Universal Dependencies - Norwegian - Nynorsk

s-201

014375

Denne skatten vert lagd på kraftrekninga.

s-202

014376

Betaler du straumen, betaler du eigedomsskatt.

s-203

014377

Betaler du ikkje straum, betaler du heller ikkje eigedomsskatt, men då står eigedomen din att utan elektrisitet.

s-204

014378

Det nye systemet byrja i september i år.

s-205

014379

I statsbudsjettet for 2012 reknar regjeringa med at inntektene frå eigedomsskatt skal gå opp med utrulege 235 prosent.

s-206

014380

Mykje meir pengar

s-207

014381

Problemet er berre at Hellas treng så utruleg mykje meir pengar skal skuta bera.

s-208

014382

Ja, om alt går etter planen, og det gjer det neppe, seier representanten for troikaen rett ut, får altså Hellas eit såkalla primæroverskot.

s-209

014383

Men gjelda kjem i 2012 likevel til å stiga til minst 391 milliardar euro, som vil utgjera 181,8 prosent av BNP.

s-210

014384

Og vona om auka skatteinntekter er kan henda berre ei von.

s-211

014385

For i dei åtte fyrste månadene av 2011 gjekk skatteinntektene ned med 5,6 prosent samanlikna med 2010 og utgiftene opp med 8,1 prosent.

s-212

014386

Utgiftsauken kan delvis forklårast med betre rekneskapsrutinar, men den manglande skatteinngangen må i all hovudsak seiast å vera ein systemfeil.

s-213

014387

Regjeringa maktar ikkje det ho lovar på dette feltet, og dessutan går skatteinnkrevjarane endå saktare enn vanleg i protest mot lønskutt, som troikaen er fullt ut klar over.

s-214

014388

- Svært mykje av gresk kapital er dessutan no ute av landet og dimed svært vanskeleg å krevja inn, og i takt med nedskjeringane går økonomien ned og dimed skatteinntektene.

s-215

014389

Betre skatteinnkrevjing løyser ikkje dette.

s-216

014390

- Nei, i det minste ikkje på kort sikt.

s-217

014391

Dessutan har altså Hellas lova å få opp skatteinngangen lenge utan å lukkast.

s-218

014392

Då står vi att med éin ting: nedskjeringar, det er ikkje til å koma utanom.

s-219

014393

Til no har regjeringa unngått direkte oppseiingar, men no kjem dei til å koma, seier den anonyme.

s-220

014394

- Trur du at troikaen kjem til å lukkast, får de landet i balanse att?

s-221

014395

- Som offisiell representant må eg svara ja, som privatperson som har budd her vel eitt år, tja...

s-222

014396

Så bed eit av dei fremste terrormåla i Hellas dei væpna vaktene om å fylgja meg til heisen.

s-223

014397

Brenn all gjeld

s-224

014398

Kva gjer du med ein ballong som er åt å gå tom for luft?

s-225

014399

Blæs han opp att for å få ungen til å slutta å hyla, eller gjev du blaffen og seier at du ikkje gidd å blåsa igjen og igjen og igjen?

s-226

014400

Savas Robolis er professor i økonomi ved Panteion-universitetet i Athen.

s-227

014401

Før krisa fekk han utbetalt 3200 euro i månaden frå universitetet, no er han komen ned i 2000 euro.

s-228

014402

Truleg skal han vidare ned.

s-229

014403

Robolis har rett nok ei anna lønt stilling òg, han er forskingsleiar ved INE/GSEE-ADEDY, forskingsinstituttet til ein stor del av dei greske fagforeiningane.

s-230

014404

Robolis vil at omverda skal halda fram med å blåsa, og at dei skal blåsa mykje hardare.

s-231

014405

- Den greske gjelda bør skrivast ned til 60 prosent av BNP, og Den europeiske sentralbanken må gå inn med store stimuleringspakkar til Sør-Europa, særleg bør dette gå til å få ein kunnskapsbasert økonom på fote.

s-232

014406

Men fyrst og fremst må vi få hjula i gang att så raskt råd er.

s-233

014407

Så ringjer professoren sekretæren for å få inn statistikken på bordet.

s-234

014408

Den er ikkje frå Elstat, men hans eigen.

s-235

014409

Tala Robolis presenterer, er som henta frå Sataniske vers.

s-236

014410

Frå 2009 til 2011 gjekk den private etterspurnaden ned med 16,4 prosent, BNP med 10,2 prosent, produktiviteten med 3,3 prosent, løningane med 11,4 prosent og investeringane med 38,2 prosent.

s-237

014411

Arbeidsløysa kom på si side opp til 15,2 prosent, det høgste sidan 1950.

s-238

014412

Og verre skal det verta.

s-239

014413

- Det er galenskap å øydeleggja ein økonomi på denne måten.

s-240

014414

- Men du vil altså at ESB skal kjøpa gjelda, brenna henne og så gje dykk nytrykte pengar?

s-241

014415

- Ja, seier han heilt roleg.

s-242

014416

- Og det trur du Tyskland går med på?

s-243

014417

- Alternativet er mykje verre.

s-244

014418

15.000 av våre best utdana og mest intelligente har drege frå Hellas i år.

