mar-9
mar-9
View options
Tags:
Javascript seems to be turned off, or there was a communication error. Turn on Javascript for more display options.
आपले जीवन ध्येय निश्चीत करुन त्यानुसार वाटचाल करणारा आणि त्याची किंमत खुशीने मोजणारा भगतसिंह हा एक महर्षी होता .
एकमेकांना बर्‍याच दिवसांपासून , वर्षांपासून ओळखतात . तिला त्याच्याबद्द्ल सगळं ठाऊक आहे . तो काय खातो , काय पितो , त्याचा स्वभाव कसा आहे , कुठली गोष्ट त्याला आवडते , तो काय केल्यावर खुश होईल , काय केलं तर नाराज सगळं सग्गळं . . . . ! ! ! तिच्या भावविश्वात तो आणि तोच . सातत्यानं . जागेपणी आणि स्वप्नातही . . . ! स्वतःच्याही नकळत ती त्याच्या प्रेमात आकंठ बुडालेली . अगदी ' टीन एज ' पासून साठवलेले ते क्षण , आठवणी जपत जपत ती पुढं जात आहे .
दादरच्या राहत्या वन रूम किचनच्या स्वयंपाकघरात आईच्या हातून तयार झालेले लोणचे अंटार्क्टिकात जाऊन खाल्ले तरी प्रेप् - एच वगैरेची * ट गरज पडायची नाही ! ! ! ( जुन्या पिढीतला नवीन ) बेसनलाडू
बो - विश , जय हेरंब स्पर्धेचे विजेते अजून काढले नाहीत .
परी संग सोंडूनि सूखी रहावे ॥ १८७ ॥
ती मी नव्हेच ! अमा , भन्नाट गाणं निवडलंत . सार्थक झालं गाण्याचं .
भारतातल्या एकूण 22 भाषांना राष्ट्रभाषेचा दर्जा दिलेला आहे , त्यामुळे हिंदी हि एकच राष्ट्रभाषा नसुन ति 22 राष्ट्रभाषांपैकी एक आहे .
ताजी कढी बनवतोय . " शत्रूचा शत्रू हा आपला मित्र " ह्या नेताजींच्या शिकवणीनुसार भारताने ओसामा बिन लादन ला भारतरत्न द्यावे म्हणून . नेताजींनी हिरोहिटो आणि हिटलरला रेकमेंड केले असतेच की नाही ?
भारतीय क्रिकेट जगताने ज्या चमकदार कल्पनेला डोक्यावर घेऊन नाचवले , त्या आयपीएलच्या प्रतिष्ठेच्या चिंधड्या चिंधड्या उडताना भारतीय क्रिकेट रसिकाला आज हताशपणे पाहावे लागत आहे . आयपीएल घोटाळ्याची व्याप्ती आणि विस्तार कल्पनेपेक्षाही अधिक आहे हे देशव्यापी छाप्यांनी सिद्धच केले आहे . या स्पर्धेच्या विविध संघांची मालकी स्वीकारलेल्या कंपन्यांच्या आर्थिक व्यवहारांसंदर्भात शंकाकुशंका व्यक्त होत आहेत . गुंतवणूकदारांनी आयपीएलमध्ये गुंतवण्यासाठी पैसा कुठून [ . . . ]
" येथला प्रत्येक हंगाम बेदर्दीच असतो म्हणून फांदीला नुसता सांगाडाच लटकवून भागत नाही रे इथे माण्सालाच माणूस खात असतो आणि वाल्याच्या पाठीवरले वळ लपविले जातात रे "
नाय यायच त राह्यल पन सबबी कशापाय . सग्गेवाल्याच लगीन आस्ल कि मंग बरा टायम भेटतो , पैका आस्तो . तित नाय येत त्या आडचनी .
फोटो आणी वर्णन दोन्ही अप्रतीम . . . दिवेआगरला १५ वर्षापुर्वी गेलो होतो . . तेव्हा ती मुर्ती / मुखवटा सापडला नव्हता . . पण गाव अतिशय रमणीय आहे . किनार्‍यालगतच केवड्याचे प्रचंड मोठे बन आहे . केवड्याच्या बनात साप / नाग खुप सापडतात असे कोणीतरी सांगितले आम्हाला ( कदाचित गारव्यासाठी ) . आणी खरच का योगायोग माहीत नाही पण त्या दिवशी आम्हाला २ साप दिसले तिथे .
