| s-1
| Կաւին դարին իրարանցումը առաջին անգամ Պեկիշենց Մանուկը տեսաւ։ |
| s-2
| Մաղիկանց Արութին, կամ ինչպէս կը կանչէին՝ Մաղաքեանին, հետ երկուքը միասին գիւղ կու գային: |
| s-3
| Հերկին արտը Մանուկին արօրձողը կոտրեր էր, տուն կ՚երթար՝ նոր մը տանելու, Մաղաքեանն ալ Սիմայի Աղջուրի Ակէն էշովը աղջուր բերելու գացեր էր, վերադարձին Երկանագիի նեղ տեղը իրարու հանդիպեր էին: |
| s-4
| Կալերուն գլուխը, Խաչի Դար որ եկան, Մանուկ, թէեւ պատճառ մը չկար, բայց մարդ չէ՞ր , մարդ երբեմն ետին չդառնա՞ր , չնայի՞ր , Սուրբ Սարգիսի լեռան կողերուն նայեցաւ: |
| s-5
| Կաւի տեղերուն կապոյտ հողերուն վրայէն մէկը կը վազէր դարվեր: |
| s-6
| Կնիկմարդ ըլլալու էր: |
| s-7
| Կաւի հանքերէն լուացքի, գլուխ լուալու կաւ հանելու համար էրիկմարդ կ՚երթա՞յ : |
| s-8
| Կնիկմարդու գործ է: |
| s-9
| Ետեւէն երկրորդ մըն ալ վազեց: |
| s-10
| Անոր ալ ետեւէն քիչ վարը հերկուոր մը, որ արտ կը հերկէր, եզնիքը կեցուց, ան ալ վազեց ու կնիկներուն հասաւ: |
| s-11
| Զարմանալի բան: |
| s-12
| Խելք չէր հասցուեր: |
| s-13
| Ինչո՞ւ իրարու ետեւէ վազեցին ասանկ: |
| s-14
| Բան մը կար հոն: |
| s-15
| — Մաղաքեան,— ըսաւ Մանուկ,— Սուրբ Սարգիսի կողերուն, Կաւի Տեղերուն նայէ, բան մը կայ հոն, բան մը ըլլալու է, ի՞նչ կ՚ըսես: |
| s-16
| Մաղաքեան, որուն աջ ոտքին տրեխը ոտքէն կ՚իյնար, կապերը քակուեր էին, ծռեր էր ու կը կապէր, շտկուեցաւ, էշը կեցուց, որ չերթայ՝ կուժերը տեղի մը զարնէ ու փշրէ, մօրուքը միջոցին մէջ, զննեց: |
| s-17
| Մանուկին տեսածները ան ալ տեսաւ: |
| s-18
| — Բան մը կենալը՝ կայ, ամա եղածը ի՞նչ է, հոսկէ հոն ինչպէ՞ս կը հասկցուի,— ըսաւ: |
| s-19
| Նոյն պահուն Գինան Փողերէն հերկուոր մըն ալ հերկը ձգեց, ան ալ լեռն ի վեր վազեց ու հասաւ միւսներուն: |
| s-20
| Լեռը գացողները շատցան: |
| s-21
| — Ժողվըւելնուն որ նայելու ըլլաս, ատ մէկ տեղն է ինչ որ եղած է,— ըսաւ Մաղաքեան ու Մանուկին հետ անթարթ դիտեցին: |
| s-22
| Դէպքին տեղէն երկու հոգի զատուեցան ու, դարվար քալելով, Սարդըխի աղբիւրին հաւասարութեանը եղան ու կեցան: |
| s-23
| Դպրենց Զաքարն ու Մանուկանց Նշանը, եզնիքը առաջքնին, կը հերկէին Դպրենց աղբիւրին արտը: |
| s-24
| Յայտնի է, թէ անոնց բաներ մը ըսին ու նորէն լեռը ելան: |
| s-25
| Զաքարն ու Նշանն ալ իրենց դիմացի ճախինը Կոչենց վիկին արտը վիկ քաղողներուն հաղորդեցին: |
| s-26
| Պոռալու ձայները հասան Մանուկին ու Մաղաքեանին, բայց չէին հասկցուեր ըսուածները: |
| s-27
| Մանուկ չհամբերեց, խոշոր ոտքերովը մինչեւ Կզնակի ուռիներուն տակը վազեց: |
| s-28
| Հոտկէ վիկ քաղողները մօտ էին, անոնց հարցուց. |
| s-29
| — Կաւին Դարը ի՞նչ կայ, ի՞նչ է եղեր: |
| s-30
| Անոնք ալ պոռալով պատասխանեցին. |
| s-31
| — Տեմուրճենց հարսը մեռեր է… Կաւին լեռը վար իջեր է, տակը մնացեր է, հասկցա՞ր : |
| s-32
| — Հասկցա՜յ … հասկցա՜յ … |
| s-33
| — Հանե՜ր են… հանե՜ր … մեռե՜ր է: |
| s-34
| Վիկ քաղողները նորէն շարուեցան արտին վիկը քաղելու: |
| s-35
| Ալ կը կայնուէ՞ր : |
| s-36
| Պէտք էր գիւղը լուրը տանէր: |
| s-37
| Կալերուն գլուխը չելաւ, ճամբան կ՚երկննար: |
| s-38
| Շուտ, շատ շուտ երթալու համար ջաղացքին առջեւէն՝ առուին վրայէն ցատկեց, Մանուկանց, Բարիկանց պարտէզներուն վրայի ճամբէն, հոնկէ Արխնենց արտին տակէն, հոնկէ Լեղաղբիւրէն, Քնարենց դռնէն, Գալուստին տան առաջքէն դառնալով, Շեխենց տան առջեւը հասաւ: |
| s-39
| Ցերեկուան սաստիկ տաքը սկսած էր: |
| s-40
| Շուք ըլլալով՝ հողէ սեթերուն վրայ արտը, հերկը չգացողները, գիւղին մեծերը, տարեցները նստեր էին: |
| s-41
| Մանուկին մինթանը քակուած, կուրծքը մինչեւ փորը բաց, քրտինքը թարթիչներէն կը վազէր, ու ամիսներէ ի վեր չսափրուած կերպարանքը տեսնելով՝ Հայնենց Կարապետ աղան յանդիմանեց զինքը. |
| s-42
| «Ծօ՛ , Մանուկ, ատ ի՞նչ հալ է, մազդ մօրուքդ աղէկ մը իրար անցեր, երթալով թեղուտցի Գարեգինը կը դառնաս»՝ ըսաւ: |
| s-43
| Բայց Մանուկ չթողուց, որ խօսքը աւարտէր ու լուրը հաղորդեց. |
| s-44
| — Տեմուրճենց հարսը, Կաւին Դարը մեռեր է, լեռը վրան փլեր է, տակը մնացեր է,— ըսաւ: |
| s-45
| Յանկարծակիի եկան ամէնքը: |
| s-46
| Կարապետ աղային խօսքը բերանը մնաց: |
| s-47
| — Եա՜ … ատ չեղաւ… կը տեսնէք հիմա եղածը,— ըսին իրարու,— Հիմա Տեմուրճենց տունը տակնուվրայ պիտի ըլլայ: |
| s-48
| Տուներնին էրիկ մարդ ալ չիկայ, ոչ պարնտատը, ոչ էրիկը: |
| s-49
| Կեսուրն ու տղաքն են: |
| s-50
| Ինտո՞ր հիմա լուրը պիտի տանք, ո՞վ պիտի երթայ լուրը տայ: |
| s-51
| Ամէնքը իրենց մտածածները ըսին: |
| s-52
| Քանի տարին անգամ մը՝ փորձանքը պակաս չէ աս Կաւին Դարէն: |
| s-53
| Վիրայ կը փլի: |
| s-54
| Աս անգամ մահ ալ եղաւ: |
| s-55
| Ամա կաւը չերթան, կաւը չի ղրկենք՝ ի՞նչ պիտի ընենք, ինչո՛վ մեծ պզտիկ գլուխնին, ծամերնին պիտի լուան, ամէն առտու աղբիւրը ի՞նչ պիտի տանին՝ տղոցը շորերը մաքրելու համար: |
