| s-1
| Խաղաղ է տանը, զեփյուռն է ներս գալիս կիսաբաց օդանցքով` տատանում ծիրանագույն վարագույրը, ճանճը վարագույրից բզզալով պոկվել` կախվել է օդում, արևի շողը պատուհանի ապակին թափանցած` ճերմակ շեղբով շոշափում է շագանակագույն հատակը, փոշին բրոունյան շարժումով երևակվել է շողի թեք էկրանին, մանուշակագույն մետաքսից ծածկոցն ասես գինի լինի մահճակալին թափված, որ անկյունում հավաքվել` ծորում է գետին, պատից կախ ռադիոն խսխսան երգում է... |
| s-2
| «Սս...»... |
| s-3
| Մածուն-սխտորի հոտ կա սենյակում, խմորի հոտ, սեղանին` ալյուրի շաղք, «թաթար-բորակու» գրդնակած, կտրատած խմորն է չորանում, պատուհանի առաջ` սևին ոսկետառ «Զինգերն» է, նիկելապատ թևը պտտես` կչխկչխկա, ասեղն ուղղահայաց կպարի` գործվածք դեմ տուր... |
| s-4
| «Սսա...»... |
| s-5
| Պատուհանագոգին Թումանյանի հատորն է` «Նեսոյի քարաբաղնիսը», «Ձախորդ Փանոսը», «Սուտլիկ որսկանը»... |
| s-6
| Մյուս պատուհանագոգին` սադաֆանախշ թառն է, ծնգացնես` պապն այնտեղ կլսի, կուրախանա... |
| s-7
| «Սսատ... »... |
| s-8
| Ի՞նչ ձայն է... |
| s-9
| Դրսից է, փակի՛ր կիսաբաց եղած դուռը, թող չխաթարվի սենյակի անդորրը... |
| s-10
| «Սատանան այնտեղ պարահանդես է տոնում... »... |
| s-11
| Այ քեզ բան... |
| s-12
| Ի՞նչ է... |
| s-13
| Ինչ է՝ ինչ է... |
| s-14
| Մեֆիստոֆելի մեներգն է «Ֆաուստ»-ից... երևի հարևան տանից է կամ փողոցից... |
| s-15
| Դե փակի՛ր դուռը վերջապես... |
| s-16
| Չէ՞ ... |
| s-17
| Ինչո՞ւ ... |
| s-18
| Ուզում ես դո՞ւրս գալ... |
| s-19
| Արդե՞ն ... |
| s-20
| Լավ, դուրս արի, բայց պատրաս՞տ ես, կարծում ես հե՞շտ բան է տանից դուրս գալը... |
| s-21
| Դուռը բանալիով մի՛ փակիր, հանկարծ բանալին կկորցնես` վերադարձդ կդժվարանա... |
| s-22
| Կողքո՛վ , կողքո՛վ , շրջանցի՛կ , հեռո՛ւ , չսայթաքե՛ս , զգո՛ւյշ ... |
| s-23
| Շանը` կողքով, կատվին` կողքով, առնետին` կողքով, օձին, գայլին, արջին` կողքով ու կողքով, մարդուն չբախվես, ոտքը չտրորես, զգո՛ւյշ , հեռո՛ւ , հպանցիկ սահիր` գնա: |
| s-24
| Եզրին չմոտենաս, այս կողմում մնա: |
| s-25
| Այս կողմում նայի՛ր , արև է, կապույտ երկինք, ամառային ջերմի մեջ` զով զեփյուռ, կակաչները ջահել արյան կաթիլների պես շաղված են կանաչ դաշտում, տատրակները ճախրում են բարձր` երկրի ձգողությանն անենթակա, նապաստակը գլուխկոնծի է տալիս բլրալանջն ի վար... |
| s-26
| Հեքիաթ է... |
| s-27
| Եզրին, զգուշացրի, մի՛ մոտենա, այն կողմում, նայիր՛ , ցուրտ է, մութ, տարօրինակ կերպարանքներ են ծամածռվում թավուտների խորքերում, լեռնագագաթին նստած, լսո՞ւմ ես, ծեր գայլն է ձգուն ոռնում կիսալուսնի վրա, ագռավի կռռոցն է ձայնակցում նրան չոր սաղարթի միջից... |
| s-28
| Ե՛տ արի, զգո՛ւյշ , մի՛ նայիր, մի՛ լսիր, չշոշափե՛ս ... |
| s-29
| Գոյա չնայես, Մալերի սիմֆոնիայի կապարե օվկիանոսը չմտնես, Օռնետ Քոուլմենն է իր պլաստմասսե սաքսոֆոնով` ականջներդ փակիր, Thrash Metal- ն է` հեռու մնա, Death Metal- ն է` հեռու, էլի հեռու, ավելի հեռու... |
| s-30
| Այս կողմ արի, ահա, Խաչատրյանն է, ադաջիոն, առավել քնքուշ, նուրբ, կատարյալ մեղեդի պատկերացնել անկարելի է, Ռախմանինովն է, Վիվալդին, նրանք քեզ կառնեն իրենց թևերին, կտանեն ամռան զեփյուռի միջով, կկերակրեն նրբահամ նեկտարով, գունազարդ թիթեռների հետ պար կգաս օդում... |
| s-31
| Ռոսինիի «Սևիլյան սափրիչն» է, լսի՛ր ... |
| s-32
| Զմայլանք է, չէ՞ ... |
| s-33
| Հեռու մի՛ գնա` ասում եմ, Պիկասոյի ծուռ-մուռ ֆիգուրներից երես դարձրու, Նիցշեին շրջանցի՛ր , Շնիտկե չլսես, Մունկն է, կճչա` չձայնակցես, Դիքսն է` աչքերդ փակիր, Բոսխն է` փրկվի՛ր ... |
| s-34
| Սարյանի հեքիաթների մեջ սուզվիր, Գոգենին ընկերացի՛ր ` Թաիթի գնա` թխամաշկ գեղեցկուհիների հետ սիրաբանիր... |
| s-35
| Քնքուշ, թեթև կին սիրիր, չափավոր կրքոտ, ռոմանտիկ, սենտիմենտալ: |
| s-36
| Կրակոտ, «ճակատագրական» կին չսիրես, հեռու մնա, մազին չդիպչես, մաշկին չդիպչես, աչքերին չնայես, աչքերի անտակ վիհը հայացքդ թե որսաց` կտանի-կկորցնի, կմոլորվես՝ ետդարձի ճամփան կմոռանաս իսպառ... |
| s-37
| Թեթև կին սիրիր, սիրունիկ, քնքուշ, Ռենուարի փիսիկատեսք կանանց նման, Տերյան, Եսենին արտասանիր նրանց նրբիկ ականջին, Բիթլս հնչեցրու, Ազնավուր, Էլինգտոն, Սարոյանի պատմվածքները կարդա... |
| s-38
| Պոյին, Բոդլերին անտեսի՛ր , Դոստոևսկու «անիծյալ հարցերը» շրջանցի՛ր , Ֆրեյդից հեռու պահիր քեզ... |
| s-39
| Առհասարակ` ուղեղիդ շատ զոռ մի տուր, բորբոքված ուղեղը անդադար սնունդ պահանջող հրեշ է, նյարդայնության, ընկճախտի հարուցիչ, թեթև մտածիր, թեթև ապրիր, մեկ է` մեռնելու ես, չես խուսափի... |
| s-40
| Բեքեթից երես դարձրու, Կաֆկայից փախի՛ր , արագ... |
| s-41
| Փախի՛ր ` ասացի... |
| s-42
| Զգո՛ւյշ ... |
| s-43
| Սայթաքեցիր, վա՛խ , ո՜նց սայթաքեցիր... |
| s-44
| Ո՞վ գայթակղեց... |
| s-45
| Վայրկենապես կալանեցին... |
| s-46
| Ահա, քարշ տվին` հողերը քերելով, մտցրին ընդհատակ, կրակների մեջ խանձելով տարան, բերին, հանեցին դուրս, փրփրած օվկիանոսի վրայով սլացրին` բարձրացրին երկինք, իջեցրին ժեռ լեռան գագաթին... |
| s-47
| Չարքերն են այստեղ հավաքված, Վալպուրգյան գիշեր է, պառավ կախարդներն աչքով են անում, ծուռտիկ մատները խոթում փլված բերանները` շվացնում, փեշերը վեր հանած` պարում, խփում կողերիդ, կմճտում, առնում` հողմապտույտով բարձրացնում, ցած բերում, զարկում սև վանքի պատերին, խաչում խնձորենու չոր բնին, մտցնում հողի տակ, դուրս քաշում, սուզում ջրերի մեջ, ջրից հանում` շպրտում երկինք, անկումին որսում` խոթում ծոցները, ծծմբահամ կաթ կերցնում ճլորած ստինքներից... |
| s-48
| Ի՞նչ արիր, թշվառական, զգուշացված էիր, չէ՞ ... |
| s-49
| Հիմա էդտեղից ո՞նց ես դուրս գալու, ո՞վ է հանելու... |
| s-50
| Վա՛յ քեզ, վա՜յ ... |
| s-51
| Ոչ այնքան հեռավոր 1918 թվականին, երբ շնից շատ ինքնակոչ աղաներ դեռ չկային, այս գյուղում մեն մի աղա կար՝ Լևոն աղեն։ |
