Universal Dependencies - Armenian - ArmTDP

s-1

fiction-004O-00010AU3

Երբ նրանք հայտնվեցին մեր փողոցում, երբ մենք տեսանք նրանց, երբ նրանք կողք-կողքի քայլեցին դեպի սև տուֆից տունը, մենք վերջապես տեսանք այն, ինչը իրականում վաղուց էինք տեսնում, իմացանք այն, ինչը փաստորեն վաղուց գիտեինք։

Erb nrank’ haytnvec’in mer p’oġoc’owm, erb menk’ tesank’ nranc’, erb nrank’ koġk’-koġk’i k’aylec’in depi sew towfic’ townë, menk’ verǰapes tesank’ ayn, inčë irakanowm vaġowc’ ēink’ tesnowm, imac’ank’ ayn, inčë p’astoren vaġowc’ giteink’.

s-2

fiction-004O-00010AU4

Սև տունը՝ ժամանակին այնքան բարձր ու շքեղ, հպարտ ու հաստատուն, հանկարծ տեսանք փոքրացած ու խեղճացած, հանկարծ գլխի ընկանք, որ պերճաշուք ու գոռոզ իշխանուհին, մեր աչքի առաջ, բայց մեզնից թաքուն, ծերացել է ու հոգնել, դարձել փոքրիկ, աննկատ պառավ։

Sew townë, žamanakin aynk’an barjr ow šk’eġ, hpart ow hastatown, hankarç tesank’ p’ok’rac’aç ow xeġč̣ac’aç, hankarç glxi ënkank’, or perč̣ašowk’ ow goṙoz išxanowhin, mer ačk’i aṙaǰ, bayc’ meznic’ t’ak’own, çerac’el ē ow hognel, darjel p’ok’rik, annkat paṙav.

s-3

fiction-004O-00010AU5

Մենք ձվից ասես միայն հիմա դուրս ելանք ու զարմացած նայեցինք 5-րդ փողոց կոչվածին, մեր աչքերը ասես միայն հիմա բացվեցին, այդպես նայելու ու այդպես տեսնելու համար։

Menk’ jvic’ ases miayn hima dowrs elank’ ow zarmac’aç nayec’ink’ 5-rd p’oġoc’ kočvaçin, mer ačk’erë ases miayn hima bac’vec’in, aydpes nayelow ow aydpes tesnelow hamar.

s-4

fiction-004O-00010AU6

Իսկ մինչ այդ մենք տեսանք նրանց։

Isk minč ayd menk’ tesank’ nranc’.

s-5

fiction-004O-00010AU7

Մեր 5-րդ փողոցը քանդված էր (նոր գազամուղ էին տանում դեպի պողոտա), նրանք ստիպված շուտ իջան տաքսուց, մի հարյուր մետր պետք է ոտքով գնային, և մեզ չգիտես ինչու թվաց, որ դա Մարտին Սահակյանի անցնելիք ամենաերկար ճանապարհն է։

Mer 5-rd p’oġoc’ë k’andvaç ēr (nor gazamowġ ēin tanowm depi poġota), nrank’ stipvaç šowt iǰan tak’sowc’, mi haryowr metr petk’ ē otk’ov gnayin, ew mez čgites inčow t’vac’, or da Martin Sahakyani anc’nelik’ amenaerkar č̣anaparhn ē.

s-6

fiction-004O-00010AU8

Նաև ամենադժվար ճանապարհը։

Naew amenadžvar č̣anaparhë.

s-7

fiction-004O-00010AU9

Բայց նախքան ճանապարհների երկարության ու դժվարության և ընդհանրապես ճանապարհների մասին մտածելը, նայում էինք մենք նրանց ու թեև երկուսից միայն մեկին էինք ճանաչում՝ Մարտինին, իսկ մյուսին՝ կնոջը, տեսնում էինք առաջին անգամ, վրան էլ ոտքից գլուխ գրված էր՝ այն տեղերից է, որտեղ 5-րդ փողոցի անունն անգամ չպիտի լսած լինեն, մենք նայում էինք մեզ քաջ ծանոթ Մարտին Սահակյանին ու թվում էր, նրան առաջին անգամ ենք տեսնում, նայում էինք այդ անծանոթ կնոջը ու թվում էր, լավ գիտենք նրան, նա էլ մեր փողոցի մասին մտածելուց բացի, այլ բան չի արել կյանքում։

Bayc’ naxk’an č̣anaparhneri erkarowt’yan ow džvarowt’yan ew ëndhanrapes č̣anaparhneri masin mtaçelë, nayowm ēink’ menk’ nranc’ ow t’eew erkowsic’ miayn mekin ēink’ č̣anačowm, Martinin, isk myowsin, knoǰë, tesnowm ēink’ aṙaǰin angam, vran ēl otk’ic’ glowx grvaç ēr, ayn teġeric’ ē, orteġ 5-rd p’oġoc’i anownn angam čpiti lsaç linen, menk’ nayowm ēink’ mez k’aǰ çanot’ Martin Sahakyanin ow t’vowm ēr, nran aṙaǰin angam enk’ tesnowm, nayowm ēink’ ayd ançanot’ knoǰë ow t’vowm ēr, lav gitenk’ nran, na ēl mer p’oġoc’i masin mtaçelowc’ bac’i, ayl ban či arel kyank’owm.

s-8

fiction-004O-00010AUA

Իջան նրանք մեքենայից ու քայլեցին կողք-կողքի՝ մեր հետաքրքրասեր լուսամուտների տակով, մեր կիսաբաց դռների առջևով, ամեն ինչ տեսած ու ամեն ինչ հիշող մեր փողոցով, և այն, ինչը առանձին-առանձին դեռ ոչ ոք չգիտեր, բոլորս միասին արդեն գիտեինք։

Iǰan nrank’ mek’enayic’ ow k’aylec’in koġk’-koġk’i, mer hetak’rk’raser lowsamowtneri takov, mer kisabac’ dṙneri aṙǰewov, amen inč tesaç ow amen inč hišoġ mer p’oġoc’ov, ew ayn, inčë aṙanjin-aṙanjin deṙ oč ok’ čgiter, bolors miasin arden giteink’.

s-9

fiction-004O-00010AUB

Քայլում էին նրանք՝ մեր արթնացած հիշողության, մեր քննախույզ հայացքների միջով, դեպի սև քարից տունը, որին դեռ չէինք հասցրել նոր հայացքով նայել ու զարմանալ մինչև հիմա մեր չտեսածի համար, և ով նայում էր նրանց, կարող էր ասել, որ այդ կինը մեր Մարտինի կինը չէ (որին մինչև հիմա չէինք տեսել), թեև նրանք ոչ պատահաբար են հայտնվել կողք-կողքի, ոչ էլ ժամանակավորապես, որ սերը կամ նույնիսկ մեղքը չի միացրել նրանց, թեև, մյուս կողմից էլ, կարծես թե՛ սեր կար, թե՛ մեղք։

K’aylowm ēin nrank’, mer art’nac’aç hišoġowt’yan, mer k’nnaxowyz hayac’k’neri miǰov, depi sew k’aric’ townë, orin deṙ čēink’ hasc’rel nor hayac’k’ov nayel ow zarmanal minčew hima mer čtesaçi hamar, ew ov nayowm ēr nranc’, karoġ ēr asel, or ayd kinë mer Martini kinë čē (orin minčew hima čēink’ tesel), t’eew nrank’ oč patahabar en haytnvel koġk’-koġk’i, oč ēl žamanakavorapes, or serë kam nowynisk meġk’ë či miac’rel nranc’, t’eew, myows koġmic’ ēl, karçes t’e՛ ser kar, t’e՛ meġk’.

s-10

fiction-004O-00010AUC

Առանձին-առանձին, այո, մենք դեռ չգիտեինք, թե ինչը, բայց մենք նայում էինք, մենք տեսնում էինք և բոլորս միասին հասկանում, որ նրանց կողք-կողքի դրել ու մեր փողոցն է հասցրել մի ուրիշ բան, ավելի մեծ բան, նույնիսկ ահավոր բան, որի մեջ եթե անգամ պատահականություն էլ կա, ապա այնպիսին, որ հավասար է օրինաչափության, իսկ եթե նաև սեր ու մեղք, ապա այնպիսի սեր ու մեղք, որոնց մասին առաջին անգամ ենք լսում, որոնց խորությունը չափել դեռ չգիտենք, որոնց իսկական անունը նոր պիտի սովորենք։

Aṙanjin-aṙanjin, ayo, menk’ deṙ čgiteink’, t’e inčë, bayc’ menk’ nayowm ēink’, menk’ tesnowm ēink’ ew bolors miasin haskanowm, or nranc’ koġk’-koġk’i drel ow mer p’oġoc’n ē hasc’rel mi owriš ban, aveli meç ban, nowynisk ahavor ban, ori meǰ et’e angam patahakanowt’yown ēl ka, apa aynpisin, or havasar ē òrinačap’owt’yan, isk et’e naew ser ow meġk’, apa aynpisi ser ow meġk’, oronc’ masin aṙaǰin angam enk’ lsowm, oronc’ xorowt’yownë čap’el deṙ čgitenk’, oronc’ iskakan anownë nor piti sovorenk’.

s-11

fiction-004O-00010AUD

Մարտինը անճանաչելի էր դարձել, անծանոթ կինը թվում էր ծանոթ, գնում էին նրանք կողք-կողքի, և մենք, որ տեսել էինք, թե այդ երկուսն ինչպես իջան մեքենայից, որ տեսնում էինք՝ մեքենան մեր նեղլիկ փողոցում դժվարությամբ է շրջադարձ կատարում, դեռ չի գնացել, այն տպավորությունն էինք ստանում այդ երկուսին նայելով, որ նրանք մի քանի վայրկյան առաջ չեն սկսել քայլել, այլ քայլում են երեկվանից, անցյալ տարվանից, գուցե մինչև անգամ իրենց ծննդյան օրից և գուցե նույնիսկ է՛լ ավելի վաղուց։

Martinë anč̣anačeli ēr darjel, ançanot’ kinë t’vowm ēr çanot’, gnowm ēin nrank’ koġk’-koġk’i, ew menk’, or tesel ēink’, t’e ayd erkowsn inčpes iǰan mek’enayic’, or tesnowm ēink’, mek’enan mer neġlik p’oġoc’owm džvarowt’yamb ē šrǰadarj katarowm, deṙ či gnac’el, ayn tpavorowt’yownn ēink’ stanowm ayd erkowsin nayelov, or nrank’ mi k’ani vayrkyan aṙaǰ čen sksel k’aylel, ayl k’aylowm en erekvanic’, anc’yal tarvanic’, gowc’e minčew angam irenc’ çnndyan òric’ ew gowc’e nowynisk ē՛l aveli vaġowc’.

s-12

fiction-004O-00010AUE

Ով էլ լիներ մեր փոխարեն, եթե ուներ սուր աչք, մի քիչ ցավող սիրտ, մի քիչ էլ տեղյակ լիներ այդ տան պատմությանն ու Մարտինի մոր՝ Սիրանույշի վերջին մի քանի օրվա իրարանցմանը, կմտածեր, որ Մարտին Սահակյանը, անծանոթուհուն կողքը գցած, մինչև մեր 5-րդ փողոց է քայլում առնվազն այնտեղից, որտեղ գտնվում էր դեռ երեկ, որտեղ երեկ նրան գտել էր մեր ուղարկած հեռագիրը, և որ նա, իրոք, ոտքով է անցել այն ամբողջ ճանապարհը, որը իրականում կտրել է ժամանակակից ռեակտիվ ինքնաթիռներով ու արագընթաց մեքենաներով։

Ov ēl liner mer p’oxaren, et’e owner sowr ačk’, mi k’ič c’avoġ sirt, mi k’ič ēl teġyak liner ayd tan patmowt’yann ow Martini mor, Siranowyši verǰin mi k’ani òrva iraranc’manë, kmtaçer, or Martin Sahakyanë, ançanot’owhown koġk’ë gc’aç, minčew mer 5-rd p’oġoc’ ē k’aylowm aṙnvazn aynteġic’, orteġ gtnvowm ēr deṙ erek, orteġ erek nran gtel ēr mer owġarkaç heṙagirë, ew or na, irok’, otk’ov ē anc’el ayn amboġǰ č̣anaparhë, orë irakanowm ktrel ē žamanakakic’ ṙeaktiv ink’nat’iṙnerov ow aragënt’ac’ mek’enanerov.

s-13

fiction-004O-00010AUF

Նայում էինք նրա կողքից քայլող կնոջը, որի մասին ոչինչ չգիտեինք ու չէինք պատկերացնում, որ Մարտինը թեկուզ մի քայլ առանց նրա գցած լինի։

Nayowm ēink’ nra koġk’ic’ k’ayloġ knoǰë, ori masin očinč čgiteink’ ow čēink’ patkerac’nowm, or Martinë t’ekowz mi k’ayl aṙanc’ nra gc’aç lini.

s-14

fiction-004O-00010AUG

Թվում էր, այդքան երկար ճանապարհ, այդքան դժվար ճանապարհ հնարավոր է անցնել միայն այդ կնոջ ուղեկցությամբ։

T’vowm ēr, aydk’an erkar č̣anaparh, aydk’an džvar č̣anaparh hnaravor ē anc’nel miayn ayd knoǰ owġekc’owt’yamb.

s-15

fiction-004O-00010AUH

Մեր 5-րդ փողոցով չքայլեին նրանք, որի ամեն մի թիզը անգիր գիտեինք, կհավատայինք, որ մեր աչքերը խաբում են մեզ, ոչ թե չոր ասֆալտ է նրանց ոտքերի տակ, այլ թանձր, կպչուն ձյութ։

Mer 5-rd p’oġoc’ov čk’aylein nrank’, ori amen mi t’izë angir giteink’, khavatayink’, or mer ačk’erë xabowm en mez, oč t’e čor asfalt ē nranc’ otk’eri tak, ayl t’anjr, kpčown jyowt’.

s-16

fiction-004O-00010AUI

Եվ չէինք զարմանա, եթե նրանց ոտքերի հետ ձյութի անունից խոսող կարծր ասֆալտը հանկարծ փափուկ խմոր դառնար, և նրանք քայլեին մինչև ծնկները թաղվելով։

Ev čēink’ zarmana, et’e nranc’ otk’eri het jyowt’i anownic’ xosoġ karçr asfaltë hankarç p’ap’owk xmor daṙnar, ew nrank’ k’aylein minčew çnknerë t’aġvelov.

s-17

fiction-004O-00010AUJ

Դժվար էր միանգամից գուշակել, թե ինչ պիտի պատահեր թեթևամիտ Մարտինին, որ նա միանգամից այդքան ծանրանար, դժվար էր պատկերացնել, որ սլացիկ ու գեղեցիկ անծանոթուհին նույնպես կարող է այդքան ծանր լինել։

Džvar ēr miangamic’ gowšakel, t’e inč piti pataher t’et’ewamit Martinin, or na miangamic’ aydk’an çanranar, džvar ēr patkerac’nel, or slac’ik ow geġec’ik ançanot’owhin nowynpes karoġ ē aydk’an çanr linel.

s-18

fiction-004O-00010AUK

Դժվար էր գուշակել, դժվար էր պատկերացնել, բայց ի՞նչ կարող էինք անել՝ այդ էինք տեսնում։

Džvar ēr gowšakel, džvar ēr patkerac’nel, bayc’ i?nč karoġ ēink’ anel, ayd ēink’ tesnowm.

s-19

fiction-004O-00010AUL

Մեր փողոցի ասֆալտի կարծրությանը վստահ էինք, ուրեմն, գաղտնիքը նրանց մեջ էր։

Mer p’oġoc’i asfalti karçrowt’yanë vstah ēink’, owremn, gaġtnik’ë nranc’ meǰ ēr.

s-20

fiction-004O-00010AUM

Մեր խորաթափանցությունը, ինչքան էլ քչից-շատից տեղյակ լինեինք դեպքերին, երկրորդական էր, գլխավորը նրանց մեջ էր, որ հարյուր մետրը անցնում էին որպես հարյուր կիլոմետր, հազար կիլոմետր։

Mer xorat’ap’anc’owt’yownë, inčk’an ēl k’čic’-šatic’ teġyak lineink’ depk’erin, erkrordakan ēr, glxavorë nranc’ meǰ ēr, or haryowr metrë anc’nowm ēin orpes haryowr kilometr, hazar kilometr.

s-21

fiction-004O-00010AUN

Որպես ոչ միայն երեկ ու այսօր, այլև ամբողջ կյանքում անցած ճանապարհի շարունակություն։

Orpes oč miayn erek ow aysòr, aylew amboġǰ kyank’owm anc’aç č̣anaparhi šarownakowt’yown.

s-22

fiction-004O-00010AUO

Եվ ոչ միայն սեփական, այլև նախնիների՝ տասնամյակներ ու հարյուրամյակներ առաջ անցած ճանապարհների շարունակություն։

Ev oč miayn sep’akan, aylew naxnineri, tasnamyakner ow haryowramyakner aṙaǰ anc’aç č̣anaparhneri šarownakowt’yown.

s-23

fiction-004O-00010AUP

Այդ պահին էլ մեր հայացքը վերջապես սև քարից տունն էլ առավ իր մեջ, և մեր աչքին ներկայացած կերպարանափոխությունը ապշեցրեց մեզ։

Ayd pahin ēl mer hayac’k’ë verǰapes sew k’aric’ townn ēl aṙav ir meǰ, ew mer ačk’in nerkayac’aç kerparanap’oxowt’yownë apšec’rec’ mez.

s-24

fiction-004O-00010AUQ

Վասակ Մնացականյանը, երկու տուն այս կողմ, իրենց շեմին կանգնած, ձեռքերը անդրավարտիքի գրպաններում, օրորվելով կրունկներից դեպի թաթերը ու թաթերից դեպի կրունկները, մտածեց.

Vasak Mnac’akanyanë, erkow town ays koġm, irenc’ šemin kangnaç, jeṙk’erë andravartik’i grpannerowm, òrorvelov krownkneric’ depi t’at’erë ow t’at’eric’ depi krownknerë, mtaçec’.

s-25

fiction-004O-00010AUR

«Այս ե՞րբ պառավեց հպարտ, գոռոզ իշխանուհին, ե՞րբ պառավեց, չիմացանք», և նրա պատկերավոր միտքը բոլորիս հասավ։

«Ays e?rb paṙavec’ hpart, goṙoz išxanowhin, e?rb paṙavec’, čimac’ank’», ew nra patkeravor mitk’ë boloris hasav.

s-26

fiction-004O-00010AUS

Ավելի քան յոթանասուն տարի առաջ կառուցված այդ տունը, որ ոչ մի անգամ չնորոգվելով, ժամանակի հետ անհավասար պայքարում սկսել էր խարխլվել, որ սկսել էր փոքրանալ, խեղճանալ արդեն վաղուց՝ տարեց-տարի մեր նորոգվող կամ բոլորովին նոր կառուցվող տների հպարտ կեցվածքի առաջ, մեր աչքում խարխլվեց այդ պահին, փոքրացավ ու կուչ եկավ այդ պահին. մեր նոր տներն ու հեռվում՝ պողոտայում, կանգնած բարձրահասակ հսկաները ասես այդ պահին խոյացան բոլոր կողմերից, ասես այդ պահին վրա տվեցին բոլոր կողմերից, և սև տունը չդիմացավ նրանց գրոհին։

Aveli k’an yot’anasown tari aṙaǰ kaṙowc’vaç ayd townë, or oč mi angam čnorogvelov, žamanaki het anhavasar payk’arowm sksel ēr xarxlvel, or sksel ēr p’ok’ranal, xeġč̣anal arden vaġowc’, tarec’-tari mer norogvoġ kam bolorovin nor kaṙowc’voġ tneri hpart kec’vaçk’i aṙaǰ, mer ačk’owm xarxlvec’ ayd pahin, p’ok’rac’av ow kowč ekav ayd pahin. mer nor tnern ow heṙvowm, poġotayowm, kangnaç barjrahasak hskanerë ases ayd pahin xoyac’an bolor koġmeric’, ases ayd pahin vra tvec’in bolor koġmeric’, ew sew townë čdimac’av nranc’ grohin.

s-27

fiction-004O-00010AUT

Գուցե նա դեռևս որոշ բան ներկայացնում էր իրենից, ասենք ճարտարապետական արժեք, հենց թեկուզ միայն նախշազարդ պատշգամբն ամեն ինչ արժեր, բայց դա այն պատշգամբն էր, ուր Սիրանույշը ոտք չէր դրել երևի արդեն պատերազմի ժամանակներից, որովհետև թեքված, առաջ եկած պատշգամբը վաղուց էր սպասում այն միամիտին կամ հիմարին, որի հետ որևէ ձախողակ անցորդի գլխին շուռ կգար։

Gowc’e na deṙews oroš ban nerkayac’nowm ēr irenic’, asenk’ č̣artarapetakan aržek’, henc’ t’ekowz miayn naxšazard patšgambn amen inč aržer, bayc’ da ayn patšgambn ēr, owr Siranowyšë otk’ čēr drel erewi arden paterazmi žamanakneric’, orovhetew t’ek’vaç, aṙaǰ ekaç patšgambë vaġowc’ ēr spasowm ayn miamitin kam himarin, ori het orewē jaxoġak anc’ordi glxin šowṙ kgar.

s-28

fiction-004O-00010AUU

Մարգարիտ էլ լիներ այդ տունը, հիմա փոշու մեջ ընկած մարգարիտ էր, տրորված, ոտնակոխ մարգարիտ, և մենք չլինեինք, ուրիշը լիներ մեր տեղը, տեսներ այդ տունը ու տեսներ այդ երկուսին, կասեր, որ նրանք այնտեղ են գնում, մեր փողոցում նրանց համար այլ տեղ չկա։

Margarit ēl liner ayd townë, hima p’ošow meǰ ënkaç margarit ēr, trorvaç, otnakox margarit, ew menk’ člineink’, owrišë liner mer teġë, tesner ayd townë ow tesner ayd erkowsin, kaser, or nrank’ aynteġ en gnowm, mer p’oġoc’owm nranc’ hamar ayl teġ čka.

s-29

fiction-004O-00010AUV

Ինչ-որ բանը, որ մեզ ստիպում էր այդպես զգալ, որ պիտի ստիպեր այդպես մտածել և նրանց առաջին անգամ տեսնողին, ինչ-որ բանը մեր մեջ չէր, այլ նրանց։

Inč-or banë, or mez stipowm ēr aydpes zgal, or piti stiper aydpes mtaçel ew nranc’ aṙaǰin angam tesnoġin, inč-or banë mer meǰ čēr, ayl nranc’.

s-30

fiction-004O-00010AV0

Շատ էլ թե Մարտին Սահակյանը, մորից, տատից և էլ չգիտենք թե ումից ժառանգած իր մի քիչ անկախ, մի քիչ արհամարհական կեցվածքը հիմա էլ էր պահպանում, շատ էլ թե նրա ուղեկցուհին քայլում էր երիտասարդ, իր հմայքների գինն իմացող կնոջ ինքնավստահությամբ և գեղեցիկ գլուխը ոչ մի անգամ չթեքեց մեր միամիտ, քաղքենի, սնապարծ ու բարեհոգի տների կողմը, նրանց վրա խարան կար, ինչ-որ բանը իր հետքը թողել էր նրանց վրա։

Šat ēl t’e Martin Sahakyanë, moric’, tatic’ ew ēl čgitenk’ t’e owmic’ žaṙangaç ir mi k’ič ankax, mi k’ič arhamarhakan kec’vaçk’ë hima ēl ēr pahpanowm, šat ēl t’e nra owġekc’owhin k’aylowm ēr eritasard, ir hmayk’neri ginn imac’oġ knoǰ ink’navstahowt’yamb ew geġec’ik glowxë oč mi angam čt’ek’ec’ mer miamit, k’aġk’eni, snaparç ow barehogi tneri koġmë, nranc’ vra xaran kar, inč-or banë ir hetk’ë t’oġel ēr nranc’ vra.

s-31

fiction-004O-00010AV1

Առանձին-առանձին երկուսի վրա ու երկուսի վրա միաժամանակ։

Aṙanjin-aṙanjin erkowsi vra ow erkowsi vra miažamanak.

s-32

fiction-004O-00010AV2

Այդ տեսնելու համար Հայկարամ Թորգոմյանին պետք չեկավ նույնիսկ ակնոցը։

Ayd tesnelow hamar Haykaram T’orgomyanin petk’ čekav nowynisk aknoc’ë.

s-33

fiction-004O-00010AV3

Նա իր ծառերի մոտ էր իջնում առանց ակնոցի և իր ծառերի տակ կանգնած, ինչպես միշտ կարծես շուրջը չնայելով, ինչպես միշտ տեսավ ամենակարևորը։

Na ir çaṙeri mot ēr iǰnowm aṙanc’ aknoc’i ew ir çaṙeri tak kangnaç, inčpes mišt karçes šowrǰë čnayelov, inčpes mišt tesav amenakareworë.

s-34

fiction-004O-00010AV4

«Նրանք իրարից հեռու չեն կարող փախչել, բայց ավելի մոտենալ էլ չեն կարող։

«Nrank’ iraric’ heṙow čen karoġ p’axčel, bayc’ aveli motenal ēl čen karoġ.

s-35

fiction-004O-00010AV5

Լծկանների պես»,— ասաց Հայկարամ Թորգոմյանը, և մենք էլ այդ տեսանք։

Lçkanneri pes»,— asac’ Haykaram T’orgomyanë, ew menk’ ēl ayd tesank’.

s-36

fiction-004O-00010AV6

Գնում էին նրանք, նայում էինք մենք նրանց ու իսկապես տեսնում՝ ինչ-որ մի ուժ նրանց ընտրել է աշխարհի բոլոր կանանց ու տղամարդկանց միջից և դրել կողք-կողքի, բայց ինչ-որ բան էլ դրել նրանց արանքում։

Gnowm ēin nrank’, nayowm ēink’ menk’ nranc’ ow iskapes tesnowm, inč-or mi owž nranc’ ëntrel ē ašxarhi bolor kananc’ ow tġamardkanc’ miǰic’ ew drel koġk’-koġk’i, bayc’ inč-or ban ēl drel nranc’ arank’owm.

s-37

fiction-004O-00010AV7

Նայում էինք մենք նրանց ու տեսնում, որ բացի իրենց ճանապարհորդական թեթև պայուսակներից, նրանք տանում են նաև մեկ այլ բեռ, որը չեն կարող կիսել։

Nayowm ēink’ menk’ nranc’ ow tesnowm, or bac’i irenc’ č̣anaparhordakan t’et’ew payowsakneric’, nrank’ tanowm en naew mek ayl beṙ, orë čen karoġ kisel.

s-38

fiction-004O-00010AV8

Բեռ, որ կիսվելուց չի թեթևանա, պարզապես մեկն էր, կդառնա երկուսը, իսկ առանձին-առանձին նրանցից և ոչ մեկը չի դիմանա այդ ծանրությանը, չի քաշի։

Beṙ, or kisvelowc’ či t’et’ewana, parzapes mekn ēr, kdaṙna erkowsë, isk aṙanjin-aṙanjin nranc’ic’ ew oč mekë či dimana ayd çanrowt’yanë, či k’aši.

s-39

fiction-004O-00010AV9

Եվ նրանք քաշում էին երկուսով, իրար կապվում այդ բեռով։

Ev nrank’ k’ašowm ēin erkowsov, irar kapvowm ayd beṙov.

s-40

fiction-004O-00010AVA

Մենք տեսնում էինք, որ նրանք սովորական լծկաններ չեն, ավելին, տեսնում էինք, որ մինչև այդ բեռի տակ մտնելը նրանցից և ոչ մեկը լծկան չի եղել, նայում էինք նրանց հպարտ գլուխներին, նրանց հպարտ պարանոցներին և, մեր դռների մեջ կանգնած, մեր լուսամուտներից կախված, մտածում, որ եթե անգամ Մարտինը երեկ, մյուս օրը, այն մյուս օրը համբուրել է այդ կնոջ պարանոցը, որ եթե անգամ այդ կինը երեկ, մյուս օրը, այն մյուս օրը թևերը գցել է Մարտինի պարանոցով, հիմա նրանց պարանոցներին ոչ թե կրքոտ համբույրների հետքեր կտեսնենք, այլ լծասարքի խարանը՝ խորն ու անջնջելի խարանը։

Menk’ tesnowm ēink’, or nrank’ sovorakan lçkanner čen, avelin, tesnowm ēink’, or minčew ayd beṙi tak mtnelë nranc’ic’ ew oč mekë lçkan či eġel, nayowm ēink’ nranc’ hpart glowxnerin, nranc’ hpart paranoc’nerin ew, mer dṙneri meǰ kangnaç, mer lowsamowtneric’ kaxvaç, mtaçowm, or et’e angam Martinë erek, myows òrë, ayn myows òrë hambowrel ē ayd knoǰ paranoc’ë, or et’e angam ayd kinë erek, myows òrë, ayn myows òrë t’ewerë gc’el ē Martini paranoc’ov, hima nranc’ paranoc’nerin oč t’e krk’ot hambowyrneri hetk’er ktesnenk’, ayl lçasark’i xaranë, xorn ow anǰnǰeli xaranë.

s-41

fiction-004O-00010AVB

Գնում էին նրանք իրիկնադեմի երկարած ստվերների միջով, և մեր փողոցի փոշին, գումարվելով այն ճանապարհների փոշուն, որոնք նրանք ոտքով չանցնելով հանդերձ ոտքով էին անցել ու այն ճանապարհների փոշուն, որոնք ուրիշներն էին անցել տասնամյակներ ու հազարամյակներ առաջ, բայց որը նրանց վրա էր իջնում, կնոջ մարմնից ջնջում էին Մարտինի համբույրներն ու շոյանքները, Մարտինի շուրթերից ու ափերից՝ կնոջ համն ու կրծքերի ուռուցիկությունը, կամ էլ, ընդհակառակը, բոլոր տարիների ու ժամանակների փոշիները, գումարվելով մեր փողոցի փոշուն, զմռսում էին նրանց սիրո հետքերը, որպես այրող հիշողություն, որպես կսկծացող վերք թաքցնում, պահում նրանց վրա ընկած բեռան տակ։

Gnowm ēin nrank’ iriknademi erkaraç stverneri miǰov, ew mer p’oġoc’i p’ošin, gowmarvelov ayn č̣anaparhneri p’ošown, oronk’ nrank’ otk’ov čanc’nelov handerj otk’ov ēin anc’el ow ayn č̣anaparhneri p’ošown, oronk’ owrišnern ēin anc’el tasnamyakner ow hazaramyakner aṙaǰ, bayc’ orë nranc’ vra ēr iǰnowm, knoǰ marmnic’ ǰnǰowm ēin Martini hambowyrnern ow šoyank’nerë, Martini šowrt’eric’ ow ap’eric’, knoǰ hamn ow krçk’eri owṙowc’ikowt’yownë, kam ēl, ëndhakaṙakë, bolor tarineri ow žamanakneri p’ošinerë, gowmarvelov mer p’oġoc’i p’ošown, zmṙsowm ēin nranc’ siro hetk’erë, orpes ayroġ hišoġowt’yown, orpes kskçac’oġ verk’ t’ak’c’nowm, pahowm nranc’ vra ënkaç beṙan tak.

s-42

fiction-004O-00010AVC

Մեծ, ծանր բեռան տակ, որ ծածկելու է, ճզմելու ամեն ինչ, տեղ չթողնելով որևէ այլ բանի համար։

Meç, çanr beṙan tak, or çaçkelow ē, č̣zmelow amen inč, teġ čt’oġnelov orewē ayl bani hamar.

s-43

fiction-004O-00010AVD

Այնքան մեծ ու այնքան ծանր, որ եթե քաշելը, տանելը դժվար է, ազատվել, թոթափելն անհնար պիտի լինի։

Aynk’an meç ow aynk’an çanr, or et’e k’ašelë, tanelë džvar ē, azatvel, t’ot’ap’eln anhnar piti lini.

s-44

fiction-004O-00010AVE

Եվ երբ նրանք մոտեցել էին սև տան երկարած ստվերին, մենք մտածեցինք. այդպես կողք-կողքի նրանք քայլելու են ամբողջ կյանքում, այդպես ուս-ուսի ամբողջ կյանքում քաշելու են իրենց բեռը, այսուհետև ցանկության դեպքում էլ անկարող հեռանալ իրարից (լծկանների պես), ամենակրքոտ ցանկության դեպքում էլ այսուհետև անկարող ավելի մոտենալ իրար (լծկանների պես, լծկանների՜ պես)։

Ev erb nrank’ motec’el ēin sew tan erkaraç stverin, menk’ mtaçec’ink’. aydpes koġk’-koġk’i nrank’ k’aylelow en amboġǰ kyank’owm, aydpes ows-owsi amboġǰ kyank’owm k’ašelow en irenc’ beṙë, aysowhetew c’ankowt’yan depk’owm ēl ankaroġ heṙanal iraric’ (lçkanneri pes), amenakrk’ot c’ankowt’yan depk’owm ēl aysowhetew ankaroġ aveli motenal irar (lçkanneri pes, lçkanneri! pes).

s-45

fiction-004O-00010AVF

Այդպես մտածեցինք, որովհետև նշան կար նրանց վրա։

Aydpes mtaçec’ink’, orovhetew nšan kar nranc’ vra.

s-46

fiction-004O-00010AVG

Ինչ-որ ուժը, որ նրանց էր ընտրել աշխարհի բոլոր կանանց ու տղամարդկանց միջից, ընտրել էր համաձայն այն նշանի, և մենք էլ այն տեսանք։

Inč-or owžë, or nranc’ ēr ëntrel ašxarhi bolor kananc’ ow tġamardkanc’ miǰic’, ëntrel ēr hamajayn ayn nšani, ew menk’ ēl ayn tesank’.

s-47

fiction-004O-00010AVH

Տեսանք չհավատալով։

Tesank’ čhavatalov.

s-48

fiction-004O-00010AVI

Մտածեցինք՝ ամբողջ փողոցով, մեծից-փոքր, այր ու կին, կամ մի մարդու պես հարբած ենք, կամ զառանցում ենք։

Mtaçec’ink’, amboġǰ p’oġoc’ov, meçic’-p’ok’r, ayr ow kin, kam mi mardow pes harbaç enk’, kam zaṙanc’owm enk’.

s-49

fiction-004O-00010AVJ

Տեսիլք էր, իսկական տեսիլք։

Tesilk’ ēr, iskakan tesilk’.

s-50

fiction-004O-00010AVK

Ծանոթ պատկեր էր, առաջին անգամ չէր Մարտին Սահակյանը, մի թեթև պայուսակ ձեռքին, տարին մեկ անգամ իրենց տանը մոտենում, և մեզ հանկարծ թվաց... ոչ, ոչ, բառիս բուն իմաստով տեսանք, որ նա միշտ էլ եկել է այդ կնոջ ուղեկցությամբ։

Çanot’ patker ēr, aṙaǰin angam čēr Martin Sahakyanë, mi t’et’ew payowsak jeṙk’in, tarin mek angam irenc’ tanë motenowm, ew mez hankarç t’vac’... oč, oč, baṙis bown imastov tesank’, or na mišt ēl ekel ē ayd knoǰ owġekc’owt’yamb.

s-51

fiction-004O-00010AVL

Փորձեցինք սթափվել, պատկերացրինք Մարտինին այն ժամանակներում, երբ դեռ մեր փողոցում էր ապրում ու, բնական է, տուն էր վերադառնում ամեն օր, և նորից այդ կինը նրա կողքին էր։

P’orjec’ink’ st’ap’vel, patkerac’rink’ Martinin ayn žamanaknerowm, erb deṙ mer p’oġoc’owm ēr aprowm ow, bnakan ē, town ēr veradaṙnowm amen òr, ew noric’ ayd kinë nra koġk’in ēr.

s-52

fiction-004O-00010AVM

Ուզում էինք մենք այդ թե ոչ, բայց ինչպես էլ պատկերացրինք Մարտինին՝ դեռևս պատանի, դեռևս երեխա, այդ կինը նրա կողքից չէր հեռանում։

OWzowm ēink’ menk’ ayd t’e oč, bayc’ inčpes ēl patkerac’rink’ Martinin, deṙews patani, deṙews erexa, ayd kinë nra koġk’ic’ čēr heṙanowm.

s-53

fiction-004O-00010AVN

Խաղում էր Մարտինը մեր փողոցի փոշիների մեջ, թե դպրոց գնում ու գալիս, ուսանող դարձած՝ համալսարանից էր վերադառնում, թե ինչպես հիմա տարին մեկ անգամ մորը տեսնելու գալիս, այդ կինը նրանից անբաժան էր՝ սկզբում փոքրիկ, թիզուկես աղջնակ, ապա հասուն օրիորդ դարձած և, վերջապես, իր ներկայիս կերպարանքով։

Xaġowm ēr Martinë mer p’oġoc’i p’ošineri meǰ, t’e dproc’ gnowm ow galis, owsanoġ darjaç, hamalsaranic’ ēr veradaṙnowm, t’e inčpes hima tarin mek angam morë tesnelow galis, ayd kinë nranic’ anbažan ēr, skzbowm p’ok’rik, t’izowkes aġǰnak, apa hasown òriord darjaç ew, verǰapes, ir nerkayis kerparank’ov.

s-54

fiction-004O-00010AVO

Ուրեմն, զարմանալի չէր, որ հենց առաջին հայացքից մեզ ծանոթ թվաց։

OWremn, zarmanali čēr, or henc’ aṙaǰin hayac’k’ic’ mez çanot’ t’vac’.

s-55

fiction-004O-00010AVP

Պարզապես սկզբում տեսել էինք նրա վրայի նշանը, գլխի չընկնելով, թե ինչ ենք տեսնում, ապա հասկացանք ու մի պահ անգամ չկասկածեցինք, որ առնվազն նրա շունչը միշտ թևածել է Մարտինի վրա, նրա անգո-գոյությունը մշտապես կախված է եղել սև տան գլխին։

Parzapes skzbowm tesel ēink’ nra vrayi nšanë, glxi čënknelov, t’e inč enk’ tesnowm, apa haskac’ank’ ow mi pah angam čkaskaçec’ink’, or aṙnvazn nra šownčë mišt t’ewaçel ē Martini vra, nra ango-goyowt’yownë mštapes kaxvaç ē eġel sew tan glxin.

s-56

fiction-004O-00010AVQ

Ոգի էր այդ կինը, շող, թե անեծք, բայց միշտ ուղեկցել է Մարտինին, միշտ սև տան վրա եղել։

Ogi ēr ayd kinë, šoġ, t’e aneçk’, bayc’ mišt owġekc’el ē Martinin, mišt sew tan vra eġel.

s-57

fiction-004O-00010AVR

Հիմա էլ վերջապես միս ու արյուն է առել։

Hima ēl verǰapes mis ow aryown ē aṙel.

s-58

fiction-004O-00010AVS

Ինչ-որ բան է պատահել, և նա նյութականացել է։

Inč-or ban ē patahel, ew na nyowt’akanac’el ē.

s-59

fiction-004O-00010AVT

Եվ պարզ էր մի բան, այդ կինն ու Մարտինը նույն նշանի տակ են, ջրի երկու կաթիլի պես նման իրար։

Ev parz ēr mi ban, ayd kinn ow Martinë nowyn nšani tak en, ǰri erkow kat’ili pes nman irar.

s-60

fiction-004O-00010AVU

Այդ կինը մեր Մարտինն էր, միայն թե կնոջ կերպարանքով, մեր Մարտինը այդ կինն էր, միայն թե տղամարդու կերպարանք առած։

Ayd kinë mer Martinn ēr, miayn t’e knoǰ kerparank’ov, mer Martinë ayd kinn ēr, miayn t’e tġamardow kerparank’ aṙaç.

s-61

fiction-004O-00010AVV

Եվ արդեն պարզ էր, թե ինչու սկզբում Մարտինը անճանաչելի փոխված թվաց։

Ev arden parz ēr, t’e inčow skzbowm Martinë anč̣anačeli p’oxvaç t’vac’.

s-62

fiction-004O-00010B00

Որովհետև նրա պատկերը, քանի դեռ այդ կինը չէր նյութականացել, կիսատ էր։

Orovhetew nra patkerë, k’ani deṙ ayd kinë čēr nyowt’akanac’el, kisat ēr.

s-63

fiction-004O-00010B01

Ինչևէ, երևի նույն կերպ էլ Մարտինին հանդիպելուց հետո կնոջ պատկերն էր ամբողջացել։

Inčewē, erewi nowyn kerp ēl Martinin handipelowc’ heto knoǰ patkern ēr amboġǰac’el.

s-64

fiction-004O-00010B02

Բայց նրան մինչ այդ չէինք տեսել, ոչինչ չէինք կարող ասել։

Bayc’ nran minč ayd čēink’ tesel, očinč čēink’ karoġ asel.

s-65

fiction-004O-00010B03

Հիմա, իհարկե, շատ ավելին գիտենք։

Hima, iharke, šat avelin gitenk’.

s-66

fiction-004O-00010B04

Գիտենք, որ այդ կինը ամբողջ կյանքում, նույնիսկ իր բեղմնավորման պահից, ինքն էլ այդ չիմանալով, դեպի այս տունն էր ձգտում ու վերջապես հասավ։

Gitenk’, or ayd kinë amboġǰ kyank’owm, nowynisk ir beġmnavorman pahic’, ink’n ēl ayd čimanalov, depi ays townn ēr jgtowm ow verǰapes hasav.

s-67

fiction-004O-00010B05

Սև տունն էլ իր գոյության ողջ ընթացքում այս այցելությանն էր սպասում։

Sew townn ēl ir goyowt’yan oġǰ ënt’ac’k’owm ays ayc’elowt’yann ēr spasowm.

s-68

fiction-004O-00010B06

Սպասել էր կառուցման օրից, երբ հիմքի առաջին քարն էր դրվում, երբ բարձրանում էին պատերը, երբ բնակելի էր դարձել, երբ մեր փողոցի զարդն էր ու հպարտությունը, սպասում էր և հիմա, երբ խնամքի կարոտ կիսաավերակ էր դարձել։

Spasel ēr kaṙowc’man òric’, erb himk’i aṙaǰin k’arn ēr drvowm, erb barjranowm ēin paterë, erb bnakeli ēr darjel, erb mer p’oġoc’i zardn ēr ow hpartowt’yownë, spasowm ēr ew hima, erb xnamk’i karot kisaaverak ēr darjel.

s-69

fiction-004O-00010B07

Սպասել էր, սպասում էր, չիմանալով, թե երբ ու ինչ տեսքով կկայանա այցելությունը և ինչ կբերի իրեն՝ վերջնականապես կցնցի հիմքից, թե գոյատևելու օրհնություն կտա։

Spasel ēr, spasowm ēr, čimanalov, t’e erb ow inč tesk’ov kkayana ayc’elowt’yownë ew inč kberi iren, verǰnakanapes kc’nc’i himk’ic’, t’e goyatewelow òrhnowt’yown kta.

s-70

fiction-004O-00010B08

Ինչևէ, երբ վերջապես սև տունը բացեց դռները, իր մեջ առավ Մարտինին ու նրա ուղեկցուհուն, մենք մտածեցինք՝ վերջ, այս անգամ արդեն միջին ճանապարհ չկա. փոշեթավալ մարգարիտը կամ կշողշողա ամբողջ փայլով, կամ կանհետանա մեկընդմիշտ։

Inčewē, erb verǰapes sew townë bac’ec’ dṙnerë, ir meǰ aṙav Martinin ow nra owġekc’owhown, menk’ mtaçec’ink’, verǰ, ays angam arden miǰin č̣anaparh čka. p’ošet’aval margaritë kam kšoġšoġa amboġǰ p’aylov, kam kanhetana mekëndmišt.