Universal Dependencies - Western_Armenian - ArmTDP

s-1

blog-003A-000006ST

- Դուք քարանձաւային դարաշրջանի մէջ կ՚ապրիք,- ըսաւ Հայաստանէն Հալէպ այցի եկած նախկին հալէպահայ մը:

- Dowk’ k’aranjawayin darašrǰani mēǰ k,aprik’,- ësaw Hayastanēn Halēp ayc’i ekaç naxkin halēpahay më.

s-2

blog-003A-000106SU

Եթէ ինքնաշարժերը հանենք քաղաքէն, բարեկամիս ըսածը ճիշդ բնութագրում մը կրնանք նկատել:

Et’ē ink’našaržerë hanenk’ k’aġak’ēn, barekamis ësaçë č̣išd bnowt’agrowm më krnank’ nkatel.

s-3

blog-003A-000206SV

Ելեկտրականութիւն օրական երկու երեք ժամ հազիւ ունինք:

Elektrakanowt’iwn òrakan erkow erek’ žam haziw ownink’.

s-4

blog-003A-000206T0

Հակառակի պէս ալ այս տարի շատ ցուրտ ձմեռ մը կը դիմագրաւենք:

Hakaṙaki pēs al ays tari šat c’owrt jmeṙ më kë dimagrawenk’.

s-5

blog-003A-000206T1

Դուրսը շատ ցուրտ է, տունէն ներս աւելի ցուրտ:

Dowrsë šat c’owrt ē, townēn ners aweli c’owrt.

s-6

blog-003A-000206T2

Ըստ համապատասխան նախարարին, այս տարի դժուար ձմեռ մը պիտի ունենանք, ամէնէն դժուար ամիսն ալ Յունուարը պիտի ըլլայ:

Ëst hamapatasxan naxararin, ays tari džowar jmeṙ më piti ownenank’, amēnēn džowar amisn al Yownowarë piti ëllay.

s-7

blog-003A-000306T3

- Տաքնալու վառելանիւթ չունի՞ք,- հարցուց նախկին հալէպահայը, եւ երբ իմացաւ որ պետութիւնը ամէն մէկ ընտանիքի տարին յիսուն լիթր համեմատաբար աժան գնով կը ծախէ, սարսափեցաւ, քանի՞ օր վառարան կրնանք վառել, քանի՞ օր կրնանք լոգնալ:

- Tak’nalow vaṙelaniwt’ čowni?k’,- harc’owc’ naxkin halēpahayë, ew erb imac’aw or petowt’iwnë amēn mēk ëntanik’i tarin yisown lit’r hamematabar ažan gnov kë çaxē, sarsap’ec’aw, k’ani? òr vaṙaran krnank’ vaṙel, k’ani? òr krnank’ lognal.

s-8

blog-003A-000406T4

Խեղճը ուրտեղէ՞ն գիտնար, որ շատեր այդ յիսուն լիթրն ալ քառապատիկ գնով կը ծախեն, որպէսզի կարենան քանի մը օր սնունդ հայթայթել, խեղճը ուրտեղէ՞ն գիտնար, որ տաք ջուրով լոգնալը երանելի երազ մը դարձած է...

Xeġč̣ë owrteġē?n gitnar, or šater ayd yisown lit’rn al k’aṙapatik gnov kë çaxen, orpēszi karenan k’ani më òr snownd hayt’ayt’el, xeġč̣ë owrteġē?n gitnar, or tak’ ǰowrov lognalë eraneli eraz më darjaç ē...

s-9

blog-003A-000406T5

Հայաստանէն եկած բարեկամիս տասը անգամ բացատրեցի, որ հացը, փիւթակազը, պէնզինը, շաքարը նուազագոյն քանակով պետութիւնը ընտանեկան յատուկ քարթերով կու տայ, պակասը եռապատիկ, վեցապատիկ, եւ նոյնիսկ տասնապատիկ գներով պէտք է ձեռք անցընել:

Hayastanēn ekaç barekamis tasë angam bac’atrec’i, or hac’ë, p’iwt’akazë, pēnzinë, šak’arë nowazagoyn k’anakov petowt’iwnë ëntanekan yatowk k’art’erov kow tay, pakasë eṙapatik, vec’apatik, ew noynisk tasnapatik gnerov pētk’ ē jeṙk’ anc’ënel.

s-10

blog-003A-000506T6

- Դուք հերոս էք,- եզրակացուց նախկին հալէպցին:

- Dowk’ heros ēk’,- ezrakac’owc’ naxkin halēpc’in.

s-11

blog-003A-000506T7

Արաբական առած մը կ՚ըսէ.

Arabakan aṙaç më k,ësē.

s-12

blog-003A-000506T9

Այս նախադասութեան իմաստը այն է, որ «Եթէ ստիպուած ես հերոսութիւն ընել, հերոս չես»:

Ays naxadasowt’ean imastë ayn ē, or «Et’ē stipowaç es herosowt’iwn ënel, heros čes».

s-13

blog-003A-000606TA

Մենք Հալէպ մնացածներս հերոս չենք, մենք չենք ընտրած այս տառապանքը, սիրայօժար չենք գներ սուղ ուտելիքը, վառելանիւթը. ակամայ կը դիմանանք այս դժուարութիւններուն, ուրեմն հերոսներ չենք:

Menk’ Halēp mnac’açners heros čenk’, menk’ čenk’ ëntraç ays taṙapank’ë, sirayòžar čenk’ gner sowġ owtelik’ë, vaṙelaniwt’ë. akamay kë dimanank’ ays džowarowt’iwnnerown, owremn herosner čenk’.

s-14

blog-003A-000606TB

Ասկէ գէշ օրեր ալ տեսանք այս տագնապի ընթացքին, ամէն վայրկեան մահուան վտանգի առջեւ էինք, ջուրը հորերէն դոյլերով կը տանէինք տուն, ամիսներով ելեկտրականութեան նշոյլ իսկ չկար, մոմերու լոյսին տակ կը կարդայինք, նոյնիսկ կը «տաքնայինք» մոմերով:

Askē gēš òrer al tesank’ ays tagnapi ënt’ac’k’in, amēn vayrkean mahowan vtangi aṙǰew ēink’, ǰowrë horerēn doylerov kë tanēink’ town, amisnerov elektrakanowt’ean nšoyl isk čkar, momerow loysin tak kë kardayink’, noynisk kë «tak’nayink’» momerov.

s-15

blog-003A-000606TC

Կամաց-կամաց վարժուեցանք այս վիճակին:

Kamac’-kamac’ varžowec’ank’ ays vič̣akin.

s-16

blog-003A-000606TD

10-12 տարեկան մանուկներուն համար կեանքը միշտ այսպիսին եղած է:

10-12 tarekan manowknerown hamar keank’ë mišt ayspisin eġaç ē.

s-17

blog-003A-000706TE

Չէ՛, հերոսներ չենք, մեծ սիրով կը հեռանայինք այս... այս ինչէ՞ն:

Čē՛, herosner čenk’, meç sirov kë heṙanayink’ ays... ays inčē?n.

s-18

blog-003A-000706TF

Չեմ ուզեր գէշ ածական տալ Հալէպին, այն Հալէպին զոր սիրած են բոլոր հայերը, այն Հալէպին, որ մերը դարձուցած ենք, «Հայկական Հալէպ» հասկացողութիւնը ստեղծած ենք...

Čem owzer gēš açakan tal Halēpin, ayn Halēpin zor siraç en bolor hayerë, ayn Halēpin, or merë darjowc’aç enk’, «Haykakan Halēp» haskac’oġowt’iwnë steġçaç enk’...

s-19

blog-003A-000706TG

Հիմա երբ գէշ վիճակի մէջ է, ատելի՞ պիտի դառնայ:

Hima erb gēš vič̣aki mēǰ ē, ateli? piti daṙnay.

s-20

blog-003A-000706TH

Ո՛չ, հազար անգամ՝ ո՛չ:

O՛č, hazar angam, o՛č.

s-21

blog-003A-000806TI

Հալէպը մեզի համար սիրելի եղած է տակաւին Ցեղասպանութենէն շատ տարիներ առաջ:

Halēpë mezi hamar sireli eġaç ē takawin C’eġaspanowt’enēn šat tariner aṙaǰ.

s-22

blog-003A-000806TJ

Նոյնիսկ «Կռունկ» երգի կարգ մը բնօրինակներու մէջ այս սիրելի քաղաքը նշուած է որպէս պանդխտավայր:

Noynisk «Kṙownk» ergi karg më bnòrinaknerow mēǰ ays sireli k’aġak’ë nšowaç ē orpēs pandxtavayr.

s-23

blog-003A-000806TK

Սասունցիներն ու արաբկիրցիները դարեր ի վեր հոս աշխատանք գտած են:

Sasownc’inern ow arabkirc’inerë darer i ver hos ašxatank’ gtaç en.

s-24

blog-003A-000806TL

Երուսաղեմ ուխտի գացող հայերը դարեր շարունակ Հալէպի «Հոգետուն»ին մէջ իջեւանած են հանգստանալու:

Erowsaġem owxti gac’oġ hayerë darer šarownak Halēpi «Hogetown»in mēǰ iǰewanaç en hangstanalow.

s-25

blog-003A-000806TM

Ջուղայեցի հայ վաճառական խոճաներու համար Հալէպը շահաստան քաղաք եղած է:

J̌owġayec’i hay vač̣aṙakan xoč̣anerow hamar Halēpë šahastan k’aġak’ eġaç ē.

s-26

blog-003A-000806TN

Կիլիկեցի հայերուն համար այս քաղաքը առուծախի շուկայ եղած է:

Kilikec’i hayerown hamar ays k’aġak’ë aṙowçaxi šowkay eġaç ē.

s-27

blog-003A-000806TO

Ս. Աստուածածին եւ Քառասուն Մանկանց եկեղեցիներուն կից դպրատունը 15րդ դարէն գոյութիւն ունեցած է, հոն գրուած կամ ընդօրինակուած ձեռագիրներէն մաս մը մինչեւ այսօր պահպանուած է:

S. Astowaçaçin ew K’aṙasown Mankanc’ ekeġec’inerown kic’ dpratownë 15rd darēn goyowt’iwn ownec’aç ē, hon growaç kam ëndòrinakowaç jeṙagirnerēn mas më minčew aysòr pahpanowaç ē.

