| s-401
| Men Marie Høeg var ikkje berre fotograf, ho var òg ein svært engasjert kvinneaktivist. |
| s-402
| På dei åtte åra ho budde i Horten skipa ho heile fire foreiningar. |
| s-403
| På fritida eksperimenterte ho med kjønnsroller og konvensjonar i atelieret saman med Bollette Berg. |
| s-404
| Alvorleg leik |
| s-405
| Den vesle samlinga med glasnegativ syner ei ung, sjølvsikker og lite høgtidleg kvinne, som prøver ulike roller. |
| s-406
| Ho utfordrar konvensjonane og vil bryte ut av den rolla ho er sett i. |
| s-407
| Ho leikar med identitetar, men i leiken sansar me òg eit alvor. |
| s-408
| Ho kler seg ut som mann, i dress og jamvel underklede, ho kler seg ut som nasjonalhelt i selskinnspels, ho kler seg som kvinne, men poserer ukonvensjonelt og gjerne med både dram og sigarett. |
| s-409
| Ho kler òg av seg som kvinne og syner seg sårbar. |
| s-410
| Konservator ved Preus Museum, Hanne Holm-Johnsen, fortel om ei rørsle i tida. |
| s-411
| - Kring år 1900 voks interessa for å flytte grenser og betre rettane til kvinnene. |
| s-412
| Kvinnene ville ikkje lenger bli sette i bås, dei ville i større grad vere seg sjølve og bryte med forventningane. |
| s-413
| - Kva slag rolle spelar fotografiet oppi dette? |
| s-414
| - Fotografiet var ei ny og spontan kunstform som gjorde det lettare å eksperimentere. |
| s-415
| Fotografiet hadde stor kraft, det kunne nå langt utover og bidra til å skape nye rollemodellar. |
| s-416
| Ikkje berre endra det måten ein såg kvarandre på, men også korleis ein såg seg sjølv. |
| s-417
| Marie Høeg var ikkje åleine om å eksperimentere på denne måten. |
| s-418
| Rundt omkring i Europa og USA gjorde fleire kvinnelege kollegaer det same, somme jamvel i full offentlegheit. |
| s-419
| Frances Benjamin Johnston (1864 - 1952) frå USA er vidgjeten for sjølvportrettet der ho sit framfor ein peis, karsleg, med godt synlege underskjørt, ein sigarett i den eine handa og eit ølkrus i den andre. |
| s-420
| Også franske Claude Cahun (1894 - 1954) var oppteken av kjønnsroller og seksualitet i virket sitt. |
| s-421
| - Var det mange kvinnelege fotografar på same tid som Høeg? |
| s-422
| - Ja, det var faktisk påfallande mange! |
| s-423
| Det var eit stort overskot av kvinner, mange vart ikkje gifte og måtte dermed klare seg på eiga hand. |
| s-424
| Dei gjekk inn i relativt nye yrke som ikkje alt var mannsdominerte, mellom anna fotografering. |
| s-425
| Dette vart rekna som eit passande kvinneyrke, fordi ein trudde at kvinner hadde større sans for iscenesetjing og kunst, og det var heller ikkje så dyrt å etablere seg som fotograf. |
| s-426
| At dei drog utanlands for å utdanne seg, var heller ikkje så uvanleg. |
| s-427
| Det kom òg mange utanlandske fotografar til Noreg, det var i det heile eit nokså internasjonalt miljø. |
| s-428
| Selskapeleg diskusjon |
| s-429
| Det var truleg i Finland at Marie Høeg vart engasjert i kvinnerørsla. |
| s-430
| Ho lét engasjementet sitt smitte over på kvinnene i Horten og mana til kvinnekamp på ei tid da ideen om kvinnefrigjering vart mistenkt for å vere eit trugsmål mot eit sømeleg samfunn. |
| s-431
| Mange trudde at kvinnefrigjering ville føre til ei nedvurdering av den gifte kvinna og dermed oppløysing av ekteskapet og grov umoral. |
| s-432
| «Hvor Ægteskaberne aftager, der tiltager de løse Forbindelser og den unaturlige Utugt», skal presten Thorvald Klaveness frå Sandar i Vestfold ha sagt - i hortensavisa «Gjengangeren». |
