Deltacorpus 1.1

mar-18

Javascript seems to be turned off, or there was a communication error. Turn on Javascript for more display options.

२ ) कर्वे रस्त्याने येताना कोथरूड बस स्टँड नंतर डाव्या हाताला ( सिग्नलपाशी ) ' कोकण एक्स्प्रेस ' उपहारगृह आहे , तिथून तसेच पुढे आले की डाव्या हाताला ' कामत उपहारगृह ' आहे , तसेच पुढे गेल्यावर डहाणूकर कॉलनी नंतर डाव्या हाताला ' पृथ्वी उपहारगृह ' आहे . ' पृथ्वी उपहारगृहा ' नंतर डाव्या हाताला एक लहानसा रस्ता खाली उतरतो . काहीशा झोपडपट्टीतून ( पण रस्ता चांगला आणि सुरक्षित आहे ) ' भुजबळ बंगल्या ' वरून सरळ पुढे आल्यावर एका रिक्षा स्टँडच्या छोट्याशा चौकात आपण येतो तिथे रस्ता जसा वळतो तसे उजव्या हातास वळल्यावर सरळ जात राहायचे त्या रस्त्याच्या शेवटास ' क्षिप्रा सहनिवास ' नांवाची सोसायटी आहे . पुन्हा रस्त्याबरोबरच उजव्या हातास वळल्यावर किंचीत पुढे उजव्या हातास ' होंडा ' सर्व्हिस स्टेशन आहे , तसेच सरळ जात राहिले शेवटी ' T ' जंक्शन येते त्या जंक्षनवरच आपले ' यज्ञकर्म उपहारगृह आहे . ( शेजारीच ' कोंबडी - वडे ' नांवाचे उपहारगृह आहे , पण आपल्याला तिथे जायचे नाहीए . ) ~~म्हणून तुझ्या संग येणार मीही । नाही हो म्हणू नको कांहीं ॥~~ @ विक्रम पाटील / @ प्रवीण कांबळे आणि सर्व सकाळ वाचाकानो , मी तुमच्या मताशी पूर्णपणे सहमत आहे . मी हि अगदी तोच विचार करत होतो . जर आपल्या सगळ्यांना असेच वाटत असेल तर खरोखर आपण सगळ्यांनी एकत्र येउन काहीतरी करायला हवे . जर सकाळ आपल्या सोबत असेल तर आपण नक्कीच काहीतरी चांगले करू शकतो . काय वाटते तुम्हाला ? भारतात १८ वर्षावरील व्यक्तींनाच मतदानाचा हक्क व वाहन चालक परवाना ( ड्रायव्हिंग लायसन्स ) व कायदेशीर मान्यता मिळते . १८ वर्षाखालील कोणत्याही मुलीचे लग्न व २१ वर्षाखालील मुलांचे लग्न हे कायद्याने गुन्हा आहे , बालविवाह कायदा १९२९ प्रमाणे . कायद्याप्रमाणे लग्नास पात्र व्यक्तीचे वय हे १८ मुलींचे व २१ मुलांचे आहे . एका दाटून आलेल्या संध्याकाळी आमच्या university च्या campus मध्ये घेतलेले हे फोटो . मला photography मधलं काहीही कळत नाही . ' घेतला camera आणि केलं click ' असेच हे फोटो आहेत , तेव्हा please bear with them ! : - ) मी library च्या porch मध्ये उभं राहून ज्या ' मोठ्ठ्या ' लॉन्स वर कोसळणारा पाऊस पाहिला ते हे लॉन्स , अर्थात ' Quad ' . इथे रोज पहाटे आणि संध्याकळी बरेच लोक jogging किंवा walk ला येतात . संध्याकाळी आई - वडील लहान मुलांना खेळायला घेऊन येतात . बरीच मुलं सायकल चालवताना दिसतात . संध्याकाळी department मध्ये कंटाळा आला , की Gorgas library च्या Coffee shop मधून कॉफी घेऊन यायची , आणि कॉफी घेत घेत Quad वर फेरफटका मारायचा , हा माझा आवडता कार्यक्रम ! समोर दिसणारा उंच tower म्हणजे Denny Chimes . त्यातून थोड्या थोड्या वेळाने ( नेमक्या किती ते माहित नाही ) छान आवाज येतात . Quad , पुन्हा एकदा ! Fall season च्या सुरुवातीला ही सगळी झाडं लाल - पिवळ्या - नारिंगी पानांनी डवरलेली असतात . Fall colors नी नटलेलं quad विलक्षण सुंदर दिसतं . आता पानगळ झाल्यावर हीच झाडं अगदी भकास दिसू लागतात . Summer मध्ये संध्याकाळी गजबजून जाणारं Quad हिवाळ्यात मात्र अगदी उदास वाटतं . . . Gorgas Library . . . UA मधली सगळ्यात देखणी आणि दिमाखदार वास्तू ! सध्या Holiday season साठी सजलेली ! Gorgas च्या पायऱ्यांवर किंवा porch मध्ये उभं राहिल्यावर आख्खं Quad डोळे भरून बघता येतं . इथेच उभं राहून Quad वर कोसळणारा पाऊस पाहिल्याची आठवण आजही माझ्या मनात ओलावा निर्माण करते . Gorgas च्या अगदी समोर , Quad च्या दुसऱ्या टोकाला Denny Chimes आहे . निळ्या आकाशाच्या पार्श्वभूमीवर तो tower देखिल इथून फार सुरेख दिसतो . Gorgas च्या porch मधून दिसणारी Denny Chimes . माझं department Quad च्या एका बाजूला आहे , तर ऑफिस दुसऱ्या बाजूला . त्यामुळे दिवसातून एकदा तरी Quad ओलांडून पलिकडे जावं लागतंच . आजूबाजूची झाडं , लॉन , त्यावर धीटपणे बागडणाऱ्या खारी , Gorgas , Denny Chimes , सगळ्याकडे पहात चालायला खूप छान वाटतं . . . Denny Chimes च्या जवळून टिपलेली Gorgas . UA चा मानबिंदु - Denny Chimes , एका दाटून आलेल्या संध्याकाळी . . . . १ . संकेतस्थळ तयार करण्याची पुर्व तयारी काय असते ? २ . मराठीमध्ये संकेतस्थळ करण्यासाठी काय करावे ? ३ . आपल्याला ड्रुपलची मदत मराठी मध्ये लिहिता येईल का ? जेणे करून त्याचा फायदा सगळ्यांना होईल . . . अलीकडील 40 ते 50 वर्षांत गणपतीची उपासना करण्याकडे कोकणी लोकांचा कल वाढल्याचे प्रकषार्र्ने जाणवते . लहान थोर मंडळी गणेशोत्सवाची तयारी उत्साहाने करतात . गणपतीच्या आसनाच्यावर " माटी ' बांधतात . हिला " माटोळी ' , " मंडपी ' असेही म्हणतात . निसर्गातल्या फलाफुळांनी नटलेली ही माटोळी गणेशमंचाला अधिकच आकर्षक करते . ग " ामीण भागात या माटीला रानात मिळणाऱ्या शेरवडं , हरणे , कांगलां , कवंडाळ , कोकणे , वाघाचे पंजे अशा रानवनस्पती व रानफळांनी सुशोभित केले जाते . या वस्तू गोळा करण्यासाठी लोकांची मोठी धावपळ असते . गणपतीच्या आसनाच्या मागील बाजूच्या भिंतीवर कमळे , निसर्गचित्रे , देवांची चित्रे पाहावयास मिळतात . बायका करंज्या , मोदक , लाडू , शंकरपाळ्या तसेच वेगवेगळ्या प्रकारचे स्वादिष्ट खाद्यपदार्थ बनविण्यात गुंग असतात . कोकणात बहुतेक गणेशमूर्ती चिकणमातीच्या असतात . त्यामुळे त्या आकर्षक असतात . गणेशाच्या आसनाभोवती सुंदर , देखणे मखर व मनमोहक सजावट केली जाते . गणेशोत्सव काळात गावातील महिलांच्या फुगड्यांतील उत्साह अवर्णनीय असतो . फुगडी एक लोककला . या लोककलेला या उत्सवात बराच उजाळा येतो . फुगड्या घालणाऱ्या महिला फुगड्या खेळताना फुगडी म्हणतात , ती अशी - " गणपती देवा , करीन तुझी सेवा नवस करीन रे , नवस करीन रे पाच फुलांनी , पाच फळांनी दूर्वा वाहीन रे , कपाळीचो कुंकू जन्मभर आणखी काय मागीन रे ' अशाप्रकारे गणपतीची स्तुती करतानाच गणपतीकडे अखंड सौभाग्याची प्रार्थनाही फुगडीद्वारे केली जाते . फुगडी ही जणू स्त्री मनाचा आरसाच असतो . लोकमताशी व लोकजीवनाशी नाते सांगणारी फुगडीतील गीते गणेश चतुर्थीच्या फुगड्यांतून म्हटली जातात . त्यामुळे बायकांच्या अंगातील सुप्त गुणांना नकळत उजाळा मिळतो . अशाच प्रकारे काही हास्य गीतेही बायका फुगडीतून सादर करतात , जशी - " गडबड घोटाळा जाला जाला बाहेर पावणा आला आला पावण्याक बसाक दिली शेंदरी तेनी केली तेची बोंदरी ' आणि " जावेक जाव शिकयता घोटयेत भाकर लिपयता ये गे जावया वाड्यात बसान खावया वाड्यातली भाकर गोड गे जावेचो काडलो झोड गे … . ' याप्रमाणे झिम्मा फुगड्यांनाही या उत्साहात बराच ऊत येतो . गणेश चतुर्थी म्हटल्यावर अभंग व भजन यांना फुगडी इतकेच महत्त्व आहे . या भजनात ग्यानबा , तुकोबांच्या अभंगांनी आणि गजरांनी बरीच रंगत येते . भजनाची सांगता देवा - देवींच्या आरत्यांनी होते . तरूणांचा या भजनाला उत्स्फूर्त प्रतिसाद मिळतो . वत्सु १०वी झाली तरी तिच्या नोकरीचे काही कुठे जमत नव्हते . आता तिच्या लग्नाचेही पहायला हवे होते . त्यातच अण्णा आणि वैनीने माझ्यासाठी मुली पहायला सुरुवात केली . त्यांनी एकदा मला फसवून मुलगी पहायला नेले . एकुलती एक मुलगी आणि तिचे वडिल रिटायर्ड झाले होते . हिचे लग्न झाले की मुंबैतील जागा मुलगी आणि जावयास देऊन ते गावी जाणार होते . अण्णा वैनीला हे स्थळ अगदी पसंत होते . मुलगीही चांगली होती , शिवाय मुंबईतील जागा , खरोखरच कुठेही नाव ठेवायला जागा नव्हती . पण मनात विचार आला , हिच्याशी लग्न करून मुंबईत रहावयास गेलो तर घरातल्या इतर सर्वांकडेच दुर्लक्ष होईल . शिवाय वत्सुचे लग्न नोकरी नसल्याने जमायला अवघड जात होते . आठ दिवस विचार केला आणि शेवटी , वत्सुचे लग्न झाल्याशिवाय मी लग्न करणार नाही असे आण्णा , वैनीस सांगितले . अण्णा वैनी दोघेही माझ्यावर हातची चांगली संधी घालवली म्हणून वैतागले . पुढे अनेक दिवस दोघेही माझ्याशी बोलणे टाळत असत . ते माझ्या हिताचेच पाहत होते आणि मी घराचे हित ! आता जगायाचे असे माझे किती क्षण राहिले ? माझ्या धुळीचे शेवटी येथे किती कण राहिले ? ह्रदयात विझला चंद्रमा . . . नयनी न उरल्या तारका . . . नाही म्हणायाला तुझे हे आपुलेपण राहिले अजुनी कुणास्तव तेवतो हा मंद प्राणाचा दिवा ? अजुनी मला फसवायला हे कुठले निमंत्रण राहिले ? ते लोक होते वेगळे घाईत जे गेले पुढे . . . मी मात्र थांबुन पाहतो मागे कितीजण राहिले ? कवटाळुनी बसले मज दाही दिशांचे हुंदके माझे अता दु : खासवे काही न भांडण राहिले ! होता न साधा एवढा जो शब्द मी तुजला दिला एकाच शब्दाला उभे आयुष्य तारण राहिले . अवघ्या विजा मी झेलल्या , सगळी उन्हे मी सोसली रे बोल आकाशा , तुझे आता किती पण राहिले ? ओसाड माझे घर मुळी नाही बघायासारखे हे आसवांचे तेवढे अध्याप तोरण राहिले . गझलकार - सुरेश भट हा व्हायरस एवढा खतरनाक आहे की मायक्रोसॉफ्ट ला पण फ्रेब . महिन्यात घोषणा करावी लागली होती की जो कोणी हा व्हायरस बनवनारा व्यक्ती / संघटन ह्यांची सत्य माहीती देईल त्याला १ करोड २७ लाखचे बक्षिस दिले जाणार . ग्रामीण भागातील ' पत्रकार ' हा बर्‍याचदा स्वतः अनेक लफड्यांचा महाशय असतो . त्याची पत्रकारिता हे स्वस्तात भरपूर पैसे मिळवायचे एक साधन असते . लोकांच्या भानगडी शोधून ' त्या पेपरामध्ये प्रसिद्ध करेन ' अशी धमकी देत पैसे मिळवणे , जाहिराती मिळवणे , एवढेच या तथाकथित पत्रकाराचे काम . ( २ ) कोई भी व्यक्ति किसी भी ऐसे कृत या अकृत ( अपराध ) के कारण उस दण्डनीय अपराध का अपराधी न माना जाएगा , जिसे तत्कालीन प्रचलित राष्ट्रीय या अन्तर्राष्ट्रीय क़ानून के अनुसार दण्डनीय अपराध न माना जाए और न उससे अधिक भारी दण्ड दिया जा सकेगा , जो उस समय दिया जाता जिस समय वह दण्डनीय अपराध किया गया था । बढिया एतिहासिक जानकारी - इन्ही जज्बों ने हमें आजादी दिलाई है । नागपंचमी की बधाई सार्थक लेखन के लिए शुभकामनाएं - हिन्दी सेवा करते रहें । नौजवानों की शहादत - पिज्जा बर्गर - बेरोजगारी - भ्रष्टाचार और आजादी की वर्षगाँठ ~~अधिवेशन वाया घालवण्यासाठी पगार वाढ करा . सामान्य माणसाचे काही बघू नका .~~ ~~एक फुल : - हे बघितलय मी . पंख्यासमोर डोके हालवत नाही , हे नशिब~~ काल ऑफिसमधे गेल्या गेल्या मिखाइलची इमेल आलेली बघितली . बर्‍याच दिवसानी मिखाइलकडून काहीतरी आल्याचे पाहून लगेच उघडून बघितली . इमेलमधे पं हरिप्रसाद चौरासियांची मिश्रं पिलू रागाची MP3 होती . मिखाइलच्याच शब्दात सांगायचं तर - If don ' t have this CD , try just this file . It is absolutely amasing what he ' s building . . . . . As for the file - I incidentally inserted this CD into my stereo this Sun , and apparently it was a good time for it . Listening how he ' s developing the theme , it is something that only in music could happen . And not always it works . संध्याकाळी काम संपल्यावर ती MP3 ऐकायला घेतली . मिखाइल आणि मी दोन तीन वर्षांपूर्वी एकाच प्रोजेक्टवर काम करत होतो . मोडकं तोडकं इंग्लिश बोलणारा मिखाइल कामात एकदम गड्डा आहे ( विदर्भात हा शब्द एखाद्या विषयाचा अर्क कोळून प्यायलेल्या माणसासाठी वापरतात ) . विशेष काही नं बोलता खाली मान घालून आपलं काम करणारा . पण हा माणूस पाश्चिमात्य ( बरोक , क्लासिकल , रशियन इ . इ . ) संगीताचाही गड्डा आहे हे हळूहळू कळले . त्यानंतर आमची या विषयावर बरीच देवाण - घेवाण सुरू झाली . नेमके माझे त्यावेळचे गुरू पं हबिबखान शार्लेटमधे कार्यक्रम देणार होते . त्या कार्यक्रमाला मिखाइल आला . हिंदुस्थानी संगीताचा आणि त्याचा प्रत्यक्ष परिचय व्हायला तेव्हा सुरूवात झाली . त्या वेळी सुरवातीचा तबल्याशिवाय केलेला विस्तार - आलाप , जोड इ . त्याच्या अजिबात पचनी पडले नाही . पण गत , ताना इ . भाग मात्रं त्यानी अगदी मनसोक्तं एन्जॉय केला . त्याचबरोबर माझ्या गुरूजींचे वादन हे ब्रोकन हार्मोनीचे उदाहरण आहे , ती ब्रोकन हार्मोनी कानाला गोड वाटत नसली तरी गुरुजींची तयारी आणि कसब वाखाणण्यासारखे आहे हे ही सांगितले . त्याचा एक प्रश्नं म्हणजे तुझे गुरुजी इतक्या मोठ्या रचना पाठ कशा करतात ? त्यावेळी मी त्याला हिंदुस्थानी संगीतातील इम्प्रोव्हायझेनबद्दल माहिती सांगितली . कार्यक्रमात जे काही वाजवलं गेलं ते कलाकाराने तिथल्या तिथे ऐन वेळेवर ठरवलं हे त्याला त्यावेळी फारसं पटलं नाही किंवा ती कल्पनाही फारशी आवडली नाही . पण तो स्वतःहून बराच अभ्यास करू लागला . त्यानंतर काही दिवसांनी आम्ही शार्लेटच्या मंडळींनी एक कार्यक्रम दिला . तेव्हा त्यानी माझे सतारवादन पहिल्यांदा ऐकले . त्या कार्यक्रमाचे परिक्षण करण्याची जबाबदारी मी त्याला दिली होती . त्याची मुख्य प्रतिक्रिया ही होती - " सगळे कलाकार हौशी असले तरी त्यांचे प्रयत्नं खूप जेन्युइन होते . त्यामुळे कार्यक्रम फार श्रवणिय झाला " विशेष म्हणजे भिमसेनजींच्या शैलीने गाणार्‍या मिलींद दिक्षीतांचे गाणे त्याला विशेष भावले . त्यानंतर मी मिखाइलला भिमसेनजींसहित इतर कलाकारांच्या सिडीज ऐकायला दिल्या . भिमसेनजींचे गाणे त्याला फारसे कळले नाही , पण चौरासियांच्या मात्र तो प्रेमात पडला . त्यानंतर माझे प्रोजेक्ट बदलले आणि आमचा संपर्क कमी झाला . आमच्या लग्नात मात्रं आवर्जून आला आणि भेट म्हणून अर्थातच पंडितजींच्या सिडीजचा एक संच दिला . काही महिन्यांपूर्वी पूर्बायनच्या कार्यक्रमात पुन्हा भेट झाली . त्यावेळी तो म्हणाला की आता त्याला आलाप ह्या प्रकाराची गोडी लागली आहे , कारण ते खरं अगदी हृदयापासून निघालेलं संगीत असतं , बाकी सगळा तंत्र आणि तयारीचा भाग असतो . गेल्या वर्ष - दीड वर्षात त्याने केलेला हा प्रवास बघून मी थक्कं झाले होते . तो माझ्याकडून इतकं शिकला होता , पण मी मात्रं त्याच्याकडून विशेष शिकले नाही ही खंत जाणवली . असो , फ्लॅशबॅक संपवून वर्तमानकाळात येते . मिश्रं पिलू ऐकता ऐकता मराठी ब्लॉग्ज वाचत होते . आणि योगायोगाने प्रियाच्या ब्लॉगवर कौस्तुभची ही प्रतिक्रिया वाचायला मिळाली : " चारू आणि माझ्या संगीतावर जेव्हा गप्पा होतात तेव्हा बऱ्याचदा हाच निष्कर्ष निघतो की संगीत हे जितकं जास्त सहजपणे आल्यासारखं वाटतं , तितकं ते जास्त भिडतं . शास्त्रीय संगीताच्या बाबतीत ही गोष्ट जास्त जाणवते . म्हणजे राग , आलाप यातल्या कठिणपणामुळेच बऱ्याचदा आपण त्याचं कौतुक करतो . अर्थात शास्त्रीय संगीत हा फार वरचा प्रकार आहे , पण त्यात एकप्रकारचा सहजपणा जाणवत नाही . माझं अगदी वैयक्तिक मत आहे हे , त्यामुळे गैरसमज नको . " हममम . . . . मी शक्यतो कुठलाही पूर्वग्रह नं ठेवता वेगवेगळ्या प्रकारचं संगीत ऐकायचा प्रयत्नं करते - अगदी हिपहॉपही ऐकू शकते , पण हिंदुस्थानी संगीतात श्रोत्यांचा soul elevate करायचं , बसल्या जागी त्यांना एका दुसर्‍याच दुनियेत नेण्याचं जे सामर्थ्य आहे ते इतर ठिकाणी कमी अनुभवायला मिळालं आहे . संगीत हा एक वैयक्तिक आवडीच प्रश्नं आहे . हलक्या फुलक्या चालींमुळे सहजपणा वाटू शकतो , पण प्रत्यक्षात तितक्या सहजपणे गाणं बाहेर पडलं असेलच का ? आता हिंदुस्थानी ( मला कर्नाटक संगीतातलं फारसं कळत नाही , म्हणून हा शब्दं वापरते आहे . ) संगीतातील उस्फूर्तता बघा : मुख्य कलाकार आणि त्याचे सहकारी बरेचदा पहिल्यांदा स्टेजवरच भेटतात . बरेच कसलेले कलाकार तानपूरा जसा लागेल त्यावरून कोणता राग गायचा ते ठरवतात . तसेच षड्ज जरा खाली वर करण्याची मुभा त्यांना असते . अती कसलेले कलाकार मधेच षड्ज बदलू ही शकतात . श्रोत्यांचा प्रतिसाद आणि साथ - संगत यांनी प्रेरित होऊन भिन्नं कसब दाखवू शकतात , सवाल - जवाब करू शकतात . एक छंद घेऊन त्यावर भर कार्यक्रामात नवीन ताना बनवू शकतात . नुकताच संजीव अभ्यंकरांचा कार्यक्रम ऐकण्याचा योग आला . त्यांनी देस अंगाचा जयजयवंती गाऊन मग पुन्हा कोमल गंधाराचा उपयोग करून एकदम मूड कसा बदलतो त्याचं प्रात्यक्षिकच दिलं . हे सगळे nuances जाणून घेण्याची गरज नाही , पण त्यातही एक प्रकारचं आव्हान आहे , गंमत आहे . मनाची कवाडेच बंद केलीत तर " माझी झोपडीच बरी " असे वाटेल . या उलट माझी झोपडी तर चांगली आहेच पण बाजूच्या या दाराआड काय दडलं आहे ? ही उत्सुकता ठेवली तर कदाचित एखाद्या महालाची दारेही उघडली जाऊ शकतात नाही का ? भन्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्न्नाट बाकी यो एकदम रॉक्स . . येउदे पुढचा लेख पटकन ( विन्या - सम्याचे पराक्रम वाचायचेत ) मैत्रिणींना विचारावं का ? छ्या ! ! त्या एकतर येड्यात काढतील की असल्या विषयात कसले सल्ले मागतिए किंवा फिसीफिसी हसत एकमेकींच्या कानाला लागतील . . . . झालंच मग ! दुसर्‍या दिवसापासून आपण अख्ख्या कॉलेजमध्ये थट्टेचा विषय ! ! या राजघराण्याची सत्ता आंध्रमधून गोदावरीच्या खोर्‍यात आणि पुढे महाराष्ट्रात आतपर्यंत वाढत गेली . पुढे गेली पर्वताचे पोटी ॥ मागुती तिसी वरी मी धूर्जटी ॥ परी ती कौटाळीण मोठी ॥ अतिकपटी मी जाणे ॥ १०० ॥ ~~अवांतर : हे अस्मा फकीर कोण आहेत ? मला इथले आंसमा शख्स हे माहित आहेत .