Universal Dependencies - Western Armenian - ArmTDP

s-1

news-0016-000102PD

Յետադարձ ակնարկ ապագայի ընդառաջ

Yetadarj aknark apagayi ëndaṙaǰ

s-2

news-0016-000202PE

Ինչպէս իւրաքանչիւր համայնք, պոլսահայ գաղութն ալ ունի իր յատուկ դիմագիծը։

Inčpēs iwrak’ančiwr hamaynk’, polsahay gaġowt’n al owni ir yatowk dimagiçë.

s-3

news-0016-000202PF

Դարերու ընթացքին ձեւաւորուած այդ դիմագծի ակներեւ յատկութիւնն է ճնշուածութիւնը։

Darerow ënt’ac’k’in jewaworowaç ayd dimagçi aknerew yatkowt’iwnn ē č̣nšowaçowt’iwnë.

s-4

news-0016-000202PG

Որքան ալ իբրեւ տեղացի ժողովուրդ ժառանգորդը ըլլայ հսկայ անցեալի մը, նոյնն է, Պոլիսը Հայաստան չէ եւ հայը հոն ապաստանած օտարացի մըն է պարզապէս։

Ork’an al ibrew teġac’i žoġovowrd žaṙangordë ëllay hskay anc’eali më, noynn ē, Polisë Hayastan čē ew hayë hon apastanaç òtarac’i mën ē parzapēs.

s-5

news-0016-000202PH

Այդպէս էր ինքնընկալումը թէ Բիւզանդական եւ թէ Օսմանեան Կայսրութիւններու օրով։

Aydpēs ēr ink’nënkalowmë t’ē Biwzandakan ew t’ē Òsmanean Kaysrowt’iwnnerow òrov.

s-6

news-0016-000202PI

Ընկալում մը՝ որ տեւեց նաեւ Հանրապետութեան շրջանին։

Ënkalowm më, or tewec’ naew Hanrapetowt’ean šrǰanin.

s-7

news-0016-000302PJ

Սակայն կար նաեւ մի այլ իրողութիւն։

Sakayn kar naew mi ayl iroġowt’iwn.

s-8

news-0016-000302PK

Պոլիսը նաեւ արեւմտահայոց մշակութային մայրաքաղաքն էր։

Polisë naew arewmtahayoc’ mšakowt’ayin mayrak’aġak’n ēr.

s-9

news-0016-000302PL

Հոն ծաղկած էր ազգային գիտակցութեան տանող ուսումնական զօրաշարժը, գրական զարթօնքը, քաղաքական գաղափարախօսութիւնը եւ մամուլը։

Hon çaġkaç ēr azgayin gitakc’owt’ean tanoġ owsowmnakan zòrašaržë, grakan zart’ònk’ë, k’aġak’akan gaġap’araxòsowt’iwnë ew mamowlë.

s-10

news-0016-000302PM

Այս հողերու վրայ հայոց կողմէ ստեղծուեցաւ առաջին սահմանադրութիւնը, որ օրինակ հանդիսացաւ նաեւ բովանդակ երկրի համար։

Ays hoġerow vray hayoc’ koġmē steġçowec’aw aṙaǰin sahmanadrowt’iwnë, or òrinak handisac’aw naew bovandak erkri hamar.

s-11

news-0016-000302PN

Հիմնադրութիւնը որքան հեռաւոր ափերու վրայ կայանայ, հայոց քաղաքական կուսակցութիւնները այս քաղաքի թաղերուն մէջ հասան կատարելագործման։

Himnadrowt’iwnë ork’an heṙawor ap’erow vray kayanay, hayoc’ k’aġak’akan kowsakc’owt’iwnnerë ays k’aġak’i t’aġerown mēǰ hasan katarelagorçman.

s-12

news-0016-000302PO

Օսմանեան դրամատան դէպքն ալ, 20 կախաղաններն ալ այստեղ գրանցուեցան պատմութեան էջերուն։

Òsmanean dramatan dēpk’n al, 20 kaxaġannern al aysteġ granc’owec’an patmowt’ean ēǰerown.

s-13

news-0016-000402PP

Իրողութիւն է նաեւ թէ վերեւ նշուած ընկերաքաղաքական այդ զարթօնքը, բացի ազգապետի, այսինքն պատրիարքի ժողովուրդի ձայներով ընտրուիլը, չէ տուած աւելի արդիաշունչ վարչակարգի մը գործելու առիթը։

Iroġowt’iwn ē naew t’ē verew nšowaç ënkerak’aġak’akan ayd zart’ònk’ë, bac’i azgapeti, aysink’n patriark’i žoġovowrdi jaynerov ëntrowilë, čē towaç aweli ardiašownč varčakargi më gorçelow aṙit’ë.

s-14

news-0016-000402PQ

Երկիրը թագաւորութենէ դէպի հանրապետութեան կարեւոր անցում մը արձանագրած էր, բայց հայուն իրավիճակը մնացած էր անփոփոխ։

Erkirë t’agaworowt’enē dēpi hanrapetowt’ean karewor anc’owm më arjanagraç ēr, bayc’ hayown iravič̣akë mnac’aç ēr anp’op’ox.

s-15

news-0016-000402PR

Եւ մանաւանդ այս նոր դրութեան մէջ վերացած էին պատրիարքներու օրինական գերիշխանութիւնը։

EW manawand ays nor drowt’ean mēǰ verac’aç ēin patriark’nerow òrinakan gerišxanowt’iwnë.

s-16

news-0016-000502PS

Այս պայմաններու մէջ անխուսափելի էր ճարպիկ մարդկանց համայնքէ ներս զանազան եղանակներով փոքր իշխանութիւններու տիրանալը, եւ ապա գրաւած աթոռի ընձեռած առիթները շահագործելը։

Ays paymannerow mēǰ anxowsap’eli ēr č̣arpik mardkanc’ hamaynk’ē ners zanazan eġanaknerov p’ok’r išxanowt’iwnnerow tiranalë, ew apa grawaç at’oṙi ënjeṙaç aṙit’nerë šahagorçelë.

s-17

news-0016-000602PT

Մի գուցէ նման օրինակներու կարելի է հանդիպիլ ուրիշ համայնքներու պարագային ալ։

Mi gowc’ē nman òrinaknerow kareli ē handipil owriš hamaynk’nerow paragayin al.

s-18

news-0016-000602PU

Բայց խոստովանինք թէ անոնք մեծաւ մասամբ յետեղեռնեան շրջանին կազմուած գաղթօճախներ են եւ չունին պոլսահայոց պատմութենէ եկած աւանդութիւնները։

Bayc’ xostovanink’ t’ē anonk’ meçaw masamb yeteġeṙnean šrǰanin kazmowaç gaġt’òč̣axner en ew čownin polsahayoc’ patmowt’enē ekaç awandowt’iwnnerë.

s-19

news-0016-000702PV

Իսկ պոլսահայութիւնը դասալիք եղաւ առհասարակ իր զբաղեցուցած աթոռի պահանջած գիտակցութենէ զուրկ պատրիարքներու ձեռամբ։

Isk polsahayowt’iwnë dasalik’ eġaw aṙhasarak ir zbaġec’owc’aç at’oṙi pahanǰaç gitakc’owt’enē zowrk patriark’nerow jeṙamb.

s-20

news-0016-000702Q0

Բարեյիշատակ Շնորհք Պատրիարքի վախճանումէն ցայսօր չունեցանք համայնքը իր տարբեր հակումներով հանդերձ միասնութեան մէջ պահելու կարող առաջնորդներ։

Bareyišatak Šnorhk’ Patriark’i vaxč̣anowmēn c’aysòr čownec’ank’ hamaynk’ë ir tarber hakowmnerov handerj miasnowt’ean mēǰ pahelow karoġ aṙaǰnordner.

s-21

news-0016-000802Q1

Գարեգին Գազանճեան Պատրիարք գահակալութեան առաջին օրէն յայտարարեց թէ պիտի հնազանդի զինք զգուշացնող ոստիկանութեան թելադրանքին եւ երեկոյեան ժամը հինգէն ետք դուրս պիտի չելլէ Պատրիարքարանէն։

Garegin Gazanč̣ean Patriark’ gahakalowt’ean aṙaǰin òrēn yaytararec’ t’ē piti hnazandi zink’ zgowšac’noġ ostikanowt’ean t’eladrank’in ew erekoyean žamë hingēn etk’ dowrs piti čellē Patriark’aranēn.

s-22

news-0016-000802Q2

Ան այդ խոստումը դրժեց միայն հարուստներու սեղաններուն հրաւէրներուն համար։

An ayd xostowmë držec’ miayn harowstnerow seġannerown hrawērnerown hamar.

s-23

news-0016-000802Q3

Չմասնակցեցաւ համայնքային ոեւէ մշակութային գեղարուեստական նախաձեռնութեան, միշտ յիշեցնելով ոստիկանութեան զգուշացումը։

Čmasnakc’ec’aw hamaynk’ayin oewē mšakowt’ayin geġarowestakan naxajeṙnowt’ean, mišt yišec’nelov ostikanowt’ean zgowšac’owmë.

s-24

news-0016-000902Q4

Մեծ յոյսեր կապուած էին Մեսրոպ Բ. Պատրիարքին, իր լաւ պատրաստուած մտաւորական ու խիզախ բնոյթին բերմամբ։

Meç yoyser kapowaç ēin Mesrop B. Patriark’in, ir law patrastowaç mtaworakan ow xizax bnoyt’in bermamb.

s-25

news-0016-000902Q5

Ափսոս ան ալ իր կարգին մատնուեցաւ նման սխալներու։

Ap’sos an al ir kargin matnowec’aw nman sxalnerow.

s-26

news-0016-000902Q6

Ինչպէս բազմաթիւ հոգեւոր առաջնորդներ, փորձեց նիւթական կարողութիւնը բարձր բարերարներու աջակցութիւնը ապահովել իր ծրագիրներուն համար, առանց նկատի ունենալու թէ այդպիսով պիտի հարկադրուի անոնց պահանջները գոհացնելու տխուր հետեւանքին։

Inčpēs bazmat’iw hogewor aṙaǰnordner, p’orjec’ niwt’akan karoġowt’iwnë barjr barerarnerow aǰakc’owt’iwnë apahovel ir çragirnerown hamar, aṙanc’ nkati ownenalow t’ē aydpisov piti harkadrowi anonc’ pahanǰnerë gohac’nelow txowr hetewank’in.

s-27

news-0016-000902Q7

Վերջապէս Մեսրոպ Բ. Պատրիարքն ալ ճաշակեց մահուան սպառնալիքի վախը եւ պատրիարքարանի մէջ իսկ կարիքը զգաց պետութեան տրամադրած թիկնապահին յանձնել իր անվտանգութիւնը։

Verǰapēs Mesrop B. Patriark’n al č̣ašakec’ mahowan spaṙnalik’i vaxë ew patriark’arani mēǰ isk karik’ë zgac’ petowt’ean tramadraç t’iknapahin yanjnel ir anvtangowt’iwnë.

s-28

news-0016-000902Q8

Հայ համայնքի համար խիստ վարկաբեկիչ այդ երեւոյթը շարունակեց նաեւ տարաբախտ պատրիարքի անգիտակից ննջած հիւանդասենեակէ ներս իսկ։

Hay hamaynk’i hamar xist varkabekič ayd erewoyt’ë šarownakec’ naew tarabaxt patriark’i angitakic’ nnǰaç hiwandaseneakē ners isk.

s-29

news-0016-000A02Q9

Իսկական դժբախտութիւն էր Մեսրոպ Բ. Պատրիարքի հիւանդութիւնը, որ տեւեց աւելի քան տասը տարիներ։

Iskakan džbaxtowt’iwn ēr Mesrop B. Patriark’i hiwandowt’iwnë, or tewec’ aweli k’an tasë tariner.

s-30

news-0016-000A02QA

Պատրիարքարանի այդ օրերու անձնակազմը նախընտրեց ձգձգել նոր պատրիարքի մը ընտրութիւնը, պատճառաբանելով թէ կը հաւատան հրաշքներուն եւ պիտի շարունակեն աղօթել իրենց սիրելի սրբազանի ապաքինման համար։

Patriark’arani ayd òrerow anjnakazmë naxëntrec’ jgjgel nor patriark’i më ëntrowt’iwnë, patč̣aṙabanelov t’ē kë hawatan hrašk’nerown ew piti šarownaken aġòt’el irenc’ sireli srbazani apak’inman hamar.

s-31

news-0016-000A02QB

Այս խօսքերը կ՚արտասանուէին երբ բժիշկները յստակօրէն յայտնած էին թէ հիւանդութեան պատճառած աւերը անշրջանցելի է եւ Մեսրոպ Բ. Պատրիարք այլեւս չի կրնար կատարել պատրիարքութեան խիստ դժուար ու պատասխանատու պաշտօնը։

Ays xòsk’erë k,artasanowēin erb bžišknerë ystakòrēn yaytnaç ēin t’ē hiwandowt’ean patč̣aṙaç awerë anšrǰanc’eli ē ew Mesrop B. Patriark’ aylews či krnar katarel patriark’owt’ean xist džowar ow patasxanatow paštònë.

s-32

news-0016-000B02QC

Տարիներ անց ի վերջոյ Պատրիարքարանի շրջանակները յօժարեցան ընտրութիւն կատարելու եւ Կրօնական Ժողովը Տեղապահ ընտրեց Գերմանիոյ հայոց հոգեւոր հովիւ Գարեգին Արք. Պեքճեանը։

Tariner anc’ i verǰoy Patriark’arani šrǰanaknerë yòžarec’an ëntrowt’iwn katarelow ew Krònakan Žoġovë Teġapah ëntrec’ Germanioy hayoc’ hogewor hoviw Garegin Ark’. Pek’č̣eanë.

s-33

news-0016-000B02QD

Սրբազանը ընդառաջեց իրեն ուղուած հրաւէրին եւ ժամանեց Պոլիս։

Srbazanë ëndaṙaǰec’ iren owġowaç hrawērin ew žamanec’ Polis.

s-34

news-0016-000C02QE

Պոլսոյ Հայոց Պատրիարքութեան պատմութեան ամօթալի օրերէն մէկն էր Պեքճեան Սրբազանի ժամանումը, քանի այդ օր Աթոռանիստ Մայր Եկեղեցւոյ մուտքը չուաններով կապած ու փակած էին, Տեղապահի Հրաշափառի աղօթքներով դիմաւորուիլը արգիլելու համար։

Polsoy Hayoc’ Patriark’owt’ean patmowt’ean amòt’ali òrerēn mēkn ēr Pek’č̣ean Srbazani žamanowmë, k’ani ayd òr At’oṙanist Mayr Ekeġec’woy mowtk’ë čowannerov kapaç ow p’akaç ēin, Teġapahi Hrašap’aṙi aġòt’k’nerov dimaworowilë argilelow hamar.

s-35

news-0016-000D02QF

Առաջին յանդիպման խայտառակութիւնը շարունակուեցաւ հոգեւորական, աշխարհական ու նաեւ պետական բազմաթիւ դաւադրութիւններով, որոնց պոլսահայութիւնը կը հետեւէր ճարահատութեան մէջ։

Aṙaǰin yandipman xaytaṙakowt’iwnë šarownakowec’aw hogeworakan, ašxarhakan ow naew petakan bazmat’iw dawadrowt’iwnnerov, oronc’ polsahayowt’iwnë kë hetewēr č̣arahatowt’ean mēǰ.

s-36

news-0016-000E02QG

Այս բոլորի դերակատարներն էին նշանակուած փոխանորդ մը եւ ինքնակոչ կերպով համայնքապետի պատմուճանը հագած «բարերար» մը, որոնք երկուստեք գործակցեցան իրենց ետեւ ունենալով պետական որոշ շրջանակներ, խափանելու համար Տեղապահի աշխատանքը։

Ays bolori derakatarnern ēin nšanakowaç p’oxanord më ew ink’nakoč kerpov hamaynk’apeti patmowč̣anë hagaç «barerar» më, oronk’ erkowstek’ gorçakc’ec’an irenc’ etew ownenalov petakan oroš šrǰanakner, xap’anelow hamar Teġapahi ašxatank’ë.

s-37

news-0016-000F02QH

Իսկ երբ Պատրիարքը աւանդեց իր հոգին, անխուսափելի դարձաւ պատրիարքական ընտրութիւնը։

Isk erb Patriark’ë awandec’ ir hogin, anxowsap’eli darjaw patriark’akan ëntrowt’iwnë.

s-38

news-0016-000F02QI

Հաւանական ութը թեկնածուներէն չորսը ներկայացուցին իրենց յաւակնութիւնը։

Hawanakan owt’ë t’eknaçownerēn čorsë nerkayac’owc’in irenc’ yawaknowt’iwnë.

s-39

news-0016-000G02QJ

Այդ հանգրուանին բեմադրուեցաւ դաւադրութեան նոր պատկերը։

Ayd hangrowanin bemadrowec’aw dawadrowt’ean nor patkerë.

s-40

news-0016-000G02QK

Պետութիւնը պարտադրեց ընտրութեան կանոնագիր մը, որ կը հակասէր նախորդ ընտրութիւններու տրամադրութեան եւ կ՚արգիլէր օտար երկրացի սրբազաններու ընտրութեան մասնակցումը։

Petowt’iwnë partadrec’ ëntrowt’ean kanonagir më, or kë hakasēr naxord ëntrowt’iwnnerow tramadrowt’ean ew k,argilēr òtar erkrac’i srbazannerow ëntrowt’ean masnakc’owmë.

s-41

news-0016-000G02QL

Պոլսոյ աթոռի երկու թեկնածուներն ալ հաստատելով պարտադրուած կանոնագրի սխալը, համակերպեցան այդ անընդունելի պայմանին, ընտրութիւնը ալ աւելի չուշացնելու համար։

Polsoy at’oṙi erkow t’eknaçownern al hastatelov partadrowaç kanonagri sxalë, hamakerpec’an ayd anëndowneli paymanin, ëntrowt’iwnë al aweli čowšac’nelow hamar.

s-42

news-0016-000G02QM

Իրենց հետեւեցաւ նաեւ կարգադիր յանձնախումբը, որուն անդամներէն շատեր իսկոյն հրաժարեցան այս ամօթալի որոշումին մեղսակից չըլլալու համար։

Irenc’ hetewec’aw naew kargadir yanjnaxowmbë, orown andamnerēn šater iskoyn hražarec’an ays amòt’ali orošowmin meġsakic’ čëllalow hamar.

s-43

news-0016-000G02QN

Իսկ մնացեալները ձեռք ձեռքի տալով ապահովեցին խարխուլ ընտրութիւն մը, վտանգելով նաեւ ապագայի ընտրութիւններու օրինականութիւնը։

Isk mnac’ealnerë jeṙk’ jeṙk’i talov apahovec’in xarxowl ëntrowt’iwn më, vtangelov naew apagayi ëntrowt’iwnnerow òrinakanowt’iwnë.

s-44

news-0016-000H02QO

Տուեալ գործընթացի մէջ պոլսահայ մամուլն ալ թերացաւ հասարակոթիւնը եղած դարձածէն իրազեկելու խնդիրով։

Toweal gorçënt’ac’i mēǰ polsahay mamowln al t’erac’aw hasarakot’iwnë eġaç darjaçēn irazekelow xndirov.

s-45

news-0016-000H02QP

Հոն եւս իշխեցին կիրքերը բորբոքեցնելէ խուսափող մտավախութիւնները։

Hon ews išxec’in kirk’erë borbok’ec’nelē xowsap’oġ mtavaxowt’iwnnerë.

s-46

news-0016-000I02QQ

Այսօր ականատես կ՚ըլլանք այդ բոլորին տեղի տուող գործիչներու իրար հալածող ելոյթներուն։

Aysòr akanates k,ëllank’ ayd bolorin teġi towoġ gorçičnerow irar halaçoġ eloyt’nerown.

s-47

news-0016-000I02QR

Բնական է, քանի որ անոնցմէ իւրաքանչիւրը ունէր իր հաշիւները եւ անխուսափելի էր վերջ ի վերջոյ իրարու բախումը։

Bnakan ē, k’ani or anonc’mē iwrak’ančiwrë ownēr ir hašiwnerë ew anxowsap’eli ēr verǰ i verǰoy irarow baxowmë.

s-48

news-0016-000J02QS

Ինչպէս անցեալին, այսօր ալ համայնքի մեծամասնութեան համար նշանակութիւն չունին անոնց հայատառ մամուլի էջերէն կամ դիմատետրէն իրարու ուղղած թրքերէն երկարապատումները։

Inčpēs anc’ealin, aysòr al hamaynk’i meçamasnowt’ean hamar nšanakowt’iwn čownin anonc’ hayataṙ mamowli ēǰerēn kam dimatetrēn irarow owġġaç t’rk’erēn erkarapatowmnerë.

s-49

news-0016-000J02QT

Բայց պոլսահայ համայնքի ապագային համար մեծ նշանակութիւն ունին համայնքային հաստատութիւններու ընտրութիւնները։

Bayc’ polsahay hamaynk’i apagayin hamar meç nšanakowt’iwn ownin hamaynk’ayin hastatowt’iwnnerow ëntrowt’iwnnerë.

s-50

news-0016-000K02QU

Արդարեւ պոլսահայոց դիմաց յայտնուած է ազգին համար նուիրումով աշխատելու տրամադիր երիտասարդ տարրերու կազմակերպեալ նախապատրաստութիւնը, դաշտը անգամ մը եւս սխալ անձերու չյանձնելու համար։

Ardarew polsahayoc’ dimac’ yaytnowaç ē azgin hamar nowirowmov ašxatelow tramadir eritasard tarrerow kazmakerpeal naxapatrastowt’iwnë, daštë angam më ews sxal anjerow čyanjnelow hamar.