बथानलाई सम्झे ।
* जौं न मिलिहि बरु गिरिजहि जोगू । गिरि जड़ सहज कहिहि सबु लोगू ॥ सोइ बिचारि पति करेहु बिबाहू । जेहिं न बहोरि होइ उर दाहू ॥ 3 ॥
भर्खरै सकिएको राष्ट्रिय कविता महोत्सवमा तेस्रो भएका बाबु त्रिपाठी र राबत दुवै उत्तिके जमे इटहरीको कार्यक्रममा बाबु त्रिपाठीले आफ्नो गजल सुनाए यसरी
जापानमा शताब्दीकै ठुलो भुकम्प गएको एक दिन वित्न नपाउदै नेपालमा पनि भुकम्पको धक्का महशुस गरिएको छ । पर्वत जिल्लालाई केन्द्र बनाएको भुकम्पको धक्का आज विहानै महशुस गरिएको हो । पर्वतको सदरमुकाम कुश्मा बजारमा आज विहान ६ बजे भुकम्पको धक्का महशुस गरिएको बताइएको छ । - [ ]
श्रुतिले डंगोलसागको प्रशिक्षणकै क्रममा चित्रकला प्रदर्शनीसमेत गर्न भ्याइन् । प्रज्ञा प्रतिष्ठानमा आयोजित प्रदर्शनीमा वाटरकलरका ३० वटा भन्दा बढी पेन्टिङ थिए ।
" बाबा ! थाहा छ राष्ट्र सेवकले भ्रष्टाचार गर्नु हुँदैन रे । हजुर पनि राष्ट्रसेवक हगि ? हजुर भ्रष्टाचार गर्नुहुन्छ त ? नगर्नोस् है ? थाहा छ हजुरले भ्रष्टाचार गर्नुभयो भने हामी मात्र धनी हुन्छौँ , देश त झन् गरिब हुन्छ अनि जनतालाई पनि सुख हुँदैन । बरु हामी हजुरले जति कमाउनु हुन्छ त्यतिबाट नै पुर्याएर खर्च गरौँला । हजुर बिर्सेर पनि दुराचारी नबन्नोस् है ? "
बागलुङ असार १२ । जिल्ल बन कार्यालय बागलुङले दिएको पुर्जी केरमेट गरेर रातिको समयमा काठ ल्याउँदै गरेको अवस्थमा प्रहरीले गत मंगलबार ट्याक्टर सहित नियत्रणमा लिईएका चालकलाई कार्बाहीका लागि प्रहरीले आईतबार राजश्व अनुसन्धान विभागमा पठाएको छ ।
बागलुङ जेठ ६ । विभिन्न १० बुंदे माग सहित ब्राह्मण समाज नेपालले आज आह्वान गरेको पश्चिमान्चल बन्दले पश्चिमान्चलका सबैजसो जिल्लाको जनजीवन प्रभावित भएको छ । बागलुङ सदरमुकाम विहानै देखी सुनसान बनेको छ भने पर्वतको कुस्मा बजार म्याग्दीको बेनी बजारपनि सुनसान छन् । बिहानै देखी बन्दको कारण लामो तथा छोटो दुरीका सवारी साधन चल्न नसक्दा यात्रुहरु मर्कामा परेका छन् भनॆ बजार उद्योग कलकारखाना शैक्षिक संस्था पनि ठप्प छन् ।
कम्मरमा तरबार झुन्ड्याएका यमदुतहरूले घेरेको ठूलो महलभित्र म लतारिँदै थिएँ । भित्रपट्टि बैठक कोठाजस्तो हलमा अगाडिपट्टि ठूलो सिंहासन थियो । सिंहासनछेउछाउ लहरै यमदुत उभेका थिए । ' महाराज अंग्रेजी कलास लिँदै होइसिन्छ , ' एउटाले भन्यो । मलाई सिंहासनको ठिक अगाडि उभाएर यमदुतहरू छेउछाउ उभिए । पन्ध्र मिनेटजति मौनता छायो । अनि हुरी आएजस्तो भो । हलभरि सल्याङ - बल्याङ भयो । मेरो ढुकढुकी बढ्यो । ' महाराज की जय ! ' एकछिन जयजयकार चल्यो । र , पछिल्तिर आठ - नौ जना यमदुत लगाएर यमराज आइपुगे । मुकुट , ठूलो भुँडी , मोटा जुँगा , ठूला राता आँखा , चुच्चावाल जुत्ता । यमराज सिंहासनमा विराजमान भए । ' को हो यो मनुष्य ? ' यमराजले सोधे । ' जासुस हो , सर्कार , ' पछाडिबाट कसैले भन्यो । ' म जासुस होइन , महाराज , ' मैले हात जोडेँ , ' पत्रकार हुम् । ' ' क्यानाम जर्नलिस्ट ? ' यमराज मुस्कुराए , ' कुन पेपरको ? ' ' नागरिक दैनिक , सर्कार ! ' ' क्यानाम . . . नागरिकन्युजडट कम ? ' यमराजको आवाज मोटो भयो , ' किन चाँडो खुल्दैन त्यो ? ' ' जिउँदो हुँदा पनि महाराज म यही प्रश्नले हैरान थिएँ । ' यमराज हाँसे । र , उनले यमदुतहरूतिर इसारा गरे । हतारिँदै सबै बाहिरिए । एक - दुईजना मात्र बाँकी रहे । ' क्यानाम . . . चाहिएकै मान्छे आएछौ , ' यमराजले भने , ' अब छ महिनापछि , स्वर्ग र नर्कमा चुनाव हुँदैछ । क्यानाम . . . ती पाजी देउताहरूको विरुद्ध म उठ्दैछु . . . ए जर्नलिस्ट , मलाई तिम्रो सहयोग चाहिन्छ । ती देउताहरू रातदिन मदिरापानमा व्यस्त हुन्छन् . . . केही कुरामा अपडेट छैनन् . . . ग्लोबल वार्मिङ पृथ्वीलोकमा मात्र होइन . . . स्वर्ग - नर्क दुवैतिर पनि फैलिरहेको छ । अर्थतन्त्र ध्वस्त छ । पाजीहरूलाई अंग्रेजी त आउँदैन . . . ल हेर म कति अपटुडेट छु . . . नर्कमा मुनष्यको जनसंख्या बढेको बढ्यै छ . . . त्यसैले स्वर्गको स्पेस पनि नर्कलाई चाहिन्छ । यही कुरा बताउने माध्यम चाहिएको थियो . . . तिमीले यतै नर्कबाट पत्रिका निकाल्न सहयोग गर । ' ' हुन्छ , महाराज ! ' म हाँसेँ , ' तर मलाई पनि राम्रो अंग्रेजी आउँदैन । ' ' क्यानाम कसले भन्या छ , अंग्रेजीमा निकाल्न ! देवनागरीमा निकाल्ने ! अब सारा नर्क देवनागरी भाषीले भरिएको छ । ' एकछिन मौनता छायो । ' लौ त जर्नलिस्ट . . . मेरा यमदुतको पनि मन राख्नैपर्यो . . . आज एकरात जेल बसिदेऊ , ' यमराजले उठ्दै भने , ' भोलि बिहान मलाई भेट्नू । ' . . .
Name : Amrit Lal Rajbansi Constituency : Jahpa , 2 Political Party : Nepali Congress Party ' s position : District Committee Member Birth place : Garamani V . D . C . , Ward No 9 , Kolatolee , Jahpa Gender : Male Age : 41 Education Qualification : Higher Secondary Level Occupation except politics : Agriculture राजवंशीका अनुसार मधेस आन्दोलनले नेपाली काग्रेसलाई पुर्याएको क्षति कम गर्न र त्यो रोक्न उहाको भूमिका उल्लेखनीय रहेको कारणले नै पार्टी उहालाई सविधान सदस्यमा समानुपातिक तर्फमनोनित गरेको हो । ४१ वर्षीय नेपालीमा प्रविणता प्रमाणपत्र तह उतिर्ण गरेका राजवंशी , नेपालमा अल्पमतमा रहेका एक लाख पचास हजार राजवंशीको प्रतिनिधित्व पनि गर्नुहुन्छ । उहा मधेसी कोटाबाट संविधान सभा सदस्यमा समानुपातिक तर्फबाट निर्वाचित हुनुभएको हो । विवाहित राजवंशीका एक छोरा र एक छोरी छन् । २०३६ साल देखि राजनीति सुरु गरेका राजवंशी , नेपाली काग्रेस सम्वद्ध नेपाल आदिवासी जनजाति संघ झापाका सभापति र जिल्ला कार्य समिति झापाका सदस्य पनि हुनुहुन्छ । आमा अमरवती राजवशी पनि नेपाली काग्रेसको राजनीतिमा सक्रिय हुनुहुन्थ्यो । स्वर्गीय बुबा नापीलाल सिंह राजवंशीका छोरा अमृतलाल अहिलेसम्म कहिल्यै जेलनेल भोग्नुभएको छैन । उहाको समाजिक काम , संगठनमा विस्तारमा रुचि छ भने राजनीति सगसगै कृषी पेशा पनि राजवंशीले छोड्नु भएको छैन । राजवशीले संविधान सभामा प्रतिनिधित्व हुन नसकेका जनजातिको भावना पनि आफूले प्रतिनिधित्व गर्ने र आदिवासी सबाललाई प्रमुख रुपमा उठाउने बताउनुभयो ।
- सुरेशराज न्यौपाने राजधानीमा खुल्दैछ प्रसिद्ध भारतीय सेफ सञ्जीव कपुरको रेस्टुराँ ; रेस्टुराँ र फास्टफुडमा रमाउने . . .
त्यस्तैं , उनीहरु आफूले चिनेको व्यक्तिमार्फत आएकाहरुसँग मात्र देहव्यापार गर्ने गर्छन् । परिचित व्यक्ति छ भने खुलेरै कुरा गर्ने यी विदेशी युवतीहरुले कतिपयलाई दलालमार्फत फोन गरेरै बोलाउने गरेको रहस्यसमेत फेला परेको छ । प्रहरी नायब निरीक्षक शाहका अनुसार - ? ? विदेशी ग्राहकको खोजीमा कहिलेकाहीँ यिनीहरु राजधानीका पाँच तारे होटलसम्म पुग्छन । होटलको स्ट्याण्डरअनुसार शुल्क लिन्छन् । अपरिचित नेपालीसँग देहव्यापार गर्न पनि अलि सजग रहने यिनीहरु विदेशीसँग भने सडकमै मोलमोलाई गर्छन् प्रनानि शाहले भन्नुभयो ।
नेकपा ( एमाले ) संसदीय दलको कार्यालय सिंहदरबारमा बसेको सो बैठकमा बोल्ने प्रायः सबै सदस्यले शान्ति र संविधानलाई केन्द्रबिन्दुमा राखेर काम गर्न प्रधानमन्त्रीलाई सुझाव दिएका थिए ।
अमेरिकी खाद्य तथा औषधी अनुसन्धान प्रयोगशालाले गार्डसिल खोपलाई मान्यता दिएको सन् २००६ को जून ८ लाई महिला स्वास्थ्यमा महत्वपर्ूण्ा भएको घोषणा गर्यो । त्यही समय बेलायतका राष्ट्रिय खोप सल्लाहकार समितिले र्सर्ेभरिक्स खोपलाई राष्ट्रिय खोप कार्यक्रममा समावेश गर्न सिफारिस गर्यो । गतवर्षसबैजसो विकसित देशले यो खोप अपनाएका छन् । कति देशले त राष्ट्रिय खोप कार्यक्रममा समावेश गरिसकेका छन् । कतिले राष्ट्रिय कार्यक्रम अर्न्तर्गत यो खोप किशोरीहरूलाई निःशुल्क दिने घोषणा गरेका छन् ।
त्यसैले ऐतिहासिक जनआन्दोलन २०६२ ÷ ६३ को जनादेश अनुसार राजतन्त्रको समुल अन्त्य र लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको स्थापना गरी नेपाल राज्यको संघीय नय " ा संरचना गर्ने ऐतिहासिक जिम्मेवारी वामपंथी , कम्यूनिष्ट तथा लोकतान्त्रिक शक्ति एवं सार्वभौंमसत्ता सम्पन्न नेपाली जनतामा आएको छ । परन्तु , ऐतिहासिक जनआन्दोलनको बलमा पुनःस्थापित प्रतिनिधिसभाद्वारा पारित , अन्तरिम ब्यवस्थिका संसदबाट अनुमोदन र जारी गरिएको तथा पहिलो , दोस्रो र तेस्रो संशोधन गरिएको नेपालको अन्तरिम संविधान - २०६३ ले राज्यको स्वरूप संघीय प्रणाली हुने भने पनि त्यसको आधार के हुने र कुन प्रकारको हुने ? प्रष्ट गरेको छैन । त्यसकारण सार्थक संविधानसभाको निर्वाचन , त्यसद्वारा नया " संविधानको निर्माण , लोकतान्त्रिक गणतन्को स्थापना र नेपाल राज्यको संघीय नय " ा संरचना गर्ने विशिष्ट ऐतिहासिक अवस्थालाई सार्थक तुल्याउनु आजको अनिवार्य आवश्यकता बन्न गएको छ । तर , राजतन्त्रको अन्त्य नभई नसकेको र पुनःउत्थानका प्रयत्नहरू भईरहेको र हुन सक्ने संभावना प्रति राजनैतिक दलहरू र आम नेपाली जनता सचेत रहनु अनिवार्य छ ।
नेपाल फुटबल संघ नेफा विघठनसँगै औचारिक रुपमा दोहोरो सत्ता अन्त्य त भयो तर तमाम असन्तुष्टि अन्त्य हुन सकेन । कतिपय जिल्ला क्लब र खेलाडीबाट एन्फाप्रतिको आक्रोश बाहिर आउन थालेको छ ।
* आदित्य सेन के राज्य में उत्तर प्रदेश के आगरा और अवध के अन्तर्गत एक विस्तृत साम्राज्य स्थापित करने वाला प्रथम शासक था ।
पोखरा , २९ जेठ । राजनीतिक दलहरुबाट हुने हस्तक्षेपका कारण मुलुकमा नागरिक सुरक्षा तथा कानुनी शासनको प्रत्याभूति हुन नसेकेको एक कार्यक्रमका सहभागीहरुले बताएका छन् । अनौपचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र इन्सेक पश्चिमान्चल क्षेत्रीय कार्यालय पोखरा र युएसआईपीद्वारा आइतबार धम्पुस गाविसमा आयोजित ' सुरक्षा तथा कानुनी शासनमा नागरिक सरोकार ' विषयक सामुदायिक अन्तकृया कार्यक्रमका सहभागीहरुले हरेक क्षेत्रमा हुने गरेको राजनीतिक हस्तक्षेपबाट सुरक्षा स्थिति कमजोर भएको दण्डहीनताको संस्कृतिले प्रश्रय पाएको विधि तथा कानुनी शासनको अनुभूत गर्न नसकिएको र समग्र प्रशासनिक तथा कर्मचारीतन्त्रले स्वतन्त्रपूर्वक आफ्नो कार्य सम्पादनमा अवरोध पुगेको भन्दै यस्ता गतिविधिलाई न्यूनीकरण गर्नु पर्ने बताए । उनीहरुले कानुनी शासन स्थापनाका लागि राजनीतिक हस्तक्षेपको अन्त्य गरी शान्ति सुरक्षा र विधिको शासनको स्थापनाको लागि सरोकारवाला निकायहरु वीच समन्वय हुनु पर्ने बताए । कार्यक्रममा बोल्दै धम्पुस गाविसका सचिव धु्रविसंह खड्काले अपराधिक गतिविधिमा संलग्नलाई राजनीतिक संरक्षण गरिदाँ घटनाका दोषीले उन्मुक्ति पाउने तर पीडितले न्याय पाउन नसक्ने बताउँदै गाविसमा शान्ति सुरक्षा र न्यायको प्रत्याभूति दिलाउन सुरक्षा निकाय र नागरिक समाजवीच समन्वय हुनु पर्नेमा जोड दिए ।
अमेरिका भ्रमणको अन्त्यमा रहनु भएका मुख्य मन्त्री चाम्लिंगले न्यूयोर्कस्थित नेपाली समुदायका तर्फबाट उहांको सम्मानमा आयोजित भेट्घाट कार्यक्रममा नेपाली समुदाय बिभिन्न जात जातिहरुबाट बनेको स्थितिमा " हामी नेपाली " को साझा भावनाबाट मात्रै बिदेशमा बलियो शक्त्तिको रुपमा अगाडि आउन सकिने वास्तबिकता दर्शाउनु भयो । उंहाले अहिलेसम्म नेपाली जातिलाई अरुको काम गर्ने जातिको रुपमा सबैले हेर्दै आएको अवस्थामा अब नेपालीहरुले पनि नेतृत्वदायी भूमिका निभाउनु पर्ने आवश्यक्तामा जोड दिनु भयो ।
काठमाडौं करीव सोह्र किलोमिटर दक्षिण पूर्वदक्षिणकालिकाको मन्दिरको बाटो भन्दा करीव तीन किलोमिटर वर गोरखनाथको डाँडा मुनि शिखरनारायण अर्थात् शेषनारायणको मन्दिर छ । शेषनारायण काठमाडौं उपत्यकाका चार नारायणहरु मध्ये एक हुन् । पौराणिक कथा अनुसार भगवान् श्रीकृष्णको छोरा प्रद्युम्नले यो नारायण मन्दिरको स्थापना गरे । गोपालराज वंशावली अनुसार शेषनारायण मन्दिरको स्थापना राजा हरिदत्त बर्माले गरेका थिए । तर आजसम्म फेला परेका प्रमाणहरुको आधारमा भन्ने हो भने नेसं ५२७ अर्थात् सन् १४०७ को फर्पिङ कच्चुटोलको शिलालेखमा शिखरपुरी , शिखरपट्टन फर्पिङ्गको प्राचीन नामको उल्लेख छ । यो स्थल वैष्णव धर्मावलम्बीहरुको लागि अति पुण्य स्थल मानिएको छ । उक्त शिलालेखमा ' स्वस्ति नेपालभूखण्डे ख्याता श्रीशिखरापुरी , गोपालासोपि यत्रास्ते विष्णुतीर्थेक्ष माधव ' भन्ने वाक्यांशहरु उल्लेख छन् ।
मुख्यतः माओवादी नेताहरू अहिले शान्ति र संविधान कि जनविद्रोहको घनचक्करमा छन् । शान्ति र संविधान लोकतन्त्र संस्थागत गर्नका लागि अनिवार्य सर्त हो भने जनविद्रोह लोकतन्त्रलाई ध्वस्त पार्ने साधन हो । यसर्थमा , के जनविद्रोहका समर्थकहरू कम्युनिस्टहरूमा देखिने लोकतन्त्रविरोधी उही पुरानो मानसिकताबाट - रोग ) अझै मुक्त छैनन् ? भनी सोध्नुपर्ने हुन्छ । यिनीहरू एकतर्फ संविधानसभाभित्र लोकतन्त्रलाई संस्थागत गर्न सक्रिय देखिन्छन् , अर्कोतर्फ दलभित्रबाट लोकतन्त्रको विरोधमा जनविद्रोहको राजनीतिलाई उप्काउन खोज्छन् । बुझन्िछ , माओवादी लोकतन्त्र र उग्रवादको दोमनमा छन् ।
ती बहिनीहरूको पिठ्युँमा कुस्तको भारी मात्र थिएन , दुवैका भारीहरूमाथि अलि ससाना भारीहरू पनि थिए । मैले बोक्ने हो भने त ती पोकाहरूमध्ये एउटा पोका नै पनि बोकिनसक्नुको हुन सक्थ्यो ।
१३ वर्षअघि सन् १९९७ मा एउटा विचक्राफ्टबाट नेपाली आकाशमा हवाई सेवा सुरु गरेको बुद्ध एयरले लामो तयारीपछि अन्तर्राष्ट्रिय सीमापार उडान थालेको जनाएको छ । स्वदेशी आकाशमा सुरक्षित हवाई कम्पनीका रूपमा स्थापित बुद्धले सुरुमा साताको चार उडान गर्ने कम्पनीका प्रबन्ध निर्देशक वीरेन्द्रबहादुर बस्नेतले बताए । उडान सुरु भएको विषयमा जानकारी दिन सोमबार आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा बस्नेतले माग हेरेर बिस्तारै उडान बढाउने बताए । त्यसलगत्तै सीमापार उडानकै लागि बुद्धले पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयबाट काठमाडौंदेखि कोलकाता , पटना र लखनउका लागि पनि अनुमति लिइसकेको छ । १३ वर्ष आन्तरिक उडान गरेपछि बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धा गर्न तयार भएको हो ।
विजय नेपाल / पोखरा , ५ असोज पोखरा र यसपासमा यसपटक ५० करोड रुपैयाँ बराबरको भेडाच्याङग्राको कारोबार हुने अनुमान गरिएको छ । दशैको लागि भनेर हिमालपारीका जिल्ला मुस्ताङलगायत डोल्पा , हुम्ला र नेपाल ( चीनको नाकाबाटसमेत भेडाच्याङग्रा पोखरा भित्रिने क्रम सुरु भएको छ । यसवर्ष दशैको आसपासमा ५० हजार वटा भेडाच्याङग्रा यहाँ ल्याइपुर्याइने ब्यापारीहरु बताउँछन् । च्याङग्रा ब्यापारी विरसकुमार राई भन्छन - " यसपटक मुस्ताङलगायतबाट ४० / ५० हजार [ . . . ]
सार्वजनिक वस्तु वा सेवा आपूर्ति गर्न पूर्ण स्वामित्वको सरकारी संस्थानको उपस्थिति उदारवादी र बजारमुखी अर्थतन्त्रमा पनि अत्यन्त आवश्यक हुन्छ । खाद्यानन , खानेपानी , ग्रामीण क्षेत्रमा विद्युत प्रसारण , निजीक्षेत्र आकर्षित नभएका वा आकर्षित हुन पर्याप्त लाभको अवसर नभएका क्षेत्रमा सरकारी संस्थानहरूको उपस्थिति र वि्र्कयाशीलता आवश्यक छ । तर यस्ता संस्थानहरूमा स्वायत्त व्यवस्थापनको अवधारणाको सही व्याख्या र प्रयोग हुन नसक्दा सेवाग्राहीलाई मर्का त परेकै छ , करदातामाथि पनि न्याय भएको छैन ।
प्लस टुमा विद्यार्थी आकर्षणकै कारण उमाविहरूमा प्रतिस्पर्धा बढ्दा नकारात्मक कुराहरू पनि जोडिएर आएका हुन् । निजी शिक्षण संस्थाको विद्यार्थी तान्ने प्रतिस्पर्धा बढ्दा धेरै खर्च गर्न सक्नेले मात्र राम्रो विद्यालयमा पढ्न पाउने अवस्था आउनु आफैंमा विकृति हो । महँगा कलेज नै राम्रा हुन्छन् भन्ने धारणा अभिभावक - विद्यार्थीमा बढ्दैछ । उमाविहरूबीच चुलिएको व्यापारीकरणले देशलाई आवश्यक प्रतिफल दिँदैन । कतिपय आलोचकहरू अहिलेका प्लस टुबाट कुशल विशेषज्ञ उत्पादन भए पनि असल विशेषज्ञ पाउन गाह्रो हुने बताउँछन् । सेवामूलक शैक्षिक संस्था हुनुपर्ने निजी उमाविहरू व्यापारिक केन्द्र बन्दै गएकाले नियन्त्रण जरुरी भइसकेको ठान्छन् , शिक्षाविद् डा . खनियाँ । उनको भनाइमा , व्यापारिक प्रतिस्पर्धाले शैक्षिक गुणस्तरमा भन्दा विद्यार्थी भर्ना सङ्ख्यामा जोड दिएको छ ।
काठमाडौं , १२ वैशाख । कुटनीतिक राहदानी बेचेको अभियोगमा पक्राउ परेका सभासदद्वय वीपी यादव र गायत्री शाहलाई पुनः ७ दिन थुनामा राखेर अनुसन्धान गर्न जिल्ला जिल्ला अदालत काठमाण्डौले आदेश दिएको छ । न्यायाधीश माधवप्रसाद पोखरेलको इजलासले सभासद्लाई थप सात दिन थुनामा राख्न सोमबार आदेश दिएको हो । यसअघि सोही अदालतले चार दिन थुनामा राखेर अनुसन्धान गर्न आदेश दिएको भएपनि अनुसन्धान पूरा नभएकाले म्याद थपका लागि प्रहरीले जिल्ला अदालतमा म्याद थपको माग गरेको थियो ।
आचार्य प्रभा तिम्रो आगमनले मनको प्यास बढ्यो हेर तिम्रो तस्बिर मनभित्र शूल बनी गढ्यो हेर । अन्जान र खाली थियो मनको सँघार मेरो आशाको सुन्दर महल कस्तोगरी ठड्यो हेर । निरशता र अधुरो रहर , मात्र बाँकी थियो सारा आज खाक भै मेटिएर डढ्यो आज । धेरै नाम लेखिए मन भित्रका पानाहरुमा तर केवल तिम्रै नाम यो अधरले पढ्यो हेर ।
प्रतिक्षाको ठिट लाग्दो यो लामो घडीपछि , रात साँझ बल्ल तल्ल तिमीसम्म आइपुगेकोछु । काली ! आजको रात के तिमी मलाई दिन सक्छौ ?
गौरीगन्ज ( झापा ) , असार १० - एकीकृत नेकपा माआवादीको कोचिला राज्य समितिका सल्लाहकार भीम बस्नेतलाई आज बिहान एक समूहले खुकुरी प्रहार गरी घाइते बनाएको छ । अनुहारमा गम्भीर चोट लागेका बस्नेतलाई नोबेल अस्पताल विराटनगरमा उपचार हुन नसकेपछि काठमाडौँ लगिएको प्रहरीले जनाएको छ ।
नहंसाऊ अब मलाई , हांस्न छाडिसकें , गाउन देऊ एक्लै मलाई बिरहका गीत । ।
काठमाडौं प्रतिनिधि / एचकेनेपाल डट कम , मार्च २३ - राजधानीमा रहेको कपन गाविसमा सामान्य विवादमा सशस्त्र प्रहरीका केही जवानले गोली प्रहार गर्दा दुई सर्वसाधारण बुधबार घाइते भएका छन् ।
भट्टराईले सर्वप्रथम निबन्ध लेखेर साहित्ययात्रामा आफ्नो बाटो सोझयाएका थिए । त्यसै विधामा समर्पित भएका हुँदा उन्नाइस वर्षो उमेरमा उनी उत्कृष्ट लेखनमा चर्चित भइसकेका थिए । २००६ साल र २००९ सालमा उपत्यका अन्तर हाइ स्कूल एवम् उपत्यका अन्तर कलेज निबन्धप्रतियोगितामा उनले सुवर्णपदक प्राप्त गरेका थिए ।
१२ बर्षको अन्तरालमा यहाँ आएर धेरै कुराहरु सिक्ने अबसर पाँए । त्यहि सिपलाई नेपालमै गएर सदुपयोग गर्ने हेतुले जाँदै छु । एउटा ब्याबसाय गर्ने योजनाका साथ नेपाल जादै छु । यहाँ जतिकै नेपालमा खट्ने हो भने त नेपालमै अबसरहरु छन । यो अबधिमा नेपालीहरुको अबस्था कस्तो देख्नु भयो त नेपालीहरुको अबस्था केहि हद सम्म राम्रो भएपनि कतिपय नेपालीहरु ठग दलालहरुको सिकार बन्न पुगे न्युन तलबसुबिधाले गर्दा नेपालबाट आउँदागरेको लगानी समेत उठाउन नसक्दै तथा म्यानपाबरको कारणले नेपालीहरु नेपाली दुताबासको शरणलिनु पर्ने अबस्था यथाबत छ ।
' तपाईंको काम नै यही हो भन्ने बुझ्नोस् । ' मन्त्रीज्यूले अर्थपूर्ण ढंगले मतिर हेरेर भने , ' यो सरकार चलिरहन्छ । '
हेर्नुहोस्स्स्स्स्स् राष्ट्रघाती मओहरु ! तिमीहरु आफुनी गर्नु नसक्ने अरुले गरेको काम मा पनि बिश्वास नगर्ने ? आज तिमीहरुको कपुत सेना भनौदा २५जना को मृत्यु हुँदा शाहीद घोषणा गर्नु पर्ने तर तिमीहरुले मारेको देश र जनता को पुलिस र आर्मी लाई चाँही के घोषणा गर्ने ? राष्ट्रघाती , कपुत न शाहीद कि ? तीनैहरुलाई तिमीहरुले दिन सक्छोउ क्षातिपुर्ती ?
दीपक ओझा म्याग्दी ११ साउन । पर्वत वेनीमा रहेको समाज विकास उत्थान संघका नाममा किसानसंग उठाउंदै आएको कर संघका पदाधिकारी , किसान र सञ्चारकर्मीहरूको रोहवरमा रोक्का गरिएको छ । . . .
कपाललाई रेगुलर ट्रिम पनि गर्नु पर्दछ , जसले गर्दा केशको आकारलाई सही अवस्थामा राख्दछ । प्रायः यस एफ्रो केश भएका आइमाईहरु जो काट्न चाहंदैनन् , तिनीहरु व्यक्तिगत रुपमा बा " धेर राख्न चाहन्छन् । जो सानो - सानो चुल्ठोहरु बनाएर राख्न चाहन्छन् । जसले गर्दा उनीहरुको अनुहारमा फ्रेम दिन्छ । अर्काे तरिका केशमा रोलर सेट कर्लि · रंग गरेमा पनि राम्रो शेप बन्छ । तर रोलर सेट अथवा कर्लि · रंग गरेमा पनि राम्रो शेप बन्छ । तर रोलर सेट अथवा कर्लिङ टंश र हट कम्ब गर्नुभन्दा पहिले राम्ररी धुने गर्नु पर्छ । संधै तातो चीजको प्रयोग गर्नु भन्दा पहिले प्रयोगमा ल्याउने चीजहरु थर्माेस्प्याटिक हुनु पर्दछ । यस्तो कपाल फर्म गर्ने , सिधा गर्न र कलर गर्न एकदम ध्यान दिनु पर्छ । यस्तो कपालमा कलर गर्नाले कपाल ड्राई हुनु , टुट्ने , Scalp जल्ने हुन्छ । यस्तो केशमा Semi permanent rinse दिनु पर्दछ । Rich chestnut अथवा Deep brown कलर गर्नाले कपालमा चमक आउन सक्छ । क्रमशः . .