> > नाही . कृपया पुन्हा प्रयत्न करा ठीक , चैतन्य म्हणजे ' तुमच्या भाषेत ' अणु - रेणू . आता सगळं चैतन्यमय आहे हे तुम्हास पटेल असे वाटते . मग आता ' आमच्या ' भाषेत जसे जसे हे चैतन्य मूर्त रूप धारण करते तसे तसे ते दोषमय होत जाते , मुळचे अणु रेणूंमध्ये तुम्ही म्हणाला तसा नॉईज नसतो , ते निर्दोष चैतन्य . मग चैतन्यमय पण दोषयुक्त असा जीवन जगणे हे हीन आहे , म्हणून त्या अमूर्त स्वरुपात जाणे हे ध्येय . दोषयुक्त जीवनामुळे क्रियमाण / संचित / प्रारब्ध तयार होते , आणि मग सुख आणि दुखः हे अनिवार्य आहे , त्यातून बाहेर पडण्यासाठी जो मार्ग आहे तो अध्यात्म मार्ग . आता मूळ धाग्याविषयी सांगायचे तर , ह्या अमूर्त चैतन्याच्या स्त्रोताला आम्ही निर्गुण - निराकार परमेश्वर / देव म्हणतो .
हे भगवान , इतनी देर जान साँसत में रही !
राज ठाकरे ( खरे नाव स्वरराज ) यांचा जन्म १४ जून १९६८ रोजी झाला [ १ ] . त्यांचे वडिल श्रीकांत प्रबोधनकार ठाकरे हे शिवसेनाप्रमुख बाळ ठाकरे यांचे लहान बंधू होत . त्यांची आई कुंदा ठाकरे ह्या बाळ ठाकरे यांच्या पत
१ ) अनिल अवचट यांच्या समग्र साहित्याचा अभ्यास २ ) मराठी संज्ञा प्रवाही कादंबरी : एक चिकित्सक अभ्यास ३ ) Human rights in Manipur : A social work perspective . आता या विषयांमध्ये PhD करण्यासारखे काय असेल देव जाणे आणि त्याचा देशाला किंवा भावी पिढीला काय उपयोग माहित नाही . मागे तर असे विषय होते , आदिवासींच्या जीवनाचा तुलनात्मक अभ्यास , कवी बोरकरांच्या काव्यातील सौंदर्यस्थळे , महाराष्ट्रात रुजलेली लोककला . अरे , काय विषय घ्यावेत याला काही मर्यादाच नाहित . खरे तर Universityने आता विषय ठरवावेत आणि त्यातून विषय निवडून PhD करायला सांगावे . आतापर्यंत जेवढ्या विषयांवर PhD दिल्या गेल्यात त्यांची यादी Internet वर प्रसिद्ध करावी आणि सर्वांना ते थिसीस उपलब्ध करून द्यावेत .
गुरुजी संस्कृतमधे काहितरी अगम्य बोलताहेत , नी यजमान / जमलेली मंडळी गुरुजीनी सांगितलं की नमस्कार करताहेत ( " हां , इथे आंगठा उठवा " यापेक्षा वेगळं काय असतं ? ! ! ) या पेक्षा गार्‍हाणं केव्हाहि उत्तम . सगळ्यानी मिळून आपल्याला समजणार्या शब्दात देवाची मनापासून प्रार्थना केली तर भाषा कुठली का असेना , देवाला नक्कीच कळेल !
टिप - एखाद्या क्षेत्राबद्दल आवड असणे आणी त्याच क्षेत्रातली १०० % माहीती असणे दोन्ही वेगवेगळ्या गोष्टी आहेत .
( पण हे होणार नाही याचीही खात्री आहे कारण समाज हिपोक्रिट आहे ! ! ! तेंव्हा आपण फक्त आपले धागे काढूया आणि त्यांवर प्रतिसाद देऊया !
हे सगळं वाचुन आता काही काळानं ' बाळा , मला शिकवू नकोस , मी तुझा बाप आहे ' असं म्हणण्याचीही सोय उरणार नाही असं वाटायला लागलंय .
महेंद्र म्हणाले 9 months ago : आजकाल ऑर्कुट वर एका बग ने ( बॉम सबाडॊ नावाच्या ) धुमाकुळ घातलेला आहे . त्या बद्दल जवळपास सगळ्यांनाच म … आणखी →
पुरुष असून स्त्री च्या मनातल्या घालमेली चं अगदी तंतोतंत वर्णन केलंय . वास्तविक समस्ये चा वास्तववादी अंत .
कंत्राटी कामगारांनो आता तरी जागे राहा नाही तर घरी राहावे लागेल
२४९ वर पापाज ( यांच्या खुप आणि वेगवेगळ्या प्रकारच्या शाखा ) ऑलिव । गार्ड्न चिपोटले . . . .
पळतां थोडि भुइ करित शत्रुला दावुन गनिमी कावा ॥
सोनियांना गाडीवर उभे राहून भारतातला दहशतवाद निदान त्या क्षणासाठी संपला का काय असा ही प्रश्न पडला .
तुम्ही फक्त क्रिकेट बघा , तुम्हाला काय संबंध कळणार ? ? ?
अंजली आपल्या खुर्चीवर बसून काही ऑफीशियल कागदपत्र चाळीत होती आणि तिच्या बाजुलाच शरवरी कॉम्प्यूटरवर बसून काहीतरी ऑफीशियल काम करीत होती . तेवढ्यात कॉम्प्यूटरचा बझर वाजला . अंजलीने वळून मॉनिटरकडे बघितले .
बंद डोळे स्वप्न पाहतात , मन मनोऱ्यात स्वप्नांचे मजले चढतात , त्याच धुंदीत वेडे होऊन दिवस जातात . कदाचित सर्वच स्वप्ने अस्तित्वात येण्यासाठी नसतीलही , पण एखादं तरी स्वप्न सत्यात उतरण हा ध्यासं जगण्यासाठी प्रेरणा असतो . आणि स्वप्नपूर्तीचा आनंद घ्यायला हात देणारा प्रत्येकजण देवदूता सारखा भासतो . मला पडलेल्या अनेक गोड स्वप्नांपैकी औंध . इन्फो हे एक आहे . आणि हे स्वप्न सत्यात आणण्यासाठी मला भेटलेले देवदूत आहात .
गोष्टी ह्या रदीफाची निवड अतिशय आवडली आणि ते निभावले सुद्धा मस्त आहे . . काफियांची निवड सुद्धा अगदी छान आहे . राहू उभे जरासे , पायावरी स्वताच्या आकाश तोलण्याच्या झाल्यात फार गोष्टी . . समजू नका मला रे , इतका निरूपयोगी सांगू शकेन मी ही , युक्तीत चार गोष्टी . . . ऐकून गोष्ट माझी , भिजले कितीक डोळे . . कित्येक पापण्यांना , होतात भार गोष्टी . . हे शेर विशेष आवडलेत . . - मानस६
सोम मॅगल , गुरु , शनिपर हो जाता हूँ , सवार !
