| s-1
| Լրատվականներն ու ֆեյսբուքյան գերությունը |
| s-2
| Հայաստանյան մեդիա դաշտը մուտք է գործում 2022 թվական բավականին խառնված տեղեկատվական մթնոլորտում։ |
| s-3
| Տվյալ դեպքում խոսքը ոչ թե իրադարձային խառնաշփոթն է, այլ հարթակների տեսանկյունները։ |
| s-4
| Մի կողմից՝ 2021-ի երկրորդ կեսին հայաստանյան լրատվական կայքերի մեծամասնությունն արձանագրել է այցելությունների անկում։ |
| s-5
| Դժվար է հստակ գնահատել, թե ինչով է սա պայմանավորված։ |
| s-6
| Երևի կան մի շարք հանգամանքներ։ |
| s-7
| Կա հանրության ընդհանուր հոգնածություն լուրերի հանդեպ։ |
| s-8
| Կա չբարձրաձայնվող, բայց կարծես թե նկատելի ֆինանսավորման անկում՝ լուրջ լրատվականնների։ |
| s-9
| Ամեն դեպքում, դիտվում է 10-40% լսարանի անկում լրատվականների մեծամասնության մոտ։ |
| s-10
| Մյուս կողմից՝ բարդացել է աշխատանքը առ այսօր Հայաստանի դեպքում հիմնական սոցիալական ցանցի՝ Ֆեյսբուքի հետ։ |
| s-11
| Եթե տարիներ շարունակ Ֆեյսբուքը նվազեցրել է լրատվականների դիտողականությունը՝ ելնելով ալգորիթմի փոփոխություններից, ապա այսօր կոնկրետ հայաստանյան հարթակների համար գոյություն ունեն բարդ խնդիրներ։ |
| s-12
| Այսպես, մի շարք լրատվականների էջերն արգելափակվել են այն պատճառով, որ Ֆեյսբուքը բացահայտ գրաքննության է ենթարկում բովանդակությունը։ |
| s-13
| Օրինակ, Մոնթեի նկար կամ նույնիսկ Մոնթեի անվան կամայական օգտագործումը բերում է էջերի և հաշիվների արգելափակմանը։ |
| s-14
| Անհասկանալի է, թե ինչու է Ֆեյսբուքի ադմինիստրացիան հիմա սկսել նման գրաքննության ենթարկել հայկական հաշիվները (և նշենք, որ առաջին դեպքերը արձանագրվեցին դեռ 2020-ին, սակայն 2021-ի երկրորդ կեսից արգելափակումները դարձան զանգվածային)։ |
| s-15
| Կարելի է ենթադրել, որ ադրբեջանական բազմաթիվ բողոքներն ու լոբբինգն է հանգեցրել նման հետևանքների։ |
| s-16
| Իսկ կարող է պարզապես ֆեյսբուքի մոդերատորներից մեկը ադրբեջանական բողոքներից հետո դիմել է Վիքիպեդիային, որտեղ հստակ կապ կա Մոնթեի ու ԱՍԱԼԱ-ի միջև, իսկ ԱՍԱԼԱ-ն ներկայացված է որպես ահաբեկչական կազմակերպություն։ |
| s-17
| Ինչն էլ դարձել է մոդերատորների մոտեցման հիմք։ |
| s-18
| Իսկ Ֆեյսբուքում, ինչպես հայտնի է, երբ սկսում են մի բանի համար արգելափակել, անում են դա անմիտ, ավտոմատացված, լիակատար ուրագի պես։ |
| s-19
| Մոդերատորները և պարզապես ռոբոտները ամենուր փնտրում են Մոնթեի նկարներն ու դրանք արգելափակում, էջերին, հաշիվներին ու խմբերին նկատողություններ անում և ժամանակավոր փակում։ |
| s-20
| Իսկ կրկնվելու դեպքում՝ հաշիվները հաճախ պարզապես ոչնչացվում են։ |
| s-21
| Ռոբոտները գտնում են Մոնթեի նկարները նույնիսկ հին, տարիներ առաջ արված գրառումներում։ |