s-28

blog-003A-000806TP

Իր գոյութեան ընթացքին Հալէպահայութիւնը ունեցած է զգալի գաղթեր, առաջինը 1946-1947 թուականներու ներգաղթի պատճառաւ էր, որ ունէր իր մխիթարական կողմը՝ գացողները Հայաստան կ՚երթային, երկրորդը Եգիպտոս-Սուրիա միանալուն եւ անոր յաջորդող զինուորական պարտադիր ծառայութեան պատճառաւ էր:

Ir goyowt’ean ënt’ac’k’in Halēpahayowt’iwnë ownec’aç ē zgali gaġt’er, aṙaǰinë 1946-1947 t’owakannerow nergaġt’i patč̣aṙaw ēr, or ownēr ir mxit’arakan koġmë, gac’oġnerë Hayastan k,ert’ayin, erkrordë Egiptos-Sowria mianalown ew anor yaǰordoġ zinoworakan partadir çaṙayowt’ean patč̣aṙaw ēr.

s-29

blog-003A-000806TQ

Այս գաղթը իր մեծ ազդեցութիւնը չունեցաւ, որովհետեւ դանդաղ ընթացք ունեցաւ:

Ays gaġt’ë ir meç azdec’owt’iwnë čownec’aw, orovhetew dandaġ ënt’ac’k’ ownec’aw.

s-30

blog-003A-000806TR

Ամէնէն զգալի գաղթը այս տագնապի տարիներունն էր, որ շատ արագ կատարուեցաւ եւ հեռացողները մեծ մասամբ հեռու երկիրներ գացին:

Amēnēn zgali gaġt’ë ays tagnapi tarinerownn ēr, or šat arag katarowec’aw ew heṙac’oġnerë meç masamb heṙow erkirner gac’in.

s-31

blog-003A-000806TS

Այս գաղթին յատկանիշներէն է նաեւ այն, որ ընտանիքները բաժան-բաժան եղան. եթէ նախորդներուն ընտանիքները միասնաբար կը գաղթէին, ապա այս անգամ շատերուն տարիքոտ հայրերն ու մայրերը մնացին Հալէպի մէջ:

Ays gaġt’in yatkanišnerēn ē naew ayn, or ëntanik’nerë bažan-bažan eġan. et’ē naxordnerown ëntanik’nerë miasnabar kë gaġt’ēin, apa ays angam šaterown tarik’ot hayrern ow mayrerë mnac’in Halēpi mēǰ.

s-32

blog-003A-000806TT

Այս ալ պատճառ մըն է, որ ամէն օր գրեթէ մահ կայ, մինչ ծնունդներու թիւը տարին տասնեակներով միայն կը հաշուենք...

Ays al patč̣aṙ mën ē, or amēn òr gret’ē mah kay, minč çnowndnerow t’iwë tarin tasneaknerov miayn kë hašowenk’...

s-33

blog-003A-000906TU

Երիտասարդները, մանաւանդ տղաքը կը շարունակեն գաղթել:

Eritasardnerë, manawand tġak’ë kë šarownaken gaġt’el.

s-34

blog-003A-000906TV

Գաղթողները միմիայն հայ երիտասարդները չեն, այլ Սուրիոյ բաղկացուցիչ ամբողջ խճանկարի երիտասարդները:

Gaġt’oġnerë mimiayn hay eritasardnerë čen, ayl Sowrioy baġkac’owc’ič amboġǰ xč̣ankari eritasardnerë.

s-35

blog-003A-000906U0

Անոնք հոս ապագայ չեն տեսներ, անորոշութիւնն է տիրականը:

Anonk’ hos apagay čen tesner, anorošowt’iwnn ē tirakanë.

s-36

blog-003A-000906U1

Պատերազմը վերջացած է եւ չէ վերջացած, պետութեան իշխանութենէն դուրս հսկայական տարածքներ կան, պետութիւնը աղքատ է, նաւթն ու բերրի հողերը իր տիրապետութենէն դուրս կը գտնուին, Հալէպի մէջ կեդրոնացած երկրի թեթեւ ճարտարաուեստը կործանած է:

Paterazmë verǰac’aç ē ew čē verǰac’aç, petowt’ean išxanowt’enēn dowrs hskayakan taraçk’ner kan, petowt’iwnë aġk’at ē, nawt’n ow berri hoġerë ir tirapetowt’enēn dowrs kë gtnowin, Halēpi mēǰ kedronac’aç erkri t’et’ew č̣artaraowestë korçanaç ē.

s-37

blog-003A-000906U2

Պետութիւնը անճար է եւ ամէն օր յաւելեալ տուրքեր կը գանձէ ժողովուրդէն:

Petowt’iwnë anč̣ar ē ew amēn òr yaweleal towrk’er kë ganjē žoġovowrdēn.

s-38

blog-003A-000A06U3

Մեր եկամուտին համեմատ մեր ծախսածը անհամեմատ մեծ է:

Mer ekamowtin hamemat mer çaxsaçë anhamemat meç ē.

s-39

blog-003A-000A06U4

Ամէն օր, ամէն ինչ կը սուղնայ:

Amēn òr, amēn inč kë sowġnay.