चवथ जवळ आली की गोंयकारांची झोप उडते . यावर्षी चवथ कशी साजरी करायची याचे बेत आखले जातात . मुंबईला व्यापार उदीमात रमलेले , नोकऱ्या सांभाळणारे गोंयकार दोन दोन महिने आधी बसून गाड्यांचे आरक्षण करू लागतात . यावर्षी कोण जाणार आणि कोण राहणार याविषयी कडाक्याची चर्चा होते आणि अखेरीस " सर्वांनीच जायचं ! ' असा नामी तोडगा काढला जातो . मुंबईहून काय काय आणायला हवं याची पुन्हा पुन्हा विचारणा केली जाते आणि हळुहळू मुंबईहून आणायच्या सामानाची यादी वाढत जाते . अगदी शेवटच्या घटकेलासुद्धा चार दोन पदार्थांची त्यात भर पडते . पोटभर पाणी पिऊन शेतं तृप्त झालेली असतात . भाताची रोपं हातभर वर सरकलेली असतात . श्रावणातले उदंड सण उत्साहात साजरे होतात . श्रावणी रविवारी फुलांच्या झाडावरली पत्री गोळा करून सूर्यपूजा केली जाते . मग रात्री उपवास . श्रावणी सोमवाराचं महात्म्यही तसंच . दुपारी गोडधोड , रात्री उपवास . नव्या युगातल्या सुना सुधारलेल्या . तरीपण जुन्या रूढींविषयी जिव्हाळा बाळगणाऱ्या . श्रावणात अळम्याचं तोणाक खायला मिळणार म्हणून घरात लहानथोर आतुरलेली . हां हा म्हणता श्रावण सरतो . चवथ येऊन ठेपते . आगरातली कामं थोपवून धरली जातात . श्रीगजाननाच्या आगमनासाठी स्वागताची जय्यत तयारी सुरू होते . चार दिवस खपून सोनेरी वर्खाचं सुबक मखर तयार केलं जातं . मखरामागे मोठा आरसा . मखराच्या पुढल्या भागाला कमळाची , मोराची चित्रं डकवलेली . ( चित्रविचित्र चित्रं डकवण्याचं काम अपार उत्साहात चालूच असतं . उत्तरपूजा होऊन श्रीची मूर्ती विसर्जित करण्याची वेळ आली तरी घरातला छोटा बाबुश " राव रे पाच मिन्टां . . हे हत्तीचे चित्र लायता ' अशी विनवणी करत असतोच ! ) पडवीवर श्रीच्या बैठकीची व्यवस्था होते . मग छताला चांगली लांबरूंद माटोळी बांधायची . असोला नारळ , सुपारीचे पिवळे बेडे , पपनस , तवशी , केळीचे घड माटोळीला गच्च लटकतात . घरातल्या बायका तांब्या - पितळेची भांडी चिंचेनं ल " ख घासून पुसून चकचकीत करतात . चंदनाचं गंध उगाळायची सहाण धुवून ठेवतात . तांब्याचा पडगा केंद्रस्थानी ठेवला जातो . कामं करून थकल्यावर बसल्याबसल्या कापसाच्या वाती वळायच्या . समयांची स्थापना होते . दोन दिवस वाती अखंड पेटायला हव्यात . त्यासाठी भरपूर तेलाची पूर्वतयारी . मग अन्नासाठी दाहीदिशा फिरणारी सोयरे मंडळी तृतियेला दिवसभर , चवथीच्या पहाटे हळुहळू थडकू लागतात . त्यांचं चहापाणी , फराळ , भोजन आटोपता आटोपता मध्यरात्र होते . प्रवासानं थकलेली मंडळी गप्पा मारत झोपेच्या आधीन होतात तोच फटाक्यांच्या धाड्धाड आवाजानं दचकून जागी होतात . चवथीच्या दोन दिवसांत झोपेचं कसलं कौतुक ? उरलेले तीनशे त्रेसष्ट दिवस झोपायचं आहेच की ! पहाटे मुलं मुली आगरातली , बागेतली फुलं वेचून आणतात . फुलांची मखराभोवतीची आरास रंगीबेरंगी दिव्यांच्या आराशीहून अधिक शोभिवंत दिसते . बाहेरून आलेले सोयरे - धायरे श्रींच्या सेवेत आपलाही सहभाग या भावनेने कुठे मखरावर चित्र चिकटव , कुठे माटोळीला फळं बांध , मुंबईहून आणलेल्या फटाक्यांची सामग " ी मुलांच्या हवाली कर , यात मग्न होतात . बायका मंडळी भाज्या चिरून ठेवणं , सोलकढीसाठी नारळाचा रस काढणं , नारळ खवणं अशी कामं करताना भूतकालीन चवथीच्या गमतीजमती एकमेकींना सांगण्यात रंगून जातात . मग अनादी गणपती स्वामी वाजत गाजत येतो . त्याची मूर्ती घरातला कर्ता पुरूष पाटावर बसवून सावधपणे घेऊन येतो . पोरंटोरं भोवती गर्दी करतात . फोगोट्या वाजू लागतात . श्रीगजानन आसनाला टेकून येत्या जात्याला हात उंचावून आशीर्वाद देतो . घरातलं वातावरण एकाएकी मंगलमय होऊन जातं . धुपाचा , उदबत्त्यांचा सुगंध चौफेर दरवळू लागतो . मग पूजेसाठी भटजीबुवांचा शोध सुरू होतो . भटाला कितीतरी दिवस आगाऊ नोटीस दिलेली असते . पण मागणी प्रचंड . भटांची सं " या मर्यादित . " भट त्या वाड्यार पावला . आत्ता शिरवैंकरांकडे आयलां , हेगडे देसायांकडले लोक ताची वाट पळैतात ' अशा " ब " ेकिंग न्यूज ' स्वयंभू वार्ताहर अधूनमधून आणत असतात . एरवी भटाला कोणी विचारत नाही . पोटापाण्यासाठी बिचारा अन्य कामं करत असतो . चवथीच्या काळात त्याला प्रचंड भाव ! धावीस बिऱ्हाडं त्याची चातकासारखी वाट पाहात असतात . इतक्या घरांतील मंगलमूर्तींची पूजा करून त्याच्या तोंडाला फेस येतो . थकवा येतो . श्रीगजानन सगळं काही निभावून नेतो . एकदा पूजा पार पडली की भोजनासाठी पानं पडतात . डायनिंग टेबलवर बसायची सवय झालेली मुंबईची व्ही . आय . पी . मंडळी कशीबशी मांडी घालून जमिनीवर बसतात आणि शिवराक जेवणाचा जमेल तसा व जमेल तितका आस्वाद घेऊ लागतात . मुगाच्या गाठी , पातोळ्या , खतखते , आंबाड्याची उडदमेथी , नीरफणसाची कापा ऊर्फ फोडी , तांदळाचा पायस , जिरं घातलेलं वरण असा नामी बेत असतो . एकमेकांना आग " ह करून समस्त जन " उदरभरण नोहे जाणिजे यज्ञकर्म ' मोठ्या उत्साहाने व ताकदीने तडीस नेतात . जेवण उरकेपर्यंत अडीच तीन वाजतात . त्यानंतर बायकांची पानं . बायका जेवून उठेपर्यंत पुरुष मंडळी डाराडूर झोपलेली . संध्याकाळी पुरुषमंडळी पाच घरी जाऊन गणेशमूर्तींचं दर्शन घेतात . त्यासाठी कुणी निमंत्रणाची वाट नाही पाहात . उघड्या दरवाजातून आत शिरायचं , नमस्कार करायचा आणि प्रसाद घेऊन पुढचं घर गाठायचं . कुणी भेटलं तर थोडावेळ गजाली , मुंबईला गर्दी कशी वाढते आहे , महागाई कशी गगनाना भिडते आहे . मॉलचं न मल्टीप्लेक्सचं प्रस्थ कसं पसरतंय याच्या वार्ता गोंयकारांना देऊन पुढे सटकायचं . तोंडओळख असलेल्या कुटुंबप्रमुखाच्या " कसो आसा ? ' प्रश्नाला " घट ! ' असं उत्तर देऊन मोकळं व्हायचं . स्वतःच्या घरी गणपतीच्या दर्शनाला येणाऱ्यांसाठी वृद्ध पिढी उपस्थित असतेच . रात्री परतताना चंद्र दिसणार नाही याची खास काळजी घ्यायची असते . चुकून चंद्राचं दर्शन झालं तर चोरीचा आळ येऊ नये म्हणून शेजाऱ्यापाजाऱ्याच्या कौलावर दगड फेकायचे . घरातून शिव्यांचा आवाज