~~ विवेकानंदांवरील लेख आणि त्या अनुषंगाने आलेले प्रतिसाद आवडले . सहमत आजच्या भारताचे दुसरे नाव असलेल्या हिंदुस्थानातील ` हिंदु ' हा शब्द काही काळाने लोप पावणार , असे हिंदूंच्या आजच्या स्थितीवरून वाटत आहे . किंबहुना पुढे त्यात ` हिंदु ' या शब्दाऐवजी नक्की कोणता शब्द जोडला जाईल , हे सांगता येत नाही . अत्यंत तेजस्वी असलेला भारत हा हिंदूंमुळेच घडला , हे विसरून चालणार नाही . या देशाचे शिल्पकार प्राचीन काळात होऊन गेलेले ऋषी - मुनीच आहेत . भारतीय संस्कृती हिंदूंनीच निर्माण केली आणि आज टिकवूनही तेच ठेवत आहेत ; पण आजचा भारताचा शासक काँग्रेस पक्ष हिंदूंवर का कुर्‍हाड मारत सुटला आहे , ते लक्षात येत नाही . िख्र्चाश्‍नांच्या शाळा नव्या पिढीला िख्र्चाश्‍न धर्मतत्त्वाकडे सर्रास वळवतांना दिसतात . आजच्या तरुण पिढीला ` गुरुपौर्णिमा ' व ` राखीपौर्णिमा ' काय हे ठाऊक नाही ; पण ` मदर डे ' , ` फ्रेंडशीप डे ' , ` व्हॅलेंटाईन डे ' माहीत आहेत . एखाद्या विद्यार्थ्याला शाळेतील येशूची प्रार्थना न चुकता म्हणता येते ; पण ` अथर्वशीर्ष ' किंवा ` शारदास्तवन ' पाठ नसते . सर्व मुले ` हॅरी पॉटरची ' पुस्तके आनंदाने वाचतांना दिसतात ; पण कोणी शिवाजी महाराजांची जीवनगाथा किंवा विवेकानंदांचे चरित्र हाती घेतले आहे का ? यावरूनच भारताची पाळेमुळे उखडून टाकण्याचा व हिंदूंना नष्ट करण्याचा प्रयत्‍न सगळीकडे चालला आहे . असे असतांनाही हिंदू निद्रिस्त आहेत . त्यामुळे या निद्रिस्त हिंदूंना जागवण्यासाठी विवेकानंदांची आज गरज आहे . सोबतच हिंदूंना पायदळी तुडवणार्‍या शासनावर सिंहगर्जना करून चाल करणार्‍या शिवाजी महाराजांची गरज आहे . वास्तविक हिंदूंच्या अतीनम्रतेचा फायदा इतर धर्म घेत आहेत . त्यांनी हेही लक्षात घ्यायला हवे की , हिंदू जेवढे शांत आहेत , तेवढेच ते प्रक्षुब्धही आहेत . कोणी आमच्या गळयाला नख लावण्याचा प्रयत्‍न केला , तर हिंदू आगीसारखा पेटून उठेल . त्यामुळे शासनाने व इतर धर्मियांनी भारतात फक्‍त भारतीय संस्कृतीचाच विचार करावा . इतर संस्कृतींचा नाही . स्वयंसाह्यता गटातील महिला ग्रामीण भागांतील असोत अथवा शहरी भागांतील , त्यांना नेहमी दोन प्रश्‍न पडतात . एक - कोणता व्यवसाय करायचा आणि दुसरा बाजारपेठ कशी मिळवायची ? हे दोन्ही प्रश्‍न रास्त आहेत , पण काही महिला मात्र या प्रश्‍नांची उत्तरे स्वतः शोधताना दिसतात . पुणे - मुंबई रस्त्यावरील साळुंब्रे गावातील आशा कडेकर या अशा महिलांपैकीच एक . आपल्या गावाची अडचण लक्षात घेऊन आशाताईंनी चक्क बचत गटाच्या माध्यमातून कॉइन बॉक्‍स घेतला आणि आता तो त्यांचा चांगला व्यवसाय बनला आहे . आशा कडेकर या मूळच्या पुण्यातल्या . त्यांचे शिक्षणही पुण्यातच झाले . लग्नानंतर त्या शहराकडून गावाकडे आल्या . साळुंब्रे गावातील बाळू कडेकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला . घरची शेती असलेल्या आशाताईंना घराला हातभार लावण्यासाठी काहीतरी करावे असे नेहमी वाटत होते , पण काय करावे ते समजत नव्हते . अशातच गावात बचत गट सुरू झाले . त्यातील संत जनाबाई बचत गटाच्या त्या सदस्या बनल्या . दर महा वीस रुपयांची बचत करू लागल्या . सहा महिन्यांत गटाचा कारभार सुरळीत सुरू झाल्यावर गटांतर्गत कर्जवाटप सुरू झाले . एखाद्या महिलेला पैशांची गरज असल्यास तिला गटातून कर्ज मिळू लागले . त्याचा फायदा आशाताईंनी घेतला . आशाताईंच्या उद्योग भरारीला त्यामुळे वाव मिळाला . त्यांनी उद्योग सुरू करताना गावाची गरज ओळखली . गावामध्ये पिठाची गिरणी नव्हती . त्यामुळे गिरणी घेतल्यास पिठाचा व्यवसाय चांगला चालेल , हे त्यांच्यातील चाणाक्ष व्यावसायिकाने ओळखले . या व्यवसायासाठी आशाताईंनी गटातून चार हजार रुपये कर्ज घेतले आणि पिठाची गिरणी विकत घेतली . ही गिरणी चांगली चालू लागली , त्यामुळे व्यवसायासाठी घेतलेले त्यांचे कर्जही अल्पावधीतच फिटले . तरीही आणखी एखादा उद्योग करण्याची ऊर्मी त्यांना स्वस्थ बसू देत नव्हती . गावात सार्वजनिक टेलिफोन नव्हता , ही गो ष्ट त्यांच्या लक्षात आली आणि त्यांनी जोडधंदा म्हणून कॉइन बॉक्‍स घेण्याचा विचार केला . या व्यवसायासाठी त्यांना गटातून तीन हजार रुपयांचे कर्ज मिळाले . कॉइन बॉक्‍समुळे गावातील लोकांची फोनची सोय झाली . त्यांना महाराष्ट्रभर कुठेही एक रुपयात बोलता येऊ लागले . त्यामुळे आता आशाताईंचा कॉइन बॉक्‍सचा व्यवसाय चांगला चालला आहे . फोन करण्यासाठी त्यांच्याकडे रीघ लागलेली असते . पहिला कॉइन बॉक्‍स घेतल्यावर त्यांना इतका चांगला प्रतिसाद मिळाला , की एक कॉइन बॉक्‍स अपुरा पडू लागला . त्यामुळे त्यांनी आणखी एक कॉइन बॉक्‍स घेण्याचा निर्णय घेतला . पहिल्या कॉइन बॉक्‍सचे कर्ज फिटल्यामुळे दुसऱ्यासाठी कर्ज मिळवताना त्यांना अडचण आली नाही . आशाताईंचा आता पिठाच्या गिरणीचा आणि कॉइन बॉक्‍सचा व्यवसाय उत्तमरीतीने चालला आहे . त्यांना गिरणीच्या माध्यमातून दररोज 20 ते 25 रुपये मिळतात आणि कॉइन बॉक्‍सच्या माध्यमातून 45 ते 50 रुपयांचा भरणा दररोज होतो . घरची सर्व कामे सांभाळून आशाताई आता महिना एक ते दीड हजार रुपये या दोन्ही व्यवसायांच्या माध्यमातून मिळवत आहेत . मुख्य म्हणजे हे काम त्या अतिशय आत्मविश्‍वासाने करत आहेत . सुरवातीला कर्ज घेताना आपण इतक्‍या कर्जाची परतफेड करू शकू का , असे त्यांना वाटले , पण आता त्यांची ती शंका दूर झाली आहे . त्या म्हणतात , " " मला मोठा व्यवसाय करायचा होता , पण त्यासाठी घेतलेले कर्ज फिटेल का , ही शंका होती . त्यामुळे सुरवातीला छोटे व्यवसाय निवडले . गावात मी सर्वप्रथम कॉइन बॉक्‍स घेण्याचे धाडस केले . आता विचार केला होता त्यापेक्षाही जास्त चांगला व्यवसाय चालतो आहे . ' ' इतर महिलांनीही असेच धाडस केले पाहिजे , असे मला वाटते . असे बोलताना आशाताई इतर महिलांसमोर एक आदर्श ठेवतात . त्यांना आपल्या कृतीतून तुम्हीही उद्योग - व्यवसाय करण्याचे धाडस करू शकता , असे सांगत असतात . बाजारपेठ आपल्या सम ोर असते , आपणच ती शोधायची असते , हे त्या आपल्या कृतीतून दाखवत असतात . बर्‍याच दुसर्‍या अ‍ॅटॅचमेन्टसही मिळतात , पण त्या गरजेनुसार घ्याव्यात . सोबत येणार्‍या तीन पुरेश्या आहेत . आई चहा घेउन आली तोपर्यंत कोणिच काही बोललं नाही , तो इकडं तिकडं पाहात होता , मी कॉटवर बसुन होते , हातातली बांगडी फिरवत होते . आई चहा घेउन आली , तिच्यासाठी सरबत केलं होतं . मला वाटलं सगळ्यानांच सरबत करायला हवं होतं . चहा घेताना त्याच्या मनात हेच आलं असणार म्हणुन त्यानं काहि विचारायच्या आधीच मी बोलले ' बाबा गेल्यापासुन आईनं चहा सोडलाय ' त्याला काहितरी बोलायचं होतं , किंवा त्यानंच काहीतरी बोलणं सुरु करावं असं मला वाटत होतं . मला असं सगळं गप्प बसुन असले की फार भिती वाटते . आता काय होईल काय नाही असं वाटत राहतं . अगदि परवा परवा पर्यंत आई माझ्याशी बोलायची नाही माझ्याशी शिक्षा म्हणुन , त्यामुळं कुणि बोलत नसलं की मला माझंच काही चुकलं आहे असं वाटायला लागतं . आत्त्ता ही तसंच झालं होतं . काय चुकलं असावं याचा विचार करत होते . याच्यावर प्रेम केलं हे का आईला सगळं सांगितलं ते का याला घरी बोलावलं ते का अजुन काही . छे कालपासुन नुसते प्रश्न पडताहेत आणि कशाचीच उत्तरं मिळत नाहीयेत . उगाचच विश्व नाट्य संमेलन म्हणायचे ! पण खास अमेरिकन व्याख्येप्रमाणे विश्व म्हणजे अमेरिका नि उगाच आपले महाराष्ट्राला सामिल करून घ्यायचे . ( भारतातली इतर राज्ये सुद्धा नाहीत . ) म्हणजे लोकांना भांडायला कारण मिळते . नुसते म्हंटले असते की रारिटान मधे मराठी नाटके होणार आहेत , आणि त्याची जाहिरात मराठीतून केली असती , तर अशी " insatiable thirst for Good Marathi nataks " असलेला " Marathi Manoos " आला नसता का ? हल्ली अनेकांचे प्रतिसाद उडतात . लेख उडतात . कविता उडतात . इतकेच काय तर काही काही आयडी सुद्धा उडतात . कंपू त्रास देतो . लेखन प्रतिसाद लिहितांना घाबरल्यासारखे होते . अनेकांना अनेक गोष्टी आंतरजालावर वावरतांना त्रासदायक होतात . या सर्वांवर उपाय म्हणुन आम्ही लिहित असलेल्या संकेतस्थळपुराणातील मसंअध्यायातील एक स्तोत्र देत आहोत . सर्वांनी याचा वापर करुन आपले जीवन सुखी करावे स्वरूपश्रुंगारजाळें पसरून ॥ आकर्षिला नुपमानसमीन ॥ यालागीं दशार्हराजा उठोन ॥ आपणचि गेला तिजपाशीं ॥ ८७ ॥ आ . प्रेमभावाचा अन्नावर होणारा परिणाम : ' उपाहारगृहात विविध प्रकारची पक्वान्ने मिळतात ; परंतु आईच्या हातच्या पदार्थांना निराळीच गोडी आणि चव जाणवते . उपाहारगृहातील पदार्थांच्या तुलनेत घरात केलेले पदार्थ साधे आणि थोडेच मसालेदार असूनही त्यांना निराळी चव आणि गोडी येण्याचे कारण म्हणजे त्यांत मिसळलेले आईचे प्रेम होय . ' आपल्या परिवारातील सर्वांना त्यांच्या आवडीचे पदार्थ पोटभर खाता यावेत , त्यांचे आरोग्य चांगले रहावे आणि केलेले अन्न त्यांच्या अंगी लागावे ' , असा विचार आई करत असते . तिचे प्रेमयुक्त विचार अन्नात मिसळतात आणि त्यामुळे अन्नाची सात्त्विकता वाढते . यावरून ' प्रेमभाव ' या घटकाचा अन्नावर कशा प्रकारे परिणाम होतो , हे लक्षात येते . ' - कु . मधुरा भोसले , सनातन आश्रम , रामनाथी , गोवा . मिपाच्या तमाम वाचकांना विशेषता चैतन्यपूर्ण तरुण वाचकांना म्हणजेच भावी विचारवंताना उत्तम मार्गदर्शक लेख ! ! त्याच्या म्हणण्यानुसार तो अशा ढिगाने मीटिंग्ज अटेंड करतो . आणि अनेकदा तर मुख्यमंत्री व केंद्रीयमंत्र्यांसोबत असतो . आदिवासींची अनेक निदर्शनेही त्याने पाहिली आहेत , पचवली आहेत . त्यामुळे यात मीटिंग चा ताण हा भागच नव्हता . यावेळी हे एक वेगळीच ' असणे ' त्याच्या सोबतच होते . त्याला ते कुणाला समजावूनही सांगता येत नव्हते . त्याच्या म्हणण्यानुसार एक काळे अस्तित्व त्याच्या समवेत सारखे होते . या नंतर त्याचे मीटिंग मधले बोलणेही अगदीच मामुली झाले . द्रुपदाने होलसेल कन्यादान केले नसावे कारण लग्न करून घरी येऊन कुंतीने ' वाटून घ्या ' सांगेपर्यंत अर्जुन आणि द्रौपदीचे लग्न झाले आहे अशी द्रुपद , द्रौपदी , अर्जुन यांच्याबरोबरच धर्म , भीम , नकुल आणि सहदेव यांचीही समजूत होती . त्यानंतरही ' वाटून घ्या ' या विषयात द्रौपदीचे मत घेतले असावे असे वाटत नाही . ( द्रौपदीखेरीज बाकीच्यांचेही मत घेतले नसावेच ) . मंदीर मारुतीचे कोणी कुठे हलवले ? येथील गाव माझे सांगा कुठे हरवले ? तो पार मंदिराचा रात्री जमून सारे सुख दु : ख सांगताना जाती रमून सारे ~~( ते खरे गाणे आहे : आम्हीबी घडलो , तुम्हीबी घडाना ! )~~ * * * * समाधिस्थ होण्याआधी सातमन ( सातनाम ) साधूने जी तपश्चर्या केली त्यात त्याला अनेक गोष्टी दिसल्या . त्याने डोळे मिटले . डोळे मिटताच एक अजब अंधार . एवढे केलेत म्हणजे ज्योतिषांकडे जाण्याची पूर्वतयारी झाली . ज्योतिषांकडे गेल्यावर काय करावे हे आता सांगतो . ~~आज झोपेला सुट्टी . . . आणि मग २ दिवस आंघोळीला . . .~~ ~~३ . शाकाहारी आणि मांसाहारी अशा दोन्ही प्रकारच्या पाककृती चालतील .~~ चित्रपटाच्या सुरुवातीलाच सलमानच्या एंट्रीचा जो शॉट आहे तिथेच माझ्या मनात थोडीशी शंकेची पाल चुकचुकायला लागली होती . हि सलमानची एंट्री अगदी थेट ' वाँटेड ' चित्रपटाप्रमाणेच आहे . अगदी तो त्या सिनेमात ज्या गोडाउन मध्ये मारामारी करतो तसेच हुबेहूब गोडाउन इथे दबंग मध्ये उभे केल्यासारखे स्पष्ट जाणवते . एंट्रीचा शॉट संपल्या संपल्या लगेच ' दबंग दबंग ' हे गाणे सुरू होते . गाणे आणि संगीत थेट ' ओंकारा ' च्या वळणावर जाणारे . आता भवतेक चित्रपट बघून डोक्याला शॉट लागणार असे वाटायला लागते . . . मात्र नंतर जी काही धमाल सुरू होते की क्या कहने . . . १ . टपालाने पाठविलेल्या अंकांतील काही अंक गहाळ होतात हा नेहमीचा अनुभव आहे . शक्यतो अंक पुन्हा पाठविला जातो . पण जेव्हा या तक्रारींची संख्या जास्त असते तेव्हा अंक पुन्हा पाठवणेही कठीण होते . पुण्याच्या काही भागांतून - विशेषत : बिबवेवाडी , सिंहगड मार्ग - या भागांतून तक्रारी खूप येतात . यामुळे अंकाची प्रत व टपालखर्च असे दुहेरी नुकसान होते . म्हणून जे सभासद / वर्गणीदार / कुरियर - सेवेचे वर्षाला रु० ४० / - पाठवतील त्यांना अंक कुरियर - सेवेने पाठविला जाईल . ही व्यवस्था हिवाळा २०११ ( जानेवारी २०११ ) अंकापासून करण्यात येईल . कृपया याची नोंद घ्यावी . पुढे वाचा » तू इथे जायचास . एकदा नाही , दोनदा नाही , नेहेमी . खरं तर तू इथेच , १५१ गावांवर , कट ऑफ गावांवर , तुझं लक्ष केन्द्रित केलंस . तू जाऊ लागलास , आणि लोकांनाही वाटलं इथं काम होतंय . इथल्या लोकांनी एकदा मागणी केली , आम्हाला ब्लॉक ऑफिस लांब होतंय , तर तू थेट त्या गावांमध्ये गेलास , आणि ब्लॉक ऑफिस आठवड्यातून एक दिवस तिथे , असं खरंच चालू केलंस देखील . लोकांमध्ये जसजसा प्रिय होत गेलास , नक्षली वेट अॅण्ड वॉच करत राहिले असावेत बहुदा , तुझा आत्मविश्वास वाढत गेला . तुला सिन्सिअरली वाटत होतं , इथं सरकार पोचलं नाही म्हणून नक्षलवाद आला . आता तो घालवायचा असेल , तर सरकार तिथं गेलं पाहिजे . 1 . प्रापंचिक दुखनिवारणार्थ : - मंगळवार , गुरुवार , शुक्रवार , रविवार या दिवशी निराकरण पध्दतीद्वारे मार्गदर्शन केले जाते . ( कामकाज फक्त सकाळी होते ) बरं मग , दुसऱ्याला त्रास न देणे ठरवावे का ? अरे , मी काही एवढा वाईट नाही आणि खरे तर मी कोणाला त्रास देतच नाही . तेच स्वत : च येतात त्रास करून घ्यायला . जसे मागील आठवड्यात ठरवले होते की ह्या आठवड्यात शांत रहायचा प्रयत्न करीन . पण कसले काय , नेमके ह्याच सौजन्य सप्ताहात लोक असे विचित्र वागतात की . . . ( काय गरज होती त्या कार वाल्याला रस्त्यात गाडी पार्क करून जायची ? ) एक आठवडयाचा संकल्प पाळता येत नाही , निघाला नवीन वर्षाचा संकल्प करायला . ~~व्यसनी , शौकिन माणुस त्यांना शत्रु दुजा भासे ।~~ चंद्रकळा तयाचे शिरी ॥ नीळकंठ खट्वांगधारी ॥ भस्म चर्चिले शरीरी ॥ गजचर्म पांघुरला ॥ ७९ ॥ सम्बोधन म्हणजे काय ? तर , कुणालाही हाकारण्यासाठी , बोलावण्यसाठी वपरला जाणारा शब्द किंवा प्रत्यय . उदा . एखादा कवि जर नदीच्या काठी बसून आपल्या जीवनातील दु : ख नदीला साङ्गत असेल तर तो नदीला सम्बोधन वापरेल किनई ? तो म्हणेल " अगं नदी , तूच माझी खरी सखी आहेस कारण तू माझे दु : ख अगदी शान्तपणे , विनातक्रार ऐकतेस " . आता या वाक्यात कवि नदीला सम्बोधून ' अगं नदी ' असे म्हणतो , हेंच नदीला वापरलेले सम्बोधन . आमच्या सारख्या मुम्बई शहरात राहाणार्या मणसांना नद्या वगैरे इतक्या जवळ नसतात . मग आम्हाला आमची दु : खे सिमेण्ट - काङ्क्रिटाच्या इमारतींना किंवा जवळच्या रेल्वे स्टेशनांना साङ्गावी लागतात . अशा वेळेला आम्ही त्या त्या वस्तूंना नक्कीच काही न काही सम्बोधन वापरणरच , हो किनई ? सर्व काळातील विद्वानांना मुळांचा शोध घेण्यासाठी किंवा वर्तमानाचा अन्वय लावण्यासाठी इतिहासात खोल उडी मारण्याची ऊर्मी होत असते . अलेक्स हॅले यांची ' द रूट्स ' ही अभिजात कादंबरी अमेरिकेमधील कृष्णवर्णीयांच्या यातनांचा मागोवा घेत आफ्रिकेपर्यंत जाते . सतराव्या शतकापासून आधी युरोप व नंतर अमेरिकेने आशिया व आफ्रिकेला वसाहती बनविल्या . . . . वाटेत त्यांना एका खड्ड्यात त्यांना मानवी सांगाड्याचे अवशेष दिसतात . त्यांच्यापैकी एक पत्रकार तिथे थांबायचा आग्रह करतो . तो नायजेरियन अधिकारी , तसे करु नका , म्हणून वारंवार विनंति करतो . पण त्यांच्यापैकी एक पत्रकार रेडीओद्वारे मुख्यालयात रिपोर्ट करतो . त्यामूळे तो नायजेरियन अधिकारी नाईलाजाने तिथे गाड्या थांबवतो . लागले मन परतीच्या वाटेवरती … ' जान्हवी ' या अल्बमची सगळी गाणी अवधूतने सांगितल्याप्रमाणे अष्टनायिका या विषयावर आधारलेली आहेत . ' मन परतीच्या वाटेवरती ' हे कलहान्तारिका या नायिकेचं गीत आहे . प्रियकराशी भांडल्यावर पश्चात्ताप झालेली ही नायिका आता व्याकुळ आहे . गुरूने शब्द लिहून दिले आणि त्यावर मी चाल बांधली . चाल झाल्यावर वाटलं की मन परतीच्या वाटेवर आहे हा एक सूफी अध्यात्मिक विचारच आहे . त्यावरून या गीताची सुरुवात एका सूफ़ी गायन वाटेल अशा ओळीने करायचं ठरवलं . गुणगुणता गुणगुणता एक हिंदीत ओळ सुचली ज्याचं यमक मन परतीच्या वाटेवरतीशी जुळले - आता मात्र अंकिताचा धीर सुटला . ती त्याच्या बोलण्याचा अर्थ , त्यातले गर्भित आणि न बोललेले अर्थ समजून घ्यायचा प्रयत्न करत जागेवरच सुन्न बसून राहिली . इतक्यात सेल खणखणला . अक्षरश : तंद्रीतून बाहेर आल्यासारखी दचकली ती . अत्यंत आशेने नंबर पाहिला , तर महेशचा होता . ऑफिसला वगैरे जाणं शक्यच नव्हतं . कसंबसं तब्येतीचं कारण देऊन तिने फोन बंद केला . फोन ऑफ करता येत नव्हता , विकीचा आला असता ना ? धर्मसभा से पहले आचार्य महाश्रमण के कुरज से पेट्रोल पंप की ओर रेलमगरा में प्रवेश करने पर हजारों लोग स्वागत के लिए आतुर थे । यहां स्वागत करने के बाद अहिंसा यात्रा नगर की ओर रवाना हुई । इसमें नन्हे बच्चे सिर पर टोपी व एक जैसी ड्रेस पहन कर आगे चल रहे थे । इनके पीछे महिला मंडल की सदस्य चल रही थीं । आचार्य के रेलमगरा पहली बार पदार्पण पर सभी समाज व संस्थानों व अधिकारियों ने स्वागत किया , जिसमें मुस्लिम समाज के हाजी शफी मोहम्मद , हाजी जफर अली शेख , उपखंड अधिकारी राजेंद्र प्रसाद अग्रवाल , तहसीलदार प्यारेलाल शर्मा , मदारा पूर्व सरपंच रतनसिंह शक्तावत , जमनालाल टांक आदि शामिल थे । मुळी बोलू नये काही तुझ्याशी रोज बोलावे अशीही कामना आहे तशीही कामना आहे > > कित्ती गोड . . . ब्रेड स्लाईस च्या कडा सुरीने काढुन टाकाव्या , पनीर चे साधारण दिड ईंच x अर्धा ईंच असे तुकडे करुन घ्यावे , धुतलेल्या पालकाची पाने , हिरमी मीरची , लसुण मिक्सर मधे बारीक करुन घ्यावे , त्यात चवी प्रमाणे मीठ आणि अर्धा कप पाणी घालावे , हिरव्या रंगाच्या या मिश्रणात कडा काढलेल्या स्लाईस एक - एक करुन भिजवाव्या , हाताने मळुन त्या मिश्रणाचा गोळा तयार करा [ साधारण थालपिठाच्या पिठा सारखा गोळा तयार होतो ] , आलेख सभी दिखाएँ सभी छुपाएँ आप जब कोई वेब साइट या कार्यस्थान हटाते हैं , आप निम्नलिखित को सम्मिलित करके सभी सामग्री और उपयोगकर्ता जानकारी को स्थाई रूप से नष्ट . . . आमच्या प्रत्येक प्रयोगानंतरच्या चर्चा हाही एक नाटकाचा महत्त्वाचा भाग बनत आहे . खरोखर या प्रश्नाबाबत घनघोर अज्ञान आहे हे प्रश्नोप्रश्नी जाणवते . गे म्हणजेच तृतीयपंथी का , गेंना मुले होणे शक्य आहे का , भिन्नलिंगी , उभयलिंगी म्हणजे काय अशा अनेक शंका आणि गेंच्या जगण्याबाबत अनेक प्रश्न विचारले जातात . ( याची एक झलक याच लेखाला आलेल्या उपाशी बोका यांच्या प्रतिक्रियेत पहायला मिळते . ) काम करणारे दोघेही नट गे आहेत का असे वैयक्तिक पातळीवरचे प्रश्नही विचारले गेले . जॉनी वॉकर यांनी आयुष्यात दारूच्या थेंबालाही स्पर्श केला नव्हता हे कदाचित लोकांना माहीत नसावे . ऋयामा भारी आहे . जपानात असताना माझा