Universal Dependencies - Norwegian - Nynorsk

s-101

014275

Dagen etter dreg så regjeringa og 600.000 byråkratar på ferie.

s-102

014276

«Kva er dette?

s-103

014277

Det er no arbeidet byrjar», sa vi.

s-104

014278

Men borte var dei.

s-105

014279

Éi av orsakingane dei kom med, var at regjeringa hadde fått ny finansminister og ting dimed kom til å taka tid.

s-106

014280

Men vi var nøgde med den førre finansministeren, vi.

s-107

014281

Ingen av oss hadde bede dei om å byta finansminister.

s-108

014282

Ti år med arbeid

s-109

014283

Den dagen eg møter mannen, er den dagen då troikaen etter planen skulle byrja å betala ut nye 8 milliardar euro til den greske regjeringa.

s-110

014284

Det hender ikkje, mellom anna av di Elstat altså ikkje har kunna gje oppdaterte tal.

s-111

014285

- Når kjem pengane?

s-112

014286

- Det veit eg ikkje.

s-113

014287

Vi må ha ein truverdig plan på bordet.

s-114

014288

Vi kan ikkje på nytt risikera at dei får pengane, og så stoggar alt opp.

s-115

014289

Men utsetjinga er ikkje bra.

s-116

014290

Alt no har dei byrja å stogga utbetalingane til entreprenørar og andre som har gjort eller gjer arbeid for det offentlege.

s-117

014291

Det ynskjer vi ikkje, slikt noko skader berre økonomien og tilliten til regjeringa.

s-118

014292

- Kor lang tid vil det taka å få Hellas på fote?

s-119

014293

- Det mange ser ut til å gløyma, er at dette ikkje er ei klassisk gjeldskrise eller ei etterspurnadskrise, dette er ei strukturkrise.

s-120

014294

Eg plar seia at slikt tek ti år.

s-121

014295

Sverige gjekk gjennom store nedskjeringar utetter i 1990-åra.

s-122

014296

Motoren byrja fyrst å gå for fullt att for fåe år sidan.

s-123

014297

Nederland fekk ein eigen sjukdom oppkalla etter seg då gassen tok slutt, hollandsk sykje.

s-124

014298

Det tok dei minst ti år å koma seg opp frå dalsøkket.

s-125

014299

Etter betalinga for DDR måtte Tyskland gjennom eit tiår med lønsfrys og pensjonskutt, no går økonomien som berre det.

s-126

014300

IMF kom inn i Tyrkia i byrjinga av 1990-åra, og fyrst i desse dagar vert IMF-kontoret der stengt.

s-127

014301

Dette er døme på ulike økonomiar som har makta omstilling.

s-128

014302

Vi i troikaen er her for å få til det same i Hellas.

s-129

014303

- Men Hellas maktar ikkje ti år med nedgang.

s-130

014304

- Nei, men det skal dei heller ikkje ha.

s-131

014305

Ja, i byrjinga av strukturkrisa kjem nedgangen, men så, syner historia, byrjar ein svak oppgang, men høgkonjunktur får ein ikkje før det har gått nokså mange år.

s-132

014306

- Grekarane kan då gje opp lenge før det?

s-133

014307

- Ja, IMF pressa Argentina hardt.

s-134

014308

Dei gav opp og tok konkursen.

s-135

014309

Ein må skvisa, og nokon må lata seg skvisa.

s-136

014310

Men eg er ikkje her for å ettergje gjeld, eg er her for å gjera Hellas i stand til å betala heile skulda si.

s-137

014311

Det er mi oppgåve.

s-138

014312

Dei har lånt pengane, og dei har lova å betala dei attende.

s-139

014313

- Men alle i parlamentet har juksa på eigedomsskatten, alle tek imot pengar under bordet, skattestyremaktene er korrupte, lista er utruleg lang.

s-140

014314

Dette er ikkje solide betalarar.

s-141

014315

- Ja, dette er eit korrupt samfunn, og når ein lever i eit korrupt samfunn, må ein vera med på dansen.

s-142

014316

Om du ikkje gjer som dei andre gjer, vert du lurd.

s-143

014317

Sjølvsagt er eg klar over det.

s-144

014318

Trur du eg er naiv?

s-145

014319

- Nei, men du freistar å endra ein kultur.

s-146

014320

Grekarane vert ikkje tyskarar same kor mykje du prøver.

s-147

014321

- Det er her du tek feil.

s-148

014322

Eg er ikkje her for å endra kulturen.

s-149

014323

Gode økonomar er ikkje moralistar, gode økonomar talar om preferansar.

s-150

014324

Sjå deg rundt.

s-151

014325

Det er oktober, det er 26 grader ute, folk marsjerer i gatene, drikk kaffi på fortausrestaurantane og solar seg på verandaen.

s-152

014326

Folk i Noreg drikk ikkje kaffi ute om vinteren, dei fyller ikkje gatene når det er 20 kuldegrader.

s-153

014327

Folk i Hellas kan ha fantastiske liv.

s-154

014328

Eg er her for å fortelja dei at «om du vil arbeida halve dagen og vera på stranda halve dagen, så skal ikkje eg stogga deg.

s-155

014329

Men då får du ikkje same levestandarden som den som arbeider to tredjedelar av dagen, eller heile dagen.»

s-156

014330

Det er ikkje verre enn det.

