Universal Dependencies - Ottoman_Turkish - DUDU

s-1

1

bayındır ḫânuñ yigitleri dirse ḫânı ḳarşuladılar getürüp ḳara otaġa ḳondurdılar ḳara keçe altına döşediler ḳara ḳoyun yaḥnısından öñine getürdiler

s-2

2

yerse yesün yemezse ṭursun getsün

s-3

3

sen var iken av avladı ḳuş ḳuşladı

s-4

4

ol ḳırḳ nâmerdüñ bir ḳaçı oġlanuñ yanına geldi eydür

s-5

5

oġlan yine eydür

s-6

6

ne eyleyelüm deyü ṭanışdılar

s-7

7

bu ne sözdür

s-8

8

aġca ḳoyunlar olan yerde bir ḳuzıcaġı olmaz mı olur

s-9

9

bunuñ üzerine birḳac zemân geçdi

s-10

10

oġuz begleri bunı eşitdiler şâd olup sevindiler

s-11

11

oġlan ṭutsaḳdur begler bilsün dedi

s-12

12

begler ḫoş kaluñ dedi

s-13

13

atdan ayġır deveden buġra ḳoyundan ḳoç ḳırıldı

s-14

14

gördiler bir sürri ḳaz oturur

s-15

15

‘ışḳ ma‘rifet deñizinden bir gevherdür ki dile şevḳ ü żiyāʾ virür

s-16

16

eger pâk tutarsañ ka‘be-i raḥmân olur ve eger bî-pâk olursañ ḫâne-i şeytān olur

s-17

17

birḳaç yıldan ṣoñra ḳapucı miskîn mevt döşegine düşdi

s-18

18

fi’l-vâḳi’ o mübârek du’ânuñ bir berekâtıyla yanıma gelmege ḳâdir olımadılar

s-19

19

mevc beni götürdi deryâ kenârına atdı

s-20

20

cümlesin fuḳarâya üleşdüremem

s-21

21

iṣfahânuñ beriyyesi cânibinde on sekiz fersaḫ öte bir ḳaṣabadur

s-22

22

ḫuṣûṣâ ki gûn ḳûrînüñ cümle bedeni ġâyetle mûydâr ve her ḳılı bir tîr-i tîze nümûdâr görindi

s-23

23

meẕkûr sipeh-sâlâr asker-i manṣûrla fî’l-ḥâl irtiḥâl idüp per-i ferr ü bâl-ı iḳbâlle uçup gitdi

s-24

24

bu bir ʿilmdir ki ahkâm-ı şerʿiyye-i ferʿiyye-i ʿameliyyeden baḥs̱dir edille-i tafṣiliyyeden istinbâṭı ḥays̱iyetinden

s-25

25

cümlesin bir yirde ḫalṭ idüb muḥkem ova tâ ki ḥall ola baʿdehû bâdâmı döküb bir miḳdârçe şekerle ova ve içine ḳoyub bir tepsi üzerine dizüb furuna ḳoyub ḫarâret pişürüb çıḳara ve’s-selâm

s-26

26

cümle on yedi neferdir

s-27

27

paşadan ve ʿayândan taḳdîr olan mertebe iḥsânlar alub ḫayr duʿâ iderler

s-28

28

ve bu şehirde şeyhü’l-beled defterile üç kerre yüz biñ âdem vardır

s-29

29

sultân murâd ḫân biñ târîḫinden soñra gelen pâdişâhların ‘azamı idi

s-30

30

şimdi vaḳt degildir gidilmez

s-31

31

ve bundan muḳaddem geçen yetmiş bir biñ yıl daḫı hep ḫalḳ-ı insânuñ muḳaddemâtıdur

s-32

32

s̱übûtı vardur ammâ vücûdu yoḳdur

s-33

33

müteşerriʿîn-i ṣûfiyye hep buña ḳâyillerdür

s-34

34

baʿdehû risâle-i şerîfeʾi iki muḳaddime bir netîce üzere tertîb itdüm

s-35

35

zîrâ ḥaḳîḳatde bir şeyʾi idrâk itmek ol şeyʾe yetişmekdür

s-36

36

ammâ cinn ile min vechdür

s-37

37

nitekim dimişler

s-38

38

mücerred neyl ü idrâkdür

s-39

39

hemân islâm-ı mecâzîden çıḳmaḳ küfr-i ḥaḳîkîye girmekdür

s-40

40

bir ânlıḳ cevr ü sitemi biñ yıllıḳ ʿâleme degmez

s-41

41

saʿâdetlü pâdişahım boġdân ve eflâḳ voyvodaları ḳadîmü’l-eyyâmdan devlet-i ʿaliyyenüñ dostına dost u düşmenine düşmendür

s-42

42

biñ elli yedi senesi zarfında celâlî ibrâhim aġa yerine aġa olmuşidi

s-43

43

işte ḥukemâlıḳ da budur yoḫsa hindden yemenden ḥakîm getürseler fâʾide eylemez

s-44

44

bir ṣûreti leh sefîrinde serʽasker olan vezîr muṣṭafa pâşâya yazılmışdır

s-45

45

başḳa bir pârça kâġıda taḥrîr idip içine ḳoymuşdur olduġu bu resm ile merkûzdur

s-46

46

s̱ebât-ı salṭanat ve beḳâ-yı memleket dört şeyʾiñ vücûduna menûṭ ve merbûṭdur

s-47

47

eger dilerseñ bir kimseyi tesḫîr idesin evvel kendi adın ve anası adın ḥisâb idesin

s-48

48

yine olmaz ise üçüncü defʿa on bir gice daḫı eyleye elbette musaḫḫar olur

s-49

49

benim devletli sulṭânım ḥużûr-ı saʿâdete firistâde ḳılına

s-50

50

bu sözde şübhe yoḳdur cümlesi aḳvâl-i ṣâdıḳdır

s-51

51

altına zer dirler

s-52

52

zîrâ bu ṭarîḳ-i muʿammâda bir kelimeniñ âḫirine gelen ḥarfe ayaġı diyü ẕikr olunur

s-53

53

andan ṣoñra ortaya bâde geldi yemege içmege başladılar

s-54

54

dost oldur ki ṭoġru söyleye egri yürümeye

s-55

55

ḳaç dostuñ vardır

s-56

56

bundan aʿlâ şeyʾ yoḳdur

s-57

57

ṭaʿâmı hażm itdirir

s-58

58

o cihetle edebiyatsız millet, dilsiz insân ḳabîlinde olur.

s-59

59

türkçemiz bir lisândır ki, bi'l-ḳuvve şâmil olduġu muḥassenâta göre, dünyâda en birinci lisânlardan addolunmaġa şâyândır.

s-60

60

vâḳıʿa şiʿr ve inşânın bu ḥâle girmesi bu ʿaṣrın yapması degildir.

s-61

61

hele bir kere raġbet o cihete dönsün az vaḳtte ne şâʿirler, ne kâtipler yetişir ki, ʿaḳllara ḥayret verir.

s-62

62

oġlunun gördügü terbiye bu yolda olduḳtan ṣoñra ḳızınıñ terbiyesi ne ḥâlde ḳaldıġını da istiḫrâc edebilirsiniz.

s-63

63

cânân nereye ister ise gidiyoruz.

s-64

64

dişleri de elbette iki dizi incidir.

s-65

65

waldteufelin bu meşhûr valsini ne vaḳt dinlese bütün hayali inkişâf ederdi.

s-66

66

bu ġazete tebʿa-i ʿos̱mânîyenin ḥuḳûḳ-u meşrûʿa-i esâsiyesini ṭâlibdir ve bütün nâmuslu ve ḥürriyetperest ahâlîmizin tercümân-ı efkârıdır.

s-67

67

dünyada bir nefes ṣıḥḥaṭ gibi devlet bulunmadıġı müsellem bir ḥaḳîḳattir

s-68

68

bütün ṣanâyiʿ-i nefîsenin mevżûʿsu güzellik dedigimiz şeyʾin żapṭ ve tasvîridir.

s-69

69

ṣan’at-ı şiʿire pek degersiz bir intisâbım vardır.

s-70

70

altunı virüb, ḳapudını aldı.

s-71

71

ol zamân oġlan eyitdi:

s-72

72

ḫıżırın ayaġından aldıġı tobraġı anasınıñ gözlerine çekdi.

s-73

73

onlar irmiş murâdına.

s-74

74

böyle bilesiñiz.

s-75

75

evet, biraz da ʿaşḳtan, daha doġrusu yine ʿaşḳtan baḥsedelim.

s-76

76

ḥükûmât-ı müctemiʿanın arizona eyâletinde böyle bir ormanıñ vücûdundan bilmem ḫaberdâr mısınız?

s-77

77

bugün birer ṭaş kütlesinden başḳa bir şey olmayan bu aġaçlarıñ ḳısm-ı ʿazamı çam nevʿindendir.

s-78

78

ey cemâʿat-i müslimîn, bilmiş olunuz ki müslümânlıḳta ḳavmiyyet yoḳtur

s-79

79

bunuñ üzerine el birligiyle çalıştılar

s-80

80

ey ʿos̱manlı ḳardeşlerim!

s-81

81

ḳocası ḥacı efendinin tek vuruştan ibâret bir ḳapı çalışı vardı.

s-82

82

bâżı kibâr ḳonaḳlarında içerideki şeylerin dışarıya ṣızmasını istemezler.

s-83

83

dışarıda vaḥşî ve soġuḳ bir şubat gecesi vardı.

s-84

84

ḥalḳa doġru gitmenin ikinci vazîfesi de ḥalḳa medeniyyet götürmektir.

s-85

85

ʿacaba, millî lisânımız bunlardan hangisi olacaḳtır?