एक त्रिकुट ग्रुप आहे . तिघेही पानाचे दर्दी . त्यामुळे भारतात जी ले जिंदगी चा शेवट हे पान सामान घेऊनच होत असे . कलकत्ता शेकडा पान , खुशबु , चटनी , नवरतन ओरीजनल किवाम , पक्की सुपारी , हरी पत्ती , चुना व बाबा १६० हे कंपल्सरी होते . त्याशिवाय जपानमधे एंट्री मिळत नसे व आणले नाही तर फाऊल धरला जात असे . बुधवारी , ९ मार्च रोजी , संध्याकाळी ८ वाजता , कॅलटेकच्या बेकमन ऑडीटीरीअम मध्ये , सर्वांसाठी खुले व मोफत , जेम्स बॉक यांचे " Revealing the Cold Universe " हे भाषण . येणार असल्यास जरुर कळवा . उपक्रम पारितोषिक मिळवण्याच्या योग्यतेचे आहेच परंतु ते सिद्ध झाल्याने विशेष आनंद वाटला . म्हणजे अनेक अंतर आकाशात पार करुन गेल्यावर पुन्हा काळाच्या पुढे असलेली सौरमंडलाची हीच रचना विधात्याने करून ठेवली आहे ? गुजरातच्या किनारपट्टीलगतच्या क्षारग्रस्त ३०० गावांनी विकासाचं एक नवं मॉडेल उभं केलं . लोकांचे कार्यगट , स्वयंसेवी संस्था , संशोधन संस्था , पाटबंधारे विभागाची सरकारी यंत्रणा आणि उद्योग समूह यांनी मिळून पिण्यायोग्य पाण्याची भागिरथी कोडिनारमध्ये खेचून आणली . शिवाजी महाराज जेंव्हा आग्र्यात गेले तेंव्हा औरंगजेब बादशहाच्या दरबारातील दृष्य व नंतर वेशांतर करुन राजगड वर जिजामातेंची भेट ही दोन दृष्य नाटकाद्वारे दाखवायची ठरली . तानाजी मालुसुरे यांचा कोंढाणा जिंकण्याचा प्रसंग व अफझल खानाचा वध या घटना मागच्याच वर्षी दाखवल्याने यावर्षी मोरारबाजी देशपांडे , बाजीप्रभु देशपांडे , शाहिस्तेखानावर हल्ला यांचे कथाकथन करण्याचे ठरले . तुम्हाला विश्वास बसणार तुमचा मोबाईल फोन तुमच्या बद्दल बरंच काही सांगून जातो . हे आम्ही नाही सांगत आहे , तर हे एका अभ्यासातून स्पष्ट झाले आहे . सामाजिक विश्लेषक डेव्हिड चाल्क यांनी दिलेल्या माहितीनुसार एखादा फोन त्याच्या मालकाच्या आवडी निवडी आणि कामाच्या पद्धतीच्या अंतरामध्ये डोकवू शकतो . वीस वर्षांपूर्वी तुम्ही स्वतःचा फोन असा विचार केल्यावर डोळ्यासमोर यायचा तो दिवाण खान्यातील किंवा किचनच्या भिंतीला लावलेला फोन . हा फोन आता प्रमाणे तुमची सामजिक साधनसामुग्री नव्हता . पूर्वी तुमची कार तुम्ही कसे आहात हे ठरवत होती . परंतु त्याची जागा आता सेलफोनने घेतली असल्याचे चाल्क यांनी एका वृत्तपत्राला दिलेल्या मुलाखतीत म्हटले आहे . आयफोन हा फोन वापरणाऱ्यांच्या मते कम्प्युटर हा त्यांचा जीवनावर नियंत्रण ठेवतो . यावेळी संशोधन रॉय मॉ़र्गन यांचा विश्लेषण अधिक नेमके वाटते . ते म्हणतात , मोबाइल कंपन्यांच्या ब्रॅन्डवरून अनेक फोन वापरणाऱ्यांमध्ये मतभेद होते . सोनी एरिकसन हा फोन वापरणाऱ्यांना सामाजिक जीवन आवडते आणि ते खाण्यातही चोखंदळ असतात . तर एलजी हा हँडसेट विशेषतः १४ ते २४ वयोगटातील स्त्रींची अधिक पसंती आहे . तर सॅमसंग हा ब्रान्ड वापरणारे जुन्या विचारांचे असतात आणि ते जीवनात कोणतीच रिस्क घेत नाही . ब्लॅकबेरी वापरणारे उच्चभ्रू गटातील आहेत तर नोकियाच्या ग्राहकांना साधारणतः फोनवर व्हिडिओ गेम खेळाता आवडते . तुम्हाला जयपूर गायकी आवडते का ? म्हणजे तुम्हाला अनवट राग आणि अनवट पदार्थ नक्कीच आवडत असणार . . ! त्याकरता ही घ्या खास तुमच्याकरता सुरणाच्या वड्यांची देखणी पूर्वतयारी . . तेलात सूर मारण्यापूर्वीचे हे सुरणाचे वडे . . ! तैय्यार वडे पाहायला तुम्हाला त्या ब्लॉगवरच मी पाठवणार आहे . . ! ( अवांतर : पण माझ्यासाठी फेसबूक हे चांगलेच वरदान ठरले आहे . आतापर्यंत असलेल्या गिर्‍हाईकांच्यात / जातकांच्यात साधारण ५० % याच फेसबुकने मिळाले ) अगं तू हे जे दात स्नॅप करणं म्हणतेयस ते नवीन कुत्र्याबद्दल . माझ्या सासरचा कुत्रा जो आम्हांला दोघांनाही अगदी व्यवस्थित ओळखतो , तो ही आत्ताच्या सुट्टीत तसंच करत होता . ~~अजून हे अधिकृत नाही . हा अहवाल फोडला गेला आहे . तुर्तास इतकेच .~~ १ . पोरगी कागद परत करेल , वाचता येत नाही म्हणुन . - ( स्वानुभव ) २ . तिनं फक्त तुमच्या भावना , कल्पना वाचल्या आणि हो म्हणाली तर - पोरगी फक्त गैरफायदा घेईल सांभाळुन . ३ . तिनं तुमच्या भावना कल्पना + यादि वाचली आणि हो म्हणाली तर - पोरगी संसार सुखाचा करेल . ४ . तिनं तुम्ही केलेल्या यादित चुका काढल्या तर - लगेच खिशातुन एक राखी काढुन तिच्या कडुन बांधुन घ्या . ५ . कागद तसाच परत केला - तर तुम्ही अतिशय भाग्यवान आहात , अजुन एक वर्ष स्वातंत्र्य उपभोगा . < < आमदारकी साठी करोडो रुपये आधी ओतावे लागतात . > > अगदी बरोबर . पण ही कमाई त्यांनी रोजगार हमी च्या कामावर जाऊन थोडीच केलेली असते ? राजकारणाच्या माध्यमातूनच आधी माया जमवितात . . . . हपापाचा माल म्हणतात याला . अण्णा , मंद्या अन गण्या गडबडले होते , जग्गनाथ काका नुसताच माझ्याकडं पहात होता , आत्या बिपि वाढल्यासारखि दिसत होती , तर शकुताई फक्त पांढरीफटक पडायची राहिलि होती . एक - दोन मिनिटं कुणिच काहि बोललं नाही . या धक्क्यातुन सावरत अण्णा बोलले ' अरे , ह्ये काय लिलाव चाललाय का काय जिल्हा सहकारी बॅंकेचा , एकजण चार म्हणतंय , दुसरा सात म्हणतोय अन आता तु दहा , चक्क दहा , समजतंय का काय बोलतोस ते , चालु बाजारभावाच्या पेक्षा अडीचपट भाव बोलतोस तु . आहेत का एवढं पैसं तुझ्याकडं ? कुणालाही येईल तसा माझ्या ऐपतीचा प्रश्न आल्यावर मला पण राग आला , ' अण्णा , गावातलं मोठे म्हणुन तुम्हाला बोलावलंय , बाजारभाव काय आहे अन काय नाही ते आम्हाला पण कळतंय . आणि कुणाकडं किती पैसा आहे अन नाही याच्या उचापती तुम्ही करु नका , कागदोपत्री व्यवहार होणार आहेत ना मग जेवढा द्यावा लागेल तेवढा पैसा आहे माझ्याकडं , बिनपैशाचं बोलत नाही मी उगा गमजा म्हणुन . जे व्यवहार चाललेत त्यावर फक्त थोडं लक्ष द्या तुम्ही , नस्या चवकशा नका करु उगा . ' श्रीकांत सराफ - सकाळ वृत्तसेवा यावल - गेल्या तीन वर्षांपूर्वी झालेल्या अतिवृष्टीमुळे नुकसान झालेल्या येथील अनेक शेतकऱ्यांना अद्यापही शासनाकडून आर्थिक मदत मिळालेली नाही . त्यामुळे कृषी विभागातर्फे करण्यात आलेले पंचनामे केवळ नावापुरतेच शेतकऱ्यांच्या तोंडाला आशेची पाने पुसण्यापुरतीच होते काय ? असा प्रश्‍न नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांकडून उपस्थित केला जात आहे . येथील शेतकरी डॉ . सतीश यावलकर , विलास फेगडे , सुधाकर फेगडे , गणेश फेगडे , नितीन हडपे , शरद काटकर यांच्यासह अनेक शेतकऱ्यांची मोठ्या प्रमाणावर शेते वाहून गेली , तर काहींच्या विहिरी बुजल्या गेल्या आहेत . या विहिरी नदीकाठावर असल्याने कधी नव्हे इतक्‍या मोठ्या प्रमाणावर शेतकऱ्यांचे नुकसान झाले . केळीच्या बागा वाहून गेल्या , शेती वाहून गेली . काही शेतकऱ्यांच्या शेतातून नदीचा मार्ग नव्याने तयार झाला . हाताशी आलेले केळीची पीक हातचे वाहून गेल्याने अनेक शेतकऱ्यांच्या डोळ्यात पाणी आले . अतिवृष्टीमुळे शेतकऱ्यांचे कंबरडेच मोडले , मोठाच आर्थिक फटका शेतकऱ्यांना सहन करावा लागला . नुकसानीनंतर तालुका कृषी विभागातर्फे नुकसानग्रस्त शेतकऱ्याच्या नुकसानीचे पंचनामे तयार करण्याचे काम करण्यात आले . किती नुकसान झाले , किती शेती वाहून गेली याबाबतचा सविस्तर पंचनामा करण्यात आला . हा पंचनामा शासनाला सादर करण्यात आला . यामुळे आज ना उद्या आपल्याला नुकसान भरपाई मिळेल या भाबड्या आशेवर शेतकरी होते . महिना , दोन महिने , चार - सहा महिने उलटले तरी नुकसान भरपाई मिळत नसल्याने शासनाकडे आपले पंचनामे खरोखर रवाना करण्यात आले का नाही ? याबाबत शेतकऱ्यांना संशय यायला लागला . शासनाच्या आर्थिक अथवा अन्य मदतीची वाट पहात असंख्य शेतकऱ्यांना आता तब्बल तीन वर्ष उलटले तरी प्रतीक्षा करावी लागत आहे . संबंधित सुस्त शासकीय यंत्रणा कदाचित हे पंचनामे विसरलीही असेल पण हाताशी आलेले केळीची मोठ्या प्रमाणावर पीक वाहून गेल्याचे सांगताना आजही शेतकऱ्यांच्या डोळ्यात अश्रू तरळतात . लोकप्रतिनिधींनी लक्ष देण्याची अपेक्षा या शेतकऱ्यांनी व्यक्त केली असून गेल्या महिन्यात झालेल्या नुकसानीबाबत शासनाकडून भरपाई करण्यात येणार असल्याचे जाहीर केले पण गेल्या तीन वर्षापासून नुकसानीबाबत मदत मिळण्याच्या प्रतीक्षेत असलेल्या शेतकऱ्यांचे काय , असा प्रश्‍नही शेतकरी करीत आहे . कृषिमंत्र्यांना भेटणार गेल्या तीन वर्षांपासून मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झालेले असतानाही कोणीही अधिकारी याची साधी दखलही घेत नाही . कोणीही लोकप्रतिनिधी याबाबत आवाज उठवत नाही . लोकसभा झाली , विधानसभा झाली तरीही काहीही उपयोग नाही यामुळे आता जिल्ह्याला गुलाबराव देवकर यांच्या रूपाने कृषिमंत्रीपद मिळाले असल्याने त्यांच्याकडे न्यायाची मागणी करण्यासाठी नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांचे शिष्टमंडळ लवकरच त्यांना भेटून निवेदन देणार आहे . येथील तालुका कृषी विभागातील अंदाधुंदीबाबतही ते त्यांच्या कानावर टाकणार आहेत , असे नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांनी " सकाळ ' ला सांगितले . ~~नातेवाइकाना कामाला लावुन आम्ही असे उन्टावरुन शेळ्या हाकत नाही~~ अबे एडसग्रस्त व्हँपायर ! कसली भारी कवि कल्पना आहे . हे घ्या प्रेमात पडला व्हँपायर . . . . विशेष ज्ञान , त्यांचा पूर्वीचा व्यवसाय ( शक्य असल्यास , त्यांच्या परवानगीने ) , काही विशेष कार्य , असामान्यत्व , चमत्कार , भविष्यातील समाजकार्य , जर काही आश्रम मठ स्थापन केले असतील तर तेही द्यावेत . पण हि माहिती देताना आपला - १९९३ मध्ये रजनी एकदा मद्रासमध्ये शिंकला होता तेव्हा लातूरला भूकंप झाला होता . ' हिंदु धर्माने शिक्षणाचा अधिकार नाकारल्याने समाजाचा विकास खुंटला आहे . ' - लक्ष्मीकांत देशमुख , जिल्हाधिकारी , कोल्हापूर . श्री . सुखटणकर यांच्याप्रमाणेच श्री . रत्नाकर महाजन यांनीही मत मांडतांना सांगितले , ' ' या पैशाचा परस्पर जनतेसाठी विनियोग होऊ शकत नाही ; कारण तसा न्यासाच्या कायद्यात नियम नाही . तसा नियम करण्यासाठी आपल्याला कायद्यात सुधारणा करावी लागेल . कायद्यानुसार ६० टक्के खर्च न्यासाच्या नियमांनुसारच केला पाहिजे . तो तसा होतो कि नाही , यावर देखरेख करण्याचे काम धर्मादाय आयुक्तांचे आहे . खर्च न्यासाच्या नियमांनुसार होत नसेल , तर त्यावरची उपाययोजना धर्मादाय आयुक्तांनी केली पाहिजे . याचा अर्थ असा नव्हे की , सर्व विकून टाकून तो पैसा सरकारकडे जमा करावा . हा अतिरेक होईल . या पैशाचा विनियोग मोठ्या प्रमाणात जनतेसाठी करण्यासाठी राज्यघटनेत सुधारणा करावी लागेल . ' ' " हम्म . . . प्रोजेक्ट मधुन हाकललेले , बेंच वर असल्यामुळे नाईलाज म्हणून माझ्या क्युबचा वासुनाक्या सारखा वापर करणारे माझे मित्र " पुन्हा मी . पुणे - प्रशांत चितळकर रॅगिंगप्रकरणी डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीच्या ( डीईएस ) विधी महाविद्यालयातील प्राचार्यांच्या अध्यक्षतेखाली तीन सदस्यांची समिती स्थापन करण्यात आली आहे . प्रशांतने रॅगिंगमुळेच आत्महत्या केली आहे का , याबाबत ही समिती दोन दिवसांत अहवाल महाविद्यालयास सादर करेल . त्यानंतर पुढील कार्यवाही केली जाईल . " डीईएस ' च्या नियामक मंडळाचे उपाध्यक्ष विकास कातकर यांनी बुधवारी पत्रकारांना ही माहिती दिली . " " याबाबत पुणे पोलिसांकडून अधिकृत माहिती महाविद्यालयास मिळालेली नाही ; मात्र माध्यमांमधील बातम्या आणि राहुरी पोलिस ठाण्यातून घेण्यात आलेल्या माहितीच्या आधारे या प्रकरणातील वस्तुस्थिती शोधण्यासाठी समिती नियुक्त करण्यात आली आहे . विधी महाविद्यालयाच्या प्राचार्या डॉ . रोहिणी होनप , प्रशांतच्या वर्गशिक्षिका दिशा मेश्राम आणि वरिष्ठ प्राध्यापक विजय चव्हाण हे समितीचे सदस्य आहेत , ' ' असे काकतकर यांनी सांगितले . ते म्हणाले , " " राहुरीच्या पोलिस ठाण्यात दिलेल्या फिर्यादीत , चार मुलांवर रॅगिंगचा आरोप करण्यात आला आहे . त्यांना नोटीस बजावून समितीसमोर त्यांची बाजू ऐकून घेतली जाईल . त्यात दोषी आढळलेल्यांवर कठोर कारवाई करण्यात येईल . रॅगिंगचा आरोप असलेले चारपैकी तीन विद्यार्थी विधी शाखेच्या दुसऱ्या वर्षाला असून , एक विद्यार्थी तिसऱ्या वर्षात शिकत आहे . ' ' " " पहिल्या सत्रात प्रशांतची महाविद्यालयातील उपस्थिती समाधानकारक होती . दुसऱ्या सत्रात १ ते २२ डिसेंबरदरम्यान महाविद्यालयाच्या वसतिगृहात तो नव्हता . त्यानंतर काही दिवस तो महाविद्यालयात आला ; मात्र त्यानंतर परत आला नाही , ' ' असेही काकतकर यांनी स्पष्ट केले . पोलिसांकडून चौकशी सुरू प्रशांत चितळकरच्या आत्महत्येप्रकरणी डेक्कन पोलिसांनी चौकशीस प्रारंभ केला आहे , अशी माहिती पोलिस उपायुक्त ज्ञानेश्‍वर फडतरे यांनी बुधवारी दिली . याप्रकरणी राहुरी पोलिस ठाण्यात दाखल करण्यात आलेल्या गुन्ह्याची कागदपत्रे बुधवारी रात्री नऊपर्यंत पुणे पोलिसांना मिळाली नव्हती . ती मिळाल्यावर , आढावा घेऊन पुढील कारवाई केली जाईल , असे फडतरे यांनी नमूद केले . ते म्हणाले , " " राहुरी पोलिसांनी रॅगिंगसंदर्भात काही विद्यार्थ्यांविरुद्ध गुन्हा दाखल केला असल्याचे समजल्यामुळे आम्ही संबंधित महाविद्यालयाशी संपर्क साधून चौकशीस प्रारंभ केला आहे . प्रशांतशी संबंधित विद्यार्थी , प्राध्यापक आदींकडे याबाबत विचारणा होईल . त्यातून हाती येणाऱ्या माहितीनुसार पुढील कार्यवाही केली जाईल . ' ' राज तूच काही कर नि हे उत्तर भारतीय आक्रमण अराजक थांबव . उद्धव सारखा पुचाट काही करेल असे दिसत नाही . . . मन : सरोवराच्या पश्चिमेकडील रंध्रातून एक ओहोळ बाहेर पडतो . ओहोळाचा ओढा , ओढ्याचा नाला , नाल्याची नदी होते . उत्तुंग कड्यांवरून खोल , खोल दऱ्यांमध्ये उड्या घेत ती नदी पंजाबात उतरते . त्या नदीचा आकार एवढा विशालकाय होतो की तिला ` नद ' म्हणू लागतात . पुढे पंजाबातून वाहत , वाहत ती सिंधुसागरास मिळते . हीच ती सुप्रसिद्ध सिंधू नदी . दोन देशातील ( १५ ऑगस्ट १९४७ नंतरचे ) व्यवहार एखादी दुधाची बाटली या घरातून त्या घरात जावी अशा सहज रितीने होत नसतात . ज्यावेळी एका देशाचा पंतप्रधान " ५५ कोटी पाकिस्तानला देण्याची घोषणा " जागतिक पातळीवरील मिडियाच्या प्रतिनिधीसमोर व ती ही लेखी स्वरुपात करतो , त्यावेळी असे कोणी म्हणत नाही . . . " असं का . . . मग काढा बघु त्या ५५ कोटींच्या नोटा , दाखवा आम्हाला . . . मगच आमचा विश्वास . . . " . मोठे झाल्यावर आठवते ते फक्त आई - वडीलांकडून मिळालेले प्रेम . . > > > अगदी अगदी . आणि तुमची धाकटी माझ्यासारखी असेल तर तो भंगार चवीचा बोर्नव्हिटा न दिल्याबद्दल कणभर जास्तच माया करेल तुमच्यावर अरुणा शानभाग नशीबवान . के . ई . एम . सारखी संस्था तिच्या पालकाची भूमिका घेते आणि कोमात गेलेल्या तिला आज ३० वर्षे चांगली सेवा मिळते . पिंकी इराणी दयामरणाचा अर्ज करते , तो फेटाळला जातो आणि ही पितृवत संस्था आनंदीत होते . त्यांचा विजय झाला हा आनंद सर्वांनाच चटका लावून जातो . कोळी : अहो शहाणे ऐकतात . पण असल्या बिनडोकाना आम्ही आर्मीमध्ये असताना फोडूनच काढायचो . हा हा हा हा हा साइड बाय साइड मधे कूलर सेक्शन ( फ्रिझर नव्हे ) दूध , दही , बटर , भाज्या , इ इ ठेवायला जागा पुरेशी पडते का ? नाही तू तसे म्हणालेला नाहीस . मी फक्त ग्रोथ अन पुस्तके ह्यांची एकत्रीत सांगड घातली व माझ्या अनुभवाशी ताडून पाहिले . किमान दोन बाजू ह्या असतातच . . . आणि त्यामुळे कधीही त्यावर एकमत होणे शक्यच नसते . . . . हेही तितकेच खरं आहे . तस्मात अशा चर्चांचं फलित काहीच निघत नाही . दुसरी गोष्ट अशी की दोन्ही बाजू आपापल्या जागी घट्ट असल्यावर त्यातून निर्णय निघण्यापेक्षा केवळ कटूताच निर्माण होत असते हेही तेवढेच ढळढळीत वास्तव आहे . ( सामन्यांच्या प्रक्षेपणाचे हक्क कुणाकडे आहेत ? थोडक्यात कुठल्या चॅनल्स वर दिसणार आहेत ? ) ~~मावळ्यांना नीट । मार्गावर ज्यानि आणिलं काल ॥~~ ७ वाजले होते आणि मी ऑलरेडी लख्ख उठलो होतो ! रोज असं जमलं तर किती छान होईल ? " सकाळचा वेळ हा स्वतःचा वेळ . . ज्यात तुम्ही स्वत : च्या छंदासाठी वापर करु शकता " वगैरे , ' आश्या ' जी क्याशेट लावत असतो ती खरीच आहे तर . . . . आता रोज हे करायचं मनात म्हट्लं . . खुशीत मी हातात पुस्तक घेतलं आणि वाचायला चालु केलं . . . . . . * हा आश्या म्हणजे तोच तो . इंटरनेटवरुन घड्याळ डाउनलोड करायला लावणारा घड्याळजी . त्याचं ऐकावं का ? What about Indian goods and services ? ? आमच्या भारतातही मंदीच आहे , महागाई ने सामान्य माणूस होरपळला आहे अन त्यावर महागडे अमेरिकन सामान घेण्याची ऐपत आम्हा बापड्याकडे कुठून येणार ? ? अन आम्ही अमेरिकेचे महागडे सामान का बरे विकत घ्यायचे ? चीन आधीच आपले सामान येथे Dump करत आहे त्यात भर म्हणून आता अमेरिका . म्हणसी मी न झुंजे चि हे जे मीपण घेउनी । तो निश्चय तुझा व्यर्थ स्वभाव करवील चि ॥ ५९ ॥ आमच्या कंपनी ने आम्हाला क्लायंट लोकेशन ( डेन्व्हर हामेरीका ) ला पाठवण्याचा असा कंपनीच्या द्रुष्टीने एक महत्वाचा निर्णय घेतला आहे , तर आमची विजा मुलाखत ( L1 - B ) ह्या महीन्याच्या २७ ला ( चेन्नई ) ठरली आहे . उपांत्यपूर्व फेरीच्या प्रवेशाचे दडपण दूर झाल्याने आता शेवटच्या साखळी सामन्यासाठी तरी आर . अश्‍विन आणि सुरेश रैना यांना संघात स्थान मिळू शकते . स्पर्धेच्या साखळीतील शेवटचा सामना भारतीय संघाला खेळायला मिळणार असल्याचा मोठा फायदा होईल . एकतर बाद फेरीतला प्रवेश नक्की झाल्याने , तसे दडपण संघावर नसेल आणि दुसरी गोष्ट म्हणजे उपांत्य फेरीत कोणत्या संघासमोर भिडायचे याचे काही समीकरण मांडणे शक्‍य होणार आहे . साखळीतील पाच सामन्यांत भारतीय संघाने जबरदस्त किंवा खराब खेळ केलेला नाही . तसे बघायला गेले , तर गटातील इंग्लंड आणि दक्षिण आफ्रिका या दोन मोठ्या संघांसमोरचे सामने जिंकायची जास्त संधी भारतीय संघालाच अधिक होती . एकदा स्ट्रॉसच्या भन्नाट शतकी खेळीने सामना " टाय ' झाला , तर नागपूरला दक्षिण आफ्रिकेविरुद्धच्या सामन्यात संपूर्ण वर्चस्व गाजवायची संधी भारतीय फलंदाजांनी गमाविली होती . ~~जमेल सारे . . जमेल तेव्हा . . सरेल अवघे माझे मीपण . .~~ मुळात सिम्बॉल ऑफ स्टेट असलेल्या अधिकार्‍यांनी ( अशा अधिकार्‍यांची एक यादी सरकारने प्रसिद्ध करावी , म्हणजे कळेल नेमके कोण ' सिम्बॉल ' असतात ते ) < < टायर फुटण्याची कारणे हे अशा अपघातांचे मूळ कारण असते . ट्युबलेस टायरचा मुख्य फायदा पंक्चरच्या वेळचा आहे . टायर शक्यतो तापमान वाढीने फुटतात . ( माझ्याकडे विदा नाही . ) अनियंत्रीत / अतिवेग हे त्यामागचे मुख्य कारण असते . तसेच अनियंत्रीत वेग हे अपघातांचे मुख्य कारण असते . अशावेळी जर चाकात योग्य दाबाची हवा नसेल आणि टायरची देखभाल योग्य प्रकारे घेतली नसेल तर मग अपघात होण्याची शक्यता जास्त आहेच . पण ट्युबलेस टायरमुळे अपघात झाला असे म्हणणे अथवा ट्यूबलेस टायर वापरल्याने अपघात आजिबात होणार नाहीत . असे म्हणणे अतिशयोक्ती ठरेल . दादा , काका नंबर प्लेटवाल्या गाड्या सर्रास पुण्यात फिरत असतात . फेसबुक वर फोटो येईपर्यंत चौका - चौकातले पोलिसमामा झोपून होते की त्यांनी डोळ्यावर पट्ट्या बांधल्या होत्या ? ~~मान्य आहे . किंबहुना याला आशावाद न म्हणता naiveness म्हणावेसे वाटते .~~ आईस्क्रीम खायला तसं सगळ्यांनाच आवडतं . आणि आता तर उन्हाळाच काय पण १२ महिने आईस्क्रीम खायची एक संस्कृती तयार झाली आहे . मधुमेही रुग्णांसाठी देखील शुगर फ्री पर्याय उपलब्घ झाले आहेत . बड्या बड्या कंपन्या आकर्षक आउटलेट्स उघडून खवैय्ये मंडळींना मेजवानी देण्याचा प्रयत्न करताना आपण पाहतो आहोत . पण याच आईस्क्रमच्या पडद्यामागे अनेक गोष्टी आहेत . कद . . . ाचित त्या पासून आपण अनभिज्ञच आहोत . " मी बाई चाललीया जत्रंला , गाडीचा खोंड बिथरला , बळ नाही घरच्या गणोबाला , कुणीतरी बोऽऽलवा दाजीबाला हो , कुणीतरी ( अ हो ) कुणीतरी बोऽऽलवा दाजीबाला बाबा आमट्यांनी श्रमाला प्रतिष्ठा दिली आणि त्यातूनच आनंदवन , हेमलकसा , सोमनाथ यां ठिकाणी प्रकल्प उभे राहिले . ' श्रम हि है श्रीराम हमारा ' हा त्यांचा नारा होता . ' अपंग , कुष्ठरोगी जर असे आदर्श प्रकल्प उभारू शकतात , तर तुम्ही मागे का ? ' , असा सवाल ते नेहमी तरुणांना करत . तरुणांनी श्रमाला महत्त्व द्यावं , घाम गाळावा , हा त्यांचा आग्रह असे . त्यातूनच बाबांनी सोमनाथला श्रमसंस्कार शिबिर सुरू केलं . स्वतः श्रम केल्याशिवाय कष्टकर्‍यांची दु : खं कळत नाहीत , श्रमाचं महत्त्वही पटत नाही , हे जाणून बाबांनी ही शिबिरं दरवर्षी घेतली जाऊ लागली . या शिबिराला दरवर्षी भारतभरातून लहानमोठी मंडळी हजेरी लावतात . श्रमदान करतात . पीठ पेरुन भाज्या - कॅप्सिकम , कांद्याची पातं , पाले भाज्या - यात बेसन घालतो त्याबरोबर थोडे मेतकुट घालायचे , मस्त चव येते तो : चल दुर दुर दुर दुर ग जावू ती : हो ना ! मग एकमेका जाणूनी घेवू तो : टेकडी बुटकी लांब जराशी तेथपर्यंत का जावू ती : हो ना ! दुर दुर दुर दुर रे जावू | | धृ | | ~~तात्पर्य - जी वस्तु एका जागी फलदायी होते ती इतर ठिकाणी होत नाही .~~ ( मग मालकाला एक गुद्दा घालुन त्यालाही त्या कामगारात उभा केला . अजुन माझा राग शांत झाला नव्हता . . . ) आणि फोटो पण मस्त . पहिला निळे आकाशवाला मस्तच . इथे सध्या निळे आकाश दिसणे दुर्मिळ योग आहे . रात्रीच्या झोपेच गणितच वेगळ आहे . ९ आणि १० वाजता झोपतात ती काही खरी झोप नाही . ते उगीच काहीतरी नियम किंवा शिस्त लावून घेण्यासारख आहे . तंगड्या वर करून एखाद पुस्तक वाचत किंवा सिनेमा बघत जेव्हा डोळे जड होतील ना तेव्हा झोपायला जाव . आजूबाजूचा माणूस घोरणारा असेल तर मग सालं झोपेचं खोबर होऊन जात . हे एक बर आहे की आपल्याला झोपेत आपलच घोरणं ऐकू येत नाही . नाहीतर झोपणच मुश्कील झालं असतं . तर सांगायचं हे आहे की प्रत्येकाच्याच मनात एक कविता दडलेली असते किंवा एखादं मनोगत . खरं तर आकाशात जे तारे दिसतात ते आपलं विश्व नाहीये , तर आपल्या मनात जे तारे आहेत , ते आपलं विश्व आहे ! मनोविश्व ! ! ! म्हणूनच आपल्या नवीन संकेतस्थळाला भेट देण्यासाठी मी . . . मंजूडी , रैना , स्वप्ना_तुषार , दक्षिणा . . . करून बघा आणि सांगा कशी वाटली चव ते ! दिनेशः ज्ञ चा सध्या रुढ असलेला " द्‍न्य " हा उच्चार चुकीचाच आहे . ह्याला ठाम आक्षेप बहुधा सर्वांचाच असेल कारण इतके ते अंगवळणी पडलेले आहे . सुराज्ये धार्मिके देशे सुभिक्षे निरुपद्रवे । धनुः प्रमाणपर्यंतं शिलाग्निजलवर्जिते । एकांते मठिकामध्ये स्थातव्यं हठयोगिना ॥ अल्पद्वारमरंघ्रगर्तविवरं न्यात्युच्चनीचायतं । सम्यग्गोमयसांद्रलिप्तममलं निःशेषजंतूज्झितम ॥ बाह्ये मडपवेदिकूपचिरं प्राकारसंवेष्टितं । प्रोक्तंयोगमथस्यलक्षणमिदंसिद्धैर्हठाभ्यासिभिः ॥ या उलट व्याजाच्या देवाणघेवाणीमध्ये नफ्याची देवाणघेवाण समप्रमाणात तर नसतेच . व्याज घेणारा हा तर कर्जाऊ पैशांची एक ठराविक राशी घेतो . ती त्याच्यासाठी फायदेशीर असणे हमीशीर नसते . परंतु याच्या तुलनेत व्याज देणार्‍यास फक्त मुदतच मिळते आणि ही मुदतसुद्धा अशी असते की , या गोष्टीची खात्रीसुद्धा नसते की , ही मुदत फायदेशीर सिद्ध होईल . जर कर्जदाराने आपल्या वैयक्तिक गरजेसाठी कर्ज घेतले असेल तर मग या मुदतीचा त्याला काहीच फायदा होणार नाही , उलट नुकसान मात्र खात्रीशीर असेल . तसेच त्याने जर हे कर्ज व्यापार , कृषी व उद्योग यासाठी घेतले असेल , तर ज्याप्रमाणे मुदतीनुसार फायद्याची संभावना आहे , त्याचप्रमाणे तोट्याचीसुद्धा संभावना आहे . परंतु कर्ज देणारा मात्र कर्जदाराकडून एक ठराविक राशी व्याजाच्या स्वरुपात वसूल करतो . मग कर्जदार नफ्यात असो वा तोट्यात असो . अर्थातच व्याजाचे व्यवहार हे एका पक्षाच्या फायद्यावर आणि दुसर्‍या पक्षाच्या तोट्यावर आधारित असतात किवा एकाच्या हमखास व ठराविक फायद्यावर आणि दुसर्‍याच्या कोणतीच खात्री नसलेल्या व अनिश्चित फायद्यावर आधारित असतात . ~~तडकून काच जाते नात्यांमधील जेव्हा तुकड्यात बिंब बघण्या , उरतात माणसे ही~~ अस्वलकाका अस्वलकाका कोणते तेल लावतो रे केस नेहमी दाट काळे गुपित काय सांग बरे ? मुम्बई ' तल्या या अ‍ॅडजस्टमेन्टमध्ये तावून सुलाखून निघालेला माणूस जगाच्या पाठीवर कुठेही राहू शकतो ! ! अस्चिग ने मांडलेला मुद्दा अगदी योग्य आहे . आपण काही अन्नपदार्थ पचवू शकत नाही . त्यासाठी आपल्या पचनसंस्थेचा योग्य विकास झाला नाही . त्यामुळे गाय किंवा कोंबडी जे खाते ते आपण पचवू शकणार नाही . ~~शिक्शण अभियान : बालकांच्या भविष्याशी खेळणारे सरकार ( म . टा . )~~ टिंग टिंग बेल बसची धकधक वाढवते मरे दिल की बस मध्ये चालु असते FM जे करते बॅक ग्राऊंड म्युजीक कि कमी पुरी चश्मेशाहीचा आणि शाही चष्म्याचा काहीतरी संबंध असावा अशी मला राहुनराहुन शंका होती . प्रत्यक्षात चश्मा म्हणजे झरा . चश्मेशाही म्हणजे शाही झरा . याचे पाणी बिस्लेरीहुन शुद्ध असे आमचा ड्रायवर म्हणाला . पंडित नेहरु काश्मीरमध्ये वास्तव्यास असायचे तेव्हा त्यांचे पिण्याचे पाणी इथुनच जायचे म्हणे . प्रत्य्क्षात पाणी प्यायलो तेव्हा ड्रायवर म्हणाला होता ते खरे आहे हे पटले . पाणे थेट सिंहगडाच्या देव टाक्यातल्या पाण्याएवढे गार आणि गोड . चौदाव्या शतकातील बगदाद म्हणजे एक श्रीमंत आणि गजबजलेले शहर होते . मोगलांच्या ७० वर्षांपूर्वीच्या आक्रमणातून ते आता सावरत होते . सध्याचा सुलतान अबू सैद बहादूर खान , ज्याने शेवटी इस्लाम धर्म स्विकारला , त्याच्या अधिपत्याखाली बगदादचे अब्बसैदच्या वेळेचे ( ८व्या ते ११ शतकातील ) गतवैभव परत मिळवायचे जोरदार प्रयत्न चालू होते . कृपया अशा ग्रूपमधे टाईमपास टाळा अशी विनंती . मायबोलीवर इतरत्र त्यासाठी भरपूर जागा आहेत . कुटुंबातल्या व्यक्तींच्या ( आई आणि मुलगा ) चेहर्‍यांवरचे भाव पहावेत अशी विनंती करेन . ते खरा रस घेऊन समोर चाललेले पाहत आहेत असं वाटण्यासारखे नाहीत तर हरवलेले वाटतात . त्यामुळे विरंगुळा म्हणून स्वतःच्या आवडीचं काहीतरी हेतुपुरस्सर टीव्हीवर पाहिलं जात आहे यापेक्षा निव्वळ वास्तवापासून दूर जाण्यासाठी जे समोर दिसेल ते एक प्रकारच्या निष्क्रीय , मद्दपणानं पाहिलं जात आहे असं वाटतं . समोरची नग्न स्त्री असंही सूचित करते की कदाचित ही पारंपरिक आई शुध्दीत असती तर हे त्या मुलाला पाहू न देती . म्हणजे दोन व्यक्ती एकच गोष्ट करत असून ते ' सह ' जीवन नाही . आजोबांचं पुस्तकांचं कपाट हे टीव्हीच्या उलट्या बाजूला चित्रात आहे ; वास्तवातही ' टीव्ही की वाचन ' हे द्वंद्व अनेक घरात खेळलं जातं हे त्याविषयी वेळोवेळी होणार्‍या चर्चेतून आपल्याला ठाऊक आहे . त्यामुळे त्याला ( या हरवलेपणानं टीव्ही पाहण्याच्या विरोधातलं ) द्वंद्वात्मक मूल्य प्राप्त होतं . म्हणून या कुटुंबातल्या व्यक्ती परस्परांत संवाद नसणार्‍या , किंबहुना विसंवाद असणार्‍या असतील असंही वाटतं . म्हणजे शीर्षकातलं ' फिक्शन ' हे कदाचित असंही सूचित करतं की कुटुंबातलं सहजीवन आणि परस्परसंवाद आणि त्यांतून मिळणारा आनंद यांच्या अभावामुळे कुटुंब हेच एक ' फिक्शन ' बनलं आहे ( ते प्रत्यक्षात , रुढ अर्थानं अस्तित्वात नाही ) . ३ डिसेंबर १६६९ - संभाजीराजांच्या वतीने सरसेनापती प्रतापराव गुजर , आनंदराव आणि निराजी रावजी हे २५०० फौजेसह शहजादा मुअज्जमकडे औरंगाबादेस होते . ' त्यांना अटक करा ' अशी खबर औरंगजेबाने मुअज्जमला फर्मानाद्वारे सोडली . फर्मान पोहोचण्याआधीच ही खबर मुअज्जमला कळली व त्याने या सर्व सरदारांना फौजेसकट निघून जाण्याचा सल्ला . . . ३ मे आणि ४ मे दरम्यान हल्ला करुन जपानी सैन्याने तुलागीवर ताबा मिळवला . या दरम्यान अमेरिकेच्या यु . एस . एस . यॉर्कटाउन या नौकेवरील विमानांनी त्यांची अनेक छोटी जहाजे बुडवली . यामुळे जपान्यांना तेथील परिसरात असलेल्या अमेरिकेचा बळाचा अंदाज आला व त्यांनी आपल्याही विमानवाहू नौका रणांगणात उतरवल्या . ७ मेपासून दोन्हीकडील विमानवाहू नौकांवरील विमानांनी एकमेकांवर हल्ले सुरू केले . यात पहिल्याच दिवशी जपानचे शोहो हे छोटे विमानवाहू जहाज बुडले तर अमेरिकेने एक विनाशिका गमावली आणि एक तेलपूरक नौकेचे मोठे नुकसान झाले . या नौकेला नंतर जलसमाधी देण्यात आली . दुसर्‍या दिवशी जपानची शोकाकु ही विवानौकेला मोठे नुकसान पोचले तर अमेरिकेने आपली बुडत चाललेली यु . एस . एस . लेक्झिंग्टन या विवानौकेला जलसमाधी दिली . असे दोन्हीकडील आरमारांचे अतोनात नुकसान झाल्याने दोघांनी माघार घेतली व कॉरल समुद्रातून काढता पाय घेतला . विवानौकांवरील विमानांचे रक्षाकवच नाहीसे झाल्याने अ‍ॅडमिरल इनोउने पोर्ट मोरेस्बीवर चालून जाणार्‍या जपानी सैन्याला परत बोलावून घेतले व ही चढाई त्याने पुढे ढकलली . उपनिषदांमध्ये सांगितले आहे की सृष्टी अनेक रुपांनी नटण्याआधी केवळ सत्य - ' सत् ' अस्तित्वात होते . हेच एकमेवाद्वितीय परब्रह्म आहे , सतत चैतन्यदायी , निर्विकार आणि अद्वितीय असे हे सत् स्वयंप्रकाशी , नित्य शुद्ध , निरहंकार आणि कालातीत आहे . प्रथमतः त्याला ना आकार होता , ना विकार . ह्या एकातून अनेकत्वाची भावना उदयास आली . एकोsहं बहु स्यां प्रजायेय l - अर्थात , मी एक आहे , अनेक होईन . या स्फुरणाबरोबर , ते एकमेवाद्वितीय सत्यच परब्रह्म गणेशरुपात प्रकट झाले - गणेशौ वै सदजायत तद् वै परं ब्रह्म l भाजप कडे अटलजी सारखा नेता नाही मुंडे यांचे सारखा नेता उप मुख्यमंत्री पदी एकेकाळी असणारा नेता आहे गडकरी स्वतःचे नावावर भाजप ला तारू शकत नाहीत मुंडे या सारख्या प्रादेशिक नेत्यांना पक्षात टिकवून ठेवणे गरजेचे आहे त्यामुळे गडकर्यांनी आत्म परीक्षण करून मतभेद मिटवावेत नाहीतर ब्रिटीशांच्या सारखे पुढील १५० वर्षे कॉंग्रेस राज्य करेल माझे ( ईश्वरनजींचे ) स्पष्टीकरण - १ . श्री . प्रेमानंद आपण केलेल्या हातचलाखीचा उगीचच गवगवा करत आहेत . कारण त्यांनी कुंडल्यांची अदलाबदल केल्याने नाडी वाचकाच्या दृष्टीने फारसा फरक पडत नाही . बऱ्याचदा अनेकजण आपल्याजवळच्यांच्या नाडी पट्ट्या पहायला हाताच्या आंगठ्याचे ठसे त्यांच्या अपरोक्ष आणतात . जेंव्हा नाडीपट्टी सापडते तेंव्हा समोर बसलेल्याकडे पाहून भविष्य कथन करतात त्याचा अर्थ असा होत नाही की ज्याने ते ठसे प्रस्तूत केले त्याचे ते भविष्यकथन असते . पट्टी वाचली जात असताना ती व्यक्ती समोर हजर आहे किंवा नाही याचा यामुळे फरक पडत नाही . २ . या ठिकाणी ते म्हणतात की आम्ही आमच्या कुंडल्यांवरील नावे खोडून त्याला दिल्या होत्या . पण त्या आधीच्या उत्तरात ते म्हणतात ( अधोरेखित केलेले वरील वाक्य वाचा ) की आमच्या कुंडल्यांवरील नावे वाचून त्यांनी नाडी पट्टीतील माहिती असल्याचे भासवले . यातले खरे काय ? मनाला येतील ती उत्तरे ठोकुन द्यायची असा खाक्या किती दिवस कामाला येणार ? अशा व्यक्तीच्या छायाचित्रासमवेत अजून काही माहीती असल्यास वाचायला आवडेल . येथे अथवा वेगळ्या लेखात . ते रात्रि कधी जेवण करत नसत थोडेसे काही तरी खायचे म्हणजे चिवडा वगैरे अशा प्रकारातले . तेव्हा ते स्वतः नविन नविन काही तरी करायला सांगत . चंद्राचा प्रकाश हा सूर्याचा असतो . कदाचित असेल असे जनतेला सांगायचा कदाचीत हा प्रयत्न असेल . मित्रहो चंद्राची इस्लाम धर्मामधील प्रतिमा आणि महत्व मी तुम्हाला सांगायला नको . या आधुनिक जगात आजही इस्लामी राज्यात कशाला धर्माचा अपमान म्हणतील आणि लोकांना ठार मारतील सांगता येत नाही , उदा . पाकिस्तान , येमेन , इ . . इ . . या सारख्या देशांकडे बघावे . त्या पार्श्वभूमीवर ही रुबाया वाचली पाहिजे ! पानवाला आपला मार खात असतो , लोक बघत असतात . . इतक्यात एका टिनपाट बाइकवर ग्रेसी सिंग तिथे पोचते . जाने माने भाई लोगोंको ती कापूस पिंजावा तसे पिंजून धोपटून काढते . आल्या आल्या ती हातातले हेल्मेट एका जाडसर गुंडाच्या अंगावर फेकते . त्यांबरोबर तो गुंड आणि आजूबाजूचे ४ / ५ गुंड सगळेच चार हात मागे जाऊन पडतात म्हणजे बाईची पावर काय असेल बघा . ३ . शक्यतोवर प्राचीन ग्रंथ वाचताना आपण त्याच्यानंतर लागलेले शोध मनात आणत नाही - मन त्या दृष्टीने स्वच्छ केले तर कणाद आणि शंकर यांच्यापैकी कोणाचे पटते ? - एखादा विचार एखाद्या व्यक्तीला ' पटण्या ' मागे अत्यंत गुंतागुंतीची मानसिक प्रक्रिया असते . त्यात त्या व्यक्तीचे तात्कालिक , सामाजिक , भौगोलिक , वैचारिक इ . इ . स्थान या सर्व बाबी महत्वाच्या ठरतात . शंकरांच्या काळात मी असतो आणि प्रखर कणदवादी नसतो तर मला शंकरांचे मत पटले असते . या उलट कणादांच्या काळात मी असतो आणि . . . . वगैरे शक्यता संभवतात . अर्थात आजही मी कुणी मला काही देण्याचा प्रयत्न करत असला अथवा नसला तरी एखाद्याचे काम मुददाम अडकवणे , लटकवणे असे प्रकार करत नाही . जस चम्पकने उदाहरण दिलय त्याच्या संशोधनातले . . रोज इतक्या महागाचे केमिकल वापरुन जे ड्रग तयार होईल ते सामान्य माणसाला परवडेल का ? खरोखर विचार करायला लावणारी गोष्ट आहे . नागपूरहून उमरेडकडे गेल्यावर आमच्या गाडीने स्पीड घेतला . जशजशी गावं मागे पडू लागली तशी जंगल गर्द होत गेल्याची जाणीव झाली . मिट्ट काळोख त्यातून आमची टाटा सुमो , ना समोरून गाडी ना मागून गाडी . कितीतरी वेळ असाच एकाकी प्रवास सुरू होता . गाडीचे लाईट जेवढ्या लांब जातील तेवढंच काय ते दिसायचं मागं वळून पाहिलं की पुन्हा अंधाराचं साम्राज्य . ~~जय मनसे , मनसे मध्ये राणेंनी जावे कारण मनसे ची सत्ता येणार म्हणजे येणार~~ ओरिसाच्या पहिल्या भेटीनंतर मी मुंबईला पुन्हा कामावर रुजू झाले . नंतर मी मधूनमधून रजा घेऊन भुबनेश्वरला येत असे . इथली पहिली गोष्ट खटकली ती म्हणजे इथे सार्वजनिक वाहतूकसेवा जवळजवळ नव्हतीच . सार्वजनिक वाहतूक सेवेच्या नावाखाली सायकलरिक्षा असत . बहुतेक लोकांकडे स्वत : च्या सायकली , स्कूटरी , चारचाकी गाड्या असत . माझे पतिराज पेट्रोल जाळण्यापेक्षा स्वतःच्या शरीरातल्या कॅलऱ्या जाळणे सर्व दृष्टींनी श्रेयस्कर अशा विचारांचे . त्यामुळे ते ये / जा करण्यासाठी सायकल वापरत . शिवाय माझे तिथे जाणे थोड्या काळासाठी असल्याने स्कूटर घेण्यात त्यांना काहीच जस्टिफिकेशन दिसत नव्हते . पण माझ्या त्या अल्पकालीन वास्तव्यात कुठे बाहेर जाण्याचा प्रसंग आला की प्रश्नचिन्ह ! मी अगदी नवी नवरी होते तेव्हाही माझे आकारमान सायकलवर ' डब्बलशीट ' बसण्यासारखे नव्हते . तेव्हा ' तेरे मेरे सपने ' चं अनुकरण करू म्हटलं तरी ते शक्य नव्हतं ! सायकलरिक्षा हा एकच पर्याय उपलब्ध असे . पण ते अंगवळणी पडायला खूप दिवस लागले . आधी आपलं वजन तो रिक्षावाला ' वाहून ' नेतोय हेच कसंतरी वाटायचं . तरी इथे माणसांनी हातगाडीसारख्या ओढायच्या रिक्षा नसतात . ( कलकत्त्यात त्या अजूनही दिसतात . ) ह्यात आणखी भानगड म्हणजे रिक्षा ' ठरवायला ' लागत . पण ठिकाणी पोहोचल्यावर त्या ठरवलेल्या पैशापेक्षा जास्त पैशाची मागणी रिक्षावाले करत असत , तीही अगदी गयावया करून . कारणं तर फारच मजेशीर म्हणजे - ऊन किती होतं , थंडी किती होती , चढाचा रस्ता होता , इत्यादी . गरिबाला मदत म्हणून जास्त पैसे द्यायला माझी ना नसायची पण ते ठरवतानाच जास्त पैसे का सांगत नाहीत असं वाटून माझी चिडचिड व्हायची . पुढे इतर लोकांना रिक्षावाल्यांशी बोलताना ऐकलं आणि पैसे देताना पण पाहिलं तेव्हा लक्षात आलं की आपण फारच सौजन्याने बोलतो आणि पैसेही ' गोइंग रेट ' पेक्षा जास्त देतो . म्हणजे मऊ लागलं की कोपरानं खणण्यातलाच प्रकार होता . ~~नक्की . आता आठवत नाहीए . येत्या शनीवारी त्याच दुकानात जाऊन पाहून येइन .~~ नवी दिल्ली - ज्येष्ठ समाजसेवक अण्णा हजारे यांच्या आंदोलनाचे वर्णन भाजप नेते लालकृष्ण अडवानी यांनी " एकाच आठवड्यात दुसऱ्यांदा झालेला भारताचा विजय ' अशा शब्दांत केले आहे . त्याच वेळी अडवानींनी लोकपाल विधेयकावर सर्वपक्षीय नेत्यांना विश्‍वासात घेण्याची मागणी लावून धरली आहे . " अण्णा हजारे एपिसोड ' या नव्या ब्लॉगद्वारा अडवानी यांनी हजारे यांच्या आंदोलनामागील हेतू स्वच्छ आहे व लोकांचा पाठिंबा मोठा होता , एवढेच म्हटले आहे . भाजपची भूमिका स्पष्ट करण्याचे त्यांनी टाळले आहे . मात्र , हजारे यांचा चेहरा असलेल्या ; पण किरण बेदी , अरविंद केजरीवाल आदींच्या हातातील या आंदोलनापासून आता दूर जाऊ लागलेल्या रामदेवबाबा यांचीही अडवानी यांनी स्तुती केली आहे . हजारे यांचे मुख्यतः वाहिन्यांच्या माध्यमातून देशभरात पोचलेले आंदोलन आणि जंतरमंतर येथे त्या काळात उसळलेली गर्दी पाहता , विरोधकांना वगळून अस्तित्वात आलेल्या विधेयक मसुदा समितीच्या स्वरूपाला विरोध करण्याची हिंमत डावे पक्ष वगळता अन्य कोणत्याही पक्षाने दाखविली नाही . संघ व भाजपने तर हजारे यांचे आंदोलन " एनकॅश ' करण्याचे प्रयत्न पहिल्या दिवसापासून लावून धरले होते . प्रकाश जावडेकर , नंतर उमा भारती व अखेरीस संघप्रवक्ते राम माधव यांना तेथे पाठविले गेले . मात्र , उपस्थित जनतेने राजकारण्यांना फिरकूच दिले नाही . माधव व्यासपीठावर गेले ; पण जनसमुदायाला त्यांची " ओळख ' पटताच त्यांनाही त्वरेने खाली उतरविल्याचे अरविंद केजरीवाल यांचे म्हणणे आहे . मात्र , त्यापूर्वी माधव यांनी रामदेवबाबांच्या साक्षीने हजारे यांच्या हाती दिलेल्या लिफाफ्यात " बिट्विन दी लाइन ' काय दडले आहे , याचे गूढ कायम आहे . एकंदर अण्णांच्या नेतृत्वाखालील हे आंदोलन हे संघप्रणीत असल्याची चर्चा दिल्लीच्या राजकीय वर्तुळात कायम आहे . अडवानी म्हणतात , की प्रणव मुखर्जी यांनी हजारे यांच्या मागण्या मान्य केल्या त्याच रात्री मला फोन केला होता . मी त्यांना सांगितले , की लोकपाल विधेयक संसदेत त्वरित आणा व मंजूर होऊ द्या . त्यासाठी आम्ही सरकारला साथ देऊ . मात्र , त्याच वेळी विदेशातील काळा पैसा परत आणणे व निवडणुकीतील धनशक्तीचा प्रभाव संपविणे याबाबतही कायदे करण्याचीही गरज आहे . अभ्यासकांच्या मते , अडवानींनी यातून घातलेली अदृश्‍य अट म्हणजे , " आमच्या मागण्या मान्य कराल तरच लोकपाल लोकसभा व राज्यसभेच्या मार्गाने सहजपणे पुढे जाऊ शकते . ' ' " " तुम्ही एखाद्या गोष्टीकडे कोणत्या रंगाच्या चष्म्यातून पाहता त्याच रंगाची ती गोष्ट दिसते . ' ' लालकृष्ण अडवानी मस्त . लो कॅल हार्ट फ्रेंडली वाट्ते . एकदा करून बघणार . ते नाव कोसला + कादंबरी अशी संधी वाट्ते नाही ? सुबोध ला हे बोलायला नक्की काँग्रेसी नेत्याने सांगितले असणार . . . जरा मनसे येवू दे . . . मग हा सुबोध कसा बोलतो ते बघा . . . . . . सुभोध साहेब जरा काम करा . . . . जास्त प्रसिद्धीच्या मागे लागू नका . . . . आणि नेत्यांचे तळवे चात्तू नका . . . . सध्या फार वाईट time आहे कॉंग्रेस चा . . . . तुम्ही लवकर निवृत्त होणार आहात का ? इंद्रराज पवारांना टाइम्सचे अंक पाहणे शक्य आहे असे दिसते . त्यांनी मणिभवन च्या दुव्यावर दिलेल्या संदर्भातल्या बातम्या मिळतात का हे पहावे . . . . उदा . गांधींच्या उपोषणासाठी त्यांनी दिलेली कारणे . . . . . १२ जानेवारीला व्यक्त केलेला निर्धार . . . . १३ जानेवारीच्या भाषणातील वक्तव्ये . . . . . तत्कालीन नेत्यांनी केलेले प्रयत्न . . . . राजेंद्रप्रसाद यांच्या समितीने गांधींना दिलेली आश्वासने वगैरे . अन मी कॅमेरा नेलेला नसल्याने फोटो पण टाकता आलेले नाहीत . क्षमस्व . पण निसर्ग फार मस्त होता . सातपुडा तर बेभान करणारा . ~~ह्रदयात तू येशील का सजणी कधी माझ्या ? स्वप्नातही चाहूल आता लागते आहे ! !~~ भान हरपून जावे असाच हा भव्य पसारा आहे . अगदी आजही डोळे मिटले की मन कसे प्रसन्नतेने भरून जाते . पोटाची खळगी भरण्याचा विचार काही काळ का होईना पण " कोहम् " " कोहम् " च्या कुंजनात विरून जातो . माझे युजर नेम बदलता येइल का ? सध्या ते न्याति आहे पण मला ' ज्ञाती ' हवे आहे . ( सुरुवातीला मला हे लिहिताच येत नव्हते ) . धन्यवाद . ज्या विद्यार्थ्याने बारावीच्या यशा बरोबरच CET मध्ये १६५ + मार्क मिळवले असतील आणि ज्याच्या घरचे उत्पन्न वार्षिक २ , ४० , ००० पेक्षा कमी असेल ( आणि खरेच असेल , अन्यथा घरी मार्बल टाईल्स असताना देखील असे उत्पन्न कमी असल्याचे दाखले देणारे देखील काही महाभाग आहेतच ) आणि ज्याला शासकीय महाविद्यालयात इंजिनीअरिंग अथवा मेडिकल , डेंटल साठी ऍडमिशन मिळत असेल त्या मुंबईच्या गरजू विद्यार्थ्यांची जबाबदारी उचलायला हा हात समर्थ आहे . ठरल्याप्रमाणे दुसऱ्या दिवशी सकाळी ७ ला सर्वजण जम्मूहून श्रीनगरसाठी कुच झाले . अभि - मनाली , ऐश्वर्या - आदित्य , अमेय - कुलदीप , आशिष - उमेश आणि अमेय - दिपाली असे १० जण बाइकसवर तर साधना , पूनम , शोभित असे तिघे गाड़ीमध्ये बसले होते . हो . . हो . . तीच गाडी जी आम्ही जम्मूला पोचलो तेंव्हा यायला हवी होती ; नशीब आज तरी तो उगवला . मी आणि शमिका पहाटेच मुंबईवरुन निघून श्रीनगरसाठी रवाना झालो होतो . पहाटे ६ : ३०च्या त्या फ्लाईटमध्ये चक्क ' अभिनेता नसरुद्दीन शाह ' यांची भेट घडली . काही कामानिमित्त ते सुद्धा श्रीनगरला निघाले होते . न विसरता त्यांची स्वाक्षरी घेतली . माधव , संजीव कपुर म्हणजे तो फेमस कुक ना ? ? जरुरत है जरुरत है जरुरत है एक कलावती की श्रीमती की सेवा करे जो पती की . . . हे आहे का ? ? नुकतेच वाचलेले गांधीजींच्या जीवनावरचे एक पुस्तक अन ' सरदार ' ही डॉक्युमेंटरी फिल्म पाहुन गांधीजी अन सरदार ही दोन अतुलनीय व्यक्तीमत्वे कळायला थोडी मदत होतेय . या परिस्थितीत जवळ जवळ सर्वच गोष्टी निर्यात केल्या जातील . कारण निर्यात अतिशय फायदेशीर राहील . सर्वसामान्य माणसांना काहिच उपलब्ध होणार नाही . अगदी भाजीपाल्या पासुन चैनीच्या वस्तु अतिशय महाग होतील . अशा परिस्थितीत १ लिटर पेट्रोल ५०० - ७०० रुपयांच्यापेक्षा अधिक किमतीला पोहोचेल तर एक ग्राम सोने घेणे म्हणजे जीवावर बेतेल . ~~सुख का झंडा बनकर लहराना चाहती है ।~~ ~~प्रज्ञा जीएसबरोबर कशी काय येणार ? जीएस तर सँटिच्या गाडीत येणार होता ना ?~~ आजच्या दै . सकाळमधेही वाढत्या तेलतवंगाने ओबामा त्रस्त या बातमीबरोबर ' लष्कराकडे तेल तवंग रोखण्याचे तंत्रज्ञान नाही ' हे वाचून आश्चर्य वाटले . अर्थात पुढील भागात त्यावरही माहिती मिळेल असे वाटते . > > मग आपण उहपोह करुयात ह्याचा ओके उपास ? म्हणजे मग हा बीबी आपण २१ डिसें २०१२ नंतर उघडायला हवा ( जे १ % आहेत आणि संदिग्ध २४ % ते वाचले तर वाचतील ) आमच्या ऑफिसात दरवर्षी पुरुष व स्त्रियांच्या ( वेगवेगळ्या ) क्रिकेट मॅचेस असतात . एखादं ग्राऊंड भाड्याने घेतले जाते . इंटर मजला मॅचेस असतात . गेली ४ वर्षं मी आळसामुळे भाग घेतला नाही . रन काढण्यासाठी पळायचाही कंटाळा येतो . पण टिम्स प्रॅक्टिस करतात ऑफिसच्याच परिसरात तेव्हा आवर्जून ३ - ४ बॉल्स टाकून यायचे . आता टिममध्ये नसल्याने कुणी बॅटिंग देतच नाहीत . मॅचेस डिक्लेअर झाल्या की कार पार्किंग आपोआपच शिफ्ट होतं प्रॅक्टीस करताना नियम अगाध ठेवावे लागतात , म्हणजे कँटीनच्या भिंतीला बॉल लागला की फोर वगैरे . लंच ब्रेक आणि ऑफिस सुटल्यानंतर बिल्डिंगमागे पुरुष आणि डाव्याबाजूला बायका अशी प्रॅक्टिस चालते . पहिल्याच वर्षी एका उंचाड्या मुलीची , रन काढताना वाटेत असलेल्या थोड्याश्या वाळूवर घसरुन गुढघ्याची वाटी सरकली होती आणि ती पुढे २ महिने रजेवर दुसरी राष्ट्रीय आणीबाणी म्हणजे आर्थीक आणीबाणी , ही लावण्याची वेळ भारतावर आजतागायत आलेली नाही . ~~अभी छोले पकानाच पडेम्गा . . . ला ग ला है~~ रोशच्या व्यावसायिक नीतीमत्तेची पहिली चुणूक अ‍ॅडम्सला त्यांच्या वेतनपद्धतीत दिसली होती . रोशची वेतन देण्याची पद्धत अतिशय वैशिष्ट्यपूर्ण होती . यात प्रत्येक पोस्ट साठी निश्चित मासिक वेतन असे जो सर्वांना माहित असे . परंतु या मासिक वेतनाचे वर्षाला बाराच हप्ते मिळत असे नाही . उत्तम काम करणार्‍या वा मर्जीतल्या व्यक्तीला तेरा किंवा त्याहून अधिक हप्ते दिले जात . यामुळे इतर सेवकांना सदर व्यक्तीचे नेमके वेतन किती हे समजणे अवघड जाई . याच वेतनपद्धतीची एक काळी बाजू ही होती ( जी आजही आपले अस्तित्व राखून आहे . एवढेच नव्हे तर चांगले हातपाय पसरून ऐसपैस बसली आहे नि आपल्या देशासारख्या अनेक देशांची निर्याताभिमुख अर्थव्यवस्थाच यावर अवलंबून आहे . ) ती म्हणजे तिच्या दुसर्‍या नि तिसर्‍या जगात असलेल्या कर्मचार्‍यांच्या नि युरपमधील कर्मचार्‍यांच्या वेतनात असलेली प्रचंड तफावत . ( आउट्सोर्सिंगची सुरवात आपण समजतो तशी माहिती तंत्रज्ञान क्षेत्रातील कंपन्यानी सुरू केलेली नसून रोशसारख्या औषध कंपन्यांनी एकोणीसाव्या शतकाच्या पूर्वार्धातच याचा पुरेपूर वापर करून घेतलेला आहे . ) अशा वेळी अ‍ॅडम्ससारखा एखादा युरपियन अधिकारी जेव्हा व्हेनेझुएलासारख्या लॅटिन अमेरिकन देशात शाखा उभारणीसाठी अथवा व्यवसायवृद्धीसाठी जाई तेव्हा त्याचे मूळ वेतन तर त्याला मिळावे पण ते किती याची माहिती स्थानिक समकक्ष अथवा एक दर्जा खाली असलेल्या कर्मचार्‍यांना मिळू नये यासाठी हे वेतन दोन भागात दिले जाई . पहिला भाग हा स्थानिक वेतनाच्या प्रमाणात त्या त्या देशी अदा केला जाई तर उरलेला भाग हा स्विस बँकेतील त्याच्या खात्यात जमा केला जाई . यामुळे त्या कर्मचार्‍याला या दुसर्‍या भागावर त्या देशातील स्थानिक करही द्यावा लागत नसे . आजही अशा विभाजित वेतनाची पद्धत रूढ आहे . हा दुसरा भाग आता पर्क्स , स्टॉक ऑप्शन्स , पेड हॉलिडे अशा स्वरूपात दिला जातो इतकेच . लहान मुलं असली की मी अजून एक हमखास करते ते म्हणजे टूथपिक्स मधे लाल द्राक्ष , अननसाचं क्यूब आणी चीज क्यूब असं टोचून प्लॅटर . मुलांनाच काय मोठ्यांना पण आवडतं . आणी जोडीला तू ठरवल्या प्रमाणे भेळ , केक , आइसक्रीम . ' ' ए नेक्स्ट टाइम आपण कोठेतरी पिकनिकला जाऊयात . मस्त लाँग ड्राइव्ह किंवा बीचवर कोठेतरी . . . . व्हॉट से ? ' ' यापूर्वीचे लेखन पैशाची कहाणी भाग १ : वस्तूविनिमय पध्दती पैशाची कहाणी भाग २ : कमोडिटी मनी पैशाची कहाणी भाग ३ : रेप्रेझेन्टेटिव्ह मनी मागील भागात आपण रेप्रेझेन्टेटिव्ह मनी म्हणजे काय ते बघितले . तसेच १९७१ मध्ये अमेरिकेने गोल्ड स्टॅंडर्ड रद्द केल्यानंतर सर्व जगातील चलन हे ' फियाट मनी ' या स्वरूपात आले . रेप्रेझेन्टेटिव्ह मनी मध्ये छापलेल्या नॊटांमागे सोन्याचा आधार असे . म्हणजे १९४४ मध्ये जेव्हा अमेरिकेने १ औंस सोन्यामागे ३५ डॉलर हा दर ठरविला तेव्हा ३५ डॉलर मोजल्यास १ औंस सोने सरकारकडून घेता येऊ शकत होते . पण नंतरच्या काळात सोने आणि छापल्या जात असलेल्या नोटा यात काहीही संबंध राहिला नाही . फियाट मनीमध्ये आणि कमोडिटी / रेप्रेझेन्टेटिव्ह मनीमध्ये एक मूलभूत फरक आहे . फियाट मनीसाठी वापरलेल्या माध्यमाला ( कागदाला ) स्वत : ची काहीही किंमत नाही . बाजारात शंभर रुपयाची नोट वापरली जाते त्या कागदाला स्वत : ची काय किंमत असते ? काहीच नाही . इतकेच नव्हे तर उद्या कोणी अमेरिकेची शंभर डॉलरची नोट भारतात आणली तर त्या नोटेला बाजारात ( रुपयांमध्ये बदलले नाही तर ) तशी काहीच किंमत नाही . तेव्हा भारतात भारतीय रिझर्व्ह बॅंकेने काढलेल्या नोटांनाच किंमत आहे . फियाट या लॅटिन शब्दाचा अर्थ आहे ' Let it be done ' किंवा असे होऊ दे . तेव्हा ' असे होऊ दे ' म्हणजेच आम्ही छापलेल्या नोटांना किंमत असू दे आणि त्यांचा व्यवहारात वापर होऊ दे अशा स्वरूपाचा आदेश ( decree ) रिझर्व्ह बॅंकेने काढला आहे . भारत देशात भारतीय रिझर्व्ह बॅंकेचा आदेश चालतो म्हणून त्या कागदाच्या कपट्याला भारतात व्यवहारात मान आहे . शंभर रुपयाच्या प्रत्येक नोटेवर ' I promise to pay the bearer a sum of hundred rupees ' असे रिझर्व्ह बॅंकेच्या गव्हर्नरच्या सहिने लिहिलेले असते . हे वचन म्हणजे देशात रिझर्व्ह बॅंकेचा आदेश चालतो याचेच द्योतक आहे . पूर्वी हजाराच्या नोटा चलनात होत्या . जनता पक्षाचे सरकार आल्यावर त्या नोटा चलनातून काढून टाकण्यात आल्या . तेव्हा त्या कागदाच्या कपट्यांमागील रिझर्व्ह बॅंकेचे पाठबळ गेले आणि त्या नोटा वापरातून हद्दपार झाल्या . तेव्हा सांगायचा मुद्दा म्हणजे रिझर्व्ह बॅंकेचा आदेश आणि मान्यता कागदाच्या क्षुल्लक दिसत असलेल्या तुकड्यांना चलनाचा दर्जा प्राप्त करून देते . फियाट मनीमागील तत्व हे आहे . कमोडिटी मनीमध्ये बाजारातील सोन्याचे प्रमाण हाच बाजारातील पैशाचा पुरवठा होता . रेप्रेझेन्टेटिव्ह मनीमध्ये सरकार आपल्याकडे असलेल्या सोन्याच्या प्रमाणात नॊटा बाजारात आणत असे . मनात येतील तितक्या नोटा बाजारात आणल्या जात नव्हत्या . पण फियाट मनीमध्ये असे कोणतेही बंधन नसल्यामुळे बाजारात किती पैसा खेळवावा याविषयीचे धोरण , ' मोनेटरी पॉलिसी ' अधिक महत्वाचे झाले . या धोरणात घोळ घातला तर दरमहा ५०० % महागाई वाढीचा दर अशी झिंम्बाब्वेमध्ये झाली तशी परिस्थिती निर्माण होऊ शकते . बाजारातील पैशाचा पुरवठा नियंत्रित कसा करतात हे समजून घेण्यापूर्वी बाजारातील पैशाचा पुरवठा मोजतात कसा हे समजून घ्यायला हवे . चलनातील नोटा आणि नाणी यांचा समावेश बाजारातील पैशाच्या पुरवठ्यात होतो हे तर उघडच आहे . याला करन्सी ( C ) म्हणतात . लोक आपल्या बॅंक खात्यात पैसे ठेवतात ते रोख रकमेत कधीही बदलून घेतले जाऊ शकतात . तेव्हा एका परिने त्याचाही समावेश पैशाच्या पुरवठ्यात व्हायला हवा . करन्सी अधिक बॅंकेतील रोख रकमेत कधीही बदलता येणारी रक्कम यास ' M1 ' असे म्हणतात . बँकेत ठेवलेली सगळी रक्कम ताबडतोब रोख रकमेत बदलून घेता येईल अशी नसते . काही रक्कम मुदतबंद ठेवींमध्ये अडकवलेली असते . तरीही ती रक्कम रोख रकमेत बदलून काही काळाने घेता येतेच . तेव्हा M1 अधिक अशा रकमेला M2 असे म्हणतात . बाजारातील पैशाचा पुरवठा मोजायचे हे काही प्रकार आहेत . M1किंवा M2 याव्दारे बाजारातील पैशाचा पुरवठा सामान्यपणे मोजला जातो . अर्थशास्त्रात एक मूलभूत ' Quantity Equation ' आहे . त्या समीकरणानुसार पैसा X गती = किंमत X वारंवारता अर्थव्यवस्थेत कोट्यावधी लहानमोठे व्यवहार होत असतात . वर्षभरात आपण समजा भाजीवाल्याकडून ५० वेळा फळे आणली आणि प्रत्येक व्यवहारात सरासरी ६० रुपयांची फळे घेतली तर आपण वर्षात एकूण ३००० रुपयांचा फळाचा व्यवहार केला ( ५० गुणिले ६० ) . अशा पध्दतीने अर्थव्यवस्थेत होणार सगळे व्यवहार विचारात घेतले तर अर्थव्यवस्थेत एकूण पैशाची किती उलाढाल होत आहे ते कळेल . अनेकदा पैसे एकापेक्षा अधिक वेळा आपले मालक बदलतो . म्हणजे समजा मी १०० रुपयांची वस्तू एखाद्या दुकानदाराकडून घेतली . दुकानदार त्याच १०० रुपयांतून घाऊक बाजारातून नवी खरेदी करेल . घाऊक बाजारातील समजा त्याच १०० रुपयांतून आपल्या दुकानाला नवा रंग लावून घेईल . रंगवाला त्याच १०० रुपयांचा वापर करून नवा रंग खरेदी करेल . अशाप्रकारे तेच पैसे एकाकडून दुसर्‍या मालकाकडे हस्तांतरीत होतील . म्हणजे अर्थव्यवस्थेत एकूण पैसा ' M ' इतका असेल तर सगळे व्यवहार मिळून एकूण उलाढाल त्यापेक्षा जास्त असेल . एकूण उलाढाल भागिले M यातून आपल्याला पैशाची ' गती ' मिळेल . पैशाची गती ही अर्थव्यवस्थेतील तरलता दर्शविते . अधिक गती म्हणजे अधिक तरलता . बाजारात पैशाची तरलता जास्त असेल तर ती अर्थव्यवस्था अधिक खेळती असते . या सगळ्याचा उल्लेख मोहन , सागर आणि बामनाचं पोर यांनी माझ्या सबप्राईम क्रायसिस - - - पुढे काय ? या चर्चेच्या प्रस्तावात केलाच आहे . त्याबद्द्ल या तीनही मिपाकरांचे आभार . वर १०० रुपयांचे उदाहरण घेऊन आपण बघितलेच की त्याच पैशातून दुकानदार , घाऊक दुकानदार , रंगवाला , रंग कंपनी यासारखे अनेक व्यवसाय चालतात . पण मंदीच्या काळात सध्या लोक जास्त खर्च करायला तयार नाहीत . म्हणजे मुळातील १०० रुपयेच खर्च केले जाणार नसतील तर त्यापुढील सगळी साखळी काम करणार नाही आणि त्या सर्व व्यवसायांची मागणी घटेल . तेव्हा पैशाची गती हा एक मोठा महत्वाचा घटक आहे . अर्थशास्त्रातील मूलभूत ' Quantity Equation ' वर दिले आहे . पण त्यात व्यवहाराची वारंवारता मोजणे कठिण गोष्ट आहे . त्यामुळे ' Quantity Equation ' एका वेगळ्या स्वरूपात मांडता येऊ शकेल . पैसा X गती = किंमत X Output ( मराठी शब्द ? ) उजवी बाजू किंमत X Output हे सकल घरेलू उत्पादन ( जीडीपी ) च्या स्वरूपात मांडता येईल . Output हे वस्तूंच्या स्वरूपात असेल म्हणजे अर्थव्यवस्थेत उत्पादन झालेल्या सर्व गोष्टींची संख्या . उदाहरणार्थ दोन लाख गाड्या , १५ कोटी खिळे वगैरे सारख्या वस्तू आणि संगणक प्रणाली , वैद्यकिय सेवा यासारख्या सेवा . अर्थशास्त्रातील सिध्दांताप्रमाणे ' शॉर्ट टर्म ' मध्ये पैशाची गती कायम असते . सरकारने नव्या नोटा छापल्या म्हणून मिसळपावच्या सभासदांनी नव्या वस्तू खरेदी करायचा सपाटा लावला असे तर होणार नाही . तसेच Output हे अर्थव्यवस्थेतील कुशल / अकुशल कामगारांची संख्या , उपलब्ध तंत्रज्ञान यासारख्या गोष्टींवर अवलंबून असते . त्यातही ' शॉर्ट टर्म ' मध्ये बदल व्हायची शक्यता नाही . म्हणजे वरील समीकरणातील डाव्या बाजूकडील पैशाची गती आणि उजव्या बाजूकडील Output या गोष्टी स्थिर आहेत . याचाच अर्थ हा की अर्थव्यवस्थेतील पैसा वाढवला तर नजीकच्या भविष्यकाळात महागाई वाढेल . याउलट अर्थव्यवस्थेतील पैशाचा पुरवठा न वाढवता भविष्यकाळात उत्पादन वाढवायला गरजेच्या गोष्टी ( यंत्रसामुग्री , कामगारांचे प्रशिक्षण वगैरे ) म्हणजेच कॅपिटल मध्ये पैसा गुंतवला तर भविष्यात Output वाढेल . कॅपिटलमध्ये पैशाचा अंतर्भाव नसतो कारण नुसता पैसा भविष्यकाळातील उत्पादन वाढवू शकत नाही . वरील समीकरणात असे दिसून येईल की Output वाढले की पैशाची गती वाढेल . रोजगाराच्या नव्या संधी निर्माण झाल्या की लोक अधिकाधिक पैसा खर्च करतील आणि सगळ्या व्यवसायांमध्ये मागणी वाढेल . झिंम्बाब्वेमध्ये कॅपिटल न वाढवता नुसताच पैशाचा पुरवठा वाढला आणि त्यातूनच महाप्रचंड प्रमाणात महागाई वाढली . असो . बाजारातील तरलता कशी मोजतात हा प्रश्न माझ्या सबप्राईम क्रायसिस - - - पुढे काय ? या चर्चेच्या प्रस्तावात उभा राहिला . त्याचे उत्तर शोधायला पहिल्यांदा पैसा म्हणजे काय या मूलभूत प्रश्नाचे उत्तर देणे गरजेचे होते . त्यातूनच या लेखमालेची कल्पना सुचली . लेखमालेच्या चौथ्या भागास आवश्यक असलेली माहिती गेल्या दोन दिवसात संदर्भात उल्लेख केलेल्या पुस्तकातील तिसरे आणि चौथे प्रकरण वाचून गोळा केली . हा सर्व भाग माझ्यासाठी नवीन असल्यामुळे त्याचे आकलन व्हायला वेळ लागला . अविनाश कुलकर्णी यांना चलनाच्या अवमूल्यनाविषयी माहिती हवी आहे . त्यासाठी अजून वाचन करून पुरेशी माहिती जमली की लेख लिहिनच . मी गेल्या काही महिन्यात अर्थशास्त्रावरील काही पुस्तके डाऊनलोड केली आहेत . तसेच विविध विद्यापीठांमधील अर्थशास्त्राच्या प्राध्यापकांच्या संकेतस्थळांवरही फार खोलात न जाता वरवरची तोंडओळख करून घ्यायची असेल तर पुरेशी माहिती उपलब्ध असते . या सगळ्यांचा वापर करून आणि परस्पर चर्चतून सगळेच नव्या गोष्टी शिकू . या लेखमालेचे चांगले स्वागत झाले त्याबद्दल सर्वांचाच आभारी आहे . ( अर्थशास्त्राचा विद्यार्थी ) विल्यम जेफरसन क्लिंटन १ ) Macroeconomics हे ग्रेगरी मॅनकिव या हावर्ड विद्यापीठातील अर्थशास्त्राच्या प्राध्यापकांचे पुस्तक . पण मुळातच एक निर्गुण - निराकार कल्पनेची व्याख्या करणे अवघड आहे ( निर्गुण आणि निराकार आहे हे देवाचे गुणधर्म मी मान्य करतो , पण ती पूर्ण व्याख्या नाही . ) खेळणी नकोयत मला आता पैसे हवे आहेत आईबांबांचे थोडे क्षण विकत घ्यायचे आहेत संपादक मंडळ आणि सगळ्या समित्यांवरच्या मंडळींचे अभिनंदन आणि दिवाळीच्या हार्दिक शुभेच्छा ! अंक नेहमीप्रमाणे सुंदरच दिसतोय चाळून झालाय आणि कला आणि जाणिवांपासून सुरवात केलीये . . अरभाटाचा लेख अ फा ट आहे . अक्षरशः या माणसाला दंडवत घालावा अस मनात आलं . या लेखाच वाचन आता परतपरत कितीवेळा होणार देव जाणे . . . काहीही वाचलेलं आवडलं म्हणताना आता मात्र ते का आवडलं हा प्रश्न सतावणार . आणि आपण अजूनही कंफर्ट झोनमधेच राहणं पसंत करतोय हे त्रास देणार . . ~~राखीव यष्टी रक्षक घेतला नाही , धोनी आजारी पडू नाही , हीच प्रार्थना .~~ वृत्तांतांचा नारळ फुटला म्हणायचं की म्हणजे . . . आणि बोले तो एकदम झक्कास जमलाय . . . भारतासारख्या खन्डप्राय देशात आपण राजकारण , भ्रष्टाचार , स्वार्थ याशिवाय कसल्याही स्पर्धा खेळलेल्या नाही . य बाबतीत आपण जगात अग्रेसर असू . प्रत्येक बाबतीत राजकारण [ स्वार्थकारण ] आणल्याशिवाय आपले चालतच नाही . आता याबाबतीत सुद्धा मणीशंकर विरुद्ध कलमाडी असा सामना रंगणार ; किंवा रंगविला जाणार . खेळाचे काय ? क्रिडा विकासासाठी कुणीतरी विचार करणार का ? गेले काही दिवस मी तुमच्याशी काहीच बोलू शकलो नाही . तुम्हालाही आश्चर्य वाटले असेल की मी गायब कुठे झालो . मी जरा गडबडीत होतो . कूर्गला जायच्या . तयारी खूप करायची होती . नेहमीपेक्षा वेगळी . कारण पहिल्यांदाच मी . . . मिथ्यात्व तारा निर्बळा , धर्म उदय परभात सुंदर , माता पण आनंदीया , जागती धर्म विधान , ~~बस मध्ये जाणे बंद करावे . शाळा आणि महाविद्यालये काही काल बंद करावीत .~~ मंदी आणि संधी यांची कधी होत नसते ' संधी ' दोन्ही एकमेकांच्या सवती घुटमळतात दोन्ही माणसाच्या अवती भवती मंदी असल्यास संधी दूर पळते संधी आल्यास मंदीला पळवता येते मंदी चुकवता येत नाही संधी चुकली की परत येत नाही मंदी जाता जात नाही संधी येता येत नाही मंदी जाण्याची वाट बघावी लागते संधी येण्याची वाट बघावी लागते मंदीत चुकून संधी आली तर हे माणसा तीला आपलेसे कर अन्यथा मंदी तीला गीळून टाकेल आणि माणसाची सहन शक्ती पिळून टाकेल एक मंदी पुरे आहे जगाला नाहिसे करायला मात्र फक्त एकच योग्य संधी आवश्यक आहे , मंदीला पळवायला . . . . मंदीला पळवायला . . . ! ! ख्रिश्चन मिशनरींनी आपल्या सोबत शिक्षण व इतर नागरी सुविधा आणल्या हे जितके खरे असले तरी , जगातल्या अनेक भागात त्यांनी त्या भागातली जीवनशैली , शेकडॉ वर्षापासुन चालत आलेल्या परंपरा , आचारविचार , व तिथले ज्ञ्यान याचा देखिल समुळ नाश केला . त्यांनी तेथील लोकांचा आपल्या धर्मावरचा अनादर वाढवुन पश्चिमेकडिल परक्या संस्कृती कडे त्यांना आकर्षित केले . इशान्य भारतात त्यांनी नविन ख्रिश्चन झालेल्यांना त्यांच्या ख्रिश्चनेतर बांधवाच्या विरुधद लढ्यासाठी उभे केले . या दुफळीमुळे ह्या धर्मांतरीत झालेल्या जमाती भारतीय समाजापासुन दुरावल्या व त्या ख्रिश्चन मिशनर्‍यांच्या हातचे बाहुले बनल्या . भारतातील बहुतांश मिशनर्‍यांनी फुटीरतावादाला खतपाणी घालण्याचाच प्रयत्न केला . येथिल धर्मांतरीत जमातीना देशाबद्दल अभिमान बाळगणे तर सोडाच देशातुन फुटण्याबाबतच चिथावणी दिली जाते . आज ख्रिश्चन अतिरेकी ख्रिश्चन होण्यास नकार देणार्‍या लोकांना बंदुकीच्या जोरावर धर्मांतरण करण्यास भाग पाडण्यात धन्यता मानतात . उत्तम संगतीचे फळ सुख | अध्दम संगतीचे फळ दु : ख | आनंद सांडूनिया शोक | कैसा घ्यावा | | १७ - ७ - १७ | | चांगला धागा . माझ्या घरची केस . वय वर्ष ७० + , वजनामुळे हालचाली मंदावल्या आणी हलचाली मंदावल्यामुळे वजन वाढले . . सायकलच हे . . . सलग ५ मिनीटे चालणे पण अशक्य झाले होते मग उरळीकांचनच्या आश्रमात राहुन थोडे कमी केले . पण तिथे गेल्यावर आजींना काय चांगले काय वाईट हे कळाले . तिन आठवडे तिथे राहुन आल्यावर स्वतः सांगितले की मी आता बीगरमीठाचेच खाणार . असे ६ महिने मस्त पाळल्यावर त्यांना २० - ३० मिनीटे चालता यायला लागले . त्या बरोबर आश्रमात शिकलेले व्यायाम . वजन १४ किलोने कमी झाल्यामुळे उत्साहही वाढला . हे सगळे १२ वर्षापुर्वीचे . . . ८ वर्षापुर्वी हळु हळु व्यायामाचा कंटाळ्यामुळे व्यायाम बंद आणी कमी झालेल्या वजनापैकी ५ किलो परत वाढले . पण आता या वयात आश्रमातही अवघड आहे ~~अर्थात तुमच्या जिव्हाळ्याचा मात्र " तो विषय " दिसतोय . चला मोठे व्हा !~~ नागपूर - शहरात स्वाइन फ्लूची सर्वत्र लागण होत असतानाच मृत्यूंमध्येही वाढ झाली . आठवडाभरात पाच लोक यामुळे मृत्युमुखी पडले . हे सर्व मृत्यू खासगी रुग्णालयात झाले . महापालिकेच्या आरोग्य विभागाने मात्र स्वाइन फ्लूमुळे हे मृत्यू झाल्याची माहिती दडवून ठेवली . खासगी रुग्णालयात स्वाइन फ्लूने झालेल्या मृतांमध्ये हेमंत शेगावकर ( वय 5 ) , वीरेंद्रनाथसिंग मिश्रा ( वय 57 ) , जुलेखा जिब्रायल शेख ( वय 56 ) , महादेव भेंडे ( वय 42 ) , संपदा भिडे ( वय 18 ) यांचा समावेश आहे . शासनाच्या मार्गदर्शक तत्त्वानुसार शहरात सहा खासगी रुग्णालयांना स्वाइन फ्लूवरील उपचारासाठी परवानगी दिली . ऑरेंज सिटी हॉस्पिटल ( खामला ) , वोक्‍हार्ट हॉस्पिटल ( गांधीनगर ) , चांडक हॉस्पिटल ( सी . ए . रोड ) , होप हॉस्पिटल ( धंतोली ) , जे . जे . हॉस्पिटल ( धंतोली ) , क्रिम्स हॉस्पिटल ( रामदासपेठ ) या रुग्णालयांचा समावेश आहे . या रुग्णालयांवर अंकुश ठेवण्याचे काम महापालिकेकडे सोपविण्यात आले . स्वाइन फ्लूच्या बाधेसहित , स्वाइन फ्लूमुळे होणाऱ्या मृत्यूसंदर्भातील माहिती महापालिकेच्या आरोग्य खात्याकडे दिली जाते . आठवडाभरात खासगी रुग्णालयात चार मृत्यू झाल्यानंतरही महापालिकेने एकाही मृत्यूची माहिती बाहेर येऊ दिली नाही . 3 डिसेंबरला हेमंत शेगावकर यांचा मृत्यू झाला . यानंतर 27 डिसेंबरला सेमिनरी हिल्स परिसरातील वीरेंद्रनाथ मिश्रा , 2 जानेवारीला छिंदवाडा येथील जुलेखा जिब्रायल शेख या महिलेचा तर बुधवारी ( ता . 6 ) शहरातील दोन प्रतिष्ठित खासगी रुग्णालयात एकाचवेळी दोघे जण स्वाइन फ्लूने दगावले . यात 18 वर्षीय तरुणी संपदा भिडे आणि 42 वर्षीय महादेव भेंडे यांचा समावेश आहे . ही सर्व माहिती महापालिकेने दडवून ठेवली . मेडिकलमध्ये स्वाइन फ्लूसंदर्भात मिळणारी माहिती पारदर्शक आहे . मात्र , खासगी रुग्णालयात पाच मृत्यू झाले . याची सर्व माहिती महापालिकेकडे होती . परंतु , महापालिकेने ही माहिती प्रसारमाध्यमांना उपलब्ध करून दिली नाही . शहरात पाच ठिकाणी स्क्रिनिंग सेंटर उघडण्यापलीकडे काही केले नाही हे विशेष . खासगी रुग्णालयातील स्वाइन फ्लूच्या मृत्यूमूळे मृतकांचा आकडा अचानक फुगला . नागपुरात आतापर्यंत 20 जणांचा स्वाइन फ्लूमुळे मृत्यू झाला . मेयोनेही माहिती दिली नाही महापालिके पाठोपाठ मेयो रुग्णालयाने एक जानेवारीला राजेश किसन सुभेदार ( वय 45 ) यांचा मृत्यू स्वाइनमुळे झाल्याचे दडवून ठेवले . मेयोचे डॉ . संजय कुबडे यांच्याकडून स्वाइन फ्लूची माहिती दररोज घेतली जाते . परंतु , त्यांनी मृत्यूचा उल्लेख टाळला . हे विशेष . मेडिकलमध्ये 14 , खासगी रुग्णालयात 5 तसेच मेयो रुग्णालयात एक याप्रमाणे स्वाइन फ्लूने नागपुरात 20 बळी घेतले . गुरुवारी ( ता . 7 ) दोन अहवाल आले . यात दोघांना स्वाइन फ्लूची बाधा झाल्याचे एनआयव्हीने कळविले आहे . 27 जणांना तपासण्यात आले . 20 जणांना टॅमिफ्लू कॅप्सूल देण्यात आल्या . मी पण हा सिनेमा २ वेळा पाहिला आहे . दोन्ही वेळा रडले होते सिनेमा पाहून . काही प्रसंग तर अतिशय स्पर्शून जातात यातले . नायकाचं कुत्र्यांवरचं प्रेम , त्यांना तिथे सोडून आल्यामुळे आलेला अपराधीपणा आणि त्यांना काहीही करून सोडवून आणण्याची त्याची धडपड , अप्रतिम चित्रण . हे सर्व कुत्रे अंटार्टिकावर बांधलेल्या अवस्थेत सोडून आल्याने , त्यांची स्वत : ची सुटका करून घेण्याचे प्रयत्न ही पाहण्याजोगे आहेत . एक कुत्रा / कुत्री जेव्हा स्वत : ची सोडवणूक करू शकत नाही तेव्हा त्याच्या खाण्याची व्यवस्था , इतर प्राण्यापासून आपल्या साथीदारांचं संरक्षण . . . . तरिही एका कुत्र्याचा तिथे अंत होतो , तो सर्वात करूण प्रसंग आहे . शेवटी हिरो जेव्हा सर्व कुत्र्यांना सोडवतो तो क्षण तर कोणत्याही चित्रपटाच्या गोड शेवटाला मागे टाकेल असा आहे . ब्रँड्म मॅकलम , व्हेटोरी व जेसी रायडर च्या अनुपस्थितीत सचिन , गंभीर , भज्जी व झहीर नसलेल्या भारताचा न्यूझीलंडने पुरता कचरा केला . दिनेश कार्तिकला सायमन टॉफेलने ढापले . मी बघितलेली टॉफेलची ही पहिलीच चूक . रैना व रोहित शर्मा अत्यंत फालतू चेंडूवर बॅट लावून बाद झाले . अगदीच पुअर शो . नरेशकुमार , हा फोटो पुल उद्यानातला वाटतोय . होती खरी आज सकाळी तिकडे काहितरी गडबड , आणि दोन तिन दिवस बंद पण होती बाग , रायमोह - शिरूर तालुक्‍यातील रायमोह परिसरात मंगळवारी ( ता . 17 ) मुसळधार पाऊस झाला , त्यामुळे पिकांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झाले . पुलावरून पाणी वाहत असल्याने अनेक तास वाहतूक विस्कळित झाली होती . यात खोकरमोह्यातील पाझर तलावही फुटला , तसेच कृषी कार्यालयाचा स्लॅब कोसळला आहे . रायमोह ( ता . शिरूर कासार ) परिसरात रविवारी ( ता . 15 ) रात्री तीन ते चार तास जोरदार पाऊस झाला होता . त्यानंतर सोमवारी ( ता . 16 ) दिवसभर पाऊस थांबला तर पुन्हा रात्री बाराच्या पुढे मुसळधार पाऊस सुरू झाला . मंगळवारी ( ता . 17 ) सकाळी नऊ वाजेपर्यंत होता . या पावसामुळे पाटोदा , रायमोह , शिरूर रोडवरील पुलावरून पाणी वाहत असल्याने अनेक तास वाहतूक विस्कळित झाली होती , तसेच जालंदरनाथ देवस्थानकडे जाणाऱ्या रायमोह ते डोंगरकिन्ही रोडवरील मोठ्या फुलावरून पाणी वाहत असल्याने येथीलही वाहतूक थांबली होती . या पावसाच्या तडाख्यामुळे गावाजवळील नदीच्या किनाऱ्यावर बांधलेल्या मुस्लिम कब्रस्थानाची संरक्षक भिंतही वाहून गेली , तसेच वाहतुकीसह जनजीवन विस्कळित झाले . अचानक झालेल्या पावसामुळे या भागातील शेतकऱ्यांचे प्रचंड नुकसान झाले . कापूस , तूर ही हाती आलेली पिके वाया गेली . नारायण सानप यांचे चार एकरमधील तुरीचे पीक पूर्णत : वाहून गेले . बबन एकनाथ जाधव यांची अडीच एकरमध्ये लागवड केलेली सागवानची झाडेही वाहून गेली . काही शेतकऱ्यांचे पाइपलाइन तर काहींचे वीजपंप पुरात वाहून गेले . जनार्दन जाधव , मुंजाबापू राजगुरव , अंगद जालिंदर जाधव , शिवाजी जाधव यांच्यासह अनेक शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले . येथील शासकीय इमारतीमध्ये कृषी कार्यालय आहे . मंगळवारी सकाळी या कार्यालयातील कर्मचारी कामकाज करत असताना मुसळधार पावसामुळे अचानक स्लॅब पडला . या वेळी सर्व कमचाऱ्यांनी कार्यालयाच्या बाहेर पळ काढला , त्यामुळे पुढील अनर्थ टळला . या वेळी कार्यालयात ए . बी . पवार , डी . पी . तिडके , के . एस . अंदुरे , एस . डी . जाधव , डी . पी . गव्हाणे , ए . डी . बगाडे उपस्थित होते . शासनाच्या अनेक इमारती तसेच पाणीपुरवठा करणारी पाण्याची टाकी बांधून बरीच वर्षे झाली आहेत . अनेक वेळा शासनाला कळवूनही दुरुस्ती होत नसून , याकडे दुर्लक्ष केले जाते , त्यामुळेच ही घटना घडली . खोकरमोह शिवारातील पाझर तलाव क्रमांक एक हा मंगळवारी पहाटे झालेल्या पावसामुळे भरून वाहत होता ; परंतु पाऊस जास्त प्रमाणात झाल्यामुळे दुपारी बाराच्या दरम्यान तलावाचा सांडवा फुटला , त्यामुळे मोठ्या प्रमाणावर पाणी वाहून गेले . या तलावाच्या खाली शेती असलेल्या अनिल मिसाळ यांच्या दोन एकरमधील कापूस , बुचाडही वाहून गेले . सुनील मिसाळ यांच्या एक एकरमधील तूर व ज्वारी वाहून गेली . शासनाने पंचनामे करावेत - रायमोह परिसरात गेल्या दहा दिवसांपासून सतत पाऊस सुरू आहे . मंगळवारी पहाटे झालेल्या मुसळधार पावसाने कापूस , तूर , ज्वारी , गहू , हरभरा आदी पिकांचे मोठे नुकसान झाले आहे . हाती आलेली पिके वाया गेली आहेत , त्यामुळे शासनाने त्वरित नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांचे पंचनामे करून भरपाई द्यावी , अशी मागणी शेतकऱ्यांतून होत आहे . वाहून जाता जाता बचावलो ! - रायमोह परिसरात जोरदार पाऊस झाल्याने टाकळवाडी नदीचे वाढलेले पाणी पाहण्यासाठी सकाळी गेलो ; परंतु अचानक नदीचे पाणी वाढले अन्‌ त्याचे रूपांतर पुरात झाले . पाण्याच्या लाटांमुळे वाहवत गेलो ; मात्र दैव बलवत्तर म्हणून बऱ्याच दूर अंतरावर एका झाडाला पकडून बचावलो , असे भीमराव गायकवाड यांनी सांगितले . मी भिकार नी सुमार प्लेट धरतो हात टाकुनी खुशाल ताव मारतो घाबरून लाजुनी उधार मागतो काढतो हळूच पाय गर्दी पाहुनी . इथे एक गोष्ट मुद्दाम लक्षात घेण्याजोगी आहे . येथील " सखी " हा उर्दू ( अ / फा ) शब्द आहे . त्याचा अर्थ उदार , दानी असा आहे . ज्याचे वर्णन चालले आहे तो त्याच्या भक्तांना जे जे हवे असेल ते ते सढळ हाताने भरभरून देणारा आहे हा निर्देश केला आहे . " अक्रम " या शब्दाचा अर्थही असाच होतो . - दिगम्भा वॉशिंग्‍टन अफगाणिस्तान आणि पाकिस्तानात अजुनही अमेरीकन हेरगिरी नेटवर्क सक्रीय असून अमेरीकेच्‍या या गुप्‍तहेरांनी अनेक गुप्‍त माहिती शोधून काढली आहे . वर्षाच्‍या सुरूवातीलाच सरकारने काही सैन्‍य अधिकारी आणि माजी सीआयए अधिका - यांना या भागात पाठवल्‍याचा दावा केला होता . मात्र नंतर लगेच ते बंद केल्‍याचे सांगितले होते . गुरगावसारख्या ठिकाणी या घरबांधणी क्षेत्रातील कॉर्पोरेटची ताकद बघून अक्षरश : डोळे पांढरे व्हायची वेळ येते . नक्कीच ! मागल्यावर्षी गोल्फ कोर्स रोडवर राहणार्‍या भावाकडे गेले असताना तिथल्या इमारती पहायला मिळाल्या . वीज नसल्याने खासगी विजेसाठी मोजलेले भरमसाठ दरही पाहिले . भाऊ व वहिनी दोघे मोठ्या नोकर्‍या करूनही वाढत्या महागाईनं त्रस्त झालेले पाहिले . रस्त्यांची भयानक अवस्था पाहिली तर पाठीची दुखणी लवकरच सुरु होतील कि काय अशी शंका आली . त्याचा परीघ साधारणत : ९०० यार्ड असेल . त्याच्या तटबंदीत ६ बुरूज होते . तटबंदीची उंची २५ फूट पण काही ठिकाणी इतकी पातळ होती की त्यावर उभे रहायलाही भीती वाटे . या किल्ल्याला खंदक नाही पण मुख्य दरवाजाच्या समोर एक छोटा तलाव होता जो पावसाळ्यातच भरत असे . आतली व्यापार्‍यांची घरे तशी बर्‍यापैकी सुस्थितीत होती . मुरीजमातीचे लोक मात्र या तटबंदीच्या बाहेरच आपला मुक्काम तंबूत ठोकत असत आणि थंडीत रहायला खाली जात असत . काहूनचे पठार १५ मैल लांब व ६ मैल रूंद आहे . हवा अत्यंत सुंदर आणि या पठारावर उष्णतेचा त्रास कमी व्हायचा . त्यामुळे ब्राऊन व त्याचे मराठे खूष झाले . दुसर्‍या दिवशी या किल्ल्याची पहाणी करण्यात आली . सगळे बुरूज आतून जाळून टाकण्यात आले होते . या तटबंदीच्या बाहेर एक सैनिक त्याच्या हत्याराशिवाय गेला असता टोळीवाल्यांनी त्याचे शीर धडावेगळे करून धड तेथेच टाकले . ही घटना घडली भिंतीच्या बाहेर ५०० यार्डच्या आत . ले . क्लार्कने त्या टोळीचा पाठलाग केला . ते काही त्यांच्या हाती लागले नाहीत पण पाठलाग करताना त्यांनी बातमी आणली की काही शेतात अजूनही गहू उभा आहे . ते कळाल्यावर सैनिक पाठवून ५० उंटावर लादता येतील तेवढा गहू तोडून आणण्यात आला . बुरजाचे दरवाजे ही जळालेल्या अवस्थेत पडले होते त्याची काही लाकडेही परत आणण्यात आली . दुसर्‍या दिवशी बलुची टोळ्यांनी उभ्या शेतातील गहू जाळायचे चालू केलेले बघताच त्याच रात्री मराठ्यांनी अजून ५० उंट लादून गहू आणला . तसेच किल्ल्यातील विहीरही साफ करण्यात आली . तो : नको भांडण तंटा नको त्या बारा भानगडी नको झगडा करू अन नको कोणती लफडी गुण्यागोविंदानं राहू आपण दोघे मी बत्तासा गोल गोल अन तू माझी गोड रेवडी | | धृ | | ही स्पर्धा दोन पातळ्यांवर घेतली जात असे . आधी विभागीय आणि मग प्रत्येक विभागातले विजेते राज्यपातळीवर . मी पुणे विभागात होते . त्यामुळे कोल्हापूर विभागात हीच स्पर्धा नक्कीच झाली असणार ! यात घोडा नसून गाढव आहे असं लगेच वाटतं . का ? असा प्रश्न स्वतःला विचारून पहा . चित्रातले दोन पुरुष पांढर्‍या रंगाच्या किंचित फटकार्‍यांनी दाढीधारी म्हातारे असल्याचं लक्षात आणून दिलेलं आहे . अंगाच्या रंगाच्या किंचित वेगळ्या छटेच्या एक - दोन फटकार्‍यांनी चेहरा कसा बोलका होतो ते पहा . अंगाचा रंग आणि कपड्यांचा रंग यांतला कॉन्ट्रास्ट लक्षात घेतलात तर मी आधी जो भारतीय रंगसंगतीतल्या झगझगीतपणाबद्दल मुद्दा मांडला होता तो लक्षात यावा . आता यातला केशरी रंगही खास भारतीय आहे हे मी सांगायला नको , पण त्याच्या किंचितशा फटकार्‍यातून टोपी दाखवली आहे हे लक्षात आलं का ? त्यामुळे कदाचित एक दाढीवाला फकीर वगैरे असू शकेल . दोघांच्या अंगावर एक रंग पण वेगवेगळ्या ठिकाणी दाखवून आणि दोघांच्या मधोमध थोडी हिरवाई दाखवून चित्रात एक उब येते असं मला वाटतं . म्हणजे अगदी रस्त्यात वाट विचारण्यापुरता थांबलेला माणूस आणि त्याला वाट दाखवणारा एखादा अनोळखी यांतही काही क्षणिक नात्याची उब निर्माण होते , तसं काहीसं . . . तू कुठचा , कुठून आलास , अच्छा , त्या गावात माझा एक भाइबंद रहातो , हो मला माहीत आहे तो , . . . अशा गप्पांत क्षणभर रेंगाळणारे भारतीय मला हे पाहून आठवतात . एकंदर चित्र गोड आहे असं त्यामुळे वाटतं . रोजच्या आयुष्यातल्या छोट्याछोट्या साध्या गोष्टी दाखवणारा असा हुसेन मला माझ्या लहानपणचा एखादा प्रेमळ चाचा वाटतो . पटकन खिशातून एखादी लिमलेटची गोळी काढून हातावर ठेवेल आणि एखादी मुल्ला नसरुद्दिनची वगैरे गोष्ट सांगेल असं वाटतं . येणार तर ! ! ठाण्यात राहायचे आहे मला अजुन बरीच वर्षे . . . तुमची आज्ञा खाली पाडून कसे चालेल ? क्षणभर विश्रांती आजचा आपला मराठी सिनेमा थीमवाईज तर बदलत चलला आहेच पण प्रमोशनच्या पातळीवरही बदलतो आहे . मार्केटिंग स्ट्रॅटजीचा ह . भ . प . गहिनीनाथ महाराज औसेकर लातूर , दि . 16 : लोभाचा , क्रोधाचा , अहंकाराचा त्याग करा आणि परमेश्र्वराशी एकरुप व्हावे , असे प्रतिपादन औसा येथील नाथ संस्थानचे अध्यक्ष ह . भ . प . गहिनीनाथ महाराज औसेकर यांनी कोयनारोड येथील आत्मरुपी गणेश मंदिरात अखंड हरिनाम सप्ताह कार्यक्रमात किर्तनातून केले . जगात अनेक संत आहेत . कोणाची सत्ता घरावर आहे , कोणाची सत्ता गल्लीवर आहे , कोणाची सत्ता गावावर , कोणाची सत्ता जिल्ह्यावर , कोणाची सत्ता राज्यावर तर कोणाची देशावर पण परमपिता परमात्म्याची मात्र विश्र्वावर सत्ता असते . या सत्तेला कोणत्याही अवस्थेत , कोणत्याही काळात , कोणत्याही परिस्थितीत कोणीही हालवू शकत नाही . ही सत्ता सर्वश्रेष्ठ सत्ता आहे , असं सांगून ह . भ . प . गहिनीनाथ महाराज म्हणाले की , या जगाचा उत्पन्न करता स्थित करता परमेश्र्वर आहे . परमेश्र्वरी सत्ता चमत्कारी आहे सत्ता ही क्षणीक असते . व्यवहारिक सत्ता दिर्घकाळ पण परमेश्र्वरी सत्ता प्रत्येक अवस्थेत , सर्वत्र असते . तिचा कोन्ही नाश करु शकत नाही . माणसाने लोभाचा त्याग करावा , क्रोधाचा त्याग करााव , अहंकाराचा त्याग करावा व परमेश्र्वराशी एकरुप व्हावे , असेही ह . भ . प . गहिनीनाथ महाराज म्हणाले . या सप्ताह यशस्वीतेसाठी नामदेव क्षीरसागर , इगे , वामन माळी , बोरगांवकर , सुरकूटे , वामनराव पाटील , नागीमे सर यांच्यासह अनेकजण प्रयत्नशील आहेत . लखनऊ , थानाध्यक्ष गाजीपुर संजय राय को लाइनहाजिर करने के बाद विकासनगर थानाध्यक्ष गंगेश त्रिपाठी को भी शुक्रवार को वही रास्ता दिखा गया गया । विकासनगर के नये थानाध्यक्ष अब निगोहां के थानाध्यक्ष रविन्द्र नाथ राय होंगे । निगोहां की थानाध्यक्षी विविद्यालय चौकी प्रभारी राकेश कुमार सिंह को मिली है । एके काळीं माहेरवाशीण पहिल्यांदी माहेरी आली कीं तो एक सणच असे , विशेषत : लहान गावांत , खेडेगावात . दसर्‍या - दिवाळीपेक्षा जास्त आनंदाचा . कौतकाचा भाग जास्त . लहानथोरांना काय करूं , काय नाही असे होऊन जाई . लहानसहान गोष्टीना मह्त्व प्राप्त होई . परसातील शेवंती ; जी फक्त देवपूजेसाठी परडीत गोळा व्हावयाची , तिची आता वेणी केली जाऊ लागली . पाचू - मरवा या तश्या दुर्लक्षित रहाणार्‍या सुगंधी रोपट्यांकडे आता लक्ष जावू लागले . लाडू जरी अधूनमधून होत असले तरी आतांच्या लाडवांकरतां केशर - वेलची हवी अशा मागण्या चुलीपासून बाहेरच्या ओसरीपर्यंत पोचू लागल्या . स्वयंपाकघरात , माजघरांत , सोप्यात , घरात सर्वत्र पसरलेली ही कौतुकची लाट पार परसातील बागेतही पोचली तर नवल नव्हे . पुढे हे वाढतच गेलं . काही आवश्यकता नसताना मला पुण्याबाहेर कित्येक दिवस अडकवून ठेवणे , माझ्यासमोर ग्रुपमधल्या इतर कंपन्यांच्या संचालकांबद्दल वाईटसाईट बोलणे , सुटीच्या दिवशीही बोलावून घेऊन दिवसभर नुसतेच बसवून ठेवणे , इतर सहकार्‍यांसमोर टोमणे मारणे असे बालिश उद्योग त्यांनी सुरू केले . पुणे ; विभागीय पोलिस अधीक्षक विश्‍वास पांढरे यांनी बुधवारी पश्‍चिम महाराष्ट्रातील पाच ठिकाणांपैकी पुण्यातील प्रादेशिक परिवहन कार्यालयातील व्यवसायकराशी संबंधित सुमारे 45 हजार प्रकरणांशी संबंधित कागदपत्रे लाचलुचपत प्रतिबंधक विभागाने ताब्यात घेतली आहेत , अशीमाहिती दिली . वाहनच्य व्यावसायकाराच्या वसुलिमध्य होणरि हल्गर्जिपणामुळे पुणे , पिंपरी - चिंचवड , सोलापूर , कोल्हापूर , सांगली येथील आरटीओ कार्यालयावर लाचलुचपत प्रतिबंधक विभागाने मंगळवारी छापे घातले . व्यवसायकराचा भरणा करताना त्यात मोठ्या प्रमाणावर गैरव्यवहार होत असल्याच्या नागरिकांच्या तक्रारीवरून व राज्य सरकारच्या महसुलीतील घट लक्षात घेऊन हे छापे घल्ण्यत आले आर टी ओ अधिकर्यानी खोट्या पवत्यान्च्या उपयोग केल्याचा प्राथमिक तपसणित सामोर आल आहे . या पार्श्‍वभूमीवर " " ताब्यात घेण्यात आलेल्या 71 हजार प्रकरणांच्या कागदपत्रांची तपासणी केंद्रीय विक्रीकर विभागातील अधिकाऱ्यांच्या मदतीने करण्यात येत आहे . त्यासाठी लाचलुचपत प्रतिबंधक विभागाचे विशेष पथक स्थापन करण्यात आले आहे , ' ' अशी माहिती पांढरे यांनी दिली . लवकरात लवकर ही तपासणी पूर्ण करण्याचा आमचा प्रयत्न आहे . त्यानंतर कारवाईची पुढची दिशा स्पष्ट होईल , असे त्यांनी नमूद केले . धन्यवाद . ! प्रियालींनी म्हंटल्याप्रमाणे असे हवा तो एफेक्ट साधणारे कानगोळे मिळतातच . किंवा सरळ स्पंजचे कानाच्या कॅनलला संपुर्णपणे फिट बसणारे इयरप्लग्ज मिळतात हे तसे स्वस्त मिळावेत . रू १० ते १५ च्या आसपास . . . ( पुर्वी ते रु . ३ ला मिळत ) कार्यक्रमाची शिस्त रहावी म्हणुन श्रोत्यांना कार्यक्रमात काहीही बोलता येणार नाही हे अगोदरच सुचित केले होते . सर्व प्रश्न जनते कडून अगोदरच मागवले होते . त्यावर आधारित प्रश्न घेतले होते . अभय छाजेड हे कलमाडींचे प्रतिनितधी म्हणुन एक तर उशीरा आले व थेट व्यासपीठावर् बसले . इतक्या वेळ शांत राहिलेल्या लोकांनी एकच गदारोळ केला . संयोजक विवेक वेलणकरांनी लोकांना शांत होण्याचे आवाहन केले ; चुक असेल तर ती माझी आहे असे सांगितले . ही आपली भारतीय संस्कृती नाही असे भावनिक आवाहन करुन पाहिले पण त्याचा उपयोग झाला नाही . शेवटी त्यांनी छाजेड यांची माफी मागितली . कारण कलमाडींनी अगोदरच मी येउ शकणार नाही पण प्रतिनिधी पाठवतो असे सांगितले होते . त्यावर् संयोजकांनी पक्षाची भुमिका सांगण्यासाठी ' चालेल ' असे सांगितले होते . पण लोकांनी छाजेड यांनी प्रेक्षकात बसलेले आम्हाला चालेल असे एकमुखाने संयोजकांना सांगितले . परंतु त्यावर् छाजेड न थांबता निघुन गेले व कार्यक्रम पुढे चालु झाला . प्रकाश घाटपांडे १ . मामलेदारच्या झणझणीत मिसळीविष्यी लिहायची गरज नाहीच . २ . हिरानंदानीमधलं रिव्हीएरा ट्राय करा . महाग आहे पण समर डिलाईट सॅलॅड मस्ट आहे . ३ . LBS रोडवर मुलूंड चेकनाक्यावरच्या पप्पू पल्टीच्या गाडीवरचे अंड्याचे पदार्थ . ४ . पूर्वी दैनिक चिकनच्या मखमली तलावाजवळच्या शाखेत चिकन लिव्हरची ( लॉलीपॉप स्टाईलची ) भजी मिळायची . आता कुठे मिळत असतील तर कळवा . नवीन कोडं कधी येणार ? आणि दूध न सांडता कोणाला जमलं का उत्तर ? शक्य आहे का ? आमचं कोड्यांचं व्यसन वाढतं आहे . या माँट्रीयल प्रोटोकॉलच्या आठवणीप्रित्यर्थ १९९४ पासून १६ सप्टेंबरला लोकजागृतीस्तव हा दिवस साजरा केला जात आहे . वैयक्तिक , सामाजिक पातळीवर शाळातून , स्थानिक संस्थातून विविध कार्यक्रम आयोजित करून हा दिवस साजरा होत असतो . अहो सुनीतकाका , इथे जे लेख येतात तेच वाचायला माझ्यासारख्या सामान्याला कष्ट पडतात . एक लेख दोन वेळा - चार वेळा वाचायला लागतो तेव्हा कळल्यासारखा वाटतो . दिवसाला जर असे लेख आणि प्रतिसाद टपाटपा पडू लागले तर पंचाईत होईल हो आम्हा गरीबांची . उपक्रमावर जे लेख येतात आणि ज्या संख्येने येतात त्यावर मी खूश आहे असं नाही पण भारंभार लेख आणि प्रतिसाद नकोत बुवा . वाचून कळले की श्वास घ्यायला उसंतही द्या . इरावतिबाई मानववंश शास्त्राच्या अभ्यासक असल्यामुळे ह्या पुस्तकात त्या अनुशंगाने काहि विवेचन असेल ( उदा भीम आणि सामान्यपणे ' राक्षस ' म्हणवले जाणारे लोक हे सध्याच्या मानवांपेक्षा ( Homo sapiens ) वेगळ्या वंशाचे होते काय ? ) , महाभारत हा मुळात इतिहास कि कल्पना ह्याबद्दलच त्यांच मत असे एक दोन वगळता बाकि बर्‍याच प्रश्नांचि उत्तरे मिळालित आणि बरेच नविन प्रश्न निर्माणहि झालेत . आर्य भारतात आले याचा ठोस पुरावा पुरातन खात्याकडे आहे . > > मी जसे इथे अनेक पुरावे / थेअरी देऊन काहीबाही लिहले तसे आपण आर्य भारतात आले ह्याचे ठोस पुरावे दिलेत तर मी मलाही त्याचा उपयोग होईल . मोंहजदाडो , हडप्पा , कुनाल , भिरन्ना इथे ब्रॉन्झ एज होते हे आपल्याला माहीत असावेच . शिवपुजा आर्यपूर्व असली तरी त्याने काय फरक पडतो . उदा राम व कृष्णाची वा शिवाची पुजा ही भगवान महाविर वा गौतम बुद्ध ह्यांचा आधीपासून होती , पण त्यामुळे महाविर वा गौतम बुद्धाचे महत्व कमी होईल का ? या आलेल्या मराठी टोळीनं अतिशय सावध दक्षता घेऊन या बंद केलेल्या दाराच्या बांधकामास भगदाड पाडावयास सुरुवात केली . माणूस आत जाईल एवढं भगदाड . हा उद्योग करीत असताना किती सावधपणे त्यांनी केला असेल याची कल्पना येते . भगदाड हळूहळू पुरेसे पडले . महाराज येईपर्यंत मावळे तेथेच रेंगाळत राहिले . अर्थात सभोवती सामसूमच होती . सहमत आहे . दिवाळी अंकांमध्ये / वर्तमानपत्रात त्यांच्याबद्दल बरेच लेख वाचले आहेत . ( त्यांच्या निधनानंतर जास्तच . पण असे बरेचदा पाहिले आहे . सत्यजित रे , कुमारजी यांची आठवण दूरदर्शनला ते गेल्यावरच होते आणि मग त्यांच्या दुर्मिळ चित्रफिती बघायला मिळतात असा अनुभव आहे . ) काळ : आजी ने गोष्ट सांगायचा आणि नातवासकट आजुबाजुच्या कार्ट्यानीही enjoy करायचा . ( असे दिवस नाही राहीले आता ) ~~चटचट वाजे पुन्हा पाऊल नवा वाढपी नवीन चाहूल~~ चाणक्यः एखादा आंतरराष्ट्रीय विषय आपल्यासारख्यांशी कसा निगडीत आहे हे सामान्य भारतीय म्हणून प्रत्येक भारतीयाला समजावून घ्यावे असे वाटत नाही का ? हा प्रश्न मात्र खुप सतावतो . कसं आहे रूप तुझं , कसा आहे रंग कसा आहे भाव तुझा , कसा तुझा ढंग । कसा आहे सूर तुझा , कसा तुझा ताल , कसा नाचवितो आम्हा , कशी तुझी चाल । कसं आहे मन तुझं , कसे हाव भाव कुठे आहे घर तुझं , काय तुझा गाव । कसं आहे हसू तुझं कसे आंसू तुझे साग ना जातात कसे रात दिन तुझे । होतो का रे कधी तरी आमचा आठव उघडतोस का आठवणींचा साठव । भजतोय आम्ही तुला आळवितो अती पण तुझ्या कानीं त्यातलं जातंय किती । ये रे ये रे आता नको पाहू ना रे अंत अंत वेळी येशील ना , न राहो काही खंत । १९२० च्या दशकात जगातल्या बर्‍याच वाहनउत्पादक कंपन्यांची आर्थिक परीस्थिती डबघाईला आली होती . त्यावेळेस डायमलर आणि बेंझ या कंपन्यांची परीस्थितीही फारशी खास नव्हती . त्यावेळेस ' द्यॉईच बँकेच्या ' सल्ल्यानुसार बर्लिनमध्ये ' डायमलर मोटोरेन गेसेलशाफ्ट ' आणि ' बेंझ अँड को ' यांच्या एकत्रिकरणातून ( २६ जून १९२८ ) ' डायमलर बेंझ ' ही नवी कंपनी अस्तित्वात आली . तेव्हापासून ' द्यॉईच बँकेचा ' कंपनीच्या कारभारामध्ये महत्त्वाचा वाटा राहीला आहे . ओबामा यांची प्रतिमा करिष्मा असणारी एक विवेकी व्यक्ती अशी आहे . बुश २००० साली आले होते तेव्हाही त्यांची प्रतिमा संभाषणचातुर्य नसणारा एक उजव्या विचारसरणीचा नेता अशी होती . काल रात्रीचे ओबामांचे भाषण परिणामकारक होते . त्यातील भावनात्मक भाग जरी वगळला तरी , एकंदर त्यांच्या नूर आणि आविर्भावावरून अशी आशा वाटली की , या माणसाच्या हाताखाली गोष्टी बदलतील . अर्थात , असे म्हणतात की तुम्ही अगदी रसातळाला पोचलात की तिथून केवळ एकच दिशा शक्य असते : वर . हे व्यक्तिचित्र इतके छान आहे की सर्व समोर घडत आहे आणि ते आपल्यातीलच एक आहे असे वाटते . गेल्या दोन दशकांहून अधिक काळ प्रचंड मंथन होऊनही शेवटी ओट्टावियो क्वात्रोचीच्या केसालाही भारत सरकार धक्का लावू शकले नाही . किंबहुना क्वात्रोचीच्या केसालाही धक्का लागू नये याची तजवीज वेळोवेळी सरकारनेच केली . आयकर लवादाने क्वात्रोचीला लाच मिळाली होती , असा निष्कर्ष आपल्या आदेशात नुकताच काढलेला असतानाही सीबीआयला हे प्रकरण फाईलबंद करण्याची घाई लागून राहिली होती . न्यायालयाच्या कालच्या निवाड्याने बोफोर्स घोटाळ्याला संशयाचे निराकरण न होताच अखेरची मूठमाती मिळाली आहे . १९८६ साली एबी बोफोर्सकडून भारताने या ४०० होवित्झर तोफा वादग्रस्तरीत्या खरेदी केल्या , तेव्हापासूनचा इतिहास तपासला तर क्वात्रोची , विन चढ्ढा आणि इतर मध्यस्थांना आरोपीच्या पिंजर्यातत उभे करण्याऐवजी त्याची सतत पाठराखणच केंद्रातील कॉंग्रेसप्रणित सरकारकडून होत आली . २००४ साली उच्च न्यायालयाने गांधी परिवाराला लाचखोरीच्या आरोपातून मुक्त केले , त्याचा आधार घेत क्वात्रोचीला निर्दोष ठरवण्याचा प्रयत्न सातत्याने होत आला . इंटरपोलने त्याच्याविरुद्ध जारी केलेली रेड कॉर्नर नोटीस रद्द केली जावी यासाठी सीबीआयनेच शिफारस केली . त्याच्या लंडनमधील खात्यामध्ये बेहिशेबी संपत्ती आढळल्याचे इंटरपोलने निदर्शनास आणले असताना ती गोठवलेली खाती मोकळी करण्याचे सत्कार्य आपल्या कायदा मंत्रालयानेच केले . त्यासाठी सीबीआयलादेखील विश्वासात घेतले गेले नाही . त्याला मध्यंतरी अर्जेंटिनात अटक झाली तेव्हा त्याच्या भारतातील प्रत्यर्पणाबाबत गांभीर्याने प्रयत्नदेखील झाले नाहीत . सगळे काही क्वात्रोचीला वाचवण्यासाठी चालले आहे अशी शंका कोणाच्याही मनात यावी अशा रीतीने हे प्रकरण केंद्र सरकारने हाताळले . क्वात्रोचीविरुद्धचा खटला दोन दशके चालला , परंतु या महाभागाला एकदाही एकाही भारतीय न्यायालयापुढे कधी हजर होण्याची तसदी घ्यावी लागली नाही , हे पुरेसे बोलके आहे . बोफोर्सचा तेव्हाचा तो व्यवहार आणि लाचखोरीची रक्कम आज क्षुल्लक वाटावी एवढ्या प्रचंड प्रमाणात आज भ्रष्टाचार बोकाळला आहे . तेव्हाचे ६४ कोटी आजच्या टूजी स्पेक्ट्रम घोटाळ्यापुढे किस झाडकी पत्ती वाटू लागतात . या क्वात्रोचीचे राजीव गांधींशी आणि गांधी परिवाराशी निकटचे लागेबांधे कसे होते आणि राजीव गांधींच्या बहराच्या काळात हे क्वात्रोची तेव्हा गांधींच्या गोतावळ्यात असलेले सतीश शर्मा , आर . के . धवन , अरुण नेहरू आदींच्या भेटी घेण्यासाठी आणि त्यांना भेटी देण्यासाठी कसे रात्री अपरात्री थेट जायचे , त्याचा खुलासा क्वात्रोचीचा वाहनचालक शशीधरन यानेच सीबीआयपुढे केला होता . क्वात्रोचीच्या लाग्याबांध्यांपुढे भारतीय न्यायव्यवस्थाच थिटी पडली . क्वात्रोची मोकाट राहिला , मजेत राहिला . भारतात बोफोर्सवरून वादळ उठले , कॉंग्रेसने सत्ता गमावली आणि पुन्हा कमावलीही . फ्रान्सच्या सोफमा तोफा अधिक कार्यक्षम असल्याने त्या घ्याव्यात , ही तत्कालीन लष्करप्रमुखांची मागणी धुडकावून बोफोर्सला फेरनिविदा सादर करू देऊन झालेल्या खरेदी व्यवहारातून या देशाच्या जनतेच्या कष्टाच्या पैशाची विल्हेवाट लागली . काहींचे खिसे गरम झाले . परंतु त्यावरचे पांघरूण तर हटवण्यात आले नाहीच , उलट याच बोफोर्सशी पुन्हा एकदा दीड अब्ज डॉलरचा ३००० तोफांचा नवा करार करण्याचा प्रयत्न झाला . क्वात्रोची असो , नाही तर भोपाळ वायूग्रस्तांचा कर्दनकाळ ठरलेला वॉरन अँडरसन असो , त्यांनी विदेशांत राहून भारतीय न्यायदेवतेला वाकुल्याच दाखवल्या . आपली शंभर कोटींची जनता मुकाटपणे हा तमाशा बघत राहिली . भ्रष्टाचाराची बलदंड साखळी भेदण्यास विरोधी पक्ष , प्रसारमाध्यमे आणि न्यायव्यवस्थेसारखे लोकशाहीचे आधारस्तंभ अपुरे पडले . ' द हिंदू ' च्या पत्रकाराने उजेडात आणलेल्या गोपनीय डायरीतील ' आर ' कोण हे आजतागायत जाहीर होऊ शकलेलेे नाही . ज्याच्या तोंडून हे वदवता आले असते , त्या क्वात्रोचीलाच चौकशीच्या कक्षेबाहेर सुखरूप ठेवले गेले . काळाच्या ओघात सार्याय गोष्टी विस्मरणात जातात . बोफोर्स प्रकरणात उदंड चर्चा होऊनही शेवटी पर्वत पोखरून उंदीरसुद्धा बाहेर येऊ शकला नाही . गेल्या वीस वर्षांच्या उदंड घुसळणीनंतर शेवटी एक मोठे शून्यच मागे राहिले आहे . असें असुन बंधमोक्ष कोणाला ? इत्यादिक तार्किक लोक पुष्कळ तर्क करितात . इतके आम्हाला पोरकट वाटतात की त्यांची उत्तरें देत बसणें हें केवळ व्यर्थ वेळ घालविणें आहे त्यांचें तोंड हर्षमिश्राचार्यांनीं आपल्या खंडन ग्रंथात चांगलें बंद करुन टाकिलें आहे . ॥ ५५ ॥ श्रीनगर - प्रजासत्ताकदिन आणि भारतीय जनता पक्षाच्या तिरंगा यात्रेच्या पार्श्‍वभूमीवर जम्मू व काश्‍मीरमधील सुरक्षाव्यवस्था कमालीची वाढविण्यात आली आहे . लाल चौकातील क्‍लॉक टॉवर परिसरात पोलिसांसह निमलष्करी दले तैनात करण्यात आली आहेत . शहराच्या अनेक भागांत अघोषित संचारबंदीच लागू करण्यात आली आहे . राज्यभरात आज भाजपच्या सुमारे सातशे कार्यकर्त्यांची पोलिसांनी धरपकड केली . या पक्षाच्या अकरा आमदारांनाही सायंकाळी ताब्यात घेऊन त्यांची अज्ञातस्थळी रवानगी करण्यात आली . लाल चौकाकडे जाणारे रस्ते बंद करण्यात आले आहेत . विमानतळ परिसरातील रस्त्यांवरही निमलष्करी दल आणि पोलिसांच्या तुकड्या तैनात करण्यात आल्या आहेत . येथील बक्‍क्षी मैदानावर उद्या ( ता . 26 ) ध्वजवंदनाचा कार्यक्रम होणार आहे . दहशतवाद्यांकडून रॉकेट लॉन्चर किंवा ग्रेनेड हल्ल्याची शक्‍यता गृहीत धरून मैदानाच्या परिसरात पाच किलोमीटर परिसरापर्यंत विशेष खबरदारी घेतली जात आहे . जम्मू - काश्‍मीरचे प्रवेशद्वार म्हटल्या जाणाऱ्या लख्नपूर परिसरातील सीमा भागात तब्बल सात हजार जवानांची फौज तैनात करण्यात आली आहे . कोणत्याही परिस्थितीत भाजपची एकता रॅली रोखण्याचे निर्देश त्यांना देण्यात आले आहेत . राज्यात येणाऱ्या प्रत्येक वाहनाची कसून चौकशी केली जात आहे . पोलिसांनी भाजपच्या काही नेत्यांचे भ्रमणध्वनी हिसकावून घेतले असून , त्यांची रवानगी अज्ञातस्थळी करण्यात आल्याचेही समजते . कसली राजधानी म्हणता ? दारू पिणाऱ्यांची ? धिंगाणा घालणाऱ्यांची ? मग अगदी बरोब्बर . . . . . . मी सुद्धा जुनी पुस्तकं विकत घेऊन वापरल्यावर विकली आहेत , शाळेत असताना . बाजारात उभं राहून नाही . . . पण दुकानदाराला . ते आठवलं . ( हा लेख किंचित धप्पकन विनाच्याकारणी संपल्यासारखा मलाच वाटतोय का ? ) माफ करा मी जरा जास्त पुढचा विचार करतो आहे तो म्हणजे ( एक मराठीकरण - भाग ३ , ४ , ५ , ६ ) असे बरेच भाग तुमच्याकडून येतीलच या सगळ्याचे एक पुस्तक नक्की प्रकाशीत कराच . मी नक्की घेईन . उदा . वर्गात पहिला येणे . मी येऊ शकतो / ते पण येऊ इच्छित नाही किंवा इच्छितो / ते पण सक्षम नाही . ( पहिला येणारा गैरमार्गाने पहिला येत असेल तर ' असे ' पहिला येणे मला जमत नाही / मी इच्छित नाही . . . असेच पुढे . . . ) ~~चीन भारताच्या अडीच तास पुढे आहे ना ? की तुम्हाला उपरोध अपेक्षित होता ?~~ लहानपणी केशवसूतांच्या कवितेत गोठ्यात बांधलेल्या गाई म्हशींचा उल्लेख आला म्हणून तत्कालीन कवींनी " हा काव्यविषय नाही " अशी टीका केली होती असे ऐकल्याचे स्मरते . त्यावेळी हे बेडूक त्यांच्या तोंडावर मारले असते तर बरे झाले असते . . . प्रामाणिक पणे बातम्या न देता , स्वत : च्या ( किंवा ज्यांच्या तुकड्यांवर जगत आहे त्यांच्या ) सोई साठी अशी तडजोड करणे हे त्यांचे ( पत्रकार , वार्ताहर ) अस्तित्व टिकवण्यासाठी गरजेचे असावे . कटू सत्य . . . शेवटी बंद यशस्वी झाला , अथवा अयशस्वी झाला हे कोणत्या बाजुला झुकलेल्या वर्ताहराला / पत्रकाराला विचारत आहात त्यावर अवलंबुन आहे . दक्शिण कोकणांत मांडकुली म्हणून एक खेडेगांव आहे . ते बऱ्याच लोकानी पाहीले नसावं . मी पाहू शकलो कारण माझी मावशी तिथे रहाते . वेंगुर्ल्याहून ऊत्तरेकडे सावंतवाडीच्या दिशेने गेल्यास वाटेत छोटी छोटी गांवं लागतात . कुडाळला न जाता बिबवण्या गावाच्या पूर्वेला जात राहील्यास वाटेत करली नावाची नदी लागते . पावसाळ्यात ही नदी तुडूंब वाहत असेते . मात्र ऊन्हाळ्यात ह्या नदीत पाण्याचे दुर्भीक्ष असतं . प्रवासाच्या मार्गात एखाद दुसरं पाण्याचे डबकं दसतं . मी हेच लिहीणार होते सायो . मी परवा केली तेव्हा छोले अर्धवट मॅश करून घातले . त्यामुळे एवढे टळटळीत छोले नव्हते दिसत . बर्‍यापैकी पावभाजी सारखी रंगाने आणि टेक्ष्चरवाईज झाली होती . माझं चुकलं असेल काय कारण अल्पनाने तसचं लिहिलय न तिच्या रेसिपीत . अल्पना , आता तूच करून एकदा फोटो टाक बाई . दोन आणि तीन रुपयांनी जो गहू तांदूळ मिळेल तो फक्त कुत्र्यांनी खाण्याच्या लायकीचा असेल . . आणि तिकडे यांचे नवे बंगले उभे राहतील . . . . मेरा भारत महान . . . . माणसाला स्वतःच्या आयुष्याचा कंटाळा यावा इतपत अस्वच्छता आणि गलथानपणा अनेक शासकीय कार्यालयांमध्ये असतो . आयुष्य निरर्थक आहे हे कन्फर्म करून घ्यायचे असेल तर येथे यावे . या देवी सर्वभूतेषु परावाणीरुपेण संस्थिता | नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः | | ७ | | एका तळ्यात होती बदके पिले सुरेख होते कुरूप वेडे पिल्लू तयात एक कोणी न तयास घेई खेळावयास संगे सर्वांहुनी निराळे ते वेगळे तरंगे दावूनि बोट त्याला , म्हणती हसून लोक आहे कुरूप वेडे पिल्लू तयांत एक पिल्लास दु : ख भारी , भोळे रडे स्वतःशी भावंड ना विचारी , सांगेल ते कुणाशी जे ते तयास टोची दावी उगाच धाक होते कुरूप वेडे पिल्लू तयांत एक एके दिनी परंतू पिल्लास त्या कळाले भय वेड पार त्याचे वाऱ्यासवे पळाले पाण्यात पाहताना चोरूनिया क्षणैक त्याचेच त्या कळले , तो राजहंस एक कवी - ग . दि . माडगूळकर त्यांनी लुटली अब्रू , अहो लुटू द्यावी ! सहिष्णूतेचा गुंता आहे आपल्याच लोकांचा झालेला वैचारिक सुंथा आहे Engineering is a dry field world over या वाक्याची प्रचिती डिपार्टमेंटमधील मुलींकडे पाहून येते . पण डिपार्टमेंटल सोशल्स , हॅलोविन नि थँक्सगिव्हिंग अशा प्रसंगी आजवर कधीही न दिसलेली फुलपाखरं दिसू लागतात . आपल्याकडे मोठमोठ्या राजकीय पक्षांच्या प्रचारसभांना जशी गाडी भरून माणसं आणतात , तसेच अशा खेळकर आयोजनांना जास्तीत जास्त प्रतिसाद लाभावा , म्हणून विद्यापिठाच्या विद्यार्थी संघटनेमार्फतच अशी ' मार्केटिंग स्ट्रॅटेजी ' वापरली जाते की काय , असे वाटते . पण अशा खेळीमेळीच्या प्रसंगी विभागप्रमुख , प्राध्यापक , प्रशासकीय तसेच इतर कर्मचारी वर्ग आणि अर्थातच विद्यार्थी हे सगळे एकत्र येण्याचा आनंदसोहळा आणि त्याचाच एक भाग होणारे आमच्यासारखे अनेक आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थी समुदाय या गोष्टी सारख्यासारख्या होत नसतात . दिवाळी , होळीसारखे कार्यक्रम स्थानिक भारतीय विद्यार्थी संघटनेमार्फत डिपार्टमेंटच्याच आशीर्वादाने इमारतीच्या मोठ्या प्रांगणातली जागा मिळवून राबवले जातात . त्याचबरोबर विविध कंपन्यांची माहितीसत्रेही डिपार्टमेंटमध्येच आयोजित केली जातात . अशा अनेक माहितीसत्रांना भारतीय विद्यार्थ्यांचा भरघोस पाठिंबा मिळतो . कारण असा पाठिंबा मिळवण्यासाठी ' फ्री फूड ' ची खिरापत कंपन्यांनी जाहीर केलेली असते . संगणक विज्ञानाचे आमच्यासारखे विद्यार्थी खास ग्रीक आणि अरेबियन जेवणासाठी कुठल्याशा बांधकाम क्षेत्रातील कंपनीच्या माहितीसत्राला केवळ हजरच राहून नव्हे , तर तिच्या प्रतिनिधिंशी ' अमेरिकेतील सध्या हाती घेतलेले बांधकाम प्रकल्प आणि त्यातील रोजगाराच्या संधी ' या विषयावर चर्चा करून आल्याचीही उदाहरणे आहेत . एखादी कंपनी भारतीय जेवण किंवा फुकटचा पापा जॉन्स पिझ्झा देणार असेल , किंवा गो पाक्स उपाहारगृहाच्या रविंदरकाकू दिवाळीनिमित्त सात डॉलरमध्ये अमर्याद बफे घोषित करतील तर ही माहिती समस्त भारतीय विद्यार्थी समुदायाला संघटनेच्या सामाईक ई - पत्राद्वारे कळवण्याचे सत्कार्यसुद्धा सगळ्या डिपार्टमेंट्सचे भारतीय विद्यार्थी इमानेइतबारे करत असतात . क्वचितप्रसंगी जेव्हा दैवाला मानवणार नाही , तेव्हा उलटा अनुभवही येतो . म्हणजे डिपार्टमेंटतर्फेच आयोजित केलेल्या सोशल मध्ये बार्बेक्यू आहे म्हणून उत्साहाने रांगेत उभे रहावे आणि प्रत्यक्षात वाढून घेण्याची पाळी आली , की तिकडे बीफ सोडून काहीही नाही , या सत्याचा साक्षात्कार व्हावा इथवर परिस्थिती ओढवते . अर्थात असे प्रसंग क्वचितच येतात , पण आले की झक मारत घरी जाऊन स्वयंपाक करावा लागतो किंवा जवळच्याच बर्गर किंग , किझनोज किंवा सबवेची वाट धरावी लागते . श्री . भावे : पत्नीला मराठी येत नाही . दोन्ही मुले मात्र ९ वी पर्यंत हिंदी भाषा शिकली आहेत , त्यामुळे देवनागरीशी ती दोघे परिचीत आहेत . आमच्या घरी सर्व व्यवहार इंग्लिशमधून होतात , परंतु दरवर्षी आम्ही भारतात जातो , तेव्हा तिथे आमच्या अईवडिलांच्या तसेच नातेवाईकांच्या घरी बरेच संवाद मराठीतून होतात , ते ह्या सगळ्यांना बर्‍यापैकी समजतात . आता तेथील नवी पिढी मात्र आमच्या मुलांशी मराठीतून न बोलता , सरळ इंग्लिशमधूनच संवाद साधते ! आधी सहन करता येत नसे , पण आता सवयच झालीय . भारतात एक अब्ज माणसे आहेत . त्यातले निदान पन्नास - साठ कोटी तरी पुरुष असणारच . त्यातले दहा - वीस कोटी वजा केले , तरी तीस - चाळीस कोटी माणसे तरी रोज येता - जाता रस्त्यावर थुंकत असतात . कोणाच्या थुंकीत कफ असतो , कोणाच्या थुंकीत तंबाखू , पान मसाला , तर कोणाच्या थुंकीत सगळ्याचं एकत्रित मिश्रण ! मी रोज कॉलेजला जाण्यासाठी बोरीवलीवरुन ट्रेन पकडतो . किती वाजता कुठे जाणारी ट्रेन कोणत्या प्लॅटफॉर्म ऐवजी कोणत्या प्लॅटफॉर्मवर किती मिनीटांनी उशिरा येणार आहे हे सांगितल्यावर किंवा सांगायच्या आधी " " यात्रीयोंसें निवेदन है कि वे कृपया इधर उधर ना थुंके . थुंकनेसे बिमारी फैलती है . अगर कोई यात्री इधर उधर थुंकता हुआ पाया गया तो उसे एक हझार रुपयोंतक का जुर्माना या दो महिने की जेल या फिर दोनो हो सकती है . . . . . . . . . . . . . . . . मे आय हॅव युअर अटेन्शन प्लिझ . . . " " आणि मग तीच सुचना इंग्रजीतून , मराठीतून . . . सांगायला लागले , की लोकांना जणू काही आठवण होते , की अरे ! आज थुंकायचं राहूनच गेलं . मग . . . कोणास ठाऊक ही ट्रेन कधी येतेय . . . अशा तोऱ्यात ते प्लॅटफॉर्मवरुन वाकतात , गाडी जिथून येणार असते त्या दिशेकडे फक्त एक नजर टाकतात , आणि मान खाली झुकवून , हनुवटी पुढे करून रूळांवर पिचकारी मारतात . काहीजण पचाक्कन थुंकतात , तर काहीजण बुळ्ळुकन थुंकतात . त्यांनी थुकायची कला आणि शास्त्रच विकसित केलं आहे . लिहावं तितकं थोडंच आहे , बोलावं तितकं थोडंच आहे , ही विधानं आत्ताच्या एसएमएस जनरेशन मध्ये कशी काय बरोबर ठरतात , हे विधान करणऱ्यालाच माहित . पण मी मात्र अशी विधानं मानत नाही . म्हणून आजच्या पुरतं एवढंच पुरे ! बऱ्याच दिवसांनी टंकलेखन करतोय म्हणून एवढंसं लिहीलेलं सुद्धा मला भरपूर वाटतंय . तरीही मी थुंकी आणि अशाच किचकट विषयांवर अशीच पाचकळ विधानं करत राहीनच अधून - मधून . > > > > कारण सुरुवातीला खुप चांगले काम करुन , या संस्था आर्थिक डबघाईला येताना दिसतात . कायम स्वरुपी आर्थिक उत्पन्नाचा स्त्रोत निर्माण करुन मगच त्या संस्थेची उभारणी केली तर चांगले होणार नाही का ? चम्प्या , याचे कारण बेशिस्त् / गैरव्यवहार् / काही सदस्यान्चे व्यक्तिगत इन्टरेस्ट यामधेच अस्ते याशिवाय , उभी असलेली सन्स्था फोडण्याकरता वा ताब्यात घेण्याकरता कारवाया करण्याचे प्रमाण वाढते आहे . यातुनही , कट्टर अभिमानी / शिस्तप्रिय / सावध लोकान्च्या सन्स्था काळाच्या कसोटीवर टिकून राहिलेल्या दिसुन येतात . ( यात मी अजुनही " जातीवर " आधारीत निरनिराळ्या उपद्रवी हस्तक्षेपान्चा विचार केला नाहीये ) इ . स . पूर्व ३२२ मध्ये सम्राट चंद्रगुप्त मौर्य मगधाच्या नंदांचा पराभव करून राज्यावर आला . पुढील २४ वर्षांच्या काळात त्याने आपल्या राज्याला साम्राज्याचे स्वरूप दिले . त्याचा पुत्र बिंदुसार याने हे साम्राज्य दक्षिण भारतातली द्रविड राज्यं वगळता पूर्ण भारतभर वाढवले . त्याच्यानंतर त्याचा महापराक्रमी पुत्र चक्रवर्ती अशोक सम्राट झाला . त्याने इ . स . पूर्व २३२ पर्यंत म्हणजे ४० वर्षे भारतावर राज्य केले . अशोकाने अनेक ठिकाणी शिलालेख लिहून ठेवले आहेत . या सम्राटांपैकी सम्राट चंद्रगुप्ताने उत्तर आयुष्यात जैन विचारसरणीचा अवलंब केला , तर अशोकाने कलिंगाच्या लढाईनंतर बौद्ध मताचा स्वीकार केला . या सर्व काळात गोव्यात मौर्यांचे राज्य होते . या काळात जैन तसेच बौद्ध धर्माचे प्रचारक सर्व भारतभर संचार करत होते . गोव्यात हरवळे सारख्या ठिकाणी जैन बैठक आढळते , तर बौद्ध भिख्खूंच्या वास्तव्यासाठी अनेक ठिकाणी मानवनिर्मित गुहा आढळून येतात . यापैकी काही म्हणजे हरवळे , रिवण , खांडेपार इ . बर्‍याच ठिकाणी उत्खनन करताना इ . स . पूर्व दुसरे शतक ते इ . स . तिसरे शतक या काळातल्या गौतम बुद्धाच्या मूर्ती सापडल्या आहेत . मुंबईच्या कुठल्याही नाक्यावर असतो तसाच आमच्याही नाक्यावर एक भेळवाला होता . ब - याच लहानपणीपासून माझा त्याच्यावर ( म्हणजे त्याच्या भेळेवर ) डोळा होता . आपण चांगले मार्क मिळवावेत आणि मग आईने " जा , नाक्यावरच्या भेळवाल्याकडून भेळ घेऊन ये " असं म्हणावं असं माझं एक माफक स्वप्न होतं . पण आईपुढे आमची डाळ शिजत नसे . त्यामुळे इव्हसारखंच मलाही त्या भेळेच्या " forbidden fruit " चं कायम आकर्षण वाटत राहिलं . आणि मग एका कोजागिरीला भय्याची भेळ खायचा " दुग्धशर्करा " योग आला आणि मग पुन्हा पुन्हा आला , येतच राहिला . कोजागिरीच्या दिवशी लक्ष्मी " को जागर्ती " असं म्हणत जागत्या घरी जाते असं म्हणतात . ब - याच कोजागिरीच्या रात्री मी लक्ष्मीच्या नव्हे तर भय्याच्या भेळेच्या आमिषाने जागून काढल्या आहेत . एवढंच नव्हे तर खुद्द लक्ष्मीदेखील चांदण्या रात्री भेळेसारखा ' स्वर्गीय ' ( की ' पार्थीव ' ? ) आनंद लुटायला येत असावी असा माझा पक्का समज आहे . खरं म्हणजे भेळ घरच्या सगळ्यांना खायची असायची पण ती आणायला मात्र कुणीच तयार होत नसे . अशावेळी स्वयंसेवकगिरी करायला अस्मादिक एका पायावर तयार . त्याचं एक कारण म्हणजे तिथे उभं राहिल्यावर कधी चटणी - बटाटा , कधी तिखटमीठ लावलेली करकरीत कैरी , कधी शेव - कुरमुरे अशी चविष्ट खिरापत न मागताच मिळत असे . आणि दुसरं म्हणजे प्रत्यक्ष भेळेइतकीच भेळेच्या प्रोसेसच्याच मी एवढी प्रेमात होते की भेळ खाण्याचा अर्धा आनंद मला ती खाण्याआधीच मिळत असे . ( असाच आनंद मला डोसा घालताना पळीबरोबर गोल फिरणारे डोसावाले किंवा टोमॅटो / बटाटयाच्या चकत्या फ्रिस्बीसारख्या बरोब्बर पावावर उडवणारे सॅंडविचवाले पाहिले की पण होतो ! ) वर्षानुवर्ष भय्याची यायची वेळ आणि जागा एवढया ठराविक होत्या की बिस्किट फॅक्टरीचा पाचचा भोंगा कशासाठी होतो ? तर पार्लेकरांना भय्याच्या येण्याची वर्दी देण्यासाठी असा समज झाला किंवा " नाका म्हणजे काय ? " असं विचारल्यावर कुण्या बालकाने " जिथे रस्ते आणि भेळवाला मिळतात अशी जागा " असं उत्तर दिलं तर गैर वाटू नये . एकदा का तो त्याच्या पिचवर स्थिरस्थावर झाला की मग एखाद्या सैन्याच्या कमांडरच्या थाटात बहुतांच्या रसनेवर राज्य करण्याची त्याची तय़ारी सुरू होई . कुरमु - यांवर निखा - यांचं मडकं ठेवणे , गाडीच्या आतल्या बाजूने कैरी , बटाटा , कांदे , टोमॅटो अशी रंगीबेरंगी चळत रचणे , मासिकांचे गुळगुळीत आणि साधे कागद वेगळे करून फर्रकन ओढता येतील अशा अंतरावर लावणे , चटण्या तयार करणे ही कामं होईहोईपर्यंतच " भय्या , दो भेल . . एक मीठा कम , एक जैन बनाना … इस्त्रीका कपडा लेके आता हू । " अशी कुणीतरी ऑर्डर देऊन गेलेला असे . भय्याची वाट पहाणारी माझ्यासारखी अनेकजण असतील पण तयारी होऊन गि - हाईकांची वाट पहाणारा रिकामटेकडा भय्या मी कधीच पाहिलेला नाही . मला सर्वात आकर्षण वाटायचं ते तो कांदा कापताना . प्रथम कांद्याची साले आणि शेंडी काढून सोलीव कांदा डाव्या हातात धरून तो त्यावर उभे काप देई . आणि मग कांदा एका लयीत गोल फिरवत खसाखस आडवे काप देई . त्याबरोब्बर कांद्याच्या छोट्याछोट्या चौकोनी तुकड्यांचा पांढ - याशुभ्र खच काही क्षणात जमा होई . इतर वेळेस भल्याभल्यांना रडवणा - या कांद्याचा भय्याच्या हातात मात्र सपशेल पांढरा बावटा ! मी कित्येक वेळा कांदा तसा चिरून पहायचा प्रयत्न केला पण प्रत्येक वेळी कांद्याची दोन शकलं आणि माझी फजिती मात्र झाली . पहावं तेव्हा भय्याभोवती माणसांचा गोतावळा जमलेला असे . कारण भेळेइतकाच तो नाका म्हणजे रसभरीत गप्पांचादेखील अड्डा होता . हिंदीमध्ये ' बातें बनाना ' असं का म्हणतात हे भेळवाल्यापाशी दोन मिनिटं थांबूनसुद्धा सूज्ञ्यांना लगे़च लक्षात येईल . बरं तिथे जमणारी सगळीच माणसं सरळसाधी होती असं नाही . काहीजण त्याच्या गाडीपाशी नुसतेच टाईमपास करायला येत ; काही गप्पांबरोबरच शेवेवर हात मारत किंवा पु - या लाटत ; काही भेळ मागवून पैसे खात्यात जमा करायला सांगत . पण ह्या नानापरीच्या गि - हाईकांवर वैतागलेला , पैशाचा तगादा लावणारा भय्या मी ऐकलेला नाही . उलट ही सगळी रिकामटेकडी माणसं भय्याने सांगताच भेळेच्या पुडया बांधणे , बटाटे सोलणे , भेळ नेऊन पोचवणे अशी चिल्लर कामे करायला लगेच तयार होत . वर भय्याचं त्यांना प्रोत्साहन " आप सेवममरा मांगते है जरूर पर काम बढिया करें हों । एक दिन मेरी छुट्टी करोगे । " ग्राहकराजावरच गुपचुप राज्य करायचं अचाट कौशल्य त्याच्याकडे होतं . ही सगळी माणसं त्याच्या चटपटीत भेळेसाठी तिथे जमत की मधाळ गप्पांसाठी हे ठरवणं खरंच कठीण आहे . पुढे आम्ही घर बदललं आणि मग ओघाने भेळवालाही बदलला . पण पहिल्या प्रेमासारखा ह्या पहिल्या भेळवाल्याने मनातलाही एक नाका कायमचा व्यापून ठेवला आहे . * * * दुसरा एक माझ्या आठवणीतला भेळवाला म्हणजे दादर स्टेशनवरचा . जनसामान्यांच्या उदरभरणाचा भार आपल्या अगडबंब पोटावर पेलणारा तो दादरचा भेळवाला पाहिला की मला अवघ्या पृथ्वीचा भार आपल्या खांद्यावर पेलणारा ग्रीक पुराणकथेतला ऍटलासच आठवतो . ट्रेनमधली खिडकीजवळची जागा , गार वारा , खिडकीतून दिसणारी झोपेला आलेली मुंबईची झगमग , जिभेवर रेंगाळणारी सुक्या भेळेची चटपट आणि आठवणी चाळवणारी एफ . एम . वरची गाणी अशा खास मध्यमवर्गीय सुखासाठी कित्येक वेळा फास्ट ट्रेन सोडून स्लो ट्रेनने जाण्याचा मोह मला आवरता आलेला नाही . प्लॅटफॉर्मवरच्या वर्दळीमुळे असेल किंवा पानाच्या तोब - यामुळे माहित नाही , पण ह्या भय्याचा आवाज ऐकण्याची संधी फार कमी वेळा आली . त्याच्या आजूबाजूला झडणा - या राजकारण , कला , क्रीडा , तेजी मंदीवरच्या चर्चाही त्याची लय कधीच बिघडवू शकल्या नाहीत . एखाद्या कसलेल्या गायकाने ताना मुरक्या घेऊन समेवर यावं तसंच याने पुढ्यातल्या दहा पिशव्यातून हात फिरवून शेवटी पुरी खोचलेली पुडी आपल्या हातात द्यावी . मला भेळेत चणे आवडत नसत आणि हा तपशील मी एकदाच त्याला सांगितल्याचं माझ्या आठवणीत आहे . मला खात्री आहे की माझ्यासारख्याच त्याच्या अनेक रसिकांचे ' वर्ज्य ' त्याच्या मेंदूत कायमचे साठवले गेले असतील . त्याच्या आजूबाजूला कणीसवाले , चटपटे चणेवाले असे अनेक rivals होते . एकदा कुणीतरी भय्याला म्हटलं , " भय्याजी , देखो सभी लोग कैसे भाव बढा रहें है । आपही हो जो सदियोंसे ५ रुपियें में भेल खिलाते आये हो । आपभी बढाईए … " त्याच्यावर तो आधी नुसताच तोबरा सांभाळत हसला . आणि मग म्हणाला , " एक बात यू हैं की भाव पाच से सात करो तो छुट्टें पैसे देने होंगे । आजकल छुट्टोंकी शार्टेज हैं साब । और दुसरी दिलकी बात कहें तो सिर्फ़ रुपिये नही तो लोगोंकी दुवाए भी तो हम कमाते है । पैसोंसे जेब भरे पर दिल तो नहीं … एक जमाना था जब हम भी आये थे बम्बई मुलुकसे … दो रुपियोंकी कीमत हमही जाने । " आणि पहिल्यांदाच मला भय्याच्या विशाल देहामागचा तेवढाच विशाल माणूस दिसला . * * * जपानात आपल्या भेळवाल्यांसारखेच ताकोयाकी , ताईयाकी , ओमोची वगैरेंचे स्टॉल दिसतात . पण बाह्य रूप सोडल्यास भेळवाल्याशी त्यांची तुलनाच होऊ शकत नाही . भेळ हा चमच्यांच्या मापाने , कॅलरीचा हिशेब मांडत बसणा - यांचा प्रांत नव्हे . तिथे बचके आणि मुठींचं राज्य चालतं . ( हां आता चवीचं परिमाण स्वच्छता असेल तर गोष्ट वेगळी ! ) आमचा भय्या नसेल इथल्या एप्रन घातलेल्या ताकोयाकीवाल्याएवढा अदबशीर पण शेव कुरमु - यांचे किंवा पुरीचे ऊठसूट एक्स्ट्रा चार्जेस नाही लावत . ताकोयाकीवाल्याच्या पारदर्शक काचेतून पलिकडची स्वच्छता आणि काटेकोरपणा दिसतो . पण काचेमागचा ताकोयाकीवाला मात्र माझ्यासाठी आजतागायत अदृश्य आहे . प्रत्येक पदार्थात त्याच्या कर्त्याचा अंश असतो म्हणे ! जेव्हा तो मला जपानात सापडेल तेव्हा मला आमच्या भेळवाल्याची उणीव इथे भासणार नाही .

Download XML • Download text

mar-18

mar-18

View options