s-157

014331

Snart er skatten vår

s-158

014332

Men også dei som berre arbeider halve dagen, eller for den del heile tida, må betala skatt skal ein stat fungera.

s-159

014333

Som den dåverande greske finansministeren George Papaconsantinou sa i eit intervju med The Observer i april 2010:

s-160

014334

«Om du ser på tala, vil du oppdaga at dei som oppgjev at dei tener meir enn 100.000 euro, er om lag 15.000.

s-161

014335

Eg trur ikkje det finst eitt einaste menneske her til lands som trur at dette landet berre har 15.000 menneske som tener meir enn 100.000 euro i året.»

s-162

014336

Same månaden som finansministeren gav intervjuet, kjøpte grekarar 6 prosent av alle eigedomar som gjekk for over to millionar pund i London.

s-163

014337

Truleg forsvann det meste av all likvid privat kapital ut av Hellas kort tid etter at krisa var eit faktum.

s-164

014338

Ingen ville verta skattlagd, og ingen ville taka risikoen på at drakmen kom att.

s-165

014339

Då krisa var eit faktum, sette ein gresk finansanalytikar på Wall Street seg ned og skreiv ei soge om dei tjue rikaste oligarkfamiliane i Hellas og om korleis maktapparatet i PASOK hadde fare fram sidan dei fekk makta i 1981.

s-166

014340

Denne soga sende han til ymse kundar, brevet har sidan gått sin sigersgang over verda.

s-167

014341

Analytikaren skreiv òg om all kapitalen som eksisterte, men som aldri fanst i nokon offisiell rekneskap:

s-168

014342

«Vi grekarar er ei av dei rikaste folkeferdene i verda.

s-169

014343

Berre på basis av den offisielle statistikken åleine er vi godt innanfor topp-40-lista per capita.

s-170

014344

Men då gløymer vi at det er oppgjeven inntekt.

s-171

014345

Ikkje sitér meg på denne statistikken, men eg har gode kjelder som fortel meg at det var seks grekarar som gav opp at dei tente meir enn éin million i inntekt sist nokon talde.

s-172

014346

Og 85 gav opp meir enn ein halv million.»

s-173

014347

Etter at greske styremakter fekk tilgang til sveitsiske bankkonti, fann dei ei mengd dokterar, advokatar og forretningsfolk som kvar hadde sett inn opp til femten millionar euro.

s-174

014348

Dei hadde berre gjeve opp inntekter på mellom 40.000 og 80.000 euro i året.

s-175

014349

«Det er ikkje naudsynt å seia det», skreiv finansanalytikaren, «men sjølvsagt kan Hellas betala gjelda».

s-176

014350

Deretter konkluderte han med at dei ikkje kjem til å gjera det.

s-177

014351

Mannen frå troikaen er heller ikkje optimist når det gjeld evna den greske staten har til å få inn skattane.

s-178

014352

- Men vi arbeider med det.

s-179

014353

Problemet er mellom anna at landet har hatt over tre hundre skattekontor.

s-180

014354

På dei fleste har det sete éin person.

s-181

014355

Han skal gå etter den lokale rikmannen.

s-182

014356

Kva gjer han?

s-183

014357

Prøver seg på ein fyr som har ein hær av revisorar, vener i regjeringa, i parlamentet og i media, eller tek han imot ein konvolutt fylt med nokre tusen euro?

s-184

014358

No prøver vi å få laga eit sentralkontor her i regjeringsdistriktet som skal vera uavhengig og berre arbeida mot dei store verksemdene og dei verkeleg rike.

s-185

014359

Det er ikkje noko poeng i å ha ei rad kontor med inkompetente personar rundt omkring på landsbygda.

s-186

014360

Vil du ha straum?

s-187

014361

Det nye skatteregimet stoggar ikkje med dei rike.

s-188

014362

Også vanlege folk får staten etter seg.

s-189

014363

Kvar gresk skattytar får no rekna ut eit normalkonsum per år, dette konsumet må vedkomande dokumentera.

s-190

014364

Same fredagen som eg intervjuar mannen frå troikaen, byrja skattestyremaktene med utsendinga av elektroniske skattekort.

s-191

014365

Alle butikkeigarar, restauranteigarar og seljarar av kva det skal vera, må no ha eit datagenerert nummer på kvitteringane dei gjev ut.

s-192

014366

Desse nummera skal så greske skattebetalarar tasta inn i eit sentralt register for slik å koma opp til den offisielle konsumgrensa.

s-193

014367

Om dei ikkje kjem dit, skal dei i teorien få straffeskatt.

s-194

014368

På dette viset vil styremaktene tvinga folk til å be om rett kvittering.

s-195

014369

Målet der framme er enkelt og greitt å gjera dei lokale skatteoppkrevjarane overflødige.

s-196

014370

Den same tankegangen ligg bak den nye måten å krevja inn eigedomsskatt på.

s-197

014371

Metoden er brutal.

s-198

014372

Av di parlamentarikarane òg har eigedomar, har dei vore motstandarar av å skipa eit eigedomsregister.

s-199

014373

Over heile Hellas finst det eigedomar som formelt sett berre dukkar opp i statistikken som mottakarar av elektrisitet.

s-200

014374

No har staten byrja å krevja inn eigedomsskatt på basis av forbruk av straum.