| s-52
| Հարուստ մարդիկ, ճիշտ է, էլի կային, Լևոն աղից հարուստներն էլ կային, բայց որպես աղա հարգվում էր միայն Լևոնը։ |
| s-53
| Աղա էր Լևոնը՝ հոգով, սրտով, իր թասիբ-նամուսով, տո՛ , իր նիստ ու կացով, իր բոյ-բուսաթով, ձի նստելու, զենք բանեցնելու, բաժակ բարձրացնելու իր շնորհքով... |
| s-54
| Գիշեր-ցերեկ Լևոն աղի դուռը բաց էր ամեն գնացող-եկողի առաջ, օրը տասը աղքատ էր կշտանում Լևոն աղի հացով. հաց տվող մարդ էր Լևոն աղեն։ |
| s-55
| Սով լիներ, դժբախտություն լիներ, թե թշնամի վրա տար, Լևոն աղեն սարի նման էս գյուղի թիկունքին կանգնած էր։ |
| s-56
| Իսկ Հրա՜յրը ... |
| s-57
| Լևոն աղի չորս որդիներից ավագն էր Հրայրը։ |
| s-58
| Առյուծի սիրտ էր կերել Հրայրը։ |
| s-59
| Նրա ահից թշնամին էս գյուղից փախ-փախ էր անում՝ ոնց որ լեղաճաք գայլը ազնվացեղ չոբանաշնից։ |
| s-60
| Աչք-աչքի տասը տղամարդ չէր կարող չափվել Հրայրի հետ... |
| s-61
| Բայց մահը... |
| s-62
| Անտեր մնա մահը, գալիս իմա՞ց է տալիս, հարցնո՞ւմ է ով լինել-չլինելդ, հարցնո՞ւմ է տարիքդ ու ցանկությունդ։ |
| s-63
| Տասնութ տարեկանից Հրայրը զինվոր էր, Հայաստանում էլ քաղաք ու գյուղ կա՞ր , էլ լեռ ու կիրճ կա՞ր , որտեղ Հրայրը թշնամու դեմ կռված չլիներ։ |
| s-64
| Մի հարյուր անգամ մահը ժպտացել ու աչքով անելով անցել էր կողքից։ |
| s-65
| Ժպտացել ու անցել էր, որ արյունից ու կռվից հեռու, իր գյուղի աղբյուրի շրթին բռնացներ։ |
| s-66
| Մահն էլ Հրայրի հետ դեմ առ դեմ դուրս գալու ռիսկը չէր ունեցել, թիկունքից էր վրա տվել ու շրջվելու անգամ, զարմանալու անգամ ժամանակ չէր տվել իգիթին։ |
| s-67
| Լևոն աղի տան բակում ասեղ գցեիր, գետնին չէր ընկնի, էնքան ժողովուրդ էր հավաքվել։ |
| s-68
| Դանակը զարկեիր սրտներին, էդքանի միջից մեկի սրտից մի պուտ արյուն չէր կաթի։ |
| s-69
| Տղերքը, ճիշտ է, հետապնդել ու շանսատակ էին արել Հրայրի վրա թիկունքից կրակողին (ճանաչել էին, քոռ Ահմադի շներից էր եղել), բայց դրանից ի՞նչ օգուտ, Հրայրի կորստի դեմ դա ի՜նչ սփոփանք էր։ |
| s-70
| Լևոն աղե՜ն ... |
| s-71
| Խեղճ Լևոն աղա, էլ Լևոն աղա՞ էր մնացել, աշխարհը փուլ էր եկել Լևոն աղի գլխին։ |
| s-72
| Ուր էր, էդ սև գնդակն իր թիկունքին առած լիներ ու Հրայրն իրեն գերեզման դներ։ |
| s-73
| Անխիղճ աստված... |
| s-74
| Գոնե հիմա գութ ունենար, ու իր հոգին էլ առներ։ |
| s-75
| Ո՜ւր էր... |
| s-76
| Էս աշխարհի չարին ու բարուն անտեղյակ, էս վշտին անհաղորդ, Հրայրի Գևորգ որդին հարմար պահ էր գտել, բարձրացել էր կտուրն ու երկար ներքև նայելուց ձանձրացած՝ խաղ էր մտածել իր համար. թքում էր փոքրիկ մի մրջյունի վրա ու ծնկած սպասում էր՝ արդյոք դուրս կգա՞ ճստիկն էդ մեծ օվկիանի միջից։ |
| s-77
| Մրջյունը մաքառում, կենաց մահու կռիվ էր տալիս, ուժասպառ լինելով դուրս էր պրծնում մահվան ճիրաններից ու երևի չհավատալով, որ, այնուամենայնիվ, փրկվել է, այս անգամ էլ է փրկվել, մի պահ շվարած կանգ էր առնում՝ չիմանալով հետո ի՞նչ անել։ |
