Universal Dependencies - Western Armenian - ArmTDP

s-101

social-0037-001K06P9

Մարդիկ ժպիտով կը յիշէին Խեւ Ուսէփին պարելը, ոմանք վարպետօրէն կը կրկնէին նոյնը ու կը ծիծաղէին։

Mardik žpitov kë yišēin Xew OWsēp’in parelë, omank’ varpetòrēn kë krknēin noynë ow kë çiçaġēin.

s-102

social-0037-001K06PA

Մէկուն համար ողբը ցաւ էր, ուրիշին համար՝ կատակ։

Mēkown hamar oġbë c’aw ēr, owrišin hamar, katak.

s-103

social-0037-001L06PB

- Խե՜ղճը,- կը բացականչէր կին մը։

- Xe!ġč̣ë,- kë bac’akančēr kin më.

s-104

social-0037-001M06PC

Թէ ինչու խեւ էր՝ չեմ գիտեր։

T’ē inčow xew ēr, čem giter.

s-105

social-0037-001M06PD

«Ամէն գիւղ իր խեւը ունի» կ՚ըսէին մարդիկ։

«Amēn giwġ ir xewë owni» k,ësēin mardik.

s-106

social-0037-001M06PE

Ուսէփ ալ մեր գիւղի խեւը եղած էր. հիմա խեւ չկար, բայց անոր խեւութիւնները բերնէ բերան կը շրջէին տակաւին։

OWsēp’ al mer giwġi xewë eġaç ēr. hima xew čkar, bayc’ anor xewowt’iwnnerë bernē beran kë šrǰēin takawin.

s-107

social-0037-001N06PF

- Խելօք մը անոր գիտցածը չէր գիտեր, չհասկցուած մարդուն խեւ ըսեր են,- կ՚ըսէր մէկ ուրիշը։

- Xelòk’ më anor gitc’açë čēr giter, čhaskc’owaç mardown xew ëser en,- k,ësēr mēk owrišë.

s-108

social-0037-001O06PG

Սաֆարպիրլիկին (1914ի ընդհանուր զօրակոչ) զինք ալ կը քաշեն բանակ, յետոյ ետ կ՚ուղարկեն «խեւ է» ըսելով։

Safarpirlikin (1914i ëndhanowr zòrakoč) zink’ al kë k’ašen banak, yetoy et k,owġarken «xew ē» ëselov.

s-109

social-0037-001O06PH

Տարագրութեան՝ մնացեալ գիւղացիներուն հետ ինք ալ կը տարագրուի, կը հասնի Համա ու անկէ անդին՝ Հոմս, Նապըգ, Դամասկոս, Հաուրան, մինչեւ Յորդանանի խորերը։

Taragrowt’ean, mnac’eal giwġac’inerown het ink’ al kë taragrowi, kë hasni Hama ow ankē andin, Homs, Napëg, Damaskos, Haowran, minčew Yordanani xorerë.

s-110

social-0037-001O06PI

Ճամբան ինկածները ինք կը թաղէ եղեր, Քեսապէն բերած իր փշակաղնիի մահակով փոս փորելով, ափով հողը պարպելով ու թաղելէ ետք երեք քար իրարու վրայ շարելով, ինչպէս կ՚ընէին Քեսապի մէջ արօտի համար արգիլուած արտերուն մէջ՝ «Մուտքը արգիլուած է», ու պարելով կը հասնի եղեր նօսրացող կարաւանին.

Č̣amban inkaçnerë ink’ kë t’aġē eġer, K’esapēn beraç ir p’šakaġnii mahakov p’os p’orelov, ap’ov hoġë parpelov ow t’aġelē etk’ erek’ k’ar irarow vray šarelov, inčpēs k,ënēin K’esapi mēǰ aròti hamar argilowaç arterown mēǰ, «Mowtk’ë argilowaç ē», ow parelov kë hasni eġer nòsrac’oġ karawanin.

s-111

social-0037-001P06PJ

- Շամի ճամբաներուն վրայ գայլերը կ՚ոռնան,

- Šami č̣ambanerown vray gaylerë k,oṙnan,

s-112

social-0037-001Q06PK

«Հայրիկ-մայրիկ» կը կանչեմ, չկայ պատասխան։

«Hayrik-mayrik» kë kančem, čkay patasxan.

s-113

social-0037-001R06PL

Ու այդպէս՝ Խեւ Ուսէփ կը հասնի Փոր Սայիտի գաղթակայանը։

OW aydpēs, Xew OWsēp’ kë hasni P’or Sayiti gaġt’akayanë.

s-114

social-0037-001S06PM

Տարագրութեան վեցերորդ տարին վերապրողները կը վերադարձուին ազատագրուած շրջանները։

Taragrowt’ean vec’erord tarin veraproġnerë kë veradarjowin azatagrowaç šrǰannerë.

s-115

social-0037-001S06PN

Խեւ Ուսէփ նաւէն Լաթաքիա իջնելով՝ հետիոտն կը հասնի Պասիթ, հեռուէն կը ճանչնայ Քեսապի լեռները՝ Սելտրանը, Կլղըրն ու Կաղնուտը...։

Xew OWsēp’ nawēn Lat’ak’ia iǰnelov, hetiotn kë hasni Pasit’, heṙowēn kë č̣ančnay K’esapi leṙnerë, Seltranë, Klġërn ow Kaġnowtë....

s-116

social-0037-001S06PO

Թուրքմէն հովիւներ կը կանչեն.

T’owrk’mēn hoviwner kë kančen.

s-117

social-0037-001T06PP

- Պըրա՜, Խեւ Ուսէփ, դուն ո՞ղջ ես, ուրկէ՞ կու գաս։

- Përa!, Xew OWsēp’, down o?ġǰ es, owrkē? kow gas.

s-118

social-0037-001U06PQ

Խեւ Ուսէփ թեւերը թափահարելով կը յարձակի անոնց վրայ.

Xew OWsēp’ t’ewerë t’ap’aharelov kë yarjaki anonc’ vray.

s-119

social-0037-001V06PR

- Անդի աշխարհքէն կու գամ, սպասեցէք, բոլորը ելեր են կու գան...

- Andi ašxarhk’ēn kow gam, spasec’ēk’, bolorë eler en kow gan...

s-120

social-0037-002006PS

Թուրքմէնները սարսափով կը փախչին՝ կարծելով որ բոլոր կեավուրները իրենց Քրիստոսին պէս յարութիւն առնելով դատաստանի կու գան...

T’owrk’mēnnerë sarsap’ov kë p’axčin, karçelov or bolor keavowrnerë irenc’ K’ristosin pēs yarowt’iwn aṙnelov datastani kow gan...

s-121

social-0037-002106PT

Ահա թէ ինչու կ՚ըսեն՝ «խեւը ըսաւ, խելօքը հաւատաց»։

Aha t’ē inčow k,ësen, «xewë ësaw, xelòk’ë hawatac’».

s-122

social-0037-002206PU

Խեւ Ուսէփ կը բարձրանայ դէպի մեր լեռները, կը հասնի Կետիկի լեռնանցքը. առջեւը իր գիւղի ձորն է՝ Գարատուրանը, որ մէջքը ծռած պառաւի պէս ծովէն կը բարձրանայ մինչեւ վերի հորիզոնը, դիմացը Կասիոսն է, վարը՝ Կիւնիկ լեռը, որուն բոլոր արահետները անգիր գիտէ, ցորենի ցանքի մեր դարաւանդները ծալք-ծալք կը բարձրանան լեռն ի վեր...

Xew OWsēp’ kë barjranay dēpi mer leṙnerë, kë hasni Ketiki leṙnanc’k’ë. aṙǰewë ir giwġi jorn ē, Garatowranë, or mēǰk’ë çṙaç paṙawi pēs çovēn kë barjranay minčew veri horizonë, dimac’ë Kasiosn ē, varë, Kiwnik leṙë, orown bolor arahetnerë angir gitē, c’oreni c’ank’i mer darawandnerë çalk’-çalk’ kë barjranan leṙn i ver...

s-123

social-0037-002206PV

Կը դիտէ, կը զարմանայ, մեր խոփառները (ցանքի համար բացուած արտ) թաղուած են թփուտներու տակ. հինգ-վեց տարի է ո՛չ խոփ, ոչ փետատ տեսած են, ո՜ւր ըլլար՝ մեր ուլերը մտնէին անոնց մէջ...

