Universal Dependencies - Armenian - BSUT

s-1

wiki-008E-00010F0J

Ջիվանի (Սերոբ Ստեփանի Բենկոյան[1], Սերովբե Ստեփանի Բենկոյան[2], 1846, Կարծախ, Ախալքալաքի գավառ, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - մարտի 5, 1909, Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[3]), հայ աշուղական երգարվեստի ազգային դպրոցի ներկայացուցիչ, գուսան, ժողովրդական երգիչ։

J̌ivani (Serob Step’ani Benkoyan[1], Serovbe Step’ani Benkoyan[2], 1846, Karçax, Axalk’alak’i gavaṙ, T’iflisi nahang, Ṙowsakan kaysrowt’yown - marti 5, 1909, T’iflis, Ṙowsakan kaysrowt’yown[3]), hay ašowġakan ergarvesti azgayin dproc’i nerkayac’owc’ič, gowsan, žoġovrdakan ergič.

s-2

wiki-008E-00020F0K

Նրա ստեղծագործություններից մեր օրերն է հասել մոտ 800 երգ։

Nra steġçagorçowt’yownneric’ mer òrern ē hasel mot 800 erg.

s-3

wiki-008E-00020F0L

Իր խմբով ունեցել է բազմաթիվ երաժշտական շրջագայություններ, հանդես է եկել Ռուսական կայսրության տարբեր վայրերում (ներկայիս Հայաստանի, Վրաստանի և Ռուսաստանի քաղաքներում)։

Ir xmbov ownec’el ē bazmat’iv eražštakan šrǰagayowt’yownner, handes ē ekel Ṙowsakan kaysrowt’yan tarber vayrerowm (nerkayis Hayastani, Vrastani ew Ṙowsastani k’aġak’nerowm).

s-4

wiki-008E-00030F0M

Մասնակցություն է ունեցել նաև հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարին, որի համար ենթարկվել է հետապնդումների, նրա ելույթները երբեմն արգելվել են, բռնագրավել են նվագարանը։

Masnakc’owt’yown ē ownec’el naew hay žoġovrdi azatagrakan payk’arin, ori hamar ent’arkvel ē hetapndowmneri, nra elowyt’nerë erbemn argelvel en, bṙnagravel en nvagaranë.

s-5

wiki-008E-00040F0N

Երևանում գործում է Ջիվանու անվան աշուղական արվեստի դպրոց, նրա անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում, Գյումրիում և այլուր[2]։

Erewanowm gorçowm ē J̌ivanow anvan ašowġakan arvesti dproc’, nra anownov p’oġoc’ner en kočvel Erewanowm, Gyowmriowm ew aylowr[2].

s-6

wiki-008E-00050F0O

Կենսագրական ընդհանուր տեղեկություններ

Kensagrakan ëndhanowr teġekowt’yownner

s-7

wiki-008E-00050F0P

Սերովբե Բենկոյանը ծնվել է 1846 թվականին Ռուսական կայսրության կազմում գտնվող Ջավախքի Կարծախ գյուղում, Բենկոյենց Գասպարի ընտանիքում։

Serovbe Benkoyanë çnvel ē 1846 t’vakanin Ṙowsakan kaysrowt’yan kazmowm gtnvoġ J̌avaxk’i Karçax gyowġowm, Benkoyenc’ Gaspari ëntanik’owm.

s-8

wiki-008E-00050F0Q

Նրա ծնողները ռուս-թուրքական պատերազմի պատճառով Բասենից գաղթել էին Կարծախ։

Nra çnoġnerë ṙows-t’owrk’akan paterazmi patč̣aṙov Basenic’ gaġt’el ēin Karçax.

s-9

wiki-008E-00060F0R

Հայրը մահանում է երիտասարդ հասակում, իսկ մայրը ամուսնանում և տեղափոխվում է հարևան Դադեշ գյուղ։

Hayrë mahanowm ē eritasard hasakowm, isk mayrë amowsnanowm ew teġap’oxvowm ē harewan Dadeš gyowġ.

s-10

wiki-008E-00060F0S

Սերովբեն և նրա երկու եղբայրները՝ Քերոբն ու Փիլիպոսը, զրկվում են մայրական խնամքից։

Serovben ew nra erkow eġbayrnerë, K’erobn ow P’iliposë, zrkvowm en mayrakan xnamk’ic’.

s-11

wiki-008E-00060F0T

Մորից բաժանվելու վշտի ազդեցության տակ նա հետագայում գրում է իր հռչակավոր «Մայրիկ» երգը։

Moric’ bažanvelow všti azdec’owt’yan tak na hetagayowm growm ē ir hṙčakavor «Mayrik» ergë.

s-12

wiki-008E-00070F0U

Սերովբեի հորեղբայրը՝ Մարտիրոսը, որը Կարծախում ճանաչված մարդ էր, իր վրա է վերցնում երեք որբուկների խնամքը։

Serovbei horeġbayrë, Martirosë, orë Karçaxowm č̣anačvaç mard ēr, ir vra ē verc’nowm erek’ orbowkneri xnamk’ë.

s-13

wiki-008E-00070F0V

Ժամանակներն ու պայմանները թույլ չեն տալիս, որպեսզի Սերովբեն կարողանա շարունակական կրթություն ստանա։

Žamanaknern ow paymannerë t’owyl čen talis, orpeszi Serovben karoġana šarownakakan krt’owt’yown stana.

s-14

wiki-008E-00070F10

Գյուղական դպրոցում նոր էր գրել-կարդալ սովորել, երբ հորեղբայրը Սերովբեին դպրոցից դուրս է բերում և կարգում հորթարած։

Gyowġakan dproc’owm nor ēr grel-kardal sovorel, erb horeġbayrë Serovbein dproc’ic’ dowrs ē berowm ew kargowm hort’araç.

s-15

wiki-008E-00080F11

Ուսման, երգի ու երաժշտության հանդեպ սերը նրա մեջ արթնանում է վաղ հասակից։

OWsman, ergi ow eražštowt’yan handep serë nra meǰ art’nanowm ē vaġ hasakic’.

s-16

wiki-008E-00080F12

Նրա ընկեր Ավետիս Պողոսյանը պատմել է.

Nra ënker Avetis Poġosyanë patmel ē.

s-17

wiki-008E-00080F13

«Մի խումբ պատանիներ Խոզապին լճի ափին անասուններ էինք արածեցնում. մեզ հետ էր նաև Սերոբը. նա հազվադեպ էր մասնակցում մեր ընկերական խաղերին, շարունակ առանձնանում էր, ցածր ձայնով երգում և հետն էլ ճիպոտի վրա «նվագում»։

«Mi xowmb pataniner Xozapin lč̣i ap’in anasownner ēink’ araçec’nowm. mez het ēr naew Serobë. na hazvadep ēr masnakc’owm mer ënkerakan xaġerin, šarownak aṙanjnanowm ēr, c’açr jaynov ergowm ew hetn ēl č̣ipoti vra «nvagowm».

s-18

wiki-008E-00080F14

Մի օր էլ տեսնենք սա իր հետ բերել է տախտակի մի կտոր և ձիու պոչից քաշած մազ, ինչի՞ համար են դրանք,- հարցնում ենք նրան։

Mi òr ēl tesnenk’ sa ir het berel ē taxtaki mi ktor ew jiow počic’ k’ašaç maz, inči? hamar en drank’,- harc’nowm enk’ nran.

s-19

wiki-008E-00080F15

Սա թե՝ սազ եմ շինելու։

Sa t’e, saz em šinelow.

s-20

wiki-008E-00080F16

Երբ մենք սովորականի պես սկսեցինք մեր խաղը, Սերոբը առանձնացավ։

Erb menk’ sovorakani pes sksec’ink’ mer xaġë, Serobë aṙanjnac’av.