s-245

014419

Stadig fleire vert arbeidslause og har ingen verdi for økonomien.

s-246

014420

Di dårlegare økonomien går, di lægre skatteinntekter får vi, og dimed må vi gjennomføra nye nedskjeringar.

s-247

014421

Hellas vert fattigare og fattigare og stadig mindre produktivt og får endå mindre pengar å betala utlendingane med.

s-248

014422

Dette er enkel økonomi.

s-249

014423

Ja, dei rike må byrja å betala skatt, og ja, gresk og søreuropeisk økonomi må gjerast kunnskapsintensiv, men det hjelper ikkje å skvisa vanlege folk.

s-250

014424

Det hjelper ikkje å skubba endå fleire utfor kanten.

s-251

014425

- Då får de vel berre gå ut av euroen og gjennomføra dei tiltaka de meiner er naudsynte sjølve?

s-252

014426

- Det ynskjer ikkje vi i arbeidarrørsla.

s-253

014427

Truleg ville gresk BNP gå ned med 60 prosent om det skjer.

s-254

014428

Det ville vera katastrofalt.

s-255

014429

Tyskland og Nord-Europa må innsjå at store delar av gjelda er tapt.

s-256

014430

Vi treng massivt med hjelp, økonomisk og strukturelt.

s-257

014431

Tyrkarane har skulda

s-258

014432

Robolis slår meg som naiv, men samstundes er han ein ærleg mann.

s-259

014433

Han har ingen problem med å sjå problema Hellas står andsynes.

s-260

014434

Den manglande viljen til å betala skatt, seier han, er det mellom anna historiske grunnar til.

s-261

014435

Då grekarane var ein del av det ottomanske riket, vart dei kristne pålagde å betala mykje høgre skatt enn muslimane.

s-262

014436

I tillegg måtte kvart femte gutebarn gjevast til janitsjarane som tvangskonverterte barnet til islam.

s-263

014437

Ingen gav frå seg pengar eller born friviljug.

s-264

014438

Og kom representantar for makta på døra, vart dei betalte under bordet.

s-265

014439

- Eit slikt system bygde ikkje ein stat.

s-266

014440

Vi veit kva vi er her i Hellas.

s-267

014441

Vi er korkje ein del av Orienten eller av Vesten.

s-268

014442

Vi er noko anna.

s-269

014443

Vi er Hellas.

s-270

014444

Robolis vil altså at dei rike og dei store verksemdene skal betala meir skatt, noko anna kan ein ikkje venta frå ein marxistisk orientert, franskutdana fagforeiningsøkonom.

s-271

014445

Han har derimot inga tru på at det er mogeleg å skvisa meir skatt ut av vanlege folk.

s-272

014446

- Produktiviteten er altfor låg.

s-273

014447

I Hellas har vi om lag fire millionar arbeidstakarar og éin million verksemder.

s-274

014448

98 prosent av desse verksemdene har éin til ti tilsette.

s-275

014449

Dei betaler i praksis ikkje skatt.

s-276

014450

Om dei må betala skatt, er dei ikkje lenger lønsame.

s-277

014451

Sjå deg rundt, her er kioskar og små forretningar overalt, desse har ikkje ein forretningsplan, ingen strategi for vekst.

s-278

014452

Dei kan ikkje betala arbeidsgjevaravgift eller trygdeavgift.

s-279

014453

Då er dei konkurs.

s-280

014454

Slik er det ikkje i Noreg, vil eg tru.

s-281

014455

- Nei, dei fire store matvarekjedene kontroller 99 prosent av varehandelen.

s-282

014456

- Nettopp.

s-283

014457

I eit slik system er folk effektive, og verksemdene krev inn skatt på vegner av styremaktene.

s-284

014458

Vi er ikkje der.

s-285

014459

Staten må fyrst omfordela og satsa på utdaning, forsking og infrastruktur.

s-286

014460

Så kan vanlege folk òg få skatteevne.

s-287

014461

Privatiser alt

s-288

014462

Dette er så langt som eg kom i Hellas.

s-289

014463

Grekarane vil at andre skal betala, omverda og troikaen vil at grekarane skal betala.

s-290

014464

Og ingen veit kvar pengane skal koma frå.

s-291

014465

Det mest radikale framlegget har som vanleg den unge Harvard-utdana ordføraren vi møtte i førre nummer, Kostas Bakoyannis.

s-292

014466

- Staten må så langt råd er, privatiserast.

s-293

014467

Vi bør innføra flat og lik skatt på alle inntekter og samla inn så mykje informasjon som mogeleg via automatiske datasystem.

s-294

014468

Så overlèt vi til internasjonale revisjonsselskap å driva inn skattane.

s-295

014469

Dei kan få provisjon på skatteinntektene.

s-296

014470

Du har vore her ei veke.

s-297

014471

Du har alt fått med deg det alle grekarar veit:

s-298

014472

Staten fungerer ikkje.

s-299

014473

Då eg forlét mannen frå troikaen, gjekk eg framom ei rekkje politimenn som stod på paradevakt utanfor bygningen.

s-300

014474

Den greske politiuniforma kosta 4000 euro før krisa, om lag det same som det ein god skreddar i London tek for å sy ein dress.