लाखौं खर्च गरेर नेपालबाट आएपछि सरकारी नियम मानेर बीस घन्टामात्र काम गर्ने र पढाइमै समय लगाउंँदा घरतिरको आस छिटो पूरा नहुने कारण पनि विद्यार्थीहरू अन्य विकल्पतिर लाग्छन् । अनि पढेरै पनि देशमा गएर के पो पाइएला भन्ने निरासावादी र धेरै हदसम्म तितो यथार्थले यहाँ आएका युवा जसरी पनि यतै अल्भि्करहने मनस्थितिमा देखिन्छन् ।
सभासदद्वय साह र यादवको कुटनीतिक राहदानीमा माघ २ गते अष्टे्रलिया जाने क्रममा अबुधाबीमा पृथ्वी छन्त्याल र एक जना महिला पक्राउ गरी त्यहाँको प्रहरीले उनीहरुलाई नेपाल फर्काएको सुचना सार्वजनिक भएपछि उनीहरुमाथि प्रहरी र अख्तियारले छुट्टाछुट्टै अनुसान्धान थालेको थियो । सभासदद्वयले कुटनीतिक राहदानी दुरुपयोग गरेको प्रमाण भेटिएपछि प्रहरीले केही दिन अगाडि उनीहरुलाई पक्राउ गरेको थियो ।
सेनाले आइतबार जारी गरेको विज्ञप्ति अनुसार झापाको ब्यारेकमा कार्यरत शाही नेपाली सेनाका ३ जना जवानले स्थानीय सर्वसाधारणलाई जबर्जस्ती धम्क्याइ रकम असुल्ने कार्यमा संलग्न रहेको पाइएकोले निजहरुलाइ छानविनको लागि सैनिक हिरासतमा राखिएको छ ।
रत्ननगर , १५ जेठ । बिपी कोइराला मेमोरियल क्यान्सर अस्पतालका रजिष्ट्रार डा शिवजी पौडेलमाथि अज्ञात समूहले हातपात गर्दै ज्यान मार्ने धम्की दिएको छ । गएराति अस्पताल परिसरभित्रै मोटरसाइकल चढी आएका अज्ञात समूहले पौडेलमाथि हातपात गरेका हुन् । हातपातबाट उहाँ सकुशल रहन सफल भएको चितवन प्रहरीले जनाएको छ । ना . ११ . प ४३६ नम्बरको मोटरसाइकलमा आएका एक समूहले उहाँलाई हातपात गर्नाका साथै ज्यान मार्ने धम्की दिएका पौडेलको भनाइ उदॄत गर्दै प्रहरीले जनाएको छ । हातपातपछि उनीहरुले मोटरसाइकल छोडेर भागेका थिए । छाडिएको मोटरसाइकलका आधारमा दुईजनालाई पक्राउ गरिएको छ । उनीहरुलाई अहिले वडा प्रहरी कार्यालयमा राखेर अनुसन्धान थालिएको छ । यसैबीच नेपाल स्वास्थ्यकर्मी सङ्घ क्यान्सर अस्पतालले अस्पतालजस्तो संवेदनशील क्षेत्रमा पनि हातपात भएको घटनाप्रति गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको जनाएको छ । सङ्घका सचिव रमेश पाण्डेले अस्पतालभित्र सुरक्षाको ग्यारेन्टी गरिदिन प्रशासनसमक्ष आग्रहसमेत गर्नुभएको छ ।
रमाइलो साँझको भेट हाम्रो चोखो हुने कमेरे पानी राम्रो बुढाहरू तन्नेरी भाकै राम्रो तन्नेरी बौला ' को अँझ राम्रो
सर्वप्रथम म हिजो बेलायत सरकारले मलाई बेलायतमा जानबस्नका लागि आवासिय भिसा उपलब्ध गराउने निर्णय गरेकोमा आभार व्यक्त गर्न चाहन्छु । साथै गेसो तथा बेलायतस्थित हृवो एन्ड को सोलिसिर्टस ( Howe & Co . Solicitors ) को संयुक्त आहृवानमा बेलायती जनता , बेलायती सेनामा कार्यरत दाजुभाई तथा दिदीबहिनी , बेलायतका प्रशिद्ध भिक्टोरिया क्रस विशेषज्ञ एवम् लर्ड माइकेल आस्क्रफ्ट , प्रशिद्ध अभिनेत्री जोआना लुम्ले तथा बेलायती सञ्चारमाध्यमले मेरो अधिकारका लागि विशेष अभियान नगरेको भए बेलायत सरकारले मलाई कदापि यो अधिकार दिने थिएन भन्ने कुरा पनि सबैमा अवगत गराउन चाहन्छु ।
बिराटनगर १० असोज । प्रेस चौतारी मोरङ्गको पदस्थापना कार्यक्रम आज बिराटनगरमा सम्पन्न भएको छ । यही असोज १ गते भएको पाचौ जिल्ला अधिबेशनबाट निर्बाचित कार्य समितीलाइ एक समारोहका बिच पदस्थापन गरिएको हो । कार्यक्रममा प्रेस चौतारीका केन्द्रिय सदस्य डिल्ली पोखरेल , पुर्ब केन्द्रिय उपाध्यक्ष यज्ञ शर्मा , पुर्ब केन्द्रिय सदस्य दिपेन न्यौपाने तथा नेकपा एमाले मोरङ्गका प्रचार बिभाग प्रमुख खेम नेपाली लगायतको उपस्थिती रहेको थियो । कार्यक्रमका सहभागीहरुले ब्यवसायिक पत्रकारीताको बिकासका निम्ति प्रेस चौतारी मोरङ्गले महत्वपुर्ण भुमिका खेल्नुपर्नेमा जोड दिनुभएको थियो । यसैबिच आज बसेको चौतारी मोरङ्गको बैठकले आगामी १६ गते बिराटनगर बजारको ब्यापार प्रबर्दन सम्बन्धी अन्तरक्रिया कार्यक्रमको आयोजना गर्ने निर्णय गरेको छ । त्यस्तै बैठकले सचिबालय गठन गर्नुका साथै ५ सदस्यिय सल्लाहकार समिती समेत गठन गरेको छ ।
आज व्यवस्थापिका संसदमा नयाँ प्रकृयाका विषयमा छलफल हुने - [ मुख्य समाचार ]
श्याममणि पण्डित र कुलमान काजी खेतैखेत उँधो झर्दै थिए । उनीहरूबीच भोलिको तेर्हौं पुण्य तिथिको कामको चर्चा हुदै थियो । कुलमान काजी गाउँका हुनेखाने अनि हकिला मान्छे हुन् । उनले भनेपछि गाउँलेहरू हत्तपत्त नाई भन्दैन थिए । अघि त्यस्तो नभए पनि रामबाबुको देहान्त पछि श्याममणि पण्डित कुलमानको नजिक भएका छन् । पण्डितले मुख खोले - " काजीबाबु यसपाला त हाम्रा गाउँका तारा नै अस्ताए । यसले गाउँलेलाई निकै ठूलो नोक्सान पुर्यायो । " " अँ पण्डित बाजे । गाउँलेले एक असल र भलाद्मी हितैषी गुमाए " - कुलमानले सही थपे । " बाचुञ्जेल त गाउँको सेवा गरेरै रहे । धेरै भाग्यमानी मानिस । अर्काको सेवा गर्नु भनेको नै त इश्वर खुशी गराउनु हो , " पण्डितले कुरो अघि बढाए । " जिउँदो हुँदा उनको निम्ति कसैले केही गरिदिएन । मृत्यु पछि भए पनि उनको आत्माले शान्ति पाओस् भनेर केही धर्मकर्म गरिदिनु पर्ला उनको नाममा । " निधारको छाला खुम्च्याउँदै कुलमानले भने - " खै के राम्रो काम गरिदिने ? पाटी - पौवा खोल्न निकै खर्च लाग्छ । गुठी खोल्न पनि गाउँले मान्लान् - नमान्लान् । पुराण लाउन विचरी धनमायाको हैसियत नै छैन । अरू के गर्ने र ? " पण्डितले कुरो बटार्ने मौका पाए । उनलाई काजीको मन जीत्न सकिन्छ कि भन्ने आँट पलायो । उनले थपे - " रामबाबुको पनि इच्छा थियो । उनको क्रिया सकेको दिन उनको नाममा रहेको त्यो तल्लो खेत दान गर्नु । उनको इच्छा पुर्याई दिन सके रामबाबुको आत्माले शान्ति पाउने थियो । त्यसमा पनि हिन्दू धर्ममा भू - दानले ठूलो पुण्य मिल्छ भनेर उल्लेख गरिएको छ । " यस कुराले काजीको मन झस्क्यो । तर बोलिहाल्न उचित ठानेनन् । सही मात्र थपे - " त्यो पनि राम्रै कुरा हो । " गाउँका मान्य पुरोहित कैलाशपति पनि आइपुगे । रामबाबुको मृत्यु पछि त्यहाँको कर्मकाण्ड सबै उनैले गराउँदै आएका थिए । यसले श्याममणि पण्डितलाई कुड्याएको थियो । छेवैमा आएर पुरोहित बोले - " ओहो ! नमस्कार ! यहाँ के को चर्चा हुँदै थियो रु " " दुई जना बिचको कुराको तपाईलाई के चासो ? " - चिडिएर श्याममणि कराए । " के हुनु ! पण्डितबाजे रामबाबुको तल्लो खेत दान गरे मृतात्मालाई स्वर्ग पुर्याई दिने कुरो गर्दैछन् । रामबाबुको पनि त्यही इच्छा थियो रे " - काजीले कुरो लुकाएनन् । " काजी दाई तपाई के कुरा गर्नु हुन्छ ? त्यो खेत दान गर्ने हो भने भोलि छोराहरुले कहाँ कमाएर खाने ? ती विधवाले पनि त बाँच्नु पर्यो । अन्न उब्जाउने त्यही एउटा खेत छ " - कैलाशपति पुरोहितले भने । कैलाशपति पुरोहित गरेर हिडे पनि अलि व्यवहारिक छन् । इश्वरलाई खुशी पार्न अनि ब्राम्हणलाई दान दिने निहुमा मान्छे कंगाल पार्नु हुँदैन भन्ने उनको मान्यता छ । उनी भन्ने गर्छन् - " इश्वर जीवआत्मामा बस्छ , त्यसैलाई सन्तुष्ट पारे इश्वर खुशी हुन्छन् । दान दक्षिणा गर्नु पर्दैन । त्यो चलन हो , मुन्धुम मात्र गरे पुग्छ । " श्याममणि पण्डितको कुरो काट्दै उनले अघि थपे - " त्यो खेत दान गर्दा रामबाबुले कमाएर खान्छन् त ! भोलि अरु परिवारको भुँडी खाली हुँदा तपाई खुवाउन सक्नुहुन्छ ? " यसले श्याम पण्डितलाई चिढ्यायो । उनी कराए - " कैलाश भाइ , तिमी धेरै जान्ने नबन । तिम्रा भन्दा धेरै लुगा फटाएको छु । धर्मकर्मका कुरा गर्नु पर्छ । उनको इच्छा अनुसारको काम गरिदिनु भनेको मात्र हुँ मैले । पाको मान्छेले भनेको मान्नु पर्छ । बुझ्यौ ? " + + + + + + रामबाबुको आज तेर्हौं पुण्य तिथि । धेरै दिन पछि नुन खाएकाले क्रियापुत्रिहरु गर्हौं जिउ लिएर पनि काममा लागि परेका छन् । अरु गाउँलेहरु पनि काम सिध्याउने हतारोमा छन् । बाहिर मानिसको निकै ठूलो जमघट छ । रामबाबु गाउँका हकिला र फर्स्याइला मानिस भएकाले उनलाई सबै गाउँले मन पराउँथे । आज उनको तेर्हौं तिथिको दिन उनीहरु यस घरमा भेला भएका छन् । रामबाबुले घर बाहिर - भित्र सबै तिरको काम आफैं भ्याउँथे । धनमायाले त्यति धेरै चटारो सहनु पर्थेन । तर आज उनको अनुपस्थितिमा धनमायालाई के गर्ने कसो गर्ने निर्णय गर्न गार्हो परिरहेको छ । जेठो छोरो दिनेश विदेश काम गर्न गएको आइपुगेको छैन । कान्छो धनबिर उमेर नपाकेकोले उसको कुरा कसैले पत्याउँदैनन् । दिनेशले आउने तार त गरेको थियो । तर काम सिद्धिँदा पनि उसको उपस्थिति हुन सकेन । अब आउने आश पनि सबैले मारे । आज बिहानै देखि श्याममणि पण्डित यतै छन् । खुब फुर्तिसाथ काम सघाइरहेका छन् । आजको कर्मकाण्ड ' मैले ' गर्न पाउनु पर्छ भन्ने उनको दाबी छ । " हेर धनमाया बहिनी ! आजको कर्मकाण्ड राम्ररी रीत पुर्याएर गर्नुपर्छ । हतारो गरेर हुन्न । उनको निम्ति जति गर्ने आजै हो । राम्रो ब्राम्हणलाई पाठ गर्न लाउनु पर्छ । दान दक्षिणा गरेर ब्राम्हण खुशी पार्यौं भने रामबाबुको आत्माले पनि शन्ति पाउने छ । " " मलाई त यो धर्म रीति पनि धेरै आउँदैन । सबै उनैले सम्हालेका थिए । अब के गर्नु पर्ने हो । तपाईहरु हुनुहुन्छ र नै म ढुक्कसित बसेकी छु । तपाईहरु जे भन्नुहुन्छ , त्यही गर्छु म त , " - धनमायाले भनिन् । " तिमीलाई आफ्नो श्रीमानको इच्छा त थाहै होला । उनको ठूलो इच्छा थियो । मरेपछि उनको नाममा त्यो तल्लो खेत दान गरिदिनु । खेत दान गर्नु भनेको ठूलो पुण्य हो । यसले सात पुस्ताका पितृलाई पनि तार्छ , " श्याममणि पण्डितले आफ्नो दूनो सोझ्याउने प्रयास गरे । धनमायाले आफ्नो अनभिज्ञता पोखिन " जसो गर्दा उनको आत्माले पार पाउँछ त्यसै गरिदिनोस् । म ऐउटी बुढी त पार्टीमा बसेर भए पनि जीवन गुजरा गर्छु । " कैलाशपति आएको देखेपछि श्यामपण्डितको मनमा चिसो पस्यो । अव कतै कुरे बिग्रने हो कि । " म अहिले घर जान्छु । पुस्तकहरु ल्याएकै छैन । तिमी सबै थोक तयार गर । दान दक्षिणा , पूजाका अन्य सामानहरु पनि । " हतार - हतार गर्दै पण्डित उठेर हिडे । हिड्न भ्याउँदा नभ्याउँदै कैलाश पुरोहित पनि आइपुगिहाले । " पूजाका सामानहरु सबै ठिक भयो त ? बाछी किन्नु पर्दैन । मेरो घरको लिन आउनु भैहाल्छ । धेरै खर्च गर्ने हैन नि । बुझ्नु भो ! अँ पण्डित बाकेले के भने ? " के भन्थे धर्म कर्मका कुरा त गर्छन नि । दान दक्षिणा राम्रो गर्नु , पूण्य कमिन्छ भन्छन् । मेरो पनि ईच्छा त्यही हो । धनेका बा ' को आत्माले मुक्ति पाओस । तल्लो खेत दान गर्ने तयारिमा छु , " धनमायाले कथा सुनाइन् । " तपाई कस्तो कुरा गर्नु हुन्छ ? खेत दान गरेर कहाँ कमाइ गरेर खाने ? भोली यी छोराले गरी खानु पर्दैन् ? जिउदो आत्मालाई दु : ख दिदा मृतात्माले सुख पाउँदैन बुझ्नु भो । खेत दान गर्ने कुरा नगर्नुस । दुई पैसा खर्च नगरी यो काम सिद्धिन्छ , खर्च भनेको छोरालाई पढाउन चाहिन्छ , " पुरोहितले सम्झाए । धनमायाले केही भन्न सकिनन् । दुई विद्वानका दुई थरी कुराले उनलाई अक्क न बक्क बनायो । दान दक्षिणाका विषयामा अरु कसैले केही बोलेनन् । निर्णय परिवारले गर्ने भएकाले काजी पनि अघि सरेनन् । धनमाया कुन ठीक हो भनेर निर्णय गर्ने अवस्थामा थिइनन् । अबेर सम्म कर्म काण्ड थालिएन । धर्म कर्म , दान दक्षिणा र वेदान्त अर्थ्याउने नाममा दुई ब्राम्हणको चर्का चर्की नै पर्यो । गाउँमा ग्रन्थ र कर्म काण्डका विषयमा सबैले सोध्ने यीनै दुई ब्राम्हण थिए । तर उनीहरुविच नै ठेलमठेल परेपछि विचमा कुरा काट्ने कुसैले आँट नै गरेन । यसले धनमायालाई झन पिरोल्यो । अन्य सबै काम तयार भए पनि ब्राम्हणहरुको रडाकोले गर्दा कर्म काण्ड थालिएको थिएन । श्याम मणि त्यो राम्रो खेत आफ्नो हातमा पार्ने दाउमा थिए भने कैलाशपनि बार्ह दिन आफूले काम गरे पछि तेह्रौँ दिनको कर्म किन छाड्छु भन्ने जिद्दिमा थिए । तर अचानक … … … … … परिवेश बदलियो । होहल्लाको खिचलोमा अरु तिर नसोचेका गाउँलेले दिनेशलाई आगनमै आइपुग्दा मात्र देखे । सबैको मन हलुंगो भयो । सबै उसैतिर झुम्मिए । घरको खिचलो मिलाउने प्रयास फेरी सुरु भयो ।
एउटा घटना अदालतमा गएर केलाउनु र अदालतले पनि त्यसलाई सुन्नु एक हिसाबको ज्यादती भएको शर्माले बताए । ' हामी सम्मानित अदालतको फैसलालाई सम्मान गर्छौं तर अदालतले पनि सम्मानलायक फैसला गरोस् , ' शर्माले भने , ' २०५२ देखि १२ बुँदे समझदारी हुँदासम्मको अवधिमा घटेका राजनीतिक घटना कानुनको दायराभित्र मात्रै पर्दैनन् । '
करीव ७ कि . मीको दूरीदेखी साइकल र्याली निकाली शाहलाई कार्यक्रम स्थलसम्म पुर्याइएको थियो । प्रमुख अतिथिको रुपमा कार्यक्रममा पुष्पगुच्छाले स्वागत गर्दै सम्माननिय ब्यक्तित्व माधव आचार्यले विश्वमा शान्तिका संवाहक वन्दै हिडेका शाहले नेपाल र नेपालीलाई गौरवान्वित तुल्याएको बताउदै स्विट्जरल्याण्डका हरेक क्रियाकलापमा सक्रिय रहने विभिन्न ब्यक्तित्वहरुको परिचय समेत गराउनु भयो । त्यसैगरी जनसम्पर्क समिति स्विट्जरल्याडका सल्लाहकार डा . विनय श्रेष्ठले सगरमाथाको देश , बुद्धको जन्मभूमि भनेर चिनिदै आएको देश नेपाल आज साइकल यात्रीको देश समेत भनेर चिनाउन पाउँदा खुशी लागेको बताउनुभयो । जनसम्पर्क समिति स्वीट्जरल्याण्डका निवर्तमान अध्यक्ष जनक बानिया र वर्तमान उपाध्यक्ष राम चौधरीले स्वागत एवं शुभकामना मन्तव्य ब्यक्त गर्नुभयो । स्वीट्जरल्याण्डमा स्वागत गर्ने अवसर दिनुभएकोमा धन्यवाद ज्ञापन गर्दै जनसम्पर्क समिति स्वीट्जरयाण्डका सभापति गुणराज शर्माले शाहको आगामी यात्राको सफलताको शुभकामना ब्यक्त गर्नुभयो । उनका साहसीक साइकलयात्रा सम्वन्धी वृतचित्र पदर्शनसंगै सुरु भएको अन्तर्क्रियाको क्रममा हङकङमा सुरुभएको प्रेमकथा , मेक्सिकोमा मृत्यू मुखबाट बचेको क्षण पेटभरी दालभात खान पाउँदाको खुसी र कहालीलाग्दो अफ्रिकाको यात्राका सम्वन्धमा चर्चा गर्नुभयो ।
पूर्वी चितवनका सामुदायिक वनहरुले वन संरक्षण गरी कार्वन सञ्जित गरेवापत् झण्डै २२ हजार अमेरिकी डलर प्राप्त गरेका छन् । कयरखोला जलाधार क्षेत्रका १६ वटा सामुदायिक वन समूहहरुले वन संरक्षण गरेर जलवायु परिवर्तनको असर कम गर्न सहयोग पु ¥ याएवापत उत्ताm रकम प्राप्त गरेका हुन् । सामुदायिक वन उपभोत्ताmा महासंघ , इसिमोड र एन्सावको संयुक्त पहलमा ति सामुदायिक वनहरुमा . . .
यसैगरी त्रिवि केन्द्रीय विभागका प्रमुखहरूमध्येबाट गृहविज्ञानका प्रा . डा . हरिन्दर थपलिया , भाषाविज्ञानका प्रा . डा . योगेन्द्रप्रसाद यादव , कानुनका प्रा . डा . विद्याकिशोर राय , प्राणीशास्त्रका प्रा . डा . वसन्तकुमार थापा र रसायनशास्त्रका प्रा . डा . तुलसीप्रसाद पाठक , आङ्गिक क्याम्पसका प्रमुखहरूमध्येबाट सुर्खेत क्याम्पसका बालाराम खड्का र पद्म कन्या क्याम्पसका इरेन श्रेष्ठ , सम्बन्धन प्राप्त क्याम्पसका प्रमुखहरूमध्येबाट सिद्धनाथ बहुमुखी क्याम्पसका भारती जोशी त्रिवि सभा सदस्यमा मनोनित हुनुभएको छ ।
उनि निकै सफलताको शिखरमा पुगिन सायद त्यसैको कारणले होला उनीलाइ अफर गरिएको ७ . ५ करोड रुपैया पनि लिनको लागि मानिनन आफ्नो परिवारको वारेमा सोचेर पैसा भन्दा परिवार महत्वपूर्ण पैसाको लागि म मेरो परिवारलाइ लज्जासपद पार्न चाहन्न भनेकी छिन कारण के थियो भने उनको फोटो मैगजीन प्लेब्याइ को कभर पेजमा राख्न चाहेको थियो ।
यदि वास्तवमै यस्ता बिकासे संघ - संस्थाहरूले सामाजिक रूपान्तरण तथा जनचेतना अभिवृद्धिका माध्यमका रूपमा आफ्ना गतिविधीहरूमा नियमित रूपमा नाटक जस्ता कला गतिविधीहरू समावेश गराउँदै जाने हो भने , कला र कलाकार दुवै पक्षको समुचित बिकास हुँदै जाने थियो । साथैं , बिकास निर्माणका लागि लगानी गर्ने खर्च त कम हुन्छ नै कैयौं प्रतिभावान् वेरोजगारले रोजगारीको अवसर पनि प्राप्त गर्ने थिए ।
खनालले गत बुधबारका लागि तोकिएको केन्द्रीय समिति बैठक अनिश्चित कालका लागि स्थगित गरेपछि एमालेको नेपाल - ओली समूह उनीसँग झन् चिढिएको छ । सार्वजनिक रूपमै खनाललाई अध्यक्षबाट हटाउने र प्रधानमन्त्रीबाट पनि फिर्ता बोलाउने सम्मका चेतावनी असन्तुष्ट समूहले दिँदै आएको छ । ओलीसँगको छलफलमा शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माणलाई पूर्णता दिने र पार्टीको रणनीति कस्तो बनाउने भन्ने विषयमा कुराकानी भएको थियो ।
मेगस्थनीज के अनुसार मौर्य शासन की नगरीय प्रशासन छः समिति में विभक्त था ।
त्यस्तै , लोकन्थलीमा नेपाल यातायात , मैतीदेवीमा माइक्रोबस तथा बसुन्धरामा एउटा ट्याक्सीमा आगजनी गरिएको छ ।
कै नुङ्मो दोँसि चाम्लिङ छाम्मा इस्खाल्यो । कैका रोदुङ ऐना चाम्लिङ सुङसि रुङ्मा पुनि न्योलोङ छैदिमे । कोरो कै ओहिङपा नाखौं इमो ला कै दोम्नो प्लिसिए थोलो ओको चैं हिङसिमा दुङ बानाको हिङे । आल्से केभा मिनाचिवा कैका ओको सुङसि इमो बुसिको बोखामा इमो ला इमो रिलुङ इमो रुङरिमा मिरुङे कोरो आल्से त्योको झारा मायङासेको हिङे । नेपालदाको ओहिङ्पाचिमो ला रिलुङ नो रुङरिमाचि ओको बोखामा पृथ्वीनारायण शाहवा इटोङ मुमा पिसि मु नाका ओहिङ्पाचिमो झारा खाले अधिकार ङाब्धा । वि । सं । १८३१ दा किराँत बोखामा त्योपा दुङ्मो गोरखा बोखामाङ इटोङ तिरा किराँत बोखामा मटै ऐना ओरु सुङसिचिमो बोखामा पुनि इटोङ तिरा त्योन्नाकाङ ओहिङ्पाचिमो लामो छाब्लाचि पाहुईदा रुङरिमाचि पाकासा । इतौ बोखा इतौ ला मिरुङानो खि्रम्माखिम्नि ल्युङला लामो छाब्लाचि खि्रम्मा तिरा । खि्रम्माखिम्दा ल्युङला बानानाकाङ इमोलालै छिम्सा पुदि । त्योपादुङमो शासकच्या खुचिमो हुङमारि सो मुमालै खि्रम्माखिम मुसा पड्वालामा तिरे नो लेसामि तोयमि तिर्मा तिरै मिरुङा । त्योको खँैसाको खारुना पाहिङिना कोरो कै इमोला माखाताको पाछैदिम्ना । त्योपा दुङ सुङसिमो दिममुमा इसाको ओरु लामो दिममुमा इसाको । ओस्को तिराङासापा पुनि दोम्नोना कुयाँ - कुयाँ छाब्लाचि लैँदाको हिङे । ला पोर्मा तिरे रेडियोदा टि । भि । दा रुङ्चि रुङमातिरे लानाका खि्रम्माखिम पिसि मुमा तिरे मिरुङापा ऐटा लामो लेसामि तोयमिचिवा राक्का दिखा पाओँटाको हिङे । खुचिमो योगदान देलै मायनो पाप्सैं ओको खारु इमो मामाबोखादा लेतेङासे । ओको खारु मुमा लाम खोमैपा झारालै इक्ले दोँसिकोच्या खिन्दिमादिम पामेङ । आल्से टुङ्मानि सेनुचैंपा इमो ला प्लिमा पाछिटा छै । इला प्लिपालैना खिस्या पामिएछै । सो चैं इमोला चैवापालै तारिङए काँ रुङै खैनि खैमोङ किसेम्भुदा ताथोदिमेङासिमे । इक्ले खैनि सो रुङ्मा पुनि तामैदिकासिमे । कै छैदिमे ठसुङवा ला पिछिन्दा पाकामै कोरो इत्तोङ पाछैदिमेको चैं ऐना । लादा छाब्लाचि पैनाको पुनि ऐना । काँ ऐनुङको हिङे लाङ पाकामो लादा लेपा छैपाचिङ पात्तिचोँ मिरुङे । हैखामादा पाकामोको खारुना दै पैना हला । कै इतोङ ठसुङदा हिङएनो दोम्नोचैं पाकामो थोलो त्योकोमो उम्लाम्कवादा ला प्लिपा छैपाचि युङमानो खाम्बाइमा चापुमे नाखो इमोला छाब्लादा मटै छिब्देनो हिङे नो दोंसि म्याम्मा मटै तिरे । त्योसोनो केभा भुन्दा केभा इमो ठसुङदा छाचामाचिलै प्लिमानो छाम्मा चैमाचि तिरे । छाचामाचिनाका मटै इला पोसा्र पुसे । इमो ठसुङमौ खि्रम्माखिम्दा लानाका पढामैमा तिरे रुङ्मेन इटोङ स्वोला मुमा तिरे । चाम्लिङ दोम्नो हिङ्ये रुङ्मा २०५८ दा खि्रप्सापा ४६ हजार पालैसाको हिङे । त्योपादुङ देनो ओसो तिरा त्योपा दुङ मिना पािखं्रप्सापा पुनि ल्युङपाला म्हैपा मुमालै इला पाप्लिसिम्कोवा चाम्लिङचि पिछा तिरि । आसो २०६८ दा याङमो मिना खि्रम्मा दुङ बानेङासे कै इला पाप्लिसिमेना नाखोँ २०५८ भुन्दा राक्का पिछे तिरे त्योसानो ओको कैका मिन्मा दुङ ताको हिङे । खोटाङनो उदयपुरदा मटै चाम्लिङचि पाहिङुचोँ ओरु ठसुङदा पुनि मिहिङे कोरो खुचि मिहिङेको ठसुङदा ओरु ला मिप्लिसेनाखों खुचिलै चाम्लिङदा पाखि्रप्सों खुचि ओरु सुङसिदा ङ मिखि्रप्से । त्योसोनो ओस्को खिकेको दिम हिङेनो ईला प्लिमाङ तिरे । कै इमो बोखादा कैङ अधिकार मुमातिरे रुङए नाखो इमोला रुङरिमाचि प्रुेमाङ तिरे । इमो सुङसिदा काँ मटै धालो छुदैं काँ मटै मै काँ मटै चोँ आङानुङ मटै धालो छुने रुङ्मा दिम छितिमे नाखों कै पुनि ओको बोखामादा दैचैँ मुमा चापिएको हिङये । ओस्को मिना टुङमा टुङ्मा नाका ख्रूम्मा तिरे टेम्मा टेम्मा नाका ख्रुम्मा तिरे ।
छोटोमीठो गाउँघरमा पाइने लोक्ता केका लागि प्रयोग हुन्छ ? सामान्यतया गाईवस्तुको आहाराका लागि । बढी भए कागज उत्पादनका लागि । तर , दोलखामा भने लोक्ताको प्रयोग यतिमा मात्र सीमित छैन । ' सुनभन्दा कम छैन , हराएमा डर छैन ' भन्दै यहाँका महिलाले गहनाका रूपमा लोक्ताको प्रयोग गर्न थालेका छन् । लोक्ताबाट निर्मित टप , माला र औँठी सस्तो मूल्यमा किन्न पाउँदा उनीहरू मक्ख छन् । गहनाहरू ४ सय ५० देखि ६ सय रुपियाँमा सेट नै किन्न पाइन्छ । " सस्ता र आकर्षक छन् । मलाई एकदम मनपर्यो , " चरकिोटकी सविना श्रेष्ठ भन्छिन् । दोलखा उद्योग वाणिज्य संघको पहलमा ' एक गाउँ एक उत्पादन ' अन्तर्गत जिल्लामै गहना उत्पादन गर्न थालिएको हो । गहना बनाउने तालिम पनि थुप्रैले लिन थालेका छन् । " बेरोजगार युवकयुवती , एकल महिलाहरूले फाइदा लिइरहेका छन् , " दोलखा उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष रामेश्वर मानन्धर भन्छन् । लोक्ताबाट निर्मित गहना जापान र अस्ट्रेलियासम्म निर्यात हुन्छन् । जुद्ध सडकको सान : विसं १९८७ पछिको प्युखा मोड छिचोल्ने क्रममा देखिएको जुद्ध सडकको दृश्य । त्यतिबेला बनेको यस सडकको दायाँ - बायाँका घरहरू नवशास्त्रीय शैलीका थिए । सम्झना ' मान्छेको माया यहाँ , खोलाको पानीजस्तो ' , ' मैले पाप मन पराएँ या पुण्य ' , ' तिमीले सोध्यौ सन्चै छ भनी म सन्चो भइहालेँ ' जस्ता कालजयी गीतका सर्जक राममान तृषित , ७१ , को १७ जेठमा निधन भयो । चित्रकारतिा , चिकित्सा सेवा र साहित्यमा समेत योगदान दिएका बहुमुखी प्रतिभाका धनी तृषित मिर्गाैला रोगले लामो समयदेखि थलिएका थिए । तृषितका गीतमा माया र प्रेमका भावना छताछुल्ल भएका छन् । तृषितले लेखेका दुई सयभन्दा बढी गीत रेकर्ड भइसकेका छन् भने आधा दर्जन गीति एल्बम सार्वजनिक छन् । तृषितले सिर्जेको ' पक्षीको पंखामा धर्तीको याद आयो ' गीत गाएर स्वरसम्राट नारायणगोपालले रेडियो नेपालको स्वर परीक्षण उत्तीर्ण गरेका थिए । त्यसैगरी , गायिका तारादेवीले पनि पहिलो गीत उनै तृषितको गाएकी थिइन् । उनका गीतमा नेपाली सांगीतिक क्षेत्रका प्राय : सबै चर्चित गायकगायिकाले स्वर भरेका छन् । नेपाली संगीतको प्रवर्द्धनमा समेत तृषितले अमूल्य योगदान दिएका छन् । २०१० सालमा उनले शिवशंकर , नारायणगोपाल , प्रेमध्वज , तारादेवीजस्ता नामी कलाकारका साथमा उपत्यकाका चोकचोकमा सांगीतिक प्रस्तुति गरेका थिए । छिन्नलता पुरस्कार , व्यथित काव्य सम्मान , नातिकाजी विशेष संगीत पुरस्कार , महाकवि देवकोटा पुरस्कार , सुरभी नवरत्न सम्मानजस्ता पुरस्कारले सम्मानित तृषित पेसाले चिकित्सक थिए । संगीतमा जस्तै उनले स्वास्थ्य क्षेत्रमा पनि ठूलो योगदान दिए । उनले नेपालकै पुरानो र ठूलो अस्पताल वीरमा अकुपञ्चर उपचार सुरु गरेका थिए । धेरैले तृषितलाई गीतकारका रूपमा चिन्छन् । तर , उनी राम्रा चित्रसमेत कोर्थे भन्छन् , गायक प्रेमध्वज प्रधान । राम्रो चित्रकार भएकैले उनी ०१८ सालमा छात्रवृत्ति पाएर चीनमा चित्रकारतिा पढ्न गएका थिए । तृषित हक्की स्वभावका थिए , भन्छन् उनीसँग लामो समय संगत गरेका कवि पद्युम्न जोशी । लोभलालचमा कहिल्यै नफसेका तृषित इमानदारीलाई नै आफ्नो सम्पत्ति ठान्थे । साहित्य , संगीत र चिकित्साजस्ता फरकफरक क्षेत्रमा सफल बनेका तृषितको निधनबाट देशले असल सर्जक र प्रतिभा गुमाएको छ । मनबहादुर बस्नेत गतसाता निर्देशन २० जेठ : राष्ट्रसंघीय मानव अधिकार समितिद्वारा मानव अधिकारका उल्लंघनमा संलग्नताको आरोपमा पूर्वप्रधानसेनापति रुक्मांगद कटवालमाथि अनुसन्धान गर्न नेपाल सरकारलाई । सरुवा / पदस्थापन २१ जेठ : गृह मन्त्रालयद्वारा ४० सहसचिवको , सरुवा गरिएमध्येमा ३० प्रजिअ । नियुक्त २१ जेठ : मन्त्रिपरष्िाद्द्वारा राष्ट्रिय योजना आयोगको उपाध्यक्षमा दिनेशचन्द्र देवकोटा । फिर्ता २२ जेठ : माओवादी नेताहरूको सुरक्षामा रहेका माओवादी लडाकू शिविरमा । मुद्दा २४ जेठ : सुडानमा खटिएका प्रहरीका सामग्री खरदिमा घोटालाको आरोपमा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगद्वारा तीन पूर्वप्रहरी महानिरीक्षकसहित ३६ विरुद्ध । निर्णय २४ जेठ : सेना समायोजन विशेष समितिद्वारा कन्टेनरमा रहेका माओवादी हतियार आगामी १० भदौभित्र सरकारलाई बुझाउने । पुरस्कृत २५ जेठ : राष्ट्रिय पत्रकारतिा पुरस्कार ०६७ बाट पत्रकार तारा न्यौपाने , वरष्िठ पत्रकार सम्मान ०६७ बाट शक्ति लम्साल , पन्नालाल गुप्ता र माधव शर्मा , राशि : जनही दुई लाख रुपियाँ । वैदेशिक रोजगार पत्रकारिता पुरस्कारबाट कान्तिपुरका देवेन्द्र भट्टराई , उत्कृष्ट वातावरण पत्रकार पुरस्कारबाट कान्तिपुरका अब्दुल्लाह मियाँ र सञ्चारिका समानता पुरस्कारबाट कान्तिपुरकी प्रतिमा बाँस्कोटा । तय २६ जेठ : आगामी १ भदौमा नयाँ संविधानको एकीकृत मस्यौदा सार्वजनिक गर्ने गरी संविधान लेखनको नयाँ कार्यतालिका ।
बालुवाटारबाट माओवादी अध्यक्ष दाहाल कांग्रेस सभापति सुशील कोइरालालाई भेट्न महाराजगंज गएका छन् । बिहान पौने ८ बजेदेखि १ घण्टा बालुवाटारमा तीन दलका शीर्ष नेताबीच छलफल भएको थियो ।
( ङ ) . नेपाली भाषा शुद्धसित सिक्न र सिकाउन शब्दको ( क्षतिपूरक दीर्घीभवन जस्तो ) ऐतिहासिक वर्ण विज्ञानको नियम पनि पहिलो कक्षादेखि नै जान्नु पर्दैन ।
मझेरीले गीतहरूलाई पनि साहित्यको परिधिमा ओगटेको छ - जसमा कुनै भूल छैन , अवश्य पनि । बिधा - सूचीमा हेर्नुभो भने बिभिन्न बिधाका गीतहरू राखिएका छन् । साहित्यिक स्थल भएकोले , विशेषत गायक गायिका नभैकन रचनाकारको नामबाट राखिएका छन् । गीतहरूको समीक्षा पनि राखिएकै छ - " कला / संगीत समीक्षा " विधा अन्तर्गत । यो लेख पनि त्यस्तैमा पर्न आउने हुनाले मझेरीमा समावेश गरिएको हो ।
व्यथित भारतमै भए ताका राणा सरकारद्वारा रौतहटस्थित झरोखरको गोलीकाण्डमा उनी फेरि फसाइए । राणा सरकारको अनुरोधमा भारतीय प्रहरीले उनलाई पक्राउ गर्यो । त्यसपछि राणाका करबलमा उनी नेपाल चलान गरिने कार्यवाहीमा परे । तर विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाले भारतीय प्रधानमन्त्री पं . जवहारलाल नेहरुलाई भनसन गरेर उनलाई नेपाल ल्याउनबाट रोके । त्यस बेला उनी १८ महिना भारतको बिहार जेलमा बसेका थिए । अनि प्रजातन्त्र आएपछि नेपाल सरकारको अनुरोधमा उनी जेल मुक्त भएर नेपाल छिरे ।
अलवर । आषाढ़ शुक्ल पक्ष की एकादशी सोमवार का दिन और भगवान जगन्नाथ जी व जानकी मैया का वरमा . . .
एक्स - रे गरिसकेपछि थाहा भयो कि उनको दायाँ गालामा हड्डी छ तर बायाँकोमा छैन ।
लुटेराको साथबाट काठमाडौँ महानगरपालिका कर्मचारी कल्याण कोषको छाप , लेटरप्याड , रसिद र टेलिफोन डायरीका साथै निजको नाममा महानगरपालिकाको फोहरमैलासम्बन्धी कामको परिचयपत्र पनि फेला परेको बताइएको छ ।
भरतपुर ÷ चिकित्सकहरूलाई डेङ्गु रोगबारे जानकारी दिने उद्देश्यले भरतपुरमा आयोजित दुईदिने अभिमुखीकरण कार्यक्रम विहीवार सम्पन्न भएको छ । जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय चितवन र इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा काठमाडौ " को संयुक्त आयोजनामा भएको कार्यक्रममा चितवनका चिकित्सक , नर्स तथा स्वास्थ्य प्राविधिकहरूको सहभागिता रहेको थियो । Full story
राहदानी दुरुपयोग गर्ने सभासद्को संख्या अझै बढ्न सक्ने
६ . देशको आर्थिक विकास , सामाजिक रूपान्तरण र शान्ति सुरक्षाको सुदृढीकरणका लागि सरकारले व्यवस्थित रूपमा विभिन्न कार्यक्रम तयार गरी कार्यान्वयन गरेको तथ्य छर्लङ्गै छ । यस सन्दर्भमा लामो समयदेखि बाँकी रहेका , ओझेलमा परेका र कार्यान्वयन हुन नसकेका विभिन्न विकास योजना तथा कार्यक्रमलाई वर्तमान सरकारले पुनः अगाडि बढाएको वा कार्यान्वयन गरेको छ । वस्तुगत यथार्थ यही नै हो । त्यस्तै नेपालको राष्ट्रिय हित र स्वाभिमानका लागि हामीले अन्तर्राष्ट्रिय जगत्सँग सम्पर्क , सम्बन्ध र सहमति विस्तार गरेका छौँ । नेपालको स्वाधीनता , अखण्डता र गौरव बृद्धिका लागि काम गरेका छौँ । हाम्रा यस्ता कार्यहरूलाई ओझेलमा पार्न सरकारविरुद्ध कुप्रचार र लाञ्छित गर्ने दुष्प्रयत्नहरू पनि निरन्तर भइनै रहे ।
नेता ओलीले गृहबाट २ सय र प्रहरीबाट २ सय ५० गरी ४ सय ५० लिटर तेल लिन्छन् । पूर्वप्रधानमन्त्रीले लिएको सुविधा व्यक्तिपिच्छे फरक छ । २०४७ यताका गृहमन्त्रीहरूले लिँदै आएको सुविधामा त ठूलो असमानता छ । कसैले पूर्वप्रधानमन्त्रीभन्दा बढी सुविधा लिएका छन् भने कसैले एक जना प्रहरीमै चित्त बुझाएका छन् । शक्तिका भरमा कतिपय पूर्वमन्त्रीले धेरै सुविधा लिएका छन् ।
( २०६५ मंसीर २८ देखि पौस ६ गतेसम्म जनकपुरमा सम्पन्न एकताको सातौं महाधिवेशनद्वारा पारित ) अध्यक्षमण्डल , नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) महाधिवेशन आयोजक समितिको तर्फवाट एकताको सातौं महाधिवेशनमा उपस्थित सम्पूर्ण प्रतिनिधि तथा पर्यवेक्षकहरूमा हार्दिक अविभादन गर्दछौं । सर्वप्रथम देशलाई यो अवस्थासम्म ल्याउनको लागि ज्यानको आहुति दिनुहुने सम्पूर्ण ज्ञात - अज्ञात शहीदहरूप्रति भावपूर्ण श्रद्धान्जली अर्पण गर्दछौं । कमरेडहरू , देशमा राजतन्त्रको अन्त भै गणतन्त्र स्थापना भएर देश संक्रमणकालिन अवस्थावाट गुज्रिरहेको समयमा हामीले यो महाधिवेशन सम्पन्न गर्न गईरहेका छौं । हाम्रो पार्टी पुनर्गठन भएपछि अहिलेसम्मको अवधिमा नेपालको राजनीतिक स्थितिमा महत्वपूर्ण परिवर्तनहरू आएका छन् । हामीले एकीकृत पार्टी पुनर्गठन गर्ने समयमा नेपालमा राजतन्त्र कायमै थियो , यद्यपि नेपालको अन्तरिम संविधानमा राजसंस्था कायम राख्ने वा नराख्ने सम्वन्धमा यस संविधानमा अन्यत्र जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि संविधानसभाको पहिलो बैठकमा साधारण बहुमतबाट निर्णय गरिनेछ भन्ने प्रावधान थियो । त्यसबेला राजतन्त्र र गणतन्त्रबीचको अन्तरविरोध एकदम तीव्र भएर गएको थियो । अर्कातिर संविधानसभाको चुनाव ०६४ जेष्ठमा गर्ने भनिएको भए पनि चुनाव तोकेको समयमा हुन्छ भन्ने कुरा कुनै निश्चित थिएन । त्यसकारण नेकपा ( एकीकृत ) पुनर्गठित हुने समयमा राजतन्त्रको अन्त गरी गणतन्त्रको स्थापना गर्ने तथा संविधानसभाको चुनाव सम्पन्न गर्ने काम तात्कालीन महत्वको विषय थियो । अहिले संविधानसभाको चुनाव सम्पन्न भएको छ र गणतन्त्र कार्यान्वयन भएको छ । देशलाई संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र बनाउने निर्णय भएपनि अहिलेसम्म संघीयताको स्वरूप बनिसकेको छैन । संविधानसभाको चुनावपछि कतिपय नयॉ राजनीतिक दलहरूको उदय भएको छ र अन्तरविरोधहरू पनि नयॉ पैदा भएका छन् । हाम्रो यो महाधिवेशनले आजको राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थितिको मूल्यांकन गर्दै देश , क्रान्ति र पार्टीको समग्र परिस्थितिको ठोस विश्लेषण गरेर आफ्नो लक्ष्य प्राप्तिका लागि रणनीतिक , कार्यनीतिक , सांगठनिक र संघर्षसम्बन्धी कार्यदिशा र कार्यक्रम निश्चित गर्ने कार्यभार पूरा गर्नुपर्दछ । यी विषयहरूमा प्रवेश गर्नुभन्दा पहिले नेकपा ( एकीकृत ) को पुनर्गठनको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि र औचित्यताको विषयमा एउटा ठोस अवधारणा बनाउनु जरुरी भएकाले यहॉ सङ्क्षेपमा चर्चा गरिएको छ । १ . नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) पुनर्गठनको पृष्ठभूमि ः १ . १ नेकपा ( एकीकृत ) सर्वहारा वर्गको राजनैतिक पार्टी हो । यो मजदुुर वर्गको सचेत र संगठित अग्रदस्ता हो । यो मजदुर वर्गको संगठनहरू मध्ये सबैभन्दा उच्च संगठित शक्ति हो । अतः नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) ले सर्वहारा वर्ग तथा यसको नेतृत्वमा सम्पन हुने नयॉ जनवादी क्रान्ति , जनताको जनवादी अधिनायकत्व , सर्वहारा क्रान्ति , सर्वहारा अधिनायकत्वअन्तर्गत समाजवादी निर्माण , समाजवादको सुदृढिकरण र निरन्तर क्रान्तिको सिद्धान्त एवं वर्ग - संघर्षका विभिन्न मोडहरूमा सर्वहारा वर्गको प्रतिनिधित्व गर्दछ । नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीको स्थापना क . पुष्पलालको पहलमा ८० औं लेनिन दिवस , २२ अप्रिल १९४९ तदनुसार ( २००६ साल बैशाख १० गते ) का दिन भएको थियो । यसका संस्थापक कमरेडहरू पुष्पलाल श्रेष्ठ , निरञ्जन गोविन्द वैद्य , नरवहादुर कर्माचार्य , नारायणविलास जोशी र मोतीदेवी ( यिनका विषयमा विवाद छ ) थिए । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले २४ अप्रिल १९४९ का दिन पहिलो पर्चा प्रकाशित गरेको थियो । यसले १५ सेप्टेम्वर १९४९ मा घोषणापत्र जारी गरेको थियो । अनि प्रथम सम्मेलन ( २००८ ) ले आफ्नो कार्यक्रम नयॉ जनवाद पारित गरेको थियो । तर २००९ सालपछि यसको नेतृत्वमा राजावादी रुझान तथा दक्षिणपन्थी संशोधनवादको प्रभाव देखापर्दै गयो । २०१९ सालमा सम्पन्न तेस्रो महाधिवेशनद्वारा संशोधनवादी " राष्ट्रिय प्रजातन्त्र " को कार्यक्रम पारित गर्दै त्यसलाई औपचारिकता दिने काम भयो । तापनि तेस्रो महाधिवेशनसम्म पार्टी अविभाजित र एकीकृत रूपमा रहेको थियो । नेकपा ( एकीकृत ) २२ अप्रिल १९४९ मा गठित नेकपाको उत्तराधिकारी पार्टी हो । १ . २ . नेकपाको तेस्रो महाधिवेशन त्यतिवेला सम्पन्न भएको थियो , जतिबेला अन्तर्राष्ट्रिय कम्युनिस्ट आन्दोलनमा तीव्र सैद्धान्तिक बहस - महान् बहस - चलिरहेको थियो । अन्तर्राष्ट्रिय कम्युनिस्ट आन्दोलनको बहस मुख्यतः दुई विषयमा केन्द्रित रहेको थियो । वर्ग - संघर्षलाई मुख्य कडीको रूपमा आत्मसात गर्दै ठोस परिस्थितिको ठोस विश्लेषणको आधारमा देश , काल र परिस्थिति अनुरूप राष्ट्रिय मुक्ति आन्दोलन तथा नयॉ जनवादी र समाजवादी क्रान्ति एवं निर्माणको कार्यलाई अगाडि बढाउने , अथवा साम्राज्यवाद र प्रतिक्रियावादको चरित्र बदलिएको बताउदै वर्ग - संघर्ष छाडि दिने , यसको महत्व अस्वीकार गर्ने र क्रान्तिकारी चरित्र एवं आमूल परिवर्तनको परित्याग गर्ने । त्यो महान् बहसमा माक्र्सवादी - लेनिनवादी सिद्धान्तको रक्षा र विकास गर्ने एवं निरन्तर क्रान्ति जारी राख्ने कुरामा जोड दिदै माओ त्सेतुङको नेतृत्वमा चीनको कम्युृनिस्ट पार्टी र विश्वभरिका माक्र्सवादी - लेनिनवादी पार्टी र संगठनहरूले संघर्ष गरेका थिए . भने टिटो - ख्रुश्चोभले संशोधनवादी दिशा समातेका थिए । यसले संसारभरका कम्युनिस्ट पार्टीहरूमा वैचारिक वहस तीव्र बनायो र वैचारिक आधारमा पार्टीहरू विभाजित हुन थाले । त्यसको असर नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीमा पनि प ¥ यो । नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनमा २०१० सालमा सम्पन्न पहिलो महाधिवेशनमा " कार्यक्रममा परिवर्तन किन ? " भन्ने प्रश्न उठाइएपछि दुईलाइन संघर्ष चलेको भएपनि त्यो सिद्धान्तका आधारमा चलेको देखिंदैन , यद्यपि नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनमा राजापरस्त र कांग्रेसपरस्त प्रवृत्ति र चरित्रका विरुद्ध सुरुदेखि अहिलेसम्म पनि संघर्ष चल्दै आइरहेको छ । १ . ३ . तेस्रो महाधिवेशनद्वारा संशोधनवादी कार्यक्रम पारित गरिएको र पार्टीभित्र घुस्न सफल भएका अवसरवादीहरू , संशोधनवादीहरूका कारणले क्यारिरिस्टहरू र स्वार्थी तत्वहरूलाई पार्टीमा गुटवन्दी गर्न , फुटपरस्त गतिविधि संचालन गर्न र पार्टीबाट पलायन गर्नका लागि पर्याप्त आधार प्राप्त भयो । त्यसरी पार्टी सैद्धान्तिक , राजनैतिक र संगठनात्मक सबै दृष्टिकोणले छिन्नभिन्न हुन पुग्यो । १ . ४ . तेस्रो महाधिवेशनपछि सैद्धान्तिक , राजनैतिक र संगठनात्मक सबै दृष्टिकोणवाट छिन्नभिन्न भएपछि पार्टीको पुनर्गठनको प्रक्रिया विभिन्न कोणवाट सुरु भयो । १ . ४ ( क ) पहिलो प्रयत्नः क . पुष्पलालको पहल र नेतृत्वमा २०२५ सालमा सम्पन्न गोरखपुर सम्मेलनले माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ त्सेतुङ विचारधाराको पक्षमा तथा टिटो - खु्रश्चोभद्वारा अंंगालिएको नवसंंशोधनवादको विरोधमा पहिलोचोटी संगठित प्रयत्न गरिएको थियो । त्यसले तेस्रो महाधिवेशनद्वारा पारित राष्ट्रिय प्रजातन्त्रको संंशोधनवादी कार्यक्रमलाई अस्वीकार गर्दै नयॉ जनवादी क्रान्तिको कार्यक्रम अगाडि सार्ने काम गरेको थियो । साथै त्यसले सामन्तवाद , विशेष गरेर राजतन्त्र र नेपाली जनताबीचको अन्तरविरोधलाई मुख्य अन्तरविरोध ठहर गर्दै राजतन्त्र विरोधी राजनैतिक शक्तिहरूबीच संयुक्तमोर्चा वा सहकार्यको नीतिमा जोड दिएको थियो । चीनको महान सर्वहारा सांस्कृतिक क्रान्तिको समर्थन गर्ने र रूसी संशोधनवादको विरोध गरेपनि सोभियत सामाजिक साम्राज्यवाद भन्ने प्रश्नमा तटस्थता र अस्पष्टता तथा नेकाको वर्गचरित्रको विश्लेषण गर्ने कुरामा रहेको कमजोरीका कारण त्यसले माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ त्सेतुङ विचारधारा र नयॉ जनवादको पक्षमा रहेका सबै कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरूलाई एकताबद्ध बनाउन सकेन । १ . ४ ( ख ) दोस्रो प्रयत्नः क . मोहनविक्रम सिंह , क . निर्मल लामा , क . जयगोविन्द शाह , क . मनमोहन अधिकारी , आदिको पहलकदमीमा २०२८ सालमा जुन केन्द्रीय न्यूक्लीयसको निर्माण भएको थियो । त्यसबाट क . मनमोहन अधिकारी लगायतका कमरेडहरू अलग भए पनि २०३१ मा त्यसले चौथो महाधिवेशन सम्पन्न ग ¥ यो । चौथो , महाधिवेशनले तेस्रो महाधिवेशनद्वारा पारित राष्ट्रिय प्रजातन्त्रको संशोधनवादी कार्यक्रम अस्वीकार गर्नुका साथै मार्गदर्शक सिद्धान्त माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ त्सेतुङविचारधारा नया " जनवादी कार्यक्रम स्वीकार गरेको थियो । त्यसले सामन्तवाद र नेपाली जनता तथा भारतीय विस्तारवाद र नेपाल राष्ट्रबीचको अन्तरविरोध प्रधानअन्तरविरोध ठहर गरेको थियो । त्यसले वर्गीय संयुक्तमोर्चाको नीतिमा जोड दिदै राजनीतिक पार्टीहरूसितको संयुक्तमोर्चा अस्वीकार गरेको थियो । कार्यनीतिक नाराको रूपमा त्यसले तय गरेको देशभक्त र जनतान्त्रिक शक्तिहरूको सरकार क्रान्तिपछि गठन हुने बताएर प्रथम सर्वहारा वर्गको नेतृत्वविना क्रान्ति सम्पन्न हुने अवधारणा अगाडि ल्याउने काम गरेको थियो । द्वितीय , त्यसलाई रणनैतिक कार्यक्रम नया " जनवादी कार्यक्रमको समानान्तर रूपमा प्रस्तुत गरेकाले त्यसले दक्षीणपन्थी दिशा पक्रने खतरा थियो । त्यसको साथसाथै त्यसले तात्कालिक कार्यनीतिमा समेत सशस्त्र संघर्षको कुरा गरेर क्रान्तिकारी लङ्खफाजीको प्रदर्शन गरेको थियो । अर्कातिर त्यसमा संयुक्तमोर्चा सम्बन्धी सङ्कीर्णता हुनुले त्यसले संगठनात्मक रूपमा वृद्धि गरेपनि सम्पूर्ण कम्युनिष्ट क्रान्तिकारीहरूलाई एकताबद्ध गर्न सकेन । फुट्नुपर्ने उचित कारण नहु ' दा नहु ' दै पनि त्यो विभाजित हु ' दै गयो । २०४० सालमा नेकपा ( मसाल ) र नेकपा ( चौ . म . ) बन्यो । २०४२ सालमा नेकपा ( मसाल ) पुनः विभाजित भई नेकपा ( मसाल ) र नेकपा ( मशाल ) बन्यो । १ . ४ ( ग ) पूर्वकोशी प्रान्तीय समिति अन्तरगतको झापा जिल्ला समितिले विद्रोह गरी सशस्त्र संघर्ष शुरु गर्नुका साथै पहिलेको को - अर्डिनेशन केन्द्र ( माले ) र पछि नेकपा ( माले ) गठन गरेको थियो । त्यसले माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ त्सेतुङविचारधारालाई समर्थन गर्नु र नयॉ जनवादी कार्यक्रम स्वीकार गर्नुको बावजुद वर्गशत्रु खतमको नाममा ब्यक्ति हत्या र तत्काल शसस्त्र युद्धको नारा अगाडि सारेर उग्रवामपन्थी गल्ती गरेको थियो । १ . ४ ( घ ) केन्द्रीय न्यूक्लीयसमा सहभागी भएपनि चौथो महाधिवेशन ( २०३१ ) मा सम्मिलित नभएका कमरेडहरू र क . पुष्पलालको नेतृत्वमा सम्पन्न गोरखपुर सम्मेलनद्वारा निर्मित केन्द्रीय समितिका केही सदस्यहरू मिलेर गठन गरिएको नेकपाको एउटा समुह तथा गोरखपुर सम्मेलनद्वारा निर्मित नेकपाको अर्को समुह मिलेर नेकपा ( माक्र्सवादी ) पुनर्गठन भएको थियो । यसले पनि माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ त्सेतुङ्ग विचारधारालाई पथप्रदर्शक सिद्धान्त र नया " जनवादी कार्यक्रमलाई न्युनत्तम कार्यक्रम मान्दथ्यो । २०४७ मा त्यो नेकपा ( माले ) संग मिलेपछि नेकपा ( एमाले ) बन्न पुग्यो । त्यसले माओविचारधारा र नयॉजनवाद परित्याग गरि कथित बहुदलीय जनवाद अङ्गिकार ग ¥ यो । १ . ४ ( ङ ) विभिन्न कम्युनिष्ट प्रतिनिधिहरू र स्वतन्त्र कम्युनिष्टहरूको प्रयासबाट २०४७ सालमा गठित नेकपा ( मालेमा ) , नेकपा साम्यवादी ( मालेमा ) हु " दै नेकपा ( मालेमा केन्द्र ) बनेको थियो । १ . ४ ( च ) नेकपा ( चौम ) , नेकपा ( मशाल ) , सर्वहारा श्रमिक संगठन र नेकपा ( जनमुखी ) मिलेर नेकपा ( एकताकेन्द्र ) बन्यो । यसले माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओवाद ÷ माओविचारधारालाई पथप्रर्दशक सिद्धान्त मान्ने कुरा गर्यो । यो पार्टी पनि पछि बिभाजित भयो र नेकपा ( एकताकेन्द्र ) र नेकपा ( माओवादी ) बने । २०५६ सालमा नेकपा ( एकताकेन्द्र ) पुनः विभाजित भई नेकपा ( एकताकेन्द्र ) र नेकपा ( तदर्थ ) बने । १ . ४ ( छ ) २०५९ मा नेकपा ( मसाल ) र नेकपा ( एकताकेन्द्र ) मिलेर नेकपा ( एकताकेन्द्र - मसाल ) बन्यो । २०६२ ÷ ६३ को जनआन्दोलनपछि यो पार्टी विभाजित भयो । महामन्त्री मोहनविक्रम सिंहले नेतृत्व गरेको नेकपा ( एकताकेन्द्र - मसाल ) , सहमहामन्त्री प्रकाशले नेतृत्व गरेको नेकपा ( एकताकेन्द्र - मसाल ) तथा एकता पक्षधरद्वारा गठित नेकपा ( एकताकेन्द्र - मसाल , महाधिवेशन आयोजक समन्वय समिति ) बन्यो । १ . ४ ( ज ) नेकपा ( एकताकेन्द्र - मसाल महाधिवेशन आयोजक सम्यन्वय समिति ) र नेकपा ( तदर्थ ) मिलेर नेकपा ( एकताकेन्द्र - मसाल , केन्द्रीय तदर्थ समिति ) बन्यो । १ . ४ ( झ ) नेकपा ( एमाले ) बाट विभाजित भई पुनर्गठित भएको नेकपा ( माले ) ले बहुदलीय जनवादको सट्टा नया " जनवाद तथा माओविचारधारका सान्र्दभिक पक्षलाई स्वीकार गरेको थियो । पछि त्यसले राजावादी नेतृत्व हटाउनुको साथै माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ त्सेतुङविचारधारालाई आफ्नो मार्गदर्शक सिद्धान्त स्वीकार गरि नेकपा ( माले ) लाई पुनर्गठन ग ¥ यो । १ . ४ ( ञ ) यसरी विभिन्न कालखण्डमा विभाजन र एकताको प्रक्रियाबाट गुज्रदैगएको नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनका घटकहरू मध्ये माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ त्सेतुङ्गविचारधारालाई मार्गदर्शक सिद्धान्त मान्ने र नया " जनवादी क्रान्तिको कार्यक्रमलाई स्वीकार्ने नेकपा ( एकताकेन्द्र - मसाल , केन्द्रीय तर्दथ समिति ) , नेकपा ( माले ) र नेकपा ( मालेमा केन्द्र ) एकीकरण भएर २०६३ फागुन १४ गते नेकपा ( एकीकृत ) पुर्नगठित भएको हो । नेकपा ( एकीकृत ) कम्युनिष्ट क्रान्तिकारीहरूलाई एकताबद्ध बनाउनका लागि सबै कोणहरूबाट भएका सकारात्मक प्रयत्नहरूको संगम एंव एकीकृत प्रवाह हो । यो एकीकृत नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( ऋयmmगलष्कत एबचतथ या ल्भउब ) ि को निरन्तरता तथा कम्युनिष्ट क्रान्तिकारीहरूलाई एकताबद्ध बनाउने अभियानको नया " सुरुवात हो । २ - अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थिति २ . १ ) दुई अतिमहाशक्तिहरूमध्ये सोभियत संघको विघटनपछि र पूर्वी यूरोपमा पू ' जीवादीकरणपश्चात् अमेरीकी साम्राज्यवाद विश्वको एकमात्र अतिमहाशक्तिको रूपमा रहेको छ । त्यसको नेतृत्वमा विश्वसाम्राज्यवाद आक्रामक रूपमा प्रस्तुत भएको छ । ११ सेप्टेम्वर २००२ को घटनापश्चात आतंकवाद विरुद्धको विश्वव्यापी अभियानको नाममा विश्वका प्रतिक्रियावादी शक्तिहरूसितको गठबन्धन र उनीहरूको समर्थनकासाथ संयुक्त राष्ट्रसंघसमेतलाई आफ्नो नीतिको पक्षमा बनाएर अमेरिकी साम्राज्यवादले अफगानिस्तान , इराक र सोमालीयामाथि आक्रमण गरेको छ । त्यसैगरी इजरायललाई उचालेर लेवनान र प्यालेस्टाइनमाथि आक्रमण गराएको छ । इराकबाट सेना हटाउनको सट्टा राष्ट्रपति सद्दाम हुसेनलाई फॉसी दिइयो । थप सैनिक पठाएर त्यहॉका जनतामाथि थप दमन गरिरहेको छ । सुडानमा गृहयुद्ध थोपरेको छ । कथित आणविक अप्रसार सन्धिको नाममा इरानलाई आक्रमणको धम्की दिइरहेको छ । लिवियालाई आतङ्कवादलाई सहयोग गरेको नाममा धम्काईरहेको छ । अमेरिकाको प्रतिस्पर्धामा उत्रन खोजेको चीनलाई घेराबन्दी गर्न प्रयत्न गरिरहेको छ । चीनलाई घेरावन्दी गर्ने रणनीति अनुरूप ताइवानलाई हतियार सप्लाई गरिरहेको छ । स्वतन्त्र तिब्वतको नाममा तिब्बतीहरूलाई उक्साईरहेको छ र नेपाललाई उसको सामरिक स्थल बनाउने प्रयत्न गरिरहेको छ । फिलिपिन्सबाट अझै अमेरिकी सेना फिर्ता गरेको छैन । क्यारेवियन मुलुकहरूमा सेना तैनात गर्ने अभियान जारी छ । क्यूवामाथि नाकावन्दी लगाइरहेको छ । साम्राज्यवादीहरूले हतियार निर्माणमा ठूलो धनरासी खर्च गरिरहेका छन् र त्यसको झण्डै ७० प्रतिशत अविकसित ÷ अल्पविकसित तथा कमजोर मुलुकहरूमा विक्री गर्ने गरिन्छ । अमेरिकी साम्राज्यवादले गरेको विश्वब्यापी दादागिरीका कारण विश्वका साना , पिछडिएका र कमजोर मुलुकहरूको स्वतन्त्रता र संप्रभुता तथा अखण्डता खतरामा पर्दै गएको छ । संसारभरिका प्रायः सबै शासक वर्गले साम्राज्यवादको अगाडि घुडा टेकेका छन् वा टेक्दै गईरहेका छन् । भारतले कस्मिरको आन्दोलनलाई दबाउन र छिमेकी मुलुहरूमाथि प्रभुत्व विस्तार गर्नका लागि आणविक उर्जाको नाममा अमेरिकी साम्राज्यवादस ' ग गठबन्धन गरेको छ । २ . २ ) न् - ड अर्थात् अमेरिका , बेलायत , जर्मनी , फ्रान्स , क्यानडा , इटाली , जापान र रूससमेत साम्राज्यवादी मुलुकहरूले विश्व बैंक , अन्तराष्ट्रिय मुद्रा कोष , विश्व व्यापार संगठन , एशियाली विकास बैंक , बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरू , विभिन्न प्रकारका एन . जि . ओ ÷ आइ . एन . जिओ आदिको माध्यमबाट विश्व भरीनै आफ्नो आर्थिक एकाधिकार कायम गर्न र साना तथा अविकसित ÷ अल्पविकसित , कमजोर राष्ट्रहरूमाथि आर्थिक साम्राज्य कायम गर्दै नव औपनिवेशिक नीति थोपर्न लगातार प्रयत्न गर्दै आइरहेका छन् । भूमन्डलीकरण , निजीकरण , उदारीकरण , ( म्भचभनगबितष्यल ) , विश्वका साना अल्पविकसित र कमजोर राष्ट्रहरूको राजनीति , अर्थव्यवस्था , शिक्षा , सूचना , कृषि , संस्कृति , आदि माथि नियन्त्रण गर्ने साम्राज्यवादी योजनाका नीति - कार्यक्रम हुन् । साम्राज्यवादले १९८० को दशकवाट सुरु गरेको यो अभियानले अहिलेसम्ममा विश्व्यापी रूप धारण गरिसकेको छ । भूमण्डलीकरणको कार्यक्रम अन्तर्गत सबै मुलुकहरूको अर्थव्यवस्थालाई बहुराष्ट्रिय प ' ुजीको जुवामुनि ल्याउन बाध्य पार्ने , निजीकरणको कार्यक्रम अन्तर्गत सबै मुलुकका राजकीय र सार्वजनिक उद्यमहरूलाई निजी क्षेत्रमा हस्तान्तरण गर्न बाध्य पार्ने र उदारीकरणको नाममा कुनै पनि मुलुकमा विदेशी पू ' जीनिवेशको मार्गलाई सुगम र सुरक्षित पार्ने नीति हुन् । म्भचभनगबितष्यल को नीति अन्तर्गत राज्य र सरकारलाई सार्वजनिक योजना संरक्षण , जनसेवाका कार्यहरू तथा सेवामूलक संस्थाहरूमा राजकीय व्यवस्थापनको अन्त गर्ने र गैरजिम्मेवार बन्ने प्रक्रियालाई प्रोत्साहित र उत्प्रेरित गर्दै अराजकताको दिशामा धकेल्ने र प्रभूत्ववादी शक्तिहरूको एकाधिकार कायम गर्न बलप्रदान गर्नु हो । साम्राज्यवादी शक्तिहरूको यि नीति तथा कार्यक्रमहरूलाई पछिल्लो कालमा सूचना - प्रविधि क्षेत्रमा भएको विकास र क्रान्तिले बल पु ¥ याएको छ । उनीहरूले विज्ञान र प्रविधिमा भएका नयॉ - नयॉ खोज - अनुसन्धानलाई समेत आफ्नो कब्जामा लिएको कारण सूचना - प्रविधिमा भएका विकास र क्रान्तिलाई मात्र नभएर जेनेटिक इन्जीनियरिङमा गरिएको विकासलाई समेत अल्पविकसित ÷ अविकसित मुलुकका कृषिमाथि नियन्त्रण गर्न प्रयोग गर्ने नीति अवलम्वन गरिरहेका छन् । न् - ड मुलुकहरूमा विशाल धनसम्पति जम्मा भएको छ । विश्व बैंकको सन् २००४ को रिपोर्ट अनुसार विश्व जनसंख्याको २० प्रतिशत हिस्सा रहेको उक्त धनाढ्य मुलुकहरूमा विश्वको ८३ प्रतिशत धन - सम्पति थुप्रिएको छ भने विश्वको जनसंख्याको ८० प्रतिशत हिस्सा रहेको विकासोन्मुख मुलुकहरूमा मात्र १७ प्रतिशत धनसम्पति रहेको छ । अझ मननीय के छ भने विश्व जनसंख्याको २० प्रतिशत हिस्सा ओगटेको सबै भन्दा गरिब मानिएका पचासओटा मुलुकहरूमा ( जहॉ नेपाल पनि पर्दछ ) २ प्रतिशत भन्दा कम धनसम्पति रहेको छ । यसरी साम्राज्यवादले पहिले भन्दा बढि पू ' जी केन्द्रीकृत गरी आक्रमक बनेको छ । २ . ३ ( क ) सोभियत संघको विघटनपछि अमेरिकी साम्राज्यवादको नेतृत्वमा विश्वसाम्राज्यवादले हतियार , भूमण्डलीकरण , उदारीकरण र निजीकरण अभियानलाई ठूलो उपलब्धिको रूपमा लिएर विश्वलाई अमेरिकी एकध्रुवीय बनाउने कोशिसमा थियो र छ । तर साम्राज्यवादी मुलुकहरूकाबीच बढिरहेको अन्तरविरोधको कारण विश्व बहुध्रुवीय केन्द्रतर्फ अग्रसर हुदैछ । युरोपेली संघ क्षेत्रीय शक्तिको रूपमा विकास गर्दैछ । त्यसरी नै रूस तथा चीनबीचको गठबन्धनले अमेरिकी अतिमहाशक्तिको एकाधिकारलाई चुनौती दिंदै छ । दक्षिण पूर्वी एशियाली मुलुकहरू , सार्क मुलुकहरू आदि पनि बहुध्रुवीय दिशामा अग्रसर हु ' दैछन् । बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूवाट अल्पविकसित ÷ कमजोर राष्ट्रहरूको कृषिमाथि गरिएको नियन्त्रणको विरुद्धमा ती मुलुकहरूमा संघर्ष चलिरहेको छ । ख ) एशिया , अफ्रिका र ल्याटिन अमेरिकी मुलुकहरू अमेरिकी र अन्य साम्राज्यवादी मुलुकहरूको शोषण , दमन , र उत्पीडनमा सबैभन्दा बढी परेका छन् र तिनका विरुद्ध संघर्ष गरिरहेका छन् । अमेरिकी साम्राज्यवादको आर्थिक नाकाबन्दी र घेरा हाल्ने नीतिका विरुद्ध क्युवाले लामोसमयदेखि दृढतापूर्वक संघर्ष गर्दै आएको छ । क्युवाका अतिरिक्त ल्याटिनअमेरिकी मुलुकहरू पनि अमेरिकी साम्राज्यवादको विरुद्ध एकताबद्ध बन्दै गइरहेका छन् । भेनेजुएलाले अमेरिकी साम्राज्यवादको विरुद्धमा दृढतापूर्वक संघर्ष गरिरहेको छ । दक्षिणअमेरिकी मुलुकहरूका आम निर्वाचनमा एकपछि अर्को अमेरिकी साम्राज्यवादविरोधी शक्तिहरूले विजय हॉसिल गरेका छन् । त्यसबाट त्यहॉ अमेरिकी साम्राज्यवाद विरोधी शक्तिहरूको चेतना विकसित हुदै गएको प्रष्ट हुन्छ । यसरी नै विश्व साम्राज्यवादी शक्तिहरूको चेतावनी र आर्थिक नाकाबन्दीको बावजुद इरानले आफ्नो अडान छाडेको छैन । फिलिपिनी जनताले त्यहॉ रहेको अमेरिकी सेनाको विरोध गर्दै आइरहेका छन् । अमेरिकाको " स्वतन्त्र ताइवान र स्वतन्त्र तिब्बत " को कुरा उठाएर त्यसलाई चीन विरुद्ध उकास्ने र विभिन्न तरीकाले चीनलाई घेरावन्दी गर्ने नीतिको चीनले दृढतापूर्वक प्रतिरोध गरिरहेको छ र स्वयंलाई विश्वको प्रमुख आर्थिकशक्तिको रूपमा विकास गर्ने प्रयत्न गर्दै चीनले अमेरिकी एकाधिकारलाई चुनौती दिने प्रयत्न गर्दैछ । यसरी अमेरिकी साम्राज्यवादको विरुद्ध विश्वपव्यापी रूपमा न्यायपूर्ण संघर्षहरू निरन्तर चलिरहेका छन् र ती संघर्षलाई हाम्रो पार्टीले समर्थन गर्दछ । ( ग ) आजको युग साम्राज्यवाद र सर्वहारा क्रान्तिको युग हो । त्यसकारण साम्राज्यवाद र सर्वहारा क्रान्तिबीचको अन्तर्विरोध , पू ' जीपतिवर्ग र मजदुरवर्ग बीचको अन्तर्विरोध , साम्राज्यवाद र उत्पीडित राष्ट्रहरूबीचको अन्तर्विरोध विश्वका आधारभूत अन्तर्विरोधहरू हुन् । यी अन्तर्विरोधहरूवाहेक विश्वमा अन्य अन्तर्विरोधहरू पनि छन् जसमा साम्रज्यवादी शक्तिहरूबीचको अन्तर्विरोध , अतिमहाशक्ति र वहुधु्रवीय शक्तिहरूबीचको अन्तर्विरोध , सांस्कृतिक अन्तर्विरोधहरू , वातावरणीय अन्तर्विरोधहरू हुन् । साम्राज्यवादीहरूबाट स्पेस माथि कब्जा , औद्योगिक राष्ट्रहरूद्वारा जमिन , वायुमण्डल , पानीमासमेत प्रदुषित पद्धार्थ छोड्नु , शक्तिसम्पन्न राष्ट्रहरूद्वारा आणविक परिक्षण गरिनु र साम्राज्यवादीहरूद्वारा युद्ध थोपरिनु , जैविक जीवनमा प्रतिकुल असर पार्ने गरी हातहतियारको निर्माण र परिक्षण गर्नु आदि कारणहरूले वातावरणीय प्रदुषण बढ्दै गएको छ । त्यसले गर्दा विश्वको अन्तरविरोध बढ्दै गएको छ । वातावरण दुषित पारेको कारणवाट तिनका र विकासोन्मुख मुलुकहरूकावीच अन्तरविरोध बढेर गएको छ । उक्त अन्तरविरोधहरूमध्ये साम्रज्यवाद र उत्पीडित राष्ट्रहरूकोवीचको अन्तरविरोध नै विश्वको प्रमुख अन्तरविरोध रहेको छ । दक्षिण एसियामा भारतीय विस्तारवाद र त्यसका छिमेकी मुलुकहरूकावीच पनि अन्तरविरोध रहेको छ । ( घ ) संसारका विभिन्न भागहरूमा विभिन्न किसिमले मजदुर आन्दोलनहरू चलिरहेका छन् । कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरूले संघर्षका विभिन्न रूपहरूको उपयोग गर्नुका साथै सशस्त्र संघर्ष समेत संचालन गरिरहेका छन् । पर्यावरणीय पक्षधरहरूद्वारा यसको पक्षमा आन्दोलन चलाइदै छ । आणविक परिक्षणका विरुद्ध आवाज उठाइदै छ । कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरू , मजदुर आन्दोलन विभिन्न वर्ग , तह र तप्काका न्यायप्रेमी जनताका आन्दोलन साम्राज्यवाद र प्रतिक्रियावादलाई परास्त गर्न , कमजोर बनाउन र सर्वहारा क्रान्तिको दिशामा अगाडि बढ्न पनि ती संघर्षहरूले योगदान पु ¥ याउने गरेका छन् र पु ¥ याउदै छन् । अतः नेकपा ( एकीकृत ) ले ती सबै सामन्तवादविरोधी र साम्राज्यवादविरोधी राष्ट्रियमुक्ति आन्दोलन तथा नयॉ जनवादी र समाजवादी क्रान्तिको समर्थन गर्दछ र त्यसो गर्न आफ्नो सर्वहारा अन्तराष्ट्रवादी कर्तव्य ठान्दछन् । ( ङ ) विश्वव्यापी आर्थिक संकट र कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरूको दायित्वः अहिले विश्व पू ' जीवाद चरम संकटमा फसेको छ । १९३० को दशकको विश्वव्यापी आर्थिक संकट पार गरिसकेपछि विश्वसाम्राज्यवादले सधंैका लागि संकटवाट मुक्त भएको दावी गर्न थालेको थियो । शीतयुद्धको अन्त तथा सोभियत संघको विघटनपश्चात भूमण्डलीकरण , नीजिकरण , उदारीकरण र ( म्भ ( चभनगबितष्यल ) को अभियान विश्वव्यापी रूपमा चलाउने काम साम्राज्यवादद्वारा सुरुभयो । त्यसैको परिणामस्वरूप अहिले विश्वव्यापी सङ्कट आएको हो र यो साम्राज्यवादको महासंकट हो । पू ' जीवाद अस्थायीरूपमा संकटवाट मुक्त किन नहोस् तर जबसम्म त्यसको पतन हुदैन , तबसम्म स्थायीरूपले त्यो संकटबाट मुक्त हुन सक्दैन भन्ने माक्र्सवादी विश्लेषण सही सिद्ध भएको छ । पू ' जीवाद आफ्नै अन्तरविरोधका कारण पतन हुनु अपरिहार्य छ । साम्यवाद सधंैको लागि मरिसक्यो भन्ने साम्राज्यवादीहरू र प्रतिक्रियावादीहरूको दावी केवल बकवास मात्र हो , वैज्ञानिक समाजवाद र साम्यवादको विजय अवश्यम्भावी छ । निश्चय नै यो पू ' जीवादको महासंकटको कारण विश्वव्यापीरूपमा वित्तिय संस्थाहरू टाट्पल्टिदै छन् । उद्यम - व्यवसाय धरासायी भइरहेका छन् । त्यसवाट विश्वव्यापीरूपमै करौडौंको संख्यामा मजदुरहरू , विभिन्न तह र तप्काका कामदारहरूलाई हटाउने अभियान सुरु भएको छ । त्यसरी विश्वव्यापीरूपमा वेरोजगारहरूको संख्या बढ्दै गइरहेको छ । मजदुर र कर्मचारी कटौति गर्दैजाने क्रममा विभिन्न मुलुकका सरकारहरूले सबैभन्दा पहिले विदेशी मजदुर र कर्मचारीहरूलाई हटाउने निर्देशन जारी गरिसकेका छन् वा गर्दैछन् । हाम्रो नेपालमा पनि विश्वव्यापी संकटको नकारात्मक असर पर्दै गइरहेको छ । प्रथम , विदेशमा काममा गएका मजदुर र कर्मचारीहरू हटाउने सिलसिलामा तिनीहरूको विचल्ली हुदैछ । द्वित्तीय , मुलुकको बजेटको मुख्य स्रोतकोरूपमा रहेको विप्रेसन ( च्झष्तबलअभ ) माथि त्यसको प्रतिकूल असर पर्दैछ । तृतीय , वित्तीय संंस्थाहरूमा असर पर्नेछ र सिंगो अर्थतन्त्र धरासायी हुदै गएर परनिर्भरता झन् बढेर जानेछ र त्यसरी मुलुकको नव औपनिवेशिकरणको खतरा तीव्र भएर जानेछ । चतुर्थ , नेपालमा जे जति उद्योगधन्दाहरू छन् , तिनमा प्रतिकूल असर पर्दैछ । पॉचौं , विदेशी दातृसंस्थाहरूको सहयोग , अनुदान वा ऋणका आधारमा चलिरहेको योजनाहरूमा प्रतिकूल असर पर्नेछ । छैठौं , वैदेशिक सहयोग , अनुदान र ऋणमुखी बजेटमा प्रतिकूल असर पर्नेछ । त्यसले मुलुकको सार्वभौमिकता , राष्ट्रिय एकता र भौगोलिक अखण्डतामा गम्भीर खतरा उत्पन्न हुनेछ । यो महासंकटले एकातिर मुलुकमा गम्भीर समस्या पैदा गर्नेछ भने अर्कातिर युवाहरूको विदेशपलायनलाई निरुत्साहित गर्नेछ । युवाहरूलाई विदेश पलायन गराउने , ऋण सहयोग र अनुदानमा भर गर्ने दलाल र नोकरशाही पू ' जीपतिवर्ग र सामन्तवर्गको राज्यसत्तामा गम्भीर संकट उत्पन्न हुनेछ । त्यसलाई आमूल परिवर्तनको पक्षमा उपयोग गर्नु कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरूको दायित्व हो । तसर्थ कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरूले देशभक्त जनतान्त्रिक र वामपन्थी शक्तिहरूलाई सचेतता पूर्वक एकताबद्ध बनाउन तथा मिल्न सक्ने शक्तिहरूसंग मिल्नका लागि समायोजनकारी भूमिका खेल्नु र संघर्षमा होमिनु र त्यसप्रकारको आन्दोलनको नेतृत्व गर्न पहल गर्नु अहिलेको आवश्यकता हो । ३ ) राष्ट्रिय परिस्थिति ः ३ . १ अर्धसामन्ती र अर्ध - औपनिवेशिक अवस्था ः २००७ सालको राजनीतिक परिवर्तनले राणा शासनलाई समाप्त गरे पनि शाह वंशीय राजतन्त्रलाई हटाउन सकेन । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले त्यतिवेला देखि नै राजतन्त्रको अन्त र गणतन्त्रको पक्षमा आवाज र आन्दोलन उठाउदै आयो । नेपाली जनताको राजतन्त्र विरुद्धको लामो संघर्षपछि २०६५ साल जेष्ठ १५ गतेदेखि नेपालमा औपचारिक रूपमा राजतन्त्रको अन्त भएको छ । संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको घोषणा गरिएको छ । तर अर्धसामन्ती र अर्धऔपनिवेशिक अवस्था समाप्त भएको छैन । सामन्ती अर्थव्यवस्था भनेको प्रधानत प्राकृतिक आत्मनिर्भर अर्थव्यवस्था हो । नेपालको अर्थव्यवस्था अहिले त्यहि अवस्थामा छैन अर्कोतिर यहॉको अर्थव्यवस्था पूर्णपू ' जीवादी पनि होइन । १८१६ को सुगौली सन्धीले सामन्तवादको विकासमा अवरोध पु ¥ याउन सुरु ग ¥ यो । सुगौली सन्धि अघि नेपालको आर्थिक , सामाजिक , राजनीतिक स्वरूप सामन्ती थियो । तर नेपाल कृषि , खनिज , वन जस्ता कुरामा आत्मनिर्भर थियो । नेपालका वस्तुहरू तिब्बत र भारतमा निर्यातसम्म गरिन्थे तर यस सन्धि र १९२३ को सन्धीबाट अंग्रेजले नेपाललाई भारत जस्तै व्रिटिस स्वामित्वमा उत्पादित वस्तुहरूको सुरक्षित बजार बनायो । यसवाट नेपालको स्वतन्त्र अर्थतन्त्रमा घातक असर प ¥ यो । पराधिन अर्थतन्त्रका कारण देशमा उद्योगधन्दाको स्थापना र विकास तीव्र हुन सकेन जसले गर्दा कृषिमा निर्भर जनसंख्यामा कमी आउन सकेन । सन् १९५० मा कृषिमा निर्भर जनसंख्या ९४ प्रतिशत थियो भने सन २००६ मा ७० प्रतिशत रहेको थियो । मुलुकमा औद्योगिक विकास नहुनुका कारण कृषिमा पनि पू ' जीवादीकरण हुन सकेको छैन । २०२१ मा कथित भुमिसुधार लागू गरिए पनि ठूलाठूला जमिन्दारहरूले विभिन्न वहानामा भु - स्वामित्व आफु र आफ्नो नाता गोताको नाममा राख्न सफल भए । तर पनि त्यो कथित भुमिसुधारपछि जमिन केही हदसम्म खण्डित भयो । यसरी एकातर्फ सामन्ती उत्पादन सम्वन्ध खण्डित हुन सुरू गरेको तर अर्कातर्फ पु ' जीवादी उत्पादन सम्वन्धले पनि विकास गरि नसकेको अवस्था भएकोले नेपालको अहिलेको अवस्था अर्धसामन्ती र अर्धऔपनिवेशिक अवस्था नै हो । तर यो संक्रणकालिन अवस्थामा छ । यो संक्रमणको गति तीव्र हु ' दै गइरहेको छ । लेनिनले भनेका छन् , " साम्राज्यवादको विस्तारको क्रममा ( र पछि ) जुन मुलुकहरू औपचारिकरूपमा चाहि स्वतन्त्र जस्ता देखिए पनि यथार्थमा तिनीहरू वित्तीय र कुटनैतिक पराधिनताको साङ्लोमा वॉधिएका हुन्छन , त्यस्ता अधिनस्थ मुलुकहरूको एउटा विशिष्ट रूप " अर्ध औपनिवेशिक " हो । " लेनिनको उक्त भनाइवाट साम्राज्यवादको प्रत्यक्ष शासनमुनि नबसेको तर अप्रत्यक्ष अधिनता भोगेका मुलुकहरूलाई " अर्धउपनिवेश " भन्न सकिन्छ । व्रिटिस - भारतको पाला वा विशेष गरेर सुगौली सन्धि ( १८१६ ) देखि नेपाल अर्धऔपनिवेशिक अवस्थाबाट गुज्रिरहेको छ । १८१६ को सुगौली सन्धि , १९२३ को व्यापार सन्धी र १९५० को भारतस ' गको असमान सन्धि लगायत सन्धि सम्झौताहरूवाट नेपालले साम्राज्यवादी र विस्तारवादी मुख्यत भारतीय विस्तारवादवाट शोषण , दमन , उत्पीडन र पराधिनता भोग्न परिरहेको छ । यसरी नेपाल अहिले पनि मूलत अर्धसामन्ती र अर्धऔपनिवेशिक अवस्थामा छ । यो अवस्थाबाट देशलाई मुतm गरी आत्मनिर्भर सार्वभौमसत्ता सम्पन्न नयॉ जनवादी नेपाल बनाउन आजको आवश्यकता हो । त्यसको लागि एकातिर सामन्ती उत्पादन सम्बन्धलाई निर्मुल गरी समाजवाद उन्मुख पु ' जीवादी जनवादी उत्पादन प्रणालीमा जोड दिनु पर्दछ भने अर्कातिर साम्राज्यवाद र विस्तारवादको विभिन्नखाले शोषण उत्पीडन र हस्तक्षेप समाप्त गरी आत्मनिर्भर स्वतन्त्र राज्य निर्माण गर्नुपर्दछ । ३ . २ नेपालको सामाजिक संरचना र अन्तरविरोध ः नेपाली समाज ऐतिहासिक रूपले वर्ग , जात र जनजातिमा विभाजित छ । यहॉ वर्गहरूको वास्तविक अवस्था कस्तो छ भन्ने विषयमा स्पष्ट तथ्याङ्कहरू उपलब्ध छैनन् । तैपनि २०५८ को जनगणना र अन्य कतिपय संघ संस्थाहरूले गरेका अध्ययनवाट प्राप्त तथ्याङ्कहरूको आधारमा विभिन्न वर्गहरूको मोटामोटी ऑकलन गर्न सकिन्छ । ऋद्यक् को द्दण्ण्द्द को तथ्यांक अनुसार कृषिमा ६५ . ७० प्रतिशत , उद्योगमा १ . ९६ प्रतिशत , निर्माणमा २ . ९० प्रतिशत , यातायात र संचारमा १ . ६४ प्रतिशत र अन्य सेवाहरूमा २० . ० प्रतिशत आर्थिक दृष्टिले सक्रिय श्रमशक्तिहरू छन् । त्यसअनुसार कृषि क्षेत्रमा ६५ . ७ प्रतिशत र अन्य क्षेत्रमा ३४ . ३ प्रतिशत मानिसहरू रोजगारमा छन् । सन् २००१ ÷ ०२ को सरकारी ( ऋद्यक्० तथ्यांक अनुसार मुलुकको कुल परिवार संख्या ३३ , ६४ , ००० देखिन्छ । जसमध्ये जमिन हुने परिवारको संख्या ३३ , ३७ , ४०० देखिन्छ भने भूमिहिन परिवारको संख्या २६ , ६०० देखिन्छ । ऋद्यक् को सन् २००४ को सर्भे अनुसार ० . ० देखि ० . ५ हेक्टर जमिन हुनेहरूको परिवार संख्या ४४ . ८ प्रतिशत छ त्यसले कृषिजन्य जमिनको १३ . २ प्रतिशत मात्र जमिनको हिस्सा ओगट्छ । ० . ५ देखि ० . १ हेक्टर जमिन हुने परिवारको संख्या २८ . १ प्रतिशत छ । त्यस्तै १ . ० देखि २ . ० हेक्टर जग्गा हुने घरपरिवार संख्या १९ . १ प्रतिशत छ । २०५७ सालमा सरकारले कमैयाप्रथा मुक्त गरेपछि सरकारद्वारा घोषित मुक्तकमैया परिवार संख्या १८ , २९१ थियो भने मुक्तकमैयाको सुचिमा पर्न पाउ ' भनि उजुरी दिने परिवार संख्या २० हजार थियो । राष्ट्रिय दलित नेटवर्क र हलीया " राष्ट्रियमुक्ति मञ्चले मुलुकमा हलीको संख्या ३ लाख भएको अनुमान गरेको छ । श्रम विभागको २०५८ ÷ ५९ को तथ्याङ्क अनुसार संगठित श्रमसंख्या ३ , ५९ , ३२३ देखाएको छ भने लेवर रिलेसन इन नेपालले निर्माण , यातायात , खानी , रिक्सा ढुवानी आदिमा असंगठित श्रमिकहरूको संख्या १५ , ३५ , ६३८ बताएको छ । यी माथि उल्लेखित तथ्याङ्कहरूले अहिले पनि श्रमको ठूलो हिस्सा कृषिमा नै रहेको देखाउ ' छ । कृषिमा भूमिहिन किसान , गरिव किसान , कमैया , हलियाहरूको ठूलो संख्या छ भन्ने कुरा प्रष्ट छ । औद्योगिक मजदुरहरूको संख्या अहिले कम देखिए तापनि यो उदयीमान वर्ग हो । यसको संख्यामा वृद्धि भइरहेको छ । नेपाली समाज बहुजातीय भएको सर्बविदितै छ । नेपाल जस्तो सानो मुलुकमा सयभन्दा बढी जात , जाति , आदिवासी , जनजाति र भाषिक तथा अल्पसंख्यक समुदायहरू छन् । नेपालमा कुनै एउटा जात , जाति , जनजाति तथा समुदायको स्पष्ट बहुमत छैन । २०५८ को जनगणना अनुसार क्षेत्रीको जनसख्या १५ . ८० प्रतिशत , बाहुन ज्ञद्द । ठद्ध प्रतिशत , मगर ठ । ज्ञद्ध प्रतिशत , थारू ट । ठछ प्रतिशत , तामाङ छ । टद्ध प्रतिशत , नेवार छ । द्धड प्रतिशत , मुस्लिम द्ध । द्दठ प्रतिशत , कामी घ । ढद्ध प्रतिशत , यादव घ । ढद्ध प्रतिशत , राई द्द । ठढ प्रतिशत , गुरुङ द्द । घढ प्रतिशत , दमार्इँ ÷ ढोली ज्ञ । ठद्द प्रतिशत , लिम्बू ज्ञ । छड प्रतिशत , ठकुरी ज्ञ । द्धठ प्रतिशत , सार्की ज्ञ । द्धण् प्रतिशत , तेली ज्ञ । घद्ध प्रतिशत , चमार ÷ हरिजन ÷ राम ज्ञ । ज्ञढ प्रतिशत , र कोइरी ज्ञ । ज्ञज्ञ प्रतिशत छन् । यसरी १८ वटा जात , जाति , जनजातिहरूले कुल जनसंख्याको ७५ . ७४ प्रतिशत ओगटेका छन् । त्यसैगरी एक प्रतिशत भन्दा कम जनसंख्या हुने कुर्मी , सन्यासी , धानुक , मुसहर , दुसाध ÷ पासवान ÷ पासी , शेर्पा , सोनार , केवट , ब्राह्मण ( तराई ) , बानिया , घर्ती ÷ भुजेल , मल्लाह , कलवार , कुमाल , हजाम ÷ ठाकुर , कानू , राजवंशी , सुनुवार , सुढी , लोहार , तत्मा , खत्वे , धोबी , माझी , नुनिया , कुम्हार , दनुवार , चेपाङ ÷ प्रजा , हलुवाई , राजपुत , कायस्थ , बढई , मारवाडी , सन्थाल ÷ सतार , घाँगड ÷ झाँगड , बाँतर , बरई , कहार , गनगाई , लोध , राजभर , थामी , धिमाल , भोट , बिङ ÷ बिँडा , भेडियार ÷ गडेरी , नुराङ , याक्खा , दराई , ताजपुरिया , थकाली , चिडीमार , पहारी , माली , बङ्गाली , छन्तेल , डोम , कमार , बोटे , ब्राह्मू ÷ बरामू , गाइने , जिरेल , आदिबासी ÷ जनजाति , दुरा , चुरौटे , बादी , मेचे , लेप्चा , हलखोर , पञ्जाबी ÷ शिख , किसान , राजी , ब्याङ्स , हायू " , कोचे , धुनिया , वालुङ , जैन , मुण्डा , राउटे , ह्योल्मो , पत्थरकट्टा ÷ कुस्वाडिया , कुसुण्डा , अन्य दलित र नखुलेको गरी ८५ वटा जात , जाति , जनजाति र अल्पसंख्यक समुदायले २४ . २६ प्रतिशत मात्र ओगटेका छन् । यसरी बहुजातीय विविधताले नेपाली समाजको विशिष्टता सिर्जना गरको छ । साथै सूचिकृत गरिएका तर जनगणनामा नपरेका १३ वटा आदिवासी जनजाति र अन्य पहिचान हुन नसकेका जाति , जनजातिहरूको पनि वसोवास रहेको छ । २०५८ को राष्ट्रिय जनगणना अनुसार कुल ९२ वटा भाषाको तथ्याङक देखाइएको छ । यसरी नेपाल बहुभाषिक राज्य भएको प्रष्ट हुन्छ । जसमा नेपाली भाषी ४८ . ६१ प्रतिशत र ५ प्रतिशतभन्दा बढीले बोल्ने भाषाहरूमा मैथीली १२ . ३० प्रतिशत , भोजपुरी ७ . ५३ प्रतिशत , थारू ५ . ८६ प्रतिशत र तामाङ ५ . १९ प्रतिशत छन् । त्यस्तै दुई प्रतिशत भन्दा माथि नेवार ३ . ६३ प्रतिशत , मगर ३ . ३९ प्रतिशत र अवधी भाषा २ . ४७ प्रतिशत तथा एक प्रतिशत भन्दा माथिले बोल्ने भाषाहरू बान्तावा १ . ६३ प्रतिशत , गुरूङ १ . ४९ प्रतिशत , लिम्बु १ . ४७ प्रतिशत र वज्जिका १ . ०९ प्रतिशत छन् । यसरी १ प्रतिशतभन्दा बढीले बोल्ने जम्मा १२ वटा भाषाहरूले ८२ . ३२ प्रतिशतको प्रतिनिधित्व गरेको छ । एक प्रतिशतभन्दा थोरैले बोल्ने ८० वटा भाषाले १७ . ६८ प्रतिशतको प्रतिनिधित्व गर्दछ । नेपालको विद्यमान समाज पितृशतात्मक समाज हो । आदिवासी जनजातिमा भन्दा खस - आर्य समुदायमा पितृसत्ताको बढी प्रभाव छ । महिलाहरूले समाजको आधा हिस्सा ओगटेका छन् । २०५८ को जनगणना अनुसार त आधा भन्दा पनि बढी अर्थात कुल जनसंख्या २ करोड २७ लाख ३६ हजार ९३४ मा महिलाहरूको जनसंख्या १ करोड १३ लाख ७७ हजार ५५६ ( ५० . ०४ ∞ ) देखाइएको छ । त्यो पुरूषको तुलनामा १८ हजार १७८ बढी हो । नेपाली समाजमा सा " स्कृतिक विविधत्ता छ । यहा " मूलत मंगोल , द्रविडीयन , आष्ट्रिक र आर्य संस्कृति र तिनको संगमता पाइन्छ । एउटै नश्लका पनि विभिन्न प्रजातिका अलग - अलग र विविधतापूर्ण संस्कृति र परम्पराहरू छन् । मंगोल मूलका मगर , गुरूङ , तामाङ , छन्त्याल , शेर्पा , थकाली , भोटे , नेवार तथा पूर्वका किरात समुदायहरू एवं भित्रीतराई र तराईका थारू , राजवंशी , सतार , धिमाल लगायतका फरक - फरक सा " स्कृतिक परम्पराहरू छन् । त्यस्तै आर्यहरूको पनि सुदूरपश्चिम र पश्चिमका खसहरू र पश्चिम , मध्य र पूर्वी पहाडका बाहुन , क्षेत्री र ठकुरी आदि तथा तराईका मधेसी समुदायका संस्कृति र परम्पराहरूमा भिन्नता छ । मंगोल स " स्कृति र परम्पराहरू मूलतः प्राकृतिक ( वोन ) र बौद्ध धर्ममा आधारित छन् भने पश्चिमका खसहरूको संस्कृति र परम्पराहरू प्राकृतिक र हिन्दु मान्यतामा आधारित छन् । द्रविडियन मूलका झ " ागडहरूको पनि आफ्नै प्रकारको सा " स्कृतिक परम्पराहरू छन् । पश्चिम , मध्य र पूर्वी पहाड तथा भित्रीतराई र तराईका बाहुन , क्षेत्री र ठकुरी आदि जातजातिहरूको संस्कृति , परम्पराहरूको मूलआधार आर्य सभ्यता र हिन्दु धर्म संस्कृति हो । मुश्लिम लगायत अन्य अल्पसंख्यक समुदायहरूका पनि आ - आफ्ना संस्कृति र परम्परा छन् । लामो समयदेखि राज्यले हिन्दुधर्म संस्कृतिलाई विशेषाधिकार प्रदान गरेका कारण अन्य धर्म संस्कृतिले विभेदको शिकार हुनु परेको छ । नेपाल एक बहुधार्मिक देश पनि हो । यह " ा हिन्दु , बौद्ध , किरा " त , मुस्लिम , क्रिश्चियन , सिख , जैन , वोन लगायत धर्मावलम्वीहरू बसोवास गर्दछन् । अन्तरिम संविधानले राज्यलाई धर्मनिरपेक्ष हुने ब्यवस्था गरेको छ । परन्तु धर्मनिरपेक्ष राज्यको भावना र मर्म विपरित ऐन , कानुन तथा ब्यवहारमा प्रचलनहरूमा कायमै छन् । साथै स्वयं सरकारको कार्यप्रणालीहरू पनि धर्मनिरपेक्ष राज्य अनुसार चल्ने गरेका छैनन् । नेपाली समाजका अन्तरविरोध र संघर्षलाई ठिकसंग ठम्याउ " नका लागि नेपाली समाजको विकास र वर्तमान अवस्थाको आधारभूत बस्तुस्थितिको पत्ता लगाउनु आवश्यक छ । नेपालको विभिन्न भागमा समाज विकासका क्रम वेग्लावेग्लै प्रकारले हु ' दै आएको छ । यहॉ गण समाजका पछिल्लो काल र सामन्ती व्यवस्थासंगै घरेलुदासहरू रहेको पाइन्छ । तर दास युगकै रूपमा दास समाज व्यवस्था रहेको अवस्था देखिन्न । अहिलेको काठमाडौ उपत्यकामा लिच्छविहरूको शासन ब्यवस्थाले प " ाचौ शताब्दीमा आएर सामन्ती व्यवस्थाको प्रारम्भ भएको देखिन्छ । त्यसैगरी तराईको सिम्रोणगढमा पनि ११ औं शताब्दीमा कर्र्णाटवंशी शासन प्रारम्भ भएपछी त्यस क्षेत्रको गणसमाजमा सामन्तीकरणको प्रक्रिया शुरूभएको देखिन्छ । यसरी नेपाली मानव समाज विकासको क्रममा काठमाडौं उपत्यका बाहेक अन्य भागमा करिब १२ औं शताब्दीतिरबाट क्रमश पश्चिम र दक्षिणबाट नेपाल प्रवेश गरेका खस , आर्यहरूले आफूहरूसंग लिएर आएको सामन्तवादी आर्थिक , राजनीतिक र सामाजिक तथा युद्धकला र रणकौशलका ज्ञान , अनुभव र चेतनालाई त्यतिवेला नेपालको कविला गण समाजको अवस्थाबाट गुज्रीरहेको समाजिक चेतना भएका मानवसमाजमा प्रयोग गर्न थाले । समाज विकासको क्रममा कविलासमाज भन्दा सामन्तीसमाज विकसित चरण हो । त्यसकारण स्वभावैले कविला गणसमाजमा समान्तवादी समाजको ज्ञान , सिप र अनुभवले प्रभाव पार्ने नै भयो । नेपालमा लिच्छवी र खस - आर्य समुदायको प्रवेशले नेपाली समाजको वर्गीयअन्तर्विरोध र संघर्षमा नय " ा अन्तर्विरोध पैदा ग ¥ यो । लिच्छविको शासन ब्यवस्थाले सामन्तीकरणको स्वरूप लिन थालेको समय अवधिको आधारमा हिसाव गर्दा नेपालमा सामन्तवादको प्रारम्भ भएको करिब १६०० वर्ष हुन्छ । नेपाली समाजमा सामन्तवादले केन्द्रिकृत र एकीकृत रूपधारण गरेको पृथ्बीनारायण शाहको सामन्ती राज्य विस्तारको क्रममा काठमाडौं उपत्यका जिते ( १८२५ ) पछी नै हो । यो अवधि मै सामन्ती केन्द्रिकृत शासन प्रणाली र एकात्मक राज्य संरचनाको पनि विकास भयो र सामन्ती ब्यवस्थाले निरङकुश रूपधारण गर्दै गयो । अझ विशेष गरेर जङ्गबहादुरको उदय संगै निरङकुशताले क्रुररूप लिदै गयो । पृथ्वीनारायण शाहले काठमाडौं र पूर्वका इलाका जितेपछि घोषणा गरे " नेपाल असिल हिन्दुस्थाना हो , सबैलाई चेतना भया । " उनैले काठमाडौंका नेवार " क्रिश्चियनहरू " लाई देश निकाला गरे । त्यसवेलादेखि शासक वर्गले राष्ट्रिय जीवनका हरेकपक्षमा हिन्दुवादको एकाधिपत्य कायम गर्ने नीति अघि बढाए । खसभाषा राज्य भाषा बनाईयो । शाह राजाहरूको नेतृत्वमा ठकुरी र वाहुनहरूको प्रधानता रहेको शासनसत्ता बनाईयो जो आज पर्यन्त छ । शासकहरूले राज्यको सबै भूमिको स्वामित्व ग्रहण गरे र आदिवासीको सामुहिक भावना र प्रचलन साह्रै बलियो भएको पूर्वी पहाड र पश्चिम पहाडका केही ईलाकालाई छोडेर सम्पूर्ण रँज्यभरी रैकर ( क्तबतभ ीबलम ीयचमष्कm ) प्रथा कायम गरे । त्यो नै सबैभन्दा महत्वपूर्ण उत्पादनका साधनमाथि सामुहिक स्वामित्वको अन्त्य गरेर त्यसमाथि मुठ्ठीभर शासकवर्गको स्वामित्व कायम गर्ने र आदिवासी किसानहरूमाथि शोषण गर्ने प्रक्रियाको प्रकट रूप थियो । गोर्खाली शासकहरूवाट सेनापति , गुरु पुरोहित , भारदार , आदिलाई विर्ता र कर्मचारी वा सैनिक सेवाकालाई जागीर , जमिन वितरण गरे । त्यसरी नै हिन्दुधर्मको संरक्षण र व्यापक गर्न ब्राह्मणहरूलाई प्रशस्त गु " ठी जमिन प्रदान गरियो । गोर्खा राज्य विस्तार अभियानमा सैनिकसेवा गर्नेहरूमध्येका जनजातिलाई ( मगर , गुरुङ , आदि ) जमिन अनुदान ( विर्ता , गुठी , जागीर ) दिइएन किनभने उनीहरू खस , ठकुरी जस्तो उच्च जातका थिएनन् । ती शासकहरूद्वारा भूमि वितरणमा र प्रशासनिक काममा एक विशेष समुदायलाई काखी च्याप्ने र अर्को सम्प्रदायलाई पाखा पछार्ने काम गरियो । त्यस नीतिवाट आदिवासी जनजाति र दलित समुदायका मानिस बन्चित भए । यसरी गोर्खाली शासकवर्गको संरचना उच्च जातका बाहुन , क्षेत्री , ठकुरी र अन्य अनुपस्थित जमिन्दारहरूवाट निर्माण हुन पुग्यो । यसरी राजपरिवार , सामन्त , प्रशासक , सेनापति , गुरु - पुरोहित , जोतिष , वैद्य , तिर्थस्थान , आदिका निम्ति विर्ता , जागीर र गुठीको रूपमा राम्रा - राम्रा जमिनका ठूला - ठूला हिस्साहरू बॉडिदै जॉदा खेतियोग्य धेरै जमिन थोरै परिवारका हातमा केन्द्रित भई साधारण जनता , पराजित जनजाति र दलितहरू झन - झन गरीब हु ' दै गए । वि . सं १८६० , १८६१ मा " बाहुन र राजपुतलाई भविष्यमा दास वा बधु ' वा बनाउन नपाउने " र " शाही - ठकुुरी तथा उपाध्य बाहुनलाई झारा वा भारी बोकाउन नपाउने " नियम बनाई त्यसबेलाका रैति ( जनजाति र दलित ) लाई दास , घर्ती , हलिया , कमैया बस्न र झारा तिर्न बाध्य पारे । त्यस वेलाको शासकवर्गको मुख्य उद्देश्य हारेका जनजातिलाई र सेवाका लागि लगाईएका अछुतजातलाई राजनीतिक शक्ति र शिक्षा प्राप्त गर्ने अधिकारवाट बन्चित गर्ने रहेको थियो । राणा शासकहरूले यसलाई अझै बढवा दिइयो । नेपाली वर्णव्यवस्था ( जात प्रथा ) को उद्गम मध्यकालमा व्यवहारमा ल्याइएको हिन्दुवर्ण व्यवस्थामा खोजिनु पर्छ । यो व्यवस्थामा मानिसलाई बाहुन , क्षेत्री , बैश्य र शुद्र गरी ४ समुहमा विभाजित गरिएको छ । शुुद्रहरूलाई जमिनवाट बन्चित गर्नुको साथै सुनको गहना लगाउन र पुरै शरीर ढाक्नेगरी लुगा लगाउन समेत बन्चित गरिएको थियो । वि . सं . २००७ सालमा जह " ानीया राणा शासनको अवशान र प्रजातन्त्रको उदय तथा २०१७ मा तानाशाही पञ्चायती ब्यवस्थाको रूपमा पुनःसामन्ती निरङ्कुशताको पुनरागमन भयो । पञ्चायती तानाशाही ब्यवस्थालाई जनताको ऐतिहासिक जनआन्दोलन २०४६ ले अन्त्य गरी प्रजातन्त्रको पुनर्बहाली भयो । २०५८ सालको ज्ञानेन्द्र शाहको प्रतिगामी कदमले नेपाली समाजमा पुन ःसामन्तवादी निरंकुश राजतन्त्र लादियो । जसलाई महान नेपाली जनताको ऐतिहासिक जनआन्दोलन २०६२ ÷ ६३ ले अन्त गरिदियो । तर निरंकुश राजतन्त्रको अन्त भएपनि राजतन्त्र ब " ाकी नै रह्यो । २०६४ चैत्र २८ गते सम्पन्न संविधानसभाको निर्वाचनद्वारा निर्वाचित संविधानसभाको २०६५ जेष्ठ १५ गते सम्पन्न पहिलो बैठकले गणतन्त्रको कार्यान्वयन र राजतन्त्रको अन्तको निर्णय गरेपछि संबैधानिकरूपमा नेपालबाट राजतन्त्र उन्मूलन भएको छ । तर सामन्ती अर्थ - राजनीतिको जग अझै पनि कायमै छ , र सामन्ती स " ास्कृतिक सत्ता ब्याप्त र सशक्त छ । जे होस , नेपाली समाज अब नय " ा चरणमा प्रवेश गरेको छ । त्यसका साथै समाजमा नय " ा अन्तरविरोध प्रादुर्भाव र विकास तथा वर्गसंघर्षको नय " ा आयम विकास हु " दैछ । नेपाली समाज यतिबेला जटील र संक्रमणको अवस्था अर्थात सामन्तवाद ह्रासोन्मुख र पू " जीवादतर्फ गतिको अवस्थामा छ । त्यसकारण अर्ध - सामन्ती र अर्ध - औपनिवेशिक आर्थिक , राजनीतिक र सामाजिक असमानता र विभेदले सिर्जना गरेको वर्गीय , जातीय , क्षेत्रीय , लैङ्गिय , भाषिक , स " ास्कृतिक र धार्मिक विभेद र असमानता विरूद्धको आवाज र आन्दोलन विभिन्नरूपमा मूखरित भइरहेको छ । जातीय , क्षेत्रीय , लैङ्गिय र सामुदायिक पहिचानको प्रश्न गम्भीररूपमा उठिरहेको छ । वर्गसंघर्षको कडीलाई ठिकसंग पक्रनको निम्ति प्रधान अन्तरविरोध र गौण अन्तरविरोधलाई छुट्याउनुको साथै अन्तरविरोधको प्रधान र गौण पक्षहरूलाई पनि बुझ्न अपरिहार्य हुन्छ । वर्तमानमा अन्तरविरोधहरूको मूर्तरूप के मा अभिब्यक्त भैरहेको छ ? त्यसले कुन चरित्र लिएको छ ? त्यसलाई ठिकसंग बुझ्न र पक्रनको लागि अन्तरविरोधको प्रखर र विशिष्ट अभिब्यक्तिको सही पहिचान गर्नु अनिवार्य छ । समाज विकासको चरणावस्था अनुसार वर्गीय समाजको अन्तरविरोध र संघर्षको स्वरूप र अभिब्यक्ति बेग्लाबेग्लै रूपमा हुने भएकाले वर्तमान नेपाली समाजको अन्तरविरोध र संघर्ष पनि आफ्नै विशिष्टतामा विभिन्न रूपमा अभिब्यक्त भइरहेको छ । त्यस मध्ये उत्पीडित जातीय र क्षेत्रीय संघर्ष तथा आन्दोलन प्रखर रूपमा अभिब्यक्त भइरहेको छ । त्यसलाई वर्गीय अन्तरविरोध र संघर्षको कडीसंग अभिन्नरूपमा जोडेर अगाडि बढाउन अग्रमामी शक्ति विशेषतः वामपन्थी कम्युनिष्टहरूले विशेष ध्यान दिनु पर्दछ । नेपाली समाजको अन्तरविरोध र संघर्षको स्वरूप र अभिब्यक्तिलाई सही अर्थमा पहि " चान र त्यसलाई पक्रन कुशल हुनु आजको अनिवार्य आवश्यकता हो । नेपाली समाजको वर्गीय स्वरूप , जातजाति , भाषा , धर्म , लिङ्ग , क्षेत्रको अवस्थाको विश्लेषणको आधारमा यहॉको अन्तरविरोधहरूको पहिचान गर्न सकिन्छ । यहॉका अन्तरविरोधहरू यसप्रकार छन् ः दलाल , नोकरशाही पू " जीपति तथा सामन्तवर्ग र नेपाली जनताबीचको अन्तरविरोध , जमिनदार र किसान वर्गबीचको अन्तरविरोध , पू ' जीपतिवर्ग र मजदुर वर्गबीचको अन्तरविरोध , जातीय उत्पीडन र जातीय समानताबीचको अन्तरविरोध , महिला र पुरुषबीचको अन्तरविरोध ( लैङ्गिक अन्तरविरोध ) , भाषिक विभेदबीचको अन्तरविरोध , क्षेत्रीय असमानताबीचको अन्तरविरोध , साम्राज्यवाद तथा भारतीय विस्तारवादी सत्ता र नेपाल राष्ट्रबीचको अन्तरविरोध आदि । भारतीय विस्तारवादी सत्ताले नेपालको आन्तरिक मामला र सार्वभौमिकतामाथि हस्तक्षेप गर्ने , नेपालको भू - अखण्डतामाथि अतिक्रमण गर्ने , नेपालको जलसम्पदामाथि प्रभूत्व जमाउनको लागि कैयन प्रकारको प्रयत्नहरू गर्दै आइरहेको छ । दक्षिण एशियाई क्षेत्रमा आफ्नो प्रभूत्व जमाइरहेको भारतीयविस्तारवाद र विश्वस्तरमा अतिमहाशक्तिको रूपमा रहेको अमेरिकी साम्राज्यवादसंग नेपाली जनताको अन्तरविरोध तीव्र हु " दै गएको छ । त्यस्तै जातीय , क्षेत्रीय उत्पीडन र जातीय , क्षेत्रीय समानताबीचको अन्तरविरोध पनि अहिले प्रखर रूपमा अभिव्यक्त भैरहेको अवस्था हो । यो जातीय र क्षेत्रीय अन्तरविरोध पनि वर्गीय अन्तरविरोधकै एउटा रूप भएको हुनाले यसको समाधान वर्गीयअन्तरविरोध अन्तगर्त नै गर्नुपर्दछ । यी अन्तरविरोध मध्ये नेपाली समाजको विद्यमान प्रधानअन्तरविरोध दलाल , नोकरशाही पू " जीपति तथा सामन्तवर्ग र नेपाली जनताबीचको अन्तरविरोध हो । प्रधान अन्तरविरोधले अन्य सबै अन्तरविरोधहरूको नेतृत्व गरिरहेको हुन्छ । नेपाली समाजको प्रधानअन्तरविरोध दलाल , नोकरशाही पू " जीपति तथा सामन्तवर्ग र नेपाली जनताबीचको अन्तरविरोधको हल नयॉ जनवादी क्रान्तिले गर्छ । नयॉ जनवादी क्रान्ति सामन्तवाद र साम्राज्यवाद विरोधी क्रान्ति भएको हुनाले वर्गीय , जातीय , भाषिक , धार्मिक , लैङ्गिक शोषण र उत्पीडनको विरुद्ध हुने संघर्षलाई नयॉ जनवादी क्रान्तिको दिशामा लैजानु आजको आवश्यकता हो । ३ . ३ मुलुकको आर्थिक सामाजिक अवस्था ः नेपाली जनताको जीवनस्तर अत्यन्तै निम्नस्तरमा छ । सरकारी तथ्यांक अनुसार अहिले नेपालमा गरिवीको रेखामुनी ३१ प्रतिशत जनसंख्या रहेको छ । निकट भविष्यमा त्यसमा सुधार आउने कुनै लक्षण पनि देखिएको छैन । महंगी बढेर गएको छ । जनताको आयश्रोत बढेको छैन । सरकारले गरिवी निवारणलाई नवौं , दशौं , एघारौं र बाह्रौ योजनाको प्रमुख उद्देश्य घोषणा गरेपनि आम वेरोजगारहरूको संख्या वढेर गएको छ । जनताको आयश्रोत र आवश्यकता वीचको दुरी वढेर गएको छ । जनताका गॉस वासको समस्या विकराल भएर आएको छ । बढ्दो महंगीको भार थेग्न सक्ने गरी जनताको आय स्रोतमा कुनै वृद्धि छैन । मजदुर र किसानहरूको अवस्था झन पछि झन दयनिय बन्दै गएको छ । किसानहरूलाई कृषि उत्पादनको लागि अनुदानको व्यवस्था छैन । महंगी अनुसारको मजदुरहरूको ज्यालामा वृद्धि छैन । करीब १४ प्रतिशत दलित जनसंख्या जातीय , सामाजिक , आर्थिक , राजनीतिक हरेक क्षेत्रमा उत्पीडित छन् । तिनीहरूका बारेमा अहिलेसम्म राज्यले , सही प्रकारले सम्बोधन गर्न सकेको छैनन् । राजनीतिक पार्टीहरूले पनि उनीहरूलाई संगठित गर्न र उनीहरूका हकहित र अधिकार स्थापित गर्न आवश्यक ध्यान दिइरहेका छैनन् । यो जातिका लागि विशेष व्यवस्था नभएसम्म देशको शासन प्रणाली चाहे संघात्मक होस् वा एकात्मक , त्यसले समस्याको समाधान गर्दैन । स्वशासन व्यवस्थामा उनीहरू सघनरूपमा बसोबास भएको ठाउ ' मा उनीहरूकै स्वशासनसहित उत्पीडित वर्ग र जनसमुदायलाई संरक्षणको नीतिले उनीहरूको समस्या सापेक्षिक रूपमा कम हुनेछ । दलित समुदायहरूलाई राज्यको सबै तहहरूमा गैर भौगोलिक संघको आधारमा प्रतिनिधित्व गराउनु पर्नेछ । महिलाहरूमाथि आर्थिक सामाजिक उत्पीडनको साथै घरेलु हिंसाहरू यथावत छन् । महिलालाई भेदभाव गर्ने कानुनको पूर्णअन्त भैसकेको छैन । पैतृक सम्पत्तिमाथि महिलाहरूलाई समानहकको व्यवस्था भएको छैन । महिला र पुरुष मजदुरहरूबीच समान कामको समान ज्यालादर कायम भएको छैन । राज्यले महिलाहरूलाई हरेक क्षेत्रमा ३३ प्रतिशत सहभागी गराउने नीति कार्यान्वयन गर्न सकिरहेको छैन । त्यस प्रकारको अवस्थामा महिलाहरूलाई संगठित गरी संघर्षमा उतार्न आवश्यक छ । आज नेपालको युवा वर्गको ठूलो हिस्सा वेरोजगार छ । वेरोजगारी युवाहरू ( १६ - ४०वर्ष ) को संख्या एक करोड चालिस लाख देखिन्छ । यो कुल जनसंख्याको ६० प्रतिशत हो । यसमध्ये २५ प्रतिशत ( अर्थात ३५ लाख ) बेरोजगार श्रम रहेको छ । बेराजगारी युवाहरूको ठूलो संख्यामा विदेश पलायन भइरहेका छन् । विदेश जान नसक्ने वेरोजगारहरू निराशा र कुण्ठाले ग्रस्त हुदै गइरहेका छन् । जसको परिणाम ती वेरोजगार युवाहरू मध्ये कतिपय युवाहरू समाजको कुलत , दुव्र्यसन , हत्या , हिंसा , लुटपाट चोरी , डकैती जस्ता कुकार्यमा लाग्ने गर्दछन् । सरकारले बेरोजगार युवा जनशक्तिलाई वढि भन्दा वढि विदेश पठाउने नीति लिएको छ । यसबाट कुल बजेटको विप्रेषण ( च्झष्तबलअभ ) ३५ प्रतिशतसम्म रहेको छ । सरकारको यो नीति वास्तवमा गलत नीति हो । यस प्रकारको नीतिले देशलाई विदेशमा श्रमको लागि युवा उत्पादन गर्ने स्तरमा गिराएको छ । देश भित्र नै युवाहरूलाई रोजगार दिन सक्ने नीति अपनाइनु पर्दछ । देश निर्माणमा युवा शक्तिलाई परिचालन गर्नु पर्दछ । यस्तो अवस्था ल्याउन पनि युवाहरूको सशक्त आन्दोलनले मात्र सम्भव छ । त्यसकारण युवाहरूलाई यसप्रकारको आन्दोलनमा उतार्ने पार्टीको नीति हुनेछ । नेपाली जनताले निशुल्क , गुणस्तरीय , वैज्ञानिक शिक्षा पाउन सकेका छैनन् । अहिले पनि ४७ प्रतिशत मानिस शिक्षावाट बाहिर छन् । राज्यको तर्फवाट संचालन गरिएका सरकारी विद्यालयको अवस्था अत्यन्त नाजुक बन्दै गएका छन् । शिक्षालाई व्यवसायी र व्यापारीकरण गरिएको छ । गरिब र धनीका छोराछोरीहरूले अध्ययन गर्ने विद्यालय नै फरक फरक छन् । समग्रमा भन्नु पर्दा राज्यको शिक्षा नीति र पाठ्यक्रम जनपक्षीय छैन । यसमा आमूल परिवर्तन गर्नु पर्दछ । प्रौढ र प्राथमिक विद्यालय उच्च माद्यामिक तह सम्मको शिक्षाको सम्पूर्ण जिम्मा राज्यले वेहोर्नु पर्दछ । स्वास्थ्य क्षेत्र पनि अत्यन्तै नाजुक छ । राज्यले स्वास्थ्यको जिम्मा लिन सकेको छैन । आम नेपाली जनताले सस्तो सुलभ रूपमा स्वास्थ्य उपचार गर्न पाउने अवस्था छैन । सरकारले स्वयं स्वीकारेको छ की सरकारी अस्पताल तथा स्वास्थ्य केन्द्रमा औषधीको उपलव्धता तथा सेवा उपकरणको गुणस्तर कमजोर छ । स्वास्थ्यलाई पनि व्यवसायी र व्यापारीकरण गरिएको छ । यस प्रकारको स्थितिमा मजदुर , किसान , गरिब , असहाय , निमुखा वर्गका जनताले सजिलै र आवश्यक स्वास्थ्य सेवा प्राप्त गर्न पाईरहेका छैैनन् । वास्तवमा औद्योगिक विकासले मात्र मुलुकको समृद्धि नाप्न सकिन्छ । तर नेपालमा २०४६ को जनआन्दोलन पछिका सरकारले निजीकरणको नाममा विदेशीले अनुदानमा बनाईदिएको ठूला उद्योगहरूलाई कौडीको दाममा दलाल पु ' जीपतिहरूलाई विक्रि गरेको , विदेशी दवावमा ती उद्योगहरूलाई निजी उद्योगहरूले पनि प्रतिस्थापित गर्न नसकेको कारण औद्योगिक विकास ह्रासोन्मुख अवस्थामा छ । नेपालमा अहिले पनि करीब ७० प्रतिशत कृषि पेशासंग जोडिएका छन् र कृषि खाई - खेती प्रणालीे भएको कारण अर्ध - वेरोजगार र सुकुम्वासीको ठूलो लाम खडा गरेको छ । २०६३ ÷ ६४को तथ्याङ्क अनुसार विदेशी रोजगारीमा २० लाख युवाहरू छन् र तिनले मुलुकको बार्षिक एक खरब ४३ करोड ( रु . १४३ विलियन ) अर्थात कुल राष्ट्रिय आयको २० प्रतिशत रेमिटेन्स राज्यलाई दिने गरेको छ । यसवाट मात्र मुलुक धानिएको छ नत्र धरासयी हुनेछ । १२ बु ' दे समझदारी पछि माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आई हाल सरकारको नेतृत्व समेत गरेको अवस्थामा पनि मुलुकको शान्ति सुरक्षा अझै गम्भीर अवस्थामा छ । आज देशमा हत्या , लुटपाट , डकैती , अपहरण जस्ता घटनाहरूमा कुनै पनि कमी आएको छैन । सरकारले सशस्त्र संघर्ष चलाएका समूहलाई राजनीतिक रूपले मूल्याङ्कन गर्ने , शान्ति प्रक्रियामा ल्याउने कुरामा उपेक्षा गरिरहेको छ । समग्रमा भन्दा शान्ति सुरक्षाको अवस्था अत्यन्तै नाजुक छ । देशमा दण्ड हिनताको अवस्था गम्भीर बनेको छ । यसवाट मुलुकको आर्थिक , राजनीतिक र सामाजिक स्थितिमा गम्भीर सङ्कट रहेको प्रष्ट हुन्छ । ३ . ४ गणतन्त्रको निम्ति संघर्ष ः लामो संघर्ष पछि अहिले गणतन्त्र स्थापना भएको छ । ०५९ साल असोज १८ गतेको राजा ज्ञानेन्द्रको प्रतिगामी कदम पछि संवैधानिक राजतन्त्रवादीहरू र गणतन्त्रवादीहरू संयुक्त भएर निरंकुश राजतन्त्रको विरूद्धमा आन्दोलन शुरू भयो । त्यतिवेला संसदमा प्रतिनिधित्व गर्ने दलहरूको आन्दोलनको सहमतिको माग निरंकुश राजतन्त्रको अन्त र विघटित संसदको पुनःस्थापना थियो । निरंकुश राजतन्त्रको विरुद्ध संयुक्त आन्दोलनले उच्च तहमा विकास गरिरहेको अवस्थामा नेकपा एमाले प्रतिगमन आधा सच्चियो भन्दै राजा ज्ञानेन्द्रको कठपुतली सरकारमा सहभागी हुन पुग्यो । उता सशस्त्र संघर्ष गरिरहेको माओवादीले त झन नोकरसंग होइन मालिकसंग वार्ता गर्छौ भन्दै राजाको कठपुतली सरकारसं ' ग वार्ता गरिरहेको थियो । यसरी आन्दोलनकारी शक्तिहरू एक ठॉउ आइनसकेको अवस्थामा राजा ज्ञानेन्द्रले शेर वहादुर देउवाको नेतृत्वमा बनेको आफ्नै कठपुतली सरकारलाई पनि २०६१ साल माघ १९ गते हटाएर प्रत्यक्ष शासन सुरु गरेको घोषणा गरे । देशमा संकट कालको घोषणा भयो । यो घटनाले प्रतिगमन आधा सच्चियो भन्दै सरकारमा पुगेको एमाले र नोकरसंग होइन मालिक संग वार्ता गर्छौ भन्ने माओवादीलाई आफ्नो नीतिमा पुनर्विचार गर्न वाध्य बनायो । नेकपा एमाले पुनःसंयुक्त आन्दोलनमा सामेल भयो । सबै सात दलको आन्दोलनमा निरंकुश राजतन्त्रको अन्त र संविधानसभाको निर्वाचनको माग थियो र त्यसमा हाम्रो समर्थन र सक्रिय सहभागिता थियो । हाम्रो मुख्य जोड भने राजतन्त्रको अन्त र गणतन्त्रको स्थापना नै थियो । नेकपा माओवादीले पनि जनआन्दोलन गरिरहेका दलहरूसंग मिलेर राजा ज्ञानेन्द्रको विरुद्ध संघर्ष गर्ने नीति लियो जसको परिणाम जनआन्दोलन गरिरहेका दलहरू र माओवादी बीच १२ बु ' दे सहमति हु ' न पुग्यो । नेपालको राजनैतिक घटना क्रमहरूमा १२ बु ' दे समझदारी र सहमतिले ऐतिहासिक महत्व राख्छ । तर त्यो १२ बु ' दे सहमतिको ३ नं . वु ' दामा " निरंकुश राजतन्त्रको अन्त्य पछि हुने संविधानसभाको निर्वाचनको क्रममा माओवादी सशस्त्र शक्ति र शाही सेनालाई संयुक्त राष्ट्र संघ वा भरपर्दो अन्र्तराष्ट्रिय सुपरिवेक्षणमा राख्ने " जुन सहमति भयो त्यसले साम्राज्यवादी र विस्तारवादीहरूलाई नेपालको राष्ट्रियता र सार्वभौमिकता माथि चलखेल गर्ने ढोका खोलिदियो । त्यस कारण १२ वु ' दे समझदारीमा त्यो भरपर्दो अन्तर्राष्ट्रिय सुपरिवेक्षण राख्ने समझदारी गलत थियो । पहिलो राजाले सत्तामा नलगेर असन्तुष्ट भएका शक्तिहरू , दोस्रो सुरक्षित अवतरण खोजीरहेका नेकपा ( माओवादी ) , तेस्रो माओवादीलाई संसदीय धारमा ल्याउन प्रयत्नशील देशी विदेशी शक्तिहरू र चौथो सुरुदेखि नै गणतन्त्रको पक्षमा संघर्षशील र क्रान्तिकारी तथा वामपंथी शक्तिहरूको समझदारीमा १२ बु ' दे सहमति बनेको थियो । देशी विदेशी प्रतिक्रियावादी वर्ग स्वार्थको रक्षा माओवादी जनयुद्धलाई नियन्त्रण गर्ने उपाय , वामपन्थीहरूको अवसरवादी चरित्र र यसको विरुद्ध अग्रगामी र क्रान्तिकारी वापन्थीहरूको संघर्ष आदि विविधता भित्रको यो १२ बु ' दे सहमतिले राजतन्त्र र गणतन्त्रको वीचको द्वन्दलाई तीव्र बनाउन मद्दत पु ¥ यायो । यद्यपि १२ बु ' दे सहमतिमा पनि गणतन्त्रको माग थिएन । तर पनि उक्त सहमती पछि प्रतिगमन विरूद्धको आन्दोलन जव जनआन्दोलनको रूपमा विकास भयो त्यस बेला आन्दोलनको मुख्य माग नै संविधानसभाको चुनाव र गणतन्त्रको स्थापना भयो । आन्दोलनको विकास यो स्तरमा हु ' दा पनि आन्दोलनको नेतृत्व गरिरहेका राजनीतिक पार्टीहरूले गणतन्त्रलाई मुख्य नारा बनाउन सकेनन् । जसको परिणाम २०६३ वैशाख ११ गते राजाको संवोधनद्वारा विघटित संसदको पुनस्थापनालाई स्वागत गरेर आन्दोलन स्थगित गरियो । निरन्तर गणतन्त्रको पक्षमा संघर्ष गर्दै आएका कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरूले पनि राजतन्त्रको आन्दोलनलाई अगाडि बढाउन सकेनन् । जनआन्दोलनको दवावमा पुनस्थापित संसदले संविधानसभाको चुनाव गराउने प्रस्ताव पारित ग ¥ यो । अन्तरिम संविधानमा संविधानसभाको पहिलो वैठकले राजतन्त्रवारे निर्णय गर्ने , संविधानसभाको चुनाव हुन नदिन षडयन्त्र गरेमा अन्तरिम व्यवस्थापिका संसदको दुइ तिहाइ वहुमतले राजतन्त्रलाई हटाउन सक्ने जस्ता कुराहरू समाविष्ट गरी तत्काल गणतन्त्रको घोषणा नभएपछि नेकपा ( एकीकृत ) ले तत्काल गणतन्त्रको घोषणामा जोड दियो । किनभने हाम्रो पार्टी राजतन्त्रको अन्त्य र गणतन्त्रको स्थापनाको लागि प्रतिबद्ध थियो र संसदवाट नै त्यस्तो गणतन्त्र घोषणा उपयुक्त हुन्छ भन्ने निष्कर्षमा थियो । हाम्रो यो नीतिमा माओवादी पनि सहमति भएपछि दुवै पार्टीको तर्फवाट गणतन्त्र घोषणा र पूर्णसमानुपातिक निर्वाचन प्रणालीको लागि व्यवस्थापिका संसदको विशेष अधिवेशनको लागि समावेदन दिने काम भयो । त्यसपछि नेकपा ( एमाले ) ले पनि संसदमा गणतन्त्र र चुनाव प्रणाली सम्बन्धी प्रस्ताव दर्ता गरायो । यसको असर संवैधानिक राजतन्त्रवादीहरूको वीचमा पनि प ¥ यो । वेवी किंग र सोभायमान राजा राख्ने जस्ता धारणा अगाडि सारेका नेपाली कांग्रेसले संस्थागत रूपमा नै महासमितिको वैठक द्वारा गणतन्त्रको नीति पास गर्नुप ¥ यो । व्यवस्थापिका संसदको विशेष अधिवेशनले गणतन्त्रको घोषणा गर्न र पूर्णसमानुपातिक निर्वाचन प्रणाली अपनाउन सरकारलाई निर्देशन दिइयो । तर त्यसवेला ने . का ले गणतन्त्रको नीति लिएपनि अन्तरिम व्यवस्थापिका संसदवाट गणतन्त्र घोषण गर्ने कुराको विरोध ग ¥ यो । व्यवस्थापिका संसदको वहुमतको निर्देशन अनुसार सरकारले संविधानसभाको पहिलो वैठकवाट गणतन्त्र कार्यान्वयन गर्ने भनि अन्तरिम संविधानमा संशोधन गर्न वाध्य भयो । यसरी विघटित संसदको पुनस्थापना पछि पनि गणतन्त्रको पक्ष प्रवल हुदै गयो । त्यो अवस्थामा रा . प्र . पा र जनशक्ति जस्ता राजावादी पार्टीहरू समेत सोझै राजतन्त्रको पक्षमा वकालत गर्न सकेनन् र जनताको फैसला मान्छौं भन्न थाले । एमाले र माओवादीमा रहेको गणतन्त्र सम्बन्धी अस्थिर ढुलमुल र सम्झौता परस्त नीति पनि पराजित हु ' दै गयो । अन्तमा संविधानसभाको चुनाव सम्पन्न भयो र गणतन्त्र पनि स्थापना भईसकेको छ । अहिले स्थापना भएको गणतन्त्र सामन्त , दलाल तथा नोकर शाही पू ' जीपति वर्गको वर्चस्व भएको वुर्जुवा गणतन्त्र हो । राजतन्त्रको तुलनामा यो गणतन्त्र पनि प्रगतिशील कदम हो । त्यसकारण हामीले राजतन्त्र ढालेर यो गणतन्त्र स्थापना गर्ने कार्यमा सक्रियतापूर्वक आफ्नो क्षमताले भ्याएसम्म लाग्यौं । तर यो गणतन्त्रले मजदुर , किसानहरूको आधारभूत समस्याहरूको समाधान गर्न सक्दैन । त्यसकारण हामीले नयॉ - जनवादी गणतन्त्रात्मक व्यवस्था स्थापना गर्ने कुरामा नै सम्पूर्ण ध्यान केन्द्रित गर्नु पर्दछ । यो नयॉ - जनवादी गणतन्त्रात्मक व्यवस्था भनेको सर्वहारा वर्गको नेतृत्वमा संम्पूर्ण क्रान्तिकारी जनता ( मजदुर , किसान , निम्न पु ' जीपतीवर्ग र राष्ट्रिय पु ' जीपतीवर्ग ) को अधिनायकत्वमा चल्ने गणतन्त्र हो । यसको प्राप्ति वर्ग संघर्षको माध्यमवाट मात्र हुन्छ । त्यसकारण वर्ग संघर्षका सबै रूपहरूलाई प्रयोग गर्दै नयॉ जनवादी गणतन्त्र स्थापनामा जोड दिनु पार्टीको मुख्य कार्यभार हुनेछ । ३ . ५ राष्ट्रियताको अवस्था ः १८१६ को सुगौली सन्धीदेखि नेपाल अर्ध - औपनिवेशिक अवस्थामा छ । बृटीस उपनिवेशवाद भारत छोडेर गएपछि पनि भारतीय विस्तारवादले नेपालको राष्ट्रियता , सार्वभौमिकता र क्षेत्रीय अखण्डातामाथि लगातार हस्तक्षेप गर्दै आएको छ । १९५० को सन्धी , कोशी ( १९५४ ) , गण्डक ( १९५८ ) सम्झौता , १९६५ को गोप्य सन्धी , १९९५ को महाकाली सन्धी आदि मार्फत भारतले नेपाललाई आफ्नो सुरक्षा छाताभित्र पार्न प्रयत्न गरेको छ । भारतीय विस्तारवादी सत्तावाट पटक - पटक नेपालको सीमा अतिक्रमण गर्ने , सिमानाको नजिक वॉध वाधेर नेपाली भूमि डुवानमा पार्ने , नेपालको भूमि कब्जा गर्ने कामहरू भैरहेका छन् । भारतीय विस्तारवादवाट नेपालमाथि असमान सन्धी , सम्झौताहरू लाद्ने काम भएको छ । अहिले संक्रमणकालिन अवस्थामा भारतीय विस्तारवादी सत्ताको चलखेल अत्यन्तै बढेर गएको छ । भारतीय राजदुतले कुटनीतिक मर्यादालाई नाघेर नेपालको आन्तरिक मामलामा हस्तक्षेप हुनेगरी अभिव्यक्तिहरू दिइरहेका छन् । नेपालको सत्तामा पुगेका दलहरू मुख्यतः नेका , एमाले र माओवादीले नेपालको सार्वभौमिकता , राष्ट्रियताको सवालमा सम्झौता परस्त नीति अपनाईरहेका छन् । यसरी एकातिर साम्राज्यवाद र विस्तारवादको नेपालको राष्ट्रियता , सार्वभौमिकता र क्षेत्रीय अखण्डता प्रति हस्तक्षेपकारी नीति , अर्कातिर सत्तामा पुगेका ठूला राजनीतिकदलहरू मुख्यतः नेका , एमाले र माओवादीको साम्राज्यवाद र विस्तारवादप्रतिको सम्झौता परस्त नीति र व्यवहारका कारणले नेपालको राष्ट्रियता , सार्वभौमिकता र क्षेत्रीय अखण्डता माथि गम्भीर खतरा उत्पन्न भएको छ । सात दलको सरकारले जन्मको आधारमा नागरिकता दिने कानुन बनाएर विदेशीलाई नागरिकता दिने काम गरेको छ । एक मेधश एक प्रदेशको कुरालाई उछालेर नेपाललाई विखण्डन गराउन भारतले प्रयत्न गरिरहेको छ । एक मधेश एक प्रदेशको नाराले तराईको अन्य जनजातिहरूको पहिचान , स्वशासन र अधिकारको समेत हनन गर्दछ । देशमा आज राष्ट्रियताको खतरा यति धेरै बढेर गएको छ कि राष्ट्रिय सार्वभौमिकताको रक्षाको लागि वामपन्थी , देशभक्त , लोकतान्त्रिक शक्तिहरूकोबीच सशक्त मोर्चावन्दीको निर्माण आवश्यक हुन गएको छ । विगतमा नागरिकताका सम्बन्धमा अपनाइएको गलत नीति लगायत अहिलेको माओवादी नेतृत्वको सरकारले समेत भारतीय विस्तारवादी सत्ताको विरुद्ध संघर्षको सट्टा संझौतापरस्त र दब्बु नीति अपनाएकोले राजनीतिक , आर्थिक र सांस्कृतिक क्षेत्रमा विस्तारवादी प्रभुत्व दिनप्रतिदिन विस्तार भएको छ । व्यापार , वाणिज्य र जलस्रोतका क्षेत्रमा मात्र नभई विकास निर्माण र स - साना आयोजनामा समेत प्रभाव र प्रलोभन देखाएर आज भारतीय शासकहरूले आफ्नो प्रभुत्व नेपालभित्र व्यापकरूपले बढाउदै लगेका छन् । प्रधानमन्त्री प्रचण्डको भारत भ्रमणको क्रममा गरिएको २२ बु ' दे सहमतिले जलस्रोतको " मेघा प्रोजेक्टहरूमा " भारतीय एकाधिकार बढाउन सहमत गरिएको छ । संविधानसभा भवनवाट निवाससम्म सभासदलाई ओसार्न समेत भारतीय झण्डा अंकित सवारीसाधनको प्रयोगमा सरकारले गर्व गर्न थालेको छ । यस किसिमको गतिविधिले सम्पूर्ण नेपालीहरूलाई लज्जास्पद बनाएको छ । यो परनिर्भरता र भारतीय सत्ताप्रति चरम वफादारिता र दलालीको पराकाष्ठा हो । भारतीय विस्तावादको दवाव र प्रभूत्वको कारण आज हाम्रो जस्तो भू - परिवेष्ठित सानो मुलुकले आफ्नो स्वतन्त्र , अस्तित्व र पहिचान जोगाउन अत्यन्तै सचेत हुनपर्ने अवस्था छ । खुलासीमा नियन्त्रण र नियमनको अभावमा नेपाल भारत सीमानामा अपराधिक तत्वहरूको ओहोरदोहोरवाट हत्याहिंसा बढ्न गई जनतामा त्रास फैलिएको छ । तर सरकारद्वारा त्यसको प्रभावकारी नियन्त्रण हुन नसक्दा जटिलता झन थपिएको छ । यी सबै सन्दर्भले भारतीय विस्तारवाद विरुद्धको संघर्षको आवश्यकता महत्वपूर्ण बन्न गएको छ । ३ . ६ राजनीतिक शक्तिहरूको विश्लेषण ः २०६४ साल चैत्र २८ गते सम्पन्न संविधानसभाको चुनावले राजनीतिक शक्ति सन्तुनलनमा ठूलो फेरवदल ल्याएको छ । राजावादी तत्वहरू सत्ता वाट बाहिरिएका छन् । नयॉ राजनीतिक शक्तिहरूको उदय भएको छ । संविधानसभाको चुनाव भन्दा पहिले हामीले राजतन्त्र र दरवारिया शक्तिलाई प्रमुख शत्रुको रूपमा लिएका थियांै । तर अव स्थिति फेरिएको छ । राजतन्त्रको अन्त्य भएको छ । तैपनि कुनै न कुनै रूपमा राजतन्त्रको पुनस्थापनाको खतरा पुरै समाप्त भयो भन्न सकिने स्थिति छैन । नयॉ राजनीतिक परिस्थितिमा राजनीतिक शक्तिहरूको सही विश्लेषण गरेर उनीहरूप्रति पार्टीले अपनाउने नीति निश्चित गर्नुपर्दछ । क ) रा . प्र . पा . , जनशक्ति पार्टी र राप्रपा नेपाल - यी पार्टीहरू सामन्त , दलाल , नोकरशाही पु ' जीपति वर्गको अनुदार पक्षको प्रतिनिधित्व गर्ने पञ्चायती नामको निर्दलीय व्यवस्थाको अभ्यास भएकाहरूद्धारा गठित राजनीतिक पार्टीहरू हुन् । यी प्रतिगामी शक्तिहरू हुन् । राप्रपा नेपाल संविधानसभाको पहिलो बैठकसम्म राजतन्त्रको पक्षमा वकालत गरिरहेको थियो । राजतन्त्रको अन्त पछि यी पार्टीहरू पुनरस्थापनाको पक्षमा उभिने छन् । ख ) नेपाली कांग्रेस ः - यो पार्टीले दलाल , नोकरशाही पु ' जीपति र सामन्त वर्गको प्रतिनिधित्व गर्दछ । यो पार्टी आमरूपमा देशको प्रतिक्रियावादी र विदेशी प्रभुत्ववाद र साम्राज्यवादको राजनीतिक प्रतिनिधिको रूपमा क्रियाशील छ । दलाल , नोकर शाही पू ' जीपति र सामन्त वर्गको प्रतिनिधित्व गर्ने पार्टीहरू संग हाम्रो पार्टीको संघर्ष एकता संघर्षको नीति हुनेछ । ग ) सद्भावना पार्टी , सद्भावना आनन्ददेवी , मधेशी जनअधिकार फोरम र तराई मधेश लोकतान्त्रिक पार्टीः - मधेशवादी दलको रूपमा चिनिने यी पार्टीहरू दलाल पु ' जीपति र सामन्त वर्गको प्रतिनिधित्व गर्ने क्षेत्रीय पार्टीहरू हुन् । यी पार्टीहरूमा साम्प्रदायिक र विखण्डनका रंगहरू आएका छन् । घ ) नेकपा ( एमाले ) - यो पार्टी पु ' जीवादी सुधारवादी दृष्टिकोण भएको दक्षिणपन्थी संशोधनवादी पार्टीको रूपमा परिणत भएको छ । यो पार्टीले मध्यम वर्गको प्रतिनिधित्व गर्दछ । यसले दलाल , नोकरशाही पू ' जीपति र सामन्तवर्गसंग सम्झौता परस्त नीति लिएको छ । यो पार्टी नयॉ जनवादी क्रान्तिको लक्ष र कार्यदिशावाट भड्किएर वहुदलीय जनवादी कार्यदिशा लिंदै संसदवादी सुधारवादमा पतन भएको छ । यसका गैर माक्र्सवादी दृष्टिकोण , नीति , कार्यदिशा र चरित्रको विरोध एंव भन्डाफोर गरिनु पर्दछ । यस भित्रका क्रान्तिकारीहरूलाई नयॉ जनवादी क्रान्तिमा लामबद्ध हुन र कम्युनिष्ट पार्टीको निर्माणको दिशामा प्रेरित गर्नु पर्दछ । यो पार्टिसंग एकता - संघर्ष - एकताको नीति अवलम्बन गर्नु पर्दछ । ङ ) नेकपा ( माओवादी ) ः - यसले आफ्नो पथप्रदर्शक सिद्धान्त माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओवाद र प्रचण्डपथ वताउदै आएको छ । यो पार्टीले २०५२ सालदेखि सशस्त्र संघर्षको नाममा उग्रवामपंथी गल्ती गर्दै आइरहेको थियो । शान्ति सम्झौतामा आएर संविधानसभाको निर्वाचनवाट सबै भन्दा ठुलो दलको रूपमा स्थापित यस पार्टीले अराजकतावादी चिन्तन र जवरजस्ती व्यवहारहरू पुरै सच्याएको छैन । यो पार्टीले सर्वहारावर्गीय चरित्र गुमाउदै र निम्नपू ' जीवादी चरित्र ग्रहण गर्दै गईरहेको छ । यसले एकाइशौ शताब्दिको जनवादको अबधारण अगाडि सारेको छ । एकाइशौ शताब्दिको जनवादको नाममा सर्वहारा वर्गको नेतृत्वलाई अस्वीकार र जनताको जनवादी अधिनायकत्वको विकल्पमा वहुदलीय प्रतिस्पर्धाको नीति , राष्ट्रवादीको नाममा पुनरउत्थानवादीसंग सांठगांठको कुरा , साम्राज्यवाद र विस्तारवादस ' ग सम्झौता परस्त नीति र व्यवहारहरूलाई दृष्टिगत गर्दा नेकपा ( माओवादी ) ले दक्षिणपंथी दिशा समात्ने संभावना बढेर गएको छ । यसले पनि दलाल तथा नोकरशाही पू ' जीपति र सामन्त वर्गको राज्यसत्ता विरुद्धको संघर्षमा ढुलमुल सम्झौता परस्त अस्थिर चरित्र प्रदर्शन गरेको छ । यो पार्टिसंग एकता - संघर्ष - एकताको नीति अवलम्बन गर्नु पर्दछ । च ) नेकपा ( मसाल ) - यसले माक्र्सवाद - लेनिनवाद माओ विचारधारालाई आफ्नो पथप्रदर्शक सिद्धान्त मान्दछ । यसले आधारभुत न्युनतम कार्यक्रम नयॉ जनवादलाई स्वीकार गरेको छ । संकिर्णवादी र मनोगतवादी प्रवृति यसका गंभीर कमजोरी भएपनि यो सर्वहारावर्गीय पार्टी हो । यो पार्टी राज्यको पुनरसंरचनाको प्रश्नमा यथास्थितिको पक्षमा देखा परेको छ । यो पार्टिसंग मूलत मतभेदका विषयहरूलाई बैचारिक संघर्षको माध्यामबाट समाधान खोज्दै एकताको नीति अवलम्बन गर्नु पर्दछ । नेपालमा आफुलाई कम्युनिस्ट पार्टी भन्ने अन्य समुह , संगठन र पार्टीहरू पनि छन् । त्यस मध्ये नेकपा ( माक्र्सवादी ) , नेकपा ( माले ) , नेकपा ( संयुक्त माक्र्सवादी ) , मजदुर किसान पार्टी , नेकपा ( संयुक्त ) आदि हुन् । नेकपा ( माक्र्सवादी ) ले माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ विचारधारालाई आफ्नो मार्गदर्शक सिद्धान्त मान्दछ । यसको न्युनतम कार्यक्रम नयॉ जनवादी कार्यक्रम हो । यससंग पार्टिले कतिपय मतभेदका विषयहरूमा बैचारिक संघर्ष माध्यामबाट समाधान खाज्दै सहकार्य र एकताको नीति अवलम्बन गर्नेछ । नेकपा ( संयुक्त ) र नेकपा ( संयुक्त माक्र्सवादी ) ले मार्गदर्शक सिद्धान्त माक्र्सवाद - लेनिनवाद भनेका छन् र माओविचारधाराका सान्र्दभिक पक्षहरूलाई लिने भनेका छन् । न्युनतम आधारभुत कार्यक्रम राष्ट्रिय जनवाद भनेका छन् । यो कार्यक्रम दक्षिणपन्थी कार्यक्रम हो । यी पार्टीहरूले निम्नपू ' जीपति वर्गको प्रतिनिधित्व गर्दछ । मजदुर किसान पार्टीले मार्गदर्शक सिद्धान्त माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओविचारधारा मान्दछ । तर आधारभुत कार्यक्रम समाजवादी क्रान्तिलाई मान्दछ । यसले निम्नपू ' जीवादी वर्गको प्रतिनिधित्व गर्दछ । नेकपा ( माले ) ले पछिल्लो कालमा माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओविचारधारा मान्ने भनेता पनि कार्यक्रमिक रूपमा अस्थिर र चरित्रगत रूपमा यथास्थितिवादी रह ' दै आएको छ । यीनीहरूसंग एकता - संघर्ष - एकताको नीति अवलम्बन गरिने छ । माथि उल्लेखित पार्टीहरू बाहेक संघीय लोकतान्त्रिक मंच , राष्ट्रिय जनमुक्ती पार्टी , नेपाल राष्ट्रिय पार्टी , दलित जनजाति पार्टी , चुरेभावर , ताम्सालिङ राष्ट्रिय पार्टी नेपाल आदि जातीय , क्षेत्रीय पार्टीहरू पनि अस्तित्वमा आएका छन् । कुनैपनि पार्टीको राजनीतिक चरित्रमा हुने परिवर्तन अनुसार उनीहरूको वारेमा विश्लेषणमा परिवर्तन गर्न सकिनेछ । ४ ) पार्टी एकीकरण पछि पार्टी कामको समीक्षा ः - ४ . १ राजनीतिक संघर्षको समीक्षा ः गत सालको पार्टीको मुल्यांकनको चर्चा गर्दा हामीले के कुरामा ध्यान दिनु पर्दछ भने पार्टी एकीकरण पछिको राजनीति र संगठनात्मक विषयमा भएका निर्णयहरूका आधारमा मुल्याकंन गर्नु पर्दछ । नेकपा ( एकीकृत ) को पुनर्गठन हुने समयमा २०६४ जेष्ठमा संविधानसभाको चुनाव हुने भनिएतापनि त्यो अनिश्चित थियो । राजसंस्था कायम राख्ने या नराख्ने विषयमा संविधानसभाको पहिलो वैठकवाट निर्णय गर्ने भनिएकाले राजतन्त्र रहन सक्ने वलियो सम्भावना पनि थियो । त्यसकारण पार्टीको एकीकरणको घोषणा हुनासाथ हामीले एकातिर पार्टीको तल्लो निकायहरूको सांगठनिक एकीकरण गर्ने र जनवर्गीय संगठनहरू एकीकरण गर्ने काम अगाडि बढायौं भने अर्कातिर राजतन्त्रको अन्त र संविधानसधाको चुनाव तोकेको मितिमा सम्पन्न गर्न दवाव सिर्जना गर्ने कामहरू ग ¥ यौं । निर्वाचन आयोगले संविधानसभाको लागि दल दर्ता गर्न सुचना प्रकाशित गरेपछि पार्टी एकीकरण भएको करिव डेढ महिनामै महाधिवेशन आयोजक समितिको दोस्रो वैठक वस्यो र त्यसले तात्कालिक कार्यनीति तय ग ¥ यो । एकीकरण हुनु भन्दा पहिले पूर्व समुहमा कसैले पार्टीको नाम वाट कसैले मोर्चाको नामवाट निर्वाचनमा भाग लिंदै आएको पृष्ट भूमिमा संविधानसभाको निर्वाचनमा के नामवाट भाग लिने भन्ने समस्या थियो । वैठकले संविधानसभाको चुनावमा पार्टीको नामवाट नै भाग लिने र त्यसको लागि निर्वाचन आयोगमा पार्टीलाई नै दर्ता गर्ने निर्णय ग ¥ यो । निर्वाचन आयोगले संविधानसभाको चुनावको लागि दल दर्ता गर्ने तालिका सार्वजनिक गरे पनि सत्ताधारी ठूला दलहरू निर्धारित समयमा चुनाव गराउने पक्षमा थिएनन् । संविधानमा जेष्ठमा संविधानसभाको चुनाव सम्पन्न गर्ने उल्लेख हु ' दाहु ' दै त्यसलाई संशोधन नै नगरी संविधानसभाको चुनाव असार ६ गते गर्ने भनि आठ दलले वक्तव्य निकाल्यो । कुनै न कुनै वहानामा राजतन्त्र कायम राख्ने षडयन्त्रहरू पनि भइरहेका थिए । यस प्रकारको राजनीतिक स्थितिमा दोस्रो वैठकले तोकेको समयमा संविधानसभाको चुनाव सम्पन्न गर्न र राजतन्त्रको अन्त गरी संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापना गर्ने कुरामा मुख्य जोड दियो । हाम्रो पार्टीले निर्धारित समय भित्र संविधानसभाको चुनाव गराउन संविधानसभामा अल्पसंख्यक जाति , आदीवासी जनजाति , दलीत , महिला , अपा ¨ , दुर्गम क्षेत्र , तराइवासी ÷ मधेशी जनताको समावेशी , सहभागितामुलक र समानुपातिक प्रतिनिधित्व गराउनको लागि सशक्त आवाज उठाउदै आयो । हाम्रो पार्टीले नेपाली जनताको सार्वभौमिकता र राजकीय सत्ता सुनिश्चित गर्ने र आत्मनिर्णयको सिद्धान्तको आधारमा जातीय क्षेत्रीय स्वशासन सहितको संघीय स्वरूपको राज्यको पुनरसंरचना गर्ने कुरामा जोड दिदै आयो । दोस्रो वैठक सकिएको लगत्तै निर्वाचन आयोगले असार ६ गते गर्ने भनिएको संविधानसभाको चुनाव हुन नसक्ने भनि घोषणा ग ¥ यो । अन्तरिम संविधानमा " राजसंस्था कायम राख्ने वा नराख्ने सम्बन्धमा संविधानसभाको पहिलो वैठकमा साधारण वहुमतवाट निर्णय गरिनेछ " भनिएको थियो । यसको अर्थ संविधानसभाको पहिलो वैठकको साधारण वहुमतवाट राजसंस्था रहन सक्ने सम्भावना पनि थियो । एकातिर राजसंस्था राख्ने वा नराख्ने निर्णय संविधानसभाको पहिलो वैठकवाट गर्न व्यवस्था हुनु अर्कातिर विभिन्न वहानामा संविधानसभाको चुनाव नगराउने कुराले राजतन्त्रको आयु लम्व्याउने काम मात्र ग ¥ यो । यस प्रकारको स्थितिमा सचिवालयको स्थायी समितिको वैठकले संविधानसभाको चुनावको मिति तोक्न , समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली अपनाउन र अन्तरीम व्यवस्थापिका संसदवाट गणतन्त्र घोषणा गर्नु पर्दछ भन्ने माग अगाडि सा ¥ यो । यो मागलाई अगाडि सार्दै संघर्षका कार्यक्रमहरू पनि सार्वजनिक गर्ने काम भयो । पार्टीले यो मागलाई सदन र सडक दुवै ठॉउवाट जोडदार रूपमा उठाउने प्रयत्न गरियो । पार्टी केन्द्रको चौंथो बैठकले व्यवस्थापिका संसदको विशेष अधिवेशन तत्काल बोलाउन पहल गर्ने निर्णय ग ¥ यो । पछि नेकपा ( माओवादीे ) ले पनि अन्तरिम विधायिका संसदवाट गणतन्त्र घोषणा गर्नु पर्दछ र पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली अपनाउनु पर्दछ भन्ने माग राख्यो । यस प्रकारको स्थितिमा हाम्रो पार्टी , नेकपा माओवादी र नेकपा ( संयुक्त ) ले अन्तरिम व्यवस्थापिकाको विशेष अधिवेशनको माग ग ¥ यो । विशेष अधिवेशनमा गणतन्त्रको घोषणा र पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली लागु गर्ने प्रस्ताव संयुक्त रूपमा दर्ता ग ¥ यौं । हाम्रो संयुक्त प्रस्तावले एमालेलाई पनि गणतन्त्र र समानुपातिक निर्वाचन प्रणालीमा आफ्नो अलग प्रस्ताव दर्ता गर्न वाध्य बनायो । हाम्रो तर्फवाट अन्तरिम व्यवस्थापिका संसदको विशेष अधिवेशनमा प्रस्तुत प्रस्तावहरू जस्ताको तस्तै पास नभए पनि एमालेले राखेको संशोधन प्रस्ताव समेतलाई समावेश गराउ ' दा वहुमत पुग्ने भएको कारणले तुलनात्मक उपलब्धिलाई ध्यानमा राखी समावेदन प्रस्तावको भावना र मर्मवाट पछि नहट्ने गरी संविधानसभाको निर्वाचनपूर्व नै गणतन्त्र घोषणा र समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली हुनुपर्ने आफ्नो अडान कायम राखी अधिवेशनमा वहुमत प्राप्त गर्दै आन्दोलनलाई अगाडि बढाउने गरी विशेष अधिवेशनमा पार्टीले भूमिका खेलेको थियो । अन्ततः अन्तरिम व्यवस्थापिका संसदको वहुमतले पूर्ण समानुपातिक निवार्चन प्रणाली सम्वन्धी हाम्रो संयुक्त प्रस्ताव र एमालेको गणतन्त्र सम्वन्धी प्रस्ताव पारित ग ¥ यो । अन्तरिम व्यवस्थापिका संसदको यो निर्णयले राजतन्त्रको अन्त , गणतन्त्रको स्थापना र पुर्णसमानुपातिक निार्वचनप्रणालीको लागि आन्दोलनलाई अगाडि बढाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्यो । यहि आन्दोलनको परिणाम स्वरूप अन्तरिम संविधानमा गणतन्त्रको कार्यान्वयन संविधानसभाको पहिलो वैठकवाट हुनेछ भनेर संशोधन गरियो । अन्तरिम संविधानमा यसप्रकारको संशोधन नभएको भए ०६५ साल जेष्ठ १५ गते गणतन्त्रको घोषणा हुन नसक्ने रहेछ भन्ने कुरा पछिका घटनाहरूले प्रष्ट पारेको छ । त्यसरी राजतन्त्रको अन्त र गणतन्त्रको स्थापनाको लागि पार्टीले महत्वपुर्ण भूमिका निर्वाह गर्न सफल भएको छ । विभिन्न वर्ग , आदिवासी जनजाती , तराई वासी मधेशी , दलित , महिलाहरूको जायज मागहरूलाई समर्थन गर्दै उनीहरूले उठाएको आन्दोलनलाई हाम्रो पार्टीले सहयोग समर्थन र ऐक्यबद्धता मात्र जाहेर नगरी मागहरूलाई ती जायज मागहरूलाई हाम्रो पार्टीको नाराको रूपमा रूपान्तरित गरी आन्दोलनको नेतृत्व समेत गर्ने निर्णय गरेको थियो । हाम्रो पार्टीले गतकालमा राजतन्त्रको अन्त गणतन्त्रको स्थापनामा मुख्य जोड दिदै यथास्थितिवादी चिन्तन सो ' च नीति र त्यस स ' ग गरिने सम्झौता परस्त नीति तथा कार्यहरूको विरूद्धमा पनि दृढता पूर्वक संघर्ष चलाउ ' दै आएको छ । यस सन्दर्भमा राजा र राजावादी शक्तिहरूको पक्षमा त्यस्ता तत्वहरूले दिएका अभिव्यक्ति र कार्यहरूको हाम्रो पार्टीले सडक र सदन दुवै ठाउ ' वाट तुरून्तै विरोध गर्ने काम गरे । नेपाली कांगे्रसको यथास्थितिवादी नीति र कार्यहरूको विरूद्धमा पार्टीले लगातार संघर्ष ग ¥ यो । पार्टीले नेपाली कांग्रेसको यथास्थितिवादी नीति र कार्यको मात्र होइन एमाले र माओवादीले नेकाको यथास्थितिवादी नीति र कार्यहरूस ' ग गरेको सम्झौता र त्यस प्रकारको नीतिहरूको भन्डाफोर गर्ने कार्यमा पनि कुनै कसर वॉकी राखेन । यथास्थितिवादी नीति तथा कार्यको प्रतिगामी दिशावाट पनि आलोचना र विरोधहरू आएका थिए । हामीले प्रतिगामी दिशावाट आएको विरोधवाट सतर्क रह ' दै अग्रगामी दिशावाट आउने विरोध र भण्डाफोरलाई संगठित गर्ने प्रयत्नहरू ग ¥ यौं । यस सम्बन्धमा पॉचौ वैठकद्वारा पारित राजनीतिक प्रतिवेदनमा भनिएको छ " यथास्थितिवादको विरूद्धमा संघर्ष गर्दा प्रतिगामी दिशावाट आउने संभावित व्यवधानलाई परास्त गर्न कार्यकुशलता देखाउनु पर्दछ । " त्यस्तै छैठौं वैठकद्वारा पारित प्रस्तावमा भनिएको छ " यथास्थितिवाद स ' गको संघर्षमा प्रतिगामी तत्वहरूले फाइदालिन नसकुन भन्ने कुरामा पनि हामी त्यतिकै चनाखो हुनुपर्दछ । " यसरी प्रतिगामी शक्तिहरूस ' ग सतर्क रहदै यथास्थितिवाद संगको संघर्ष मुलत नेपाली कांगेसले अन्तरिम व्यवस्थापिका संसदवाट गणतन्त्र कार्यान्वयन गर्न र पूर्ण समानुपातिक निवार्चन प्रणाली अपनाउने कुरामा हालेको अवरोधको विरूद्धमा पार्टीले दृढता पूर्वक संघर्ष ग ¥ यो । त्यस सिलसिलामा नेपाली कांग्रसको यथास्थितिवादी नीति र कार्यस ' ग एमाले र माओवादीले लिएको सम्झौता परस्थ नीतिको पनि भण्डाफोर गर्ने काम भयो । आठ दल ( पछि सात दल ) ले गणतन्त्रको कार्यान्वयन गर्न , पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली अपनाउन र आदिवासी जनजाति , तराई मधेशी समुदायहरूको मागलाई सम्वोधन गर्न आनाकानी ग ¥ यो । आठ दल भित्र मुख्य त नेपाली कांग्रसले अन्तरिम व्यवस्थापिका संसदवाट गणतन्त्र घोषणा र पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली अपनाउन सहमत भएन । अन्य दलहरू मुख्यत नेकपा ( माओवादी ) र नेकपा ( एमाले ) ले ०६२ ÷ ०६३ को जनआन्दोलनको मर्म र भावना विपरित नेपाली कांग्रेसको यथास्थितिवादी नीतिस ' ग सम्झौता गरे । जसको कारण व्यवस्थापिका संसदवाट पारित गणतन्त्र कार्यान्वयन र पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली सरकारवाट लागु हुन सकेन । जनताको ऑखामा छारो हाल्न राजालाई निलम्वन गरेका छौं भन्ने तर चोरदुलोवाट राजालाई वजेट छुट्याउने काम आठ ( पछि सात ) दलीय सर्वसत्तावादले गर्दै आयो । तर हाम्रो पार्टीले गणतन्त्र कार्यान्वयन गर्नु , तोकेको मितिमा संविधानसभाको चुनाव गराउन र त्यो संविधानसभाको चुनावलाई सार्थक वनाउनका लागि आदिवासी जनजाती , मधेशी समुदाय , दलित , महिला र विभिन्न वर्गका समानुपातिक प्रतिनिधित्वका लागि पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली अपनाउन लगातार आवाज उठाउदै आयो । ४ . २ राष्ट्रियता सम्बन्धी नीति र आन्दोलनको समीक्षा ः पार्टीले मुलुकको राष्ट्रिय एकता र प्रादेशिक अखन्डताको रक्षाको लागि पनि सशक्त आवाज उठाउदै आयो । फिजिकरणे दिशाबाट नेपालको राष्ट्रियतामाथि आएको खतराप्रति पार्टीले लगातार आवाज उठाउदै आएको छ । सातदलीय गठवन्धन सरकारले नागरिकतासम्वन्धी कानुनमा संसोधन गरी विदेशीलाई नागरिकता दिने जुन नीति लियो त्यस्को पार्टीले लगातार विरोध गर्दै आइरहेको छ । चौथो वैठकमा पारित प्रस्तावमा भनिएको छ " मुलुकको राष्ट्रियता राष्ट्रिय एकता र प्रादेशिक अखण्डातामा खतरा उत्पन्न भएको छ । अहिले मुलुकमा अमेरिकी साम्राज्यवाद , भारतीय विस्तारवाद र प्रभुत्ववादी शक्तिहरूको चलखेल प्रत्यक्ष रूपले बढ्दै छ । " त्यस्तै पॉचौ वैठकद्वारा पारित प्रस्तावमा भनिएको छ " विदेशी प्रतिक्रियावादी शक्तिहरू नेपालको प्रतिगामी र यथास्थितिवादी शक्तिहरूलाई मिलाएर लैजाने कुरामा प्रयत्नशिल छन् । साम्राज्यवादी तथा विस्तारवादी स्वार्थ पुरा गर्नको लागि नेपालमा वैदेशिक चलखेल निकै वढेर गएको छ । " यी भनाइहरूले के कुरा प्रष्ट गर्दछ भने मुलुकको राष्ट्रियता र प्रादेशिक अखण्डताको रक्षाको लागि हाम्रो पार्टी अत्यन्तै गम्भीर छ र साम्राज्यवादी र विस्तारवादको अगाडि सातदलको सम्झौता परस्त नीतिको पनि विरोध गरेको छ । वैदेशिक हस्तक्षेपको विरूद्धमा भारतीय राजदुतावासमा ज्ञापन पत्र दिने , यु . एन . ओ मा ज्ञापन पत्र दिने देखि लिएर सुस्ता वचाउ ' अभियान , राजमार्गमा चक्काजाम सम्मकोे सडक आन्दोलनको कार्यक्रमहरू पार्टीले आयोजना ग ¥ यो । ४ . ३ संयुक्त मोर्चा र सहकार्य सम्बन्धी ः हाम्रो पार्टीले देशलाई अग्रगमनको दिशामा अगाडि वढाउनका लागि वृहत वाम गणतान्त्रिक मोर्चा निर्माण गर्न सुरू देखि नै जोड दिदै आयो । दोस्रो वैठकद्वारा पारित प्रस्तावमा भनिएको छ " संभव भए सम्म पार्टीले वृहत वाम गणतान्त्रिक मोर्चा निर्माण गरी निर्वाचनमा जान आवश्यक देखिन्छ । यो काम सम्भव नभए पार्टीको हित हुने गरी वाम तालमेलको प्रयत्न गर्नु पर्दछ । " यसरी पार्टीले सुरूदेखि नै वृहत वामगणतान्त्रिक मोर्चा निर्माण गर्न जोड दियौं । तर एमालेको एकल विजयको दम्भ र माओवादीको एमालेसंग मात्र चुनावी तालमेल गर्ने नीतिका कारण संविधानसभाको चुनावको समयमा वाम गणतान्त्रिक मोर्चाको त कुरै छाडौं चुनावी वाम तालमेल पनि हुन सकेन । वामतालमेल भएको भए संविधानसभामा अहिलेको भन्दा अपेक्षाकृत बढी मत आउने सम्भावना थियो । ४ . ४ संगठनात्मक कामको सम्बन्धमा गतकालमा संगठनमा देखा परेका सकारात्मक र नकारात्मक पक्षहरूलाई सही मुल्यांकन गरेर त्यसवाट शिक्षा लिदै अगाडिको वाटो तय गर्नु पर्दछ । गत कालको पार्टीको मूल्यांकनको चर्चा गर्दा हामीले के कुरामा ध्यान दिनु पर्दछ भने पार्टी एकीकरण पछिका संगठनात्मक विषयमा भएका निर्णयहरूका आधारमा मूल्यांकन गर्दछ । यो मूल्यांकन मात्र संगठनात्मक विषयमा नै सिमित रहने छ । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) निर्माण पश्चात पार्टीले संगठनात्मक रूपमा आफ्नो उपस्थिति पचास भन्दा वढी जिल्लामा बनाउन सफल भएको छ । पार्टीको वर्गीय संगठनहरू समुदायका संगठन र उत्पीडित जाति जनजाती र पेशागत संगठन निर्माण गरेको छ । ती संगठनले आ - आफ्ना क्षेत्रमा भूमिका खेल्दै आएका छन् । पार्टी एकीकरण पश्चात प्रदेश , जिल्ला स्तरमा पार्टीका तत्कालिन समसामयिक र संगठनात्मक रूपमा प्रशिक्षणहरू हुदै आएका छन् । बेग्ला बेग्लै पृष्टभूमि र मान्यतामा कृयाशिल समुहहरू वीचको एकतालाई कायम गर्नु र त्यसलाई व्यवस्थित पार्नु आफैमा चुनौति थियो र छ । पार्टीको एकतालाई कायम गर्दै पार्टी भित्र देखा पर्ने संगठनात्मक अन्तर्विरोधहरूलाई समाधान खोज्दै यो महाधिवेशनमा आउन सफल भएका छौं यो सकारात्मक पक्ष नै हो । यसका साथै वैचारिक , राजनैतिक रूपमा पार्टीले खेल्दै आएको भूमिका महत्वपूर्ण रहदै आएको छ । पार्टीमा देखिने समस्यालाई संगठनात्मक रूपमा समाधान गर्दै यहॉसम्म आईपुगेको छ । पूर्व पार्टीको संस्थापन पक्षले पार्टीको आर्जित भौतिक र संगठनात्मक रूपमा कब्जाका वावजुद पनि पार्टीले यो छोटो अवधिमा जुन भूमिका खेल्दै आएको छ त्यसलाई अवमूल्यन गर्नु गल्ती हुनेछ । पार्टीको निर्माण पछि मुख्यत हाम्रो ध्यान देशको राजनीतिप्रति बढी र संगठनात्मक प्रश्नमा कम दिएकोले अपेक्षित रूपमा संगठनको विकास हुन सकेको छैन । यसका साथै कैयौं विषयमा बेग्ला बेग्लै सोंचाइ र संगठनात्मक प्रणाली अन्तर रहेको पृष्ठभूमिमा संगठनको विकास र विस्तारमा केही असर पुगेको कुरालाई स्वीकार गर्नु पर्दछ । ४ . ५ कमजोरीहरू ः क ) नीति र संघर्षमा भएका कमजोरीहरू ः पार्टीले राजनीतिक प्रश्नहरूमा मुलत सही नीति लिदां लिदै पनि कयौं कमिकमजोरीहरू भएका छन । ती कमजोरीहरूको सही मुल्यांकन गरी आगामी नीति निश्चित गर्नु पर्दछ । गतकालमा भएका कमजोरीहरू मध्ये सर्वप्रथम २०६४ बैशाख २ गते प्रकाशित वक्तव्यमा " २०६४ जेष्ठ मसान्तसम्म संविधानसभाको निर्वाचन गर्ने र त्यस मार्फत राजतन्त्रको टुङ्गो लगाउने भनी गरिएको सात दल र नेकपा माओवादी बीच सम्पन्न सम्झौताको अस्तित्व उक्त अवधिमा संविधानसभाको निर्वाचन नहुने भएपछि प्रकारन्तले राजतन्त्रको आयु लम्व्याउने काम भएपछि प्रतिगामी , प्रतिक्रियावादी तथा विदेशी साम्राज्यवादी र विस्तारवादी शक्तिहरूको चाहना पुरा गर्न थालेपछि स्वतः समाप्त भएको छ " भनिएको छ । त्यहॉ त्यो सम्झौताको अस्तित्वमा प्रश्न चिन्ह खडा भएको छ भन्नु पथ्र्यो तर त्यसो नभनी त्यो सम्झौताको अस्तित्व " स्वतः समाप्त भएको छ " भन्नु त्रुटि भएको छ । गणतन्त्रको स्थापना र पूर्णसमानुपातिक निर्वाचन प्रणाली संविधानसभाको चुनाव तोकेको मितिमा गराउन संघर्ष गर्नुका साथसाथै संविधानसभाको चुनावको तयारीमा त्यतिकै सजकताका साथ लाग्नु पर्दथ्यो त्यो गर्न नसक्नु कमजोरी भएको छ । यो कमजोरीलाई महाधिवेशन आयोजक समितिको सातौं वैठकले पनि स्वीकार गरेको छ । सातौं वैठकद्वारा पारित प्रस्तावमा भनिएको छ " हाम्रो पार्टीले मंसिर महिनामा हुने भनिएको निर्वाचनको निम्ति ठोस योजना समेत वनाएको थिएन । चैत्र महिनामा हुने चुनाववारे पनि निर्वाचन आयोगले निर्वाचन तालिका सार्वजनिक गरेको अवस्थामा पनि हामी निर्वाचनप्रति विश्वस्त हुन नसक्दा प्रत्यक्ष र समानुपातिक उम्मेदवार छनौटदेखि निर्वाचनको निम्ति सम्पादन गर्नु पर्ने कतिपय कामहरू बेलैमा योजनाबद्ध रूपमा हुन सकेनन । निर्वाचनको पूर्वसन्ध्यामा हेटौंडामा सम्पन्न केन्द्रीयपरिषदको वैठकमा समेत निर्वाचनको निम्ति ठोस काम भएन । त्यति मात्रै होईन हाम्रो पार्टी नेतृत्व पङ्क्ति नै संविधानसभाको निर्वाचनलाई हेर्नै र कार्यान्वयन गर्ने सवालमा एक मतका साथ अगाडि वढ्न सकेन । " त्यसले गर्दा पनि हाम्रा कतिपय योजनाहरू कार्यान्वयन हुन सकेनन् । संसदीय निर्वाचन र संविधानसभाको निर्वाचनमा रहेको अन्तरलाई आत्मसाथ गर्न वा प्रशिक्षित गर्न नसकेर पार्टी पङ्क्तिलाई पुरै जोस र तागतकासाथ निर्वाचनमा होम्न सकेनौं । नेतृत्वको महत्वपूर्ण हिस्सा निर्वाचनमा नजाने वा समानुपातिक तिरै बसेर प्रत्यक्ष निर्वाचनको सामना नगर्ने मानसिकताले पनि हाम्रो पार्टीले निर्वाचन अभियानलाई प्रभावकारी बनाउन सकेन । यसरी पार्टीले संविधानसभाको निर्वाचनको तयारीमा समयमा नै लाग्न नसक्नु कमजोरी भएको कुरा स्वीकार गरिसकेको छ । हामीले संविधानसभा तोकेको मितिमा सम्पन्न गराउन दवाव दिन संघर्ष ग ¥ यौं तर संविधानसभाको चुनावको तयारीमा सुरूदेखि नै लाग्नु पर्नेमा लागेनौं । अन्तरिम संविधान जारी भएको मिति देखि नै विभिन्न वर्ग , जातजाती , समुदाय , आदिवासी जनजाती , तराइ वासी मधेशी जनसमुदायहरू , दलित , महिलाहरूले आफ्नो हक अधिकारको लागि विभिन्न मागहरू राखि आन्दोलनमा उत्रे । हाम्रो पार्टीले ती विभिन्न वर्ग , जातजाति र समुदायका मागहरूलाई उठाएर आन्दोलनकै नेतृत्व गर्ने निर्णय गरेर पनि त्यसलाई व्यावहारिक रूप लिन सकेन । गणतन्त्र स्थापना गर्न र जनताका मागहरूलाई उठाएर सशक्त आन्दोलनको कार्यक्रम दिन नसक्नु पार्टीको कमजोरी भएको छ । जनजातिहरूको संयुक्त आन्दोलनलाई पार्टीले योजनाबद्ध रूपवाट अगाडि बढाउन नसक्नुमा पनि पार्टीको कमजोरी भएको छ । त्यस्तै राष्ट्रपतिको निर्वाचन सम्बन्धमा सचिवालयले प्रष्ट नीति लिन नसक्नु पनि कमजोरी भएको छ । पार्टीले हालसम्म लिएका नीति र कार्यहरूको समीक्षा गरिसकेपछि उपलब्धी र कमजोरीहरूवाट शिक्षा लिदै हामीले आगामी कार्यनीति तय गर्नुपर्छ । कार्यनीति सम्बन्धी नीति तथा कार्यक्रमहरू कार्यनीति सम्बन्धी प्रस्तावमा आउने छ । संगठनसंग सम्बन्धीत विषयहरू संगठनात्मक प्रस्तावमा आउने भएकाले यहॉ उल्लेख गरिएको छैन । ख ) संगठनात्मक क्षेत्रमा देखिएका कमजोरीहरू ः ष् ) संगठनात्मक क्षेत्रमा हाम्रो थुप्रै कमजोरीहरू भएका छन । संगठनात्मक क्षेत्रमा भएका कमजोरीहरूको असर पार्टीको नीति निर्माण र समग्र आन्दोलनमानै परेको छ । हामीले यस प्रकारको सैद्धान्तिक राजनीतिक कार्यदिशा तय ग ¥ यौ त्यस अनुसारको संगठनात्मक संरचना निमार्ण गर्न सकेनौं । सवै भन्दा पहिले संंयुक्त अधिवेशनमा हामीले अत्यन्तै ठूलो केन्द्रीय नेतृत्व निमार्ण ग ¥ यौं । केन्द्रीय नेतृत्व महाधिवेशन आयोजक समितिका सवै सदस्यहरू केन्द्रीयसदस्यको हैसियतले पुरै समय पार्टीको काममा दिएर केन्द्रीयसदस्यको भूमिका निर्वाह गर्न सक्ने अवस्था थिएन । त्यसकारण हाम्रो महाधिवेशनमा सवै सदस्यहरूवाट त्यस प्रकारको भुमिका निर्वाह हुन सकेन । हामीले निश्चित मापदण्ड वनाएर पार्टी क्रान्ति प्रति समर्पित र सक्रीय कमरेडहरूको केन्द्रीय नेतृत्व निर्माण गर्नु पर्दथ्यो । हामीले त्यसो गर्न सकेनौं । केन्द्रीय नेतृत्वमा रहने तर पार्टी काममा केन्द्रीयस्तरको भुमिका निर्वाह गर्न नसक्ने कुराले संम्पूर्ण पार्टी पङ्क्तिमा नराम्रो असर पा ¥ यो । कामकाजी सक्रीय अपेक्षाकृत सानो आकारका केन्द्रीय नेतृत्व वनाउन पर्दछ भन्ने मागहरू आउन थाल्यो । कार्यकर्ता पङ्क्तिवाट यस प्रकारको माग आउन स्वभाविक थियो । ष्ष् ) पार्टीमा देखा परेका कमजोरी अर्थात मुख्य समस्या संगठनको क्षेत्रमा गैर सर्वहारावादी निम्न पू ' जीवादी चरित्र हो । पहिलो कुरा हाम्रो पार्टी आधारभूत वर्गमा जान सकिरहेको छैन । दोस्रो त्यो वर्गवाट आएका पार्टी सदस्यहरूमा पनि सामन्ती तथा पु ' जीवादी चिन्तन र संस्कृतिले प्रभाव पारेको हुन्छ । हाम्रो पार्टी सदस्यहरूमा ठूलो संख्यामा निम्न पु ' जीवादी वर्गवाट नै आएका छन । त्यसको प्रतिविम्व स्वयम् पार्टीमा पर्दछ । र हाम्रो पार्टीमा पनि परिरहेको छ । त्यसकारण हाम्रो पार्टीको एउटा गम्भीर समस्या क्रान्तिकारी राजनीतिक कार्यदिशालाई संगठनको निम्न पु ' जीवादी चरित्रले वाधा पारिरहेको छ । क्रान्तिकारीे राजनीतिले पार्टी सदस्यहरूवाट निस्वार्थ भाव , त्याग तपस्या , अनुशासन र वलिदानको माग गर्दछ । तर निम्न पु ' जीवादी चरित्रले व्यक्तिलाई केन्द्रमा राखेर पार्टी क्रान्तिको हित भन्दा पनि उसको व्यक्तिगत हित पद प्रतिष्ठा स्थानलाई माथि राखेर सोंच्ने गर्दछ । यसरी क्रान्तिकारी राजनीतिक कार्यदिशा र निम्न पु ' जीवादी चरित्रको वीच गम्भीर अन्तरविरोध पैदा हुन्छ । यो अन्तरविरोधको हल पार्टी कार्यकर्ताहरूमा रहेकोे गैर सर्वहारावादी चरित्र अर्थात निम्न पु ' जीवादी चरित्रलाई हटाई सर्वहारावादी चरित्रको निर्माण गरेर सकिन्छ । त्यसको लागि हामीले पार्टी पङ्क्तिमा व्यापक रूपमा सैद्धान्तिक , राजनीतिक , सांस्कृतिक संगठनात्मक प्रशिक्षण व्यवस्थित रूपमा चलाउनु पर्दछ जुन हामीले चलाउन सकिरहेका छैनौं । ष्ष्ष् ) पार्टी संगठन अहिले पनि गॉउ टोल स्तर सम्म संगठित र व्यवस्थित हुन सकिरहेको छैन । वनेका कमिटीहरू पनि औपचारिक मात्र छन । स्थानीय कमिटीहरूले संगठित र व्यवस्थित रूपमा काम गरिरहेका छैनन । स्थानीय पार्टीले जनाताका स्थानीय समस्यालाई उठाएर स्थानीय स्तरको संघर्षलाई उठाउन सकेको छैन । ष्ख ) पार्टीमा अनुशासन अत्यन्तै कमजोर भएको छ । अराजकता पार्टीमा गम्भीर समस्या वनेको छ । पार्टी निर्णय नमान्ने , निर्णय कार्यान्वयन नगर्ने , पार्टीको निर्णयको आधारमा भन्दा पनि आफु खुसी कामहरू गर्ने , पार्टीको भन्दा भिन्न विचारहरू व्यक्त गर्ने जस्ता कामहरू भएका छन् । यस प्रकारको समस्या केन्द्रीय तहका कमरेडहरू समेतमा पनि भएको हुनाले अराजकताको समस्या अरू गम्भीर वनेको छ । ख ) पार्टीको आर्थिक अवस्था अत्यन्तै कमजोर भएको छ । पार्टीको मुख्य आयस्रोत भनेको सदस्यहरूले तिर्ने नियमित लेवी र समर्थक शुभचिन्तकहरूवाट प्राप्त हुने आर्थिक सहयोग नै हो । तर पार्टीमा नियमित रूपमा लेवीदिने चलन प्राय समाप्त भएर गईरहेको छ । पार्टी सदस्यहरूले आफैले चासो देखाएर सम्वन्धित कमिटिमा लेवी वुझाउनु पर्दछ । तर पटक पटक सम्झाउ ' दा पनि लेवी तिर्न पार्टी सदस्यहरू आल टाल गर्ने प्रवृति वढेर गएको छ । अर्कोतर्फ पार्टीले व्यावसायिक प्रकारका आर्थिक योजनाहरू पनि बनाउन सकिरहेको छैन । खष् ) पार्टीले एउठा सही नीति लिएपछि त्यसलाई लागु गर्ने कार्य कार्यकर्ताहरूको हो । ठूलो संख्यामा पूर्णकालिन कार्यकर्ताहरूको व्यवस्था नगरीकन पार्टी काम अगाडि वढ्न सक्दैन । तर पार्टीले पूर्णकालिन कार्यकर्ताहरूको उचित व्यवस्था गर्न सकिरहेको छैन । भएका पूर्णकालिन कार्यकर्ताहरूको पनि संरक्षण गर्न सकिरहेका छैनौं । खष्ष् ) पार्टीले जनताको वीचमा व्यापक सम्वन्ध राख्ने र जनताहरूलाई संगठित गर्ने माध्यम भनेको जनवर्गीय संगठनहरूको माध्यमवाट नै हो । त्यसकारण जनताको वीचमा जनवर्गीय संगठनहरूको संजाल व्यापक रूपमा फैलन पर्दछ । तर जन तथा वर्गीय संगठनहरूको अवस्था पनि कमजोर छ । भएका जनवर्गीय संगठनहरू पनि व्यवस्थित रूपले चल्न सकिरहेको छैन । किसान र मजदुर संगठनहरू अत्यन्तै कमजोर छन् । एकल जातीय संगठनहरू निर्माण गर्ने निर्णय भएका छन । तर ती संगठनहरू मा पनि राम्ररी काम हुन सकिरहेको छैन । सांस्कृतिक संगठन अस्तव्यस्त नै छ । तात्कालिक कार्यनीति सम्बन्धी प्रस्ताव राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय परिस्थिति र पार्टीको अवस्थाको मुल्यांकन गरिसके पछि हामीले आगामी राजनीतिक कार्य दिशा र कार्यक्रम निश्चित गर्नु पर्दछ । तर तात्कालिक राजनैतिक कार्यदिशा निश्चित गर्दा पार्टीको रणनीति र कार्यनीतिलाई केन्द्रमा राख्नुपर्दछ । अहिले राजतन्त्रको अन्त भएपनि मुलुकको वस्तुगत अवस्था अर्धसामन्ती र अर्धऔपनिवेशिक अवस्थामा रहेको हुनाले नयॉ जनवादी क्रान्ति गर्नु नै पार्टीको रणनीति हुनेछ । यो कुरामा हाम्रो जोड रहन सकेन भने हामी पनी अन्य वुर्जुवा अवसरवादी राजनैतिक पार्टीहरूझै तात्कालिक आन्दोलनको सीमासम्म मात्र सीमित रहने छौं । हामीले त्यस प्रकारको गल्ती गर्नु हुदैन । वर्ग युक्त समाजमा वर्ग संघर्ष अनिवार्य रूपमा हुन्छ । पार्टीले वर्ग संघर्षलाई संगठित रूपले अगाडि बढाउने कुरामा जोड दिनु पर्दछ । मजदुर र किसान क्षेत्रमा पार्टीको काम विस्तार गर्नु पर्दछ । शहरी क्षेत्रका मजदुरहरू र ग्रामीण क्षेत्रमा किसानहरूलाई संगठित गरी वर्ग संघर्षका विभिन्न रूपहरूलाई प्रयोग गर्दै त्यसको उच्चतम रूप सशस्त्र विद्रोहको दिशामा विकास गराउनु योजनाबद्ध रूपवाट अगाडि बढाउन प्रयत्न गर्नु पर्दछ । नेपाली समाजमा धेरै अन्तर्विरोधहरू छन् । ती अन्तर्विरोधहरू मध्ये एउटा समयमा एउटा अन्तर्विरोध प्रधान हुन्छ र त्यो प्रधान अन्तर्गतले अन्य सबै अन्तर्विरोधहरूलाई प्रभाव पार्दछ । अहिले नेपाली समाजको विभिन्न अन्तर्विरोधहरू मध्ये सामन्ती दलाल तथा नोकर शाही पू ' जीपति वर्ग र नेपाली जनता वीचको अन्तर्विरोध प्रधान अन्तर्विरोध हो । यो अन्तर्विरोधको समाधान नयॉ जनवादी क्रान्तिले मात्र गर्न सक्दछ । त्यसकारण हाम्रो पार्टीको सम्पूर्ण ध्यान नयॉ जनवादी क्रान्ति सम्पन्न गर्ने दिशातिर नै हुनेछ । साम्राज्यवाद , विस्तारवाद र नेपाल राष्ट्र बीचको अन्तर्विरोधले पनि महत्वपूर्ण स्थान लिएको छ । यो अन्तर्विरोध हल गर्नका लागि राष्ट्रिय आन्दोलनलाई संगठित र व्यापक बनाउन जोड दिनु पर्दछ । साम्राज्यवादी मुलुकहरूले विश्व वैंक , अन्तराष्ट्रिय मुद्राकोष , विश्वव्यापार संगठन , एशियाली विकास वैंक , वहुराष्ट्रिय कम्पनीहरू विभिन्न् प्रकारका एन जी ओ , आइ एन जी ओ आदिको माध्यमवाट नेपालमाथि आफ्नो प्रभुत्व कायम गर्न प्रयत्न गरिरहेका छन् । भारतीय विस्तारवादले त नेपाल माथि आफ्नो प्रभुत्व कायम राख्ने प्रयत्नको साथसाथै सीमा अतिक्रमण गर्ने , नेपालको भूमि डुबान हुने गरि सीमाना नजिक वॉधहरू निर्माण गर्ने , नेपाली भूमिमा आफ्नो सेना राख्ने , नेपालको जलसम्पदा माथि प्रभुत्व जमाउने जस्ता कामहरू गर्दै आइरहेका छ । यस प्रकारको स्थितिमा देशको सार्वभौमिकता , क्षेत्रीय अखण्डता , राष्ट्र र राष्ट्रियताको रक्षाको लागि सम्पूर्ण देश भक्ति र जनतान्त्रिक शक्तिहरूलाई संगठित र एकजुट पार्दै राष्ट्रियताको रक्षाको आन्दोलनलाई सशक्त रूपले अगाडि बढाउनु पर्दछ । जातीय उत्पीडन र जातीय समानता बीचको अन्तर्विरोध पनि अहिले मुखरित भएको छ । विभिन्न जातजाति , आदिवासी जनजाति , दलित , तराइवासी मधेशी समुदायहरूलाई नीति निर्माण , निर्णय प्रक्रिया र कार्यान्वयनको तहमा समावेशिकरण , सहभागितामूलक र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्था गरेर यो अन्तर्विरोधलाई केही हद सम्म कम गर्न सकिन्छ । आत्म निर्णयको सिद्धान्त र मुलुकको अखण्डता र अविभाज्यता कायम राख्दै जातीय क्षेत्रीय स्वशासनको अधिकार सहितको संघीय राज्यको पूनसंरचनाले जातीय अन्तर्विरोधलाई कम गराउने छ । जातीय अन्तर्विरोध पनि वर्गीय अन्तर्विरोधकै एउटा रूप हो । त्यसकारण वर्गीय शोषण र उत्पीडन जती कम हुदै जाने छ त्यति नै जातीय शोषण र उत्पीडन पनि कम हुदै जानेछ । हाम्रो संघर्षको दिशा जातीय अन्तर्विरोधलाई वर्गीय संघर्षको अधिनमा हल गर्ने तर्फ सोझिनु पर्दछ । नयॉ जनवादी व्यवस्था भन्दा एमालेको बहुदलीय जनवाद र माओवादीको एकाइशौं शताब्दीको जनवाद मौलिक रूपले नै भिन्न छ । नयॉ जनवादमा सर्वहाराको नेतृत्व र जनताको जनवादी अधिनायकत्व हुन्छ । एमालेको बहुदलीय जनवाद र माओवादीको एकाइशौं शताब्दीको जनवादमा सर्वहाराको नेतृत्व र जनताको जनवादी अधिनायकत्वलाई छोडिएको छ । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र वहुदलीय जनवाद र एकाइशौं शताब्दीको जनवाद सारमा एकै प्रकारका हुन् । एक्काईशौ शताब्दीको जनवादमा " सामन्तवाद र साम्राज्यवादको विरोधी जनवादी राज्य सत्ताको संवैधानिक सीमा भित्र राजनीतिक प्रतिस्पर्धा संगठित गरी कम्युनिष्ट पार्टीको निरन्तर सर्वहाराकरण र क्रान्तिकारीकरण अनिवार्य हुने परिस्थिति निर्माण गरिनु पर्दछ " भन्ने कुरा गरेर सर्वहारा वर्गको नेतृत्व र जनताको जनवादी अधिनायकत्वलाई छोडिएको छ । उग्रवामपंथी र दक्षिणपंथी नीतिले क्रान्तिको नेतृत्व गर्न सक्दैन । सही क्रान्तिकारी माक्र्सवादी लेनिनवादी विचार र नीतिले मात्र क्रान्तिको नेतृत्व गर्न सक्छ । लेनिनको प्रसिद्ध सिद्धान्त " क्रान्तिकारी सिद्धान्त विना क्रान्ति सम्भव छैन " भन्ने कुरालाई हामीले एकछिन पनि विर्सनु हुदैन । संसदीय चुनावमा बहुमत लिएर नयॉ जनवादी गणतन्त्र प्राप्त हुन सक्दैन । संसदीय मंच क्रान्तिको लागि गरिने संघर्षको एउटा अंश मात्र हुन सक्छ । वर्तमान साम्राज्यवाद र सर्वहारा क्रान्तिको युगमा सर्वहारा वर्गको नेतृत्वमा सम्पन्न हुने नयॉ जनवादी क्रान्ति बल प्रयोग विना सम्भव छैन । तसर्थ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) ले बल प्रयोगको माथिल्लो स्तर र वर्गसंघर्षको उच्चतम रूप सशस्त्र संघर्ष गर्नु नयॉ जनवादी क्रान्ति सम्पन्न गर्नका लागि अपरिहार्य ठान्दछ । जसरी संघर्षका विभिन्न रूपहरू हुन्छन् , त्यसै गरी सशस्त्र संघर्षका पनि रूपहरू हुन्छन् । क्रान्तिको निर्णायक मोडमा आवश्यकता अनुसार सशस्त्र संघर्षका रूपहरू जनयुद्ध , सशस्त्र जनविद्रोह समायोजन गर्न सकिन्छ र गनुपर्र्दछ । नेपालमा नयॉ जनवादी क्रान्तिको वस्तुगत अवस्था परिपक्व छ तर क्रान्तिको आत्मगत स्थिति परिपक्व छैन । तसर्थ जनतामाथि भर विश्वास गरेर , जनतालाई नयॉ जनवादी क्रान्तिको पक्षमा सचेत , संगठित , प्रशिक्षित र आन्दोलित गर्दै क्रान्तिको आत्मगत अवस्था परिपक्वमा जोड दिनु पर्दछ । नयॉ जनवादी क्रान्तिको तयारीमा जुट्नु अहिलेको आवश्यकता हो । निरपेक्ष रूपले संघर्षको केवल एउटै रूपमा मात्र जोड दिने नीति संधै सही हुदैन । तसर्थ संघर्षको कुन रूपमा मुख्य जोड दिने र कुन रूपलाई सहायक रूपमा लिने हो ? त्यो कुराको टु ¨ ो ठोस परिस्थितिको ठोस विश्लेषण गरेर नै लगाउनु पर्दछ । वर्तमान राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय स्थितिमाथि वीचार गरेर नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) ले तत्काल वर्ग संघर्षको रूप मध्ये जनसंघर्षमा मुख्य जोड दिदै सबै प्रकारका संघर्षलाई सशस्त्र संघर्ष तर्फ उन्मुख बनाउने नीति अबलम्वन गर्नुपर्दछ । वर्ग संघर्षको उत्कर्षको समयमा सशस्त्र संघर्षको रूप सशस्त्र जनविद्रोह , जनयुद्ध बारे ठोस परिस्थितिको ठोस विश्लेषण गरेर नै अगाडि बढ्ने नीति नेकपा ( एकीकृत ) ले अबलम्वन गर्नेछ । गतकाल हामीले सामन्तवादको प्रतिनिधि संस्था राजतन्त्रलाई क्रान्तिका मुख्य शत्रु मानेर नीति निर्माण गर्दै आएका थियौं । अवको अवस्थामा क्रान्तिको मुख्य वाधक कुन शक्ति हो यसको निक्र्यौल गर्नु पर्दछ । आज नेपाली क्रान्तिका चरित्र भनेको नयॉ जनवादी क्रान्ति हो । नयॉ जनवादी व्यवस्था सर्वहारावर्गको नेतृत्व जनताको जनवादी अधिनायकत्व मुख्यत मजदुर किसान वर्गको अधिनायकत्व भएको जनवादी व्यवस्था हो । नयॉ जनवादी क्रान्तिको वर्ग दुश्मन , सामन्त , दलाल र नोकरशाही पू ' जी पति वर्ग हुन । यी वर्गहरूको प्रतिनिधित्व विभिन्न राजनीतिक पार्टीहरूले गर्न सक्छन् । नयॉ जनवादी क्रान्तिको लागि गरिने आन्दोलन निर्णायक विन्दुमा नपुग्दा सम्म यी दलहरूमा प्रष्टता नहुन सक्छन् । तर जनताको जनवादी राज्य स्थापना गर्ने समयमा यो कुरा प्रष्ट हुदै जाने छ । अहिले यी वर्गहरूको प्रतिनिधित्व गर्ने राजनीतिक पार्टीहरूमध्ये मुख्यतः नेपाली कांगे्रस नै हो । वर्गीय अन्तरविरोधहरू तीव्र हुदै जाने क्रममा ती वर्गको अनुदारवादी पक्षको प्रतिनिधित्व गर्ने राप्रपा जस्ता पार्टीहरूसंग पनि यसको मोर्चा हुन जानसक्छ । त्यसकारण नयॉ जनवादी क्रान्तिको कालमा अव हाम्रो मुख्य अन्तरविरोध दलाल , नोकरशाही तथा सामन्त वर्गको प्रतिनिधित्व गर्ने पार्टीहरूस ' ग नै हुनेछ । वर्तमान सरकार सम्बन्धि नीति ः प्रतिक्रियावादी राज्यसत्ता अन्तर्गतको सरकारमा सहभागी हुने वा नहुने प्रश्न कार्यनीतिक प्रश्न हो । तत्कालको ठोस स्थितिको ठोस विश्लेषण गरेर सरकारमा जाने वा नजाने कुराको निर्णय गर्नुपर्दछ । संविधानसभामा सबैभन्दा ठूलो दलको रूपमा स्थापित भएको नेकपा ( माओवादी ) को नेतृत्वमा नेकपा एमाले , मधेशी जनाधिकार फोरम लगायतका दलहरूको संयुक्त सरकार गठन भएको छ । नेकपा ( माओवादी ) को अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालको प्रधानमन्त्रीको उम्मेदवारीलाई हाम्रो पार्टीले मत दिएता पनि हाम्रो पार्टी सरकारमा सामेल नभई प्रतिपक्षमा बसेको छ । विद्यमान राज्यसत्ताको स्वरूप दलाल , नोकर शाही पू ' जीपति र सामन्त वर्गको अधिनायकत्व रहेको हुनाले यसमा आमूल परिवर्तन नगरीकन नेकपा ( माओवादी ) को नेतृत्वमा गठित वर्तमान गठबन्धनको सरकारले केही सुधारका कामहरू भन्दा बढी गर्नेछैन भन्ने कुरा प्रष्ट छ । हाम्रो पार्टीले त्यस प्रकारका सुधारका कामहरूको समर्थन गरेपनि राष्ट्रियता , जनतन्त्र र जनहीत विपरित कामहरूको विरोध गर्ने र तिनका विरुद्ध संघर्ष गर्ने नीति अवलम्बन गर्नेछ । गणतन्त्रको कार्यान्वयन भइसकेको भएतापनि मुुलुक संक्रमणकालबाट नै गुज्रिरहेको छ । अहिले मुलुकका सामान्य दुई ओटा चुनौति देखिएका छन् । पहिलो निर्धारित समयमा संविधानसभाबाट नयॉ संविधान निर्माण गरीसक्ने र दोस्रो सार्थक संविधान निर्माण गर्ने । निश्चय नै अब बन्ने संविधान पनि जनताका आधारभूत समस्याहरू समाधान गर्ने उत्कृष्ट संविधान हुने संभावना कम छ , तापनि नयॉ जनवादी क्रान्तिका पक्षधर शक्तिहरूले नयॉ जनवादी क्रान्तिको रणनीति तथा कार्यनीतिलाई बढी भन्दा बढी मद्दत पु ¥ याउने उद्देश्यले संविधान निर्माण गर्न ध्यान दिनु पर्दछ । अहिलेसम्मका स्थापित परम्परा पार्टीहरूको काम गर्ने शैली , राष्ट्रिय स्वार्थलाई भन्दा आफ्नो पार्टी स्वार्थलाई माथि राखेर निर्णय गर्ने परम्परा ( खास गरी ठुला भनिएका पार्टीहरू ) , पार्टीहरूवीचमा रहेको व्यापक अविश्वास , विदेशी शक्तिको अनावश्यक हस्तक्षप जस्ता कुराहरूलाई मध्येनजर गर्दा समयमा सार्थक संविधान निर्माण हुने कुरामा शंका गर्नुपर्ने हुन्छ । यस्तो अवस्थामा जनताको व्यापक दवाव , आन्दोलन र संघर्ष मार्फत अघि बढ्नु अत्यावश्यक छ । त्यसैले अहिले हामीले १ ) समयमै संविधान निर्माण , २ ) अग्रगामी रूपान्तरणलाई संविधानमा दस्तावेजीकरण र ३ ) अग्रगामी रूपान्तरणलाई लागु गर्न अनुकुल हुने राज्यको संरचनाको मुख्य माग राखी जनताको वीचमा आन्दोलनको निम्ती जानुपर्दछ । हामीले समयमा नै संविधान निर्माण हुने कुरालाई मात्र हैन सार्थक संविधान निर्माण गर्ने कुरालाई पनि उत्तिकै जोड दिनुपर्दछ । यो संविधानसभा मार्फत बन्ने संविधानले मुलुकको वर्तमान अवस्थाका चुनौतिहरूलाई हल गर्न सकेन भने अर्को दुर्भाग्य हुने भएकाले नै हामीले सार्थक संविधानको पक्षमा जोड दिदै आएका हौं । सार्थक संविधान भनेको के हो ? भन्ने विषयमा पनि हामीले प्रष्ट किटान गरेका छौं । राज्यको अग्रगामी रूपान्तरणलाई संस्थागत गरेको र त्यसलाई लागु गर्ने राज्य संरचना स्थापित गर्ने संविधान नै सार्थक संविधान हो । अग्रगामी रूपान्तरण भन्नाले सामाजिक , आर्थिक र राजनैतिक तीनओटै क्षेत्रमा गरिने प्रगतिशिल परिवर्तन हो । सामाजिक क्षेत्रमा रहेका तमाम खाले असमानता , विभेद र अन्यायको अन्त्य आर्थिक क्षेत्रमा समानता र न्याय स्रोत र अवसरको केन्द्रिकरणको अन्त्य र न्यायोचित वितरण , आर्थिक सुरक्षा , राजनैतिक क्षेत्रमा मजदुर , किसान जस्ता आधारभूत वर्ग , सबै जाति , क्षेत्र र लिङ्गको शासन प्रणालीमा सहभागिताका साथै शिक्षा , स्वास्थ्य , रोजगारी र सामाजिक सुरक्षालाई नागरिकको मौलिक अधिकारकै रूपमा अहिले नै कायम गर्नुपर्ने र गर्न सकिने अग्रगामी परिवर्तन हुन् । यस्तो परिवर्तनलाई संविधानमा संस्थागत गरेर हामी जनतालाई अधिकार सम्पन्न र बलियो बनाउन सक्दछौं । यस्तो अग्रगामी परिवर्तनलाई व्यवहारमा नै लागु गर्नको लागि उपयुक्त हुने राज्यको संरचनासमेत निर्माण गर्ने अहिलेको प्रमुख दायित्व हो । निश्चित छ आत्मनिर्णयको अधिकारको सिद्धान्त बमोजिम जातीय क्षेत्रीय स्वशासनको आधारमा संंघीय राज्य व्यवस्था नै आजको उपयुक्त राज्य संरचना हो । त्यसैले अग्रगामी परिवर्तन र त्यसलाई लागू गर्न अनुकुुल हुने जातीय , क्षेत्रीय स्वशासन सहितको संघीयराज्य संरचनाको लागि आन्दोलन र व्यापक जन परिचालन गरी संविधानसभालाई बढि भन्दा बढि सार्थक बनाउने र वर्गसंघर्षका विविधरूपहरूको बिकास गर्दै नया " जनवादी गणतन्त्रको स्थापनाको दिशामा संघर्ष अगिबढाउने काम नै आजको हाम्रो पार्टीको तात्कालिक कार्य हो । त्यसैको आधारमा पार्टीको संघर्ष र संगठनको कामलाई व्यवस्थित गर्नुपर्दछ । कार्यगत एकता र संयुक्त मोर्चा तात्कालिक कार्यक्रमको आवश्यकताको आधारमा हामीले संयुक्त मोर्चा , कार्यगत एकता वा सहकार्यको सम्भावनाहरूलाई खोज्नु पर्दछ । संयुक्त मोर्चा वा सहकार्य गर्दा के का लागि र को संग भन्ने प्रश्न अगाडि राख्नु पर्दछ । तात्कालिन कार्यक्रममा मुख्य शत्रु को हो त्यो छुट्याएर त्यसको विरुद्धमा मित्र शक्तिहरूको वीचमा संयुक्त मोर्चा वनाउने , मुख्य शत्रुको विरुद्धमा उत्रिएको शत्रु शक्तिलाई पनि सकेसम्म आफ्नो मोर्चामा ल्याउने त्यो सम्भव नभए तटस्थ राख्ने नीति अपनाउनु पर्दछ । संयुक्त मोर्चा गर्दा सवै कुरा संयुक्त मोर्चा वाट भन्ने नीति अपनाउनु हुन्न । सहमति भएका कुरा मोर्चावाट र सहमति नभएका कुराहरूमा स्वतन्त्र रूपमा कार्य गर्न सवैलाई छुट हुनु पर्दछ । अहिले नेपालमा सामन्त , दलाल तथा नोकरशाही पू ' जीपतिवर्गकोे वर्गीयसत्ता समाप्त गरि जनताको जनवादी सत्ता कायम गर्नु पहिलो कार्य हो । त्यसकारण यो कार्य सम्पन्न गर्न सहमति हुने शक्तिहरू संग संयुक्त मोर्चा र कार्यगत एकताको नीति अपनाउनु पर्दछ । पार्टी एकता ः - सच्चा क्रान्तिकारी माक्र्सवादीहरूको एकता नभईकन क्रान्ति सम्पन्न गर्ने शक्ति निर्माण हुन सक्दैन । तर क्रान्तिकारी माक्र्सवादी को हो , को होइन भन्ने प्रश्न अत्यन्तै गम्भीर प्रश्न हो । अन्तराष्ट्रिय कम्युनिष्ट आन्दोलनको इतिहास क्रान्तिकारी माक्र्सवादी र विभिन्न खाले अवसरवादको वीचको संघर्षले भरिएको छ । हाम्रै देशको कम्युनिष्ट आन्दोलनको इतिहॉसलाई हे ¥ यौं भने पनि विभिन्न समयमा विभिन्न खाले अवसरवादले प्रभाव पारेको छ । नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलनमा कहिले दक्षिणपंथी अवसरवादले त कहिले उग्रवामपंथी अवसरवादले कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई पुरै प्रभाव पारेको छ । अहिले एमालेले दक्षिणपंथी अवसरवादमा पतन भएकोे छ भने माओवादी पनि दक्षिणपंथी अवसरवादमा संक्रमित हुदै गईरहेको छ । यसरी अव नेपालमा दक्षिणपंथी अवसरवाद अत्यन्तै हावी भएर गइरहेको छ । यो अवस्थामा दक्षिणपंथी अवसरवादको विरुद्ध व्यापक भण्डाफोरको नीति अपनाउनु पर्दछ । बदलिएको नयॉ राजनीतिक परिस्थितिमा एकातिर सच्चा माक्र्सवादीहरू र अर्कातिर अवसरवादीहरूको वीचमा धु्रवीकरण तीव्र भएर जाने छ । यस प्रकारको ध्रुवीकरणको चरणमा सच्चा क्रान्तिकारी माक्र्सवादीहरूलाई एकीकृत गर्ने कुरामा विशेष ध्यान दिनु पर्दछ । सच्चा क्रान्तिकारी माक्र्सवादी लेनिनवादी संगठन , समूह , पार्टी र व्यक्तिहरू संग पार्टी एकताको लागि पहल कदमी गर्नु पर्दछ । तर पार्टी एकता सिद्धान्त निष्ट पार्टी एकता हुनु पर्दछ । सिद्धान्तलाई गौण स्थानमा राखेर गरिने पार्टी एकताले अन्तत कम्युनिष्ट आन्लोलनलाई नै क्षत विक्षत वनाउ ' छ । सैद्धान्तिक प्रश्नमा समानता , संगठनात्मक सिद्धान्तहरूमा समानता र न्युनतम कार्यक्रम र कार्यदिशामा समान्ता पार्टी एकताका पूर्व शर्तहरू हुन । यी प्रश्नहरूमा व्यापक छलफल गरेर एकठाउ ' मा नपुग्दै हचुवाको भरमा गरिने पार्टी एकताले अन्तत कम्युनिष्ट आदोलनलाई नै क्षति पु ¥ याउछ । त्यसकारण हामीले एकातिर सिद्धान्तनिष्ट सच्चा क्रान्तिकारी कम्युनिष्टहरूको वीचमा एकाताको सम्भावना खोज्न चुक्नु हुन्न भने अर्कातिर विभिन्न खाले अवसरवादसंग एकता होइन भण्डाफोरको नीतिलाई दृढतापूर्वक अगाडि वढाउनु पर्दछ । निश्चय नै पार्टी एकता वा कम्युािस्ट आन्दोलनलाई धु्रविकरण गर्ने सवालका सम्बन्धमा हामीले एकार्की दृष्टिकोण मात्र राख्न हुनेछैन । हामीले त्यसवारे हमेसा द्वन्द्वात्मक दृष्टिकोण अपनाउनु पर्दछ । त्यसको अर्थ के हो भने अहिले कम्युनिस्ट आन्दोलनमा अवसरवादी , दक्षिणपन्थी र मनोगतवादी दृष्टिकोण भएका वा सर्वहारा वर्गीय चरित्र ह्रास हु ' दै गएका शक्तिहरूले भविष्यमा सैद्धान्तिक , राजनीतिक र व्यावहारिक रूपमै सच्याउ ' दै सही कम्युनिस्ट नीति अपनाएमा वा माक्र्सवाद - लेनिनवनद - माओत्सेतुङ विचारधारा , नयॉ जनवादी क्रान्ति त्यसका लागि सशस्त्र संघर्ष र त्यसको मूल स्प्रीटको पालना गरेमा उनीहरूसंग हाम्रो पार्टी एकता कुनै पनि चरणमा हुन सक्नेछ । त्यसैगरि अहिले मूल रूपले सर्वहारा वर्गीय शक्तिका रूपमा रहेका कैयौं शक्तिहरू भविष्यमा अवसरवादी बनेमा वा कम्युनिस्ट सिद्धान्तवाट पूर्णत च्युत भएमा तिनीहरूवारे हाम्रो अहिलेको ठम्याई बदलिदै जानेछ । जहॉसम्म मूलरूपले माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओत्सेतुङ विचारधारा मान्ने तर कतिपय गलत दृष्टिकोण र विचार अपनाएका शक्तिहरू , उनीहरूका तात्कालिन गलत दृष्टिकोण र विचार व्यवहारमा सच्निासाथ उनीहरूसंग हाम्रो एकता कायम हुन बाधा पर्नेछैन । त्यसका लागि आवश्यकता अनुसार पार्टी एकता वा त्यस उद्देश्यका लागि संयन्त्र गठन गरिने छ । तात्कालिन ठोस कार्यक्रम नयॉ जनवादी क्रान्तिको रणनीतिलाई बल पु ¥ याउने कार्यनीतिसंग मिल्ने गरी राष्ट्र र जनताका तात्कालिक मागहरूलाई उठाउदै आन्दोलनलाई अगाडि बढाउनु पर्दछ । तत्काल पार्टीले विभिन्न वर्ग , जातजाति तथा जनसमुदायका निम्न मागहरूलाई उठाउ ' दै आन्दोलन गर्ने र संगठन विस्तार गर्ने नीति लिनु पर्दछ । १ ) राजनीतिक मागहरू ं - अग्रगामी नयॉ संविधान निर्माण गर्न तुरून्त पहल गर - आत्म निर्णयको अधिकारको सिद्धान्तको आधारमा जातीय क्षेत्रीय स्वशासन सहितको संघीय शासन प्रणाली लागु गर । - तत्कालिन शासकहरूको सम्पत्ति जफत गर । - पूर्व रँजा ज्ञानेन्द्र र राजपरिवारको सम्पत्ति राष्ट्रियकरण गर । - पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र लगायत पूर्वराजपरिवारका सदस्यहरूलाई दिइएको भौतिक , आर्थिक , सांस्कृतिक विशेषाधिकार र राज्यको सुविधा अन्त गर । - जन आन्दोलनका दोषीहरूलाई कारवाही गर । - नेपाल सरकार र नेकपा ( माओवादी ) वीच भएको विस्तृत शान्ति सम्झौता लागु गर । - पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली लागु गर । - सेना पुलीसवाट जनतामाथि भएका ज्यादतिको छानविन गरी दोषी माथि कारवाही गर । - प्रवासी नेपालीहरूलाई राजनीतिक अधिकारको ग्यारेन्टी गर । - जलमाफिया एवं भू - माफियाहरूको लाइसेन्स र लालपुर्जा खारेज गर । - कोशी वॉध तथा वाढीवाट पिडित परिवारको प्रमाणीकरण गरी उनीहरूको पुनर्वाहाली गर । - लोडसेडिङको अन्त्य गर । - पेट्रोलियम पद्धार्थको मूल्य अन्तर्राष्ट्रिय मूल्यको आधारमा कम गर । - जल , जमिन लगायत प्राकृतिक स्रोत र साधन माथि भैरहेको अतिक्रमण वन्द गर्दै संरक्षण तथा सम्बद्र्धनको नीति अवलम्वन गर । २ ) राष्ट्रियता सम्वन्धि मागहरू - सम्पूर्ण असमान सन्धिहरू खारेज गर । - देशमा बढ्दै गएको वैदेशिक चलखेल र हस्तक्षेप वन्द गर । - विदेशीहरूलाई नागरिकता दिने वर्तमान नीति खारेज गर । - भारतवाट भएको सीमा अतिक्रमण वन्द गर । - सीमा विवाद समस्याको वैज्ञानिक रूपवाट हल गर । - कालापानीवाट भारतीय सेना फिर्ता गर । - जलसम्पदा माथिको भारतीय प्रभुत्वको अन्त्य गर । - अपर कर्णाली , वुढी गण्डकी , अरूण जस्ता जलश्रोतहरू नेपालीहरूको जानकार वेगर र सार्वजनिक वहसविना भारतीय ठेकेदारलाई सुम्पने अन्तरिम सरकारको निर्णय खारेज गर । - नेपालको जमिन डुवान हुने गरी भारतीय सरकारवाट निर्माण गरिएका वॉधहरूको अन्तर्राष्ट्रिय छानविन गरी भत्काउने र डुबान क्षेत्रको क्षतीपूर्ति दिने व्यवस्था गर । - भुटानी षणणार्थीहरूलाई ससम्मान पूर्वक आफ्नो देशमा फिर्ता गर्न अन्तर्राष्ट्रिय दवाव सिर्जना गर्न पहल गर । ३ ) मजदुर सम्वन्धी मागहरू क ) आधारभूत आवश्यकता पुरा हुने गरी मजदुरहरूको वेतनको न्युनतम दर निर्धारित गर । ख ) करार , ठेक्का , पिसरेट जस्ता मजदुर माथि लादिने प्रचलन खारेज गर । ग ) रासन कार्डको व्यवस्था गरी मजदुरहरूका परिवारहरूलाई सस्तो मूल्यमा उपभोग्य वस्तु उपलब्ध गराउने व्यवस्था गर । घ ) सम्पूर्ण क्षेत्रमा मजदुरहरूको जीवन विमा व्यवस्था गर । ङ ) श्रमिक राष्ट्रिय आयोग र श्रम अदालतको व्यवस्था गर । च ) सम्पूर्ण क्षेत्रमा ट्रेडयुनियन अधिकार सीमाङकन र अन्य कुनै तरिकाले विनारोकतोक प्राप्त हुने व्यवस्था गर । छ ) आवास स्वास्थ्यको सुविधा , घाइते तथा मृत्यु हुदा क्षतिपूर्तिको व्यवस्था गर । ज ) मजदुरहरूको लागि प्रतिसप्ताह ४० घण्टाको कामको दिन सुनिश्चित गर । झ ) मजदुर युनियनका अधिकारहरू संगठित हुने , हड्ताल गर्ने अधिकारहरू सुनिश्चित गर । ञ ) मजदुरहरू र उनीहरूका परिवार । र बालवालिकाहरूको शिक्षा , स्वास्थ्य , बेरोजगारी भत्ता सुनिश्चित गर । ट ) बोनसको व्यवस्था गर । ठ ) मजदुरहरूको छटनी बन्द गर । ड ) देशमा उपभोग्य वस्तुहरूको मूल्यमा हुने वृद्धिको अनुपातमा मजदुरहरूको तलबमा वृद्धि वा महङ्गी भत्ता दिने व्यवस्था गर । ढ ) प्रदुषणको व्यवस्था हल गर । ण ) समान कामका लागि महिला मजदुर पुरुषहरूबीच समान ज्यालाको व्यवस्था गर । त ) महिला मजदुुरहरूलाई गर्भवती र सुत्केरी भएको वेलामा विशेष सुविधाको व्यवस्था गर । थ ) मजदुरहरूको बच्चाबच्चीहरूको स्याहार - सुसार तथा शिक्षा - दिक्षा , स्वास्थ्य सरसफाइको व्यवस्था गर , मजदुरहरूको अध्ययन र तालीमको व्यवस्था गर । द ) बाल श्रमको शोषण अन्त गर , बाल मजदुरहरूलाई काममा लगाउने कुरालाई दण्डनीय अपराध कायम गर । ध ) नीतिनिर्माण , निर्णय प्रक्रिया र कार्यान्वयन तहमा मजदुरहरूको सहभागिता , समावेशिकरण र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्था गर । ४ ) कृषि र किसान सम्बन्धी मागहरू - क्रान्तिकारी भुमिसुधार लागु गर । - हदवन्दी भन्दा वढी जमिन विना मुआव्जा राष्ट्रियकरण गरी जोताहा किसानहरूलाई निशुल्क वितरण गर । - किसानहरूलाई कृषि उत्पादनमा अनुदानको व्यवस्था गर । - मुक्त कमैयाहरूलाई जग्गाको व्यवस्था गर । - कृषि मजदुरहरूको उचित ज्याला कायम गर । - सुकुमवासी , हलिया , खेतालालाई बास र रोजागरको व्यवस्था गर । - वैज्ञानिक कृषि प्रणाली लागु गर । - कृषि वजारको व्यवस्था गर । - हरेक गा . वि . स मा कृषि केन्द्र स्थापना गरी किसानहरूलाई सहुलियत दरमा उपभोग्य सामग्रीको सर्वसुलभ व्यवस्था र कृषि सामग्रीमा विशेष छुटको व्यवस्था गर । - नेपाली कृषकहरूले उत्पादन गरेको कृषि उपजहरूलाई प्रतिकुल असर पर्नेगरी गरिने आयात नियन्त्रण गर । - हरूवा , चरुवा , गोठालो , खेताला , आदिलाई पुराना सामन्ती प्रकारका प्रभुत्ववाट मुक्ति , न्यायोचित मजदुरीको व्यवस्था , भूमिमाथिको उनीहरूको स्वामित्व सुनिश्चितीकरण र अन्य सुविधाहरूको ग्यारेन्टी गर । - " मुक्त " कमैयाहरूलाई बसोबास र उचित रोजगारीको व्यवस्था गर । - कमलरीप्रथा अन्त गर , उनीहरूका लागि गॉस , बास , कपास , शिक्षा , स्वास्थ्य र रोजगारीको सुनिश्चित गर । - किसानहरूको मोहियानी हक सुरक्षित गर । - मालपोत र पानीपोत कम गर । - स्थानीय जाली फटाहा , साहु र ठालुहरूद्वारा किसानहरू माथि जालझेल , झुटामुद्दा , कुटपीट र अन्यायहरूको अन्त्य गर । - भूमिहिन गरिवहरूको गॉस , बास , कपास , शिक्षा , स्वास्थ्य र रोजगारीको साथै खेती गर्नको लागि जग्गाजमिनको व्यवस्था सुनिश्चित गर । - निम्न - वर्गीय किसानहरूलाई कृषि - ऋणमा लिनमा जटिल र लामो समय लाग्ने कुराको अन्त्य गर । - गरिब र भूमिहिन किसानहरूलाई पूनर्वासको व्यवस्था गर । - किसानहरूद्वारा उत्पादित वस्तुहरूको बजार मूल्य निश्चित गर । - बाढी पहिरो जंगली जनावरहरूवाट किसानहरूको पैदावारहरूको नोक्सानी रोक्ने व्यवस्था गर । - पिउने पानी व्यवस्था गर । - कृषि सिंचाइको सुविधा उपलब्ध गर । - जैविक मल र जैविक विषाधीको सही ढंगवाट अध्ययन अनुसन्धान गरी त्यसको उत्पादन प्रशोधन र वितरणको व्यवस्था गर । - लुकाएर राखेको जमिन किसानहरूमा वितरणको व्यवस्था गर । - नीति निर्माण , निर्णय प्रक्रिया र कार्यान्वयन तहमा उनीहरूको सहभागिता , समावेशिकरण र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्था गर । ५ ) आदिवासी जनजाति , तराईवासी मधेशी समुदायहरूको माग - सरकार र आदिवासी , जनजातिबीच भएको २० वु ' दे लगायत सम्झौता अनुरूप आदिवासी , जनजाति आयोग तुरुन्त गठन गर । क ) जातीय क्षेत्रीय स्वशासनको सहितको संघीय संरचना र राज्य प्रणाली व्यवस्था गर । ख ) नीति निर्माण र कार्यान्वयनको सबै तह र प्रक्रियाहरू मसावेशी , सहभागितामूलक र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्था गर । - आदिवासी जनजाति सम्बन्धी आइ . एल . ओ . को महासन्धि १६९ कार्यान्वयनको लागि तुरुन्त ऐन कानुन बनाई कार्यान्वयन गर । - आदिवासी , जनजाति सम्बन्धी संयुक्त राष्ट्र संघीय घोषणा पत्र अनुमोदन र कार्यान्वयन गर । ग ) आदिवासी जनजाती , तराई वासी मधेशी समुदायहरूको भाषासंस्कृतिलाई अन्य भाषा सरह सहयोगको व्यवस्था गर । घ ) शिक्षा , स्वास्थ्य , नोकरी आदि ठॉउमा आरक्षणको व्यवस्था गर । ङ ) वास्तविक तराईवासी नेपाली सवैलाई नागरिकता दिने व्यवस्था गर । च ) जनजातिमाथि चरम शोषण र उत्पीडनको अन्त गर । छ ) जनजातीहरूले आफ्नो भाषामा शिक्षा आर्जन गर्न पाउने व्यवस्था गर । ज ) उनीहरूको भाषा , संस्कृति तथा शिक्षाको स्तर उठाउने कार्य योजना तय गर । झ ) जनजातिहरूको आत्मनिर्णयको सिद्धान्त र मुलुकको अखण्डता र अभिवाज्यता कायम राख्दै जातीय क्षेत्रीय स्वशासनको अधिकार सहित राज्यको पुननिर्माण गर ञ ) प्रादेशिक स्तरको राज्य अन्तरगत नपर्ने जनजातिहरूले उनीहरू स्वयंले चाहेअनुसार सो सरहको अधिकार प्राप्त उप - प्रादेशिक जातीय क्षेत्रीय स्वशासन कायम गर्ने अधिकार कायम गर । ट ) जातीय क्षेत्रीय स्वशासनको आधारमा बन्ने प्रदेश अन्तर्गत रहेका अपेक्षाकृत साना जातिहरूले अग्राधिकार प्राप्त गर्ने अधिकार कायम गर - डोम , चमार , हलखोर , मुसहर , घङ्गर लगायत लोपोन्मुख समुदायको संरक्षण र विकासको लागि लागि विशेष व्यवस्था गर । ६ ) महिलाहरूको माग क ) महिला सम्बन्धी सबै भेदभाव मूलक कानुनको अन्त गर । ख ) महिला वेचविखन र देहव्यापारमा संलग्न व्यक्तिहरूलाई कडा कानुनी कारवाहीको व्यवस्था गर । ग ) पैतृक सम्पतिमाथि महिलाहरूको समान हकको व्यवस्था गर । घ ) महिलाहरूको स्वेच्छामा गर्भपतनको पूर्ण स्वतन्त्रको व्यवस्था गर । ङ ) सम्बन्ध विच्छेद र पुनर्विवाहको लागि पुर्ण स्वतन्त्रताको व्यवस्था गर । च ) नीतिनिर्माण र कार्यान्वयनमा महिलाहरूको समानुपातिक प्रतिनीधित्वको व्यवस्था गर । छ ) शिक्षा , रोजगारी , सार्वजनिक पदहरूमा आरक्षणको व्यवस्था गर । ज ) महिलाहरूलाई सम्पत्ति र अन्य क्षेत्रहरूमा पुरुष सरह अधिकार दिनका लागि उचित कानुनी व्यवस्था गर । झ ) महिलाहरू माथि पुरुषहरूको विशेषाधिकारको अन्त्य गर । ञ ) पुरुष वा परिवारद्वारा महिलामाथि अन्याय , अत्याचार , शोषण , दमन र दुव्र्यवहार , हिंसाको अन्त्य गर । ट ) प्रेम , विवाह , सम्बन्ध विच्छेद र पुनर्विवाह गर्नका लागि महिलाहरूलाई पूर्ण स्वतन्त्रताको व्यवस्था गर । ठ ) सम्बन्ध विच्छेद वा पुनर्विवाहको अवस्थामा सम्पत्ति र छोराछोरी माथि महिलाहरूको पनि पुरुष सरहको समान हक कायम गर । ढ ) एउटै कामका लागि महिला र पुरुष मजदुरबीच समान ज्याला कायम गर । त ) महिलाहरूको उत्थानका लागि विशेष व्यवस्था गर । थ ) नीति निर्माण निर्णय प्रक्रिया र कार्यान्वयन तहमा उनीहरूको सहभागिता , समावेशिकरण र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्था गर द ) वालवालिकाहरूको माग ः - वाल स्याहार केन्द्रको व्यवस्था गर । ७ ) विद्यार्थी तथा शैक्षिक मागहरू क ) शिक्षामा निजिकरणको नीति खारेज गर । - सरकारी शिक्षण संस्थाहरूलाई सामुदायिकरणको नाममा दायिवबाट पन्छन खोज्ने कार्य वन्द गर । ख ) उच्च माद्यामिक तह सम्म निशुल्क शिक्षाको व्यवस्था गर । ग ) जनपक्षीय , वैज्ञानिक , व्यवसायीक शिक्षा नीति लागु गर । घ ) श्रमिक , दलित , पिछडिएका जाती , क्षेत्र र महिलाहरूको लागि छात्रवृत्तिको व्यवस्था गर । ङ ) शिक्षाको व्यापारीकरण वन्द गर । च ) शिक्षा , स्वास्थ्य , रोजगार र सामाजिक सुरक्षालाई मौलिक अधिकारकोरूपमा स्थापना गर । छ ) अवैज्ञानिक , सामन्ती तथा पुजीवादी विकृत संस्कृतिलाई प्रोत्साहन हुने सबै खाले पाठ्यक्रम रद्द गरी नेपाली विशिष्टता मौलिक शिप , कला र संस्कृतिलाई प्रोत्साहन , सम्र्वद्धन र उजागर गर्ने , देशप्रेमको भावना प्रेरित गर्ने , प्राविधिक एवं बैज्ञानिक पाठ्यक्रम लागु गर । ज ) वैज्ञानिकर जनवादी शिक्षा प्रणाली कायम गर । झ ) जेहन्दार , दुरवर्ती क्षेत्र , पिडिएका र उत्पिडित जाती , जनजाती , महिला तथा छात्र - छात्राहरूलाई छात्रवृत्तिको व्यवस्था गर । ञ ) उच्च माद्यामिक तहसम्मको शिक्षा निशुल्क गर । ठ ) वैज्ञानिक पाठ्य पुस्तककोहरूको व्यवस्था गर । ड ) अनुसन्धान र सबै ठॉउमा छात्रवास ÷ महिला छात्रवासको व्यवस्था गर । ढ ) नीति निर्माण निर्णय प्रक्रिया र कार्यान्वयन तहमा उनीहरूको सहभागिता , समावेशिकरण र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्था गर ८ ) युवाहरूको मागहरू क ) युवाहरूलाई देश भित्र रोजगारको व्यवस्था गर । ख ) वेरोजगार युवाहरूलाई वेरोजगार भत्ताको व्यवस्था गर । ९ ) दलितहरूको मागहरू क ) छुवाछुत सम्बन्धी सम्पूर्ण कानुनहरू खारेज गर । ख ) छुवाछुतलाई सामाजिक अपराध घोषणा गरी कडा कानुनी सजायको व्यवस्था गर । ग ) शिक्षा , नोकरी तथा सार्वजनिक पदहरूमा आरक्षणको व्यवस्था गर । घ दलितहरूको उत्थानको लागि विशेष व्यवस्था गर । ङ ) दलित मानिएका जनसमुदायका मानिसहरूलाई शिक्षा , रोजगारी , र गास , बास र कपासको विशेष व्यवस्था गर । च ) नीति निर्माण निर्णय प्रक्रिया र कार्यान्वयन तहमा उनीहरूको सहभागिता , समावेशिकरण र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्था गर छ ) बादी जातिलाई यौन व्यवसायमा लाग्न बाध्य पार्ने स्थितिको अन्त हुनु पर्दछ । त्यसका लागि उनीहरूलाई गास , वास , कपास , शिक्षा , स्वास्थ्यको सुनिश्चितता गर्नुका साथै उनीहरूलाई स्वयं उनीहरूको इच्छा अनुसारको व्यवसाय गर्न प्रोत्साहित गर । सामाजिक आर्थीक विकृतिको अन्त्य सम्बन्धी मागहरू ः हाम्रो देशमा राजनीतिक तहदेखि प्रशासनको हरेक तह र क्षेत्रलाई भ्रष्टाचारले गॉजेको छ । यो देशको महारोग नै भएको छ । यो अनौपचारिक रूपमा स्थापित मान्यता नै भएको छ । यसले देश र जनताप्रतिको दायित्वको उपेक्षा त गरेकै छ साथै यसले हाम्रो राष्ट्रिय कोष , अर्थतनत्र एवं सामाजिक मूल्य र मान्यता समेत विगारेको छ । यस्तो विकृतिलाई निर्मूल पार्नका लागि राष्ट्रिय अभियान संचालन गर्नु पर्दछ । यो अभियानमा अन्य कैयौं लोकतन्त्रवादी , राष्ट्रवादी मानव अधिकारवादी , पत्रकारआदि विभिन्न तप्काका जनसमुदायहरूलाई समेत परिचालन गर्न सकिन्छ । यो आन्दोलनले समाज र राज्यकै सही मूल्य मान्यता स्थापित गर्न मद्दत पु ¥ याउनुको साथै कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई अघि बढाउन मद्दत पुग्दछ । क ) सबै तहमा गरिने भ्रष्टाचारको राजनीतिक संरक्षण अन्त्य गर । ख ) भ्रष्टाचारको अन्त्यको लागि कडा कानुनी कार्वाहीको व्यवस्था गर । ग ) सार्वजनिक र नीजि सबै संघसंस्थाका आर्थीक कारोवार पारदर्शी गर । १० ) प्रवासी नेपाली मागहरू क ) प्रवसी नेपालीहरूको हकहितको लागि उचित व्यवस्था गर । ख ) विदेश , मुख्यतः भारत , मलेशिया , अरब , कोरिया , कतार आदि मुलुकहरूमा कामको लागि ग ) एका नेपाली मजदुरहरूका समस्याहरूप्रति सरकारको गैर जिम्मेवारीपूर्ण नीतिको अन्त हुनु पर्दछ र उनीहरूको ट्रेडयुनियन अधिकारसहित सबै अधिकारहरूको प्राप्तिको लागि सरकारको तर्फवाट पहलकदमी गर । ग ) उनीहरूको सबै न्यायोचित र वैधानिक हक , अधिकारहरूको रक्षा र सुविधाको लागि विशेष प्रयत्न गर । घ ) उनीहरूलाई विदेशमा रह ' दारह ' दै पनि प्रतिनिधि चुन्ने अधिकार स्थापित गर । पेशागत हक अधिकार र न्यायको समस्याको समाधान गर । ङ ) राजनैतिक वा अन्य कुनै प्रकारले उनीहरूसित गरिने भेदभावको अन्त्य गर । ११ ) सुकुम्वासी मागहरू ः - वास्तविक सुकुम्वासी र अवास्तविक सुकुम्वासी छुट्याए वास्तविक सुकुम्वासी हरूलार्ई खेतियोग्य जमिन र ठूला सामन्तहरूले कब्जा गरेका जमिनहरूमाथि बसोबासको व्यवस्था गर । - उनीहरूलाई बसोबासको लागि आवश्यक सहायता व्यवस्था गर । - लामो समय देखि बसोबास गरेका सुकुम्बासीहरूलाई प्रमाणपत्र प्रदान गर । - सुकुम्वासीहरूलाई लामो समय देखि बसोबास गरेका जग्गा जमिनवाट हटाउने , दमन गर्ने कार्वाही बन्द गर । १२ ) अशक्त , अपा ¨ र वृद्धाहरूको मागहरू ः - अशक्त अपा ¨ हरूलाई उनीहरूको अशक्त स्थितिमाथि ध्यान दिएर उनीहरूमध्ये जो जस्ले जुन जुन काम गर्न सक्दछन् , त्यस अनुसार उनीहरूलाई शिक्षा दिक्षाका साथै जीवन निर्वाहका उपायहरू व्यवस्था गर । - नीति निर्माण निर्णय प्रक्रिया र कार्यान्वयन तहमा उनीहरूको सहभागिता , समावेशिकरण र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्था गर । - वृद्धाहरूको लागि व्यवस्थित रूपमा वृद्धाश्रमको व्यवस्था गर । १४ ) क्षेत्रीय असमानता समाधानका मागहरू ः - मुलुकको क्षेत्रीय असमानताको अन्त गर्नको लागि पिछडिएका क्षेत्रहरूमा योजनाबद्ध विकासको कार्यक्रम अगाडि सार्नुका साथै त्यो क्षेत्रको पर्यटन उद्योग , व्यवस्थित खेतीपाति र यातायातको व्यवस्था मिलाई तदनुसारको व्यापार प्रवर्दन गर्ने व्यवस्था गर । १५ ) हली , गोठाला र खेतालाका मागहरू ः - - हली , गोठाला , खेतालाका न्युनतम ज्याला निश्चित गर । - उनीहरूको बसोबासको व्यवस्था गर । माथि उल्लेखित विभिन्न माग र नाराका आधारमा किसान , मजदुर लगायत आधारभूत वर्ग तथा उत्पीडीत जातजाति र समुदायलाई संगठित गरी तात्कालिक संघर्ष गर्ने र त्यो संघर्षका आधारमा अन्तत्वगत्वा आमुल आर्थीक र राजनीतिक परिवर्तन गर्ने नयॉ जनवादी क्रान्तिको कार्यदिशालाई सघाउने हाम्रो कार्यनीति हो । १६ ) सहिद तथा घाइते परिवारको मागहरू ः - सहिद परिवारलाई शिक्षा प्राप्ति र स्वास्थ्य उपचारको लागि उचित व्यवस्था गर । - सहिद परिवारलाई रोजगारको व्यवस्था गर । - जनआन्दोलनमा घाइतेहरूको स्वास्थ्य उपचारको लागि विशेष व्यवस्था गर । - घाइते परिवारहरूको रोजगारको व्यवस्था गर । - घाइते परिवारलाई शिक्षा प्राप्ति र स्वास्थ्य उपचारको लागि उचित व्यवस्था गर । संगठनात्मक प्रस्ताव क्रान्तिकारी सिद्धान्त र राजनीति निश्चित गरि सके पछि त्यसलाई सफल बनाउन क्रान्तिकारी संगठनको आवश्यकता पर्दछ । जन आाधरित अनुशासित क्रान्तिकारी संगठन विना क्रान्तिकारी सिद्धान्त र राजनीति लाई अगाडि बढाउन सम्भव हुदैन । पार्टीले वर्गसंघर्षले ल्याएको नयॉ - नयॉ परिस्थितिहरूको नेतृत्व गर्न सक्नु पर्दछ । वर्गसंघर्षको उतारचढावको आधारमा पार्टीले कार्यनीति तय गर्दछ । कार्यनीति फेरिए अनुसार संघर्षको तरिकाहरू र संगठनका रूपहरू पनि फेरिन्छन । संघर्षका रूपहरूले माग गरे अनुसार संगठनका नयॉ - नयॉ रूपहरू खोजि गर्दै जानुपर्दछ । हाम्रो संघर्षको नीति वैधानिकताको सम्भावनालाई उपयोग गर्दै शसस्त्र संघर्ष उन्मुख हुनु पर्दछ । संघर्षको रूपहरू अनुसार संगठनको रूपहरू पनि परिवर्तित हुदै जानेछन् । क्रान्तिकारीहरू खुला र सहज वातावरणमा काम गरिरहेता पनि जुन सुकै वखत भूमिगत जान सक्ने र हरेक असहज र भूमिगत काम गर्दा पनि खुल्ला सम्भावनालाई पक्रन सक्षम हुनु पर्दछ । हामीले लेनिनवादी संगठनात्मक सिद्धान्तको आधारमा नै संगठनात्मक कार्य दिशा निश्चित गर्नुपर्दछ । त्यसको अर्थ क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट पार्टीका निर्माण हो । क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट पार्टी कसरी बनाउने भन्ने कुरा कस्ता व्यक्तिहरूलाई पार्टी सदस्यता दिने भन्ने कुराले निर्णयात्मक महत्व राख्दछ । लेनिनवादी संगठनात्मक सिद्धान्त अनुसार पार्टी सदस्यता दिंदा कम्युनिष्ट पार्टी मासपार्टी नभएर क्याडरहरूको पार्टी बन्दछ । कम्युनिष्ट पार्टीका सदस्य क्रान्तिकारी आन्दोलनका पक्षपाती मात्र होईन जनताको नेताहरू पनि हुन् । त्यसकारण हामीले पार्टीलाई क्रान्तिकारी आन्दोलनको शुभचिन्तकहरूको पार्टी हौइन क्रान्तिकारी परिवर्तनको लागि त्याग , तपस्या र वलिदानको भावनाले अभिपे्ररित कार्यकर्ताहरूको पार्टी बनाउने दिशामा जानु पर्दछ । इतिहासका निर्माता जनता हुन भन्ने ऐतिहासिक भौतिकवादी धारणालाई कहिल्यै बिर्सन हुन्न । आन्दोलन , क्रान्ति जनताको सहभागिविना सफल हुन सक्दैन । जनआधारविनाको पार्टीले क्रान्तिको नेतृत्व गर्न सक्दैन । पार्टीको नीतिहरू सही छ , पार्टीको सदस्यहरू क्रान्तिकारी छन तर जनआधार छैन भने त्यो पार्टीले क्रान्ति सम्पन्न गर्न सक्दैन । त्यस्तै जनआधार व्यापक छ तर पार्टी नीति क्रान्तिकारी छैन भने पनि त्यो पार्टीले क्रान्ति सम्पन्न गर्न सक्दैन । त्यसकारण पार्टीले मजदुर र किसानको क्षेत्रमा पार्टीकामलाई प्राथमिकता दिदै जनआधारित क्रान्तिकारी पार्टी निर्माण गर्न हामीले विशेष जोड दिनु पर्दछ । हाम्रो पार्टीको जनआधार कति कमजोर रहेछ भन्ने कुरा गत संविधानसभाको निर्वाचनको परिणामले देखाईसकेको छ । त्यो कमजोरीलाई हटाउन हामीले गम्भीरतापूर्वक लाग्नु पर्दछ । पार्टीलाई जनताको दैनिक व्यवहारिक समस्यासंग जोढ्न सके मात्र पार्टी जनताको वीचमा झाङ्गिन सक्छ । पार्टीको नेतृत्वमा व्यापक जन तथा वर्गीय संगठनहरूको निर्माण गर्ने र त्यसको माध्यमवाट विभिन्न वर्ग तथा पेशा संग सम्बन्धीत जनताहरूलाई गोलवन्द गर्ने पार्टीको सांगठनिक नीति हुनु पर्दछ । नेपालको जनसंख्यामा अत्याधिक संख्या किसानहरूको भएको र मजदुरहरूको संख्या अहिले कम भए पनि यो संख्या वृद्धि हुदै जाने भएकोले यी दुईवटा वर्गहरूको संगठन विस्तारमा पार्टीले विशेष ध्यान दिनु पर्दछ । पार्टीका नीति र संगठन बीचमा रहेका समस्याहरू ः - हाम्रो पार्टी सर्वहारावर्गको अग्रदस्ता हो र यो वर्गसचेत पार्टीले अवलम्वन गर्ने नीति वैज्ञानिक समाजवाद र साम्यवाद हो । वैज्ञानिक समाजवाद र साम्यवादको नीतिलाई कार्यान्वयन गर्ने साधन पार्टी हो । पार्टी संगठन त्यो चेतना र दृष्टिकोणवाट कति ओतप्रोत छ र त्यो चेतना अनुसार पार्टी संगठनले भूमिका खेल्न सकेको छ वा छैन , त्यो कुरामा हाम्रो ध्यान जान जरुरी छ । हामीले सैद्धान्तिक रूपमा जुन विश्वदृष्टिकोणलाई आत्मासात गरेका छौं त्यो आधारमा हाम्रा संगठनात्मक कार्यप्रणाली चल्न सकेका छन् वा छैनन् यो अत्यन्त महत्वपूर्ण विषय हो । अहिलेको संगठनात्मक कार्यप्रणालीले समग्र हाम्रा नीति अनुसार भूमिका खेल्न सकेका छैन । चेतना , दृष्टिकोण , संगठनात्मक कार्यप्रणालीका दृष्टिकोणवाट हेर्दा पनि हामं्रो संगठनमा प्रशस्त कमजोरीहरू छन् । यसलाई अर्को शब्दमा यसरी पनि भन्न सकिन्छ पार्टीका आम नीति र संगठनात्मक प्रणालीबीचमा गम्भीर प्रकारको अन्तर छन् । जस्तो पार्टीको आधारपत्रमा भनिएको छ " नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) को उद्देश्य वैज्ञानिक समाजवादी र साम्यवादी समाजको स्थापना गर्नु हो त्यो हाम्रो अधिकतम कार्यक्रम हो , सर्वहारा अधिनायकत्वद्वारा नै यो उद्देश्य पुरा गर्न सकिन्छ । हाम्रो देश अर्धसामन्ती र अर्धऔपनिवेशिक अवस्थामा छ । यो अवस्थामा आमुल परिवर्तनको आधारभूत निम्नतम कार्यक्रम नयॉजनवाद हो । पार्टीको यो उद्देश्यलाई पुरा गर्नको लागि पार्टीले अगाडि भनेको छ त्यो उद्देश्य बल प्रयोग बेगर सम्भव छैन । तसर्थ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) क्रान्ति सम्पन्न गर्न सशस्त्र संघर्षलाई अपरिहार्य ठान्दछ । पार्टीको उद्देश्यलाई पुरा गर्नको लागि जनआन्दोलनमा मात्र सिमित रहेर पुरा नहुने हु ' दा सशस्त्र संघर्षलाई अपरिहार्य बताइएको छ । तर पार्टीको अहिलेको संरचना र कार्यप्रणालीले त्यो उद्देश्य पुरा गर्न असम्भव छ । यस प्रकारको भूमिकाले पार्टीका अधिकतम लक्ष्य प्राप्ति होइन की जनआन्दोलनको नेतृत्व पनि हुन सक्दैन । सैद्धान्तिक रूपमा पार्टी सर्वहारावर्गको अग्रदस्ता बताइएपनि व्यवहारमा पार्टी त्यो रूपमा निर्माण हुन सकेको छैन । यो वास्तविकतालाई आत्मसात गर्दै पार्टीलाई साचो अर्थमा सर्वहारावर्गको अगुवा दस्ता बनाउनु पर्दछ । पार्टीको विधानमा पार्टी सदस्यताको लागि निर्धारित गरिएका मापदण्डको आधारमा पार्टी सदस्यको निर्धारण गर्नु अहिलेको प्राथमिक कार्य हो । पार्टी सदस्यको चेतना र दृष्टिकोण सर्वहारावादी कम र निम्न पू ' जीवादी प्रकृतिको बढी छ । यस प्रकारको चेतनाले नयॉ ढङ्गको क्रान्त्किारी सर्वहारावर्गीय पार्टी बन्दैन । पार्टीको विद्यमान कार्यप्रणाली र चेतनाले क्रान्तिकारी दिशामा होईन की सुधारवादी दिशामा लैजाने खतरा प्रवल छ । यस प्रकारको चेतना र कार्यप्रणालीलाई कार्यदिशाको तहमा विकास गर्न हाम्रो कर्तव्य हो । यदि पार्टीका सदस्य र कमिटीलाई वैचारिक , सैद्धान्तिक र राजनैतिकरूपले विकास गर्ननसके पार्टी संशोधनवादी दलदलमा फस्दै जाने खतरा हाम्रो अगाडि छ । आज पार्टीमा संघर्ष र आन्दोलन तर्फ भन्दा पद र सुविधाकालागि प्रतिस्पर्धा गर्ने सोचाई बलवान बन्दै आएको छ । यस प्रकारको दृष्टिकोणले निश्चित रूपमा वर्गसंघर्षको नेतृत्व गर्न सक्दैन । पार्टीको क्रान्तिकारी चरित्रलाई कायम राख्ने मुल प्रश्न वर्गसंघर्षसंग जोडीन्छ । जव पार्टीका सदस्यले आफुलाई वर्गसंघर्षका नेतृत्व ठान्दैन त्यसले क्रान्तिकारी आन्दोलनका नेतृत्व गर्नु पनि सक्दैन । क . माओले भनेझै ज्ञानको श्रोत मुलतः वर्गसंघर्ष हो र त्यो व्यवहारिक रूपमा खारिएको व्यक्तिले मात्र पार्टीको सैद्धान्तिक आलोकमा आफुलाई हिडाउन सक्दछ । हाम्रो पार्टीको आधारपत्रमा हामीले स्पष्ट स्पमा भनेका छौं " नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ( एकीकृत ) स्वयम् सर्वहारावर्गको पार्टी हो । तसर्थ यसको मुख्य जोड मजदुर वर्गलाई पार्टीकरण गर्नुपर्दछ । मजदुर वर्गलाई पार्टीकरण गर्नु भनेको पार्टीले मजदुरहरूका बीचमा आफ्नो कामलाई योजनाबद्ध रूपले अगाडि बढाउनु हो । " यो भनाइको तात्पर्य पार्टीले मुल रूपमा श्रमजिवी मजदुरहरूको बीचमा आफ्नो कामको क्षेत्र बनाउने र त्यो क्षेत्रमा संघर्ष उठाउने कुरामा जोड दिनु हो । तर पार्टीका कति सदस्यहरू त्यसमा लागेका छन् भनेर हामीले अहिल्यै हे ¥ यौं भने स्थिति धेरै निराशाजनक छ । अहिलेको पार्टीको अवस्थाले क्रान्तिकारी आन्दोलनको होईन सामान्य संसदीय राजनीतिको समेत भूमिकालाई निर्वाह गर्न नसकेको यथार्थता हाम्रा सामु छ । यस प्रंकारको स्थितिमा पार्टी संगठनलाई सैद्धान्तिक , वैचारिक , राजनैतिक रूपमा परिवर्तन नगरी हाम्रो पार्टीको उद्देश्य अनुरूप अगाडि बढ्न सकिदैन । त्यसैले विद्यमान पार्टी संगठनको समग्र पक्षलाई पार्टीको आमनीतिको उचाइमा विकास गर्न विशेष योजना बनाउ नु पर्दछ । पार्टीमा देखिने अन्तर्विरोधहरू ः - समाजमा रहेको अन्तर्विरोधको असर पार्टीमा पनि देखा पर्दछ । पार्टीमा देखिने अन्तर्विरोधलाई सामाजिक अन्तर्विरोधवाट अलग गरेर हेर्न मिल्दैन । हाम्रो जस्तो समाज , जहॉ सर्वहारावर्गको भन्दा अन्य वर्गको बाहुल्यता छ । त्यसले पार्टी पङ्क्तिमा आफ्ना वर्ग स्वार्थ अनुसार पार्टीलाई हि ' डाउन खोज्दछ । पार्टीमा देखिने यस प्रकारका दृष्टिकोणलाई सर्वहारावर्गको कम्युनिस्ट पार्टीले पार्टीमा सर्वहारा दृष्टिकोण र संस्कृतिको विकास गरेर मात्र यसको समाधान खोज्न सक्दछ । पार्टीमा देखिने अन्तर्विरोधको मूल स्रोत निम्नपू ' जीवादी चिन्तन र स्वार्थले काम गरेको हुन्छ । तर अहिले हाम्रो पार्टीको समग्र परिस्थितिलाई हेर्दा सिद्धान्तलाई व्यवहारमा लैजाने चेतनाको अभाव , नेतृत्वदायी अङ्ग र तल्ला निकायहरूको बीचको अन्तर्विरोध र वैचारिक भिन्नताका आधारमा उत्पन्न अन्तर्विरोधहरू ने हुन् । ति अन्तर्विरोधहरूलाई दुई लाईनको संघर्षद्वारा समाधान खोज्नु पर्दछ । पार्टीमा वैचारिक रूपमा देखिने अन्तर्विरोधलाई संगठनात्मक कार्यप्रणालीका आधारमा समाधान खोज्दै जानु पर्दछ भने अन्य स्वार्थ संग जोडिएका प्रश्नलाई सैद्धान्त्कि रूपमा पार्टीलाई सर्वहाराकरण गर्दै हल गर्ने दिशामा जानु पर्दछ । पँर्टी कार्यशैली विद्यमान पार्टीको कार्यशैलीमा सुधार नगरी पार्टीले क्रान्तिकारी आन्दोलनको नेतृत्व गर्न सक्दैन । पार्टी एकीकरण पश्चात कार्यशैलीको प्रश्नमा एकरूपता कायम हुन सकिरहेका छैन । विगतका आ - आफ्ना मान्यता र अनुभवका आधारमा संगठनलाई बुझ्ने सोचाइहरू अहिले पनि छन् । पार्टीको समग्र नीतिलाई एकरूपमा ग्रहण गर्ने कार्यशैलीको विकास गर्न हामीले नीतिगत रूपमा स्पष्ट दृष्टिकोण अपनाउनु पर्दछ । पार्टीले आफ्नो कार्यशैली निर्धारण गर्दा मुख्य ध्यान दिने विषय वस्तुगत परिस्थिति र चेतनालाई आधार बनाउनु पर्दछ । हाम्रा कार्यशैलीहरू वस्तुपरक बन्न सकेनन भने त्यसले पार्टी संगठनलाई ठूलो नोक्शान पु ¥ याउदछ । ठोस परिस्थितिको आधारमा नीति र कार्यशैली निर्धारण गरेर मात्रै विद्यमान संगठनात्मक प्रणालीलाई सुधार गर्न सकिन्छ । मनोगत सोचाइवाट सोच्ने र यथार्थलाई नजर अन्दाज गर्ने दृष्टिकोणले पार्टीमा समस्या उत्पन्न गर्दछ । त्यसैले पार्टीको संगठनात्मक कार्यशैलीलाई समयानुकुल बनाउनु र संगठनात्मक स्वरूपलाई परिस्थिति अनुकुल निर्माण गर्नु पर्दछ । अहिलेको राजनीतिक परिस्थितिमा पार्टीको मुल कार्य जनताको बीचमा खुला ढङ्गले लैजाने प्रकृतिको हुनु पर्दछ । तर त्यसका साथै पार्टीको दिर्घकालीन महत्व र आवश्यकतालाई आत्मसात गर्दै कैयौं काम र संगठनका स्वरूपलाई सार्वजनिक गर्न आवश्यक छैन । पार्टीको कार्यशैलीमा देखा परेका अन्तर्विरोध वा कार्यप्रणालीमा रहेका समस्याहरूलाई हल गर्नको लागि व्यापक रूपमा सैद्धान्तिक र व्यवहारिक प्रशिक्षण गरेर एकरूपतामा ढाल्नु पर्दछ । विचारधारात्मक अन्तर्विरोधलाई वैचारिक रूपमा नै समाधान खोज्नु पर्दछ र प्राविधिक विषयहरूमा हल गर्नका लागि पनि ध्यान दिनु पर्दछ । वैचारिक र व्यवहारिक पक्षहरूलाई संगठनको आम नीतिसंग जोड्न सकिएन भने पार्टीको उद्देश्यहरू प्राप्त गर्ने कुरा असम्भव हुन्छ । त्यसैले अहिलेको आवश्यकता पार्टी कार्यप्रणालीलाई व्यवस्थित र अनुशासित गर्नु हो । पार्टीलाई व्यवस्थित र प्रभावकारी ढंगवाट अगाढी बढाउन ठूलो संख्यामा पूर्णकालिन कार्यकर्ताहरू आवश्यक पर्दछ । पूणकालिन कार्यकर्ताहरू विना हााीले पार्टी कामलाई सफल बनाउन सक्दैनौ । त्यसकारण पूर्णकालिन कार्यकर्ताहरू निर्माण गर्न उनीहरूको संरक्षण गर्ने कुरामा पार्टीले ठोस नीति र कार्यक्रम बनाउनु पर्दछ । पार्टीका विभिन्न तहका कमिटीहरूको गठन सम्बन्धीत तहको भेला , सम्मेलन वा अधिवेशनबाट हुनेछ । कमिटीको गठन भेला वा सम्मेलनले सर्वसहमतिमा त्यो सम्भव नभएमा निर्वाचनवाट गरिने छ । त्यसैले कमिटीको नेता पनि सहमति वा निर्वाचन पद्धतिवाट नै बनाउने पद्धति अपनाइने छ । समग्रमा भन्दा कमिटी गठन र नेतृत्व चयनमा निर्वाचन प्रणालीमा नै जोड दिने छ । अपवाद र विषेश अवस्थामा मात्र मानेनित गर्ने व्यवस्था गरिने छ । तर नीति निर्माण र कार्यान्वयनको तहमा समावेशी , सहभागिता मुलक र समनुपातिक वनाउने नीति अपनाउनु पर्दछ । पार्टी सञ्चालन जनवादी केन्द्रीयताको सिद्धान्तको आधारमा हुनेन छ । छलफलमा स्वतन्त्रता र कार्यमा एकरूपताको नीतिलाई दृढतापूर्वक लागु गर्नु पर्दछ । वहुमतको अधिनस्थ अल्पमत र उपल्ला कमिटीको अधिनस्त तल्ला कमिटी केन्द्रीय समितिको अधिनस्थ सम्पूर्ण पार्टी कमिटी र सदस्यहरू महाधिवेशनको अधिनस्थ केन्द्रीय समिति रहने नियम लाई दृढतापूर्वक लागु गर्नु पर्दछ । पार्टी सञ्चालनमा जनवादलाई व्यापक अवसर प्रदान गर्नु पर्दछ । त्यसका लागि फोरमहरूको व्यवस्था , वैठक , सम्मेलनहरू वा अधिवेशनहरूमा व्यापक छलफलको व्यवस्था गर्नु पर्दछ । महाधिवेशन पछि पनि महाधिवेशनका निर्णयको समिक्षा गर्ने प्रणालीको व्यवस्था गर्नु पर्दछ । पार्टीमा फलामे अनुशासन कायम हुनु पर्दछ । अनुशासन दमनको माध्यम वन्न दिनु हुन्न । केन्द्रीयतालाई नोकरशाही रूप ग्रहण गर्न दिनु हुन्न । जनवादको नाममा अराजकता फैलन पनि दिनु हुन्न । आज पार्टीमा अराजकता र अनुशासन गम्भीर समस्या वनि रहेको अवस्थामा व्यवस्थित रूपमा जनवादी छलफललाई अगाडि बढाएर कडा अनुशासन कायम गराउनु पर्दछ । माक्र्सवाद देशकाल परिस्थिति अनुसार विभिन्न देशमा विभिन्न प्रकारले लागु हुन्छ । कम्युनिष्ट पार्टी देशको ठोस परिस्थितिको सापेक्षतामा नै निर्माण हुन्छ । त्यसका आधारमा हामीले ठोस राजनैतिक कार्यदिशा तय गर्छौं । यसरी हामीले नेपाली पू ' जीवादी जनवादी क्रान्तिलाई पूर्णता दिन शसस्त्र संघर्ष जनविद्रोहको राजनैतिक लाइन अगाडि सारे पछि त्यसलाई व्यवहारमा पुरा गर्न निम्न प्रकारको चरित्रयुक्त पार्टी निर्माण गर्नुपर्छ । १ ) विचार सिद्धान्तको क्षेत्रमा आजको माक्र्सवाद भनेको लेनिनवाद - माओ विचारको श्रृङ्खला हो भन्ने कुरामा प्रष्टता हुन जरुरी छ । दर्शनको क्षेत्रमा क्रान्तिकारी द्वन्द्वात्मक भौतिकवादलाई आत्मसात गर्ने , क्रान्तिकारी कार्यदिशाबारे प्रष्टता भएको , नेपाली समाजको आधारभूत चरित्र बारे स्पष्ट भएको नेतृत्व निर्माण गर्ने । २ ) सर्वहारावर्गीय चेतनायुक्त , महान सर्वहारा सांस्कृतिक क्रान्तिलाई क्रान्तिको प्रस्थान विन्दुका रूपमा स्वीकार्ने । ३ ) पेशेवर क्रान्तिकारी कार्यकर्तामा आधारित सामुहिक नेतृत्व प्रणालीको पार्टी निर्माणमा मुख्य जोड दिने । ४ ) जनपार्टी होइन संगठित , जुझारु , अनुशासित , जनआधारित र कार्यकर्ताको पार्टीको मान्यता राख्ने । ५ ) हर स्थान र समयमा संघर्ष र वर्गसंघर्षको पक्षमा संलग्न रहने । ६ ) जनता - कार्यकर्ता वीचमा सुमधुर सम्बन्ध स्थापित गर्ने । ७ ) हरेक समयमा जुनसुकै स्थानमा गएर पार्टीले दिएको जिम्मा पुरा गर्ने तत्परता भएको । यी मान्यताहरूलाई आधार बनाउ ' दै पार्टीको नेतृत्व निर्माण गर्नु जरुरी छ । त्यसरी निर्माण हुने नेतृत्वले तल्ला निकायहरू प्रादेशिक समन्वय समिति , जिल्ला समितिहरूलाई त्यसै अनुरूप ढाल्ने काम गर्नुपर्छ । पार्टीको जिल्ला समिति सम्मलाई पूर्ण कालिन बनाउने कुरामा जोड गर्नुपर्दछ । सिङ्गो पार्टीलाई श्रमस ' ग जोड्न तथा आर्थिक उपार्जन गर्न केन्द्र र प्रादेशिक समितिका सदस्यसम्म एक महिना अनिवार्य श्रमशिविर गर्ने नीति बनाउनु पर्दछ । सबै जिल्ला समितिहरूले कमसेकम १ वर्षमा १ हप्ता श्रम शिविर चलाउनु पर्छ । यसका साथै पार्टीका जनवर्गीय मोर्चाहरूलाई पनि सांगठनिक र आर्थिक रूपमा पार्टीले संयोजन गर्नपर्दछ । यो कामले एकातिर पार्टीको आम्दानी स्थाई बन्न सक्दछ भने अर्कोतिर श्रमप्रतिको निष्ठा बढ्दै जान्छ । पार्टी सदस्यहरूस ' ग पार्टीले मासिक रूपमा लिने गरेको लेवीलाई नियमित गर्नुपर्दछ । यसबाहेक आप्mनो उत्पादनको निश्चित प्रतिशत पार्टीलाई बुझाउन प्रेरित गर्नु पर्दछ र नियमित आयश्रोत हुने पार्टीसदस्यहरूले आम्दानीको निश्चित प्रतिशत पार्टीलाई बुझाउने प्रणाली विकास गर्नुपर्दछ । सांस्कृतिक क्षेत्रमा धार्मिक अन्धविश्वासमा संलग्न हुने कार्यलाई रोक्नु पर्दछ । पार्टी सदस्यहरूले आर्थिक शोषण कुरीति , कुवेशन , सामाजिक असमानता आदिको विरुद्ध संघर्ष गर्नु पर्दछ । पार्टी सदस्यहरूले आफुलाई सर्वहाराकरण गर्दै लैजान पर्छ । त्यो सर्वहाराकरण दृष्टिकोण , आचरण , व्यवहार सबै क्षेत्रमा हुनु पर्दछ । आगामी कार्यक्रम १ ) सैद्धान्तिक कार्य ः क्रान्तिकारी सिद्धान्तले मात्र क्रान्तिको नेतृत्व गर्न सक्दछ । पार्टीका नेता र कार्यकर्ताहरूले माक्र्सवाद - लेनिनवाद माओविचारधाराको सार तत्व वुझ्ने र त्यसलाई नेपालको वस्तुगत स्थितिमा सिर्जनात्मक रूपले लागु गर्न सक्ने हुनुपर्छ । त्यसको लागि आम पार्टी पङ्क्तिमा सैद्धान्तिक कार्यलाई व्यवस्थित रूपले अगाडि बढाउनु पर्दछ । सैद्धान्तिक कार्यको लागि निम्न कार्यहरू गर्नु पर्दछ । क ) माक्र्स एंगेल्स लेनिन स्टालिन र माओका कृतिहरूको रचनात्मक अध्ययन र नेपालमा त्यसको सिर्जनात्मक प्रयोग वारे अध्ययन । ख ) विश्व कम्युनिस्ट आन्दोलनका विश्लेशणात्मक अध्ययन । ग ) अराजकतावादी दक्षिणपंथी संशोधनवादी उग्रवामपंथी अवसरवादी धाराको माक्र्सवादी प्रकाशको आधारमा अध्ययन । घ ) नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनमा अराजकतावाद दक्षिणपंथी अवसरवाद उग्रवामपंथी अवसरवादको विश्लेशणात्मक अध्ययन । ङ ) विश्व र नेपालको इतिहॉसको आलोचनात्मक अध्ययन । छ ) नेपालको आर्थिक , सामाजिक , राजनीतिक , सांस्कृतिक , धार्मिक र कानुनी अवस्थाको अधययन । ज ) माओवादका र प्रचण्डपथको आलोचनात्मक अध्ययन । झ ) राष्ट्रिय जनवाद , जनताको वहुदलीय जनवाद र एकाइशौं शताब्दीको जनवादको आलोचनात्मक अध्ययन । उपरोक्त कार्यहरू सम्पन्न गर्नको लागि निम्न अनुसार कार्यहरू गर्नु पर्दछ । क ) माथी उल्लेखित विषयहरूलाई पार्टीका सबैतहको पाठ्यसामग्री तयार गरी पार्टी शिक्षालाई व्यवस्थित गर्न जोड दिनु पर्दछ । ख ) पार्टी शिक्षालाई नियमित र आशिंक गरी दुई तहमा विभाजन गर्नु पर्दछ । आवश्यकता अनुसार घुम्ति पार्टी स्कूल संचालन गर्ने व्यवस्था मिलाउनु पर्दछ । ग ) पेशेवर कार्यकर्ताहरूको लागि बेग्लै प्रशिक्षणको व्यवस्था मिलाउनु पर्दछ । घ ) केन्द्र , प्रदेश र जिल्ला , र अरू स्थानीय समितिहरूलाई बेग्ला - बेग्लै प्रशिक्षणको व्यवस्था मिलाउनु पर्दछ । ङ ) केन्द्र , प्रदेश र जिल्लामा आवश्यकता अनुसार प्रशिक्षण चलाउनु पर्दछ । च ) केन्द्रीय तहमा कम्तीमा एकचोटी , क्षेत्रीय र जिल्ला तहमा दूइ चोटी कार्यशालाको कार्यक्रम राख्नु पर्दछ । २ ) संगठनात्मक कार्य क ) पार्टीले संगठनलाई जनस्तर सम्म पु ¥ याउनका लागि विभिन्न संगठनात्मक अभियान संचालन गर्नु पर्दछ । ख ) पार्टी समितिको निर्माण र परिचालनका लागि अभियानका साथै पार्टी सुदृढीकरण र सुद्धिकरण अभियान पनि आवश्यकता अनुसार संचालन गर्ने नीतिलाई अवलम्बन गर्नु पर्दछ । ग ) जनवर्गिय मोर्चाहरू मूलरूपमा मजदुर किसानहरूका बीचको कामलाई व्यवस्थित गर्नका लागि अविलम्व कार्यकर्ताको छनौट र संघर्षप्रति ठोस योजना बनाउनु पर्दछ । घ ) अन्य जनसंगठन , वर्गीय संगठन , जातीय संगठन र पेशागत संगठनहरूका अभियान संचालन गर्ने , आवश्यकता अनुसार भेला , सम्मेलनका साथै संघर्ष सम्बन्धी कार्यहरू पार्टी केन्द्रले नै योजना बनाउनु पर्दछ । ङ ) कार्यालयको व्यवस्थापन केन्द्रदेखि स्थानीय तहसम्म ध्यानदिने र कार्यालयलाई नियमित र व्यवस्थित गर्ने । च ) पार्टी संगठनको आवधिक कार्यक्रम बनाएर काम गर्ने बानीको विकास गर्नुपर्दछ छ ) पार्टीमा अनुगमन प्रणालीलाई व्यवस्थित गर्नु पर्दछ । त्यसका लागि पार्टीका सबै जिल्ला तहसम्म अनुगमनका लागि संयन्त्र निर्माण गर्नुपर्दछ । ज ) देश बाहिर रहेका नेपालीहरूका बीचमा संगठनको कामलाई व्यवस्थित गर्न ठोस पहल कदमी गर्नु पर्दछ । झ ) पार्टी संगठन र पार्टीसंग सम्बन्धीत अन्य संगठनहरूको वीचको सम्बन्ध र सञ्चालनको लागि फ्रयाक्सनको व्यवस्था गर्ने र त्यसवारे जानकारी गराउने । ३ ) आर्थिक कार्य क ) पार्टीमा नियमित अयश्रोतको निर्माणका लागि योजना बनाउने र त्यसलाई कार्यान्वयन गर्नका लागि बेग्लै संयन्त्र निर्माण गर्ने । ख ) पार्टी सदस्यहरूको लेवीलाई नियमित बनाउने र लेवीलाई अनुशासनको विषय बनाउने । ग ) सहयोग संकलन , सांस्कृतिक कार्यक्रमलाई पार्टीको आयश्रोतको रूपमा विकास गराउने । घ ) पार्टीमा आर्थिक उपार्जनका लागि श्रम शिविरलाई अनिवार्य विषय बनाउने । ङ ) आर्थिक उपार्जनका लागि व्यवसायिक कामहरूमा पार्टीले निश्चित मान्छेहरू छुट्याउने । च ) आर्थिक प्रणालीलाई व्यवस्थित गर्नका लागि तल देखि माथि सम्म बेग्ला बेग्लै शिर्षकहरूको व्यवस्था गर्ने त्यहि अनुसार खर्च गर्ने । छ ) वर्षको एकपटक ठॉउ विशेष अनुसार मौसमी चन्दा उठाउने । ज ) द्यौसी र भैलालाई आर्थिक उपार्जनको लागि प्रयोग गर्ने । झ ) नोकरी गर्ने पार्टी सदस्यहरूवाट दशै खर्च र वोनसवाट निश्चित रकम पार्टीमा ल्याउने । ञ ) बजेट बनाउने र बजेट अनुसार खर्च गर्ने व्यवस्था मिलाउने । ट ) लेखा परिक्षणको व्यवस्था मिलाउने । ४ ) संघर्ष सम्बन्धी कार्य ः पार्टीले आप्mना तात्कालिन र दिर्घकालिन उद्देश्यलाई प्रँप्त गर्न संघर्ष सम्बन्धी नीति निर्धारण गर्नु पर्दछ । तत्कालका लागि यी विषयहरूमा आन्दोलन उठाउन जोड दिनु पर्दछ । क ) मजदुरहरू र किसानहरूका समस्यालाई उठाउ ' दै वर्गसंघर्षका स्तरमा उठाउन संघर्षका कार्यक्रमहरू बनाउने र त्यसका लागि पार्टीले निश्चित संख्यामा कार्यकर्ता छनौट गर्ने । ख ) महंगी , अनियमितता , भ्रष्टाचारको विरुद्ध योजनाबद्ध रूपमा आन्दोलन उठाउन पहल गर्ने र त्यसका लागि प्राथमिकतामा सरकारी कार्यालयमा हुने भ्रष्टाचारको विरुद्धको संघर्षलाई केन्द्र बनाउने । ग ) राष्ट्रियता माथि हुने वैदेशिक हस्तक्षेप र सीमा अतिक्रमणका विरुद्धमा व्यापक जनसमुदायलाई संघर्षमा सहभागी गराउनका लागि ठोस योजना बनाउने । घ ) भूमिहिन , कमैया गरिब किसानका समस्यालाई लिएर आन्दोलन उठाउन पहल गर्ने । ङ ) उत्पीडित जाति , लि ¨ र समुदायका न्यायपूर्ण मागहरूलाई उठाउ ' दै संघर्षको विकास गर्ने । च ) भूमीमाथिको द्वैध स्वामित्वलाई अन्त्य गर्न र किसानहरूलाई विना मुआब्जा जमिन वितरणको आन्दोलन उठाउन मुख्य ध्यान दिने । छ ) जनआन्दोलन विरोधीहरू र नागरिकहरूलाई वेपत्ता पार्नेहरूको विरुद्ध संघर्ष गर्ने । दिर्घकालिन उद्देश्य प्राप्तिका लागि संघर्षका यी विषयहरूलाई प्राथमिकतामा राख्ने । क ) ग्रामिण वर्गसंघर्ष उठाउनका लागि अहिल्यैदेखि नै गृहकार्य गर्ने र त्यो क्ष्ँेत्रमा पार्टीको कामलाई व्यवस्थित गर्ने । ख ) शहरमा चल्ने आन्दोलनलाई जनविद्रोहको रूपमा विकास गर्नका लागि सचेतता पूर्वक ध्यान दिने । ग ) पार्टीमा जनसुरक्ष्ाँ दस्ता निर्माण गर्न जिल्ला तहसम्म विशेष योजना बनाउने । घ ) साम्राज्यवाद र सामन्तवाद विरुद्धको संघर्ष उठाउन संयुक्त मोर्चा निर्माणका लागि अहिल्यैदेखि विशेष पहल गर्ने । ङ ) छरिएर रहेका कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरूलाई एकताबद्ध बनाउन निरन्तर प्रयत्नरत रहने । ५ ) प्रकाशन र प्रचार क ) पार्टीको मुखपत्रलाई नियमित रूपमा प्रकाशन गर्ने । ख ) साप्ताहिक पत्रिकाहरूलाई व्यवस्थित गर्न पार्टीका सबै निकायलाई क्रियाशिल बनाउने र अध्ययन , बिक्री वितरणका लागि केन्द्रदेखि जिल्ला सम्म संयन्त्र निर्माण गर्ने । ग ) सैद्धान्तिक पुस्तकहरू प्रकाशनका लागि पार्टीले ठोस योजना निर्माण गर्ने । घ ) माक्र्सवादी साहित्यलाई बढीभन्दा बढी प्रकाशन र बिक्रीका लागि प्रेरित गर्ने । ङ ) संचारका विभिन्न माध्यमहरूमा पार्टीले आप्mनो पहु " चलाई बढाउनका लागि योजनाबद्ध रूपमा व्यक्ति छनौट गर्ने । च ) पार्टीका नजिकका प्रकाशनको बिक्री वितरणको व्यवस्थाका लागि जोड दिने । कमरेडहरू , सामन्तवाद र साम्राज्यवादीे शोषण , दमन र उत्पीडनवाट मुक्ति पाउनका लागि नेपालका शोषित , उत्पीडित वर्ग , जात , जाति र आदिवासी , जनजातिहरूले लामो समयदेखि निरन्तर रूपमा संघर्ष गर्दै आइरहेका छन् । सर्वहारा वर्गीय क्रान्तिकारी लाइनमा आधारित संघर्षले मात्र उनीहरूलाई वास्तविक मुक्ति दिलाउन सक्छ । हाम्रो एकताको सातौं महाधिवेशनद्वारा अख्तियार गरेको नीति र कार्यक्रमले नेपाली उत्पीडित वर्ग , जात , जाति , आदिवासी जनजातिहरूको आन्दोलनलाई सही दिशामा अगाडि बढाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने छ । यो क्रान्तिकारी भूमिका पुरा गर्ने अभिभारा अब सम्पूर्ण पार्टीका नेता , कार्यकर्ता र सदस्यहरूको काधमा आएको छ । निश्चय नै हाम्रा बाटो अप्ठ्यारो छ तर भविष्य उज्यालो छ । सम्पूर्ण पार्टी पङ्क्तिलाई एकताबद्ध गरौं , सम्पूर्ण उत्पीडित जनताहरूलाई एकीकृत गरौं † बलिदानदेखि नडराऔंं , हाम्रो विजय सुनिश्चित छ । अजेय माक्र्सवाद - लेनिनवाद - माओ त्सेतुङविचारधारा - जिन्दावाद † सबैखाले अवसरवादलाई - परास्त गरौं † साम्राज्यवाद , विस्तारवाद - मूर्दावाद † नयॉ जनवादी क्रान्ति - जिन्दावाद † अन्तर्राष्ट्रियतावाद - जिन्दावाद † वीर शहीदहरू - लालसलाम † नेकपा ( एकीकृत ) - जिन्दावाद †
Download XML • Download text