| s-433
| I 1896 skipa Marie Høeg Hortens selskabelige Diskussionsforening. |
| s-434
| Ordet selskabelig vart lagt til namnet for å mildne uttrykket. |
| s-435
| Innkallinga til det første møtet gjekk med bod, for at mennene i byen ikkje skulle bli provoserte. |
| s-436
| Trass i ein viss skepsis stilte så mange som førti kvinner på det første møtet. |
| s-437
| Føremålsparagrafen til foreininga vart lydande: |
| s-438
| «Foreningens formål er at samle kvinder til diskussion om tidens spørgsmaal, særlig de, som angaar kvindens stilling.» |
| s-439
| Foreininga eksisterer framleis, under namnet Hortens Diskusjonsforening, og er den eldste i landet i sitt slag. |
| s-440
| Mellom føredragshaldarane opp gjennom åra finn me sterke kvinner som Gina Krog, Betzy Kjeldsberg, Hulda Garborg, Ella Ancher og Halldis Moren Vesaas. |
| s-441
| Hortens selskabelige Diskussionsforening bidrog òg til skipinga av fleire andre organisasjonar, mellom anna Tuberkuloseforeningen (seinare Sanitetsforeningen), Horten Kvinneråd, Hjemmenes vel (seinare Horten Husmorlag) og Yrkeskvinneforeningen. |
| s-442
| Marie Høeg såg på røysteretten som den viktigaste saka i kvinnekampen. |
| s-443
| Eit viktig føremål med diskusjonsforeininga var å førebu kvinnene på å delta i den offentlege debatten. |
| s-444
| I 1898 skipa ho Noregs første lokale ledd av Landskvinnestemmerettsforeningen, og mange av medlemene frå diskusjonsforeininga vart med over. |
| s-445
| Særleg gjekk dei ugifte kvinnene i bresjen, kanskje fordi dei kjende sterkast konsekvensane av vantande rettar. |
| s-446
| Men etter kvart som det vart meir akseptert å arbeide for røysterett for kvinner, kom også dei gifte kvinnene til. |
| s-447
| Høeg og Nansen |
| s-448
| I 1896 kom Fridtjof Nansen heim frå polferda si. |
| s-449
| Han vart teken imot som ein helt, han vart eit symbol for nasjonen, eit verkeleg ideal. |
| s-450
| Lite ante dei som hylla Fridtjof Nansen, at ein ung, kvinneleg fotograf i Horten var ein av pionerane for ei rørsle som skulle endre samfunnet meir enn noka polarferd ville gjere. |
| s-451
| Medan Nansen hadde heile nasjonen bak seg, hadde Høeg store delar av nasjonen mot seg. |
| s-452
| Kvinnekampen har vart i over hundre år og går føre seg framleis, medan Nansens ferd i isen varde i tre. |
| s-453
| I 1903 flytta Marie Høeg og Bollette Berg til Kristiania, der dei starta eige kunstforlag. |
| s-454
| Byen dei forlét, hadde gjennomgått store endringar. |
| s-455
| Ein kan dra linjer frå Marie Høeg og fram til kvinnefrigjeringa for alvor tok til i 20-åra, og vidare til 70-åra og fram til i dag. |
| s-456
| Fotografisk går det linjer mot ein praksis som kvinnelege kunstnarar etter kvart har flytta til det offentlege rommet. |
| s-457
| Marie Høeg var ei engasjert kvinne heile livet. |
| s-458
| Ho hadde pågangsmot, energi og organisasjonstalent. |
| s-459
| Ho var både eldsjel og kulturspreiar. |
| s-460
| Marie Høegs liv og virke har naturleg nok vekt interesse i fleire krinsar. |
| s-461
| Tidlegare i år ferdigstilte studierektor Brit Stuksrud ein doktorgrad med tittelen Kvinnestemmeretten i Horten og de andre vestfoldbyene. |
| s-462
| Mediedekning og organisasjonsarbeid. |
| s-463
| Sølvi Bennett Moen har skrive hovudoppgåva Iscenesettelse og lek med kjønnsidentitet i norsk fotografi omkring 1900, med utgangspunkt i bileta av Marie Høeg. |
| s-464
| Aslaug Moksnes har til og med skrive bok om henne. |
| s-465
| Ikkje minst har Marie Høeg og Bollette Berg vekt interesse i lesbiske og homofile miljø, for det over femti år lange sambuarskapet deira. |
| s-466
| Strør sand på EUs lover |
| s-467
| «Folket udøver den lovgivende Magt ved Storthinget», heiter det i Grunnlova. |
| s-468
| Men i 1814 hadde ingen høyrt om EØS-avtalen. |
| s-469
| Og det avmektige Europautvalet var ikkje påtenkt. |
| s-470
| I demokratiet Noreg skal lover i prinsippet vedtakast av dei folkevalde på Stortinget. |
| s-471
| Men som dei fleste Dag og Tid-lesarar vel veit: |
| s-472
| I praksis kjem ein god del av lovgjevinga i Noreg i dag frå EU. |
| s-473
| Dei fleste rettsakter som EU vedtek, kjem ufiltrerte inn i norsk lov- og regelverk takk vere EØS-avtalen. |
| s-474
| Frå avtalen tok til å gjelde i 1994 til juni 2007 gjekk 5700 rettsakter frå EU inn i avtalen, opplyser Utanriksdepartementet. |
| s-475
| Men sjølv om Noreg ikkje påverkar utforminga av rettsaktene frå EU, skal likevel Stortinget kunne ha eit ord med i laget - i teorien. |
| s-476
| For alle rettsaktene frå EU skal leggjast fram på møte i det såkalla Europautvalet, tidlegare kalla EØS-utvalet. |
| s-477
| Her sit mange tunge stortingsfolk frå utanrikskomiteen, med høve til å slå alarm om det kjem uakseptable direktiv frå EU. |
| s-478
| Men i praksis er utvalsmedlemene stort sett stille som mus. |
| s-479
| Må det vere slik? |
| s-480
| Tidsklemma |
| s-481
| Ein enkel grunn til at Europautvalet gjer så lite av seg, er den knappe tida dei har til å setje seg inn i sakene. |
| s-482
| Dei får innkalling og sakliste ei knapp veke før kvart møte. |
| s-483
| Og til kvart møte kjem ein svær bunke med nye rettsakter frå EU, iblant meir enn femti i talet, somme av dei svært kompliserte. |
| s-484
| Rettsaktene kjem med korte presentasjonar frå den norske regjeringa, men desse er så korte at ein ikkje blir særleg klok på innhaldet. |
| s-485
| - Situasjonen for Europautvalet og Stortinget er djupt utilfredsstillande, seier Dag Seierstad, som er EØS-rådgjevar for SV og truleg blant dei i Noreg som les aller mest av EU-rettsaktene. |
| s-486
| - Representantane har som regel ikkje hatt tid til å lese saksdokumenta. |
| s-487
| Ofte kjem det ikkje eingong ein kommentar til rettsaktene frå EU på møtet. |
| s-488
| Skal ein kunne jobbe skikkeleg med desse sakene, må ein gå grundig inn i sjølve rettsakta. |
| s-489
| - Stortinget skal vere den lovgjevande makta i Noreg. |
| s-490
| Men det er ikkje slik med EØS-avtalen? |
| s-491
| - Konstitusjonelt er saka klar: |
| s-492
| Stortinget er suverent, og det er ikkje norsk lov før det er gjort vedtak i Stortinget. |
| s-493
| Når EU-rettsaktene fører til lovendring, må Stortinget godkjenne dei. |
| s-494
| Men folkerettsleg er Noreg truleg bunde av vedtaka i EØS-komiteen, der Noreg møter saman med Island og Liechtenstein. |
| s-495
| Dette har aldri blitt sett på prøve, fordi stortingsfleirtalet alltid har godkjent lovendringane. |
| s-496
| - Uforsvarleg |
| s-497
| - Med ei slik enorm mengd dokument - er det fare for at viktige saker berre glir gjennom i Europautvalet utan at nokon merkar det? |
| s-498
| - Ja, det er det. |
| s-499
| Og det har skjedd. |
| s-500
| Det verste dømet eg kjem på, er ei rettsakt om europeiske selskap frå 2002. |