Universal Dependencies - Armenian - ArmTDP

s-1

fiction-006R-00010CKT

1987 թվականի մայիսի վերջին՝ ավարտական երեկոյի օրը, Ակաթն անզգուշորեն ու փիս սայթաքեց, և 1988 թվականի ճիշտ փետրվարի 20-ին՝ երբ օպերայի բակն ալեկոծվում էր, օպերայից մի կանգառ ներքև՝ Մարգարյանում, փաստորեն, ծննդաբերեց։

1987 t’vakani mayisi verǰin, avartakan erekoyi òrë, Akat’n anzgowšoren ow p’is sayt’ak’ec’, ew 1988 t’vakani č̣išt p’etrvari 20-in, erb òperayi bakn alekoçvowm ēr, òperayic’ mi kangaṙ nerk’ew, Margaryanowm, p’astoren, çnndaberec’.

s-2

fiction-006R-00020CKU

1987-ի մայիսյան էդ օրը պիտի որ տասնվեցուկես տարեկան լիներ, չնայած մայրը հետո, երբ սայթաքելու հետևանքով աղջկա փորը սկսեց կլորանալ, ասում էր. «Փաստորեն տասնյոթը վաղուց է լրացել»։

1987-i mayisyan ēd òrë piti or tasnvec’owkes tarekan liner, čnayaç mayrë heto, erb sayt’ak’elow hetewank’ov aġǰka p’orë sksec’ kloranal, asowm ēr. «P’astoren tasnyot’ë vaġowc’ ē lrac’el».

s-3

fiction-006R-00030CKV

Ավարտական երեկոյի օրն էր, ավելի ճիշտ երեկոյից հետո, գիշերով, մի քանի բաժակ էլ գինի էր խմել, տուն էին գալիս, այսինքն իրենց դասարանի մի քանի տղաներ իրեն տուն էին ուղեկցում։

Avartakan erekoyi òrn ēr, aveli č̣išt erekoyic’ heto, gišerov, mi k’ani bažak ēl gini ēr xmel, town ēin galis, aysink’n irenc’ dasarani mi k’ani tġaner iren town ēin owġekc’owm.

s-4

fiction-006R-00030CL0

Սայթաքեց։

Sayt’ak’ec’.

s-5

fiction-006R-00030CL1

Ու սայթաքեց փիս մի տեղում։

OW sayt’ak’ec’ p’is mi teġowm.

s-6

fiction-006R-00030CL2

Իսկ էդտեղ՝ հենց փողոցի մեջտեղում (մի այլ տարբերակով՝ պուրակի ծառերի տակ, երրորդ տարբերակով՝ իրենց հսկա բազմահարկի ամենամութ՝ հինգերորդ հարկի աստիճանահարթակում) մի ոստ էր ցցված։

Isk ēdteġ, henc’ p’oġoc’i meǰteġowm (mi ayl tarberakov, powraki çaṙeri tak, errord tarberakov, irenc’ hska bazmaharki amenamowt’, hingerord harki astič̣anahart’akowm) mi ost ēr c’c’vaç.

s-7

fiction-006R-00030CL3

Ու թարսի պես էդ ոստը, փաստորեն...

OW t’arsi pes ēd ostë, p’astoren...

s-8

fiction-006R-00040CL4

Ակաթը, իր ասելով, ճչացել էր, զգացել, որ ցավ առավ ու արյուն է հոսում։

Akat’ë, ir aselov, č̣čac’el ēr, zgac’el, or c’av aṙav ow aryown ē hosowm.

s-9

fiction-006R-00040CL5

Մի խոսքով, երբ տուն հասավ, մայրն էլ զգաց, որ մի բան է պատահել, հետո, ոտքին արյան հետք նկատելով ու սայթաքելն իմանալով, վաշ-վիշ արեց, մտածեց՝ բժշկի դիմի՞, թե՞ չէ։

Mi xosk’ov, erb town hasav, mayrn ēl zgac’, or mi ban ē patahel, heto, otk’in aryan hetk’ nkatelov ow sayt’ak’eln imanalov, vaš-viš arec’, mtaçec’, bžški dimi?, t’e? čē.

s-10

fiction-006R-00050CL6

«Քոռանամ ես,— ասաց,— աղջիկս դժբախտացավ, դե արի ու հետո ապացուցիր, որ կուսությունը սայթաքելուց է կորցրել»։

«K’oṙanam es,— asac’,— aġǰiks džbaxtac’av, de ari ow heto apac’owc’ir, or kowsowt’yownë sayt’ak’elowc’ ē korc’rel».

s-11

fiction-006R-00060CL7

Այդ պատմությունը մայրը ստիպված էր հետո մի քանի անգամ պատմել, մանավանդ առաջին անգամ՝ բժշկի մոտ, երբ սա զննում էր աղջկան։

Ayd patmowt’yownë mayrë stipvaç ēr heto mi k’ani angam patmel, manavand aṙaǰin angam, bžški mot, erb sa znnowm ēr aġǰkan.

s-12

fiction-006R-00060CL8

Հետո ուզում էին ամեն ինչ թաքցնել, բայց երբ հարևանները սկսեցին փսփսալ, մայրը նորից ու նորից պատմեց սայթաքելու պատմությունը։

Heto owzowm ēin amen inč t’ak’c’nel, bayc’ erb harewannerë sksec’in p’sp’sal, mayrë noric’ ow noric’ patmec’ sayt’ak’elow patmowt’yownë.

s-13

fiction-006R-00060CL9

Խեղճ աղջիկն իսկապես փիս էր սայթաքել, էն էլ՝ ամո՜թ, հինգ-վեց տղայի ներկայությամբ, ու նրանք էլ, ստիպված, օգնել էին...

Xeġč̣ aġǰikn iskapes p’is ēr sayt’ak’el, ēn ēl, amo!t’, hing-vec’ tġayi nerkayowt’yamb, ow nrank’ ēl, stipvaç, ògnel ēin...

s-14

fiction-006R-00070CLA

Խեղճ աղջիկն իսկապես փիս էր սայթաքել, էնքան փիս, որ մի քանի ամիս անց փորը հստակորեն սկսեց կլորանալ։

Xeġč̣ aġǰikn iskapes p’is ēr sayt’ak’el, ēnk’an p’is, or mi k’ani amis anc’ p’orë hstakoren sksec’ kloranal.

s-15

fiction-006R-00070CLB

Մայրն աղջկա մարմնի հետ կատարվողը զգաց (բայց դեռ չխոստովանեց ու անգամ աղջկան էլ նորից չտանջեց) այն օրը, երբ համալսարանի իրավաբանականի ցուցակները կախեցին ու իրենք տեսան (չնայած վաղուց գիտեին), որ Ակաթը, փաստորեն, չի ընդունվել։

Mayrn aġǰka marmni het katarvoġë zgac’ (bayc’ deṙ čxostovanec’ ow angam aġǰkan ēl noric’ čtanǰec’) ayn òrë, erb hamalsarani iravabanakani c’owc’aknerë kaxec’in ow irenk’ tesan (čnayaç vaġowc’ gitein), or Akat’ë, p’astoren, či ëndownvel.

s-16

fiction-006R-00070CLC

Չորս հատ երեք էր ստացել։

Čors hat erek’ ēr stac’el.

s-17

fiction-006R-00070CLD

Դե, իրավաբանական հենց էնպես էր դիմել, որ հետո ասեր՝ «իրավաբանականից դուրս մնացի, փաստորեն, մի աչոկով», համ էլ, որովհետև իրենց դասարանի Արտուրիկն էլ էր իրավաբանական դիմել, իսկ ինքը թաքուն սիրահարված էր Արտուրիկին, բայց վերջինս, էն սայթաքելու օրվանից հետո իր հետ չէր խոսում։

De, iravabanakan henc’ ēnpes ēr dimel, or heto aser, «iravabanakanic’ dowrs mnac’i, p’astoren, mi ačokov», ham ēl, orovhetew irenc’ dasarani Artowrikn ēl ēr iravabanakan dimel, isk ink’ë t’ak’own siraharvaç ēr Artowrikin, bayc’ verǰins, ēn sayt’ak’elow òrvanic’ heto ir het čēr xosowm.

s-18

fiction-006R-00070CLE

Թե ի՞նչ էր իմացել Ակաթին ուղեկցող տղաներից, հայտնի չէ, բայց Ակաթի հետ չէր խոսում։

T’e i?nč ēr imac’el Akat’in owġekc’oġ tġaneric’, haytni čē, bayc’ Akat’i het čēr xosowm.

s-19

fiction-006R-00080CLF

Դեռ վաղուց դասարանցիներն ասում էին, թե Ակաթը, ճիշտ է իրենց դասարանի գեղեցկուհին չէ, բայց, փաստորեն, ամենացանկալին է։

Deṙ vaġowc’ dasaranc’inern asowm ēin, t’e Akat’ë, č̣išt ē irenc’ dasarani geġec’kowhin čē, bayc’, p’astoren, amenac’ankalin ē.

s-20

fiction-006R-00080CLG

Չէ, դե նրանք ասում էին ամենասեքսուալը, մանավանդ էն երեկոյի շորով։

Čē, de nrank’ asowm ēin amenasek’sowalë, manavand ēn erekoyi šorov.

s-21

fiction-006R-00080CLH

Իսկ Արտուրիկը, որ իրենց դասարանի ամենասիրունն էր, միշտ քիթը ցցած էր։

Isk Artowrikë, or irenc’ dasarani amenasirownn ēr, mišt k’it’ë c’c’aç ēr.

s-22

fiction-006R-00080CLI

Ակաթին Արտուրիկ անունը շատ էր դուր գալիս։

Akat’in Artowrik anownë šat ēr dowr galis.

s-23

fiction-006R-00080CLJ

Թեպետ գիտեր, որ գրվում է թ-ով, բայց ինքն իր թաքուն գրառումներում միշտ տ-ով էր գրում ու էդպես էլ արտասանում։

T’epet giter, or grvowm ē t’-ov, bayc’ ink’n ir t’ak’own graṙowmnerowm mišt t-ov ēr growm ow ēdpes ēl artasanowm.

s-24

fiction-006R-00080CLK

Իսկ իր անունից խորշում էր՝ Ակա՜թ։

Isk ir anownic’ xoršowm ēr, Aka!t’.

s-25

fiction-006R-00080CLL

Հերը դպրոցում ընդամենը մի բանաստեղծություն էր անգիր արել՝ Չարենցի «Լուսամփոփի պես աղջիկ»-ը, ու ամենից շատ սիրել էր «Կապույտ աղջիկ, ակաթի ու կաթի պես հոգեթով» տողը, դրա համար էլ աղջկա անունը Ակաթ էր դրել («Հո Կաթ չէի դնելու»,— ասում էր հերը), առանց իմանալու անգամ, թե ակաթն ինչ է նշանակում։

Herë dproc’owm ëndamenë mi banasteġçowt’yown ēr angir arel, Čarenc’i «Lowsamp’op’i pes aġǰik»-ë, ow amenic’ šat sirel ēr «Kapowyt aġǰik, akat’i ow kat’i pes hoget’ov» toġë, dra hamar ēl aġǰka anownë Akat’ ēr drel («Ho Kat’ čēi dnelow»,— asowm ēr herë), aṙanc’ imanalow angam, t’e akat’n inč ē nšanakowm.

s-26

fiction-006R-00080CLM

Մի խոսքով, 1988 թվականի փետրվարի 20-ին, երբ օպերայի բակն ալեկոծվում էր, Ակաթը Մարգարյանում ծննդաբերում էր։

Mi xosk’ov, 1988 t’vakani p’etrvari 20-in, erb òperayi bakn alekoçvowm ēr, Akat’ë Margaryanowm çnndaberowm ēr.

s-27

fiction-006R-00090CLN

Փաստորեն, 17 տարեկանում (թեպետ մայրը հետո բոլորին ասում էր, թե, փաստորեն, 18-ը վաղուց է լրացել) Ակաթը մայր դարձավ։

P’astoren, 17 tarekanowm (t’epet mayrë heto bolorin asowm ēr, t’e, p’astoren, 18-ë vaġowc’ ē lrac’el) Akat’ë mayr darjav.

s-28

fiction-006R-00090CLO

Մանկաբարձների մի մասն օգնում էր՝ դժվար ծնունդ էր, մյուսները՝ «Լրաբեր» ու «Վրեմյա» էին նայում ու լուրեր բերում։

Mankabarjneri mi masn ògnowm ēr, džvar çnownd ēr, myowsnerë, «Lraber» ow «Vremya» ēin nayowm ow lowrer berowm.

s-29

fiction-006R-00090CLP

Աղջիկ ծնվեց։

Aġǰik çnvec’.

s-30

fiction-006R-000A0CLQ

Ակաթի հայրն աղջկա փորը կլորանալուց հետո նրանից երես էր թեքել, ոչ տեսնել էր ուզում, ոչ խոսել, իսկ երբ իմացավ, որ աղջիկ է ծնվել՝ «իրա նման լիրբ պիտի լինի, էլի» ասաց, ու կնոջը պատվիրեց. «Մեր տուն էլ չմտնի, բնակարան վարձիր, թող գնա իր համար ոնց ուզում է ապրի»,— ասաց, իսկ մտքում՝ «Կապույտ աղջիկ, ակաթի...»։

Akat’i hayrn aġǰka p’orë kloranalowc’ heto nranic’ eres ēr t’ek’el, oč tesnel ēr owzowm, oč xosel, isk erb imac’av, or aġǰik ē çnvel, «ira nman lirb piti lini, ēli» asac’, ow knoǰë patvirec’. «Mer town ēl čmtni, bnakaran varjir, t’oġ gna ir hamar onc’ owzowm ē apri»,— asac’, isk mtk’owm, «Kapowyt aġǰik, akat’i...».

s-31

fiction-006R-000A0CLR

«Թո՜ւ, ակաթ էի կարծում»։

«T’o!w, akat’ ēi karçowm».

s-32

fiction-006R-000A0CLS

Թեպետ չգիտեր, թե ակաթն ինչ է։

T’epet čgiter, t’e akat’n inč ē.

s-33

fiction-006R-000A0CLT

Փառք Աստծո, ձեռքները քարի տակ չէր, միսենյականոց վարձեցին. բայց դե մոր սիրտ էր, չէր դիմանում, ամեն օր գնում էր աղջկան օգնելու՝ երեխային լողացնելու, ճաշ եփելու և այլն։

P’aṙk’ Astço, jeṙk’nerë k’ari tak čēr, misenyakanoc’ varjec’in. bayc’ de mor sirt ēr, čēr dimanowm, amen òr gnowm ēr aġǰkan ògnelow, erexayin loġac’nelow, č̣aš ep’elow ew ayln.

s-34

fiction-006R-000A0CLU

Համ էլ ամսական մի քիչ փող էր տալիս, որ աղջիկն ու թոռը կարողանային ապրել։

Ham ēl amsakan mi k’ič p’oġ ēr talis, or aġǰikn ow t’oṙë karoġanayin aprel.

s-35

fiction-006R-000A0CLV

Փաստորեն, հեղափոխությունն անցավ առանց Ակաթի ակտիվ մասնակցության, թեպետ ինքը դպրոցում միշտ էլ ակտիվ աղջիկ էր եղել՝ էլ ջոկատի խորհրդի անդամ, էլ կոմսոմոլի քարտուղարի տեղակալ։

P’astoren, heġap’oxowt’yownn anc’av aṙanc’ Akat’i aktiv masnakc’owt’yan, t’epet ink’ë dproc’owm mišt ēl aktiv aġǰik ēr eġel, ēl ǰokati xorhrdi andam, ēl komsomoli k’artowġari teġakal.

s-36

fiction-006R-000A0CM0

Բայց դե մայրանալուց հետո, մանավանդ՝ բացի իրենից հույսը մեկ էլ մոր վրա կարող էր դնել, ինքը, փաստորեն, ակտիվանալու ոչ ժամանակ ուներ, ոչ էլ ցանկություն։

Bayc’ de mayranalowc’ heto, manavand, bac’i irenic’ howysë mek ēl mor vra karoġ ēr dnel, ink’ë, p’astoren, aktivanalow oč žamanak owner, oč ēl c’ankowt’yown.

s-37

fiction-006R-000A0CM1

Հեղափոխությունից հետո, երբ աղջիկը, փաստորեն, արդեն երեք տարեկան էր, մանավանդ՝ երբ հիսունանոցներն ու հարյուրանոցները փոխելու պատմությունը սկսվեց, ու երբ փողի արժեքը գնալով զրո էր դառնում, իսկ տան վարձն էլ սկսել էին դոլարով ուզել, ապրելը դժվարացավ։

Heġap’oxowt’yownic’ heto, erb aġǰikë, p’astoren, arden erek’ tarekan ēr, manavand, erb hisownanoc’nern ow haryowranoc’nerë p’oxelow patmowt’yownë sksvec’, ow erb p’oġi aržek’ë gnalov zro ēr daṙnowm, isk tan varjn ēl sksel ēin dolarov owzel, aprelë džvarac’av.

s-38

fiction-006R-000A0CM2

Հայրը, փաստորեն, հեղափոխության ցնցումներին չդիմանալով (մոր ասելով էր էդպես) 1991 թվականին, աշխատանքը կառավարական ավտոպարկում կորցնելու ցավից ինֆարկտ ստացավ ու մահացավ՝ էդպես էլ թոռանը չտեսնելով ու աղջկան չներելով։

Hayrë, p’astoren, heġap’oxowt’yan c’nc’owmnerin čdimanalov (mor aselov ēr ēdpes) 1991 t’vakanin, ašxatank’ë kaṙavarakan avtoparkowm korc’nelow c’avic’ infarkt stac’av ow mahac’av, ēdpes ēl t’oṙanë čtesnelov ow aġǰkan čnerelov.

s-39

fiction-006R-000A0CM3

Հոր մահից հետո մայրն Ակաթին վերադարձրեց տուն. համ տան վարձը սկսեցին խնայել, համ էլ մայրը հանձն առավ երեխային խնամել, եթե Ակաթը գործ գտնի։

Hor mahic’ heto mayrn Akat’in veradarjrec’ town. ham tan varjë sksec’in xnayel, ham ēl mayrë hanjn aṙav erexayin xnamel, et’e Akat’ë gorç gtni.

s-40

fiction-006R-000A0CM4

Գործ գտավ նոր բացված տոնավաճառներից մեկում։

Gorç gtav nor bac’vaç tonavač̣aṙneric’ mekowm.

s-41

fiction-006R-000A0CM5

Մայրանալուց հետո, հարևան տղաների ասելով, Ակաթն էլ ավելի ցանկալի, այսինքն՝ սեքսուալ էր դարձել։

Mayranalowc’ heto, harewan tġaneri aselov, Akat’n ēl aveli c’ankali, aysink’n, sek’sowal ēr darjel.

s-42

fiction-006R-000A0CM6

Իրենց հարևանությամբ գյուղից եկած մի աչքաբաց տղա էր վարձով ապրում։

Irenc’ harewanowt’yamb gyowġic’ ekaç mi ačk’abac’ tġa ēr varjov aprowm.

s-43

fiction-006R-000A0CM7

Նա էլ հենց գտավ գործը։

Na ēl henc’ gtav gorçë.

s-44

fiction-006R-000A0CM8

Այդ տղան սեղանիկ ուներ էդ տոնավաճառում, ու փաստորեն, միասին էին աշխատում, գնում գործի, գալիս։

Ayd tġan seġanik owner ēd tonavač̣aṙowm, ow p’astoren, miasin ēin ašxatowm, gnowm gorçi, galis.

s-45

fiction-006R-000A0CM9

Ակաթն էդ գործին համաձայնեց նաև այն պատճառով, որ էդ տղայի անունն էլ Արտուրիկ էր։

Akat’n ēd gorçin hamajaynec’ naew ayn patč̣aṙov, or ēd tġayi anownn ēl Artowrik ēr.

s-46

fiction-006R-000A0CMA

Դե անունը նաև ցանկություններ էր բերում. մեկ-մեկ էլ գործից հետո, գիշերով, միասին տուն գալիս, Արտուրիկ-2-ի մեքենայի մեջ, երբեմն նաև՝ երբ մի քիչ ավել փող էր ընկնում ձեռքներն ու կարող էին շուկայի կողքի հյուրանոցում մի սենյակ վերցնել մի քանի ժամով...

De anownë naew c’ankowt’yownner ēr berowm. mek-mek ēl gorçic’ heto, gišerov, miasin town galis, Artowrik-2-i mek’enayi meǰ, erbemn naew, erb mi k’ič avel p’oġ ēr ënknowm jeṙk’nern ow karoġ ēin šowkayi koġk’i hyowranoc’owm mi senyak verc’nel mi k’ani žamov...

s-47

fiction-006R-000A0CMB

Տղայի վարձով սենյակն էլ հարմար էր, բայց դե իրենք ամբողջ օրը աշխատում էին, ոչ շաբաթ ունեին, ոչ կիրակի, համ էլ հարևանները բա որ հանկարծ տեսնեի՞ն...

Tġayi varjov senyakn ēl harmar ēr, bayc’ de irenk’ amboġǰ òrë ašxatowm ēin, oč šabat’ ownein, oč kiraki, ham ēl harewannerë ba or hankarç tesnei?n...

s-48

fiction-006R-000B0CMC

Մի խոսքով՝ սայթաքում էր։

Mi xosk’ov, sayt’ak’owm ēr.

s-49

fiction-006R-000B0CMD

Բայց հիմա արդեն զգույշ էր։

Bayc’ hima arden zgowyš ēr.