Universal Dependencies - Armenian - ArmTDP

s-1

news-003O-00010AH8

ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ, Մեկնաբան

HAKOB BADALYAN, Meknaban

s-2

news-003O-00020AH9

Մեկնաբանություն - 24 Փետրվարի 2018, 16:14

Meknabanowt’yown - 24 P’etrvari 2018, 16.14

s-3

news-003O-00030AHA

Փետրվարի 24-ին Հայաստանի պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանն այցելել է Արցախ, որտեղ նա հանդիպել է Արցախի նախագահ Բակո Սահակյանի և Արցախի պաշտպանության նախարար Լևոն Մնացականյանի հետ:

P’etrvari 24-in Hayastani paštpanowt’yan naxarar Vigen Sargsyann ayc’elel ē Arc’ax, orteġ na handipel ē Arc’axi naxagah Bako Sahakyani ew Arc’axi paštpanowt’yan naxarar Lewon Mnac’akanyani het.

s-4

news-003O-00030AHB

Վիգեն Սարգսյանի արցախյան այցը ուշագրավ է նախօրեին Մոսկվա կատարած այցի ֆոնին:

Vigen Sargsyani arc’axyan ayc’ë owšagrav ē naxòrein Moskva kataraç ayc’i fonin.

s-5

news-003O-00030AHC

Սարգսյանը մեկնել էր Կրեմլում հանդիսավոր միջոցառման մասնակցելու, որ կազմակերպել էր ՌԴ նախագահ Պուտինը փետրվարի 23-ի առիթով:

Sargsyanë meknel ēr Kremlowm handisavor miǰoc’aṙman masnakc’elow, or kazmakerpel ēr ṘD naxagah Powtinë p’etrvari 23-i aṙit’ov.

s-6

news-003O-00030AHD

Այդ օրը Ռուսաստանում նշում են Հայրենիքի պաշտպանի օրը:

Ayd òrë Ṙowsastanowm nšowm en Hayrenik’i paštpani òrë.

s-7

news-003O-00040AHE

Կրեմլի ընդունելությանը ներկա են եղել մի քանի այլ պաշտպանության նախարար, այդ թվում Ադրբեջանի:

Kremli ëndownelowt’yanë nerka en eġel mi k’ani ayl paštpanowt’yan naxarar, ayd t’vowm Adrbeǰani.

s-8

news-003O-00050AHF

Միջոցառման հանդիսավոր մասից բացի, այլ տեղեկություն, թե ինչ հանդիպումներ կամ շփումներ է ունեցել Վիգեն Սարգսյանը Մոսկվայում կամ Կրեմլում, չկա, սակայն հատկանշական է Մոսկվայից վերադարձից անմիջապես հետո Արցախ մեկնելն ու Բակո Սահակյանի հետ հանդիպելը:

Miǰoc’aṙman handisavor masic’ bac’i, ayl teġekowt’yown, t’e inč handipowmner kam šp’owmner ē ownec’el Vigen Sargsyanë Moskvayowm kam Kremlowm, čka, sakayn hatkanšakan ē Moskvayic’ veradarjic’ anmiǰapes heto Arc’ax mekneln ow Bako Sahakyani het handipelë.

s-9

news-003O-00060AHG

Արդյոք Վիգեն Սարգսյանը որևէ կարևոր բան է իմացել Մոսկվայում, Պուտինից կամ այլ բարձրաստիճան պաշտոնյայից, որն անհրաժեշտ է եղել շտապ փոխանցել Արցախի իշխանությանը:

Ardyok’ Vigen Sargsyanë orewē karewor ban ē imac’el Moskvayowm, Powtinic’ kam ayl barjrastič̣an paštonyayic’, orn anhražešt ē eġel štap p’oxanc’el Arc’axi išxanowt’yanë.

s-10

news-003O-00070AHH

Այդ ամենը տեղի է ունենում Երևանի հանդեպ հավակնության մասին Ալիևի հայտնի հայտարարության ֆոնին, որը պատերազմի հավանականության մասին խոսակցությունների աշխուժացման առիթ տվեց:

Ayd amenë teġi ē ownenowm Erewani handep havaknowt’yan masin Aliewi haytni haytararowt’yan fonin, orë paterazmi havanakanowt’yan masin xosakc’owt’yownneri ašxowžac’man aṙit’ tvec’.

s-11

news-003O-00070AHI

Դրանից առաջ եղել էր ԱՄՆ հետախուզության զեկույցը, որում հայտնվում էր Արցախում ռազմական լայնածավալ բախման ռիսկի մասին, միաժամանակ արձանագրելով, որ այդ դեպքում Ռուսաստանը ստիպված կլինի պաշտպանել Հայաստանին:

Dranic’ aṙaǰ eġel ēr AMN hetaxowzowt’yan zekowyc’ë, orowm haytnvowm ēr Arc’axowm ṙazmakan laynaçaval baxman ṙiski masin, miažamanak arjanagrelov, or ayd depk’owm Ṙowsastanë stipvaç klini paštpanel Hayastanin.

s-12

news-003O-00070AHJ

Այդ զեկույցից առաջ ամերիկացիների հետ քննարկումների համար Վաշինգտոն էր մեկնել ՌԴ արտաքին հետախուզության պետ Նարիշկինը:

Ayd zekowyc’ic’ aṙaǰ amerikac’ineri het k’nnarkowmneri hamar Vašington ēr meknel ṘD artak’in hetaxowzowt’yan pet Nariškinë.

s-13

news-003O-00070AHK

Օրերս էլ Նարիշկինն աշխատանքային այցով եկել էր Հայաստան:

Òrers ēl Nariškinn ašxatank’ayin ayc’ov ekel ēr Hayastan.

s-14

news-003O-00070AHL

Միաժամանակ, գրեթե զուգահեռ Բաքու էր գնացել Իրանի պաշտպանության նախարարը, ակնարկելով, որ Թեհրանը չի ողջունի ռազմական լարման ավելացմանն ուղղված քայլերը:

Miažamanak, gret’e zowgaheṙ Bak’ow ēr gnac’el Irani paštpanowt’yan naxararë, aknarkelov, or T’ehranë či oġǰowni ṙazmakan larman avelac’mann owġġvaç k’aylerë.

s-15

news-003O-00080AHM

Այդ մաքոքը ինքնին նոր չէ, աշխարհը արդեն մի քանի տարի գտնվում է թեժ բախումների փուլում, որի կենտրոնը Մերձավոր Արևելքը՝ Սիրիան է, որտեղ ռազմական փոխադարձ հարվածների նոր բռնկում է և արդեն գրեթե անհնար է հասկանալ, թե ով ում է հարվածում և ում հետ է դաշնակցում, ով ում հետ ինչ է պայմանավորվում և հետո ով է խախտում պայմանավորվածությունները:

Ayd mak’ok’ë ink’nin nor čē, ašxarhë arden mi k’ani tari gtnvowm ē t’ež baxowmneri p’owlowm, ori kentronë Merjavor Arewelk’ë, Sirian ē, orteġ ṙazmakan p’oxadarj harvaçneri nor bṙnkowm ē ew arden gret’e anhnar ē haskanal, t’e ov owm ē harvaçowm ew owm het ē dašnakc’owm, ov owm het inč ē paymanavorvowm ew heto ov ē xaxtowm paymanavorvaçowt’yownnerë.

s-16

news-003O-00090AHN

Այդ ամենի ֆոնին, միակ կետը, որտեղ գործնականում առկա է քիչ թե շատ շոշափելի կոնսենսուս ուժային կենտրոնների միջև, դա Հարավային Կովկասն է՝ Մինսկի խմբի ձևաչափը, ներառյալ արցախյան խնդրում ոչ պաշտոնապես ներգրավված միջնորդ-շահառու կենտրոնները:

Ayd ameni fonin, miak ketë, orteġ gorçnakanowm aṙka ē k’ič t’e šat šošap’eli konsensows owžayin kentronneri miǰew, da Haravayin Kovkasn ē, Minski xmbi jewačap’ë, neraṙyal arc’axyan xndrowm oč paštonapes nergravvaç miǰnord-šahaṙow kentronnerë.

s-17

news-003O-000A0AHO

Միևնույն ժամանակ, սակայն, խորքային առումով իրապես բավական բարդ է ճշգրտորեն արձանագրել, թե փոթորկվող աշխարհում ինչի շուրջ է այդ ուժային կենտրոնների միջև շոշափելի կամ նկատելի կոնսենսուսը, որն է այդ կոնսենսուսային բացառիկ իրավիճակի հենման կետը:

Miewnowyn žamanak, sakayn, xork’ayin aṙowmov irapes bavakan bard ē č̣šgrtoren arjanagrel, t’e p’ot’orkvoġ ašxarhowm inči šowrǰ ē ayd owžayin kentronneri miǰew šošap’eli kam nkateli konsensowsë, orn ē ayd konsensowsayin bac’aṙik iravič̣aki henman ketë.

s-18

news-003O-000B0AHP

Այստեղ թերևս հնարավոր է միայն ենթադրել, որ եթե կա քիչ թե շատ նկատելի կոնսենսուսը թեկուզ հարաբերական կայունության հարցում, ապա հենակետը գործնականում ներկայիս ստատուս-քվոն է, այլապես տրամաբանությունը հուշում է, որ կամ կոնսենսուս չկա, կամ հակառակ հենման կետով կոնսենսուսի դեպքում ստատուս-քվոն վաղուց ենթարկված կլիներ փոփոխության՝ խաղաղությամբ, թե պատերազմով:

Aysteġ t’erews hnaravor ē miayn ent’adrel, or et’e ka k’ič t’e šat nkateli konsensowsë t’ekowz haraberakan kayownowt’yan harc’owm, apa henaketë gorçnakanowm nerkayis statows-k’von ē, aylapes tramabanowt’yownë howšowm ē, or kam konsensows čka, kam hakaṙak henman ketov konsensowsi depk’owm statows-k’von vaġowc’ ent’arkvaç kliner p’op’oxowt’yan, xaġaġowt’yamb, t’e paterazmov.

s-19

news-003O-000C0AHQ

Ըստ այդմ, հայկական կողմի խնդիրը բացառիկ այդ կոնսենսուսային իրողության հենակետը հնարովորինս ամրացնելն է, դրանից ուժային կենտրոնների վարքագծի էական շեղումների հավանականությունը նվազեցնելու համար:

Ëst aydm, haykakan koġmi xndirë bac’aṙik ayd konsensowsayin iroġowt’yan henaketë hnarovorins amrac’neln ē, dranic’ owžayin kentronneri vark’agçi ēakan šeġowmneri havanakanowt’yownë nvazec’nelow hamar.

s-20

news-003O-000C0AHR

Իսկ դա հնարավոր է անել պարզապես նրանց մոտիվացիոն հիմքերը ամրացնելուն ուղղված քայլերով:

Isk da hnaravor ē anel parzapes nranc’ motivac’ion himk’erë amrac’nelown owġġvaç k’aylerov.

s-21

news-003O-000D0AHS

Այդ մոտիվացիոն հիմքերը յուրաքանչյուր ուժային կենտրոնի դեպքում տարբեր են, և ըստ այդմ Երևանից պահանջվում է իսկապես բարդ աշխատանք՝ հնարավորինս ամրացնել մի քանի մոտիվացիոն հիմք միաժամանակ, որոնք երբեմն նույնիսկ իրարամերժ են:

Ayd motivac’ion himk’erë yowrak’ančyowr owžayin kentroni depk’owm tarber en, ew ëst aydm Erewanic’ pahanǰvowm ē iskapes bard ašxatank’, hnaravorins amrac’nel mi k’ani motivac’ion himk’ miažamanak, oronk’ erbemn nowynisk iraramerž en.

s-22

news-003O-000D0AHT

Դա բարդ, սակայն գործնականում ոչ անհնարին խնդիր է, եթե կատարվում են քայլեր Հայաստանում իրավիճակի որակական փոփոխության և պետականության ոչ միայն ռազմական, այլ նաև տնտեսա-քաղաքական ներուժի բարձրացման ուղղությամբ:

Da bard, sakayn gorçnakanowm oč anhnarin xndir ē, et’e katarvowm en k’ayler Hayastanowm iravič̣aki orakakan p’op’oxowt’yan ew petakanowt’yan oč miayn ṙazmakan, ayl naew tntesa-k’aġak’akan nerowži barjrac’man owġġowt’yamb.

s-23

news-003O-000E0AHU

Ամենաթեժ դիմակայության մեջ գտնվող ուժային կենտրոններին անգամ անհրաժեշտ է շփման եզր, և մի շարք հանգամանքների բերումով՝ խոշոր հաշվով արցախյան շարժման ռազմա-քաղաքական էֆեկտով այդ կետը վաղուց հանդիսացել է Հայաստանը:

Amenat’ež dimakayowt’yan meǰ gtnvoġ owžayin kentronnerin angam anhražešt ē šp’man ezr, ew mi šark’ hangamank’neri berowmov, xošor hašvov arc’axyan šaržman ṙazma-k’aġak’akan ēfektov ayd ketë vaġowc’ handisac’el ē Hayastanë.

s-24

news-003O-000E0AHV

Խնդիրն այն է, որ Հայաստանը ոչ թե փորձի շահագործել շարժման այդ էֆեկտը և «ապրել տոկոսներով»՝ ինչը գործնականում այլևս դարձել է ոչ միայն անհնար, այլ խիստ վտանգավոր, այլ գեներացնել այն և վերածել պետական էֆեկտիվ քաղաքականության, քանի դեռ կա դրա պատմա-քաղաքական շոշափելի հնարավորությունը:

Xndirn ayn ē, or Hayastanë oč t’e p’orji šahagorçel šaržman ayd ēfektë ew «aprel tokosnerov», inčë gorçnakanowm aylews darjel ē oč miayn anhnar, ayl xist vtangavor, ayl generac’nel ayn ew veraçel petakan ēfektiv k’aġak’akanowt’yan, k’ani deṙ ka dra patma-k’aġak’akan šošap’eli hnaravorowt’yownë.