Kë ditē, kë zarmanay, mer xop’aṙnerë (c’ank’i hamar bac’owaç art) t’aġowaç en t’p’owtnerow tak. hing-vec’ tari ē o՛č xop’, oč p’etat tesaç en, o!wr ëllar, mer owlerë mtnēin anonc’ mēǰ...

s-124

social-0037-002306Q0

Լեռներ, լեռներ,

Leṙner, leṙner,

s-125

social-0037-002406Q1

Կը կանաչին լեռներ,

Kë kanačin leṙner,

s-126

social-0037-002506Q2

Կը բաբաջեն ուլեր,

Kë babaǰen owler,

s-127

social-0037-002606Q3

Մեր արտերը բոլոր

Mer arterë bolor

s-128

social-0037-002706Q4

Արօս են մնացեր։

Aròs en mnac’er.

s-129

social-0037-002806Q5

Գիւղը կը վերականգնի. պսակները իրարու ետեւ, ծնունդները՝ շատ։

Giwġë kë verakangni. psaknerë irarow etew, çnowndnerë, šat.

s-130

social-0037-002806Q6

«Ծո,- կ՚ըսեն,- Խեւ Ուսէփն ալ կարգենք՝ թերեւս քիչ մը խելօքնայ»։

«Ço,- k,ësen,- Xew OWsēp’n al kargenk’, t’erews k’ič më xelòk’nay».

s-131

social-0037-002806Q7

Կին մը եւ կով մը կ՚ունենայ՝ Մարիամն ու Ճէյրանը։

Kin më ew kov më k,ownenay, Mariamn ow Č̣ēyranë.

s-132

social-0037-002806Q8

Ամէն գործ ընել կու տան խեղճին, ա՛լ տան պատերը կրաջուրով ճերմկցնել, փայտ բերել, ջուր կրել, ջրհոր պեղել՝ մաքրել, բեռները Քեսապ հասցնել։

Amēn gorç ënel kow tan xeġč̣in, a՛l tan paterë kraǰowrov č̣ermkc’nel, p’ayt berel, ǰowr krel, ǰrhor peġel, mak’rel, beṙnerë K’esap hasc’nel.

s-133

social-0037-002806Q9

Գիւղին մէջ արջավարի կը վարուին իր հետ, կը պոռան, կը բարկանան, նոյնիսկ կը զարնեն՝ իբրեւ թէ խելքը գլուխը բերելու համար, Քեսապի մէջ, շուկայ որ հասնէր, քեսապցի «տընկըլ»ները, անոնք որ ալաֆրանկա հագած-կապած՝ հրապարակին մէջ կամ Գրադարանի տանիքը կը ճեմեն ձանձրոյթ փչելով՝ խաղքի համար կ՚իյնային անոր հետ, հա այսպէս, հա այնպէս կը բարկացնէին խեղճը, խնճոյք կը սարքէին անոր խեւութիւններէն։

Giwġin mēǰ arǰavari kë varowin ir het, kë poṙan, kë barkanan, noynisk kë zarnen, ibrew t’ē xelk’ë glowxë berelow hamar, K’esapi mēǰ, šowkay or hasnēr, k’esapc’i «tënkël»nerë, anonk’ or alafranka hagaç-kapaç, hraparakin mēǰ kam Gradarani tanik’ë kë č̣emen janjroyt’ p’čelov, xaġk’i hamar k,iynayin anor het, ha ayspēs, ha aynpēs kë barkac’nēin xeġč̣ë, xnč̣oyk’ kë sark’ēin anor xewowt’iwnnerēn.

s-134

social-0037-002906QA

Խեւ Ուսէփ կինը կը կորսնցնէ։

Xew OWsēp’ kinë kë korsnc’nē.

s-135

social-0037-002906QB

Ա՛լ միակ ընկերը իր Ճէյրանն է՝ կարմիր կովը, իր ողբերը ալ միա՛յն անոր կ՚ըսէ, անոր հետ կը խօսի.