s-21

wiki-008E-00080F17

Կեսօրին տեսնենք «սազը» պատրաստ է։

Kesòrin tesnenk’ «sazë» patrast ē.

s-22

wiki-008E-00080F18

Նա երգում էր հորեղբայր Մարտիրոսից սովորած մի երգ ու հետն էլ խփում «սազի լարերին»։

Na ergowm ēr horeġbayr Martirosic’ sovoraç mi erg ow hetn ēl xp’owm «sazi larerin».

s-23

wiki-008E-00080F19

Ավա՜ղ, մենք ծիծաղում էինք ու չէինք ենթադրում, որ մեր դիմաց կանգնած է ապագա տաղանդավոր աշուղ Ջիվանին»։

Ava!ġ, menk’ çiçaġowm ēink’ ow čēink’ ent’adrowm, or mer dimac’ kangnaç ē apaga taġandavor ašowġ J̌ivanin».

s-24

wiki-008E-00090F1A

Աշուղ Ջիվանին (կենտրոնում), 1897 թվական

Ašowġ J̌ivanin (kentronowm), 1897 t’vakan

s-25

wiki-008E-000A0F1B

Նա հետաքրքրությամբ է լսում Կարծախ այցելած շրջիկ աշուղների երգն ու զրույցը, և նրա մեջ հետզհետե ամրապնդվում է աշուղ դառնալու ցանկությունն ու երազանքը, և ինքն էլ սկսում է երգեր հորինել։

Na hetak’rk’rowt’yamb ē lsowm Karçax ayc’elaç šrǰik ašowġneri ergn ow zrowyc’ë, ew nra meǰ hetzhete amrapndvowm ē ašowġ daṙnalow c’ankowt’yownn ow erazank’ë, ew ink’n ēl sksowm ē erger horinel.

s-26

wiki-008E-000A0F1C

Համագյուղացի աշուղ Սիային, ում մուգ մաշկ ունենալու պատճառով կոչում էին Ղարա-Ղազար, նկատում է պատանու հակումներն ու սերը և համաձայնվում է վերցնել վերջինիս իրեն աշակերտ։

Hamagyowġac’i ašowġ Siayin, owm mowg mašk ownenalow patč̣aṙov kočowm ēin Ġara-Ġazar, nkatowm ē patanow hakowmnern ow serë ew hamajaynvowm ē verc’nel verǰinis iren ašakert.

s-27

wiki-008E-000B0F1D

Ջիվանին Սիայուն աշակերտում է հինգ տարի։

J̌ivanin Siayown ašakertowm ē hing tari.

s-28

wiki-008E-000B0F1E

Սովորում է ու հմտանում աշուղական երգարվեստի մեջ։

Sovorowm ē ow hmtanowm ašowġakan ergarvesti meǰ.

s-29

wiki-008E-000B0F1F

Նա շուտով սովորում է նաև սազ նվագել, տիրապետել աշուղական արվեստի նրբություններին ու յուրահատկություններին, հորինել երգեր, երբեմն էլ գերազանցել նաև իր վարպետին։

Na šowtov sovorowm ē naew saz nvagel, tirapetel ašowġakan arvesti nrbowt’yownnerin ow yowrahatkowt’yownnerin, horinel erger, erbemn ēl gerazanc’el naew ir varpetin.

s-30

wiki-008E-000B0F1G

Ընդունված կարգի համաձայն՝ աշուղ Սիային նրան հինգ տարի անց շնորհում է աշուղի կոչում և աշուղի անուն՝ Ջիվանի:

Ëndownvaç kargi hamajayn, ašowġ Siayin nran hing tari anc’ šnorhowm ē ašowġi kočowm ew ašowġi anown, J̌ivani.