आल्यावर चोरीचा आळ टळला म्हणून समाधानानं परतायचं . ( अलीकडे ही भाबडी मंडळी फारशी दिसत नाहीत ! ) रात्रीचे दोन प्रहर उलटले की आरत्यांचा धडाका . मग हार्मोनियमवरची धूळ झाडायची . कुणा शेजाऱ्याचा पखवाज , तर कुणाचा तबला . " सुखकर्ता दुःखहर्ता वार्ता विघ्नाची ' , " लवथवती विक " ाळा ' यासार " या मराठी आरत्यांबरोबरच " शेंदुर लाल चढायो ' ही रुचीपालट म्हणून राष्ट्रभाषेतली आरती दणक्यात म्हटली जाते . रात्री पुरुष मंडळींना उपवास . थोडंसं काही तोंडात टाकून भजनाची बैठक सुरू होते . आसपासची मंडळी गोळा होतात . खड्या आवाजातल्या गायकांना प्रचंड मागणी . तुकाराम , एकनाथांपासून सोहिरोबानाथांच्या रसाळ भजनांपर्यंत निवडक भजनांची उजळणी होते . पोरंटोरं भजनांवर ताल धरतात . बायका मागं बसून भजनांचा मनमुराद आस्वाद घेतात . भजन संपतं तेव्हा मध्यरात्र उलटून गेलेली असते . झांजा वाजत राहतात . फटाक्यांचे आवाज शांत वातावरणात घुमू लागतात . निजलेली पाखरं त्या आवाजानं पंख फडफडवित उठतात आणि डोळे मिटून अंधारात झेप घेतात . भजन करून थकलेल्या मंडळींना केळीच्या पानावर पंचखाद्य दिली जाते . जिभेवर ठेवली की विरघळणारी ती चविष्ट पंचखाद्य कितीही खा " ी तरी आणखी खावीशी वाटते . भाजलेल्या मुगाचे कण हाताखाली आले की पोटात कसं " गोविंद गोविंद ' होतं . प्रसाद अपुरा पडतो . मग पपनसं कापावी लागतात . तवशी चिरणं भाग पडतं . पिकलेल्या केळ्यांचे घड शोधून काढावे लागतात . दुसरे दिवशी संध्याकाळी श्रींची उत्तरपूजा होईपर्यंत घरात नुसता हैदौस चालू असतो . " शित रोस ' हा दुपारच्या जेवणातला महत्त्वाचा पदार्थ . शिवराक जेवणातला सर्वांत " एक्सायटिंग ' पदार्थ म्हणजे भजी . बटाट्याची , वांग्याची , मिरचीची . केवढाही ढीग पडो , तात्काळ त्याचा फन्ना . गृहिणी कपाळावरचा घाम पुशीत घाण्यावर घाणा काढत असतात . हास्यविनोदाला ऊत येतो . गेल्या अनेक चवथींच्या आठवणी निघतात . " त्यावेळची मजा आता नाही उरली ' अशी नेहमीची तक " ार करता करता ताव मारणं सुरूच असतं . उत्तरपूजा सुरू असतानाच मागीलदारातून मासळीची आयात होत असते , असा गोंयकारांविषयी प्रवाद आहे . तो कितपत खरा आहे याची कल्पना नाही . गोंयकारांचं मत्स्यावताराविषयीचं आकर्षण अधोरेखित करण्यासाठी तसा आरोप केला जात असावा . उत्तरपूजा झाली की विसर्जनाची तयारी सुरू होते . संधीप्रकाशात मंगलमूर्तींची मिरवणूक वाजतगाजत खाजणाच्या दिशेने जाऊ लागते . पाऊस नसेल गॅसबत्त्या बाहेर काढल्या जातात . पोरंटोरं उरलेसुरले फटाके बाहेर काढतात . पुढल्या वर्षी लवकर येण्याची विनंती करून गजाननाला जड अंतःकरणाने निरोप दिला जातो . मंडळी परततात . कुणीच फारसं बोलत नाही . मनं उदास झालेली . काहीतरी महत्त्वाचं हरपल्याची भावना . गजाली सरतात . काहीच नकोसं वाटतं . लवकर निजानिज होते . सगळीकडे शांत शांत होतं . पुढचा दिवस उजाडतो . मुंबईला , गोव्यातल्या गोव्यात चाकरीच्या गावी जायचे