A՛l miak ënkerë ir Č̣ēyrann ē, karmir kovë, ir oġberë al mia՛yn anor k,ësē, anor het kë xòsi.

s-136

social-0037-002A06QC

Կորսնցուցի Մարիամս,

Korsnc’owc’i Mariams,

s-137

social-0037-002B06QD

Խնամեցի Ճէյրանս, օյ, օյ

Xnamec’i Č̣ēyrans, òy, òy

s-138

social-0037-002C06QE

Հո Ճէյրանս, հօ՜յ։

Ho Č̣ēyrans, hò!y.

s-139

social-0037-002D06QF

Գարատուրանի արջերը,

Garatowrani arǰerë,

s-140

social-0037-002E06QG

Քեսապցիներու տնկըլները, օյ, օյ

K’esapc’inerow tnkëlnerë, òy, òy

s-141

social-0037-002F06QH

Հո Ճէյրանս, հօ՜յ։

Ho Č̣ēyrans, hò!y.

s-142

social-0037-002G06QI

Կիրով կը ծեփեն պատերը,

Kirov kë çep’en paterë,

s-143

social-0037-002H06QJ

Թող կոտրին Տանային մատերը, օյ, օյ

T’oġ kotrin Tanayin materë, òy, òy

s-144

social-0037-002I06QK

Հո Ճէյրանս, հօ՜յ...

Ho Č̣ēyrans, hò!y...

s-145

social-0037-002J06QL

Խեւ Ուսէփ երբեմն կը հանդարտի եղեր, կը նստի մարդոց շարքին, կը մասնակցի զրոյցներուն։

Xew OWsēp’ erbemn kë handarti eġer, kë nsti mardoc’ šark’in, kë masnakc’i zroyc’nerown.

s-146

social-0037-002J06QM

Մարդիկ կը հարցնեն.

Mardik kë harc’nen.

s-147

social-0037-002K06QN

- Խեւ Ուսէփ, ինչո՞ւ ատենը մէյ մը կը խեւնաս, ինչո՞ւ չես զսպեր ինքզինքդ, հը՞...

- Xew OWsēp’, inčo?w atenë mēy më kë xewnas, inčo?w čes zsper ink’zink’d, hë?...

s-148

social-0037-002L06QO

- Օր մը,- կը պատմէ եղեր,- Ուշնոխի կուփէն, բերանքսիվայր, ջուր կը խմէի, փորս մտան մկրատիկ մը (խեչափառ) եւ գորտիկ մը, սկսան վիճել ու գլուխով զարնել իրարու, զիրար հալածեցին, գացին ինկան գլխուս թասին մէջ։

- Òr më,- kë patmē eġer,- OWšnoxi kowp’ēn, berank’sivayr, ǰowr kë xmēi, p’ors mtan mkratik më (xečap’aṙ) ew gortik më, sksan vič̣el ow glowxov zarnel irarow, zirar halaçec’in, gac’in inkan glxows t’asin mēǰ.

s-149

social-0037-002L06QP

Հոն ատենը մէյ մը կը վիճին, գլուխով իրարու կը զարնեն, ահագին աղմուկ կը հանեն՝ ինծի քրիզ կու գայ։

Hon atenë mēy më kë vič̣in, glowxov irarow kë zarnen, ahagin aġmowk kë hanen, inçi k’riz kow gay.

s-150

social-0037-002M06QQ

Խեւ Ուսէփ հայրենադարձութեան կը պատրաստուի.

Xew OWsēp’ hayrenadarjowt’ean kë patrastowi.

s-151

social-0037-002N06QR

- Գորտիկն ու մկրատիկը հե՞տդ պիտի տանիս Հայաստան,- կը հարցնեն։

- Gortikn ow mkratikë he?td piti tanis Hayastan,- kë harc’nen.

s-152

social-0037-002O06QS

- Հա՛, օր պիտի գայ՝ Հայաստան պիտի վիճին, գլխով զարնեն իրարու՝ դուք հոս պիտի լսէք,- կը պատասխանէ եղեր։

- Ha՛, òr piti gay, Hayastan piti vič̣in, glxov zarnen irarow, dowk’ hos piti lsēk’,- kë patasxanē eġer.

s-153

social-0037-002P06QT

Եկուր ալ մի՛ հաւատար։

Ekowr al mi՛ hawatar.