s-31

wiki-008E-000C0F1H

Աշխատանքի բերումով 1864 թվականին Ջիվանին հորեղբոր հետ գնում է Թիֆլիս, ապա Ալեքսանդրապոլ (Գյումրի), որն աշուղների կենտրոնն էր համարվում։

Ašxatank’i berowmov 1864 t’vakanin J̌ivanin horeġbor het gnowm ē T’iflis, apa Alek’sandrapol (Gyowmri), orn ašowġneri kentronn ēr hamarvowm.

s-32

wiki-008E-000C0F1I

Այստեղ ապրող ու ստեղծագործող աշուղների մասին նա լսել էր Կարծախ այցելած աշուղներից։

Aysteġ aproġ ow steġçagorçoġ ašowġneri masin na lsel ēr Karçax ayc’elaç ašowġneric’.

s-33

wiki-008E-000C0F1J

Թիֆլիսից դարձյալ աշխատանքի բերումով Ջիվանին գնում է Ալեքսանդրապոլ և Տալոյանների սրճարանում, ընդառաջելով ներկաներին, երգում է իր հորինած երգերը և գովասանքի արժանանում սրճարանում ներկա գտնվող աշուղների կողմից։

T’iflisic’ darjyal ašxatank’i berowmov J̌ivanin gnowm ē Alek’sandrapol ew Taloyanneri srč̣aranowm, ëndaṙaǰelov nerkanerin, ergowm ē ir horinaç ergerë ew govasank’i aržananowm srč̣aranowm nerka gtnvoġ ašowġneri koġmic’.

s-34

wiki-008E-000D0F1K

Հենց այս տարիներին Ջիվանին ծանոթանում է Կարծախ այցելած նորբայազետցի (ներկայիս Գավառ քաղաքի բնակիչ) աշուղ Սազայու հետ, որի համատեղ աշխատելու առաջարկը նա ընդունում է[5]։

Henc’ ays tarinerin J̌ivanin çanot’anowm ē Karçax ayc’elaç norbayazetc’i (nerkayis Gavaṙ k’aġak’i bnakič) ašowġ Sazayow het, ori hamateġ ašxatelow aṙaǰarkë na ëndownowm ē[5].

s-35

wiki-008E-000D0F1L

Երկու երիտասարդ աշուղները սկսում են միասին հանդես գալ։

Erkow eritasard ašowġnerë sksowm en miasin handes gal.

s-36

wiki-008E-000D0F1M

Սկզբնական շրջանում նրանք հանգրվանում են Թիֆլիսում, ելույթներ ունենում վանեցի Կարապետ Սոնանյանցի սրճարանում։

Skzbnakan šrǰanowm nrank’ hangrvanowm en T’iflisowm, elowyt’ner ownenowm vanec’i Karapet Sonanyanc’i srč̣aranowm.

s-37

wiki-008E-000D0F1N

Կարճ ժամանակամիջոցում նրանք անուն ու հռչակ են ձեռք բերում։

Karč̣ žamanakamiǰoc’owm nrank’ anown ow hṙčak en jeṙk’ berowm.

s-38

wiki-008E-000D0F1O

Մի խումբ հայ հայտնի անձինք, այդ թվում՝ Ռափայել Պատկանյան, աշուղ Ջիվանի (Անի, 1881 թ.)

Mi xowmb hay haytni anjink’, ayd t’vowm, Ṙap’ayel Patkanyan, ašowġ J̌ivani (Ani, 1881 t’.)

s-39

wiki-008E-000E0F1P

Թիֆլիսում Ջիվանին մնում է մեկ տարի։

T’iflisowm J̌ivanin mnowm ē mek tari.

s-40

wiki-008E-000E0F1Q

Արդեն հայտնի դարձած աշուղ Ջիվանուն Տալոյան եղբայրները հրավիրում են Ալեքսանդրապոլի իրենց սրճարանում երգելու։

Arden haytni darjaç ašowġ J̌ivanown Taloyan eġbayrnerë hravirowm en Alek’sandrapoli irenc’ srč̣aranowm ergelow.

