Մինչեւ կոկորդ փտածութեան մէջ խրած երկրի ղեկավարութեան անչափելի ագահութիւնն ու ապիկարութիւնը, տնտեսութեան թաւագլոր անկումն ու ժամանակակից համաճարակը միացեալ ճիգերով խցանած են հասարակութեան շնչափողը ու կիսամեռ վիճակի մը մատնած զայն:
Ինչպէ՞ս յարմարիլ այս ծանր պայմաններուն ու գոնէ եղունգներով կառչիլ բնականոն կեանքի վերջին յենարաններէն մէկուն. հարցում մը, որ Լիբանանի մէջ ապրող իւրաքանչիւր անհատ ինքն իրեն կու տայ, մինչ երկիրը առաջնորդելու կոչուած խաւը «պիզնըս էզ եուժուըլ» տրամաբանութեամբ կը շարունակէ իր առօրեան:
Հարցման պատասխանը թէեւ կը կարօտի մասնագիտական եւ պահի լրջութեամբ յագեցած մօտեցումներու, այդուհանդերձ անոր նախաբանը կամ առաջին քայլը՝ պարզ ու հասարակ տրամաբանութենէ բխող՝ ուսումնասիրուած զիջումներ կատարելու հրամայականը հարկ է որ ըլլայ:
Harc’man patasxanë t’ēew kë karòti masnagitakan ew pahi lrǰowt’eamb yagec’aç mòtec’owmnerow, aydowhanderj anor naxabanë kam aṙaǰin k’aylë, parz ow hasarak tramabanowt’enē bxoġ, owsowmnasirowaç ziǰowmner katarelow hramayakanë hark ē or ëllay.
Երբ սկիզբ առաւ պսակաձեւ ժահրի համաշխարհային գրոհը, կը թուէր, թէ ինչպէս այլուր, այդպէս ալ Լիբանանի մէջ վիճարկման առարկայ պիտի չըլլար, որ կրթութեան ոլորտը, իմա՝ նոր սերունդի հոգեմտաւոր զարգացման կռուանը, առաւելագոյնս պէտք էր հեռու պահել վերոյիշեալ զիջումներէն:
Erb skizb aṙaw psakajew žahri hamašxarhayin grohë, kë t’owēr, t’ē inčpēs aylowr, aydpēs al Libanani mēǰ vič̣arkman aṙarkay piti čëllar, or krt’owt’ean olortë, ima, nor serowndi hogemtawor zargac’man kṙowanë, aṙawelagoyns pētk’ ēr heṙow pahel veroyišeal ziǰowmnerēn.
Այդուհանդերձ, հակառակ անցնող մէկուկէս տարուայ ընթացքին, քաղաքակիրթ աշխարհի նախաձեռնած՝ կրթական համակարգը պաշտպանելու նշմարելի փորձերուն, Լիբանանի մէջ անոր նկատմամբ վերաբերումը դժբախտաբար յատկանշուեցաւ անփութութեամբ:
Ուսուցիչները, ծնողներն ու աշակերտները իսկոյն ուղարկուեցան իրենց համար անորոշութեամբ լեցուն աշխարհ մը, որուն պատշաճելու պարտադրանքին տակ գտնուեցան մէկ օրէն միւսը:
OWsowc’ičnerë, çnoġnern ow ašakertnerë iskoyn owġarkowec’an irenc’ hamar anorošowt’eamb lec’own ašxarh më, orown patšač̣elow partadrank’in tak gtnowec’an mēk òrēn miwsë.
Այսպէս, ո՛չ տարեշրջանի ընթացքին, ո՛չ ալ անոր աւարտին, չհանդիպեցանք լուրջ ուսումնասիրութիւններու, որոնք լոյս սփռէին, թէ կրթական տարին ի՞նչ որակ արտադրեց, որո՞նք էին դրական կէտերը, որո՞նք էին ժխտականները եւլն:
Ու այդ մէկը կը կատարէ այնպիսի պահու, երբ առցանց ուսուցման բացասական հետեւանքները, սկսեալ աշակերտներու մօտ հոգեբանական եւ ընկերային խնդիրներու զարգացումէն, ընկճուածութեան նախանշաններէն, առցանց բռնաճնշումի (cyberbullying) մագլցումէն, ելեկտրոնային գործիքներու մոլութենէն (screen addiction) մինչեւ ուսուցողական եւ կրթական այլեւայլ բացթողումները, սկսած են ջուրի երես գալ:
Անշուշտ հասկնալի է պահու աննախադէպ ծանրութիւնը, ու բնաւ նախանձելի չէ կրթական մշակներուն վիճակը, բայց կրթական ոլորտին առջեւ նետուած օրուան ձեռնոցը անտեսել պարզապէս կարելի չէ:
Հոս սերունդի մը հոգեմտաւոր առողջութիւնն ու ընկերութեան կենսունակութիւնը խնդրոյ առարկաներն են, որոնց համար անկարելին իրապէ՛ս կարելի դարձնելու ճառաբանութիւնը պէտք է ամէն գնով կեանքի կոչել:
Hos serowndi më hogemtawor aṙoġǰowt’iwnn ow ënkerowt’ean kensownakowt’iwnë xndroy aṙarkanern en, oronc’ hamar ankarelin irapē՛s kareli darjnelow č̣aṙabanowt’iwnë pētk’ ē amēn gnov keank’i kočel.
Զգոյշ պէտք է ըլլալ նաեւ նիւթական հարցին կրակէ գնդակը ձեռքէ-ձեռք նետելու թակարդին մատնուելէն, որովհետեւ առցանց դասաւանդումը թէեւ կրնայ կրճատել դպրոցի մը ծախսերը, այնուամենայնիւ միեւնոյն այդ ծախսը կը բարդէ ծնողքին վրայ, որ ստիպուած՝ կամ պիտի զոհէ իր անձնական աշխատանքն ու եկամուտը, կամ ալ զաւկին առցանց աշխատանքներուն հետեւելու համար պաշտօնավարութեան պիտի կոչէ համապատասխան անձ մը:
Zgoyš pētk’ ē ëllal naew niwt’akan harc’in krakē gndakë jeṙk’ē-jeṙk’ netelow t’akardin matnowelēn, orovhetew aṙc’anc’ dasawandowmë t’ēew krnay krč̣atel dproc’i më çaxserë, aynowamenayniw miewnoyn ayd çaxsë kë bardē çnoġk’in vray, or stipowaç, kam piti zohē ir anjnakan ašxatank’n ow ekamowtë, kam al zawkin aṙc’anc’ ašxatank’nerown hetewelow hamar paštònavarowt’ean piti kočē hamapatasxan anj më.
Ծնողքին վրայ աւելցած այս նիւթական յաւելեալ բեռը բնականաբար իր արտացոլացումը պիտի ունենայ նոյնինքն դպրոցին հանդէպ իր ունեցած նիւթական պարտաւորութիւններուն վրայ ու այսպէս վերադարձ պիտի կատարուի անել շրջանակին սկզբնակէտին:
Çnoġk’in vray awelc’aç ays niwt’akan yaweleal beṙë bnakanabar ir artac’olac’owmë piti ownenay noynink’n dproc’in handēp ir ownec’aç niwt’akan partaworowt’iwnnerown vray ow ayspēs veradarj piti katarowi anel šrǰanakin skzbnakētin.
Ի վերջոյ, այս սերունդը, որ մեղքի բաժին չունի երկրի դիմագրաւած ձախորդութիւններուն մէջ, ապագայի կտրուածքով ինքը պիտի կազմէ այն մարդուժը, որ փորձէ թերեւս փրկել ինչ որ կարելի է դեռ փրկել ընկղմող այս նաւէն:
I verǰoy, ays serowndë, or meġk’i bažin čowni erkri dimagrawaç jaxordowt’iwnnerown mēǰ, apagayi ktrowaçk’ov ink’ë piti kazmē ayn mardowžë, or p’orjē t’erews p’rkel inč or kareli ē deṙ p’rkel ënkġmoġ ays nawēn.
Այդ յարաճուն ցանկին լիիրաւ անդամ դառնալու պարագային, արտագաղթի եւս մէկ ալիք անպայման կը սպասէ անոր, ու այս անգամ մեղադրանքի նշոյլ մը անգամ կարելի չէ բարդել ո՛չ նորահաս սերունդին վրայ, որուն բնականոն կրթութիւն ստանալու իրաւունքը անսակարկելի պէտք է մնայ, ո՛չ ալ ծնողներուն, որոնք կրթութենէն զատ ալ ուրիշ բան չունին ժառանգ ձգելիք իրենց զաւակներուն: