Universal Dependencies - Armenian - ArmTDP

s-1

news-003H-00010ADF

ԻԳՈՐ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, Քաղաքագետ

IGOR MOWRADYAN, K’aġak’aget

s-2

news-003H-00020ADG

Մեկնաբանություն - 22 Հունվարի 2017, 14:21

Meknabanowt’yown - 22 Hownvari 2017, 14.21

s-3

news-003H-00030ADH

Իրանի ներկայիս քաղաքական ղեկավարությունը վարում է բավական հետևողական արտաքին քաղաքականություն, ելնելով պրագմատիկ նպատակներից:

Irani nerkayis k’aġak’akan ġekavarowt’yownë varowm ē bavakan hetewoġakan artak’in k’aġak’akanowt’yown, elnelov pragmatik npatakneric’.

s-4

news-003H-00040ADI

Իրանը փորձում է Ադրբեջանի հետ երկխոսություն հաստատել, առաջարկելով քաղաքական ծառայությունների որոշակի հիերարխիա, որը ներառում է հետևողական առաջ քաշվող քաղաքական ռեսուրսների համակարգը:

Iranë p’orjowm ē Adrbeǰani het erkxosowt’yown hastatel, aṙaǰarkelov k’aġak’akan çaṙayowt’yownneri orošaki hierarxia, orë neraṙowm ē hetewoġakan aṙaǰ k’ašvoġ k’aġak’akan ṙesowrsneri hamakargë.

s-5

news-003H-00040ADJ

Իրանի այս մարտավարությունը բախվում է Ադրբեջանի մի շարք սկզբունքային պահանջներին, որոնք Իրանի համար դժվար է կատարել:

Irani ays martavarowt’yownë baxvowm ē Adrbeǰani mi šark’ skzbownk’ayin pahanǰnerin, oronk’ Irani hamar džvar ē katarel.

s-6

news-003H-00050ADK

Առայժմ իրանա-ադրբեջանական հարաբերությունները, չնայած որոշ ցուցադրական ակցիաներին, չեն հանգել այնպիսի ռեժիմի, երբ պետք է սպասել Հայաստանի շահերին ուղղված լուրջ քայլեր:

Aṙayžm irana-adrbeǰanakan haraberowt’yownnerë, čnayaç oroš c’owc’adrakan akc’ianerin, čen hangel aynpisi ṙežimi, erb petk’ ē spasel Hayastani šaherin owġġvaç lowrǰ k’ayler.

s-7

news-003H-00060ADL

Իրանի Անվտանգության բարձրագույն խորհրդի ներկայացուցիչների գնահատականով, «Ի տարբերություն Ռուսաստանի, որը մշտապես շփոթվածություն է ցուցաբերում արտաքին քաղաքականության մեջ, հատկապես Կովկասում, Իրանը տարածաշրջանում ամերիկյան ռազմական ներկայությունը չի դիտարկում որպես երկարաժամկետ գործոն, եթե նույնիսկ նկատի է առնվում 20 տարին:

Irani Anvtangowt’yan barjragowyn xorhrdi nerkayac’owc’ičneri gnahatakanov, «I tarberowt’yown Ṙowsastani, orë mštapes šp’ot’vaçowt’yown ē c’owc’aberowm artak’in k’aġak’akanowt’yan meǰ, hatkapes Kovkasowm, Iranë taraçašrǰanowm amerikyan ṙazmakan nerkayowt’yownë či ditarkowm orpes erkaražamket gorçon, et’e nowynisk nkati ē aṙnvowm 20 tarin.

s-8

news-003H-00060ADM

Այդ պատճառով գործողությունները, որոնք կարող են հանգեցնել ռազմավարական կարևոր դիրքերի կորստին, որոնցից մեկը կապված է Հայաստանի հետ հարաբերություններին, անընդունելի են Իրանի համար»:

Ayd patč̣aṙov gorçoġowt’yownnerë, oronk’ karoġ en hangec’nel ṙazmavarakan karewor dirk’eri korstin, oronc’ic’ mekë kapvaç ē Hayastani het haraberowt’yownnerin, anëndowneli en Irani hamar».

s-9

news-003H-00070ADN

Միևնույն ժամանակ, ներկայում Թեհրանում Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները համարվում են ավելի կարևոր ու գերադասելի, քան Հայաստանի հետ հարաբերությունները:

Miewnowyn žamanak, nerkayowm T’ehranowm Adrbeǰani het haraberowt’yownnerë hamarvowm en aveli karewor ow geradaseli, k’an Hayastani het haraberowt’yownnerë.