| s-78
| Հաջորդ պահին, երբ փոքրիկ տոտիկները հազիվ շարժելով՝ մրջյունը մի կերպ պոկվում էր տեղից, երեխան նորից էր թքում և ամեն ինչ սկսվում էր նորից։ |
| s-79
| Մահու և կենաց կռվի երեք ռազմադաշտ էր թողել մրջյունը թիկունքում, երբ երեխան զգաց, որ խեղճը բոլորովին ուժասպառ է եղել և ուր որ է արդեն հանձնվելու է։ |
| s-80
| Չէ, մրջյունի մահը չէր ուզում, ձեռքի ծղոտիկով դուրս քաշեց նրան մահվան երախից ու սպասեց։ |
| s-81
| Այս անգամ երկար սպասեց, արդեն ձանձրանում էր սպասելուց, բայց մրջյունը հանկարծ կենդանության նշաններ ցույց տվեց։ |
| s-82
| Չէ, էս մրջյունը շատ ամուր էր կառչած կյանքից, և ապրելու նրա համառությունը զվարճացնում էր երեխային։ |
| s-83
| Հետաքրքիր էր տեսնել, թե էլ ի՞նչ փորձությունների կդիմանա, ինչքա՞ն կդիմանա։ |
| s-84
| Իսկ մրջյունն, ախր, շատ միամիտն էր. մեկ ուրիշը նրա փոխարեն խորամանկության կդիմեր, սուտմեռուկի կդներ, կխաբեր ու կփրկվեր։ |
| s-85
| Իսկ սա՝ չէ։ |
| s-86
| Իրեն տանջամահ անողի մեծահոգությա՞նն էր հավատում, թե ինչ, խելքը գլուխը եկավ թե չէ՝ շարժվեց տեղից։ |
| s-87
| Թե ո՞ւր էր փախչելու, որտե՞ղ էր պատսպարվելու՝ աստված գիտեր։ |
| s-88
| Իսկ երեխան այլ փորձություն էր մտածել, մրջյունի չորսբոլորը բարձր հողապատնեշ կապեց ու նրան թողնելով կենտրոնում շվարած-կանգնած, ինքը խնդմնդալով սպասեց՝ հիմա՞ ինչպես է վարվելու... |
| s-89
| Այդ պահին, սակայն, ձիու ոչ սովորական, պղնձյա վրնջոց լսվեց, և քրտնաթոր, փրփրակալած բերանով կապտավուն մի նժույգ ծառս եղավ ու ներսից ասես եփ գալով, չհանդարտվելով կանգ առավ Լևոն աղի տան բաց դարպասի առաջ։ |
| s-90
| Այստեղ երեխայի խաղն ընդհատվեց։ |
| s-91
| Թողնելով մրջյունին՝ երեխան շտապեց ներքև, դեպի կապույտ ձին։ |
| s-92
| Ձիավորը, որ լավ լուր էր բերել, որ ձիու հոգին բերանը բերելով շտապել էր րոպե առաջ աչքալուսանք տալ Լևոն աղին, տեսնելով դագաղի սև կափարիչը նրա տան դիմաց, իր ձիու նման ծառս եղավ, ու չգիտես ինչու՝ Հրայրը... վկայեց սիրտը։ |
| s-93
| Հետո շվարել մնացել էր դեռևս ոստոստացող ձիու վրա՝ մոռացած ասելիքն ու անելիքը։ |
| s-94
| Ժողովուրդը, որ ճանաչել էր բաջազլեցի հայտնի հարյուրապետ Դավթի Վրեժ որդուն, սուսուփուս ճանապարհ էր բաց անում նրա առաջ՝ դեպի Լևոն աղեն։ |
| s-95
| Լևոն աղեն... |
| s-96
| Ի՜նչ Լևոն աղա՝ քա՛ր , քա՛ր , որձաքար։ |
| s-97
| Հազար տարի, միլիոն տարի շանթ ու կայծակ կերած, հազար տեղից, միլիոն տեղից վիրավոր, ներսից հրդեհ, ներսից կրակ, բայց դրսից հպարտ, սառը որձաքար։ |
| s-98
| Կոպենհագենի ֆրանսիական գրախանութ-սրճարանը ժամանակին իմ սիրած վայրերից էր։ |
| s-99
| Երբ դեռ ասպիրանտ էի, հաճախ գործից շուտ էի դուրս գալիս, որ հասցնեմ մինչև փակվելը մի բաժակ սուրճ խմել։ |
| s-100
| Նստում էի պատուհանի մոտ ու գրում ժամերով։ |