- Տաքնալու վառելանիւթ չունի՞ք,- հարցուց նախկին հալէպահայը, եւ երբ իմացաւ որ պետութիւնը ամէն մէկ ընտանիքի տարին յիսուն լիթր համեմատաբար աժան գնով կը ծախէ, սարսափեցաւ, քանի՞ օր վառարան կրնանք վառել, քանի՞ օր կրնանք լոգնալ:
Խեղճը ուրտեղէ՞ն գիտնար, որ շատեր այդ յիսուն լիթրն ալ քառապատիկ գնով կը ծախեն, որպէսզի կարենան քանի մը օր սնունդ հայթայթել, խեղճը ուրտեղէ՞ն գիտնար, որ տաք ջուրով լոգնալը երանելի երազ մը դարձած է...
Xeġč̣ë owrteġē?n gitnar, or šater ayd yisown lit’rn al k’aṙapatik gnov kë çaxen, orpēszi karenan k’ani më òr snownd hayt’ayt’el, xeġč̣ë owrteġē?n gitnar, or tak’ ǰowrov lognalë eraneli eraz më darjaç ē...
Հայաստանէն եկած բարեկամիս տասը անգամ բացատրեցի, որ հացը, փիւթակազը, պէնզինը, շաքարը նուազագոյն քանակով պետութիւնը ընտանեկան յատուկ քարթերով կու տայ, պակասը եռապատիկ, վեցապատիկ, եւ նոյնիսկ տասնապատիկ գներով պէտք է ձեռք անցընել:
Մենք Հալէպ մնացածներս հերոս չենք, մենք չենք ընտրած այս տառապանքը, սիրայօժար չենք գներ սուղ ուտելիքը, վառելանիւթը. ակամայ կը դիմանանք այս դժուարութիւններուն, ուրեմն հերոսներ չենք:
Ասկէ գէշ օրեր ալ տեսանք այս տագնապի ընթացքին, ամէն վայրկեան մահուան վտանգի առջեւ էինք, ջուրը հորերէն դոյլերով կը տանէինք տուն, ամիսներով ելեկտրականութեան նշոյլ իսկ չկար, մոմերու լոյսին տակ կը կարդայինք, նոյնիսկ կը «տաքնայինք» մոմերով:
Չեմ ուզեր գէշ ածական տալ Հալէպին, այն Հալէպին զոր սիրած են բոլոր հայերը, այն Հալէպին, որ մերը դարձուցած ենք, «Հայկական Հալէպ» հասկացողութիւնը ստեղծած ենք...
Čem owzer gēš açakan tal Halēpin, ayn Halēpin zor siraç en bolor hayerë, ayn Halēpin, or merë darjowc’aç enk’, «Haykakan Halēp» haskac’oġowt’iwnë steġçaç enk’...
Ս. Աստուածածին եւ Քառասուն Մանկանց եկեղեցիներուն կից դպրատունը 15րդ դարէն գոյութիւն ունեցած է, հոն գրուած կամ ընդօրինակուած ձեռագիրներէն մաս մը մինչեւ այսօր պահպանուած է:
S. Astowaçaçin ew K’aṙasown Mankanc’ ekeġec’inerown kic’ dpratownë 15rd darēn goyowt’iwn ownec’aç ē, hon growaç kam ëndòrinakowaç jeṙagirnerēn mas më minčew aysòr pahpanowaç ē.
Իր գոյութեան ընթացքին Հալէպահայութիւնը ունեցած է զգալի գաղթեր, առաջինը 1946-1947 թուականներու ներգաղթի պատճառաւ էր, որ ունէր իր մխիթարական կողմը՝ գացողները Հայաստան կ՚երթային, երկրորդը Եգիպտոս-Սուրիա միանալուն եւ անոր յաջորդող զինուորական պարտադիր ծառայութեան պատճառաւ էր:
Ir goyowt’ean ënt’ac’k’in Halēpahayowt’iwnë ownec’aç ē zgali gaġt’er, aṙaǰinë 1946-1947 t’owakannerow nergaġt’i patč̣aṙaw ēr, or ownēr ir mxit’arakan koġmë, gac’oġnerë Hayastan k,ert’ayin, erkrordë Egiptos-Sowria mianalown ew anor yaǰordoġ zinoworakan partadir çaṙayowt’ean patč̣aṙaw ēr.