| s-22
| Իսկ հիմա պատկերացրեք, թե քանի հայաստանյան հաշիվ կա Ֆեյսբուքում, որտեղ չկա գոնե մի քանի Մոնթեի նկար։ |
| s-23
| Եվ պատկերացրեք աղետի մասշտաբները։ |
| s-24
| Ընդ որում, այս պահին հասկանալի էլ չէ, թե ինչպես Ֆեյսբուքում նստած ջոջերին բացատրել, որ իրենք սխալ են։ |
| s-25
| Ու նույնիսկ, եթե հաջողվի սխալը ուղղել, վաղը, մյուս օրը մի մոդերատոր մի նոր բան կկարդա Վիքիպեդիայում, ու կսկսեն մեկ այլ անիմաստ պատրվակով արգելափակել էջերը։ |
| s-26
| Եվ կրկին ու կրկին գալիս ենք այն մտքին, որ հարկավոր է մտածել աղբյուրների բազմազանության մասին, չի կարելի հույս դնել միայն ու միայն Ֆեյսբուքի վրա։ |
| s-27
| Առավել ևս, որ տվյալ հարթակի մոդերացիան գնալով ավելի ու ավելի է վատանում։ |
| s-28
| Այս պարբերությունից սկսած փորձենք մատնանշել այն հարթակները, որոնք արդեն նոր տարում հույսեր են ներշնչում այս բազմազանացման հարցում։ |
| s-29
| Առաջինը, ինչ մենք իմանում ենք Clowdflare-ի տվյալներից, այն է, որ Հայաստանում, ինչպես նաև աշխարհում, TikTok-ը դարձել է ամենաայցելվող դոմեյնը։ |
| s-30
| Cloudflare Radar տվյալները Հայաստանում մեկ ամսվա ընթացքում |
| s-31
| Հիմա չքննարկենք, թե որքանով լավ կամ վատ լուր է սա բովանդակության որակի տեսանկյունից։ |
| s-32
| Փաստ է, որ տվյալ փաստի հետ պետք է հաշվի նստել։ |
| s-33
| Եվ միայն բողոքները չեն օգնի լրատվականներին։ |
| s-34
| Աշխարհում մեծ լրատվականները չեն զլանում օգտագործել այս հարթակը։ |
| s-35
| Մյուս հետաքրքիր հանգամանքն այն է, որ Տելեգրամը Հայաստանում վերջապես անցավ ոչ միայն Վայբերին, այլ նույնիսկ Ֆեյսբուքի մեսենջերին և Վոթզափին ու դարձավ ամենակիրառվող մեսենջերը։ |
| s-36
| Ինչը նաև այն դարձնում է լավ հարթակ լրատվականների համար՝ հաշվի առնելով, որ նմանատիպ ալիքների ազդեցությունը Հայաստանում շարունակում է աճել։ |
| s-37
| Տելեգրամ ալիքներ Հայաստանում ունեն բավականին շատ լրատվականներ։ |
| s-38
| Սակայն, մեծ մասը օգտագործում են դրանք մոտավորապես նույն կերպ, ինչպես Թվիթերը։ |
| s-39
| Այսինքն՝ սխալ։ |
| s-40
| Տելեգրամն էլ, Թվիթերն էլ, որը նույնպես վատ հարթակ չէ, օգտագործվում են Հայաստանում հիմնականում որպես հղումների ամբարներ։ |
| s-41
| Բայց այդ կերպ այս հարթակներում աշխատել չի կարելի, քանի որ նման դեպքերում լսարանը դադարում է հղումներին կտացնել։ |
| s-42
| Հարկավոր է աշխատել լսարանի հետ, ընկալել հարթակների լեզուն, ոճը, մոտեցումները և լսարանի ուզածը։ |
| s-43
| Ամեն դեպքում հարկավոր է հաշվի նստել այն հանգամանքի հետ, որ լսարանն այսօր ցրվում է տարբեր հարթակներով։ |
| s-44
| Նույն Ֆեյսբուքի լսարանը Հայաստանում սկսել է արդեն նվազել՝ մոտ երկու տարի անփոփոխ մնալուց հետո։ |