| s-1
| non autem a seipso: quia sic idem esset agens et patiens; esset que aliquod agens quod non suam sed alterius similitudinem induceret patienti, et sic non omne agens sibi simile ageret. |
| s-2
| nec ab alio: |
| s-3
| esset enim aliquod agens prius eo. |
| s-4
| ergo impossibile est quod in ipso sit aliqua species intelligibilis praeter ipsius essentiam. |
| s-5
| praeterea. |
| s-6
| intelligere dei est eius esse, ut ostensum est. |
| s-7
| si igitur intelligeret per aliquam speciem quae non sit sua essentia, esset per aliquod aliud a sua essentia. |
| s-8
| quod est impossibile. |
| s-9
| non igitur intelligit per aliquam speciem quae non sit sua essentia. |
| s-10
| quod deus intelligit perfecte seipsum. |
| s-11
| ex hoc autem ulterius patet quod ipse seipsum perfecte intelligit. |
| s-12
| cum enim per speciem intelligibilem intellectus in rem intellectam feratur, ex duobus perfectio intellectualis operationis dependet. |
| s-13
| unum est ut species intelligibilis perfecte rei intellectae conformetur. |
| s-14
| aliud est ut perfecte intellectui coniungatur: |
| s-15
| quod quidem tanto fit amplius quanto intellectus in intelligendo maiorem efficaciam habet. |
| s-16
| ipsa autem diuina essentia quae est species intelligibilis qua intellectus diuinus intelligit, est ipsi deo penitus idem; est que intellectui idem omnino. |
| s-17
| seipsum igitur deus perfectissime cognoscit. |
| s-18
| adhuc. |
| s-19
| res materialis intelligibilis efficitur per hoc quod a materia et materialibus conditionibus separatur. |
| s-20
| quod ergo est per sui naturam ab omni materia et materialibus conditionibus separatum, hoc est intelligibile secundum suam naturam. |
| s-21
| sed omne intelligibile intelligitur secundum quod est unum actu cum intelligente. |
| s-22
| ipse autem deus intelligens est, ut probatum est. |
| s-23
| igitur, cum sit immaterialis omnino, et sibi ipsi maxime sit unum, maxime seipsum intelligit. |
| s-24
| item. |
| s-25
| ex hoc aliquid actu intelligitur quod intellectus in actu et intellectum in actu unum sunt. |
| s-26
| diuinus autem intellectus est semper intellectus in actu: |
| s-27
| nihil enim est in potentia et imperfectum in deo. |
| s-28
| essentia autem dei secundum seipsam perfecte intelligibilis est, ut ex dictis patet. |
| s-29
| cum igitur intellectus diuinus et essentia diuina sint unum, ex dictis, manifestum est quod deus perfecte seipsum intelligat: |
| s-30
| deus enim est et suus intellectus et sua essentia. |
| s-31
| adhuc. |
| s-32
| omne quod est in aliquo per modum intelligibilem, intelligitur ab eo. |
| s-33
| essentia autem diuina est in deo per modum intelligibilem: |
| s-34
| nam esse naturale dei et esse intelligibile unum et idem est, cum esse suum sit suum intelligere. |
| s-35
| deus igitur intelligit essentiam suam. |
| s-36
| ergo seipsum: cum ipse sit sua essentia. |
| s-37
| amplius. |
| s-38
| actus intellectus, sicut et aliarum animae potentiarum, secundum obiecta distinguuntur. |
| s-39
| tanto igitur erit perfectior intellectus operatio quanto erit perfectius intelligibile. |
| s-40
| sed perfectissimum intelligibile est essentia diuina: cum sit perfectissimus actus et prima ueritas. |
| s-41
| operatio autem intellectus diuini est etiam nobilissima: cum sit ipsum esse diuinum, ut ostensum est. |
| s-42
| deus igitur seipsum intelligit. |
| s-43
| adhuc. |
| s-44
| rerum omnium perfectiones in deo maxime inueniuntur. |
| s-45
| inter alias autem perfectiones in rebus creatis inuentas maxima est intelligere deum: cum natura intellectualis aliis praemineat, cuius perfectio est intelligere; |
| s-46
| nobilissimum autem intelligibile deus est. |
| s-47
| deus igitur maxime seipsum intelligit. |
| s-48
| hoc autem auctoritate diuina confirmatur. |
| s-49
| ait namque apostolus, i cor. 2-10, quod spiritus dei scrutatur etiam profunda dei. |
| s-50
| quod deus primo et per se solum seipsum cognoscit. |
| s-51
| ex praemissis autem apparet quod deus primo et per se solum seipsum cognoscit. |
| s-52
| illa enim solum res est primo et per se ab intellectu cognita cuius specie intelligit: |
| s-53
| operatio enim formae quae est operationis principium proportionatur. |
| s-54
| sed id quod deus intelligit nihil est aliud quam sua essentia, ut probatum est. |
| s-55
| igitur intellectum ab ipso primo et per se nihil est aliud quam ipsemet. |
| s-56
| adhuc. |
| s-57
| impossibile est simul multa primo et per se intelligere: |
| s-58
| una enim operatio non potest simul multis terminari. |
| s-59
| deus autem seipsum quandoque intelligit, ut probatum est. |
| s-60
| si igitur intelligat aliquid aliud quasi primo et per se intellectum, oportet quod intellectus eius mutetur de consideratione sui in considerationem illius. |
| s-61
| illud autem est eo ignobilius. |
| s-62
| sic igitur intellectus diuinus mutatur in peius. |
| s-63
| quod est impossibile. |
| s-64
| amplius. |
| s-65
| operationes intellectus distinguuntur penes obiecta. |
| s-66
| si igitur deus intelligit se et aliud a se quasi principale obiectum, habebit plures operationes intellectuales. |
| s-67
| ergo uel sua essentia erit in plura diuisa: uel aliquam operationem intellectualem habebit quae non est sua substantia. |
| s-68
| quorum utrumque impossibile esse monstratum est. |
| s-69
| restat igitur nihil a deo esse cognitum quasi primo et per se intellectum, nisi suam essentiam. |
| s-70
| item. |
| s-71
| intellectus, secundum quod est differens a suo intellecto, est in potentia respectu illius. |
| s-72
| si igitur aliquid aliud sit intellectum a deo primo et per se, sequetur quod ipse sit in potentia respectu alicuius alterius. |
| s-73
| quod est impossibile, ut ex dictis patet. |
| s-74
| praeterea. |
| s-75
| intellectum est perfectio intelligentis: |
| s-76
| secundum enim hoc intellectus perfectus est quod actu intelligit; |
| s-77
| quod quidem est per hoc quod est unum cum eo quod intelligitur. |
| s-78
| si igitur aliquid aliud a deo sit primo intellectum ab ipso, erit aliquid aliud perfectio ipsius, et eo nobilius. |
| s-79
| quod est impossibile. |
| s-80
| amplius. |
| s-81
| ex multis intellectis intelligentis scientia integratur. |
| s-82
| si igitur sunt multa scita a deo quasi principaliter cognita et per se, sequitur quod scientia dei sit ex multis composita. |
| s-83
| et sic uel erit diuina essentia composita: uel scientia erit accidens deo. |
| s-84
| quorum utrumque impossibile esse ex dictis manifestum est. |
| s-85
| relinquitur igitur quod id quod est primo et per se intellectum a deo, nihil est aliud quam sua substantia. |
| s-86
| adhuc. |
| s-87
| operatio intellectualis speciem et nobilitatem habet secundum id quod est per se et primo intellectum: cum hoc sit eius obiectum. |
| s-88
| si igitur deus aliud a se intelligeret quasi per se et primo intellectum, eius operatio intellectualis speciem et nobilitatem haberet secundum id quod est aliud ab ipso. |
| s-89
| hoc autem est impossibile: cum sua operatio sit eius essentia, ut ostensum est. |
| s-90
| sic igitur impossibile est quod intellectum a deo primo et per se sit aliud ab ipso. |
| s-91
| quod deus cognoscit alia a se. |
| s-92
| ex hoc autem quod seipsum cognoscit primo et per se, quod alia a se in seipso cognoscat ponere oportet. |
| s-93
| effectus enim cognitio sufficienter habetur per cognitionem suae causae: |
| s-94
| unde et scire dicimur unumquodque cum causam cognoscimus. |
| s-95
| ipse autem deus est per suam essentiam causa essendi aliis. |
| s-96
| cum igitur suam essentiam plenissime cognoscat, oportet ponere quod etiam alia cognoscat. |
| s-97
| adhuc. |
| s-98
| omnis effectus in sua causa aliqualiter praeexistit similitudo: cum omne agens agat sibi simile. |
| s-99
| omne autem quod est in aliquo, est in eo per modum eius in quo est. |
| s-100
| si igitur deus aliquarum rerum est causa, cum ipse sit secundum suam naturam intellectualis, similitudo causati sui in eo erit intelligibiliter. |