Universal Dependencies - Wolof - WTB

s-1

wo_wtb-ud-train_1491

Poroxaan 2011: Soxna Jaara Mariyama Buso royukaayu jigéenu jullit

s-2

wo_wtb-ud-train_1492

Soxna Mariyaama Buso ñu koy dàkkantale, ci jikko, Jaaratu-l-Laah (dëkkandoob Yàlla bi) gane àdduna ci atum 1833 ci as ndëkk su tudd Gollere ca Fuuta, génn àdduna ci atum 1866 ca Poroxaan.

s-3

wo_wtb-ud-train_1493

Soxna Jaara Buso mom Sëriñ Hamaat Buso (baayam) ak Soxna Asta Waalo Mbàkke (yaayam), cosaano ci askanu Sëriif goo xam ne calale ga dem na ba ca Imaam Hasan mom Imaam Aliwu mom Abii Taalib ak Faatima mom Muhammad Yonentub Yàlla (jàmmi Yàlla ci ñoom).

s-4

wo_wtb-ud-train_1494

Mu dondoo ci loolu ag cell ak ab yar ba war ci doomi soxna jële ko ci waajuram wu jigéen.

s-5

wo_wtb-ud-train_1495

Soxna Asta Waalo Mbàkke doon ab jàngalekatub Alxuraan ak xam-xamu diine di yare ci Lislaam rawatina ci Tassawuuf, mu juddu ci loolu.

s-6

wo_wtb-ud-train_1496

Yaayam ju farlu jooju yar ko ci.

s-7

wo_wtb-ud-train_1497

Am njàngam ak ab yaram:

s-8

wo_wtb-ud-train_1498

Soxna Jaaratu-l-Laahi Buso jànge na Alxuraan ci aji / way-juram wu jigéen wu séll wa te sàmmu, te doon senn soxna su ame taxawaay bu mat sëkk ci Lislaam ci jàngale ak yare, niki Sëriñ si, ba mokkal ko ci anam gu sell te sax ci jamono yi muy am fukki at ak ñeent (14 at).

s-9

wo_wtb-ud-train_1499

Mu jàngal ko it xam-xamu diineem niki jennal Yàlla (Tawhiid), àttey Lislaam ak aw yoonam (Fiq), séllal ak jaamu ngir Yàlla doŋŋ (Tassawuuf), ba mu wattu leen na mu ware.

s-10

wo_wtb-ud-train_1500

Mu yar ko it ci Lislaam, ci jàng Alxuraan, ak jëfe ab xam-xamam.

s-11

wo_wtb-ud-train_1501

Mu yar ko it ci ngor, muñ, nangu, ak jépp jikko ju ñu taamu ci as gor rawatina bu di ab jullit.

s-12

wo_wtb-ud-train_1502

Ba mu mujj di ku xarañe bépp xam-xamu Lislaam, te it di kuy jëfe ngirum Tassawuuf ci anam gu xóot.

s-13

wo_wtb-ud-train_1503

Ak li dund gi di gàtt lépp (33 i at) de moona téewul ci ag farloom bind na Alxuraan ñeen-fukki yoon ci yoxoy boppam (40 i kaamil) ba mujjoon di ab jàngalekatu Alxuraan ci taaral mbind.

s-14

wo_wtb-ud-train_1504

As lëf ci ay jikkoom ak i meloom:

s-15

wo_wtb-ud-train_1505

Soxna Jaaratu-l-Laah Dëkkandoob Yàlla bi ci ag céll ak ag sàmmu, di ab jullit bu di doomi jullit.

s-16

wo_wtb-ud-train_1506

Mu nangu te seere ni: Amul jenn Yàlla ju dul Allaa.

s-17

wo_wtb-ud-train_1507

Yàlla aji sàkk ji yélloowul wayjur, mbaa doom, ëppante naak di bokkaale ak kenn.

s-18

wo_wtb-ud-train_1508

Moo di dégg, moo di gis.

s-19

wo_wtb-ud-train_1509

Muhammad (jàmmi Yàlla ak xéewalam ci kawam) ndawul Yàlla la.

s-20

wo_wtb-ud-train_1510

Ndaw lu mu jox Bataaxal bu ñeel nit ak jinne.

s-21

wo_wtb-ud-train_1511

Mu nangu te jàpp ni Lislaam rekk mooy diine.

s-22

wo_wtb-ud-train_1512

Gëm téerey asamaan yépp te nangu ni Alxuraan a leen wuutu.

s-23

wo_wtb-ud-train_1513

Gëm dogal te di ko rafetlu.

s-24

wo_wtb-ud-train_1514

Gëm malaaka yi ak lépp li aju ci ngëm...