s-40

blog-003A-000A06U5

Երիտասարդները անորոշ վիճակի մը մէջ են բայց չեն ընկճուած, անոնք կը գիտակցին, որ լաւ պէտք է սորվին, կը գիտակցին, որ միւսերէն լաւ պէտք է ըլլան, որպէսզի տեղ ունենան այս երկրին մէջ:

Eritasardnerë anoroš vič̣aki më mēǰ en bayc’ čen ënkč̣owaç, anonk’ kë gitakc’in, or law pētk’ ē sorvin, kë gitakc’in, or miwserēn law pētk’ ē ëllan, orpēszi teġ ownenan ays erkrin mēǰ.

s-41

blog-003A-000A06U6

Ցաւոք համալսարաններու մէջ ուսումը լաւ վիճակի մէջ չէ եւ մեր տղաքն ու աղջիկները կը ստիպուին մասնաւոր դասընթացքներու հետեւիլ. հոս կարեւոր դեր կը վերապահուի մեր միութիւններուն, շատ կարեւոր է, որ մեր միութիւնները անհրաժեշտ դասընթացքներ կազմակերպեն մեր երիտասարդներուն համար, ինչո՞ւ չէ՛, ձրիաբար:

C’awok’ hamalsarannerow mēǰ owsowmë law vič̣aki mēǰ čē ew mer tġak’n ow aġǰiknerë kë stipowin masnawor dasënt’ac’k’nerow hetewil. hos karewor der kë verapahowi mer miowt’iwnnerown, šat karewor ē, or mer miowt’iwnnerë anhražešt dasënt’ac’k’ner kazmakerpen mer eritasardnerown hamar, inčo?w čē՛, jriabar.

s-42

blog-003A-000A06U7

Մեր տղոցմէ շատեր դեռ սորվիլ չեն գիտեր, ի՞նչ պէտք է սորվին չեն գիտեր, անոնց սորվիլ պէտք է սորվեցնել, եւ այս գործը անպայման պէտք է վստահիլ իրենց երիտասարդ ընկերներուն:

Mer tġoc’mē šater deṙ sorvil čen giter, i?nč pētk’ ē sorvin čen giter, anonc’ sorvil pētk’ ē sorvec’nel, ew ays gorçë anpayman pētk’ ē vstahil irenc’ eritasard ënkernerown.

s-43

blog-003A-000A06U8

Ա՜խ, այս մեծերը ե՞րբ պիտի դադրին միայն խօսքով վստահիլ երիտասարդներուն...

A!x, ays meçerë e?rb piti dadrin miayn xòsk’ov vstahil eritasardnerown...

s-44

blog-003A-000A06U9

Եթէ կ՚ուզենք գաղութը պահել, եթէ կ՚ուզենք, որ մեր երիտասարդները հոս մնան, նպատակակէտ պէտք է ունենանք՝ օգնել, որ անոնք մասնագիտութիւններու տիրանան, զարգացած մասնագէտներ դառնան...։

Et’ē k,owzenk’ gaġowt’ë pahel, et’ē k,owzenk’, or mer eritasardnerë hos mnan, npatakakēt pētk’ ē ownenank’, ògnel, or anonk’ masnagitowt’iwnnerow tiranan, zargac’aç masnagētner daṙnan....

s-45

blog-003A-000A06UA

Եթէ կ՚ուզէք, որ Հալէպահայ գաղութը իրապէս վերականգնի, հերի՛ք է, մարդոց հետ մուրացկանի պէս վարուիք, հերի՛ք է, գոյատեւելու բաւարար սնունդ կամ հագուստ-կապուստ տաք:

Et’ē k,owzēk’, or Halēpahay gaġowt’ë irapēs verakangni, heri՛k’ ē, mardoc’ het mowrac’kani pēs varowik’, heri՛k’ ē, goyatewelow bawarar snownd kam hagowst-kapowst tak’.

s-46

blog-003A-000A06UB

Այս աշխատասէր մարդոց մարդավայել գործ հայթայթեցէք, արժանավայել վարձատրութեամբ:

Ays ašxatasēr mardoc’ mardavayel gorç hayt’ayt’ec’ēk’, aržanavayel varjatrowt’eamb.

s-47

blog-003A-000A06UC

Արդէն կան այդպիսի փորձեր ընող քիչ թուով կազմակերպութիւններ:

Ardēn kan aydpisi p’orjer ënoġ k’ič t’owov kazmakerpowt’iwnner.

s-48

blog-003A-000A06UD

Բոլորին կէտ նպատակը ա՛յս պէտք է ըլլայ, բոլորին՝ միասին:

Bolorin kēt npatakë a՛ys pētk’ ē ëllay, bolorin, miasin.

s-49

blog-003A-000A06UE

Իրաւունք չունինք մեր նեղ շրջանակները առաջնային նկատելու չափ շռայլ ըլլալ:

Irawownk’ čownink’ mer neġ šrǰanaknerë aṙaǰnayin nkatelow čap’ šṙayl ëllal.

s-50

blog-003A-000A06UF

Չի՛ բաւեր միասնական ենք ըսել, պէտք է իրապէս միասնական կերպով գործենք:

Či՛ bawer miasnakan enk’ ësel, pētk’ ē irapēs miasnakan kerpov gorçenk’.

s-51

blog-003A-000A06UG

Ասիկա նախապայման պէտք է ըլլայ:

Asika naxapayman pētk’ ē ëllay.

s-52

blog-003A-000A06UH

Մեծ Եղեռնէն ետք, մեր այդ օրերու ղեկավարները միասնականութեան շնորհիւ յաղթահարեցին բոլոր դժուարութիւնները, այդ օրերուն մեր պատանի որբերուն արհեստներ սորվեցնելով ինքնաբաւ երիտասարդներ դարձուցին զանոնք:

Meç Eġeṙnēn etk’, mer ayd òrerow ġekavarnerë miasnakanowt’ean šnorhiw yaġt’aharec’in bolor džowarowt’iwnnerë, ayd òrerown mer patani orberown arhestner sorvec’nelov ink’nabaw eritasardner darjowc’in zanonk’.

s-53

blog-003A-000B06UI

Այս օրերը այդ օրերէն գէ՞շ են...

Ays òrerë ayd òrerēn gē?š en...

s-54

blog-003A-000B06UJ

Այսօրուան մեր երիտասարդները գիտակից են, տէր են իրենց պատկանելիութեան, պարզապէս կ՚ակնկալեն որ մեծերը իրենց ուղեցոյց դառնան՝ իրենց օրինակելի վարքով:

Aysòrowan mer eritasardnerë gitakic’ en, tēr en irenc’ patkaneliowt’ean, parzapēs k,aknkalen or meçerë irenc’ owġec’oyc’ daṙnan, irenc’ òrinakeli vark’ov.

s-55

blog-003A-000C06UK

Մաղթանքներէն առաջ այսքան:

Maġt’ank’nerēn aṙaǰ aysk’an.

s-56

blog-003A-000C06UL

Հիմա, ամէն մարդ իր ամանորի բարեմաղթանքները թող ըսէ:

Hima, amēn mard ir amanori baremaġt’ank’nerë t’oġ ësē.

s-57

wiki-002O-000105QG

Նոպէլեան Մրցանակ (շուէտ.՝ Nobelpriset)՝ Շուէտական բարձրակարգ մրցանակ, որ հիմնուած է 1895-ին, Ալֆրետ Նոպէլի կողմէ։

Nopēlean Mrc’anak (šowēt., Nobelpriset), Šowētakan barjrakarg mrc’anak, or himnowaç ē 1895-in, Alfret Nopēli koġmē.

s-58

wiki-002O-000205QH

Ալֆրետ այս մրցանակը կը ստեղծէ, քաջալերելու գիտական յայտնագործութիւններն ու գիւտերը, ինչպէս նաեւ զարգացնելու ժողովուրդի մը ստեղծագործութիւններն ու ներդրումները։

Alfret ays mrc’anakë kë steġçē, k’aǰalerelow gitakan yaytnagorçowt’iwnnern ow giwterë, inčpēs naew zargac’nelow žoġovowrdi më steġçagorçowt’iwnnern ow nerdrowmnerë.

s-59

wiki-002O-000305QI

Մրցանակին պարգեւը կը կազմէ 1,3 միլիոն տոլար ու կը սահմանափակուի հետեւեալ մարզերուն մէջ՝ Գրականութիւն, Բնագիտութիւն, Քիմիագիտութիւն, Բժշկութիւն, Խաղաղարարութիւն:

Mrc’anakin pargewë kë kazmē 1,3 milion tolar ow kë sahmanap’akowi heteweal marzerown mēǰ, Grakanowt’iwn, Bnagitowt’iwn, K’imiagitowt’iwn, Bžškowt’iwn, Xaġaġararowt’iwn.

s-60

wiki-002O-000305QJ

1969-էն սկսեալ, Շուէտական դրամատան միջնորդութեամբ եւ հովանաւորութեամբ, մրցանակին մարզերուն կ՚աւելնայ նաեւ տնտեսագիտութեան մարզը:

1969-ēn skseal, Šowētakan dramatan miǰnordowt’eamb ew hovanaworowt’eamb, mrc’anakin marzerown k,awelnay naew tntesagitowt’ean marzë.

s-61

wiki-002O-000405QL

Ալֆրետ Նոպէլ ծնած է 21 Հոկտեմբեր 1833-ին, Շուէտի Սթոքհոլմ քաղաքին մէջ։

Alfret Nopēl çnaç ē 21 Hoktember 1833-in, Šowēti St’ok’holm k’aġak’in mēǰ.

s-62

wiki-002O-000405QM

Ան համալսարանական ուսումը կատարելագործելէ ետք կը դառնայ նշանաւոր ճարտարագէտ, քիմիագէտ եւ գիտնական։

An hamalsaranakan owsowmë katarelagorçelē etk’ kë daṙnay nšanawor č̣artaragēt, k’imiagēt ew gitnakan.

s-63

wiki-002O-000405QN

1894-ին կը ստեղծէ Ուժանակը (տինամիթ), որ ընթացքին մը ետք կը սկսի վաճառուիլ ու գործածուիլ պատերազմներու ընթացքին։

1894-in kë steġçē OWžanakë (tinamit’), or ënt’ac’k’in më etk’ kë sksi vač̣aṙowil ow gorçaçowil paterazmnerow ënt’ac’k’in.

s-64

wiki-002O-000505QO

Ալֆրետ Նոպէլ, Նոպէլեան մրցանակը կը ստեղծէ 27 Նոյեմբեր 1895-ին եւ այդ կազմակերպութիւնը գործի կը լծուի իր մահէն ետք՝ Յունուար 1897-ին։

Alfret Nopēl, Nopēlean mrc’anakë kë steġçē 27 Noyember 1895-in ew ayd kazmakerpowt’iwnë gorçi kë lçowi ir mahēn etk’, Yownowar 1897-in.

s-65

wiki-002O-000505QP

Ան իր ամբողջ ունեցուածքը յատկացուցած էր՝ մրցանակ մը հիմնելու, որ պիտի վարձատրէր իրենց մարզին մէջ կարեւոր աշխատանք կատարած անձերը կամ կազմակերպութիւնները:

An ir amboġǰ ownec’owaçk’ë yatkac’owc’aç ēr, mrc’anak më himnelow, or piti varjatrēr irenc’ marzin mēǰ karewor ašxatank’ kataraç anjerë kam kazmakerpowt’iwnnerë.

s-66

wiki-002O-000605QQ

Ալֆրետ Նոպէլ մահացած է 10 Դեկտեմբեր 1896-ին Իտալիոյ Սան Ռեմօ քաղաքին մէջ, ուղեղային կաթուածի պատճառով:

Alfret Nopēl mahac’aç ē 10 Dektember 1896-in Italioy San Ṙemò k’aġak’in mēǰ, owġeġayin kat’owaçi patč̣aṙov.

s-67

wiki-002O-000705QR

Պատմութիւն

Patmowt’iwn

s-68

wiki-002O-000805QS

1888-ին Ալֆրետ Նոպէլ զարմանքով կը կարդայ իր մահուան դամբանականը, որ տպագրուած էր ֆրանսական թերթի մը մէջ «Մահ վաճառողը մահացած է» խորագիրով։

1888-in Alfret Nopēl zarmank’ov kë karday ir mahowan dambanakanë, or tpagrowaç ēr fransakan t’ert’i më mēǰ «Mah vač̣aṙoġë mahac’aç ē» xoragirov.

s-69

wiki-002O-000805QT

Ռուսիոյ մէջ մահացած էր անոր եղբայրը՝ Լութֆիկը, եւ լրագրողները սխալմամբ յայտարարած էին Ալֆրետ Նոպէլին մահուան լուրը։

Ṙowsioy mēǰ mahac’aç ēr anor eġbayrë, Lowt’fikë, ew lragroġnerë sxalmamb yaytararaç ēin Alfret Nopēlin mahowan lowrë.

s-70

wiki-002O-000805QU

Յօդուածը վատ ազդեցութիւն կը ձգէ Նոպէլի վրայ եւ զինք կը ստիպէ մտածելու այն մասին, թէ մարդիկ ինչպէս պիտի յիշեն զինք իր մահէն ետք։

Yòdowaçë vat azdec’owt’iwn kë jgē Nopēli vray ew zink’ kë stipē mtaçelow ayn masin, t’ē mardik inčpēs piti yišen zink’ ir mahēn etk’.

s-71

wiki-002O-000805QV

Այդ պատճառով ալ ան կը փոխէ իր կտակը։

Ayd patč̣aṙov al an kë p’oxē ir ktakë.

s-72

wiki-002O-000905R0

Իր կեանքին ընթացքին Նոպէլ գրած է քանի մը կտակ։

Ir keank’in ënt’ac’k’in Nopēl graç ē k’ani më ktak.

s-73

wiki-002O-000905R1

Վերջինը ան կազմած է մահէն մէկ տարի առաջ եւ ստորագրած Փարիզի Շուէտ-Նորվեկիան ակումբին մէջ, 27 Նոյեմբեր 1895-ին։

Verǰinë an kazmaç ē mahēn mēk tari aṙaǰ ew storagraç P’arizi Šowēt-Norvekian akowmbin mēǰ, 27 Noyember 1895-in.

s-74

wiki-002O-000905R2

Ի զարմանս շատերու՝ Նոպէլ իր վերջին կտակին մէջ պատուիրած է, որ իր հարստութիւնը օգտագործուի ստեղծելու մրցանակներու շարք մը՝ անոնց համար, որոնք «մեծագոյն օգուտ կու տան մարդկութեան» բնագիտութեան, քիմիագիտութեան, բժշկութեան, գրականութեան եւ խաղաղութեան բնագաւառներուն մէջ։

I zarmans šaterow, Nopēl ir verǰin ktakin mēǰ patowiraç ē, or ir harstowt’iwnë ògtagorçowi steġçelow mrc’anaknerow šark’ më, anonc’ hamar, oronk’ «meçagoyn ògowt kow tan mardkowt’ean» bnagitowt’ean, k’imiagitowt’ean, bžškowt’ean, grakanowt’ean ew xaġaġowt’ean bnagawaṙnerown mēǰ.

s-75

wiki-002O-000A05R3

Ըստ պաշտօնական աղբիւրներու՝ Ալֆրետ Նոպէլ իր հարստութեան 94%-ը կտակած է Նոպէլեան հիմնադրամին, որ ներկայիս կը կազմէ Նոպէլեան մրցանակին տնտեսական հիմքը։

Ëst paštònakan aġbiwrnerow, Alfret Nopēl ir harstowt’ean 94%-ë ktakaç ē Nopēlean himnadramin, or nerkayis kë kazmē Nopēlean mrc’anakin tntesakan himk’ë.

s-76

wiki-002O-000B05R4

Մրցանակաբաշխութեան վայր եւ դատակազմ

Mrc’anakabašxowt’ean vayr ew datakazm

s-77

wiki-002O-000C05R5

Նոպէլեան հիմնադրամը ստեղծուած է իբրեւ յատուկ կազմակերպութիւն՝ 29 Յունիս 1900-ին։

Nopēlean himnadramë steġçowaç ē ibrew yatowk kazmakerpowt’iwn, 29 Yownis 1900-in.

s-78

wiki-002O-000C05R6

Անոր հիմնական նպատակն է վերահսկել Նոպէլի ձգած հարստութեան ու Նոպէլեան մրցանակներու յանձնման գործընթացներուն։

Anor himnakan npatakn ē verahskel Nopēli jgaç harstowt’ean ow Nopēlean mrc’anaknerow yanjnman gorçënt’ac’nerown.

s-79

wiki-002O-000C05R7

Հիմնադրամին պարտականութիւնն է նաեւ մրցանակը ներկայացնել միջազգային հանրութեան ու անոնց հետ կապուած ոչ պաշտօնական տնօրինումները կատարել։

Himnadramin partakanowt’iwnn ē naew mrc’anakë nerkayac’nel miǰazgayin hanrowt’ean ow anonc’ het kapowaç oč paštònakan tnòrinowmnerë katarel.

s-80

wiki-002O-000C05R8

Հիմնադրամը չի մասնակցիր մրցանակակիրներու ընտրութեան։

Himnadramë či masnakc’ir mrc’anakakirnerow ëntrowt’ean.

s-81

wiki-002O-000D05R9

Մրցանակներու յանձնումին արարողութիւնը տեղի կ՚ունենայ Սթոքհոլմի մէջ, ամէն տարի 10 Դեկտեմբերին՝ Ալֆրետ Նոպէլի մահուան թուականին:

Mrc’anaknerow yanjnowmin araroġowt’iwnë teġi k,ownenay St’ok’holmi mēǰ, amēn tari 10 Dektemberin, Alfret Nopēli mahowan t’owakanin.

s-82

wiki-002O-000E05RA

Մասնագէտներու դատակազմ մը կը հաւաքուի որոշելու համար իւրաքանչիւր մարզի մրցանակաւորները:

Masnagētnerow datakazm më kë hawak’owi orošelow hamar iwrak’ančiwr marzi mrc’anakawornerë.

s-83

wiki-002O-000E05RB

Դատակազմին բոլոր անդամները շուէտացիներ կ՚ըլլան:

Datakazmin bolor andamnerë šowētac’iner k,ëllan.

s-84

wiki-002O-000E05RC

Թեկնածուները կու գան աշխարհի չորս կողմերէն:

T’eknaçownerë kow gan ašxarhi čors koġmerēn.

s-85

wiki-002O-000F05RD

Մասնակցելու համար պէտք է, որ մէկը թեկնածուին անունը առաջարկէ:

Masnakc’elow hamar pētk’ ē, or mēkë t’eknaçowin anownë aṙaǰarkē.

s-86

wiki-002O-000G05RE

Բացի Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակէն՝ Նոպէլեան մրցանակները կը յանձնուին Շուէտի մայրաքաղաք Սթոքհոլմի մէջ կայացող մրցանակաբաշխութեան ամէնամեայ արարողութեան ընթացքին, որ տեղի կ՚ունենայ 10 Դեկտեմբերին՝ Նոպէլի մահուան օրը։

Bac’i Xaġaġowt’ean Nopēlean mrc’anakēn, Nopēlean mrc’anaknerë kë yanjnowin Šowēti mayrak’aġak’ St’ok’holmi mēǰ kayac’oġ mrc’anakabašxowt’ean amēnameay araroġowt’ean ënt’ac’k’in, or teġi k,ownenay 10 Dektemberin, Nopēli mahowan òrë.

s-87

wiki-002O-000G05RF

Դափնեկիրին դասախօսութիւնը սովորաբար կը կայանայ մրցանակին յանձնումէն քանի մը օր առաջ։

Dap’nekirin dasaxòsowt’iwnë sovorabar kë kayanay mrc’anakin yanjnowmēn k’ani më òr aṙaǰ.

s-88

wiki-002O-000G05RG

Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակին դափնեկիրն ու անոր դասախօսութիւնը կը ներկայացուին Նորվեկիոյ մայրաքաղաք Օսլոյի մէջ կայացող ամէնամեայ միջոցառման ընթացքին, որ սովորաբար կը կայանայ 10 Դեկտեմբերին։

Xaġaġowt’ean Nopēlean mrc’anakin dap’nekirn ow anor dasaxòsowt’iwnë kë nerkayac’owin Norvekioy mayrak’aġak’ Òsloyi mēǰ kayac’oġ amēnameay miǰoc’aṙman ënt’ac’k’in, or sovorabar kë kayanay 10 Dektemberin.

s-89

wiki-002O-000G05RH

Մրցանակներու յանձնման արարողութիւններն ու անոնց հետ կապուած հանդիսաւոր ճաշկերոյթները միջազգային մեծ միջոցառումներ կը համարուին։

Mrc’anaknerow yanjnman araroġowt’iwnnern ow anonc’ het kapowaç handisawor č̣aškeroyt’nerë miǰazgayin meç miǰoc’aṙowmner kë hamarowin.

s-90

wiki-002O-000G05RI

Շուէտի մէջ մրցանակներու յանձնման արարողութիւնները կը կայանան Սթոքհոլմի համերգասրահին մէջ, իսկ ճաշկերոյթները՝ Սթոքհոլմի քաղաքապետարանին մէջ։

Šowēti mēǰ mrc’anaknerow yanjnman araroġowt’iwnnerë kë kayanan St’ok’holmi hamergasrahin mēǰ, isk č̣aškeroyt’nerë, St’ok’holmi k’aġak’apetaranin mēǰ.

s-91

wiki-002O-000G05RJ

Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակը յանձնուած է Նորվեկիոյ Նոպէլեան հիմնարկին մէջ (1905-1946), Օսլոյի համալսարանի դահլիճին մէջ (1947-1989), ապա Օսլոյի քաղաքապետարանին մէջ (1990-էն մինչեւ օրս)։

Xaġaġowt’ean Nopēlean mrc’anakë yanjnowaç ē Norvekioy Nopēlean himnarkin mēǰ (1905-1946), Òsloyi hamalsarani dahlič̣in mēǰ (1947-1989), apa Òsloyi k’aġak’apetaranin mēǰ (1990-ēn minčew òrs).

s-92

wiki-002O-000H05RK

Սթոքհոլմի մէջ Նոպէլեան մրցանակներու յանձնման արարողութեան գլխաւոր իրադարձութիւնը Շուէտի թագաւորին ձեռքէն մրցանակներու ստացումն է։

St’ok’holmi mēǰ Nopēlean mrc’anaknerow yanjnman araroġowt’ean glxawor iradarjowt’iwnë Šowēti t’agaworin jeṙk’ēn mrc’anaknerow stac’owmn ē.

s-93

wiki-002O-000H05RL

Օսլոյի մէջ Նորվեկիոյ Նոպէլեան յանձնաժողովին նախագահը Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակը դափնեկիրին կը յանձնէ՝ Նորվեկիոյ թագաւորին ներկայութեամբ։

Òsloyi mēǰ Norvekioy Nopēlean yanjnažoġovin naxagahë Xaġaġowt’ean Nopēlean mrc’anakë dap’nekirin kë yanjnē, Norvekioy t’agaworin nerkayowt’eamb.

s-94

wiki-002O-000H05RM

Նախապէս Օսքար Բ. թագաւորը համաձայն չի գտնուիր մրցանակը նաեւ օտարերկրացիներուն շնորհելու։

Naxapēs Òsk’ar B. t’agaworë hamajayn či gtnowir mrc’anakë naew òtarerkrac’inerown šnorhelow.

s-95

wiki-002O-000H05RN

Կ՚ըսուի, թէ ան իր կարծիքը կը փոխէ, երբ իր ուշադրութեան կը յանձնեն այն հանգամանքը, որ մրցանակները դրական անդրադարձ կ՚ունենան Շուէտի միջազգային հեղինակութեան վրայ։

K,ësowi, t’ē an ir karçik’ë kë p’oxē, erb ir owšadrowt’ean kë yanjnen ayn hangamank’ë, or mrc’anaknerë drakan andradarj k,ownenan Šowēti miǰazgayin heġinakowt’ean vray.

s-96

wiki-002O-000I05RO

Մրցանակակիր դառնալու ժամանակամիջոց

Mrc’anakakir daṙnalow žamanakamiǰoc’

s-97

wiki-002O-000J05RP

Մրցանակը շնորհելու ժամանակամիջոցը կը տարբերի ըստ ստորոգումներու։

Mrc’anakë šnorhelow žamanakamiǰoc’ë kë tarberi ëst storogowmnerow.

s-98

wiki-002O-000K05RQ

- Գրականութեան մրցանակը սովորաբար կը շնորհուի աշխատանքներու շարքի մը եւ ոչ թէ մէկ ստեղծագործութեան համար։

- Grakanowt’ean mrc’anakë sovorabar kë šnorhowi ašxatank’nerow šark’i më ew oč t’ē mēk steġçagorçowt’ean hamar.

s-99

wiki-002O-000L05RR

- Խաղաղութեան մրցանակը նոյնպէս կրնայ շնորհուիլ ամբողջ կեանքին ընթացքին կատարած աշխատանքին համար։

- Xaġaġowt’ean mrc’anakë noynpēs krnay šnorhowil amboġǰ keank’in ënt’ac’k’in kataraç ašxatank’in hamar.

s-100

wiki-002O-000L05RS

Այնուամենայնիւ մրցանակները կրնան շնորհուիլ նաեւ վերջերս կատարուած առանձին իրադարձութիւններու համար։

Aynowamenayniw mrc’anaknerë krnan šnorhowil naew verǰers katarowaç aṙanjin iradarjowt’iwnnerow hamar.