Այս գաղթին յատկանիշներէն է նաեւ այն, որ ընտանիքները բաժան-բաժան եղան. եթէ նախորդներուն ընտանիքները միասնաբար կը գաղթէին, ապա այս անգամ շատերուն տարիքոտ հայրերն ու մայրերը մնացին Հալէպի մէջ:
Պատերազմը վերջացած է եւ չէ վերջացած, պետութեան իշխանութենէն դուրս հսկայական տարածքներ կան, պետութիւնը աղքատ է, նաւթն ու բերրի հողերը իր տիրապետութենէն դուրս կը գտնուին, Հալէպի մէջ կեդրոնացած երկրի թեթեւ ճարտարաուեստը կործանած է:
Երիտասարդները անորոշ վիճակի մը մէջ են բայց չեն ընկճուած, անոնք կը գիտակցին, որ լաւ պէտք է սորվին, կը գիտակցին, որ միւսերէն լաւ պէտք է ըլլան, որպէսզի տեղ ունենան այս երկրին մէջ:
Eritasardnerë anoroš vič̣aki më mēǰ en bayc’ čen ënkč̣owaç, anonk’ kë gitakc’in, or law pētk’ ē sorvin, kë gitakc’in, or miwserēn law pētk’ ē ëllan, orpēszi teġ ownenan ays erkrin mēǰ.
Ցաւոք համալսարաններու մէջ ուսումը լաւ վիճակի մէջ չէ եւ մեր տղաքն ու աղջիկները կը ստիպուին մասնաւոր դասընթացքներու հետեւիլ. հոս կարեւոր դեր կը վերապահուի մեր միութիւններուն, շատ կարեւոր է, որ մեր միութիւնները անհրաժեշտ դասընթացքներ կազմակերպեն մեր երիտասարդներուն համար, ինչո՞ւ չէ՛, ձրիաբար:
C’awok’ hamalsarannerow mēǰ owsowmë law vič̣aki mēǰ čē ew mer tġak’n ow aġǰiknerë kë stipowin masnawor dasënt’ac’k’nerow hetewil. hos karewor der kë verapahowi mer miowt’iwnnerown, šat karewor ē, or mer miowt’iwnnerë anhražešt dasënt’ac’k’ner kazmakerpen mer eritasardnerown hamar, inčo?w čē՛, jriabar.
Մեր տղոցմէ շատեր դեռ սորվիլ չեն գիտեր, ի՞նչ պէտք է սորվին չեն գիտեր, անոնց սորվիլ պէտք է սորվեցնել, եւ այս գործը անպայման պէտք է վստահիլ իրենց երիտասարդ ընկերներուն:
Եթէ կ՚ուզենք գաղութը պահել, եթէ կ՚ուզենք, որ մեր երիտասարդները հոս մնան, նպատակակէտ պէտք է ունենանք՝ օգնել, որ անոնք մասնագիտութիւններու տիրանան, զարգացած մասնագէտներ դառնան...։
Et’ē k,owzenk’ gaġowt’ë pahel, et’ē k,owzenk’, or mer eritasardnerë hos mnan, npatakakēt pētk’ ē ownenank’, ògnel, or anonk’ masnagitowt’iwnnerow tiranan, zargac’aç masnagētner daṙnan....
Եթէ կ՚ուզէք, որ Հալէպահայ գաղութը իրապէս վերականգնի, հերի՛ք է, մարդոց հետ մուրացկանի պէս վարուիք, հերի՛ք է, գոյատեւելու բաւարար սնունդ կամ հագուստ-կապուստ տաք:
Et’ē k,owzēk’, or Halēpahay gaġowt’ë irapēs verakangni, heri՛k’ ē, mardoc’ het mowrac’kani pēs varowik’, heri՛k’ ē, goyatewelow bawarar snownd kam hagowst-kapowst tak’.
Մեծ Եղեռնէն ետք, մեր այդ օրերու ղեկավարները միասնականութեան շնորհիւ յաղթահարեցին բոլոր դժուարութիւնները, այդ օրերուն մեր պատանի որբերուն արհեստներ սորվեցնելով ինքնաբաւ երիտասարդներ դարձուցին զանոնք: