54 1494.
suum leve nominat: num iccirco Dominum mentiri. dicemus, quod plerisque
et durum et intolerabile videtur? Absit hoc a nobis, ne adversarium impietate
superemus. Jubet pontifex a venere abstinere: indignabitur amicus a formo-
sorum corporum complexu se arceri. Noli (inquit pontifex) ventri palatoque
indulgere: non potest iste hanc legem ferre, quoniam nisi subinde cibo corpus
recreet, libidinibus suis sufficere non possit, illud evangelicum assidue decan-
tans:??) quidquid intrat in os, non coinquinat hominem. Ait papa secutus
Paulum: nolite alta sapere, sed sapite ad sobrietatem: at hic, quem scientia ?*)
inflavit, quem multae literae ad insaniam deduxerunt, nisi ?) quotidie doctissi-
mos sanciissimosque viros laceraret, nisi tolleret os in coelum et mystica fidei
improba detestabilique oratione, quantum potest, subverteret, rudem se et
ignarum ab omnibus existimari putaret. Caeterum quoniam pontificum legibus
et decretis opprimitur, dabo homini consilium iucundum magis quam fidele: se-
quatur Mahometeam perfidiam ab eius moribus minime abhorrentem. Nam et
omnes libidines voluptatesque permittit, et in coelo quoque mulierum con-
cubitus pollicetur, neque imitatur nostrarum legum severitatem.?6) Rides hic
fortasse, Joannes? Et merito: propterea enim a me dicuntur. Nam adversarius
iste ecclesiae tam fortis est, ut risu sibilisque potius explodi quam argumentis
convinci debeat. Illud autem admodum miror, cur primum Romanos tenebris
infectos dicat? Si enim christianam fidem tenebras appellat, Hierosolymis non
Romae coepit, aut si de vocabulo quaeritur, in Antiochia Christianorum nomen
originem habuit; sin autem Sylvestri temporibus has tenebras adscribit, certe
antea fuerunt Nicolaitae, Ebionitae Novatianique, quas haereses pestiferas et
a catholica religione prorsus alienas fuisse ne ipse quidem (ut arbitror) negare
audet. Itaque si Sylvester Romanis tenebras intulit (quod ego minime con-
cesserim', in eo tamen imperitiae convincitur, quod non, ut ipse ait, primi
Romani has tenebras senserunt,??) quamvis fortasse, ut Anaxagoras nivem
atram, ita et hic lucem tenebras vocat, quam nos a Petro apostolo successo-
ribusque Petri Romanis illatam ingenue confitemur. Sed de Sylvestro latius
postea loquar: in praesentia enim coactus sum more Anadabatarum in tenebris
pugnare, dum, quos errores Romanis infusos affirmet, suspicor magis, quam
intelligo. Quae autem addit, huiusmodi sunt:
»Papa, stupor mundi, primus corrupit avitam
Virtutem, docuit desidiamque sequi.
Namque illo authore Romanis bellica virtus
Erepta est, sanctis religioque pia.
Da mihi Torquatos, Fabios fortesque Camillos:
Papa, stupor mundi, sustulit omne decus.«
Miseret me admodum huius viri, qui tam grande nescio quid prae se ferens
adeo ridiculus fit, ut aniliter desipere videatur. Si enim, ut ipse ait, pontificum
23) M illud etenim dictitans.
?*) M inguen.
?5 M redegerunt, dum.
?6) M tollitque civitatum nostrarum legis severitatem.
2?) M admiserunt.