s-25

wo_wtb-ud-train_1515

Mu nangoo julli, nangu woon a joxe azaka, nangu woon a woor, nangu woon ni aj war na ko aw yoon.

s-26

wo_wtb-ud-train_1516

Soxna Jaaratu-l-Laah doonoon as gor su di doomi gor, di ku sàmmu, ragal Yàlla, gëm Yàlla di ko jaamu.

s-27

wo_wtb-ud-train_1517

Mu doon ku sopp Yonent bi, bëgg ab sëriñam di wëye ay ndigëlam.

s-28

wo_wtb-ud-train_1518

Mu doon ku fonk ay bokkam te nawloo leen, di ab jullit bu koy jëfe.

s-29

wo_wtb-ud-train_1519

Mu di as gor su gore, di doomi Soxna su soxnaa.

s-30

wo_wtb-ud-train_1520

Mu di ab jàngkat buy jàngale, di boroom xam-xam bu ko daan jëfe.

s-31

wo_wtb-ud-train_1521

Mu di boroom Alxuraan ci bind ak ci wattu, doon ku nangu te man a muñ.

s-32

wo_wtb-ud-train_1522

Mu doon ku yaru te daan yare, doon ku ñime njaboot te daan leen taxawu.

s-33

wo_wtb-ud-train_1523

Mu doon it jigéen ju maandu ci gépp anam, ku daan dunde Lislaam.

s-34

wo_wtb-ud-train_1524

Ci lu dul weeru koor, baaxoo woon na di woor, koor yi ñu taamu ci at mi, ak i koor yu mu tegoo woon.

s-35

wo_wtb-ud-train_1525

Tegoo woon na it di jàng téereb Dalaa-ilul-Xayrâti bu Imaam Jazuuli, di ab téere bu ñu taamu te fees dell ak i julli ci Yonent bi (jàmmi Yàlla ci moom).

s-36

wo_wtb-ud-train_1526

Li am daal, ay waxtoom ci jàng Alxuraan ak tari ko la dëkke woon mbaa julli ci Yonent bi, ngir ndigalul Yàlla la.

s-37

wo_wtb-ud-train_1527

Moom daal ci gàttal mooy way-jur wu jigéen wu Seex Ahmadu Bàmba, Xaadimul Xadiim.

s-38

wo_wtb-ud-train_1528

Te Aji-bind ji (Yalla) nee na: Suuf su teey / nangu dina génne kéeman ci ndigalul boroomam.

s-39

wo_wtb-ud-train_1529

Muy li Wolof naan: Kéwël du tëb doom jay bëtt.

s-40

wo_wtb-ud-train_1530

Kon daal loolu rekk doy na ay jikko ak aw tagg, ndax bàyyi doom ju mel ni Seex Ahmadu Bàmba ci ag céll ak ag sàmmu, wéetal Yàlla, te jox ko léppam, xam, xàmme di xamale, nangul Lislaam, yaru lool di yare, jigéen ju ko ame làmboo mbooleem jikko yi ñu taamu...

s-41

wo_wtb-ud-train_1531

Soxna Jaara Buso ci pénc mi:

s-42

wo_wtb-ud-train_1532

Niki jigéen ñépp, baaxoo woon nañu jigéen ju mat a dem kër, ñu fàggul ko boroom kër, ak it teewal ko ngir man koo dénk waxi njariñ, ak yee ko ci àddina xamal ko ni it, fa nga jëm sa ab sang nga fay fekk, bu la Yàlla booleel, xamal ko it ni, ngërëmul Yàlla ak ag payam, ak doom ju raw i maasam, ñeel na soxna si ànd ak boroom kërëm ci li neex Yàlla, nangoo muñ, nangu, te di wéy ci ay ndigël.

s-43

wo_wtb-ud-train_1533

Niki noonu lañu ko defale Soxna Jaara ci bi mu ci tollee, fàggul ko te tànnal ko ab sëriñ ci anam ga mu gëne, ak ci melo yi sax ci diine.

s-44

wo_wtb-ud-train_1534

Mu déglu it wax yu am solo yooyu ak soññee yooyu, ci ag teewlu, dégg ak topp.

s-45

wo_wtb-ud-train_1535

Waaye ci yaru gi mu yaru ci xamlu Yàlla ak di jéem a xàmme, ak xalaat yu sori yi sufiyànke yi baaxoo.

s-46

wo_wtb-ud-train_1536

Nee nañu ci loolu, bu ñu koy jaarale ci yii, mu ubbi kaamilu Alxuraan bi mu baaxo yor, ngir def ab natt, yam ci waxi Yàlla ji naan: Mohammad nekkul di baayub kenn ci yeen waaye kay ndawul Yàlla la te di Yonent bi mujj.

s-47

wo_wtb-ud-train_1537

Lii déy màndarga la mu yaatu te bari maanaa te doy kiimaan ci way-xalaat yi.

s-48

wo_wtb-ud-train_1538

Ci loolu mu dogu te jaayante ci topp ab sëriñam ci jëmmam ak ag ruuham (ndundam) kemm kàttanam ngir Yàlla doŋŋ, te di ku sàmm ay wareefam, am kersa ak ag topp gu matale ñeel boroom kërëm.

s-49

wo_wtb-ud-train_1539

Nu indi fi ag pàttali.

s-50

wo_wtb-ud-train_1540

Sëriñ Muhammadu Buso bokk ak Soxna si yenn way-jur.

s-51

wo_wtb-ud-train_1541

Bi mu tollee ci wut kër dafa dogu ni: Bu ma wóorul ni doom ju ma am wàlliyu lay doon duma samp kër cey!

s-52

wo_wtb-ud-train_1542

Pas-pas bu ni mel déy, la soxna si ame bi muy dem kër.

s-53

wo_wtb-ud-train_1543

Soxna Jaara Buso doonoon soxna su Maam Moor (Anta Sali) Mbàkke.

s-54

wo_wtb-ud-train_1544

Soxna Jaara nag bokkoon ci askan wu di boroom barke.

s-55

wo_wtb-ud-train_1545

Yàlla dénk leen am-am, te Yàlla def Maam Moor Anta Sëli mi mujj di boroom këram bokkoon ci askan wu seen wërsëg melul noona...

s-56

wo_wtb-ud-train_1546

Am na waxi Sëriñ Tuuba juy wéral loolii:

s-57

wo_wtb-ud-train_1547

Am na bis am góor gu ñëw ci Sëriñ bi, mel ni ku yàkkamti lool.

s-58

wo_wtb-ud-train_1548

Sëriñ bi ne ko: Diw, fàttewuma sama nag wa.

s-59

wo_wtb-ud-train_1549

Daldi ni: Jëmm jii de ba may gën di gone bind naa ab Kaamil, di ko jox saa baay Sëriñ Moor Anta Sali.

s-60

wo_wtb-ud-train_1550

Mu ni ma: Xanaa nga yobbu ko Saalum ngir man ci a am dara, - lu man a jëm ci kër gi.

s-61

wo_wtb-ud-train_1551

Sëriñ bi nee na: Ma dem Saalum di ko weceeku, di wër ba am ku ma ko diktal.

s-62

wo_wtb-ud-train_1552

Mu ni ma: aah, ndongo li, man déy soxla naa ko lool ndax bindiin wu taaru wi, waaye xaalis de yoruma ko, te xam naa li ma yor ab dongo du ko war a soxla.

s-63

wo_wtb-ud-train_1553

Mu ni ko: Aw nag de laa fi yor.

s-64

wo_wtb-ud-train_1554

Sëriñ bi ne ko: aah, aw nag moom lu ko yobbu dina jafe.

s-65

wo_wtb-ud-train_1555

Nee na: nag woowee góor gii moo ko ni man naa la ko jiitalal.

s-66

wo_wtb-ud-train_1556

Sëriñ bi nee na ma warlul ko Àjjana ak guddu-fan.

s-67

wo_wtb-ud-train_1557

Mu ni góor gi: 'gis nga sama ndëel ya?

s-68

wo_wtb-ud-train_1558

Mu ni ko: 'aah, gis naa benn bi de muy gudd fan gi, bi ci des kay a ma wóorul'.

s-69

wo_wtb-ud-train_1559

Sëriñ bi ne ko: 'Waaw!

s-70

wo_wtb-ud-train_1560

Bi ci des it noonu rekk, bul ko sikk!

s-71

wo_wtb-ud-train_1561

Ci wax jii manees na cee xame ni Yàlla dénku leen woon alal ju ñu man a gis.

s-72

wo_wtb-ud-train_1562

Waaye xanaa ñuy ay jaamukati Yàlla, di ay boroomi xam-xam yuy jëfe seen i xam-xam, di ay jullit te doon i gor, sàmmu te ragal Yàlla.

s-73

wo_wtb-ud-train_1563

Ci yii jikko daal la kilifay Soxna Jaara Buso xool, ba nangu faa maye seen doom.

s-74

wo_wtb-ud-train_1564

Soxna Jaara it ci yooyii jikko la xool ba nangul ko.

s-75

wo_wtb-ud-train_1565

Loolu it masul di feeñ ci seen ab ànd, xanaa ànd ak moom ci dooleem ñuy dund ci sutura ak ngir Yàlla.

s-76

wo_wtb-ud-train_1566

Mu jàppe ko ni ab sangam di topp ay ndigëlam ci anam gu yéeme.