s-41

wiki-008E-000E0F1R

1868 թվականին Ջիվանին Սազայու հետ տեղափոխվում է ու հաստատվում Ալեքսանդրապոլում։

1868 t’vakanin J̌ivanin Sazayow het teġap’oxvowm ē ow hastatvowm Alek’sandrapolowm.

s-42

wiki-008E-000E0F1S

1871 թվականին նա արդեն սեփական խումբ ուներ և մշտապես ելույթներ էր ունենում Տալոյան եղբայրների սրճարանում[6]։

1871 t’vakanin na arden sep’akan xowmb owner ew mštapes elowyt’ner ēr ownenowm Taloyan eġbayrneri srč̣aranowm[6].

s-43

wiki-008E-000F0F1T

1872 թվականին Ջիվանին ամուսնանում է սրճարանատիրոջ՝ Հովհաննես Տալոյանի դստեր՝ Աշխենի հետ։

1872 t’vakanin J̌ivanin amowsnanowm ē srč̣aranatiroǰ, Hovhannes Taloyani dster, Ašxeni het.

s-44

wiki-008E-000F0F1U

Նրանք ունենում են վեց զավակ, այդ թվում՝ հրատարակիչ-խմբագիր, աշուղագետ, մատենագետ, արվեստի վաստակավոր գործիչ Գարեգին Լևոնյանը (1872-1947) և քաղաքական, հասարակական, ազգային գործիչ Պարույր Լևոնյանը (1884-1933)։

Nrank’ ownenowm en vec’ zavak, ayd t’vowm, hratarakič-xmbagir, ašowġaget, matenaget, arvesti vastakavor gorçič Garegin Lewonyanë (1872-1947) ew k’aġak’akan, hasarakakan, azgayin gorçič Parowyr Lewonyanë (1884-1933).

s-45

wiki-008E-000G0F1V

1895 թվականին Ջիվանին ընտանիքով տեղափոխվում և հաստատվում է Թիֆլիսում, ուր և ապրում է մինչև կյանքի վերջը՝ 1909 թվականը։

1895 t’vakanin J̌ivanin ëntanik’ov teġap’oxvowm ew hastatvowm ē T’iflisowm, owr ew aprowm ē minčew kyank’i verǰë, 1909 t’vakanë.

s-46

wiki-008E-000G0F20

Հաստատվելով Թիֆլիսում՝ նա նպատակ ուներ նյութապես ապահովել ընտանիքը, զավակներին լավ կրթություն տալ։

Hastatvelov T’iflisowm, na npatak owner nyowt’apes apahovel ëntanik’ë, zavaknerin lav krt’owt’yown tal.

s-47

wiki-008E-000G0F21

Որդիների կրթությունը, նրանց ապագան միշտ մտահոգել է աշուղին, որն արտահայտվել է նաև նրա մի շարք երգերում։

Ordineri krt’owt’yownë, nranc’ apagan mišt mtahogel ē ašowġin, orn artahaytvel ē naew nra mi šark’ ergerowm.

s-48

wiki-008E-000G0F22

Թիֆլիսում, սակայն, Ջիվանին չի կարողանում քիչ թե շատ ապահով կյանք վարել։

T’iflisowm, sakayn, J̌ivanin či karoġanowm k’ič t’e šat apahov kyank’ varel.

s-49

wiki-008E-000G0F23

Կարիքը, չքավորությունը նրան մշտապես հետապնդում են։

Karik’ë, čk’avorowt’yownë nran mštapes hetapndowm en.

s-50

wiki-008E-000G0F24

Նրա երազանքն է եղել «ունենալ շնորհք, միտք ու խելք, որ կրթեմ զավակներս՝ չմտած դագաղ»[7]։

Nra erazank’n ē eġel «ownenal šnorhk’, mitk’ ow xelk’, or krt’em zavakners, čmtaç dagaġ»[7].

