EN | ES |

mar-28

mar-28


Javascript seems to be turned off, or there was a communication error. Turn on Javascript for more display options.

३५० डेग्री वर १५ १८ मीनिटे भाज किंचीत लाल्सर छटा आल्यावर मस्त खुस्खुशीत नान्कटई झाली तयार , कणीकेची पण तुला आवडेल . जरूर कळव केल्यावर . केतकर कदाचित विसरले आहेत की , आणीबाणीला विरोध करण्यात एक्सप्रेस समूह विशेषतः संस्थापक रामनाथजी गोयंका आघाडीवर होते . दि . २८ जून १९७५ च्या इंडियन एक्सप्रेस मधील अग्रलेखाचा रकाना कोरा ठेऊन त्यांनी आणीबाणी चा निषेध केला होता . शेवटी त्याच्या कडे फक्त काहि दिवस पुरतील एवढेच पैसे उरले होते . . . त्याने बोळ् - बिस्तारा जमा करुन भारतात परत यायचे ठरवले . . . या चळवळीमुळे देशाचे खूप नुकसान झाले . अनेक निरपराध व्यक्तींचा बळी गेला . इतिहासाची पाने चाळताना असे दिसते की इंदिरा गांधींच्या ब्रिटीश स्टाईल फोडा आणि झोडा या धोरणाचा हा परीपाक आहे . अर्थात त्यांचे जसे राजकारण चुकले असे म्हणता येते तसेच त्यातील चूक लक्षात येताच त्यावर तोडगा काढण्याची हिंमत ती पण स्वतःच्या जीवावर उदार होवून , इंदिरा गांधींमधेच होती . परीणामी भिन्द्रनवालेंच्या मृत्यूने एका अर्थी ही मोहीम यशस्वी झाली . पण त्याची किंमत काय ? पुणे जिल्ह्यातले हे शेतकरी राज्यात प्रगत समजले जातात . अनेक प्रयोग शेतात राबवणारे हे शेतकरी सध्या तरी सरकारी यंत्रणेसमोर हतबल झाल्याचं चित्र पुणे जिल्ह्यात पाहायला मिळत आहे . लवकरात लवकर याबाबत शासन निर्णय घेण्यास असमर्थ ठरल्यास शेतकऱ्यांसमोर गंभीर प्रश्न निर्माण होणार आहे . " दूर इतुकी का उभी " ? आज जवळी असूनही ये अशीच मज समिप याद राहील रात्र ही " ऑटोनोमिक " मज्जातंतूंचे दोन प्रकार असतात - सिंपथेटिक आणि पॅरासिंपथेटिक . दोन्ही प्रकारच्या तंतूचे उद्दीपन होत असले तरी सिंपथेटिक अतिरेकाचा प्रभाव ( या ठिकाणी ) जास्त घातक असतो . सिंपथेटिक प्रणालीचे योग्य उद्दीपन " लढा किंवा पळा " परिस्थितीत होते . हृदयाची धडधड वाढणे , रक्तदाब वाढणे , श्वासोच्छ्वासाची गती वाढते . त्यामुळे विंचू चढणे हे त्वेष चढणे किंवा भयभीत होण्याची लक्षणे दाखवते . याचा अतिरेक झाला की हृदय / रक्तपुरवठा हवे तसे काम देत नाही . शिवाय फुप्फुसात लस ( रक्तातला पाण्याचा अंश ) स्रवून फुप्फुसे आपल्या नियतकार्यासाठी फुगू शकत नाही . अशा परिस्थितीत मृत्यू येऊ शकतो ( " वादळ " उठलेल्यांपैकी , उपचार केला नसल्यास २५ - ३० % ) . मृत्यू आल्यास विष हळूहळू आपोआप नष्ट होते आणि शरीर पूर्ववत होते ( " वादळ " उठलेल्यांपैकी , ७० - ७५ % ) . " वादळ " उठण्याइतपत विषाची मात्रा टोचली गेली नसल्यास , अर्थात विष आपोआप १०० % उतरते . ग्रेस - चित्रगुप्ताच्या वहीत नारदाने फेरफार करावेत तशी माझी भजी गार आहेत . . . मानसोपचार वैज्ञानिक / अवैज्ञानिक म्हणण्या आधी " मन " ही संकल्पना वैज्ञानिक आहे काय ? यावर विचार व्हावा असे वाटते . मग भारताचा विकास करायचा म्हणजे नक्की काय करायचे ? सर्वच समाजाचा सारखा विकास व्हावा . आजही १५ कोटी लोकं उपाशी झोपतात आणि ३० कोटी लोकांना हक्कचे घर नाही . हर्षवीत चि तो त्यास सिंह - नाद करूनिया प्रतापी वृद्ध भीष्मांनी मोठ्याने शंख फुंकिला १२ मराठीमाणूस यांनी हा लेख लिहिताना जी उर्जा वापरली ती त्यांनी खालेल्या अन्नातून निर्माण झाली असल्याची शक्यता वाटते . जडातून चैतन्य निर्मितीचे हे अगदी सोपे उदाहरण आहे . याच्या विरुद्ध म्हणजे चैतन्यापासून जड निर्मिती कशी शक्य आहे हे आइ न्स्टाईनच्या E = mc2 या समीकरणावरून कळते . आडो , अशी धिटाई परत परत करत जा हो . आम्हाला आवडेल खुप . कोरीया खुपच सुंदर आहे , आम्हालाही दर्शन घडू दे , त्या सौंदर्याचे . जगतो असे मदमस्त आम्ही , नाही कधी जगला कुणी म्हणती वेडे , खुळे आणिक म्हणती वेडे पीर कुणी कोणी कोणा सांगायचे , कोण शहाणे अन कोण वेडे , शहाणे वेड्यांस दिसती , जसे दिसती शहाण्यांस वेडे मलाही एक प्रश्न पडला . नवीन पदार्थांचे गुणधर्म ठरवण्याचं शास्त्र काय आहे ? उदा . हे गुणधर्म निश्चित केले तेव्हा कदाचित टोमॅटो भारतात पोचलाही नसेल . असंच उद्या एखादं नवीन फळ ' आयात ' झालं , तर त्याचे गुणधर्म कसे ठरतात ? मांसाहाराबद्दल तू काही लिहिलेलं नाहीस . तो सरसकट उष्णच असतो का ? अक्कलकोटहुन आमचा मुक्काम हलला तो सोलापुर मार्गे तुळ्जापुरला . दिवस होता नवरात्रीची दुसरी माळ म्हणजे अश्विन शुध्द व्दितिया . भरपुर गर्दि अपेक्षीत ठेऊनच आम्हि तिथे गेलो होतो . देऊळाची सुंदर तटबंदि आणि प्रत्येक महाद्वाराला दिलेली थोर योध्द्यांची नावे . धातुसंशोधक यंत्रातुन आत जाऊन मुख्य मंदिराच्या प्रांगणात प्रवेश करते झालो . एक मोठा घोळ्का ऊभा होता . रांग कुठुन सुरु होते असे विचारले तर हिच रांग म्हणुन ऊत्तर मिळाले . थोड्याच वेळात धक्काबुक्की , घुसाघुशी सारखे नेहमीचे रांगेतले नियम पाळायला लोकांची सुरुवात झाली . त्या मुळे तिथे असलेला पोलिस पिसाळ्ला . त्याने सगळ्यांना बडवायला सुरुवात केली . बायका , लहान मुले , म्हातारी माणसे सग्ळ्यांना त्याचा प्रसाद मिळाला . ह्या सगळ्याला कंटाळुन आम्ही त्या गदारोळातुन बाहेर पडलो आणि एका एल सी डी वर देवीचे थेट दर्शन होते तिथेच जाऊन नमस्कार केला . तेव्हडयात बाजुला ऊभा असणारा एक पुजारी सद्रुश्य माणुस आमच्या कडे आला आणि म्हणाला ३५० रु द्या थेट आत देऊळात नेऊन दर्शन देतो . हेच होते तेथील गे॑र व्यव्स्थेचे कारण . कळसाला आणी त्या माणसाला नमस्कार करुन खिन्न मनाने पंढरपुरच्या प्रवासाला निघालो . चारपाच वर्षांपूर्वी मी ज्या कंपनीत काम करायचो , त्या कंपनीने ऑस्ट्रेलिया मधली एक कंपनी acquire केली होती . माझा प्रोजेक्ट तसा मोठा होता . आणि भारतातून पुणे आणि बंगलोर अशा दोन ठिकाणच्या आणि एक आमच्याच कंपनीची ऑस्ट्रेलियातील एक अशा तीन teams काम करत होत्या . ऑस्ट्रेलियन team मध्ये स्वरूप नावाचा एक मराठी मुलगा होता . निंदेच्या सोयीसाठी त्याचे आडनाव देशपांडे म्हणू . नको आडनावाची तशी गरज पडणार नाही . त्याला स्वरूप म्हणूया . आणि तो देशपांडे आडनाव नसलेला पण महाराष्ट्रीय ब्राह्मण होता असे म्हणू . काटेसावरीच्या खोडावरील काटे दगडाने काढून कातकरी त्याचा पानात कात - सुपारीसारखा उपयोग करत असत . . . . . आणि सावरीचा कापूस गोधडी शिवताना त्यात वापरत . नव्या मुंबईत ही वृक्षसंपदा विपुल आहे . . . . कधी लक्ष जात नव्हतं . . . . . दिनेशदांनी सांगीतल्यावर वेडी बाभूळ काय हे समजलं . . पण इकडे वेडी बाभूळ म्हणून एका वेगळ्याच झाडाची ओळख आहे . मी लवकरच त्याचा फोटो टाकतो आहे . चित्र सुरेखच ! उभे काढले असते तर अधिक आवडले असते की नाही हे आत्ता नाही सांगता येणार . निवडक भागातले रंग छानच दिसत आहेत . याबद्दल अजून काही माहिती देता येईल का ? म्हणजे फोटोशॉप वापरले का ? अथवा फोटोशॉपमध्ये सिलेक्टिव कलरींग कसे केले असे . लग्न रजिस्टर करायचं ठरलं होतं , पुण्याच्या कुण्या शाळेच्या स्त्रीपुरोहित वैदिक पद्धतीनं लग्न लावणार होत्या . मला असल्या तपशीलात फार इंटरेस्टच नव्हता . पण या मागचं महत्वाचं कारण दोन्ही घरची आर्थिक परिस्थिती होती हे खरं . घेणं देणं असं काही नव्हते . कपडे ज्यांनी त्यांनी करायचे होते फक्त एकमेकांच्या पसंतीनं , हे कलम मी घुसवलेलं , अन्याच्या आडुन . त्याची कपड्यांची निवड माझ्याएवढीच अन्याला पण नापसंत होती . माझ्याच वयाचं त्या घरात कुणितरी असणं खुप फायद्याचं होतं माझ्यासाठी . महादेवकाकांच्या बरोबर आई चर्चा करत असताना मी पोहे करत होते , आणि एक एक अडचणी समजत होत्या . लग्न आमच्या घरासमोरच करायचं होतं , तरीपण मांडव , जेवणं , पाहुणे , ओळखीचे सगळं मिळुन खर्च ७० - ८० हजारात जाणार होता . पुन्हा आग्रहाचे आणि मानापानाचे आहेर करणं भाग होतं . आम्हां दोघींच्या लग्नासाठीच्या सोन्याची तयारी बाबांनी करुन ठेवलेली होती . साठवलेला पैसा पुरेसा पडणार नव्हताच , त्यामुळं पैशाची जुळवाजुळव कशी करायची ते ठरत होतं . काका , काहीतरी देणारच होते . कन्यादान तेच करणार होते ना , मामा काही आला नसता , आणि आला तरी आईला ते आवडलं नसतं . आयुष्य रोजच वेगवेगळे रंग उधळते त्या रंगांमधे आनंदाने रंगून तर बघा ! तसे जगायला काय ? कुत्रे - मांजरीही जगतात हो कधीतरी माणूस म्हणुन स्वतःच्या जगण्याचा उद्देश शोधून तर बघा ! कधी असेही जगून बघा . . . आलेच जरा " आवरून " . . त्या ऊत्तरावर मग अनेक युगे घुटमळायची त्यांचे सांत्वन करायला ही गर्दी जमायची मग लाँग ड्राईव्ह वर तुझ्या नजरेतून रस्ता शोधायचा गाडीच्या आरशांची अगदी अडगळ वाटायची तो एकच रस्ता तुझ्या खास आठवणीतला या प्रकल्पाविषयी अधिक माहिती देताना महाराष्ट्र एनर्जी डेव्हलपमेंट एजन्सीचे ( मेडा ) प्रकल्प अधिकारी ( सोलार ) सी . एम . देशपांडे यांनी राज्य शासनाने सौर ऊर्जा वापरातील मॉडेल शहर म्हणून कल्याण - डोंबिवली , ठाणे आणि नागपूर या तीन शहरांचे प्रस्ताव केंद्र सरकारकडे पाठविल्याचे सांगितले . या तीनही प्रस्तावांना मंजुरी मिळाली असून त्यातील नागपूर हे देशातील पहिले सौर शहर म्हणून विकसित होणार आहे . नागपूर शहरात पुन्हा वापरता येण्याजोग्या विजेचा अधिकाधिक वापर व्हावा यासाठी नागरिकांमध्ये जागृती निर्माण करण्यात येणार असून त्यासाठी सौर शहर सेल तयार करण्यात येणार आहे . येथील प्रकल्पासाठी नोडल एजन्सी म्हणून राज्याच्या वतीने मेडा काम पाहणार असून केंद्राच्या आराखडयाप्रमाणे अंमलबजावणी करण्यावर ती देखरेख करणार आहे . एसी शिवाय घर नाही कर्पेट शिवाय फ्लोअर नाही मोकळी जागा भरपूर आहे पण मुलांना खेळायला वाव नाही > बर्च वृक्षाच्या फांदीने स्वतःला जरा फटके द्यायचे असतात ! ! माझं अभिनय - मॉडेलिंगचं करियर नुकतंच उभारी घेऊ लागलं होतं . . . मे 2009 चा काळ होता तो . . मी तेव्हा कॅनडात होते . सकाळी रोजची कामं आटपत असताना मला घेरी आल्यासारखं वाटलं . आधी वाटलं , भास होतोय . नंतर 2 - 3 दिवस बरे गेले . पण पुन्हा डोळ्यांसमोर काळोखी आली . थोडा वेळ बसून राहिले . कशीबशी उभी राहिले तर पार गळून गेल्यासारखं वाटलं . माझी मीच समजूत काढली . . . फार एक्‍झर्शन होतंय . कामाचा ताण असावा . विश्रांती घेतली ; पण . . . छे . . . थकवा वाढतच गेला . भूकही मंदावली होती . डॅडींना याबाबत बोलले . तेही म्हणाले , " " वीकनेस किंवा अपुऱ्या झोपेने चक्कर येत असेल . . . तपासून घेऊ . ' ' लक्षणं ऐकल्यावर डॉक्‍टरांनी काही चाचण्या करण्यास सांगितल्या . थोडी औषधं घ्यावी लागतील , अशी मनाची तयारी करत मी डॉक्‍टरांना सामोरी गेले , तर जे समोर आलं ते विपरीतच . माझं आणि वडिलांचं भावविश्‍व क्षणात उद्‌ध्वस्त झालं . मला मल्टिपल मॉयोलोमा म्हणजेच बोनमॅरो कॅन्सर झाला होता . हाडांचा कॅन्सर . डॉक्‍टर म्हणत होते , हा रोग गंभीर असला तरी आपण लढा देऊ . मला पुढचं काही ऐकूच येत नव्हतं . थोड्या वेळाने डॅडींनी डॉक्‍टरांसमोरच मला मिठी मारली . मला म्हणाले , " " बेटा , मला पूर्ण खात्री आहे , तू यातून पूर्ण बरी होशील . ' ' त्या शब्दांनी खूप धीर आला . कॅन्सरशी झुंज द्यायची , असा निर्धार मी कॅन्सर म्हणजे काय हे कळण्याआधी माझ्याही नकळत करून टाकला . जून महिन्याच्या अखेरीस कॅन्सरचं निदान झालं आणि जुलै महिन्यात ट्रीटमेंटला सुरुवात झाली . कॅन्सर म्हणजे काय ते मला कळू लागलं . केमोथेरपी सुरू झाली आणि नरकयातना काय असतात याचा अनुभव आला . इंजेक्‍शन्सच्या माऱ्यामुळे माझ्या सर्वांगाची प्रचंड आग होत असे . झोप येणं साफ बंद झालं होतं . एकसारखं डोळ्यांमधून पाणी वाहत असे . भूक मंदावली होती . डोळे लाल व्हायचे . मी ज्याच्या - त्याच्यावर चिडू लागले होते . डॅडींना तर त्या काळात मी चिडचिड करून जीव नकोसा केला होता . आता वाटतं , कसं सहन केलं असेल त्यांनी ? शरीर अक्षरश : हाडांचा सापळा बनलं . सकाळी माझ्या डोक्‍याखालची उशी , माझी चादर , माझा टॉवेल माझ्या झडलेल्या रेशमी केसांनी भरून गेलेला असे . अवघ्या 3 - 4 महिन्यांत मी माझी मलाच ओळखू येईनाशी झाले . डॅडींनी हॉस्पिटलच्या रूममधले आरसे काढून टाकले होते , तरीही मला माझ्या चेहऱ्याची उतरती रया कळून चुकली होती . ढसाढसा रडत मी डॅडींना विचारायचे , " व्हाय धिस हॅपन्ड टु मी ? मलाच का ? ' ' ते मला आधार द्यायचे . " बेटा , डोन्ट वरी . . टुमारो इज योर्स . . . बिलीव्ह इन गॉड . . . ' या आजारपणाच्या काळातच " कुकिंग विथ स्टेला ' या माझ्या इंग्रजी चित्रपटाचा प्रिमियर कॅनडात होता . माझ्यात नवी ऊर्जा निर्माण व्हावी यासाठी डॉक्‍टरांच्या सल्ल्याने मला डॅडी या समारंभाला घेऊन गेले . तो इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हलचाही प्रीमियर होता . चेहऱ्यावर उसनं अवसान आणून मी डॅडींचा हात धरून तिथे पोहोचले खरी ; पण मला तिथे बहुतेकांनी ओळखलं नाही . माझ्या नावाचा पुकारा झाला , पण मी तिथे असूनही कुणाचं माझ्याकडे लक्षही गेलं नाही . माझ्या दु : खाचा , भावनांचा कडेलोट होता तो . मला कुणी ओळखलं नाही , हे दु : मला तेव्हा कॅन्सरच्या यातनांपेक्षाही भयंकर वाटलं . केवळ डॅडी माझ्यासोबत होते म्हणून मी कोणताही टोकाचा निर्णय घेण्यापासून बचावले . काहीही बोलता माझ्या डॅडींनी मला फक्त थोपटलं . त्यांचा आश्‍वासक स्पर्श माझं सांत्वन करण्यासाठी धडपडत होता . कॅनडामध्ये माझ्यावर कॅन्सरचे उपचार चालले होते . थोडंसं बरं वाटलं की डॉक्‍टरांच्या सल्ल्यानुसार मी भारतात येत असे . इथल्या नद्या , इथली शांतता , लोकांचं निर्व्याज प्रेम . . . हिमालय , गंगा , गंगोत्री . . . राहून राहून माझ्या मनात आठवणींचा फेर दाटत असे . मी विपश्‍यना शिकले . आपल्या दु : खावर मात कशी करावी हे हळूहळू मला समजत गेलं . कॅनडा असो , अमेरिका असो किंवा भारत , मला सेलेब्रिटी स्टेटसची सवय होती . कॅन्सरनंतर आता मला डॉक्‍टर्स आणि माझे डॅडीच ओळखू शकत होते . माझ्यावर शक्‍य ते सर्व उपचार सुरू होते . आणखी एक प्रयत्न म्हणून कॅनडा आणि भारतातल्या डॉक्‍टरांच्या टीमने माझ्या मासिक स्रावाच्या पेशींवर प्रक्रिया करून त्याआधारे उपचारांना सुरुवात केली , आणि अक्षरश : चमत्कार झाला . माझ्या तब्येतीत झपाट्याने फरक पडू लागला . मी जगेन , पुन्हा पूर्ववत होईन , असा विश्‍वास मला या उपचारांनी दिला . आज मी कॅन्सरमधून पूर्णत : बाहेर पडले आहे . हॉलिवुडचे दोन चित्रपट आणि टीव्ही सीरियलही मी साइन केलेली आहे . आता नव्या दृष्टीने जगाकडे पाहते आहे . भारतात लाइफसेल उपचारांची सुरुवात लाइफसेल इंटरनॅशनलचे प्रेसिडेन्ट डॉक्‍टर मयूर अभाया यांनी केली . आपल्या भारतात गेली अनेक शतकं स्त्रीच्या मासिक पाळीच्या रक्ताला अशुद्ध ठरवून तिला महिन्यातले 4 - 5 दिवस अक्षरश : वाळीत टाकलं जातं , तिला अपवित्र मानलं जातं . हेच तथाकथित अशुद्ध - अपवित्र रक्त माझ्यासाठी संजीवनी ठरलं . हे नवं संशोधन सध्या महाग आहे , त्यामुळे ते सर्वसामान्य महिलांना उपयोगी पडण्यासाठी वेळ लागेल . पण महिलांनी किमान मासिक पाळीला अपवित्र मानणं सोडून दिलं पाहिजे . माझ्यावर ज्या पद्धतीने उपचार झाले ती पद्धत तळागाळातल्या महिलांपर्यंत पोचावी आणि मासिक पाळीमुळे त्यांना सोसावा लागणारा अपमान , दुय्यम दर्जा कमी व्हावा यासाठी प्रयत्न , हे आता माझं मिशन बनलं आहे . अर्ध्या वाटेत आठवण झाली , खुंटीवर हार राहिला , तेंव्हा उभयता परत गेली . घर नाही , दार नाही , शिपाई नाहीत , प्यादे नाहीत , दासी नाहीत , बटकी नाहीत , एक वेळूचे बेट आहे , तिथे हार पडला आहे . हार उचलून गळ्यात घातला . पण एक गोष्ट मात्र खरी . . . . . जेव्हा आपले मन त्या रेषांच्या बाहेर पाऊल टाकते , तेव्हा आपण बेचैन होतो , सैरभैर होतो . त्यावेळी जर आपली दृष्टी एखाद्या सुंदर वस्तूवर पडली की मन जरा ताळ्यावर येऊ लागते . मग ती कुठलीही असो . एखादे सुंदर फूल , हिरवागार डोंगर , एखाद्या नदीचा शांत रम्य किनारा किंवा एखादी सुंदर स्त्री . . . . आणि ती जर तुमची सखी असेल आणि तिच्या हातून जर मद्य मिळणार असेल तर प्रश्नच मिटला . . . . . म्हणून खय्याम म्हणतो - लग्नानंतर निर्माण झालेला बेबनाव १७ वषेर् उलटूनही कायम असल्याने काडीमोडाची कैफियत घेऊन आलेल्या जोडप्याला सुप्रीम कोर्टाच्या सुटीकालीन खंडपीठाने कायदेशीर ' आदेश ' देऊन ' निकाल ' देता एखाद्या कौन्सिलरप्रमाणे सल्ला दिला . कायद्याची रुक्ष भाषा वापरता हलकीफुलकी विधाने करत खंडपीठातील न्या . मार्कंडेय कटजू आणि दीपक वर्मा यांनी सुनावणी घेतली . ) एकापेक्षा अधीक लोकांना एकाच वेळी एकच पत्र पाठवण्याची सोय . ) आलेले संदेश वेगवेगळ्या कप्प्यात हलवण्याची सोय . ) कप्पा व्यवस्थापन अधिक सोईस्कर . ) कुठल्याही सदस्याकडून व्य . नि . स्विकारण्याची अथवा नस्विकारण्याची मुभा . ) वारंवार वापरले जाणार्‍या व्यक्तिंची सूची . ) अनेक संदेशांपैकी वाचलेले , वाचलेले अशी गाळणी लावून हवे ते संदेश निवडण्याची मुभा . ) संदेश वाचलेले किंवा वाचलेले अशी नोंद करण्याची सोय . ) नवीन सुबक ठेवण . ) आपण कुठल्या कप्प्यात किती संदेश साठवलेले आहेत त्याची संख्या सहज दिसते . वरच्या पातळीवरचा भयानक भ्रष्टाचार थंडावला की लोकांची ही जी प्रत्यक्ष - अप्रत्यक्ष पिळवणुक चालली आहे ती आपोआप थांबेल . आज ज्या गोष्टीसाठी १० रुपये खर्च करायला लागत आहेत त्यासाठी रुपये खर्च करायला लागले की हा भ्र्ष्टाचार कमी होइलच . त्यामुळे त्यासाठी वेगळे आंदोलन करायची गरज नाही बरंच काही लिहल्यामुळे , बरेच संदर्भ दिल्यामुळे मला नक्की काय सांगायचं आहे ते माझ्या स्वतःच्या शब्दात कदाचित उतरलं नसल्याची शक्यता नाकारता येत नाही . तेंव्हा यापुढे कुणीहि घराबाहेर येताना कपडे घालायचे नाहीत , जवळ पिशव्या , . काही बाळगायच्या नाहीत . तसेच नेहेमी हात वर करून , मूठ उघडून रहायचे , म्हणजे मुठीत पिस्तुल लपवलेले नाही याची खात्री पटेल . हे सगळ वाचाल कि कळत बघता बघता ' राजसाहेब ' हे नाव किती मोठ झाल आहे . . . ! ! ! ! वकिल् - मग तसं करा . जा वरच्या कोर्टात जा , वाट्टेल ते करा त्याचा माझा काही पण सम्बन्ध नाही जो पर्यन्त तिथे मी त्यान्चा वकिल नाही तो पर्यन्त . झालं तर . मग मला कशाला म्हणताय ? पुणे - गणपती बाप्पा हे सर्वांचेच श्रद्धास्थान . त्यामुळे त्याच्याशी निगडित कोणताही कार्यक्रम असला , की भाविक आवर्जून गर्दी करतात . असाच अनुभव & nbsp शुकवारी ( ता . २२ ) & nbsp श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई गणपती मंदिरात आला . निमित्त होते " मोगरा महोत्सवा ' चे . श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई गणपती मंदिर ट्रस्टतर्फे हा महोत्सव मोठ्या उत्साहात साजरा करण्यात आला . त्याअंतर्गत केवळ मोगराच नव्हे , तर इतर अनेक 50 लाखाहून अधिक फुलांची आरास करण्यात आली होती . ( हा मोगरा महोत्सव पाहण्यासाठी क्‍लिक करा www . esakal . com वर ) मंदिराच्या सभामंडपातील मोगऱ्याचे भव्य झुंबर सर्वांचेच लक्ष वेधून घेत होते . तर , मंदिराचा गाभाराही विविध फुलांनी आकर्षकरीत्या सजविण्यात आला होता . मोगऱ्यापासून तयार करण्यात आलेला मुकुट केवळ अप्रतिम असाच होता . त्याचबरोबर मंदिराच्या सर्व खिडक्‍या , दारे फुलांच्या माळांनी सुशोभित केली होती . मंदिराला करण्यात आलेली सजावट तसेच त्याच्या सुवासाने भाविकांची पावले मंदिराच्या दिशेने आपोआप वळत होती . फुलांचे व्यापारी सुभाष सरपाळे यांनी या सजावटीची जबाबदारी लीलया पेलली . जपानमधल्या जुन्या डायर्‍या बाहेर काढलेल्या दिसतायत ! प्रवासाचे वर्णन आवडले . अजून लिही . सकाळ दुपार संध्याकाळ कवितेशी तुझा खेळ तुझ्यापाई आम्हा सर्वांना लागायच वेड " येड्या , र्‍होन्या , प्रायोगिक नाटकात काम करणे याला थिएट्र करणे असं म्हणतात . . . तो प्रायोगिक नाटकात कामं करतो . प्रायोगिक नाटक फ़ार भारी असतं नुसतं नाटकात काम करणं आणि प्रायोगिक नाटकात काम करणं यात फ़ार फ़रक आहे , " बंक्यानं माहिती दिली . त्याने मुंबईला सुद्धा प्रायोगिक नाटकं पाहिली आहेत . . बंक्या भारी आहे . शिवाय त्यात हसाहशी नसते भरत जाधवच्या नाटकासारखी , रडारडही नसते फ़ारशी , असंही मला कळालं . . . मग अस्तं तरी काय ? गाणी , नाच वगैरे अस्तात काय ? " डिपेन्ड्स " बंक्या म्हणाला . . . म्हणजे काय देव जाणे . प्रायोगिक नाटक पाहणं म्हणजे व्यामिश्र आणि विचक्षण अनुभूती घेणं असतं , असंही त्यानं एका लेखात वाचलं होतं . . . म्हणजे काहीतरी लै भारी असणार इतकंच मला कळलं . . अवांतर : अश्याच शेवटच्या दोन ओळींची एक आठवण . . ही सूक्ते तर्कशुद्ध नसून कविप्रतिभेचा आविष्कार आहेत असे काहीजणांचे मत आहे . मी स्वतः हे नाटक किंवा हा चित्रपट बघितलेला नाही . " बघितलेच पाहिजे " यादीत आणखी एक ओळ . . . तर मी सांगत होतो त्या खंडप्राय देशातील तरुणांना भडकावणार्‍या एका म्हातार्‍याची गोष्ट . तेव्हा त्या खंडप्राय देशात सभ्यता आणि सुसंस्कृतपणा यांचा अर्क असलेले महान ब्रिटिश वंशीय लोक राज्य करत असत . कुठलेही चांगले काम करायचे म्हटले की त्याला विरोध हा असतोच . त्यात ही त्या खंडप्राय देशातले बुरसटलेल्या विचारांचे लोक असल्यावर काय विचारता ? त्यांनी अगदी पणच केला की हे सभ्य लोक त्या देशात नकोच नको . पण असे केवळ नको म्हणुन कसे चालेल . तुम्ही इथे राहू नका असे सांगितले तरी मागासलेल्या देशांना सुधरवण्याचे असिधारा व्रत घेतलेले ब्रिटिश आपली एका दैवी कामगिरीसाठी नेमणूक झाली आहे हे जाणून होते . त्यांनी दुर्लक्ष केले . पण जेव्हा काही मंडळी जास्तच आगाउपणा करायला लागले तेव्हा त्यांना योग्य ते शासन त्यांनी केले . पण म्हणतात ना कुत्र्याचे शेपुट वाकडे ते वाकडेच ! कुणीच सुधारायचे नावच घेत नव्हते . मात्र काही काही जण फार चांगले काम करत असत . सभ्य आणि सुसंस्कृत ब्रिटिशांनी त्यांच्या कामगिरीची योग्य दखल घेऊन त्यांना रावबहादूर वगैरे पदव्या दिल्या . इनाम दिले . ज्यांनी कसुर केली त्यांना शिक्षा केली . अशाच शिक्षांमधे एक होती जालीयानवाला बागेत केलेली शिक्षा . तिथे किती जणांना शिक्षा केली हे इतिहास संशोधक सांगतीलच पण आपल्याला सध्या त्याच्याशी देणे घेणे नाही . आपण आपली म्हातार्‍याची गोष्ट चालू ठेवू . काय छान , रेखाटल्या आहेस मुलांच्या भावना . मला माहित आहे ही संस्था . ही संस्था खरच खूप मोठ्ठी सेवा करते आहे समाजाची . सुरवातीस म्हणलेले गायीसंदर्भातील सावरकरांचे विचार वाचताना हसायला देखील येते आणि त्यातील मुद्दा देखील समजतो : महाराष्ट्रातल्या काही मोजक्या जिल्ह्यात असे प्रकार खुप घडतात > > > हो ३५ पैकी साडे चौतीस ~ ! तुमचीच नाही , आमची पण वाचतो ! इतरांच्या खरडवह्या वाचायला वेळ नाही पण एकंदरीत पानेच्या पाने सर्वत्र भरलेली दिसतात म्हणून ही कल्पना सुचली ! अरेरे फार वाईट झाले . . शेवटी शेवटी तर फारच वाईट झाले हैदराबाद - तेलगू हिंदी चित्रपटांमध्ये नकारात्मक भूमिका साकारणारे अभिनेते रामी रेड्डी यांचे आज ( गुरुवार ) मूत्रपिंडाच्या आजाराने निधन झाले . ते ५२ वर्षांचे होते . रेड्डी यांच्यावर गेल्या दोन आठवड्यांपासून येथील खासगी रुग्णालयात उपचार सुरू होते . उपचारादरम्यान आज सकाळी अकरा वाजता त्यांचे निधन झाले . त्यांच्या मागे दोन मुली एक मुलगा आहे . रेड्डी यांनी १९९० मध्ये " अंकुसम ' या चित्रपटाद्वारे तेलगू चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केले होते . तेलगू , तमीळ , कन्नड , हिंदी , मल्याळम अशा विविध भाषांमधील एकूण २५० चित्रपटांमध्ये नकारात्मक भूमिका साकारल्या होत्या . फारच लाज निघालेली असल्याने , कदाचीत काहीतरी होईलही . आजच्या बातमीप्रमाणे हसन अली बेकायदेशीर शस्त्रांच्या व्यापारात पण गुंतलेला होता . असे एकटेच गुंतणे शक्य असते असे वाटत नाही . मनोकायिक आजार हे त्याचेच दर्शनीय उप - अंग आहे . मनाच्या चलबिचलेचा आपल्या शरीरावर परिणाम होत असतो . वर बिरुटे साहेबांनी हात - पाय गळणे . लक्षणे सांगीतलीच आहेत . अजून काही लक्षणे म्हणजे , पाठित दुखणे , सर्दी , खोकला , पित्त , झोप उडणे - अती झोप येणे , थकवा आणि व्यक्तीसपेक्ष असे अजून कितीतरी . त्यात व्यसधानिता हा सुद्धा फार समाजाला ग्रासून राहिलेला प्रकार मोडतो . यावर समुपदेशन आणि औषधे तसेच आसपासच्या माणसांची योग्य वागणूक सुखकारक बदल घडवू शकतात हे आपण जाणतोच . श्रुती म्हणजे ऐकलेले . ऐकीव परंपरांमधिल माहिती . स्मृती म्हणजे ही माहिती डोक्यात साठवून ठेवणे . पूर्वजांच्या खांद्यावर चढूनच जगाकडे पाहावे लागेल . स्वतः सारे पाहावे एवढी आपली उंची नाही : ) शांततेचा पुरस्कार - पेप्सीकोला कंपनीने फिलीपिन्समधे कोट्याधिश करण्यासाठी जाहीर केलेल्या स्पर्धेत चुकीचा नंबर विजेता म्हणून जाहीर केल्याने , जवळपास लाख आशावादी ( की आशाळभूत ? ) स्पर्धक त्यांच्यातील मतभेद विसरून एक झाले ! वरल्या पयल्या कडव्यात आताच्या जमान्यातल्या सैनिकांसाठी ' बंदूक ' हा शबूद वापराया हारकत न्हायी . भाई जी अद्भुत ! ! सुख ' समृद्धि आपके अंगना झिलमिलाएँ , दीपक अमन के चारों दिशाओं में जगमगाएँ खुशियाँ आपके द्वार पर आकर खुशी मनाएँ . . दीपावली पर्व की आपको ढेरों मंगलकामनाएँ ! - समीर लाल ' समीर नाशिक - जिल्ह्यात पंचवटीतील श्री काळाराम मंदिर , इगतपुरी , उत्तमनगर , भोसला मिलीटरी स्कूल , नाशिक रोड , गंगापूर रोड , म्हसरूळ येथील बेलदारवाडी , रामाचे पिंपळस , कोपरगाव , इत्यादी दहा ठिकाणी गणवेषामुळे एक तर्‍हेची बांधिलकी मुलावर येते असे मला वाटते . लहानवयापासून एका चाकोरित राहण्याची , चौकटीमध्येच वावरण्याची वृत्ती तयार करायला गणवेष हातभार लावतो असे मला वाटते . महाविद्यालयात गेल्यावर गणवेष नसतो ( अपवाद वगळुन ) तर तेव्हा आपण स्वतंत्र आहोत अशी भावना माझ्या तरी मनात येत असे . शाळेत त्या एकसारख्या कपड्यात सर्वांना रोज पाहून मला तरी आपण कोंडवाड्यात सक्तीने आहोत असेच वाटत असे . कपड्यांचा आणि अश्या स्वतंत्र - परतंत्र वाटण्याचा संबंध आहे असे तुम्हास वाटते का ? इथल्या बहुतेक फार्मवर असतो तसा ब्रिटिशकालीन अँबियन्स जपलेला असतो . खूप विस्तीर्ण आवार आहे याचे . इथे शहामृगांची पैदास केली जाते . साधारण महिन्याचे पक्षी खाण्यासाठी वापरतात . त्याचे मांस २५०० रुपये किलो या दराने विकले जाते . नानबा , मॄ म्हणतेय तशी तू मुरलेली माबोकर दिसते आहेस . मस्त लिहिलंयस जुन्या हितगुजवर जशा मुखपृष्ठावर मागील - किंवा दिवसात झालेले लिखाण बघण्यासाठी लिंक होत्या तसे नवीन हितगुजवर काय आहे ? सध्या फक्त गुलमोहरवरचे आणि रंगीबेरंगीवरचे लिखाण तसे बघता येते . विषयानुसार झालेले लेखन बघण्यासाठी तशी सोय नाही . ती करता येईल का ? कधी कधी " तू काय बुवा , अभिजात संगीतवाला . त्यातून साक्षात भीमण्णांचा शिष्य . . ! " अशीही माझी टिंगल करायची . . मी बांधलेल्या बंदिशी अगदी आवर्जून ऐकायची , मनमोकळी दाद द्यायची ! सुवासिनी चित्रपटात ' आज मोरे मन . . ' ही तोडीतली बंदिश अण्णांनी आणि ललीमावशींनी मिळून गायली आहे . . काही कारणाने अण्णा बरेच उशिरा आले , मग कसं रेकॉर्डिंग केलं , बाबूजींच्या सूचना काय होत्या . . अश्या अनेक आठवणीत ललीमावशी रमून जायची . . " तू पुण्यालाच राहायला का जात नाहीस ? म्हणजे भीमण्णा तुला अगदी सकाळ - संध्याकाळ गाण्याची तालीम देतील . . मी सांगेन त्यांना ! " असं म्हणायची ! ( व्याकरणाच्या नियमातून कधीच ऐकलेले शब्द कधीकधी तयार होतात त्याबद्दल चर्चा ) नवी दिल्ली - & nbsp आदर्श प्रकरणी माजी मुख्यमंत्री अशोक चव्हाण यांनी सदनिका घेण्यासाठी पोलिस अधिकाऱ्याकडून पैसे घेतल्याचा आरोप " सीबीआय ' ने ठेवला आहे . या प्रकाराबद्दल तपास सुरू असल्याचे सांगत कॉंग्रेसने चव्हाण यांच्यापासून अंतर राखले आहे . कॉंग्रेस प्रवक्ते अभिषेक मनू सिंघवी म्हणाले , की चव्हाण यांच्यावरील आरोप हे तपास सुरू असताना आले आहेत . त्यावर पक्षाला काहीही बोलायचे नाही . ही आरोपवजा माहिती तपास करणाऱ्या अधिकाऱ्यांनी नोंदविली आहे . अर्थात , ती निर्विवाद सत्य मानत येणार नाही आणि ती आपण फेटाळतही नाही . ही माहिती आरोपपत्राचा भाग बनेल किंवा नाही हे संबंधित अधिकाऱ्यावर अवलंबून आहे . त्यानंतरच त्यावर बोलणे योग्य ठरेल , असे सांगत सिंघवी यांनी अधिक बोलण्याचे टाळले . मी : ' ती ' माझा फोन का कट करते ? काही प्रॉब्लेम आहे का ? तीची मैत्रिण : नाही . प्रॉब्लेम काहीच नाही . पण तिच्या घरच्यांना तिने मुलांशी बोललेले आवडत नाही . मी : काय ? ? ? ? ? ? ( मी अवाकच ! ! ! ! ! ! ! ) तीची मैत्रिण : पण खरंच हेच कारण आहे . मी : मग वर्गातली मुले वगैरे तिच्याशी बोलतात हे सुद्धा माहित नाही ? तीची मैत्रिण : अगदी मोजून मुलांची नावे घरात माहित आहेत . मी : असं का ? तीची मैत्रिण : असंच ते . तिने स्वत : भोवती एक अनामिक वर्तुळ आखून घेतलंय ज्याच्या बाहेर ती कधी विचारच करत नाही . मी अनेकदा तिला त्यातून बाहेर पाडायचा प्रयत्न केला आहे . पण ती काही बधत नाही . मी : बोंबला . समजा एखाद्या मुलावर तिचे प्रेम बसले तर ? ? ? ? ? ? ? ( माझा एक सहज प्रश्न ) तीची मैत्रिण : शक्यच नाही . तसं होणंच शक्य नाही . मी : समजा एखाद्या मुलाचे तिच्यावर प्रेम बसले तर ? तीची मैत्रिण : ती नक्कीच नाही म्हणेल . प्रेम , स्वातंत्र्य , मोकळेपणा या गोष्टी तिच्या गावीच नाहीत . समाजात मिळून मिसळून राहणे हे तिला माहितच नाही . वाटलं तर खूप काही बोलत बसेल ; नाहीतर अजिबातच बोलणार नाही . मी : मग तिच्या नवर्‍याबद्दल तरी काय अपेक्षा आहेत ? ( माझे फक्त कुतुहल ) तीची मैत्रिण : काही नाही . फक्त तिची काळजी घेणे आणि तिला महत्त्व देणे . . . . . . . . माझं बोलणंच खुंटलं . . . . . . . . . . . . . . आज २१व्या शतकात मुलींवर अशी बंधने सुशिक्षित समाजाही घालत आहे हे ऐकून मला गलबलून आले . हा एक सामाजिक प्रश्न असू शकतो . सागर म्हणतो , या मिलनाच्या रात्री , ती " ते " आता साकी झाले आहेत , यावेळी शपत , या अवस्थेत , मला कोणीतरी बघायला पाहिजे . . . . संपुर्ण तयार झाल्याशिवाय उर्वरीत कथा प्रकाशित करण्याच्या आपल्या निर्णयासाठी त्रिवार अभिनंदन . तो सावकाश पण पुर्ण येऊ द्यात . हाफ राईस दाल मारके नसल्या मुळे " ऊपासमार " होते आहे > > > > खरोखर खुप भुक लागलीय . . . वृत्तांत आणी फोटो उत्तमच . . . तुमचां दोघांचाय आमंत्रण / निमंत्रण मिळालेलां व्हतां . . . एक तर आदल्या दिवशी मी ' नि शा ' होतय , आणि तेतूर परत संपूर्ण रात्र ' नेटवर्क ' बरोबर माझी एकट्याचीच लढाई सुरु व्हती . तब्बल ४० तास काम करुन घराकडे गेलेलय . म्हणान तुमका दोघांका साधो रीप्लाय देखील देवक नाय . . . नायडू आपल्या उतार वयातही सुदृढ होते आणि चांगली फटकेबाजी द्रुत गोलंदाजी करायचे . त्या दौर्‍यातील एका महत्त्वाच्या सामन्यात त्यांनी एक दमदार शतकही ठोकले होते . खरे म्हणजे फक्त क्रिकेटचा विचार केला असता , तर नायडूच पहिल्यापासून कर्णधार व्ह्यायला हवे होते . परंतु त्या काळात भारतीय क्रिकेटवर राजे , नबाब आणि ब्रिटिश अधिकार्‍यांची सत्ता होती . नायडू कप्तान झाले तरी संघातल्या कटकटी मात्र थांबल्या नाहीत . त्यांचे नाव कप्तानपदी पाहिल्याबरोबर संघातील काही खेळाडूंनी बंड पुकारले . सैन्यात बरेच आयुष्य काढल्यामुळे नायडू कडक शिस्तिचे आणि व्यायामप्रेमी होते . ते सकाळ संध्याकाळ व्यायाम आणि रोज मैदानावर भरपूर प्रॅक्टिस करायची या दोन गोष्टींवर भर द्यायचे , त्यामुळे काही लाडावलेल्या खेळाडूंना ते आवडत नव्हते . सामन्याच्या आदल्या रात्री त्यांनी पोरबंदरच्या महाराजांच्या हॉटेलमधील खोलीचे दार ठोठावले आणि त्यांना उठवून बरेच खेळाडू नायडूंच्या हाताखाली खेळायला तयार नाहीत त्यामुळे सामना रद्द करायला हवा असे सांगितले . बिचारे महाराज घाबरले आणि त्यांनी बोर्डाला फोन केला सामना रद्द करायचा आपला निर्णय जाहीर केला . सुदैवाने बोर्डाच्या सदस्यांनी त्यांचा निर्णय धुडकावून दिला आणि सामना वेळेवर सुरु व्हायलाच हवा असा महाराजांना ठासून दम भरला . या सार्‍या गोंधळानंतर दुसरे दिवशी सारे खेळाडू ( त्यापैकी काही अक्षरश : डोळे चोळत ) मैदानावर , उशीरा का होईना पण हजर झाले . चर्चेचा दुसरा टप्पा : आधीच्या टप्प्यावर आपण ' समाजमनाची घडवणूक ' होताना - - समाजाच्या परंपरांचे पालन करता याव्या यासाठी , - समाजात राहतो तेंव्हा त्या समाजाशी भविश्यात व्यवहार करणे सुलभ होण्यासाठी भाशा बोलणे , लिहीणे शिकतो . ह्या दोन गोश्टी समोर आल्या . ( मराठी ) ' समाजाची घडवणूक ' होण्यासाठी हे दोन मुलाधार समजावेत का ? You are here मरणांनी मारिले कितीदां आशेला तरीही सुटला छंद तुझा / मरणांनी मारिले कितीदां आशेला तरीही सुटला छंद तुझा राष्ट्रव्रत घेतल्याने काय होईल ? - आपली चित्तशुद्धी होईल . मानसिक प्रगल्भतेच्या अजुन वरच्या श्रेणीत आपण सहजच पदार्पण करु शकाल . आपण जर ही सुत्र तंतोतंत नेहमी पाळत गेलो तर आपोआपच आपले एक वेगळे अस्तित्व तयार होईल . बाकीची लोकं आपल्याला ओळखतील आपला आदर्श पुढे ठेवुन आपल्या सारखे वागायचा प्रयत्न करायला लागतील . आपल्या आचरणानी मग सांघिक शक्तिचा प्रत्यय येईल जी आपल्या राष्ट्राला पोषक ठरेल . राष्ट्रव्रत घेतले नाही तर काय होईल ? काही नाही , आपले आयुष्य तसेच पुढे रेटत राहील बिनार्थाचे , रडत कुढत . आपल्या धर्मावर , आपल्या राष्ट्रावर विश्वास असेल तर आपण राष्ट्रव्रती होऊ शकता . प्रसिद्ध ब्रिटीश सेनानी फिल्ड मार्शल फिलिप चेटवुडच्या शब्दात थोडा बदल करुन राष्ट्रव्रती कसा असावा हे थोडक्यात सांगतो - गैरसमज नाही पण पचका झाला . जसा तो आमचे पूर्वज महानमध्ये झाला होता . व्यक्तिगत सूड वगैरे तेथूनच उद्भवले आहेत . असो . आता तुम्ही नाही म्हणाल . मी हो म्हणेन तेव्हा माझ्याकडून पूर्णविराम . आशु अरे तो हट्ट त्या वेळेसच्या संस्कृतीचा , समाजाचा होता . जसे राजे तसे राज्य , जसे बादशहा तसा त्यांचा दरबार आणि तसाच त्यांचा पोशाख . त्या काळात ज्या त्या विशिष्ट समाजाने आत्मसात केलेले बदल होते ते . काळ बदलत गेला तशी सत्ता बदलत गेली आणि ग्लोबल विचारांच्या अनुशंघाने क्रांतीही होत गेली . अत्ताही तेच होते आहे . त्यावेळी पुरषांचे सुद्धा टिपिकल पेहराव होतेच कि . आपले लिखाण मी वाचतो आणि आवडते . मला ते वाचताना " goodnewsindia . com " सारख्या संकेत स्थळाची आठवण होते , कारण तेथेही भारतात चालू असलेल्या चांगल्या गोष्टींची माहीती वाचायला मिळते . आपण येथे हे लिखाण करावे असे नक्कीच वाटते , पण तरी देखील काही सुचवावेसे वाटते , यात टिका नाही , व्यक्तीगत तर नाहीच नाही , पण हे काम चांगले असल्याने सुधारणा सुचवणे हा प्रामाणीक उद्देश नक्कीच आहे . यातील काही विचार इतरांनीही इतर आणि या ठीकाणी मांडलेले आहेतच , त्यामुळे विषयाला धरून संकलन केले आहे असेही म्हणू शकता . आपण हे वाचाल आणि आपले यावरील विचार उपक्रमींसमोर मांडाल अशी आशा करतो . : कॉलेज जीवन खड्तर होते . आर्थिक ओढातणीमुळे पुस्तके नाहीत मग लायब्ररीत स्ट्डी , बसचे पैसे वाचवायचे म्हणून सायकल वापरायची . त्यामुळे भुक आणि मग ती मारायची म्हणून चहा - सिगारेट किंवा शेंगदाणे ! परिस्थितीची चीड यायची . त्यामुळे आयुष्याला कडवट्पणा यायचा आणि मग पैसा कसा मिळवायचा या एकाच विषयावर मन केंद्रित व्हायचे . त्यामुळे सहाजिक्च अभ्यासाला चाट . कसंबसं पास व्हायचं . वर्गातील हुशार मुले , मित्र हळहळयाचे - ' चांगला मुलगा वाया जाणार की काय ? ' त्यांना काय माहीत पोटात काय जळत असायचं ? भूक किती वाईट हे अनुभवाविणा कसं कळणार ? आणि त्या सर्वांना हे सारं कोण समजावणार ? पुणे - देशाच्या औद्योगिक उत्पादनात 21 टक्के योगदान देणाऱ्या महाराष्ट्राचा यापुढील विकास पायाभूत सुविधांच्या उपलब्धतेवर अवलंबून असून त्यासाठी सरकार आणि खासगी क्षेत्राच्या सहकार्याखेरीज ( पब्लिक प्रायव्हेट पार्टनरशिप ) पर्याय नाही . त्यामुळे विकासाची गती कायम ठेवण्यासाठी या प्रक्रियेला वेग देणे गरजेचे आहे , असे कॉन्फेडरेशन ऑफ इंडियन इंडस्ट्रीज ( सीआयआय ) आणि दलॉय या संस्थांनी केलेल्या पाहणीत स्पष्ट झाले आहे . या विषयातील तज्ज्ञांनीही निधी उभारणीसाठी खासगी क्षेत्राच्या सहकार्याचाच पर्याय उत्तम असल्याचे नमूद केले आहे . राज्यातील महत्त्वाच्या शहरांत बांधा वापरा हस्तांतरित करा ( बीओटी ) या तत्त्वावर आधारित टोल आकारून जी महामार्गांची उभारणी झाली , त्यामुळे विकासाला वेग मिळाला असला तरी गुजरातच्या तुलनेत राज्य पिछाडीवर आहे , असेही या अहवालात म्हटले आहे . राज्याचा विकासदर गेली काही वर्षे दहा टक्केच राहिला आहे . तो वाढण्यासाठी रस्ते , वीजप्रकल्प , शाळा यांची वेगाने उभारणी गरजेची आहे . राज्याची 58 टक्के लोकसंख्या ग्रामीण भागात असल्याने त्यांच्यापर्यंत पोचण्यासाठी पायाभूत सुविधांची अत्यंत आवश्‍यकता आहे . ती पूर्ण करण्यासाठी लागणारा निधी उभारण्यासाठी राज्याच्या तिजोरीवर भार टाकण्यापेक्षा खासगी क्षेत्राच्या सहकार्याने तो उभारल्यास तंत्रज्ञान , कुशल मनुष्यबळ याचेही फायदे मिळतील असे अहवालात म्हटले आहे . एखाद्या रस्त्याची , पुलाची उभारणी केल्यानंतर त्यासाठी जी गुंतवणूक खासगी उद्योगांनी केलेली आहे , ती वसूल करण्यासाठी टोलआकारणी अनिवार्य असल्याने , भावनिक दृष्ट्या त्याला विरोध करणे व्यवहार्य नाही . एखाद्या विमानतळाच्या उभारणीने जी रोजगाराची संधी मिळणार आहे , तिचा फायदा राज्यालाच होणार आहे , हेही विरोध करणाऱ्यांनी ध्यानात घ्यायला हवे . महाराष्ट्राचा दुसरा क्रमांक पीपीपीनुसार महाराष्ट्रात आतापर्यंत 12 , 498 कोटी रुपयांची गुंतवणूक झालेली असून , राज्याचा देशात दुसरा क्रमांक आहे . अकराव्या पंचवार्षिक योजनेनुसार देशात पायाभूत सुविधांच्या उभारणीसाठी 500 अब्ज डॉलर गुंतवणूक अपेक्षित असून , त्यातील 30 टक्के खासगी क्षेत्राकडून येणार आहे . याबाबत प्रतिक्रिया व्यक्त करताना भांडवली बाजाराचे विश्‍लेषक भरत फाटक यांनी सांगितले , की केंद्र सरकार पायाभूत सुविधांच्या उभारणीसाठी एवढा निधी उभा करू शकत नाही . याखेरीज राज्यांवर वित्तीय तूट आणि कर्जाचा बोजा अशी दोन्ही आव्हाने समोर असताना खासगी क्षेत्राशी सहकार्यानेच हे प्रकल्प उभे राहू शकतात . त्यासाठी अर्थातच पारदर्शक आणि जनतेला विश्‍वासात घेऊन पावले टाकायला हवीत . याबाबत अर्थशास्त्राचे अभ्यासक अभय टिळक म्हणाले , की भांडवली खर्चासाठी पैसे उभे करणे हा वेगळा विषय आहे . स्थानिक स्वराज्य संस्थांना असा निधी उभा करणे अवघड आहे . कोणतीही सुविधा उभारल्यानंतर त्याची देखभाल आणि दुरुस्ती करावी लागते . देखभालीसाठी टोलमार्फत पैसे घेणे , यात काहीही गैर नाही . देखभाल वेळेत झाल्यास ती सुविधा पुन्हा उभारण्याने दुहेरी नुकसान होते , हे लक्षात घ्यायला हवे . त्यामुळे केंद्राकडून येणाऱ्या निधीतून उभारल्या जाणाऱ्या सुविधांच्या देखभालीसाठी शुल्क आकारणी योग्य ठरते . सुंदर आवरण म्हणजे फटाका वाजेल याची गेरंटी नाही . अनंत आहे स्वामी माझा महिमा गाईल कोण कसा अत्यंत कळीच्या मुद्द्याला हात घातलात . मला वाटते की दुर्दैवाने मागच्या हजार वर्षांच्या इतिहासातून तयार झालेली पराभूता मानसिकता भारतीयांच्या न्यूनगंडाचे कारण आहे . स्वतःच्या ओळखी संदर्भातही हीच मानसिकता दिसून येते . मला वाटते , मांसाहाराला तामसी आहार म्हणलेले नाही आहे , तर , शिळे , उष्टे वगैरेला तामसी म्हणतात . मांसाहार हा राजसीक आहार आहे . मलाही कळत नाही की एवढा उहापोह का ? एखाद दुसरा असा शब्द ( उदा : वक्षस्थळ , बांधा वगैरे वगैरे ) जो जनसामान्यांच्या मताप्रमाणे लिहिताना बोलताना चटकन वापरात नाही आणि एकूणच त्याच्याकडे बघायचा दृष्टीकोन वेगळा असल्याने लोक तूटून पडतात का ? आपल्याला सवय नसते असे काही एकायची म्हणून आपण react करतो समजू शकतो . पण जर कविता खरोखरच काही सांगायचा प्रय्त्न करत असेल , त्याची मांडणी चांगली असेल तर फक्त असे शब्द वापरले म्हणून कविता अश्लील ठरत नाही असे मला वाटते . तसे बघायला गेलो तर शृंगारीक गोष्टी विषयी उघड उघड च्रर्चा केली तेही असे शब्द ( वरील काही उदा : ) वापरून केली तर ते वाईट अशी जवळपास mentality असल्याने होत तर नाही ना ? हे चांगले , ते वाईट असे व्यक्तीसापेक्ष प्रमाण असले तरी hypocrisy दिसतेच एकूणात . मूळ संकल्पना तशी असली तरी मुळात तिचा उद्देश बचत करणे असा आहे असे वाटते . ही बचत संकल्पनांत करावी की वेळेत की अचूकतेत ( उदा . दैनंदिन वापरात आईनस्टाईनची गणिती सूत्रे वापरणे ) ते संसाधनांच्या उपलब्धतेवर आणि आवश्यकतेवर ठरेल . संकल्पनांतील बचतीव्यतिरिक्त इतर बचतींना ऑकॅमचा वस्तरा असे संबोधू नये असे तुमचे प्रतिपादन असेल तर ते मान्य आहे . अन्यथा , ज्यांच्या स्मृतीजागेची बचत केली तर वेळेत वाढ होते आणि वेळेची बचत केली तर स्मृतीसाठीची जागा अधिक खर्च होते असे वेगवेगळे अल्गोरिदम संगणकीय प्रश्न सोडविण्यासाठी बनविता येतात . जो अल्गोरिदम स्मृतीजागा आणि वेळ या दोन्हींची बचत करण्याला महत्व देतो तोच अशा प्रश्नांसाठीचा सर्वोत्तम अल्गोरिदम ठरतो ना ? समाजात एकी नसणे , स्वाभिमान विसरणे , जाग्रुती नसणे यात एका असलेल्या भाषेचा काय दोष ? रिडी़क्युलस . दुव्याबद्दल धन्यवाद . जालाचा वेग कमी असल्यामुळे ध्वनिमुद्रण तूर्तास एकसारखे खंडीत होत आहे . पुन्हा सवडीने ऐकेन . डॉ वसंतखा देशपांडे हा लय आणि लयकारी ह्या विषयातला दादा माणूस ! बादशहाच ! मग आपली ही उपकरणे अशा वेगळ्या प्रकारच्या जीवसृष्टीची माहिती देऊ शकतील का ? मुळात ती तशा वातावरणात कशा प्रकारे टिकू शकतील ? हा पर्याय निवडणार्यांमध्ये वयोगट ३६ - ४० वगळता सगळ्या वयोगटामधून जवळपास सारखीच उत्तरे आली आहेत . या लेखातले कांही परखड विचार जरी पटण्यासारखे असले तरी देशात होणा - या - याचशा वाईट घटनांसाठी फ़क्त सामान्य माणुस जबाबदार नसतो . भारतीय म्हणून आपल्यात कित्येक सुधारण्यासारखे दुर्गुण असतात हे मान्य आहे , पण आपल्या देशात दिसणा - या / अनुभवणा - या सर्व वाईट घटनांना सामान्य माणुस जबाबदार धरता येणार नाही ! आपण लढाई जिंकलो हे पूर्णतः सत्य नाही ! आपल्याला फ़क्त लुटुपुटुच्या लढाया लढण्याची संवय लागली आहे . १९७१ च्या युद्धात आपण विजयी झालो त्यामुळे बांगला देश या स्वतंत्र देशाची पूर्व पाकिस्तानच्या जागी निर्मिती झाली . पण पारंपारिक युद्धात यश मिळण्याची शक्यता कमी आहे हे ओळखून पाकिस्तानने त्यापुढे दहशतवाद्यांना प्रशिक्षण सामुग्री देवून आपल्याच जमिनीवर छुपी युद्धे सुरू केली ती आजपर्यंत नियमितपणे चालत आहेत त्यांची व्याप्ती फ़क्त जम्मु काश्मिरपर्यंत मर्यादित रहाता ती आपल्या सर्व दूरदूरच्या ठिकाणांपर्यंत पोचली आहे . २० - २५ वर्षाची मुठभर मुले अधुनिक युद्धसामग्री घेवून येतात काय सबंध मुंबई शहराला तब्बल ६९ तास वेठीस धरतात काय , त्यांचा नायनाट करायला सबंध मुंबईचे पोलिस खाते अपुरे पडल्यामुळे तब्बल ४५० NSG कमांडोना पाचारण करायला लागते काय , असे करतांना परदेशी नागरिकांसकट आपले नावाजलेले पोलिस आधिकारी कर्मचारी इतर अनेक नागरिक बळी पडतात काय , मिडियावाल्यांना उत येतो काय अतिरेक्यांवर चढाई चालू असताना ते सर्व चित्रीकरण करतात काय , तसेच आपले नागरिक बघ्यांची भुमिका इतक्या उत्साहाने बजावतात काय गरज असते तेव्हा मुख्यमंत्र्यांपासून उपमुख्यमंत्र्यांपर्यंत घटनेचे गांभीर्य विसरून उथळ विधाने करतात काय , देशाचे गृहमंत्री ही नेहेमीचीच घटना असल्यासारखे वागतात काय एकुण लाज वाटून शिसारी येण्याचाच प्रकार आहे ! सर्वात महत्वाचे म्हणजे मतांसाठीचे राजकरण ज्यात सकाळने लिहिल्यासारखे " राष्ट्रीयीकरण " पार विसरले आहे . आता या घटनांना सामान्य जनता कुठल्याहि शस्त्रांविना कशी प्रतिकार करू शकणार ? सर्व वाईट गोष्टींचे खापर जनतेच्या डोक्यावरच कां फ़ुटते ? या लेखात जरी खुपच अभ्यासपूर्वक मुद्दे लिहिले असले तरी त्यात राजकीय नेत्यांच्यावरचे आरोप / दोष थोडेफ़ार आपल्यावर ओढून घेण्याचा प्रयत्न दिसतो ! मान्य आहे की सामान्य भारतीयाचे वर्तन बरेचदा चूकते , पण त्याच्या हातात सुधारणा करणे कितपत शक्य असते ? सुजाण नागरिक म्हणून माझ्यासारखे कित्येक आयुष्यभर व्यतीत करत आहेत , तसेच कित्येक वर्षे प्रत्येक मतदानाला आम्हीसुद्धा आवर्जून जात आहोत , पण सध्याच्या लोकशाहीत ठराविक लोक साम , दाम , दंड , भेद अशा निती वापरून तरीहि निवडून येतांना दिसतात , कारण शिकलेल्या अनुभवी व्यक्तींच्या मताला तेवढीच किंमत जेवढी अशिक्षित अडाणी व्यक्तींच्या मताला असते . मग एकगठठा मते मिळवण्यास अनेक गैर मार्ग अवलंबिले जातात गरीबांना प्रलोभने देवून , समाजात जातीजमातींच्या आधारे फ़ूट पाडून ! मुठभर हिंदू लोक देशासाठी प्रेरित होउन थोडा आक्रमक मार्ग स्विकारतात तर आकाश फ़ाटल्यासारखे राज्यकर्ते वागू लागतात त्यांच्या वागण्या / बोलण्याद्वारे संदेश देतात की देशाच्या ८० कोटी हिंदूंचेच चूकत आहे , त्यांनी आयुष्यभर " षंढ " राहून सर्व आघात सहन केले पाहिजेत ! दहशतवादाचे मूळ कुठे आहे ? इतक्या वर्षांचा अनुभव कुणाकडे बोट दाखवतो ? मतपेटीसाठी ठराविक जातीचे सतत लांगुलचालन करून त्यांच्यापैकी मार्ग चूकलेल्या थोड्याफ़ार - या दहशतवाद्यांवर कारवाई सोडाच , तर सखोल चौकशीसुद्धा केली जात नाही जी गेल्या दोन महिन्यात १० - १२ हिंदूंची केली गेली ! आता सरकार अनेक घोषणा करत आहे , पण संसदहल्ल्याकरता फ़ाशीशिक्षा झालेल्याला सुळावर कां चढवत नाही ? वर्षे यावर नुसता विचार चालू आहे ? " षंढ " आहेत हे नेते ! कृती शून्य फ़क्त निवडणुकांकडे लक्ष ठेवून प्रत्येक हालचाल ! गांधी परिवाराला हा देश आंदण दिला आहे कां ? एकाहि कॉंग्रेस पुढा - याला जाब विचारायची हिंमत नाही ? सबंध वर्षात फ़क्त ३५ दिवस संसदेचे अधिवेशन चालविल्यामुळे कृषीमंत्री इतर मंत्री / आमदार सतत महाराष्ट्रात इतर राज्यात पुष्कळ मार्गदर्शन करतात ते कशासाठी ? दिल्लीला गेल्यावर यांची वाचा कशी बंद होते ? हाय कमांड सतत राज्याच्या मुख्यमंत्र्यांपासून सर्व छोट्यामोठ्यांना सतत पाचारण करते हे सर्व जनतेच्याच पैशाने ना ? विलासराव , नारायणराव सतत दिल्लीच्या वा - या कां करतात ? येथिल मुख्यमंत्री विधानसभेच्या सभासदांच्या मतदानातून निवडण्याच्या ऐवजी दिल्लीत कसा निवडला जातो ? युद्ध , लढाया जिंकायला कणखरपणा लागतो , हिम्मत लागते , पण सर्व लक्ष फ़क्त मतपेट्यांकडे असल्यामुळे कुणाला आहे देशाचा विचार करायला ? मग आहेच आम आदमी ठोकायला ! ज्या देशात पोलिस खाते धरून सर्व खात्यात " खाणे " सतत चालू आहे , जेथे पंतप्रधानांपासून कुठल्याहि मंत्र्याची " झेड सिक्युरिटी " च्या कवचाबाहेर रहायची तयारी नाही , ज्या देशात कित्येक गुंडच मंत्री , खासदार , आमदार कित्येक गुन्हे करतात , जेथे केरळचा मुख्यमंत्री वीरमरण आलेल्या कै . मेजर उन्नीकृष्णनच्या घरी उशिरा तेसुद्धा पब्लिक प्रेशरमुळे जातो त्याला भेटण्यास नकार दिल्यामुळे चिडून अतिशय मुर्ख विधान करतो तेथे आम आदमी काय करणार ? दैनंदिनीच्या हजार कटकटींनी मेटाकुटीस आलेला हा कशा तर्हेने सरकारला मदत करणार ? छीथू व्हायची परिस्थिती आली असून थोड्या प्याद्यांना हटविले तात्पुरती मलमपट्टी शूरतेच्या घोषणा केल्या म्हणजे झाले सर्व स्थिरस्थावर ? आपल्या गरीब देशात दहशतवाद्यांच्या हल्ल्यांमुळे सततच्या भितीमुळे किती हजारो कोटी रुपये वाया जातात याचा कांही हिशोब आहे कां ? " झेड सिक्युरिटी " वर किती खर्च येतो ? मुंबईवरच्या हल्ल्यात पूर्ण अर्थाने किती नुकसान झाले याच कांही हिशोब आहे कां ? राष्ट्रपती परदेश दौरा अर्धवट सोडून मुंबईस भेट द्यायला आल्या त्यामुळे किती लाख रुपये मुंबईच्या वाहतुकीचा किती बोजवारा झाला याचा कांही हिशोब आहे कां ? राज्यकर्ते या ना त्या रूपाने कोट्यावधी रुपयांची उधळण सतत करत आहेत , पण पाकिस्तानला आक्रमणाद्वारा खंबीर उत्तर मात्र देवू शकत नाहीत ! तो दे्श आपल्या कुठल्याच शाब्दिक धमक्यांकडे लक्षसुद्धा देत नाही तरी आपण भ्याडपणा सोडायचा नाही ! ईस्रायलकडे बघा हा लहानसा तीन बाजूंनी कट्टर शत्रुंचा वेढा असलेला देश स्वतःचे संरक्षण किती धडाडीने आत्मविश्वासाने करतो ! त्यावर जराहि हल्ला झाला तर ताबडतोब त्याच भाषेत प्रत्युत्तर , मग भले त्यासाठी स्वतःची सरहद्द पार करावी लागली तरी ! काय उपयोग इतकी मिसाइलस वगैरे आपल्याकडे असून ? लढाई जिंकली या विषयावर जरी श्री . अभिजित थिटेंनी सखोल लिखाण केले असले तरी त्यांनी केलेल्या - याच सुचना बिलकुल Practical वाटत नाहीत ! घरात थोडे तुरळक फ़ेरफ़ार करण्यासाठी प्रत्येक वेळी महानगरपालिकेची परवानगी घ्यावी लागली तर फ़ेरफ़ारांची किंमत वेळ प्रचंड वाढेल ! त्यांनी हेच प्रश्न राज्यकर्त्यांना का नाही विचारले ? कोण मंत्री , खासदार वगैरे कोट्यावधी रुपयांच्या प्रोपर्टीस इतक्या सहजतेने घेतात काय , मोठाल्या वास्तु उभारतात काय , लगेच त्यांच्या परिसरात NO PARKING चे बोर्ड लागतात काय , पण त्यांना टार्गेट करायची कुणाला हिंमत आहे ? त्यांच्यावर कशा कधी आयकर खात्याच्या धाडी पडत नाहीत ? उगाच सरहद्दीच्या संरक्षणाची तुलना सोसायटीमधल्या सुरक्षाव्यवस्थेशी करू नका ! सर्वात मुर्दाड आहेत आपल्या महाराष्ट्राचे राज्यकर्ते हे मान्य करा त्यांच्यावर शरसंधान करा कारण त्याची गरज आहे ! आम्ही सर्व वाहतुक नियम पाळतो तरी इतरांच्या चूकांचे खापर आम्ही स्विकारू शकत नाही ! Charity begins at home आणि पुढा - यांनीच आपले वर्तन बदलायला पाहिजे नाहीतर तो कितीहि मोठा असला तर त्याला फ़ेकून दिले पाहिजे मतपेटीद्वारा ! सकाळनेसुद्धा आता यांच्या जाहिराती , यांचे लांगुलचालन थांबविले पाहिजे ! माननीय , आदरणीय अशी संबोधने देणे थांबविले पाहिजे वेळप्रसंगी कै . मेजर उन्नीकृष्णनच्या वडिलांनी जे धैर्य दाखविले ते सामान्य जनतेने दाखविले पाहिजे तरच हे राजकारणी गब्बरसिंग पृथ्वीतळावर उतरतील ! देशाची पूर्ण वाट लावली आहे या लोभी , लबाड , मतलबी बोक्यांनी ! श्री . श्रीकांत अत्रे यांनी बराच विचार करून कांहे सुचना दिल्या आहेत त्यातील कांहींशी मीपण सहमत आहे ! त्यांच्याकडे , त्यांच्या ' स्पर्श ' मधील लेकरांकडे बघताना हा विचार त्यांनी आणि त्यांच्या सौ . नी आपल्या तनमनात पुर्णपणे मुरवला आहे याची खात्री पटत होती . शेवटी ' स्पर्श बालग्राम ' ला असलेल्या मदतीच्या गरजेची पुन्हा एकदा सर्वांना कल्पना देवुन शक्य होइल ती सर्व मदत करण्याची कळकळीची विनंती महेशभैय्यांनी उपस्थितांना केली . सहृदय मायबोलीकरांना एकच विनम्र विचारणा की आपल्याला या चिमण्यांसाठी अजुन काही करता येइल का ? दिलीप वळसे पाटील यांना परत मंत्रिमंडळात स्थान मिळालेच पाहिजे . थालीपीठ अर्ध्या कोलांटीने पालथले तर तुम्हाला ते नको . मी सराव करून शिकून एक पूर्ण कोलांटी पालथायला शिकलो , तर तुम्ही पुढे म्हणाल ते कमीच . मी शिकत शिकत दीड - दोन - अडीच कोलांट्या मारायला शिकेन , तुम्ही प्रत्येक वेळेला " पुरेसे नाही " असे म्हणू शकता . कदाचित कंटाळा येईस्तोवर सराव केला तरी कोलांट्यांनी थालीपीठ मी जसेच्यातसे उलथू शकणार नाही . तुम्ही म्हणाल - " तर मग कोलांट्यांनी थालीपीठ उलथून दाखव " . ही शुद्ध गोलाकार सिद्धता आहे . " तुला जमणार नाही इतक्या कोलांट्यांनी थालीपीठ उलथवणे तुला जमणार नाही . " या उद्योगामध्ये कं . फारच अडचणीत सापडली , इतकी की , त्यांच्या इंग्लडमधून होणार्‍या चांदीच्या निर्याती वर त्यांना कर भरावा लागून , राजाधिराजांकडून सर्व कृपादृष्टीला पारखं व्हावं लागलं असतं . ह्याच लॉजीकने - महिला अथवा कृष्णवर्णीय असणारा एकही अध्यक्ष मलातरी माहित नाही ! ; - ) छान लिहलय ! हवेत किंवा जमिनी वर अचानक काही होत नसत , चुकांची मालीकाच घडत असते हे खर आहे . ( या वरुन मला कुंगफु पांडा मधल " कोइ हादसे नही होते " हे वाक्य आठवल . ) फेब्रुवारीच्या माझ्या संवादात वीणा गवाणकर यांच्या पुस्तकांचा उल्लेख करताना , माझ्याकडून गफलत झाली . त्यांची पुस्तकं अनुवाद नसून अनेक संदर्भ पुस्तकांवरून त्यांनी स्वत : लिहिलेली ती चरित्रं आहेत ! या चुकीबद्दल मी दिलगीर आहे . हे प्रमाण कमी झाले तर इतक्या अमर्याद वाढलेल्या लोकसंख्येला अन्न कोठून मिळायचे ? चिकन चा खिमा , किन्वा फिश उकडून पण कबाब करता येतील . ब्रिजटाऊन - & nbsp वेस्ट इंडीजविरुद्ध दुसऱ्या कसोटी क्रिकेट सामन्यात भारताच्या वाटचालीत पावसाचा व्यत्यय येत आहे . दुसऱ्या दिवशी भारतीय वेळेनुसार रात्री 11 . 30 वाजता विंडीजची 5 बाद 98 अशी दूरवस्था झाली होती . इशांत शर्मा याने तीन बळी घेत विंडीजला बचावात्मक पवित्रा घेण्यास भाग पाडले . चंदरपॉल - सॅम्युएल्स या जोडीवर विंडीजची मदार आहे . तत्पूर्वी , लक्ष्मण - रैना यांच्या शतकी भागीदारीनंतरही भारताचा पहिला डाव 201 धावांत गुंडाळला गेला . दिवसअखेर वेस्ट इंडीजची 3 बाद 30 अशी घसरगुंडी झाली होती . फलंदाजीतले अपयश काल पुन्हा एकदा गोलंदाजांनी भरून काढले . वेगवान आणि उसळी घेणाऱ्या खेळपट्टीवर इशांत शर्मा , प्रवीण कुमार आणि कसोटी पदार्पण करणारा अभिमन्यू मिथुन यांनी प्रत्येकी एक गडी बाद करून भारताला दिलासा दिला होता . इशांतने पहिले यश मिळवून दिले . चौथ्याच षटकांत त्याने बराथला बाद केले . त्यानंतर पुढच्याच षटकांत प्रवीणने सिमन्सला धोनीकडे झेल देण्यास भाग पाडले . त्या वेळी वेस्ट इंडीजची स्थिती 2 बाद 5 अशी झाली होती . ब्राव्हो आणि सारवान यांनी डाव सावरण्याचा प्रयत्न केला . विषय : इंटरनेटवरील ' मराठी विक्शनरी ' ( मुक्त शब्दकोश ) आणि ' मराठी विकिपीडिया ' ( मुक्त विश्वकोश ) प्रकल्पांसंदर्भात मराठी भाषेच्या समस्त अभ्यासकांना आवाहन . सन ६४ में भी होते थे शोभामंडित आयोजन दिल्ली में काही जणांनी वर लिहिले आहे हे जीटॉक मध्ये पण चालेल . माझ्याकडे चालत नाही आहे . खरे तर फायरफॉक्सचा आणि जीटॉकचा काय संबध ? गू० - साखर लिंबू यांसारखें जे स्वभावतः अनुक्रमें गोड आंबट पदार्थ आहेत ते दुसर्‍या पिठासारख्या किंवा पाण्यासारख्या पदार्थाचा मिश्र केले असतां त्या पिठास किंवा पाण्यास गोडी किंवा आंबटपणा येतो . परंतु त्या साखरेस लिंबास गोड किंवा आंबट करण्यास पिष्टादि पदार्थ समर्थ नाहींत . १४ ' ' , आज मस्त चायनीज खायचं का ? मला मस्त गरमागरम सूप प्यायचंय ! ' ' मैत्रिणीचे डोळे उत्साहाने लकाकले . हुश्श ! सध्यापुरता तरी आयता / काळा पैसा आणि घामाचा पैसा यावरून आमचा होणारा नित्य प्रेमळ संवाद टळला होता . जी - 20 देशांनी परस्परांच्या आर्थिक धोरणात्मक चौकटीचे परीक्षण करावे त्यासाठी एक यंत्रणा निर्माण करण्यात यावी , असा निर्णय परिषदेत झाला . हेही परिषदेचे एक फलितच म्हणावे लागेल . जागतिक पातळीवर आर्थिक क्षेत्रात ज्या काही मूलभूत गोष्टींवर वेळोवेळी तत्त्वतः मतैक्‍य होते , त्यांची अंमलबजावणी होते आहे किंवा नाही , हे तपासण्याची संधी यामुळे भारतासारख्या देशांना मिळणार आहे . विशेषतः एकीकडे खुल्या अर्थव्यवस्थेच्या तत्त्वांचा उद्‌घोष करणाऱ्या पाश्‍चात्त्य विकसित देशांकडून प्रत्यक्ष व्यवहार मात्र संरक्षकवादाचा आधार घेण्याचाच दिसून येतो . जी - 20 देशांनी ठरविल्यानुसार परस्पर देशांच्या धोरणात्मक चौकटीचा आढावा घेणारी यंत्रणा निर्माण झाल्यास या विसंगतींवर बोट ठेवण्याची आपले गाऱ्हाणे मांडण्याची संधी विकसनशील देशांना मिळणार आहे . भारतालाही आपल्या धोरणात्मक चौकटीचे परीक्षण करण्याची परवानगी इतरांना द्यावी लागेल ; परंतु आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी सध्याच तसे ते करीत असल्याने भारताला त्यात काळजी करण्यासारखे काही नाही . इतर संस्कृतींबद्दल विचार करताना एक मनोरंजक उदाहरण आठवले . दक्षिण अमेरिकेतील इंका संस्कृतीमध्ये लेखनाऐवजी दोर्‍यांना गाठी मारून माहिती साठवण्याची ' खिपू ' नावाची पद्धत होती . वेगवेगळ्या रंगाचे दोरे आणि त्यांची वेगवेगळी बंधने वापरून बराच विदा साठवता येत असे . अजूनही या गाठी वाचायच्या कशा त्याचा शोध लागलेला नाही . अनेक रामायणे निरनिराळ्या कालात रचली गेली असल्याने त्यात निरनिराळे उल्लेख मिळतील . आज फक्त वाल्मीकी रामायण विचारात घेत आहे . पुणे पोलिस ज्येष्ठ नागरिक मदत दूरध्वनी क्रमांक : 1091 ' उत्तर कुरु ' हे बायेनीचान्स संस्कृतात आहे काय ? म्हणजे ' उत्तर कर ' असा काही आदेश वगैरे ? पण मग ' उत्तर करणे ' म्हणजे काय ? ' उत्तर देणे ' ऐकले होते . ' उत्तर करणे ' नवीन आहे . ' उत्तर करण्या ' चा उत्तरक्रियेशी काही संबंध आहे काय ? मनावेगळ्या मनात शांत , कृतज्ञसे भाव , खोल अंधाराचा ठाव घेता वृत्ती प्रकाशल्या वसंतराव देशपांडे दाटून कंठ येतो बगळ्यांची माळ फुले गळ जास्त मासे मोजकेच पण छंदात आम्ही धुंद एकमेका सहाय्य करायचा पंथ हार मानायची नव्हती , होतोच बेधुंद असा गायक होणे नाही . त्यांचे गाणे प्रतक्ष अनेक वर्षे ऐकायला मिळाले ही माझी जन्मभराची पुंजी . . . भारतीय संगीताचा वट - वृक्षच कोसळला . . . बाकी मालकांच्या सार्वभौमत्वाबद्दल म्हणाल तर ते तुम्ही मान्य करा इतरांना रिकामटेकडे सल्ले देऊ नका . उपक्रम संस्थापकांकडुन अशी जेंव्हा केंव्हा अधिकृत घोषणा होईल तेंव्हा कदाचित तुम्हिच एकटे सदस्य उरलेले असाल . सध्या 4 सदस्य आणि 90 पाहुणे आलेले आहेत . आदेशभाऊजी खरंच असह्य होऊ लागलेले आहेत . अगदी कंटाळा आणतो हा गडी ( शेवटचे दोन शब्द एकाच दमात उचारू नये . उचारल्यावर असंसदीय शब्दनिर्मिती झाल्यास येडा जबाबदार नाही . ) ह्याच्या विनोदामुळे हासू येण्याऐवजी " शी . . . काय बेकार विनोद आहे " अशा विचाराने जास्त हसू येते . [ * लेखातील स्त्रियांसंदर्भातील टक्केवारी ही काही वर्षांपूर्वी प्रसिद्ध झालेल्या विविध मान्यताप्राप्त अहवालांमधील आहे . ] इथेच् अडचण् आहे , असा ' कुठलाही मार्ग ' तो अवलंबु शकत् नाही ( म्हणुनच समाजाचे नियम असतात् , बरोबर ना ? ) त्यामुळे त्याचा मार्ग जर समाजासाठी अहितकारक असेल् तर् आक्षेप / विरोध होणारच . ( उदा . इथे गणेशोत्सवाच्या , ज्याप्रकारे साजरे होत आहे त्या पद्धतीतील् काही बाबींमुळेतरी , समाजाचे नुकसान होत आहे आणि त्यामुळेच ( तशा ) उत्सवाला विरोध होत आहे असे वाटते , तो यातच मोडावा ) तर ते महत्वाचे म्हंजे निवडणुकीबद्दल . . . . . . . निवडणुकांचे स्टॅन्डर्ड इतके घसरलेय कि पक्षाला मत देणे ही बाब इतिहासजमा झालीय . आता प्रत्येक उमेदवाराला मतदान होते . त्यामुळॅ बरेचदा अपक्ष लोकांची चांदी होते . अन विधानसभेच्य इलेक्शन्मध्ये तर आमदार वा आमदारकिचे इच्छुक इतके मातब्बर नेते असतात कि ते पक्ष खिशात घेउण फिरतात . त्यामुळे ह्या पक्षाचे सरकार येइल् / येते . . . . . . असे म्हणने चुकीचे ! ज्या पक्षाच्या चिन्हावर जास्त लोक निवडुन येतील तो पक्ष गव्हर्मेंट फोर्म करितो ! ( राज ठाकरे म्हणालेच होते , राष्ट्रवादी हा पक्ष नाही , तो निवडुण आलेल्या / येउ शकणार्‍या लोकांची टोळी आहे ! ) निवडुण येण्याची क्षमता नावाचा जो प्रकार उदयाला आला हे , त्याने तर पक्ष पद्धतीची वाटच लावली हे . आपला पक्ष , चंपकभाऊ अपक्ष असे म्हणणारे खुप पैदा झालेत ! अन विशेष म्हंजे लोकही आताशा ह्या प्रयोगाला जास्त मान्यता देत आहेत . अगदी लोकसभेच्या इलेक्शनला देखील अपक्ष निवडुण वा दोन नंबर ला असण्याचे प्रमाण वाढते आहे . निवडणुकीत एखादी लाट असणे हल्ली क्वचितच . अंडर करंट पण महत्वाचे ! एखादा नेता पाडायचा हे जर मतदारांनी ठरवले , तर कितीही मोठे नेते सभा घेउन गेले तरी काय फरक पडत नाही . उदा . आमच्या शिर्डी लोकसभेला , आठवलेला पाडायचे हे लोकांनीच मनावर घेतले . मग साहेबांच्या सभा झाल्या पण काही उपयोग नाही झाला ! जिल्ह्यांत सगळीकडे काँग्रेस पुढारी दिग्गज मात्र नगर च्या दोन्ही जागा भाजप सेने ला असे विरुद्ध चित्र दिसले ! कोल्हापुरातही हेच झाले ! हे सगळे वर्णन एकल्यानंतर तेथील वातावरणामुळे आपण आधीच भारलेले असतो तेव्हा आपल्यालाही काहीतरी चांगली कामगिरी करायची इच्छा होते . पुन्हा पुन्हा तेच आरोप आणि सभ्यतेच्या सर्व मर्यादा सोडून केलेले . ते ही दिलगिरी व्यक्त केल्यावर . ज्या लोकांशी या साहेबांचं काही वाजलेल असाव त्यांच्याशी माझा कसलाच संबंध नाही . कदाचित त्यांच्याकडून वितरीत होणा - या काही नियतकालिकांकडे त्यांचा रोख असावा . या मेल वरून ही व्यक्ती पराभूत मानसिकतेतून जात असावी हे स्पष्ट होत होत . ही वेळ खर तर दुर्लक्ष करण्याची होती . पण एकेकाळी इतक्या चांगल्या कविता लिहीणारा तापेश असे आरोप का करतो हे ही समजत नव्हत . त्याच्या भाषेचा मला चांगलाच त्रास होत होता . मी पुन्हा रिप्लाय दिला . . . . . अचानक एका संतापाच्या क्षणी लतीफला हे कळतं की रहमत हा मुलगा नसून मुलगी आहे , आणि वडिलांच्या गरीबीला हातभार लावण्यासाठी हे अवघड काम ती करतेय . लतीफच्या चेहेर्‍यावरचे भाव बदलत जातात . अपराधीपणा , करूणा , संताप अशा अनेक छटामधून एका कोवळ्या निरागस नात्याचा अंकूर जन्म घेतो . नवी दिल्ली ; इराणचे सर्वोच्च नेते आयतोल्ला अली खोमेनी यांनी काश्‍मीरबाबत केलेल्या विधानवर् भारताने तीव्र आक्षेप घेतला आहे . खोमेनी यांचा - द्वारे केलेली अशी विधाने म्हणजे भारताच्या अंतर्गत व्यवहारात ढवळाढवळ करणारी आहेत , असे स्पष्ट करीत भारताने आज औपचारिक निषेध नोंदविला . @ महेंद्रजी , हां , पुन्हा वर्डप्रेसचा प्रोब्लेम . पण फक्त वर्ड्प्रेस होस्टेड ब्लॉगसाठीच . बाकी - सेल्फहोस्टेडसाठी ब्रेडक्रंबची मोठी लिस्ट आहे ! आजचं आपलं आयुष्य धकाधकीचं झालं आहे . सुखाच्या , समृद्धीच्या मागे धावताना आपण मनाची शांती हरवून बसलो आहे . उजाडणारा प्रत्येक दिवस नवी समस्या घेऊन उगवत आहे . नात्यांमधील गुंतागुंत दिवसेंदिवस वाढत चालली आहे . या सार्‍यांतून सुटका करुन घेण्यासाठी आम्हाला जादूची कांडी हवी आहे . आणि ती कांडी केवळ आमच्याकडे आहे अशी जाहीरातबाजी हे आजचे तथाकथित सदगुरू करत आहेत . दुवा दिल्यानंतर ज्या शब्दांखाली दुवा दिला आहे ते पुर्वीप्रमाणे सहजपणे ओळखता येत नाहीयेत . त्यांचा रंग थोडासा वेगळा करता येईल का ? कशी असते - या संसाराची सुरुवात , अशीच की वेगळी , सुमतीचे बाकी सल्ले आठवत नव्हते , नको म्हणु नकोस एवढंच आठवत होतं . मागं सरकले , पाय वर घेउन हळुच झोपले , त्यानं वाकुन गज - याचा पुडा घेतला आणि उरलेले गजरे तोडुन फुलं सगळ्या कॉटवर पसरली , काही माझ्यावर सुद्धा . मी चेह - यावरची फुलं बाजुला करायला लागले तर म्हणाला ' थांब मी टाकलीत मीच काढतो ' पटकन एका बाजुला वळले , त्याचा हात माझ्या हातावर होता , बोटात बोटं गुंतली होती , कानात काहीतरी बोलला आणि . . . गाजराचे साल काढून लांब , पातळ तुकडे करा . सिमला मिरचीचे , मश्रूमचे लांब तुकडे करा . सोया सॉस , मध ( किंवा साखर ) , चिमूटभर मीठ घालून चांगले हलवून एकजीव करून घ्या . त्यात तोफूचे तुकडे दोन्ही बाजूने बुडवून घेउन किंचीत तेलावर नॉनस्टीक पॅनमधे शॅलो फ्राय करून घ्या ( थोडक्यात , कॅरमलाईज्ड करून घ्या ) . शॅलो फ्राय करताना तोफूतल्या पाण्यामुळे तेल उडायची शक्यता आहे त्यामुळे झाकण ठेवा . थोडे मऊसर असतानाच बाहेर काढा . बाजूला ठेवा . त्याच पॅनमधे थोडे तेल घेउन आलं घाला . गाजर , सिमला मिरची , मश्रूम घालून भराभर हलवून टॉस करत मिक्स करा . सोया सॉस - मधाचे मिश्रण घाला . चव बघून मीठ घाला . तोफू घालून परत एकदा नीट मिक्स करा . गरम गरम सर्व्ह करा . हे एवढं पाल्हाळ लावण्याचं कारण म्हणजे नुकतंच श्रीनिवास विनायक कुलकर्णींचं ' डोह ' वाचनात आलं . वाचताना लंपनची ओळोओळी आठवण यावी असं . शांताबाई शेळक्यांनी लिहिलेल्या परीक्षणात म्हटल्याप्रमाणे बालपणीच्या निरागस वृत्तीने टिपलेले संस्कार व्यक्त करताना प्रौढ वयातल्या विश्लेषक जाणीवेचीही अधूनमधून जोड दिलेलं . त्यातल्याच ' आम्ही वानरांच्या फौजा ' या कथेतला हा काही आवडलेला भाग - - मला नक्की कथा आठवत नाही . भांडारकर . मधील सुधारित आवृत्तीवर आधारित " युगांत " मधे इरावती कर्वेंनी या प्रसंगाबद्दल लिहिले आहे . युगांत वाचुन अनेक वर्षे झाली . नीटसे आठवत नाही . यद्यपि झाला स्पर्श जाण तरी करावे सचैल स्नान महादोषी तो कृतघ्न यम दारुण गांजीत ४१ मुशर्रफ हे लष्करी कारवायांचे प्रमुख होते बेग गुल या जोडगोळीच्या " आव्हानाचा / अवज्ञांचा डावपेच म्हणून उपयोग " करण्याच्या ( strategic defiance ) कल्पनेचे पुरस्कर्ते होते . ते अफगाणिस्तानकडे सोविएत संघराज्य पाकिस्तानमधील एक ' बफर ' देश म्हणून पहात होते म्हणूनच पाकिस्तानच्या पाठिंब्याने अधिकारावर आलेले पश्तून सरकारच त्यांना तिथे स्थापायचे होते कारण कृतज्ञ असलेले ISI द्वारा हातांच्या बोटावर नाचवता येणारे असे सरकारच एका निष्ठावंत मित्रराष्ट्राची भूमिका बजावू शकले असते अशी त्यांना विश्वास होता . ISI चा मुख्य मुजाहिदीन नेते हेकमतयार निष्प्रभ होत चालले होते म्हणून लष्करी कारवायांचे प्रमुख या नात्याने मुशर्रफ यांनी तालीबानला एक हुकमी फौज म्हणून त्यांचा उपयोग एक हुकमी सरकार म्हणून करता येईल म्हणून हेरले . तसेच वंशवादावर आधारित राजकारणाचा एक तज्ञ या नात्याने पाकिस्तानच्या ' देवबंदी ' सौदी अरेबियाच्या ' सलाफी ' या पंथांना जवळ असलेले एक इमानदार सुन्नी सैन्य या नात्याने मुशर्रफ तालीबानकडे पहात होते वेळ आल्यास पाकिस्तानच्या शिया पंथियांच्याविरुद्ध किंवा इराणविरुद्धच्या युद्धात त्यांचा उपयोग करता येईल असाही त्यांचा होरा होता [ ] . शर्मिला , कितीही लिहिले तरी अनेक चित्रपट राहून जाणारच . मला आठवताहेत त्या / चित्रपटांचा उल्लेख करतोय . ) बालिका वधू . सचिन आणि रजनी शर्मा . . ( लग्नाचा अर्थच कळलेली , बालिका . . बडे अच्छे लगते है . . . ) ) साहब , बीबी और गुलाम ( नवर्‍याला आपलेसे करण्यासाठी कुठल्याही थराला जाणारी छोटी बहू ) ) फागुन : वहिदा रेहमान , धर्मेंद्र , जया भादुरी ( आपले लग्न अयशस्वी झाल्यावर मूलीच्या संसारात ढवळाढवळ करणारी सासू . ) ) दर्पण : सुनिल दत्त , वहिदा रेहमान ( लग्नानंतरही एका विचित्र मानसिक अवस्थेत सापडलेली बायको ) अरे काय वाद विवाद चालले आहेत उगाचच ? एक गणू बोलला म्हणुन कोणी आपले हिंदुत्व किंवा मुस्लीम असणे विसरणार नाहीये आणि तुम्ही कितीही समजावले तरी गणूला तुमचे म्हणणे पटणार नाहीये . गणुभाऊ एक काम करा एखाद्या दिवशी मुंब्र्याला जा आणि तिथे जावून तिथल्या लोकांना सांगा की बाबारे स्वत : ला मुस्लीम म्हणवुन घेणे बंद करा , माणुस आहात माणुस म्हणुन जगा . किंवा शक्य झाले तर नागालँड किंवा बोडो च्या कट्टर अतिरेक्यांना जावुन भेटा त्यांनी ख्रिश्चन धर्म स्विकारला आहे , त्यांनाही हिंदुत्व किंवा मुस्लीम धर्म पटत नाही . त्यांना जाऊन सांगा की बाबारे तू माणुस आहेस , माणुस म्हणून जग . या सगळ्यानंतर जगला - वाचलात तर , त्यातूनही इथे काही टंकायच्या क्षमतेचे राहीलात तर या बोलू आपण . इथे जमलेले माबोकर एकुन घेतायत म्हणुन प्रत्येकाच्या विचारशीलतेची पात्रता ठरवत बसू नका . आंतरजालावर एकमेकाचे तोंडही पाहता एकमेकाला सल्ले देणे सोपे असते . मुंब्र्याला जायची तयारी असेल तर सांगा मी पण येतो तुमच्या बरोबर . दोघे मिळून भेटू लोकांना , त्यांना समजावण्याचा प्रयत्न करु त्यांची धर्मांधता किती घातक आहे ते . फार फार काय होइल त्यांना नाहीच पटले तर तुमचे हाड जायबंदी होइल , माझे एखादे . पण काहीतरी फुका बडबडत बसण्यापेक्षा प्रत्यक्ष कृती करु . मग त्यात थोडेफार नुकसान झाले तरी चालेल . जायची तयारी असेल तर माझ्या विपुत संदेश द्या , फोन नं . देइन माझा ! खुदूखुदू हसत होतं झुळुझुळू पाणी पानं फुलं गात होती सुंदर सुंदर गाणी महाराष्ट्र ज्ञान महामंडळाकडे पाठपुरावा युनिकोडसाठी महाराष्ट्र ज्ञान महामंडळ काय निर्णय घेणार आहे ? त्यांचा यात काय सहभाग असतो ? त्यांना मराठी भाषेच्या लिपी विषयक सल्ला कोण देते ? जरी ते या ना त्या निमित्ताने समाजजीवनाशी संलग्न राहिले तरी त्यांची कामकाजातील उपस्थिती ' नोकरशहा ' ना खुपसत होतीच . विशेषत : ते ज्या बोर्ड ऑफ डायरेक्टर्सपैकी एक होते त्या एस्कॉर्टच्या प्रश्नावरून त्यांची आणि स्वराज पॉलशी सातत्याने खटके उडत असत . आपल्या भाषणात ते देशाच्या राजकारणाविषयी ज्या पातळीवर बोलत त्याबद्दल राजकारण्यांनी सेवानिवृतीनंतर त्यांनी वेळोवेळी केलेल्या भाषणांतील टीकाटिपण्यांची लक्तरे काढली त्यांच्यापासून दूर राहणेच पसंद केले . फिल्ड मार्शल माणेकशॉ खरे तर दोनतीन वक्तव्यामुळे अडचणीत आले होते पण ती वक्तव्ये त्यांच्या मजेदार पारसी स्वभावाला अनुसरून होती . एक होते " लंडन " माझे सर्वात आवडते शहर आहे . तर एकदा ' दिल्लीतील राजकारणी आणि सैन्य " यावर त्यांनी भाष्य केले , जे थोडक्यात इंग्लिशमधून वाचणे योग्य होईल " I wonder whether those of our political masters who have been put in charge of the defence of the country can distinguish a mortar from a motor ; a guerrilla from a gorilla - although a great many of them in the past have resembled the latter . " ~ हे दिल्लीकरांना फार झोंबले गेले . ~ असला शेरा तर राजकारण्यांनाच काय तर सर्वसामान्य नोकरशाहीलाही पचनी पडणार नव्हता . पाकिस्तानचे भूतपूर्व अध्यक्ष जनरल याह्याखान यांनी दुसर्‍या महायुद्धाच्या काळात सॅम माणेकशॉ यांच्या हाताखाली ' कर्नल ' पदावर काम केले होते . १९४७ च्या स्वातंत्र्यानंतर फाळणीवेळी मिलिटरीचीदेखील फाळणी झाली होती कर्नल याह्याखान यांनी १९४८ ला जनरल माणेकशॉ यांचा निरोप घेतला लाहोरला निघाले . त्यावेळी माणेकशॉ यांच्याकडे एक ब्रिटीश मेक बुलीट [ टू व्हीलर ] होती , तिच्यावर याह्याखान यांचे फार प्रेम होते . सॅम माणेकशॉ यांची पुढील लखलखती कारकिर्द पाहता ते आता एकट्याने बुलीट वरून फिरू शकणार नाहीत म्हणून याह्यांनी ती त्यांच्याकडे विकत मागितली तो व्यवहार रुपये एक हजाराला ठरला . लाहोरला पोहोचल्यावर पैसे पाठवून देतो असे याह्या खान यानी वचन दिले , पण जे त्यांनी कधीच पाळले नाही . अर्थात सॅम माणेकशॉ यांनीही ते नुकसान फारसे मनाला लावून घेतले नाही . मात्र १९७१ च्या पूर्व पाकिस्तान विजयाच्यावेळी कुठेतरी खाजगीत काढलेल्या ' याह्याने माझे हजार रुपये दिले नाहीत , पण जाऊ दे , त्याच्याकडून निम्मे पाकिस्तानतरी मिळविले . . . . " या वाक्यानेदेखील बरेचसे वादळ उठले होते . आता असली वाक्ये कधीही गंभीरपणे घ्यायची नसतात आणि ते स्वतःही हे सर्व गमतीने चालले होते असेच समजून चालले होते , पण हे विचार दिल्लीने कधीच समजून घेतले नाही २७ जून २००८ रोजीच्या त्यांच्या निधनाच्या वार्तेवर दिल्लीकरांकडून जणू काही अलिखित बहिष्कारच घातला गेला . देशाच्या पहिल्यावहिल्या ' फिल्ड मार्शल ' च्या अंत्ययात्रेसाठी सैन्यदलाचे सुप्रीम कमांडर या नात्याने राष्ट्रपती प्रतिभाताई पाटील यांनी हजर राहणे अपेक्षीत होते पण त्यानी ते टाळले . त्या गेल्या नाहीत म्हणून उपराष्ट्रपती हमीद अन्सारीदेखील दिल्लीतच राहिले . पंतप्रधान मनमोहनसिंग , गैरहजर , सोनिया गांधीशी ( राजीवमुळे ) घरगुती संबंध , पण त्याही गैरहजर . ही झाली सत्ताधार्‍यांची गोष्ट , दुसरीकडे लालकृष्ण अडवाणीही गैरहजर . ज्या तमीळनाडू राज्याला माणेकशॉ यांनी आपले घर मानले जिथे ते ३५ वर्षे राहिले त्या राज्याचे मुख्यमंत्री एम . करूणानिधी तसेच राज्यपाल सुरजितसिंग बर्नाला . . . गैरहजर . हे एकवेळ मान्य करू , पण त्या दिवशी तिन्ही दलाचे ( पायदल , वायुदल , नाविकदल ) प्रमुखदेखील अंत्ययात्रेला आले नाहीत . . . . यापेक्षा दुसरी क्लेशदायक उपेक्षा कोणती असेल . स्वाती आरण्यके , ब्राह्मणग्रंथ बद्दल वर मांडले आहे मी . त्या त्या वेदातील गद्य साहित्य म्हणजे हे ब्राह्मण ग्रंथ . अरे संसार संसार या कवितेत देखील ' तेंव्हा मिळते भाकर ' अशी ओळ येते . ही ओळ माझी आई जेंव्हा गाते ती तेंव्हा ' तवा मिळते भाकर ' तर माझी मावशी ' तवा मियते भाकरे ' अशी म्हणते . तेंव्हाचे अशुद्ध रुप तवा असे होते . मी अशुद्ध रुप म्हणतो आहे पण खरे तर तसे म्हणता वर्‍हाडी / खांदेशी रुप असे म्हंटलेले जास्त योग्य होईल . जेव्हा सजीव एकमेकांना अनुरूप अथवा परस्पर ठाम . असतात , हे स्थान एकमेकाद्वितीयच असतं . आणि याचमुळे जेव्हा एखादा जीवसृष्टीतून नष्ट होतो तेव्हा त्याचे परिणाम त्या जिवावर अवलंबून असलेल्या इतर सजीवांवरही होत असतो . अगदी सर्वमान्य उदाहरण द्यायचं झालं तर ' डोडो ' या पक्षाचे देता येईल . मॉरिशस या आफ्रिकन बेटांवर डोडो पक्ष्यांची वस्ती होती . त्यांचं अन्न होतं ' कॅलवेरिया ' नामक झाडाचं फळ . गंमत म्हणजे जेव्हा कॅलवेरियाच्या फळातील बी डोडोच्या जठरातून आतडय़ातून पचन होऊन त्यांच्या विष्ठेतून जमिनीवर पडत असे तेव्हाच ती बी ' फलद्रूप ' होत असे . मानवाने केलेल्या अर्निबध शिकारीमुळे जेव्हा डोडो अस्तंगत झाले तेव्हा त्यांची जागा घेणारे दुसरे सजीव नसल्यामुळे कॅलवेरियादेखील नष्ट झाली . २१ वर्षे - जगात कुठला खेळ आणि कोणता खेळाडू असा असेल की जो २१ वर्षे सातत्यानं खेळतोय आणि नुसता नाही तर विक्रमांची रास रचत रचत खेळतोय ! तब्बल दोन पिढ्यांनी ज्याची अख्खी करिअर समोर घडताना पाहिली ते एका इतिहासाचे साक्षीदार आहेत . आम्ही स्वत् : ला नशीबवान समजतो की तुला आम्ही खेळताना बघतोय . भारताची फलंदाजी आली की ड्रेसिंगरुममधून येणार्‍या वाटेकडे डोळे खिळलेले असतात . हातातली बॅट खेळवत तुझी बटुमूर्ती मैदानावर अवतरली की एका नवीन नाट्याचा प्रारंभ होणार ह्याची जणू नांदीच असते . लोक आतुरतेने वाट बघत असतात की कधी तुझी बॅट तळपते आणि कधी त्यातून धावा सुरु होतात . निर्विकार चेहर्‍याने सभोवार बघत , क्षेत्ररक्षकांचा अंदाज घेत तू स्टान्स घेतोस , वातावरणात सन्नाटा असतो , जलदगती गोलंदाज धावायला सुरुवात करतो , तुझी तीक्ष्ण नजर खिळलेली असते गोलंदाजावर , तो धावत जवळ आला की ' चल ये ' अशा अर्थाची तुझी मानेची किंचित हालचाल , शेकडो हृदयांची धडधड एका क्षणात वाढते , एक उंच उडी , त्वेषाने टाकलेला १५० किमि प्रतितास वेगाने सणाणत येणारा चेंडू , किंचित मोठे डोळे करत , अतिशय स्थिर डोक्याने घेतलेला चेंडूचा वेध , पायांची आणि हातांची अचूक हालचाल , बॅटचं पातं लक्कन चमकतं आणि चेंडू हिरवळीवरून एखाद्या गोळीसारखा सुसाटतो , क्षेत्ररक्षकांनी हालचाल करणे सोडाच त्यांना काही समजायच्या आत चेंडू सीमापार झालेला असतो , फॉलोथ्रू करणार्‍या गोलंदाजाच्या आश्चर्यचकित चेहर्‍यावरचे भाव बरंच काही सांगून जातात ! जगभरातल्या अनेक गोलंदाजांना तू ' घडवलं ' आहेस असं म्हणायला हरकत नसावी ! ! लखनऊ , विरोधी दल के नेता शिवपाल सिंह यादव ने प्रेस कांफ्रेंस के दौरान पत्रकारों के समक्ष प्रदेश सरकार की लचर कानून व्यवस्था की चर्चा की उन्होंने कहा कि कानून व्यवस्था का संकट गंभीर रूप लेता जा रहा है सत्तारूढ़ दल द्वारा दबंगो और अपराधियों को संरक्षण देने के फलस्वरूप पुलिस भी निश्क्रिय है राजधानी में हुई तमाम हत्याओं की तफतीश तक नहीं हुई है जनपदो में पुलिस प्रशासन के अधिकारी गंभीर घटनाओं में भी मूकदर्शक बने रहते हैं पंचायत चुनावों में हुई तमाम धांधलियों पर पर्दा डाला जा रहा मराठी सामान्य लोकांची भाषा आहे . तिचं खरं रूप मर्‍हाटी असं आहे . सातवाहन , राष्ट्रकुट , यादव , वाकाटाक , त्यानंतर मुघल आदी राजवटींत तिचा प्रवाह चालत राहिला आहे . सामान्य जनतेइतका तिचा वाली कुणीच नव्हता . अनेकानेक भाषेसोबत तिचा संकर झालेला आहे . कित्येक भाषेतील शब्द अगदी बेमालूमपणे मराठीत सामील झालेले आहेत . या ' बे ' ला जाड करण्याचे कारण असे की असा समोर ' बे ' , ' बद ' लावण्याचा प्रघात मराठी नाहीये हे लक्षात यावं . एका हॉलमध्ये कलाकारांचे मोठे प्रदर्शन भरले होते जिथे मातीच्या वस्तू विकायला होत्या , दुसर्‍या हॉलमध्ये सगळे विक्रेते , तिथे वेगवेगळे ग्लेझ , मातीकामचे टूल्स , भट्ट्या , चाक , टीशर्ट , मातीकामाची पुस्तके , डीव्हीडी असे सगळे . तिसर्‍या हॉलमध्ये अनेक कलाकार आपल्या कलेचा डेमो देत होते , त्यावर चर्चा करत होते . इंग्लेंड के लार्ड एंथनी लेस्टर ने कॉमनवेल्थ लॉ कांफ्रेंस के अवसर पर स्पष्ट शब्दों में कहा कि भारतीय दण्ड संहिता के तहत अभिव्यक्ति की स्वतंत्रता की रक्षा के लिये पर्याप्त और उचित संरक्षक प्रावधान नहीं हैं . केवल इतना ही नहीं , बल्कि लार्ड एंथनी लेस्टर ने यह भी साफ शब्दों में स्वीकार किया कि भारतीय दण्ड संहिता में अनेक प्रावधान चर्च के प्रभाव वाले इंग्लैंड के तत्कालीन मध्यकालीन कानूनों पर भी आधारित है , जो बहुआयामी संस्कृति वाले भारतीय समाज की जरूरतों से कतई भी मेल नहीं खाते हैं . फिर भी भारत में लागू हैं . नोव्हेंबर सरत आला की नाताळची चाहूल लागते . दुकानादुकानातून मोठीमोठी ख्रिसमसची झाडे सजू लागतात . दिव्यांच्या रोषणाईने करड्या , ढगाळ संध्याकाळी थोड्या रंगीत होतात , त्यात ' जान ' आल्यासारखी वाटते . पोस्टातून भेटकार्डे , भेटपाकिटे पाठवण्यासाठी गर्दी होते . नाताळचे खास बाजार मैदानात , चर्चच्या आवारांत , नदीकाठी भरायला लागतात . हौशे , गवशे आणि नवशांची गर्दी तेथे व्हायला लागते . मेणबत्त्यांचे असंख्य प्रकार , चांदण्यांच्या आकाराचे आकाशदिवे , रेनडियरची वीजेवर लुकलुकणारी गाडी , दिव्यांच्या रंगीत माळा , फुगे , भेटकार्डे , नाताळभेटी देण्यासाठी आकर्षक डबे , रंगीबेरंगी भेटकागद , नाताळची चित्रे असलेले टी - सेट , पेले . . काय नसतं तिथे ? संध्याकाळी कळपाकळपाने लोक हिंडू लागतात‌ . संगीताच्या तालावर सारेच डोलत , नाचत , खातपीत असतात . जणू जत्राच फुललेली असते ! खाद्यपेयांचे गाळे तर ठिकठिकाणी असतात . तिथली गर्दी पाहून वाटतं ह्या लोकांच्या घरी स्वैपाकघर आहे की नाही ? खाण्यात मुख्य स्टॉल असतात वुर्ष्ट म्हणजे सॉसेजेसचे ! अशा थंडीतही आइस्क्रीमच्या स्टॉलवर गर्दी असतेच . अनेक प्रकारचे बिअर आणि वाइन चे स्टॉल्स असतात . त्यातही नाताळच्या बाजारात मुख्य उठाव असतो तो ग्लु - वाइनला ! रेड वाइन उकळवून त्यात विशिष्ट मसाले घालतात आणि कपातून गरम गरम पितात . इथली खासियत आहे ' एब्बेलवाय ' म्हणजे ऍपलवाइन . ती ही लोक यावेळी गरम पितात . या गरम वाइन्समुळे आणि उत्सवी वातावरणामुळे थंडीचा कडाका कमी होत असावा ! नाताळच्या पूर्वसंध्येच्या आधीच्या चार रविवारांना ' आडव्हेंट झोनटाग ' म्हणतात . पहिल्या रविवारी एक मेणबत्ती संध्याकाळी जेवताना लावतात , दुसऱ्या रविवारी पहिली अधिक एक असे चार रविवार एकेक मेणबत्ती वाढवतात आणि जेवताना लावतात . या रविवारपासून ते नाताळच्या पूर्वसंध्येपर्यंतचे ' आडव्हेंट कॅलेंडर ' बाजारात दिसतेच पण कितीतरी उत्साही मंडळी ते घरी करतात . रोजच्या पानावर काही सुविचार , लेखकांची वचने , सुंदर कविता उद्धृत करतात . हा ' एर्स्ट आडव्हेंट ' यायच्या आधीच घरं लख्ख होतात‌ . तळघरातील कोठीच्या खोलीतल्या खास नाताळच्या वस्तू , ठेवणीतले टेबलक्लॉथ , ताटल्या , कपबशा बाहेर येतात . चांदीचे काटेचमचे चकाकू लागतात , शनिवारीच घरावर , अंगणातल्या ख्रिसमसच्या झाडावर दिव्यांच्या माळा लागतात , फराळाची तयारी सुरू होते . हे सगळं उत्सवी वातावरण आपल्या गणपती , दिवाळीच्या दिवसांची आठवण करून देतं . बाजारातही आता नाताळच्या फराळांचे पुडे , डबे दिसायला लागतात . निरनिराळ्या प्रकारची आणि आकाराची बिस्किटे आकर्षक पिशव्यातून दुकानादुकानात दिसतात‌ . ' ष्टोलन ' हा यीस्टचा ( बेकिंगपावडर नाही ) रममध्ये भिजवलेले बेदाणे घालून केलेला , पीठीसाखरेत घोळवलेला , पूर्व जर्मनीतील ड्रेस्डनची खासियत असलेला केक फक्त आताच सगळीकडे मिळतो . तसेच बायरिश ' लेबकुकन ' ही लवंग , दालचिनी , जायफळ घालून केलेली बिस्किटे सुद्धा याच सीझनला मिळतात . चॉकलेटांचा तर पूर आलेला असतो . पहिल्या आडव्हेंटच्या दिवशी सगळी लहान मुले लवकर उठून प्रवेशदाराकडे पळतात , तिथे त्यांच्यासाठी ' निकोलाऊस मान ' रात्री खाऊ ठेवून गेलेला असतो ! इथे ' सँटाक्लॉज ' नाताळच्या दिवशी खाऊ देत नाही तर ' निकोलाऊस मान ' मुलांना खाऊ पहिल्या आडव्हेंटच्या पहाटे देतो . आणि नाताळच्या भेटवस्तू ' वाईनाक्ट्स मान ' आणतो . पहिल्या ऍडव्हेंटला ' निकोलाऊस मान ' आमच्या दारापाशीही खाऊचा पुडा ठेवतो ! अगदी पहिल्यांदा असा खाऊ दारातल्या मांडणीवर पाहून आम्ही आश्चर्याने गोंधळून गेलो होतो . निकोलाऊस मानने ठेवलेला खाऊ आवडला का ? असं जेव्हा आकिम आजोबांनी डोळे मिचकावून विचारले तेव्हा उलगडा झाला . इकडे आता त्सेंटा आजीची लगबग सुरू होते . " आता वाइनाक्ट्स गेबेक ( नाताळचा फराळ ) करायला सुरुवात करायला हवी . . " या तिच्या वाक्याने मी पटकन लहान होते , आठवतात आईची , आजीची वाक्यं " दिवाळी आठवड्यावर आली , डाळीचं पीठ , भाजण्या दळून आणायला हव्या , पोह्यांना उन्हं दाखवायला हवीत . . " ह्या दोन्हीत काही फरक वाटत नाही ! तीच लगबग , ' फराळाचं ' करण्याची तीच घाई ! " बाजारात सगळं मिळतं , पण मी घरीच करते फराळ ! " हे वाक्य एखाद्या रमाकाकू म्हणतील ना तश्शाच ठसक्यात आजी म्हणते . मग अनेक प्रकारची बिस्किटे , केक करायला सुरुवात होते . बाजारात कधीच पाहिलेले बिस्किटांचे प्रकार सुद्धा तयार होतात . " ही आकिमच्या आईची कृती , ती माझ्या आईची आणि ती काल केली ना आपण , ती बिस्किटे माझी आजी करायची ! " मी आजीकडे अवाक होऊन पाहत असते . मग तीही हळवी होऊन आपल्या वहीतून पेन्सिलीने लिहिलेल्या आता पुसट झालेल्या पाककृतीतून आपल्या आईचे , आजीचे , सासूचे अक्षर दाखवते , हळूच डोळ्याच्या कडा टिपते . अशा वेळी काय करायचं ते मला कळत नाही . मग आकिमआजोबा आपल्या हातात सूत्र घेतात . " चला , चला आता ही ताजी ताजी बिस्किटे मस्त गरम कॉफीबरोबर घेऊया . . " आपण जशी दिवाळीच्या फराळाची ताटं शेजाऱ्यांना , मित्रमंडळींना देतो तसे इथेही नाताळचे फराळ एकमेकांना देतात . ८५ वर्षांचे विमेलमान आजीआजोबा हे आमच्या आजीआजोबांचे मित्र त्यांच्या सगळ्या ग्रुपबरोबरोबर आम्हालाही नाताळची बिस्किटे आणि आडव्हेंट कॅलेंडर देतात , आणि हे दोन्ही ते आजीआजोबा स्वतः घरी करतात ! गल्लीत इतर घराघरांतूनही ते परिचित गोड वास यायला लागतात . आपल्या कडे कसे लाडवासाठीचे बेसन भाजल्याचे वास दिवाळीच्या आधी सगळीकडून येतात , तसेच ! घरदार आता नाताळच्या स्वागताला सज्ज झालेले असते . ऐकत नाहीस माझं काहीच आहेस किती हट्टी रे चांदोबाशी सांग कशाला घेतलिस उगा कट्टी रे चांदोबाशी बट्टी घ्यायला सांग ना तू त्याला . . आई . . . करेक्ट . . पण , इंग्लिश वर्डस् ची अ‍ॅडिशन होणं डिफ्रंट आणि त्यांनी मराठी वर्डस् ना रिप्लेस करणं डिफ्रंट . . . करेक्ट ना ? एक टेबलस्पून तूप गरम करुन त्यात गेव्हीचे सर्व मसाले परता . त्यावर कांदा घाला , तो जरा परता . ( तो फ़क्त गुलाबी सोनेरी परतायचा आहे ) खमंग वास सुटला , कि टोमॅटो घाला . परतून पाणी आटू द्या . गॅसवरुन उतरुन थंड करा मिक्सरमधे ब्लेंड करुन घ्या . ( हे आदल्या दिवशी केले तरी चालेल . ) राहिलेले एक टेबलस्पून तूप गरम करुन त्यात फ़्रोझन भाज्या घाला . जरा परतून त्यात दुध घाला . भाज्या शिजू द्या . मग त्यात तयार केलेली ग्रेव्ही घाला . मीठ घाला , साखर घाला , सर्व आटू द्या , पण पुर्ण कोरडे करु नका . माझं लक्ष प्रकाशाचे झोत सोडलेला भल्या थोरल्या मंचाकडे गेलं . स्टेजवरच एका बाजूला एका छोट्या लहान उंचावलेल्या स्थानावर पखवाज आणि तबला दोन्ही होते . दुसया बाजूला एक ऑर्गन म्हणजे पायपेटी होती . बर्रोब्बर मधे एका मंचावर चार तानपुरे उभे करून ठेवले होते आणि एका बाजूला साधी हार्मोनियम . त्याहूनही कहर म्हणजे समोर दोन ओळीत दहा दहा टाळांचे जोड . हे नुस्तं बघुनच मला भिरभिरल्यासारखं झालं . मागे सजावटीत लावलेला , कर कटी घे‌ऊन विटेवरी उभा वैकुंठीचा राणा , हे कौतुक जवळून न्याहाळायला पा‌ऊल टाकतो की काय अस्सं वाटलं . मुरली देवरा यांना पहिल्यांदा मंत्रिमंडळातून काढून टाका आणि पेत्रोलीम आणि नातुराल गस ही खाती जयराम रमेश या सारख्या हुशार लोकांचा हाती सोपवा . दर महिन्यांनी पेट्रोल वाढतच आहे कमी काही होताच नाही याला सर्वस्वी जबाबदार मुरली देवरा हेच आहेत . पेट्रोल चे दर आता तरी नियंत्रणात आणा . चौघांना अटक ; खारमधील दुहेरी हत्येचे गूढ उकलले अल्पवयीन मुलीवर अतिप्रसंग करीत असल्याच्या केवळ संशयातून आठवडाभरापूर्वी खार येथे झालेल्या दोन तरुणांच्या हत्येप्रकरणी निर्मलनगर पोलिसांनी चार जणांना अटक केली आहे . या चारही आरोपींना न्यायालयाने 23 जुलैपर्यंत पोलिस कोठडीत ठेवण्याचे आदेश दिले आहेत . हत्येची ही घटना 9 जुलै रोजी रात्री 11 वाजता घडली होती . खार पूर्वेला असलेल्या एका झोपडपट्टीत वकील बुद्धीराम चव्हाण ( 25 ) याच्या घरात एक आठ वर्षांची मुलगी झोपली होती . वकील तिच्या शेजारीच होता . तो या मुलीशी अतिप्रसंग करीत असल्याच्या केवळ संशयावरून जवळच राहणाऱ्या तरुणांच्या गटाने त्याच्यावर बांबू आणि सळईने हल्ला केला . वकील याला वाचविण्यासाठी त्याचा नातेवाईक अनिश चव्हाण ( 19 ) मध्ये पडला . त्यालाही बेदम मारहाण करण्यात आली . या हाणामारीत पोटावर गंभीर जखमा झाल्यामुळे वकील आणि अनिश या दोघांचाही जागीच मृत्यू झाला . या घटनेनंतर मारेकरी तरुणांचा गट तेथून पळून गेला होता . याप्रकरणी निर्मलनगर पोलिस ठाण्यात अनोळखी मारेकऱ्यांविरुद्ध गुन्हा दाखल करण्यात आला होता . वकील याच्या शेजारी राहणारा एक सुरक्षा रक्षक क्षयरोगावरील उपचाराकरिता रुग्णालयात दाखल असल्यामुळे त्याच्या आठ वर्षांच्या मुलीचा सांभाळ वकील करीत होता . या सुरक्षा रक्षकाच्या पत्नीचा आठ महिन्यांपूर्वी मृत्यू झाला . 9 जुलै रोजी रात्री साडेदहा वाजण्याच्या सुमारास वकील याच्या झोपडीत लहान मुलगी झोपल्याचे काही तरुणांनी पाहिले . वकीलही तिच्या शेजारीच असल्याने तो तिच्याशी अतिप्रसंग करीत असल्याचा संशय या तरुणांना आला . त्यांनी त्याच्यावर जोरदार हल्ला केला . त्यात वकील आणि त्याचा नातेवाईक अनिश हे दोघेही मरण पावले . या प्रकरणाचा तपास वरिष्ठ पोलिस निरीक्षक प्रशांत बगाडे यांच्या मार्गदर्शनाखाली पोलिस निरीक्षक शैलेंद्र धिवार , सहायक पोलिस निरीक्षक सुरेखा कपिले यांचे पथक करीत होते . चौकशीअंती हा प्रकार झोपडपट्टीसमोरील कट्ट्यावर बसणाऱ्या तरुणांच्या गटानेच केल्याचे स्पष्ट झाले . त्यानुसार पोलिस या तरुणांचा शोध घेत होते . या प्रकरणातील आरोपी मालाडच्या गणेशनगर परिसरात असल्याची माहिती पोलिसांना मिळाली . त्यानुसार मध्यरात्री उशिरा पोलिसांनी टाकलेल्या छाप्यात अल्ताफ ऊर्फ छोटू निजाम हुसैन ( 19 ) , मोहम्मद हनिफ खान ( 19 ) , उस्मान ऊर्फ विरू ऊर्फ मोहम्मद शेख ( 23 ) या तिघांना अटक करण्यात आली . या तिघांच्या माहितीवरून वांद्रे टर्मिनल येथून गणेश किसन गवळी ( 22 ) याला अटक करण्यात आली . केवळ गैरसमजातून हल्ला केल्याची कबुली आरोपींनी पोलिसांना दिली आहे . ( sakaal , 17th july ) परिक्षेच्या वेळी सुपरवायज़रला घाल चुलीत म्हणुन सप्प्लिमेंट हातात देतो दोन्ही . एस . ( ऑपरेटींग सिस्टीम ) हव्या असतील तर काय करावे ? एक धड . असा माझा भाषा विकास खुंटला . मुंबई ला वित्त , व्यवसाय , उद्योग , ह्या करिता महानगर म्हणून जगात मानाचे स्थान आहे . अनेक अमराठी लोक इथे येऊन स्थिरावले , इथली संस्कृती शिकले . मराठी भाषा शिकून पिढ्यान पिढ्या राहतात . मराठी माणूस इतर भाषा शिकण्यास कमी पडतो का ? इतर राज्यांमधून मुंबईच्या तुलनेत कमी मराठी लोक आहेत . की इतर राज्यांशी कमी संपर्क व्यवसाया निमित्त आहे . अंतर्मुख होवून विचार करते , मला गरज किती आहे ? फारच कमी . जो येतो तो मराठी शिकतो . छान आहे मराठी विस्तृत होतीय . पण एक दिवस ह्यांच्या कडून मराठी शिकायला लागेल असे वाटते . जर कोणाला इतर भारतीय भाषा येत असल्या तर विकासाची प्रथम पायरी समजली जाते . राष्ट्र विकास होण्यासाठी भाषा संगम ला अनन्य साधारण महत्व आहे . नवीन भाषा म्हणजे एका संस्कृतीची ओळख , मैत्रीचे संबध विकसित होण्यासाठी हृदयाची भाषा शिकणे म्हणजेच अजून एका मातेची भाषा होय . दिनेशच्या पुढ्यात खांद्यावर ओढणी घेऊन आहेत त्या पक्षीणबाई त्यांचे नाव तेव्हाच विसरलेले , आता उगाच आठवायचा प्रयत्न करुन डोक्याच्या हार्डडिस्कला ताण दिला तर क्रॅश व्हायची . दिनेशना आठवत असेल कदाचित . लेखन मी कागदावर उतरवायच्या आधी ते डोक्यात लिहिले जाते आणि ते तिथे एकदा लिहुन झाले की परत कॉपी करायचा उत्साह ओसरतो . ते डोक्यातच लिहित असताना हातात रेकॉर्डर घेऊन बोलत बसले तर काहीतरी लिखाण होईल हातुन . . . . तुला खोटे वाटेल पण ह्या दोन महिन्यात कमीतकमी १० लेख तरी झाले माझे डोक्यात लिहुन . . आणि मी खरेच मनातल्या मनात बोलत फिरत असते . पण ते बोलणे एकदा संपले की मग हाताने नाही काढवत लिहुन . . . असेच दोन - चार दिवस गेले की वाटते , जाऊदे , कोण वाचेल हे - हाट , कशाला उगाच लिहायचे ? ? ? ? ? चार वर्षात कधी कॉलेज मधल्या क्रीडा विभागकडे वळलेल्या आम्ही मुली , " मज्जा करायची , शेवटचे वर्ष आहे " अस म्हणत क्रिकेटकडे वळलो . ( त्या वर्षी अभ्यास सोडून सगळे उद्योग केले आम्ही . . . ) खर तर आमच्या पैकी कुणीच फारस क्रिकेट खेळलेल नव्हत . आमची मजल लहानपणी गल्लीत , सदनिकेच्या आवारात कधीतरी लिंबूटिंबू म्हणून खेळलेल्या एखाद दुसऱ्या ओव्हर पुरतीच मर्यादित होती . क्रिकेट पाहायला आवडणाऱ्या अश्या काहीजणी सोडल्या तर बाकीच्यांना युवराज आणि इरफान असले चिकणे खेळाडू आणि भारताची शान असलेला सचिन सोडून काही माहित नव्हते . साध्या सोप्या नियमां पासून सगळे सुरु करायचे होते . प्रश्नकर्त्याव्यतिरिक्त , वाचकान्ना देखिल प्रतिसादावर + वा - चिन्ह दाबुन मत नोन्दविता येते आहे असे दिसते . तसे अपेक्षित असेल , तर मात्र यात एक तृटी जाणवते की , एकदा का प्लस वा मायनस चिन्ह दाबले की नन्तर केवळ त्याच्या उलट मत देता येते , पण मत पूर्णतः काढून घेता ( न्युट्रल करता ) येत नाही . ( मला बोवा उद्घाटनाच्या पहिल्याच पोस्टला मायनस मते मिळाली ) ही सुविधा केवळ " प्रश्नान्च्या " उत्तरान्पुरती मर्यादित ठेवता , वहाते धागे सोडून अन्य सर्व ठिकाणी ठेवावी असे मला वाटते . त्यांच्या मता प्रमाणे भगवान आयाप्पा हे मानवी वेनाडचा वीर राजा अय्यन अडिगल यांचे दैविकरण होय . सध्या इतकेच . विषय चांगला आहे . खटकलेले मुद्दे उपस्थित केल्याशिवाय चर्चा घडून येणार नाही . . २० . श्रद्धावीर्यस्मृतिसमाधिप्रज्ञापूर्वक इतरेषाम् विदेह आणि प्रकृतीलय हे जे दोन प्रकारचे वरील सूत्रांत उल्लेखलेले योगी त्यांच्याहून इतर योग्यांचा असंप्रज्ञात समाधिद्वारा आपल्याला कैवल्यसाक्षात्कार होणार असा विश्वास ( श्रद्धा ) , समाधिद्वारा आपण कैवल्यसाक्षात्कार अवश्य संपादन करणार असा उत्साह वाटणे हे वीर्य , पूर्वी अनुष्ठिलेल्या योगाभ्यासाचे स्मरण आणि त्यावरून पुन्हा आचरलेला समाधि ( स्मृती ) आणि समाध्यनुष्ठानामुळे प्राप्त झालेली प्रज्ञा म्हणजे वस्तूंचे यथार्थत्वाने ग्रहण करणारी बुद्धी , एतत्पूर्वक असतो . म्हणजे हे उपाय आधी अवलंबले जातात आणि मग त्यांचे फल म्हणून पुढील असंप्रज्ञात समाधि साध्य होत असतो . बाकी ते कशा पद्धतीने करावे , हिंदूत्व का ख्रिश्चन का निधर्मी का माओवादी का मिलीटरी का राजकीय लाच वगैरे मुद्दे जरा बाजूस ठेवूया . त्या अगोदर , आपले मत तरी एकदा स्पष्ट सांगावे : म्हणजे ईशान्येकडील वेगळाच आहे म्हणून तो भाग भारतात नसलेला बरा , त्याची गरज नाही वगैरे म्हणायचे आहे का ? मामी यांना खो हिरकु यांनी दिलेला आहे . त्यामुळे अंजली आपला खो डेलिया आणि जागोमोहनप्यारे - अशी नोंद केली आहे . लिंबाजीला येऊन दोन दिस लोटले तरी झाडाचं खेंगटं मिटत नव्हतं . त्याने बारकूला पाठवून सगळया हिस्सेकऱ्यांना बोलावून घेतलं . सखा कोळपे , मारुती कोळपे यांना त्याने गावभर हिंडून धरून आनलं . बयाजी आणि लिंबाजी दोघेही पुढच्या कुडात बसले होते . बयाजीची नेहमीची पान्हईची जागा आज म्हतारीनं घेतली होती . लिंबाजीने झाडाचा विषयच काढला नाही . सरळ मारुतीला विचारलं , ` ` केवड्याला द्यायचा तुजा मोत्या ? ' ' तसं त्याने सख्या कोळपेकडे पाहात सगळयांचे चेहरे न्याहाळले . आणि मुरमुशा हासत म्हणाला , ` ` गरिबाची थट्टा करता व्हय दादा ? ' ' तसा सखा कोळपे सावध होत म्हणाला . " भारतीय - कसा मी ? असा मी ! " प्रकरण दुसरे , भाग - " सत्ता : लोकशाहीचा अनपेक्षित विजय " मूळ लेखक : श्री . पवनकुमार वर्मा अनुवाद : सुधीर काळे © सुधीर काळे ( मूळ लेखकाच्या वतीने ) या लेखातील सर्व मतें मूळ लेखकाची आहेत . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - सत्तेची ऐट बाळगून हक्काने बहुमान मागणे आणि अशी ऐट दाखविणे यामुळे कधी - कधी फारच विनोदी आणि गमतीदार परिणामास तोंड द्यावे लागते . मी १९७६ साली परराष्ट्रसेवेत रुजू झाल्यावर मला एका छोट्याशा कालावधीसाठी आंध्र प्रदेशच्या अनंतपूर जिल्ह्यात अगदी मूलभूत प्रशिक्षणासाठी पाठविण्यात आले . जिल्हा पातळीवर अगदी सरंजामशाहीचा थाट होता ! राज्ययंत्रणेचे प्रमुख होते जिल्हाधिकारी आणि त्यांचे काम छडीसारखे असायचे तर मी होतो IFSची परिक्षा उत्तीर्ण झालेला प्रशिक्षणार्थी आणि उपजिल्हाधिकारी ! माझ्या डोक्याभोवती जणू चित्रांमधून देवादिकांच्या डोक्यामागे दाखवितात तसे एकादे चक्रच सार्‍यांना दिसत होते ! अनंतपुर हा एक अतीशय कमी पाऊस पडणारा प्रदेश होता . दुष्काळी सहाय्याच्या कार्यक्रमासाठी जागतिक बँकेकडून पुंजी मिळाली होती आणि या पैशातून ( नियमाविरुद्ध ) खरेदी केलेली एक मोटरसायकल माझ्या दिमतीला देण्यात आली होती . एकदा घरी येतांना मी एका सायकलवरून जाणार्‍या आणि पूर्वसूचना देता वळलेल्या माणसाला उडविले . तो माणूस खाली पडला पण त्याला कांहींही इजा झालेली नव्हती . पण तो पोलीस असल्याने त्याचा रागाने तिळपापड झाला . त्या भागात त्याचा निर्विवाद दरारा होता आणि त्याची चूक असली तरी त्याला धक्का देणार्‍या माणसाचे कांहीं खरे नव्हते . माझ्या मोटरसायकलमध्ये आणि माझ्या आविर्भावात मी उपजिल्हाधिकारी असल्याची कसलीच खूण नव्हती ! झाले ! त्या पोलीसाने तेलगू भाषेत शिव्यांची लाखोली वहायला सुरुवात केली . मला तेलगू येत नव्हते पण कुठल्याही भाषेतील शिवीगाळ ऐकली की ती शिवीगाळ आहे हे कळतेच . आता तिथे गर्दी जमा व्हायला लागली होती आणि पोलीस एकदम ' फॉर्मा ' होता ! तेवढ्यात , केवळ योगायोगाने माझा पट्टेवाला सायकलचे पायटे पिटत तिथून जात होता आणि त्याने एका छोट्याशा वाक्यात त्या पोलिसाला मी कोण आहे ते सांगितले . अगदी त्याच क्षणी एक अतीशय इरसाल शिवी त्या पोलिसाच्या ओठांवर आलेली होती आणि ती शिवी तो रोखू शकला नाहीं . ती शिवी त्याच्या तोंडून बाहेर पडते पडते तितक्यात त्याचा उजवा हात सलामाच्या अभिनिवेषात डोक्याकडे पोचला होता ! हा प्रसंग झाल्याला अनेक वर्षें होऊन गेली पण त्या जिल्ह्यातलीच नव्हे तर एकूणच नोकरशाहीतली परिस्थिती आजही आहे तशीच आहे . उलट ती आता आणखीच बिघडली असेल . स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर एका छोट्याशा कालावधीत ब्रिटिशांमुळे प्रभावित झालेले कांही मोजके सनदी नोकर आपल्या राजनैतिक ' साहेबां ' ना भिता स्पष्ट सल्ला देत असत . पण लवकरच अशा निधड्या प्रयत्नांची गळचेपी होत गेली आणि अधिसत्तेपुढे मान तुकविण्याच्या जुन्या परंपरेचे पुनरुज्जीवन झाले . आपल्या देशातील नेत्यांना देशाच्या जुन्या ( राजेशाहीच्या ) परंपरांची माहिती होतीच आणि त्यांनीच या परंपरेचे पुनरुज्जीवन केले असणार ! पण एरवी राजकीय नेत्यांना दोष देण्यात पुढे असणारे सरकारी अधिकारीही यात निर्दोष नाहींत . कदाचित राजकीय नेत्यांनी सरकारी अधिकार्‍यांना बिघडवले असेल पण सरकारी अधिकार्‍यांनी आधी आपण बिघडायला तयार असल्याचा निरोप नेत्यांना दिला असण्याची शक्यता खूपच दाट आहे ! . योगऋषी रामदेवबाबांच्या भक्तांवर लाठीहल्ला झाला , अश्रूधूर सोडला , वर चित्रा यांनी गजपृष्ठाबद्दल शंकानिरसन केलेलेच आहे , तरी ऐहोळेच्या दुर्ग - मंदिराची ( मला पूर्वी वाटायची तशी दुर्गा नव्हे ! ) दोन चित्रे द्यायचा मोह होतोच आहे . श्री कोलबेर , प्रताधिकाराची वाट लावता अमेरिकेत चित्रपट पाहता येईल का ? तेवढं ते मृच्या हसण्याबद्दल डीटेलवार नसतं लिहिलं तरी चाललं असतं . इतके गडबडा लोळून हसणारे लोक मला कुकु वाटतात . एडीसन न्यू जर्सी में रहने वाली एलर्जी और इम्यूनोलॉजिस्ट डॉक्टर सुनीता कनुमुरी वर्ष 2011 - 2012 के लिए अमरीकन एशोसिएशन ऑफ फिजीशियन ऑफ इंडियन ऑरिजीन ( एएनपीआई ) . . . अजीत आर सिंघवी से न्यूयॉर्क के मैनहट्टन में 22 से 26 जून के बीच आयोजित होने वाले एएपीआई सम्मेलन के दौरान संभालेंगी अमरीका में . . . भारतात दिलेले आरक्षण हे हिंदू धर्मव्यवस्थेने दिलेले नसून भारतीय राज्यघटनेने दिलेले आहे . त्यामुळे फक्त हिंदूंना आरक्षण मिळावे हे म्हणणे चुकीचे आहे . मुसलमानांमध्येही जातीव्यवस्था आहे . मुस्लिम ओबीसी असा गट आहे . शिवाय इथले मुसलमान आणि ख्रिश्चन हे हिंदूधर्माने नाकारलेल्या समानतेमुळेच त्या धर्मामध्ये गेलेले आहेत . ते देखील इथलेच आपले लोक आहेत . इतिहास कोण लिहितय आपला सुवर्ण अक्षरात , आपणच आपले राजे काय सांगणार अन काय ऐकणार , जे तुझे तेच माझे हे संपूर्ण मंदिर वालुकाश्माच्या ( sandstone ) प्रस्तरापासून बनवले असून हे पत्थर अनेक मैल दूर असलेल्या खाणीतून कोरून मंदिराच्या जागी आणल्याचा पुरावा मिळतो . मंदिराचे बांधकाम कलाकुसर पाहून हजारो गुलामांची , विशारदांची कारागिरांची फौज या कामी लागली असावी असा अंदाज बांधता येतो . म्हणुन नामदेव गुरुच्या शोधार्थ निघालेत . भटकता भटकता एका शंकराच्या देवळात येउन पोहचलेत . तिथे त्यांना एक म्हातारा शंकराच्या पिंडिवर पाय ठेवुन झोपलेला आढळला . नामदेवांनि त्याला संतापुन पाय बाजुला करण्यास फर्मावले . त्यावर ' मी अतिशय म्हातारा झालो आहे , माझ्याच्यानि माझे पाय उचलत नाहित , तु कृपा करुन माझे पाय बाजुला कर ना " असे त्याने उत्तर दिले . म्हणुन नामदेवाने त्याचे पाय उचलुन बाजुला जमिनिवर ठेवलेत तर तिथे शंकराचि पिंड प्रकट झालि . नामदेव जिथे जिथे त्या म्हातार्‍याचे पाय ठेवायचे तिथे तिथे शंकराचि पिंड प्रकट व्हायचि . लवकरच हे अधिकारि पुरुष आहेत हे नामदेवांच्या लक्ष्यात आल आणि त्यांनि त्यांना स्वतःचा शिष्य म्हणुन स्वीकार करण्याचि विनंति केली . थाई पध्दतीने भाज्या कशा करायच्या हे कोणाला माहित आहे का ? पासष्ट हजारांचे दागिने लंपास व्याजाने पैसे देण्याचा व्यवसाय करणाऱ्या एका वयोवृद्ध महिलेची घरात एकटीच असताना अनोळखी व्यक्तीने गळा चिरून हत्या केल्याचा खळबळजनक प्रकार काल ( ता . 13 ) रात्री अंधेरीच्या यारी रोड येथे घडला . या प्रकरणी वर्सोवा पोलिसांनी अनोळखी मारेकऱ्यांविरुद्ध गुन्हा दाखल केला आहे . ताराबेन मुलजी कोठारी ( 75 ) असे मृत महिलेचे नाव असून , चोरट्यांनी हत्येनंतर तिच्या अंगावरील 65 हजारांचे दागिने चोरून नेले असल्याची माहिती पोलिसांनी दिली . यारी रोड येथील कविता अपार्टमेंटमध्ये घडलेल्या घटनेमुळे खळबळ उडाली आहे . समाजातील भाजीवाले , रिक्षावाले आदी अल्प उत्पन्न घटकांतील व्यक्तींना व्याजाने पैसे देण्याचा व्यवसाय करणाऱ्या ताराबेन त्यांच्या मुलीसोबत यारी रोड येथील घरात राहत होत्या . चार्टर्ड अकाऊंटंट असलेली त्यांची मुलगी दीप्ती ( वय 40 ) वांद्रे - कुर्ला संकुलातील एका कंपनीत कामाला आहे . चार महिन्यांपासून त्यांच्या घरात दुरुस्तीचे काम सुरू आहे . काल सायंकाळी घरात पेंटिंगचे काम करणारा कामगार आणि घरकामाला असलेली महिला काम संपवून निघून गेले होते . त्यामुळे ताराबेन घरात एकट्याच होत्या . रात्री साडेआठच्या सुमारास दीप्ती घरी परतल्यानंतर त्यांना घराचा दरवाजा अर्धवट उघडा असल्याचे आढळले . घरात प्रवेश केल्यानंतर त्यांनी आईचा शोध घेण्याचा प्रयत्न केला , तेव्हा त्या रक्ताच्या थारोळ्यात पडलेल्या त्यांना दिसल्या . ताराबेन यांच्या मानेवर शस्त्राने गंभीर वार करण्यात आले होते . त्यांना उपचारासाठी कूपर रुग्णालयात दाखल करण्यात आले ; मात्र त्यापूर्वीच त्या मृत पावल्याचे डॉक्‍टरांनी सांगितले . ताराबेन यांच्या व्याजाने पैसे देण्याच्या व्यवसायातूनच त्यांची हत्या झाल्याचा संशय पोलिसांनी व्यक्त केला आहे . इमारतीत राहणाऱ्या नागरिकांनी त्यांच्या या व्यवसायाला आक्षेपही घेतला होता . शेजारी राहणाऱ्या विवेक पाटील या अपंग व्यक्तीनेही ताराबेनकडे येणाऱ्यांच्या वर्तनाबाबत भीती व्यक्त केली होती . याशिवाय इमारतीच्या सुरक्षा रक्षकासोबतही ताराबेन यांचा खटका उडाला होता . पोलिसांनी सुरक्षा रक्षकासह मोलकरीण पेंटरचीही चौकशी केली आहे . याशिवाय मुलुंड मालाड येथे राहणाऱ्या ताराबेन यांच्या दोन्ही मुलांकडेही या प्रकाराबाबत पोलिसांनी विचारणा केल्याचे वरिष्ठ निरीक्षक सुरेश नलावडे यांनी सांगितले . ( sakal , 14 april ) हिंदी चित्रपट मध्ये दिसते ती महाराष्ट्रमधील फक्त मुंबई ! ! त्यामधला मराठीपण पैसे खाणारे मराठी पोलीस . . गणपतीचा एखादा गाणं . . एवढाच मर्यादित असता . . ( पुणेकर अजून हिंदीमध्ये कसे दिसले नाहीत याचा आश्चर्य वाटत ) . . मराठी गायक . . संगीतकार तसेच मराठी मुलींनी हिंदी पडदा गाजवला आहे . . माधुरी . . उर्मिला . . ते मुग्धा गोडसे पर्यंत दखलपात्र ( याही पूर्वीच्या कित्येक अभिनेत्री नी केला असेल . . ) भूमिका केल्या आहेत . . पण मराठी मुलींची मुख्य भूमिका त्यांना मिळाली नाही . . ढेकूण आहेत हे सांगायला कुत्रा ! स्वतःला कळत नसेल , त्रास होत नसेल तर आणखी पैसे कशाला घालवायचे ? बहुधा तशी फॅशन असेल . तुम्हाला चारोळी लिहायची होती का ? ( कारण ही मला तरी चारोळीच दिसतेय . ) त्यासाठी एक वेगळा विभाग ' झुळूक ' या नावाने आहे . कृपया आपले लेखन योग्य त्या विभागात करावे , ही विनंती . यांतील केवळ आणि केवळ या भागाशी सहमती नाही . सचिन , द्रविड आणि लक्ष्मण ला ते स्वतः ठरवेपर्यंत निवृत्त कधी होणार हे विचारायची पत्रकारांना बंदी करा बरोबर ' काही कामाच्या नाहीत म्हणजे . विकून टाका चार पैशात . . . ' कमालीच्या खवचट आवाजात मामा म्हणाले . अर्नाळकर म्हणजे प्रमाण साहित्य ( canons of literature ) नाही आणि ते का नाही > > हि गोष्ट नीट कळली नाही . canons of literature हा शब्द वापरलास म्हणून , मला वाटायचे कि अर्नाळकरांनी हाताळलेला साहित्यप्रकार general वाचकांपर्यंत घेऊन जाण्याचे काम आधी कोणी केले नव्ह्ते . किंवा त्याला समाजमान्यता मिळण्याचे मुख्य कारण अर्नाळकरांचे लिखाण हे होते . त्याचा मराठी साहित्यावर ठसा उमटला नाहि हे पटवून घेता येत नाही . rather , आज एक मोठा वाचकवर्ग ( तो उत्तम आहे कि नाही हा भाग बाजूला ठेवू , mass नक्की आहे ) त्याच प्रकारचे वाचन करतो हे विसरता येईल ? Canonization is major culprit for interpretation biases स्मित गजानन हा कावळ्याचा फॅमिलीतला असु शकतो . पण भारद्वाज नाही . त्याचा आकार सेम हाच असला तरी पंख मातीच्या लाल रंगाचे असतात . पाखरांचा थवा पोटासाठी सकाळी घरट्यातून उडतो सायंकाळी परत येतो अर्थात गृहीतकांना प्रश्न करून ' हीच गृहीतके काय म्हणून ' असे विचारून आणि वेगळी गृहीतके मांडून त्या नवीन गृहीतकांशी सुसंगत अशा निष्कर्षांचा डोलाराही उभा करता येतो , आणि त्याचे फायदेही असू शकतात , परंतु मग अशी नवीन गृहीतके आणि त्यावर आधारित निष्कर्ष ही एक नवीन विज्ञानशाखा होते . ही नवी विज्ञानशाखा आणि जुनी विज्ञानशाखा या भिन्न गृहीतकांमुळे एकमेकांशी सुसंगत नसू शकतात , पण स्वतःअंतर्गत परिपूर्ण आणि सुसंगत असतात , आणि प्रत्यक्ष जगाच्या दोन वेगवेगळ्या अंगांच्या आकलनाकरिता या दोन्ही शाखा उपयुक्त असणेही शक्य असते . मात्र अशी एका विज्ञानशाखेच्या गृहीतकांबाबत प्रश्न करून आणि ती बदलून त्याजागी आणलेली नवी गृहीतके ही त्या नवीन विज्ञानशाखेच्या अभ्यासासाठी कितीही उपयुक्त ठरली तरी ज्याची गृहीतके बदलली त्या विज्ञानशाखेच्या अभ्यासाकरिता निरुपयोगी ठरतात . आणि आधी म्हटल्याप्रमाणे , दोन्ही विज्ञानशाखा या प्रत्यक्ष जगाच्या वेगवेगळ्या अंगांच्या आकलनाकरिता - किंवा व्यावहारिक गरजेप्रमाणे एकाच अंगाच्या कमीअधिक अचूक प्रमाणातील आकलनाकरिता - उपयुक्त ठरू शकतात . ( आणि तसेही विज्ञानाला प्रत्यक्ष जगाशी मिळतेजुळते असण्याशी फारसे देणेघेणे नसते . मॉडेलमध्ये अंतर्गत सुसंगतता असण्याशी मतलब . प्रत्यक्ष जगाशी थोडेसे जुळले , उत्तम . अधिक जुळले , तरीही उत्तम . नाही जुळले , तरीही उत्तम . आज कशाशीही जुळत नाही पण उद्या भलत्याच कशाशी जुळून त्याच्या आकलनासाठी उपयोग झाला , तर दुधात साखर . मॉडेल वापरता आले , तर घ्या , दुसरे मॉडेल अधिक चांगले वाटले , तर याच्याऐवजी ते मॉडेल घ्या , आणि या मॉडेलचा काहीही उपयोग नाही असे वाटले , तर फेकून द्या आणि दुसरे ज्याचा उपयोग आहे असे वाटते ते मॉडेल घ्या . मॉडेल जोपर्यंत स्वतःअंतर्गत सुसंगत आहे तोपर्यंत ते मॉडेल आहे . आणि मॉडेल म्हणजे जग नव्हे . ) या तज्ज्ञांचे म्हणणे मला मुळीच पटले नाही . पण हिं . . . यांचे हे चांगले की त्यांनी विधेयकाचा मूळ मसुदा दिला आहे . जिज्ञासूंनी तज्ञांचे बाकी सर्व मुद्दे तपासून बघावेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . प्रतिसाद लिहिताना १० % हून अधिक रोमन अक्षरे वापरू नयेत . अशा परिस्थितीमध्ये इस्लामी विधीने सादर केलेल्या ' फई ' ला ' फै ' चे स्वरुप देणे वावगे कसे ठरेल ? आणि आपली परवानगी असल्यास सांगू इच्छितो की , व्यभिचाराच्या भीतीपोटी लग्न करण्याचा फतवा कसा काय दिला जाऊ शकतो ? असे म्हणता येईल काय की , मुस्लिमांदरम्यान होणारा रक्तरंजित संघर्ष म्हणजे इस्लामच्या धर्मयुद्धाचा परिणाम होय . बाळासाहेब काय चाललाय काय ? मी तुमचा कार्यकर्ता नसलो तरी मी आज पर्यंत तुम्हालाच आदर्श मनात आलो आहे . माझे मत नेहमी तुमच्याच पार्टीला असते . परुंतु जर आपल्या फौजेतले सरदार भारताच्या राजाद्न्दालाच हात घातला तर मी कसा सहन करू ? आणि त्या लोकांनाच आपले चिरंजीव वाह रे बहाद्दर म्हणतात ? देव तुमचा भला करो साहेब , जरा अवरा त्यान्या . केव्हाच बदलला आहे . नियमाबद्दल गैरसमज होता म्हणून चुकीचा मतला आधी लिहिला गेला . नसती तडजोड मलाही आवडत नाही . आणि तसेही वैभव , सारंग , स्वाती , चित्त या सर्वांचे मत पटायला मला कधी फारसा वेळ लागत नाही आता त्या " नसलेल्या " मतल्याबद्दलच्या चर्चेवर पडदा टाकुया का ? दुसऱ्या बाजूला किंग्ज इलेव्हन पंजाब नव्याने संघ उभारणी करत आहेत . नेतृत्वापासून खेळाडूंपर्यंत त्यांनी बदल केले आहेत . पहिल्या तीन स्पर्धांतील डेक्कन चार्जर्सचा कर्णधार ऍडम गिलख्रिस्ट आता त्यांचा नेता आहे , तर पुण्याचे प्रशिक्षक जेफ मार्श यांचा मोठा मुलगा शॉन मार्श , डेव्हिड हसी आणि दिनेश कार्तिक असे खेळाडू आहेत . गोलंदाजीत पंजाबची मदार प्रवीणकुमारवर अवलंबून असेल . त्याच्या साथीला रायन मॅक्‍लारेन , शलभ श्रीवास्तव आणि विक्रमजीत मलिक असे गोलंदाज असतील , तर फिरकीची प्रमुख मदार पीयूष चावलावर असेल . कुठलेही लिखन करायचे किंवा दुवा ( लिंक ) द्यायचा म्हटले कि हा गोंधळ नेहमीच मनात असतो . कानोकानी मध्ये मी अनेक दुवे दिलेले आहेत , कि जे मला स्वतःला पुन्हा सहज शोधता येतात . तेच जर मी कुठे स्फुट , लेख , प्रतिक्रिया मध्ये दिले असते , तर पुन्हा शोधने एक दिव्य बनले असते ( आधीच आमचे संगणकाचे ज्ञान अगाध ! ) भलेही त्यातील अनेक दुव्यांना इतरांकडुन प्रतिसाद नाही मिळाला , तरी किमान माझ्या संदर्भासाठी ते दुवे एका ठिकाणी पुन्हा मिळु शकतात , ही खुपच चांगली सुविधा आहे . ( निव्वळ स्वार्थी विचार ! ) माहिती पूर्ण वाचली नाहीये , शांतपणे वाचायला हवीये . पण मसाल्यात दगडफूल वापरतात हे माहित आहे . मागे बहिणीने तिच्या विद्यार्थ्यांना समजावण्यासाठी दुकानातून हे दगडफूल विकत आणलं होतं . ओह , आत मसाला भरण्यापेक्षा सोप्पी दिसतेय करायला . बघेन करुन लवकरच . दिनेशदा , पुण्याला समुद्र नाही म्हणुन काय झालं ? तुम्हाला आणि माबोकरांना भेटायला उरणला आल्याशिवाय आम्ही तुमच्या प्रेमाला पुरुन उरणार नाही अस कुणी म्हणणार आहे का ? . समोरच्या वरिल विश्वास असा सहजासहजी तोडून टाकता येणं " सुरक्षा दले सामान्य नागरिकांना हुमन शिल्ड म्हणुन वापरतात " हे मला नवीन आहे . बस मधुन जाणारे एस्पीओ होते , त्यातले काही आधीचे नक्षलवादी आता पोलिसात भरती झालेले तर काही आदिवासी तरूण तरुणी . छान आहे लेख . आपण लिहीते झालात हे उत्तम झाल . लिहीण्याने माणसात जे बदल होतात ते नुसत्या वाचनाने होत नाहीत . आसामचा दहशतवाद चचेर्त असतो पण हा प्रदेश एक उत्तम टुरिस्ट स्पॉट आहे . एकशिंगी गेंडा असणाऱ्या ' काझीरंगा ' प्रमाणेच ' मानस ' चे व्याघ्र अभयारण्यही ' र्वल्ड हेरिटेज साईट ' आहे . दोन लाख लोकवस्तीचं ब्रह्मापुत्रेच्या पोटातील ' माजुली ' हे बेटही ' र्वल्ड हेरीटेज साईट ' म्हणून घोषित व्हावे , असे आसामी जनतेला वाटते . पंतप्रधान आसामातून राज्यसभेवर गेले असल्याने आसामी जनतेच्या आशा उंचावल्या आहेत . सुमारे चारशे वर्षांपूवीर् श्ाीमत् शंकरदेव या महान संताने बळीप्रथा , कर्मकांडांना विरोध करून माजुली येथे वैष्णव धर्माची पताका फडकवली . त्यांनी स्थापन केलेली ' सत्रं ' म्हणजे धर्म - संस्कृतीची केंदंच आहेत . साहित्य , नाट्य , संगीत , हस्तकला शास्त्रीय नृत्य यांची या सत्रांत लयलूट असते . माजुली बेटावर अशी २२ सत्रं होती . ब्रह्मापुत्रेच्या लहरी प्रवाहामुळे माजुलीच्या आकार दिवसेंदिवस कमी होतोय . आता शिल्लक असलेल्या १८ सत्रांपैकी ' कमलाबारी ' ' गहमूर ' तर अवश्य पाहावीत . पर्यटक म्हणून येथे आलेल्या फ्रेंच जोडप्याने तेथे काही वषेर् मुक्काम ठोकला जाण्यापूवीर् मिशिंग जनजातीच्या पारंपारिक घराप्रमाणे ' गेस्ट हाऊस ' बांधून ठेवले . तेथे राहण्याचा आनंद विरळाच . गुवाहाटीतील कामाख्या देवी ही ५२ शक्तिपीठांपैकी एक . महाभारत काळात प्रागज्योतिषपूर म्हणून उल्लेख असलेल्या या प्रदेशात नरकासुराने बंदिवान केलेल्या १६ हजार मुलींना सोडवण्यासाठी श्रीकृष्णाने युद्ध केलं . पहाटे नरकासुराचा वध करून त्याच्या रक्ताचा टिळा लाऊन कृष्णाने अभ्यंगस्नान केलं म्हणून अवघा भारत दिवाळीच्या पहिल्या पहाटे अभ्यंगस्नान करतो . १८२६ मध्ये आसाम भारताचा झाला म्हणणाऱ्यांना हे एक उदाहरणच पुरेसं आहे . मुंबईत निसर्गाचं दर्शन होणं तसं मुश्कील म्हणण्यापेक्षा तिकडे लक्ष द्यायला कुणाला वेळ नसतो . तरी बरं अजून बोरिवलीचं नॅशनल पार्क अतिक्रमीत होवूनसुद्धा शाबूत आहे . निसर्गप्रेमी मंडळी मुद्दाम वेळ काढून . . . प्रथम वर्ष में 7230 स्थानों से 11556 , द्वितीय वर्ष ( सामान्य ) में 2087 स्थानों से 2678 , द्वितीय वर्ष ( विशेष ) में 370 स्थानों से 497 शिक्षार्थी सम्मिलित हुये तृतीय वर्ष के वर्ग में 788 स्थानों से 877 स्वयंसेवक आए थे गत वर्ष देश भर में संपन्न प्राथमिक शिक्षा वर्गो में 24530 स्थानों से 63741स्वयंसेवकों ने भाग लिया है . ड्रुपलचे सर्च मोड्युल दिसत नाही आहे . वापरलेले नाही आहे ते देखील द्यावे , जेणे करुन लेखन शोधसाठी गुगलला हीट्स देण्यापेक्षा उपक्रमला हिट्स मिळाल्यातर ते सर्वात उत्तम . . पारंपारीक ओव्यांमधील ओळी वापरल्याने कुठल्याही कॉपीराइट कायद्याचा भंग होत नाही . कुणाच्याही अधिकारांचे व्हायोलेशन होत नाही . कारण मुळात त्या कुणी रचल्या याचा पत्ता नसतो . ते सर्व साहित्य सर्वांसाठी खुले असते . आणि या पारंपारीक ओव्या आहेत हे समजणे अजिबात अवघड नाहीये . भारतीय संस्कृतीबद्दल ट्रक भरून बडबड करणार्‍याला हे पण समजत नाही हे गमतीशीर आहे . भल्या पहाटे फेरफटका मारायची सवय असावी तिला . पांढरा सफेत टिशर्ट आणि पँट घालून पाठीवर रुळणारे केस सावरत रोज ती याच वळणावर नजरेस पडते . चंद्रप्रकाशात तिचं रुप पहिल्यांदा पाहिलं तेव्हा मती गुंग होणे म्हणजे नेमकं काय ते कळून आलं . इतकं अप्रतिम लावण्य घेऊन स्वर्गातली अप्सरा तर रोज इथे येत नसावी ना अशी शंका मनाला चाटून गेली आणि भारावल्यासारखा रोज मी या वाटेने येऊ लागलो . गाडीचा वेग वळणावर कमी केला की तिला निरखण्यात जो आनंद जिवाला होतो त्याचं वर्णन शब्दांत केवळ अशक्य आहे . त्या वळणावर केवळ क्षण दोन क्षण ती मला दिसत असावी . नंतर माझी गाडी वळते आणि ती दिसेनाशी होते पण त्या एका झलकेसाठी मी वेडा झालो आहे . कधीतरी तिला थांबवून विचारण्याचा , तिची चौकशी करण्याचा मोह होतो पण अजून हिम्मत बांधलेली नाही . तिची ओळख काढायची अनिवार इच्छा आहे हे निश्चित , मात्र काहीतरी रहस्यमय आहे तिच्यात , जे मला तिच्याकडे खेचतं आणि थांबवूनही ठेवतं . शार्प यांनी स्वत : अल्बर्ट आईनस्टाईन ईन्स्टिट्यूशन मार्फत अनेक ऐतिहासीक चळवळी उठावांचा अभ्यास विश्लेषण करुन त्यासंबंधीची प्रसीद्ध केलेली माहिती , आणि वर दिलेल्या आणि ईतर अनेक अहिंसक चळवळी लढयांची माहिती संस्थेच्या संकेतस्थळावर ( http : / / www . aeinstein . org ) अनेक भाषांत मोफत उपलब्ध आहे . त्यांचे दुवे - पुस्तके डाउनलोड १९८ मेथड्स ऑफ नॉनव्हायोलंट अॅक्शन फ्रॉम डिक्टेटरशिप टू डेमॉक्रसी राजीव गांधी सरळ वृत्तीचे , भला माणूस होते . त्यांची एकच चूक झाली . सगळ्या प्रकारच्या भ्रष्टाचारी मंत्र्यांचा गोतावळा आपल्या आसपास त्यांनी जमू दिला . एकदा आणंद इथल्या ' इन्स्टिट्यूट ऑफ रुरल मॅनेजमेंट ' ( इर्मा ) या संस्थेतल्या रवी जे . मथाई यांच्या नावानं उभारण्यात आलेल्या वाचनालयाचं उद्घाटन करण्यासाठी ते आले होते . त्यावेळी त्यांनी त्यांच्यापुढचा एक प्रश्न माझ्यासमोर मांडला . ' कुरियनजी , मी एक अगदी घोडचूक केली आहे . माझ्या रायबरेली या मतदारसंघाला मदत करण्याच्या उद्देशानं एका उद्योजकाला मी भरीला घातलं आणि त्याला तिथे कारखाना उभारणीसाठी १०० कोटींची गुंतवणूक करण्यासाठी राजी केलं . सगळा पैसा ओतल्यानंतर माझ्या असं लक्षात आलं आहे की , सुमारे हजार नोकर्‍या जरी त्यातून निर्माण झाल्या , तरी त्यांपैकी जवळजवळ , ९८० जागांवर नेमणूक झाली ती माझ्या मतदारसंघाबाहेरील लोकांची . माझ्या इथली माणसं अशिक्षित असल्याकारणानं त्यांना सफाई कर्मचार्‍यांच्या नोकर्‍या मिळाल्या आणि मी आणखीनच अप्रिय झालो . इथं आल्यानंतर काय करायला हवं होतं , ते मला उमगलं . कुरियनजी , तुम्ही रायबरेलीत आणंद उभाराल ? ' " बरं . आता खेळाकडे वळू यात का ? मी तुम्हाला प्रश्न विचारतो . उत्तरं बरोबर आली तर पहिल्या प्रश्नाचे १०० , दुसर्याचे २०० आणि तिसर्याचे ३०० . करायची सुरुवात ? " रात्री साडेआठ वाजता डेल्टा एअरबस ३३० एम्स्टरडॅमवरून डेट्रोइटच्या प्रवासाला निघाली . एखादा फुगा फुटावा वा फटाका फुटावा तसा जोरदार आवाज कॅबिनमधून घोंगावला . काहीनी प्रकाशझोत पाहीला तर काहीना वास आला . काहींनी तर उमर फारुक अब्दुल मुतल्लब या एका बसलेल्या तरुण पुरुष प्रवाश्यातून ज्वाला निघताना पाहील्या . ते काही ठराविक प्रवासी सोडले तर आपलं आयुष्य धोक्यात आहे याची त्या अकरा ' क्रु ' ना बर्‍याचशा प्रवाशांना माहीतीही नव्हती . नेहमी प्रमाणेच उत्तम . . बाकी देस रागात इतकी छान छान गाणी आहेत हे माहीतच नव्हते . सुंदर रागाची ओळख करून देण्याबद्दल तात्याचे आभार मानावे तितके कमीच . अगदी खरे आहे ! काय चपखल आठवण आहे आपली ! नैतिक विश्लेषण चर्चिण्यासाठी समिती विद्यापीठाने बसवलेली आहे . अशी समिती असावी , असा कायदाच आहे . येथील " नैतिक " शब्दाचा अर्थ वरील अर्थांशी संलग्न आहे , हे आहेच . मात्र समितीचे कार्य कायद्यानुसार होते , वगैरे , या मर्यादा या संदर्भात जाणून घेतल्या पाहिजेत . प्रकाशरावांशीही सहमत आहे . याच वातावरणात मोठा झाल्याने सकाळी पाच पांडवांच्या विहिरीत मारलेली डुबकी . विहिरीतील आंघोळ होता होता विठ्ठलाच्या देवळातून ऐकू आलेले काकडारतीचे सूर . खिरापत चुकू नये म्हणून ओले डोके तसेच ठेवून पळत पळत मंदिरात जाण्याची गडबड . कपाळावर दिवसभर काळजीपूर्वक जपलेला गोपीचंदनाचा टिळा . मारुतीच्या देवळाशेजारी ७५ पैशात वडापाव विकणारा शांताराम , चिन्यामिन्या बोरांचा २५ पैशाचा वाटा १५ पैशाला देणारी शाळेतली मावशी , जेवणाच्या सुटीत खालेली गुडदाणी . पुस्तकाचे चार भाग आहेत . पहिल्या भागात लेखक आणि त्याची होणारी बायको एकेमेकांना आयआयएममध्ये भेटून मागच्या सर्व पुस्तकातल्याप्रमाणेच फक्त नाव बदलून प्रेमात पडतात . भाग दोन मध्ये लेखक मद्रदेशात जाउन तिच्या आई , वडील भावाला कंटाळा आणून पटवतो . तीन मध्ये मुलगी दिल्लीला येउन लेखकच्या आई नातेवाइकांना पसंत पडू पहाते . भाग चार मध्ये हे मद्रदेशीय जमनापार पालक भांडतात , भांडणे मिटवतात एक्दचे लग्न पार पडते . परिशिष्टात दांपत्याला जुळी अप्त्यप्राप्ती झाली असून ती कुठल्या राज्याची असे विचारल्यावर भारताची असे बाणेदार उत्तर दांपत्य देते तीन ओळींची ही कहाणी दोनशे पाने खाऊन संपते . पुरावे कितपत ग्राह्य धरता येतील अशी शंका आहे म्हणून दावा करत नाही . आकार थोडा कमी केलात तर पुल ( भाईकाका म्हणायला आम्ही क्ष मालक थोडीच आहोत ) शोभाल . ( थोडं वैयक्तिक पण प्रेमानं हो ) जमेल तेव्हा परत गीर ला यायचं असं मनाशी नक्की करून आम्ही परतीच्या प्रवासाला निघालो . तुम्हाला नववर्षाच्या हार्दिक शुभेच्छा . . . . पुढच्या वर्षी देखील असाच हसविण्याचा खजिना येऊ दे हिच ईच्छा . . . मला अन माझ्या ताईला कॉलेज पासून आजपर्यत असंख्य पारसी मित्र मैत्रिण लाभले त्यातील कोणीही मला किंवा माझ्या ईतर मराठी मित्रांना / मैत्रिणींना घाटी म्हणून कधिही हिणविलेले माझ्या आठवणीत नाही . इंडियन होटेल्स कंपनीस लिमिटेड ( IHCL ) च्या ताज ग्रुप ऑफ होटेल्स मध्ये सिस्टीम अन्लिस्ट म्हणून काम करतानाही मी पारसी लोकांना खुप जवळून पाहीले आहे and some of them are really really worth to call a good human beings . आपल्या लष्कराच्या हिट लिस्ट वर लष्करे तैयबा च्या लोकांची नावे कधी येणार ? ? ? ? ? ? अस कधी होईल का ? ? १५ ऑगस्ट २००८ . मनोगताचा चवथा वर्धापनदिन . त्यानिमित्त , मनोगतचे मालक , चालक , प्रशासक , लेखक , वाचक आणि सर्वच मनोगतींना हार्दिक शुभेच्छा ! मी मनोगतावर येत असल्यापासून , बरेच पद्यानुवादात्मक लेखन केलेले आहे . त्या साऱ्या लेखनाचा आढावा घेत असतांना मला जाणवले की पद्यानुवादांप्रतीचा सगळ्यांचाच दृष्टीकोन फारसा उत्साहवर्धक नाही . तसा तो असावा असे मला वाटते . मग अडचण काय आहे ? तर पद्यानुवादात कशाकशाचा आस्वाद घ्यायचा याची सामान्य वाचकास पुरेशी जाण नसते . तो आवडले तर आवडले म्हणतो . पण पद्यानुवाद आणखीही होत राहावेत ह्याबाबत आग्रही नसतो . ज्यांना ते आवडत नाहीत ते मात्र पद्यानुवाद होणे थांबेल कसे ह्याबाबत अत्यंत आग्रही दिसून येतात . असे का व्हावे ? पद्यानुवाद लोकांना नको असतात का ? याचा शोध मला वेगळ्याच तथ्यांप्रत घेऊन गेला . या वर्धापन दिनानिमित्त त्या शोधाचे फलीत आपणाप्रत पोहोचवावे अशी उमेद धरून हे लिहीत आहे . आपल्याला आवडावे हीच प्रार्थना . अआज कोणत्याहेी ग्रोूपमदध्मरातटठेी किंवा इंग्रजि अक्सशरे निट टा होत नाहित . कसेसुदधरायचे ? . सदरचा प्रकल्प पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी मेंढी शेळी विकास महामंडळामार्फत राबविण्यात येईल . उस्मानाबादी जातीचे अनुवंशिकदृष्टया उच्च गुणप्रत असलेले बोकड उस्मानाबाद जिल्हयातील संबंधित शेळी पालकांना देवून यापासून तयार होणारी पुढची पिढी अनुवंशिकदृष्टया उच्च गुण प्रत असलेली तयार होईल या पिढीमधील उच्च गुणप्रतीचे बोकड परत शेळी मेंढी महामंडळ विकत घेईल सदर विकत घेतलेले नर बोकड इतर शेळई पालकांना वाटप करुन उस्मानाबादी शेळीचे विकास घडविण्यासाठी उपयोग करुन घेता येवू शकेल . या प्रकारे संपूर्ण उस्मानाबाद जिल्हयातील उस्मानाबादी शेळ्यांच्या विकासाचा संवर्धनाचा टप्पा गाठणे शक्य होईल त्यासाठी शेळी मेंढी महामंडळास रु . . ०० कोटी एवढा निधी उपलब्ध करुन देण्यात येईल . ( 1 ) इलाज के नाम पर पूरे देश में प्रति वर्ष लगभग 10 लाख करोड़ रुपये की लूट हो रही है अनावश्यक दत्ता , अनावश्यक परीक्षण पर गैर जरुरी आँपरेशन का रोज खतरनाक खेल , ho रहा है ( 2 ) शराब , तम्बाकू , गुटखा , अफीम चर्स आदि नशीले सेवन से देश के प्रति वर्ष लगभग 10 लाख करोड़ रुपया बर्बाद हो रहे है ( 3 ) विदेशी कम्पनियों द्वारा साबुन , शैम्पू , टूथपैस्ट , क्रीम , पाउडर , आचार , चटनी , चिप्स , कोकाकोला पेप्सी आदि शून्य तकनीकी से बनी बहुत ही गैरजरुरी अनुपयोगी स्वास्थ्य के लिए हानिकारक वस्तुएं बैचकर भारत से प्रतिवर्ष लगभग 5 लाख करोड़ रुपये की लूट हो रही है तथा देश का धन विदेशी लोगों के हाथों में जाने से देश आर्थिक दृष्टि से कमजोर हो रहा है ( 4 ) यूरिया , डी , , पी अन्य हानिकारक खाद जहरीले कीटनाशकों से एक ओर जहाँ धरती माता की कोख ( खेत ) इंसान का पेट विषैला हो रहा है वहीं गो पशुधन आधारित कृषि व्यवस्था होने से प्रतिवर्ष लाखों गायों अन्य पशुधन का बर्बरता के साथ कत्लखानों में वध हो रहा है प्रतिवर्ष इन जहरीली खाद कीटनाशकों से देश के लगभग 5 लाख करोड़ रुपये नष्ट हो रहा है ( 5 ) टैक्स जस्टिस नेटवर्क , ट्रांसपेरेंसी इन्टरनेशनल , प्रवर्तन निदेशालय , केन्द्रीय सतर्कता आयोग अन्य राष्ट्रीय अंतराष्ट्रीय वित्तीय संस्थानों के अनुसार पूरी दुनिया में अब तक 11 . 5 ट्रिलियन डालर क्रास बार्डर ब्लैकमनी जमा है भारतीय मुद्रा के अनुसार उसकी कीमत 518 लाख करोड रुपये है तथा इसमें से आधा 258 लाख करोड भारत के बेईमान लोगों का है अभी भी यह लूट का सिलसिला रुका नहीं है प्रतिवर्ष 1 . 6 ट्रिलियन डाँलर अभी भी देश की सीमाओं से बाहर काला धन जमा होता है अर्थात प्रतिवर्ष अभी भी लगभग 72 लाख करोड रुपये दुनिया के बेईमान लोग अपने - अपने देशों से लूटकर दूसरे देशों में जमा करते है अत : ये भ्रष्टाचार काला धन मात्र राष्ट्रीय ही नही एक अन्तराष्ट्रीय समस्या है इस 72 लाख करोड रुपये में आधा रुपये एशियन देशों का है और इसमें भी आधा अर्थात 18 लाख करोड रुपये भारत का प्रति वर्ष विदेशी बैंकों में जमा हो रहा है इस धनराशि को यदि महीने दिनों में विभाजित करें तो प्रतिमाह 1 लाख 50 हजार करोड , प्रतिदिन 4931 . 5 करोड , प्रतिघंटा 206 करोड एवं प्रति मिनट 3 करोड 42 लाख रुपये की लूट हो रही है नक्सलवाद , माओवाद , आंतकवाद , गरीबी बेरोजगारी आदि समस्त ज्वलंत सम्स्याओं चुनौतियों का मूल कारण भ्रष्टाचार , काला धन एवं पक्षपात की गलत नीतियाँ एवं व्यवस्थाएं भी है बेरोजगारी आदि समस्त ज्वलंत समस्याओं चुनौतियों का मूल कारण भ्रष्टाचार , काला धन एवं पक्षपात की गलत नीतियाँ एवं व्यवस्थाएं भी है जहाँ एक ओर देश के लोग ईमानदारी से मेहनत करके देश के विकास में लगे है और प्रति वर्ष 50 से 60 लाख करोड की जी . डी . पी , देकर देश को ताकतवर बना रहे है वहीं दूसरी और हमारी घटिया सोच , गलत नीतियों भ्रष्टाचार पर अंकुश होने से देश का लगभग 50 लाख करोड रुपये प्रतिवर्ष बेरहमी बेदर्दी से लूटा जा रहा है देश का विनाश हो रहा है और हमारे अपने घर के 5 लाख रुपये लूटने , नष्ट या बर्बाद होने पर हमे कितता कष्ट होता है हम 120 करोड देशभक्त , जागरुक - संवेदनशील भारतीयों के होते देश का प्रतिवर्ष लगभग 50 लाख करोड रुपये लुटता रहता है और हम मौन होकर यह सब देख रहे इससे बडी शर्म , अपमान या बेबसी की बात और क्या हो सकती है ? इस लूट के लिए जिम्मेदार कौन ? समाज के ताकतवर बडे लोग , चाहे वह बडे डाक्टर्स , हाँस्पिटल्स हो , या फिर बडे व्यापारी , बडे अधिकारी , पर सबसे ज्यादा जिम्मेदार है बडे नेता जिनके हाथों में इस देश की सर्वोच्च सत्ता शक्ति है भ्रष्टाचार के लिए तो वे 100 फीसदी सीधे जिम्मेदार ही साथ ही दुसरी लूट में भी उनकी भागीदारी है चाहे बडे हाँस्पिटल्स हो , दवा निर्माता कम्पनियाँ , हो या फिर शराब तम्बाकू या अन्य नशा बनाने वाली कम्पनियाँ हों अथवा विदेशी कम्पनियां जिनके साथ कुछ रसूखदार ताकतवर नेताओं की पार्टनरशिप होती और कई बार तो वे सीधे तौर पर खुद ही मालिक होते हैं पापण्यावरला उजेड नंतर गडद अलगद अंधुक झाला पावलांत घुटमळत वारा स्पर्श तुझा घेऊन . . . . आजकालचा भरमसाट चर्चा झालेला ' उडान ' . . . मला नाही आवडला . इनफॅक्ट मला बोअर आणि बर्‍यापैकी कंटाळवाणा वाटला . त्यातली जमली म्हणावी अशी पात्रनिवड आणि त्यांनी केलेला निखळ अभिनय सोडला तर त्या चित्रपटात काय आहे ते मला अजिबात समजले नाही . १० मिनिटाची स्टुरी उगाच तास आणि मिनिटे लांबवली आहे , त्यासाठी अगदीच अनावश्यक , रटाळ , बाळबोध आणि बर्‍यापैकी पुनरावृत्ती होणारे सिन्स घुसडले आहेत . काही पात्रांची उगाच युसलेस एंन्ट्री आणि समावेश . शेवटचा एक दणका सीन सोडला आणि - गाण्यातली काही कडवी सोडली तर ह्या चित्रपटाचा ' महानपणा ' मी कोणत्या खात्यावर मांडायचा ? अभिनय चांगला मान्य ! अहो पण नुस्ता अभिनय जर तुम्हाला तास एका ठिकाणी बसवुन ठेऊ शकत नसेल , स्टोरी आणि पटकथेचे एकमेकांशी जुळत नसेल , पात्रे एकमेकांशी अगम्य व्यवहार करत असतील , तेच तेच ( रटाळ ) सीन्स पुन्हापुन्हा येत असतील तर मी हा चित्रपट उगाच का ' आवडुन घ्यावा ' ? असो , पण पण बहुतेकांच्या मते ' उडान ' हा अत्यंत सुंदर , सफाईदार , क्लासिक आणि उच्च निर्मीतिमुल्य असलेला सिनेमा आहे त्याच्याशी आम्ही साफ ' असहमत ' आहोत . कराड येथे शिवजयंतीच्या निमित्ताने एका मंडळाने छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनावरील विविध प्रसंगांचे डिजीटल फलक लावले होते . त्यामधील शाहिस्तेखानाची बोटे छाटण्याच्या प्रसंगावर गृहमंत्री रा . रा . पाटील यांच्या पोलिसांनी आक्षेप घेतला . संपूर्ण प्रदर्शन बंद करायला लावले . कार्यकर्त्यांना दमदाटी केली . हिंदूंना स्फूर्ती देणारा , आतंकवादावर विजय मिळवण्याची प्रेरणा देणारा प्रसंग लावू नका , असे आबा पाटील यांच्या पोलिसांनी सांगितले आणि मतांच्या लालसेपोटी काँग्रेसी शासनाने माना हालवण्याचे काम केले . तुझी भेट . . . ! ! = = = = = = = = = = = = = = = = माझ्या आयुष्यात तुझ येण , माझ्यासाठी अगदी खास आहे , मी कायमची तुझीच राहावी , हीच मनात आस आहे . नेहमी मला केवळ , तुझ्या भेटीचीच ओढ असते , कितींदाही भेटलो तरीही , मनी ती एकच हुरहूर असते , तुझ्या सहवासात मी , स्वत : लाच हरवून बसते , तुझ्या होणाऱ्या त्या स्पर्शाने , मी पूर्णपणे मोहरून जाते . मिठीत तुझ्या आल्यावर , मन तुझ्यातच रमून राहते , तू काहीच बोलत नाही , आणि तुझा स्पर्श सारे सांगून जाते . तुझ्या स्पर्शाच्या भाषेला मग मन हि माझे फितूर होते , तू भेटून गेलास तरी परत , तुला भेटण्यासाठी आतुर होते . तुझा आठवणीत आजकाल , मी एवढी गुंतून जाते , रात्री झोपेतही केवळ तुझ्या , भेटीचीच स्वप्ने पाहते . . . ! ! ! - सुवर्णा मेस्त्री . . ( १८ - ०३ - २०१० ) . आपला चिरका आवाज आणि सालीचा म्हणजे करिनाचा हो ! ( गैरसमज नको ) चिरका आवाज यांनी जयाकाकूंचे ब्लडप्रेशर वाढत असे . जन्मभर ते सहन करण्याची ताकद थोरल्या डॅडीसाहेबांतही नव्हती . आता पुन्हा लग्नाला आमंत्रित करून मंगलाष्टकांच्या वेळेस तुम्ही भगिनीगान सुरू केले तर गोंधळ , पळापळ उडायला नको म्हणून आमंत्रण दिले नाही , इतकेच ! इतक्यात दुरून एकतारीचे सूर घुमले नितांत आर्त विरहगीत त्यामागून आले राधेचे नेत्र त्याचा उगम शोधू लागले दूरवर एका वडाखाली एक सात्विक सौंदर्य , वल्कले नेसलेले राधा धावत सुटली त्या वडाकडे त्या सौंदर्याला गाठायला अचानक ती मध्येच अडखळली , वेडावली , मुळातून हादरली अजरामर प्रेमाचा वर्षाव त्या कदंबापलीकडे नव्हताच या प्रेमापलीकडे देखील विश्व असू शकते ? ? ? ? त्या सात्विक सौंदर्याला विचारले तिने , कोण तू , इथे कशी ? ते उत्तरले , जा . . परत जा . . त्या कदंबाखाली लवकर . . तेच तुझे प्राक्तन इथला वणवा नाही सोसायचा तुला , ही तर माझी नियती राजाराम वाचनालयात साजरा होणारा गणेशोत्सव म्हणजे समाजप्रबोधनाच्या अंगीकृत व्रताचा भाग आहे . चर्चासत्रे , परिसंवाद , कर्तृत्ववान व्यक्तींचा सत्कार , मॅजेस्टिक गप्पांचे आयोजन , बालसाहित्य संमेलन , बाल चित्रकला स्पर्धा , वक्तृत्व , सुंदर हस्ताक्षर स्पर्धा तसेच , लता मंगेशकर गीतगायन स्पर्धा , सुधीर फडके गीतगायन स्पर्धा इत्यादी सांस्कृतिक कार्यक्रम वाचनालय आयोजित करीत असते . वा चिमणराव तू तर यार उद्योगपती व्हायला हवास . तुला दूर्द्रीष्टी आहे , पुण्यापासून दौंड जवळ आहे . तास आणि रेलने कॅनेक्टेड आहे हे हेरून तू म्हणालास कि तिकडे बिल्डर आता घरे बांधत असतील ग्रेट यार , असाच होणार आहे . देशात काय पाकिस्तानचे सरकार हवे कि काय ? आरक्षण द्या म्हणणारे स्वतः कधी गुलामगिरी केली होती का ? देणारा घेणारा हे दोघेही सारखेच दोषी , ही व्याख्या ( जी मला मान्य नाही ) जर गृहीत धरली , तर भारतात जवळजवळ सगळेच भ्रष्टाचारी आहेत , फक्त ज्याला आपले काम करुन घेण्यासाठी पैसे खर्च करण्याची ऐपत नाही आणि तरीही जो स्वतःसाठी लांच घेत नाही अशा मूठभर लोकांचा अपवाद सोडला तर . कुठल्याहि american store मध्ये ज्येष्ठमध मिळेल् . मधं + ज्येष्ठमध असं घे आराम पडेल . किवा लवंग + हळ्द + गुढ् + सुंठ हे घेऊन बघं ( बारीक करुन ) गोळ्या बनव् , म्हण्जे येताजाता खा - तासांनी आम्ही इमेलने योग्य माहिती कळवली होती पण छापण्यात एक चूक झाली आहे . मायबोलीवर महिन्याला सरासरी , ४२ , ९८ हीटस असे छापले आहे . ते महिन्याला सरासरी , ४२ , १९८ व्हीझीट्स असे हवे होते . कोल्हापूर - वाढत्या शहरीकरणामुळे झाडांच्या संख्येत घट होत असल्याने पक्ष्यांसाठी कृत्रिम घरटी बांधण्याचा अनोखा उपक्रम हुतात्मा पार्क येथे राबविण्यात आला . हुतात्मा पार्क निसर्गप्रेमी मंचने हुतात्मा पार्कमधील झाडांवर प्रायोगिक तत्त्वावर मातीची मडकी बांधली आहेत . पर्यावरण मासानिमित्त या कार्यक्रमाचे आयोजन केले . त्यांना निसर्गमित्र संस्थेचे सहकार्य मिळाले . पार्कमध्ये जारुल , बर्ड चेरी , रेनट्री , कॅपशिया , महवनी , टेंभुर्णी , वड , पिंपळ , बॉटल ब्रश , गुलमोहर , निलमोहर , आपटा , टिपकेवाला कांचन , कैलास पती , सातवन , पामट्री यांसारख्या हिरवे डेरेदार वृक्ष असल्याने येथे पक्ष्यांची येण्याची संख्या अधिक आहे . या वृक्षांवर पक्ष्यांना घरटी करणे सहज शक्‍य होते . बागेच्या दोन्ही बाजूला ओढा असल्याने पक्षी येथे येतात . त्यामुळे पक्ष्यांचे येथील कायमचे वास्तव वाढवण्यासाठी प्रयत्न केले जात आहेत . पक्ष्यांच्या संख्येत वाढ व्हावी , यासाठी कृत्रिम घरटी बांधल्यानंतर पक्ष्यांच्या अधिवासामध्ये भर पडण्यासाठी मदत होईल , असे वाटत असल्याने निसर्गप्रेमींनी आज शंभर मडकी येथे झाडांवर बांधली . येथे पाण्याची भांडी ठेवली . या मडक्‍यांमध्ये पक्ष्यांनी राहण्यास सुरवात केल्यास अशा प्रकारची घरटी शहरात अन्य ठिकाणी संस्था बांधणार आहे . या उपक्रमात अवधूत गायकवाड , डॉ . अंजली पाटील , प्रा . डांगट , अमोल गाडे , खंडेराव भोसले , महापालिका उद्यान विभाग कर्मचारी राजाराम विद्यालयाचे विद्यार्थी यांनी भाग घेतला . संख्येत वाढ होण्यास मदत पार्कमध्ये बुबुल , किंगफिशर , इंडियन रॉबिन , कोतवाल , सुतार पक्षी , वेडा राघू , सूर्यपक्षी यांसारखे पक्षी येथे येतात . हे पक्षी कृत्रिम घरट्यांमध्ये राहिले , तर त्यांच्या संख्येत वाढ होण्यास मदत होणार असल्याचे संस्थेच्या वतीने सांगण्यात आले . तसेच बर्‍याच ठिकाणी युद्धात कामी आलेल्या सैनिकांनी स्मृतीस्थळं बांधुन त्यांचं पावित्र्य बर्‍याचदा राखलेलं दिसतं . याशिवाय देशात आखुन दिलेले नियम मग ते व्यावसायिक कायदे असोत वा वाहतुकीचे नियम पाळण्याचा कटाक्ष मी तरी देशाभिमानामुळेच भिनतो असं मानतो . , ९०० कोटी रुपये मोजून घेतले ५१ टक्के शेअर्स मुंबई , दि . १३ : सत्यम् ही कंपनी ताब्यात घेण्यासाठी आज सकाळी झालेल्या लिलावात लार्सन अँड टुब्रो या कंपनीला मागे टाकत " टेक महिंद्रा ' ने सर्वाधिक बोली लावत सत्यम् कंपनीचे ५१ टक्के शेअर्स विकत घेण्यासाठी २९०० कोटी रुपये मोजले . सत्यम्च्या शेअर्सची ५८ रुपये प्रती शेअर अशी बोली लावून सत्यम् कंपनी विकत घेतली आहे . लार्सन अँड टुब्रोनेही प्रती शेअर ४५ . ९० रुपये मोजण्याची तयारी दर्शविली होती , तर अमेरिकन कंपनी विल्बर रॉस या कंपनीने प्रती शेअर २० रुपये देण्याची तयारी दर्शविली होती . परंतु , अखेर ५८ रुपये मोजून टेक महिंद्राने सत्यम् कंपनी आपल्या ताब्यात घेतली आहे . ऑक्टोबर २००८ मध्ये सत्यम् कॉम्प्युटर्समध्ये ६००० कोटी रुपयांचा घोटाळा करून सत्यम्चे मालक रामलिंग राजूने भारतीय कॉर्पोरेट जगताला हादरवून सोडले होते . या घोटाळ्यातून सावरण्यासाठी केंद्रीय कंपनी व्यवहार मंत्रालयाने किरण कर्णिक यांच्या अध्यक्षतेखाली एक नवे मंडळ स्थापन केले होेते . कर्णिक दीपक पारेख यांच्या पुढाकारानेच गेले तीन महिने सत्यम्चा मालक शोधण्याची प्रक्रिया सुरू होती . आज सकाळी वाजता सुरू झालेल्या सत्यम्च्या लिलाव प्रक्रियेत तीन प्रमुख दावेदार होते . त्यांपैकी टेक महिंद्रा लार्सन अँड टुब्रो हे दोन प्रमुख दावेदार ठरले . लार्सन ऍण्ड टुब्रोने प्रती शेअर ४५ . ९० रुपये बोली लावली . लिलावाच्या प्रक्रियेतील प्राथमिक अटींनुसार पहिल्या दुसऱ्या बोलीमध्ये जर दहा टक्क्यांपेक्षा कमी अंतर असेल तरच दुसरी बोली लावणाऱ्याला पुन्हा संधी देण्यात येणार होती . पण , टेक महिंद्रा आणि लार्सन अँड टुब्रो यांच्यातील बोलींमधील अंतर ११ टक्क्यांहून अधिक निघाल्याने टेक महिंद्रा सत्यम्चे नवे मालक ठरले . टेक महिंद्राने केलेल्या या खरेदीमुळे आता टेक महिंद्रा भारतातील चौथी सर्वांत मोठी आयटी कंपनी होणार आहे . बासूदांचं लग्न हे एक प्रकरणच आहे . बिमल रॉय यांच्या कन्येसमेवत त्यांचे प्रेम जमले आणि रॉय कुटुंबियांच्या विरोधाला जुमानता लग्न केले . हा पूर्ण किस्सा मुळातूनच वाचण्यासारखा आहे . वास्तविक बिमल रॉय हे बासूदांचे या क्षेत्रातील गुरू . त्यामुळे आपल्या मुलीने बासूशी प्रेम करावे हे त्यांना मान्य नव्हते . त्यात त्यांच्या पत्नीचाही बासूदांना तीव्र विरोध . त्यांनी मुलीला कोलकत्यात जवळपास बंदीवासातच नेऊन ठेवले . त्यात एक आवई उठवली . बासूदा लता मंगेशकरांचे लफडे आहे , म्हणून . बासूदा कोलकत्याला गेल्यानंतर त्यांना हा प्रकार कळला . पुढे या दोघांनी मुंबईतूनच पळून जाऊन लग्न केले . आता मला सांग मित्रा , मी कुठे लिहीले धार्मीक दुष्ट्या हे बरोबर आहे आणी हा माझा धार्मिक समज आहे ? माझ्या त्या वाक्यातुनच तुच परत निष्कर्षाप्रत जात आहेस . स्वर्गीची लोटली जेथे , रामगंगा महानदी , तीर्थासी तुळणा नाही आनंदवनभुवनी मा . श्री . जगदाळे विरधवल कृष्णराव सदस्य , जिल्हा परिषद पुणे मु . पो . माळवाडी ता . दौंड जि . पुणे हो देऊन टाकाना फाशी , सुंठेवाचून खोकला गेला , तेवढीच घाण कमी होईल . . . . लहानपणी " शिवाजी म्हणतो " हा खेळ खेळत होतो . मजा यायची . आजकाल भगवे दंडुके पाठीवर बसतील म्हणून " प्रौढप्रतापपुरंदर , क्षत्रियकुलावतंस , गोब्राह्मणप्रतिपालक , कुळवाडीभूषण , सिंहासनाधीश्वर , राजाधिराज छत्रपती शिवाजी महाराज म्हणतात " असे म्हणावे लागते . आणि त्यातही मग गोब्राह्मणप्रतिपालक म्हणायचे की नाही यावर भांडणे होतात . हि तर मराठी कार सेवा अशा उपक्रमाची मोठ्या प्रमाणात महाराष्ट्रात चळवळ उभारली पाहिजे . कोल्हापूर कर आणि सकाळचे अभिनंदन आभार . साऱ्या महाराष्ट्राने या कामाची दाखल घेवून अनुकरण केले पाहिजे . चारधाममध्ये आधी बद्रिकेदार झाले . तिथ पर्यंत गाडीच जाते त्यामुळे काही प्रश्नच आला नाही , पुढे केदारनाथला जातांना मोहनराव चालतच गेले पण सौ . ला घोडयावरुन जाणे श्रेयस्कर वाटले . तिथेही दर्शन चांगले झाले . पुढे गंगोत्रीला गेल्यावर त्यांच्या पायांनी चांगलाच दगा दिला . थंडीने सारखे घोडयावर बसुन म्हणा त्यांना जास्त चालताच काय , उठता बसतानाही त्रास व्हायला लागला . खरतर पुढे असलेली गोमुखाची एच्छिक सफरही त्यांनी आधीच बुक केली होती . पण बायकोला होणारा त्रास बघुन त्यांनी पुढे जायचा प्रोग्राम रहित केला . पण तिथून हट्टाने त्यांना घेऊन वहिनी भोजवासापर्यंत आल्या . पण पायांचा खुपच त्रास होऊ लागल्याने वहिनींनी मोहनरावांना आग्रहाने गोमुखाला जाऊन यायला सांगितले त्या तिथेच भोजवासाला हॉटेलमध्ये राहिल्या . सकाळी निधुन संध्याकाळी परत यायचे असल्याने मोहनरावांनी एकटेच पुढे जाण्याचा निर्णय घेतला . ते सकाळी लौकर निघाले . पण तिथले वातावरण खरच लहरी असते . साधारण दुपारनंतर सुरु होणारा पाउस त्या दिवशि अचानक त्यांना वाटेतच लागला . धुंवाधार पाऊस त्यात एवढा जोरदार वारा की त्यांना वाटही दिशेनाशी झाली . दुरवर एके ठिकाणी एक झोपडी वजा घर दिसत होते . त्यामुळे त्यांनि तिथे धाव घेतली .

Download XMLDownload text