s-77

wo_wtb-ud-train_1567

Misaalum nittali bu siiw bii te doy kiimtaan, ñu ni: Am na bis Maam Moor Anta Sali di takk aw sàkket teyeloo ko sàkket wa, dugg ci biir neeg bi, (xëy na ngir jël lu mu takke sàkket wi) faf Yàlla dogal mu dugg rekk, Yàlla sóob ab taw, mu far toog ca néeg ba.

s-78

wo_wtb-ud-train_1568

Nee nañu: ba ci fajar gi Mame Moor génn fekk Soxna si mu téye sàkket wa.

s-79

wo_wtb-ud-train_1569

Mu ni ko: Aaah, yaw de xanaa fii la la taw bi fekk.

s-80

wo_wtb-ud-train_1570

Mu ni ko: Waaw!

s-81

wo_wtb-ud-train_1571

Lu tee bi muy taw nga dugg ci biir, man de jàppoon naa ni yaa ngi ci biir.

s-82

wo_wtb-ud-train_1572

Soxna si ni ko: Sa ndigël a ma ko teyeloo woon te ba léegi ndigël jógewaatul ci yaw bàyyiloo ma ko...

s-83

wo_wtb-ud-train_1573

Lii déy yéem na ma, te war a man a yéem waa jamono jii, ci lii nu mu man a ame.

s-84

wo_wtb-ud-train_1574

Soxna si it liggéeyub kërëm moom rekk a ko daan defal boppam, di ko def ca anam ga mu ware, boole ko ak matal jaamuy yàllaam.

s-85

wo_wtb-ud-train_1575

Muy jaamu Yàlla ci topp boroom kërëm ak dabu ag càkkutéefam.

s-86

wo_wtb-ud-train_1576

Gannaaw Maam Moor ab sëriñam dafa xawoon a jëm mag, te fi ñu nekkoon xaw a àlle, ba tax sedd ba xaw faa tar, daan na ko fàggul matt mu muy jaaroo, ngir mucc ci sedd boobu nga xam ni baaxul ci mag.

s-87

wo_wtb-ud-train_1577

Ba bis (xay-na matt jafe na ko), ngir bëgg a matale càkkutéefi boroom kërëm, tax mu dàjji gaal gi mu daan denc i mbiram ngir taalale ko ab sëriñam.

s-88

wo_wtb-ud-train_1578

Noonu it la ko waykat ba waxe Seex Sàmba Jaara Mbay taalubeb Sëriñ Tuubaa.

s-89

wo_wtb-ud-train_1579

Soxna Jaara nee nañu: Masul a jóg ci di dimbalante ñeel waa pénc mi, ci di taxawu ak di dundal jirim yi ak néew-gi-doole yi ci lu dul di sàkku ag cant ci nangukat yi, xanaa ngir jëmmi Yàlla rekk.

s-90

wo_wtb-ud-train_1580

Waxees na ni ci loolu la jële turam wii di Jaaratu-l-Laahi (dëkkandoob Yàlla bi).

s-91

wo_wtb-ud-train_1581

Soxna si ak njabootug boppam:

s-92

wo_wtb-ud-train_1582

Ci loolu Soxna si Yàlla may na ko ci sëy bu barkeel boobu, ñeenti doom, yoo xam ni dinanu sawar lool ci tudd seen i tur, ak wax as tuut ci seen i jikko yu kawe.

s-93

wo_wtb-ud-train_1583

Nu lime leen nii:

s-94

wo_wtb-ud-train_1584

Ab taawam mooy Maam Moor (Jaara) Mbàkke (Boroom Saam walla Magi Mag) mom Sëriñ Moor Anta Sëli Mbàkke ak Soxna Jaara Buso.

s-95

wo_wtb-ud-train_1585

Mu doon ab jullit bu di doomi jullit, di as gor su di doomi gor.

s-96

wo_wtb-ud-train_1586

Mu doon ku sàmmu te ragal Yàlla, daan jàng ak a jàngale Alxuraan, ci anam gu yéeme.

s-97

wo_wtb-ud-train_1587

Mu daan jàngale it bépp xam-xam bu aju ci diine.

s-98

wo_wtb-ud-train_1588

Nee nañu saxoo woon na guddi gu ne téeméeri ràkkaa (100 i ràkka) noppi jàng Alxuraan ba mu mat.

s-99

wo_wtb-ud-train_1589

Bi mu fi bawoo Sëriñ Tuuba seereel ko ni: Man déy Sëriñ Mbàkke Kajoor ak Sëriñ Moor Jaara rekk laa mas a gis kuy dugg ci bàmmeel te yobbaalewu fa bàkkaar.

s-100

wo_wtb-ud-train_1590

Loolu di tegtale cofeel gu Sëriñ bi amoon ci moom, ak rawatina nag di nu xemmeemloo yoon wi mu jaar ba am loolu.