| s-56
| Սապոնով հո՞ւն կ՚ելլուի: |
| s-57
| Տանտէրը՝ Շեխ կնիկը, որ դուրսը էրիկմարդոցը խօսածները իմացաւ, դուռը եկաւ ու ափսոսաց. |
| s-58
| «Վա՛խ , վա՛խ , վա՛խ … վա՜խ …,— ըսաւ,— տահա աս առտու էր՝ կուժը շալակը մեր դռնէն անցաւ… ծոցաւոր ալ էր, ետքի ամիսին մէջ ալ էր… երկու հոգի մէկէն մեռան, մարն ալ, բերելիք զաւակն ալ»: |
| s-59
| Էրիկմարդիկը բարկացան իրեն. |
| s-60
| «Շեխ կնիկ, դուն ալ ելեր ես՝ բերելիք զաւակը կը մեղքնաս: |
| s-61
| Թող մարը ազատէր տէ, զաւակն ալ թող աշխարհք չգար: |
| s-62
| Երիտասարդ էր, մարը թող մէկ մըն ալ բերէր» ըսին: |
| s-63
| Հոն եղող երիտասարդներուն՝ Գառնիկին, Կարապետին դարձան ու՝ «Տղաք, խոտը չէք երթար, հերկը չէք երթար, գործերը ձգեր էք տանը կնիկմարդոցը վրայ, պոյպեկիի պէս կը պտտիք գիւղը: |
| s-64
| Պոյ մը մինչեւ Կաւի Դարը երթայիք, աղէկ մը հասկնայիք՝ ինչ որ եղեր է, ի՞նչ եղեր ու մեռեր է, լուր մը բերէիք մեզի» ըսին: |
| s-65
| Տղաքը գացին, կարելի է՝ դեռ Կզնակի աղբիւրը չհասած, Քորճայենց Առաքելը եկաւ հերկին դարէն, հերկուորի տրեխներով, ու |
| s-66
| — Ինչ է նէ, ինչ է նէ,— ըսաւ,— ամենուս ալ անցած ըլլայ: |
| s-67
| Տեմուրճենց հարսը Կաւին լեռը հողերուն տակէն ազատեցինք, ջորիով տուն, բերինք, եկայ ձեզի լուր տալու: |
| s-68
| — Ի՞նչ կ՚ըսես, աղբար,— պատասխանեցին էրիկմարդիկը ամէն կողմէ, որունի՞դ ըսածին հաւտանք, Պեկիշենց Մանուկը եկաւ ըսաւ, թէ մեռեր է, դուն կ՚ըսես տուն բերինք: |
| s-69
| — Մանուկը ի՞նչ գիտէ, լուրը ես տուի Սարդըխը արտ հերկողներուն, «մեռած չէ» ըսի: |
| s-70
| Ալ չեմ գիտեր, ո՞վ սխալ լսեր է, «մեռած է» իմացեր է: |
| s-71
| Ինծի չէք հավտար նէ, գացէք Տեմուրճենցը՝ աչքովնիդ տեսէք: |
| s-72
| Ամա՝ մազ մը մնացեր էր մեռնելուն, չհասնելու որ ըլլայինք: |
| s-73
| Ապրելիք օր ունի եղեր: |
| s-74
| Լեռան շատը իր վրայ չէր քալեր: |
| s-75
| Մէկ մըն ալ որ՝ էնթարիին փէշը դուրս մնացեր էր: |
| s-76
| Չէ նէ ինտո՞ր պիտի գտնէինք ուր ըլլալը»: |
| s-77
| Այս պատմածներս պատմուածք շինելու համար ստեղծագործութիւն մը չէ: |
| s-78
| Կաւին Դարը հողին տակը մնացողը՝ Տեմուրճենց հարսը, իմ մայրս է: |
| s-79
| Ինձմով իր վերջին ամսուան մէջ յղի եղեր էր: |
| s-80
| Դէպքէն քսանըհինգ օր վերջը ես աշխարհ եկեր եմ: |
| s-81
| Բառ առ բառ իմ պատմութիւնս է աս: |