s-10

news-003H-00070ADO

Դա հստակ է և պետք է ընդունել:

Da hstak ē ew petk’ ē ëndownel.

s-11

news-003H-00070ADP

Անհրաժեշտ է դիտարկել իրանա-ադրբեջանական և իրանա-հայկական հարաբերություններում ղարաբաղյան գործոնի նշանակությունը։

Anhražešt ē ditarkel irana-adrbeǰanakan ew irana-haykakan haraberowt’yownnerowm ġarabaġyan gorçoni nšanakowt’yownë.

s-12

news-003H-00080ADQ

Իրանը միշտ փորձել է Ադրբեջանին ցույց տալ, որ ընդհանրապես շահագրգռված չէ ղարաբաղյան խնդրով և բազմիցս հռչակել է աջակցություն նրա տարածքային ամբողջականությանը:

Iranë mišt p’orjel ē Adrbeǰanin c’owyc’ tal, or ëndhanrapes šahagrgṙvaç čē ġarabaġyan xndrov ew bazmic’s hṙčakel ē aǰakc’owt’yown nra taraçk’ayin amboġǰakanowt’yanë.

s-13

news-003H-00080ADR

Սակայն Իրանը ժամանակ առ ժամանակ ցուցաբերում է պատմական տրամադրություններ ղարաբաղյան հնարավոր կարգավորման կապակցությամբ:

Sakayn Iranë žamanak aṙ žamanak c’owc’aberowm ē patmakan tramadrowt’yownner ġarabaġyan hnaravor kargavorman kapakc’owt’yamb.

s-14

news-003H-00090ADS

Կան իրանցիների նման պահվածքի բազմաթիվ օրինակներ:

Kan iranc’ineri nman pahvaçk’i bazmat’iv òrinakner.

s-15

news-003H-00090ADT

2005 թ. սեպտեմբեր-դեկտեմբերին և 2006-ի հունվարին իրանական օֆիցիոզի ներկայացուցիչները ջանքեր են գործադրել կարգավորման գործընթացի պայմաններն ու հանգամանքները պարզելու համար:

2005 t’. september-dektemberin ew 2006-i hownvarin iranakan òfic’iozi nerkayac’owc’ičnerë ǰank’er en gorçadrel kargavorman gorçënt’ac’i paymannern ow hangamank’nerë parzelow hamar.

s-16

news-003H-00090ADU

Իրանցիներն աշխատանքներ են տարել ոչ միայն Հայաստանում ու Ադրբեջանում, այլև Մեծ Բրիտանիայում:

Iranc’inern ašxatank’ner en tarel oč miayn Hayastanowm ow Adrbeǰanowm, aylew Meç Britaniayowm.

s-17

news-003H-00090ADV

Կան նշաններ, որ իրանցիները նախնական եզրահանգումներ են կատարել:

Kan nšanner, or iranc’inerë naxnakan ezrahangowmner en katarel.

s-18

news-003H-000A0AE0

Ներկայում նման փորձերը կրկնվում են:

Nerkayowm nman p’orjerë krknvowm en.

s-19

news-003H-000A0AE1

Այս եզրակացությունները հանգում են նրան, որ Ադրբեջանի քաղաքական ղեկավարներն ու քաղաքական շրջանակներն, ընդհանուր առմամբ, շահագրգռված են կարգավորման գործընթացի զարգացմամբ՝ տարածքները վերադարձնելու հույսով:

Ays ezrakac’owt’yownnerë hangowm en nran, or Adrbeǰani k’aġak’akan ġekavarnern ow k’aġak’akan šrǰanaknern, ëndhanowr aṙmamb, šahagrgṙvaç en kargavorman gorçënt’ac’i zargac’mamb, taraçk’nerë veradarjnelow howysov.

s-20

news-003H-000B0AE2

Իրանցիների կարծիքով, Հայաստանի ու ԼՂՀ ղեկավարները կարգավորման գործընթացը դիտարկում են երկրում քաղաքական ընդհանուր գործընթացի համատեքստում, որպես կարևոր քաղաքական ռեսուրս:

Iranc’ineri karçik’ov, Hayastani ow LĠH ġekavarnerë kargavorman gorçënt’ac’ë ditarkowm en erkrowm k’aġak’akan ëndhanowr gorçënt’ac’i hamatek’stowm, orpes karewor k’aġak’akan ṙesowrs.

s-21

news-003H-000C0AE3

Միաժամանակ, իրանցիները կարգավորման գործընթացում արագ առաջընթաց չեն կանխատեսում, գործընթացը դիտարկելով որպես տարածաշրջանում սեփական քաղաքականության հնարավոր գործոն:

Miažamanak, iranc’inerë kargavorman gorçënt’ac’owm arag aṙaǰënt’ac’ čen kanxatesowm, gorçënt’ac’ë ditarkelov orpes taraçašrǰanowm sep’akan k’aġak’akanowt’yan hnaravor gorçon.

s-22

news-003H-000C0AE4

Իրանցիները դնում են հետևյալ քաղաքական խնդիրները.

Iranc’inerë dnowm en hetewyal k’aġak’akan xndirnerë.

s-23

news-003H-000D0AE5

- Ադրբեջանին և հնարավոր է Արևմուտքին ցույց տալ, որ Իրանը ղարաբաղյան կարգավորման, կայուն խաղաղության ու կայունության ապահովման կողմնակից է:

- Adrbeǰanin ew hnaravor ē Arewmowtk’in c’owyc’ tal, or Iranë ġarabaġyan kargavorman, kayown xaġaġowt’yan ow kayownowt’yan apahovman koġmnakic’ ē.

s-24

news-003H-000E0AE6

- Իրանը փորձում է մշակել կոնկրետ գործողություններ, որոնք ուղղված են կարգավորման գործընթացի խափանմանը, ուշադիր հետևում է իրադարձություններին և խորհրդակցությունների կարիք ունի:

- Iranë p’orjowm ē mšakel konkret gorçoġowt’yownner, oronk’ owġġvaç en kargavorman gorçënt’ac’i xap’anmanë, owšadir hetewowm ē iradarjowt’yownnerin ew xorhrdakc’owt’yownneri karik’ owni.

s-25

news-003H-000F0AE7

- Իրանը գտնում է, որ իր վերլուծաբաններին ու հետախուզական ծառայություններին հաջողվել է պարզել կարգավորման իրական գործընթացի հիմնական հանգամանքներն ու շահերը և պնդում է, որ այդ գործընթացը դատապարտված է տապալման մի շարք հանգամանքներից ելնելով (ԱՄՆ-ի անվստահ դիրքորոշումը, ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի հակասությունները, Ադրբեջանի ղեկավարության ու քաղաքական դասի անպատրաստությունը համարձակ որոշումներ ընդունելու հարցում, Հայաստանում իրական դիմակայող գործոնների ընկալման բացակայությունն արտաքին շահագրգիռ կողմերի մոտ):

- Iranë gtnowm ē, or ir verlowçabannerin ow hetaxowzakan çaṙayowt’yownnerin haǰoġvel ē parzel kargavorman irakan gorçënt’ac’i himnakan hangamank’nern ow šaherë ew pndowm ē, or ayd gorçënt’ac’ë datapartvaç ē tapalman mi šark’ hangamank’neric’ elnelov (AMN-i anvstah dirk’orošowmë, AMN-i ew Evropayi hakasowt’yownnerë, Adrbeǰani ġekavarowt’yan ow k’aġak’akan dasi anpatrastowt’yownë hamarjak orošowmner ëndownelow harc’owm, Hayastanowm irakan dimakayoġ gorçonneri ënkalman bac’akayowt’yownn artak’in šahagrgiṙ koġmeri mot).

s-26

news-003H-000G0AE8

- Իրանի ներկայացուցիչները հակված չեն ընդունել նույնիսկ մեղքի փոքր բաժինը կարգավորման գործընթացի ներկայիս մակարդակի համար, դիտարկելով ընդամենը իրանցի որոշ չինովնիկների դանդաղկոտությունը Հայաստանի հետ հարաբերությունների զարգացման հարցում, այդ թվում տնտեսության ոլորտում:

- Irani nerkayac’owc’ičnerë hakvaç čen ëndownel nowynisk meġk’i p’ok’r bažinë kargavorman gorçënt’ac’i nerkayis makardaki hamar, ditarkelov ëndamenë iranc’i oroš činovnikneri dandaġkotowt’yownë Hayastani het haraberowt’yownneri zargac’man harc’owm, ayd t’vowm tntesowt’yan olortowm.

s-27

news-003H-000H0AE9

- Իրանցիները մեծ մտահոգություն ունեն, որ հայ հանրությանը կպարտադրվի Հարթավայրային Ղարաբաղի ու ընդհանրապես ղարաբաղյան խնդրի վերաբերյալ Իրանի դիրքորոշման փոփոխության մասին կարծիքը, տվյալ կարծիքը դիտարկելով որպես Հայաստանի վրա ազդեցության գործոն:

- Iranc’inerë meç mtahogowt’yown ownen, or hay hanrowt’yanë kpartadrvi Hart’avayrayin Ġarabaġi ow ëndhanrapes ġarabaġyan xndri veraberyal Irani dirk’orošman p’op’oxowt’yan masin karçik’ë, tvyal karçik’ë ditarkelov orpes Hayastani vra azdec’owt’yan gorçon.

s-28

news-003H-000I0AEA

- Իրանը փորձում է չարագացնել իրադարձությունները և առայժմ բանակցություններ չի վարում Ադրբեջանի հետ խաղաղարար զորքերի հնարավոր տեղակայման շուրջ, չցանկանալով Ադրբեջանին լրացուցիչ լծակ տալ իր հետ հարաբերություններում, սակայն ստիպված է լինելու մտնել այդ հարցով անմիջական բանակցությունների ռեժիմ, օգտագործելով իր ունեցած ճնշման լծակներն Ադրբեջանի դեմ:

- Iranë p’orjowm ē čaragac’nel iradarjowt’yownnerë ew aṙayžm banakc’owt’yownner či varowm Adrbeǰani het xaġaġarar zork’eri hnaravor teġakayman šowrǰ, čc’ankanalov Adrbeǰanin lrac’owc’ič lçak tal ir het haraberowt’yownnerowm, sakayn stipvaç ē linelow mtnel ayd harc’ov anmiǰakan banakc’owt’yownneri ṙežim, ògtagorçelov ir ownec’aç č̣nšman lçaknern Adrbeǰani dem.

s-29

news-003H-000J0AEB

- Այն դեպքում, եթե Սարգսյանի ու Ալիևի բանակցությունները սպառնալիք դառնան Իրանի ազգային անվտանգության համար, եվրոպական երկրներում իրանական դիվանագետներն արդեն նախնական հանձնարարություն ունեն Իրանի համար վտանգավոր հետևանքները կանխելու ջանքեր գործադրելու վերաբերյալ:

- Ayn depk’owm, et’e Sargsyani ow Aliewi banakc’owt’yownnerë spaṙnalik’ daṙnan Irani azgayin anvtangowt’yan hamar, evropakan erkrnerowm iranakan divanagetnern arden naxnakan hanjnararowt’yown ownen Irani hamar vtangavor hetewank’nerë kanxelow ǰank’er gorçadrelow veraberyal.

s-30

news-003H-000K0AEC

Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում խաղաղապահ ուժերի տեղակայման խնդիրը Իրանի քաղաքական ու ռազմական բարձրագույն ղեկավարության ուշադրության կենտրոնում է, և Իրանը պաշտպանական միջոցառումներ կձեռնարկի այդ ուղղությամբ։

Ġarabaġyan hakamartowt’yan gotowm xaġaġapah owžeri teġakayman xndirë Irani k’aġak’akan ow ṙazmakan barjragowyn ġekavarowt’yan owšadrowt’yan kentronowm ē, ew Iranë paštpanakan miǰoc’aṙowmner kjeṙnarki ayd owġġowt’yamb.

s-31

news-003H-000L0AED

Սարգսյանի ու Ալիևի միջև բանակցությունների արդյունքներից կախված՝ Հայաստանում Իրանի դեսպանատունը ձեռնամուխ կլինի հայկական քաղաքական կուսակցությունների ու հասարակական կազմակերպությունների հետ լայն շփումների՝ պարզաբանելու Իրանի դիրքորոշումն այդ հարցում:

Sargsyani ow Aliewi miǰew banakc’owt’yownneri ardyownk’neric’ kaxvaç, Hayastanowm Irani despanatownë jeṙnamowx klini haykakan k’aġak’akan kowsakc’owt’yownneri ow hasarakakan kazmakerpowt’yownneri het layn šp’owmneri, parzabanelow Irani dirk’orošowmn ayd harc’owm.

s-32

news-003H-000M0AEE

Պետք է նշել, որ իրանցիներն այնուամենայնիվ հասկանում են, որ կանգնել են իրավիճակը տանուլ տալու հեռանկարի առաջ և չեն կարող դա չընկալել որպես սեփական «սպասման» քաղաքականության արդյունք, որը նրանք բացատրում են «Իրանի հյուսիսում ադրբեջանական բնակչության տրամադրությունները հաշվի առնելու» անհրաժեշտությամբ:

Petk’ ē nšel, or iranc’inern aynowamenayniv haskanowm en, or kangnel en iravič̣akë tanowl talow heṙankari aṙaǰ ew čen karoġ da čënkalel orpes sep’akan «spasman» k’aġak’akanowt’yan ardyownk’, orë nrank’ bac’atrowm en «Irani hyowsisowm adrbeǰanakan bnakčowt’yan tramadrowt’yownnerë hašvi aṙnelow» anhražeštowt’yamb.

s-33

news-003H-000N0AEF

Չնայած այս մարտավարական խնդիրներին, Իրանը չի կարող չմշակել պահեստային տարբերակ այն դեպքում, եթե հակամարտության գոտում այնուամենայնիվ հայտնվի խաղաղապահ կոնտինգենտ:

Čnayaç ays martavarakan xndirnerin, Iranë či karoġ čmšakel pahestayin tarberak ayn depk’owm, et’e hakamartowt’yan gotowm aynowamenayniv haytnvi xaġaġapah kontingent.

s-34

news-003H-000N0AEG

Այդ դեպքում ղարաբաղյան հարցում Իրանի հիմնական գործընկերը կդառնա Ադրբեջանը, քանի որ խաղաղապահների խնդիրը կապվելու է Ադրբեջանի իրավունքների ու նախաձեռնությունների հետ:

Ayd depk’owm ġarabaġyan harc’owm Irani himnakan gorçënkerë kdaṙna Adrbeǰanë, k’ani or xaġaġapahneri xndirë kapvelow ē Adrbeǰani iravownk’neri ow naxajeṙnowt’yownneri het.

s-35

news-003H-000O0AEH

Ժամանակի ընթացքում խաղաղապահ ուժերի վիճակն ու ներկայությունն ավելի ու ավելի կախված է լինելու Ադրբեջանից:

Žamanaki ënt’ac’k’owm xaġaġapah owžeri vič̣akn ow nerkayowt’yownn aveli ow aveli kaxvaç ē linelow Adrbeǰanic’.

s-36

news-003H-000O0AEI

Հայաստանն այս հեռանկարում դուրս է մնում Հարթավայրային Ղարաբաղի հողերի հարցում Իրան-Ադրբեջան-Հայաստան հարաբերություններից:

Hayastann ays heṙankarowm dowrs ē mnowm Hart’avayrayin Ġarabaġi hoġeri harc’owm Iran-Adrbeǰan-Hayastan haraberowt’yownneric’.

s-37

news-003H-000P0AEJ

Այս իրավիճակն իրանցիները համարում են իրական հեռանկար:

Ays iravič̣akn iranc’inerë hamarowm en irakan heṙankar.

s-38

news-003H-000P0AEK

Իրանցիները չեն կարող անտեսել այս հնարավոր տարբերակը:

Iranc’inerë čen karoġ antesel ays hnaravor tarberakë.

s-39

news-003H-000P0AEL

Սա կապված է Իրանի ազգային անվտանգության առանցքային խնդիրներից մեկի հետ:

Sa kapvaç ē Irani azgayin anvtangowt’yan aṙanc’k’ayin xndirneric’ meki het.

s-40

news-003H-000Q0AEM

Ներկայում, երբ արագացված ռեժիմով կարգավորվում են Իրանի ու ԱՄՆ-ի հարաբերությունները, պետք է հասկանալ, որ Իրանի տարածաշրջանային քաղաքականության առաջնահերթությունների փոփոխություն տեղի չի ունենա:

Nerkayowm, erb aragac’vaç ṙežimov kargavorvowm en Irani ow AMN-i haraberowt’yownnerë, petk’ ē haskanal, or Irani taraçašrǰanayin k’aġak’akanowt’yan aṙaǰnahert’owt’yownneri p’op’oxowt’yown teġi či ownena.

s-41

news-003H-000R0AEN

Նախ, դրանից է կախված Իրանի անվտանգությունը, Իրանն իր տարածաշրջանային դիրքերը կառուցելու համար շատ ժամանակ ու ռեսուրսներ է ծախսել:

Nax, dranic’ ē kaxvaç Irani anvtangowt’yownë, Irann ir taraçašrǰanayin dirk’erë kaṙowc’elow hamar šat žamanak ow ṙesowrsner ē çaxsel.

s-42

news-003H-000R0AEO

Երկրորդ, Իրանի շահերը տարածաշրջաններում, ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունները կարգավորելու դեպքում, համատեղվելու են ամերիկյան շահերի հետ:

Erkrord, Irani šaherë taraçašrǰannerowm, AMN-i het haraberowt’yownnerë kargavorelow depk’owm, hamateġvelow en amerikyan šaheri het.

s-43

news-003H-000S0AEP

Այդ պարագայում Հայաստանի դիրքերին որևէ վնաս չի հասցվի:

Ayd paragayowm Hayastani dirk’erin orewē vnas či hasc’vi.