s-51

wiki-008E-000G0F25

Աշուղի բազմանդամ ընտանիքի նյութական վիճակն այդպես էլ չի բարելավվում, դրա հետ օրեցօր վատանում էր նրա առողջությունը, ավելի թուլանում առանց այն էլ վատ տեսողությունը[8]։

Ašowġi bazmandam ëntanik’i nyowt’akan vič̣akn aydpes ēl či barelavvowm, dra het òrec’òr vatanowm ēr nra aṙoġǰowt’yownë, aveli t’owlanowm aṙanc’ ayn ēl vat tesoġowt’yownë[8].

s-52

wiki-008E-000H0F26

1896-1900 թվականներին Ջիվանին տեսողությունը վերականգնելու նպատակով մեկնում է Բուլղարիա՝ Պլովդիվ քաղաք։

1896-1900 t’vakannerin J̌ivanin tesoġowt’yownë verakangnelow npatakov meknowm ē Bowlġaria, Plovdiv k’aġak’.

s-53

wiki-008E-000H0F27

Բարեկամների խորհրդով նա գնում է Վիեննա, դիմում մասնագետների, բայց վերադառնում է անարդյունք[9]։

Barekamneri xorhrdov na gnowm ē Vienna, dimowm masnagetneri, bayc’ veradaṙnowm ē anardyownk’[9].

s-54

wiki-008E-000I0F28

Աշուղ Ջիվանին (կենտրոնում) իր երաժշտական խմբով (20-րդ դարի սկիզբ)

Ašowġ J̌ivanin (kentronowm) ir eražštakan xmbov (20-rd dari skizb)

s-55

wiki-008E-000J0F29

Կյանքի վերջին տարիներին Թիֆլիսում Ջիվանին ելույթ էր ունենում վանեցի Պետրոս Ասլանյանի սրճարանում, որի ճակատին փակցված էր մի փոքր ցուցանակ.

Kyank’i verǰin tarinerin T’iflisowm J̌ivanin elowyt’ ēr ownenowm vanec’i Petros Aslanyani srč̣aranowm, ori č̣akatin p’akc’vaç ēr mi p’ok’r c’owc’anak.

s-56

wiki-008E-000J0F2A

«Սրճարան՝ ուր երգե աշուղ Ջիվանին»[10]։

«Srč̣aran, owr erge ašowġ J̌ivanin»[10].

s-57

wiki-008E-000K0F2B

Որոշ ժամանակ անց Ջիվանին իր խմբով տեղափոխվում է Սուրբ Գևորգ եկեղեցու դիմաց գտնվող Հաշտոնց Գասպարի սրճարանը։

Oroš žamanak anc’ J̌ivanin ir xmbov teġap’oxvowm ē Sowrb Geworg ekeġec’ow dimac’ gtnvoġ Haštonc’ Gaspari srč̣aranë.

s-58

wiki-008E-000K0F2C

Սրճարանատիրոջը դժվարությամբ է հաջողվում Ջիվանուն Ասլանյանի «ձեռքից խլել»։

Srč̣aranatiroǰë džvarowt’yamb ē haǰoġvowm J̌ivanown Aslanyani «jeṙk’ic’ xlel».

s-59

wiki-008E-000K0F2D

«Գասպարի սրճարանը անհամեմատ ավելի ընդարձակ էր, տեղն էլ բանուկ, մարդաշատ։

«Gaspari srč̣aranë anhamemat aveli ëndarjak ēr, teġn ēl banowk, mardašat.

s-60

wiki-008E-000K0F2E

Սրճարանը ամեն օր լեփ-լեցուն էր բազմությամբ»։

Srč̣aranë amen òr lep’-lec’own ēr bazmowt’yamb».

s-61

wiki-008E-000K0F2F

Գասպարի սրճարանը նաև հայտնի հայերի այցելության վայր էր։

Gaspari srč̣aranë naew haytni hayeri ayc’elowt’yan vayr ēr.

s-62

wiki-008E-000K0F2G

Պատահական չէ, որ այնտեղ է այցելել նաև հայ ռազմաքաղաքական գործիչ Անդրանիկ Օզանյանը[11]։

Patahakan čē, or aynteġ ē ayc’elel naew hay ṙazmak’aġak’akan gorçič Andranik Òzanyanë[11].

s-63

wiki-008E-000L0F2H

1871 թվականից սկսած Ջիվանին ունեցել է սեփական խումբ՝ հիմնականում բաղկացած երեք հոգուց։

1871 t’vakanic’ sksaç J̌ivanin ownec’el ē sep’akan xowmb, himnakanowm baġkac’aç erek’ hogowc’.

s-64

wiki-008E-000L0F2I

Նրա խմբի հիմնական անդամներից էր աշուղ Ջամալին՝ Ջիվանու կնոջ եղբայրը։

Nra xmbi himnakan andamneric’ ēr ašowġ J̌amalin, J̌ivanow knoǰ eġbayrë.

s-65

wiki-008E-000L0F2J

Կյանքի վերջին տարիներին Ջիվանու խումբը բաղկացած էր չորս հոգուց։

Kyank’i verǰin tarinerin J̌ivanow xowmbë baġkac’aç ēr čors hogowc’.

s-66

wiki-008E-000L0F2K

Ինքը նվագում էր ջութակ, Ջամալին՝ սանթուր, Ալեքսին՝ թառ, էրզրումցի Հարութիկը՝ կլառնետ[12]։

Ink’ë nvagowm ēr ǰowt’ak, J̌amalin, sant’owr, Alek’sin, t’aṙ, ērzrowmc’i Harowt’ikë, klaṙnet[12].

s-67

wiki-008E-000M0F2L

Ջիվանին վախճանվել է 1909 թվականի փետրվարի 24-ին։

J̌ivanin vaxč̣anvel ē 1909 t’vakani p’etrvari 24-in.

s-68

wiki-008E-000M0F2M

Անվանի աշուղի հուղարկավորությանը մասնակցել են տարբեր ազգերի մեծ թվով ներկայացուցիչներ։

Anvani ašowġi howġarkavorowt’yanë masnakc’el en tarber azgeri meç t’vov nerkayac’owc’ičner.

s-69

wiki-008E-000M0F2N

Այդ օրերին «Դաշնակցության» գործով վրացական Մետեխի վանքի ներքևում գտնվող համանուն բանտում պահվող Հովհաննես Թումանյանն ու Ավետիք Իսահակյանը, երբ հուղարկավորության թափորն անցնում էր բանտի մոտով, վանդակապատ պատուհանից թաշկինակները թափահարելով վերջին հրաժեշտն են տվել մեծ աշուղին[13]։

Ayd òrerin «Dašnakc’owt’yan» gorçov vrac’akan Metexi vank’i nerk’ewowm gtnvoġ hamanown bantowm pahvoġ Hovhannes T’owmanyann ow Avetik’ Isahakyanë, erb howġarkavorowt’yan t’ap’orn anc’nowm ēr banti motov, vandakapat patowhanic’ t’aškinaknerë t’ap’aharelov verǰin hražeštn en tvel meç ašowġin[13].

s-70

wiki-008E-000M0F2O

Նրա մարմինը ամփոփվել է Թիֆլիսի Հավլաբար հայկական թաղամասի Խոջիվանքի հայկական գերեզմանատանը։

Nra marminë amp’op’vel ē T’iflisi Havlabar haykakan t’aġamasi Xoǰivank’i haykakan gerezmanatanë.

s-71

wiki-008E-000M0F2P

Նրա գերեզմանը գերեզմանատան հետ միասին ոչնչացվել է 1938 թվականին։

Nra gerezmanë gerezmanatan het miasin očnčac’vel ē 1938 t’vakanin.