वेध लागतात . बांधाबांध सुरू होते . मात्र , बाजारात आलेल्या बांगुडल्यांचं त्रिफळाचं सुकं दुपारी पानात पडलंच पाहिजे असा पुरुषमंडळींचा कटाक्ष असतो . जमलं तर विस्वणाची पॉस्ता ! दबलेल्या आवाजात गप्पा सुरू होतात . निरोपाची बोलणी , पुढल्या वर्षी तीन चार दिवस आधीच येण्याचं अभिवचन . संध्याकाळी पाखरं आपापल्या घरट्याकडे उडून जातात . मखरापुढची रोषणाई सुन्न होते . कोपऱ्याकोपऱ्यात शुकशुकाट पसरतो . " चवथ बरेबशेन जाली ' म्हणत मंडळी आपापल्या कामाला लागतात …
फोटोसिंथेटिक ड्रेस कोड आहे का काही ? > > > > पांशा मोड ऑन राखी
हे शिवनंदन , करितो वंदन विघ्नांचे करुनी निर्दालन सुख शांती दे अम्हा चिरंतन
ती फक्त विकृती असते . नैतिकता जशी प्रत्येकाच्या मनात असते , तसेच प्रत्येक सर्वसामान्य माणसाच्या मनात एक पशूही दडलेला असतो . वेळ , काळ व संधी बघून तो डोकं वर काढत असतो . आपण करतो आहे ते वाईट की चांगलं ते प्रत्येकाला समजतं . मनावर जर बुद्धीचा आणी विवेकाचा ताबा असेल तर वाईट घडण्यापासून आपण स्वतःला वाचवू शकतो . एकवेळ अशिक्षित लोक हे करणार नाहीत पण सुशिक्षित करु शकतात हे आपण पाहतोच आहे . कारण सुशिक्षित आणी सुसंस्कृत ह्यात फार मोठा फरक आहे .
मोगल ऐवजी तुम्हाला मोंगल ( मंगोलियातील चेंगिझ खान आणि त्याचे वंशज ) म्हणायचे असावे . कारण बगदादवर मोंगलांनी आक्रमण केले होते , मोगलांनी नव्हे .
महाराष्ट्राच्या गेल्या ५० वर्षांत जे नाव राजकारणातून , समाजकारणातून , सत्तास्पर्धेत , सरकारे बनविण्यात बाद करता आले नाही असे एकमेव नाव आहे , ते शरदचंद्र गोविंदराव पवार यांचे . महाराष्ट्राच्या राजकारणात सलग जवळपास ५० वर्षे ज्यांनी आपला ठसा सर्वार्थाने पण ठामपणे उमटवलेला आहे असे नाव शरद पवार यांचेच आहे . ते केवळ चार वेळा मुख्यमंत्री झाले , एवढाच हा ठसा उमटविण्याशी संबंध नाही . मुख्यमंत्री नव्हते तेव्हाही म्हणजे गेल्या १५ वर्षांत महाराष्ट्राचा मुख्यमंत्री शरद पवारांच्या संमतीने , मदतीनेच ठरत गेला ! अगदी युतीचे सरकार बनतानासुद्धा रात्री १ वाजेपर्यंत सुधीर जोशी यांचे नाव मुख्यमंत्री पदावर होते . शरद पवार यांच्या मध्यस्थीनंतरच पंतांचे नाव पुढे आले , हे महाराष्ट्रातल्या राजकारण्यांना माहिती आहे . त्याचा अर्थ असा की , केवळ स्वत : च्या मुख्यमंत्री पदाखेरीजही महाराष्ट्राच्या राजकारणाच्या सोंगटय़ा शरद पवार हलवतात . त्यामुळे १९६२ साली काँग्रेस पक्षाच्या राजकारणात आलेल्या तरुण वयातील शरद पवारांपासून आता ७० व्या वर्षांत पाऊल ठेवणाऱ्या शरद पवारांपर्यंत , जवळपास गेल्या पन्नास वर्षांत निश्चितपणे राजकारणातील एक महत्त्वाची व्यक्ती म्हणून शरद पवारांचे राजकीय मूल्य वादातीत आहे . २२ व्या वर्षी महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसचे सरचिटणीस ( १९६२ ) , २७ व्या वर्षी आमदार ( १९६७ ) , ३२ व्या वर्षी राज्यमंत्री ( १९७२ ) , ३४ व्या वर्षी कॅबिनेट मंत्री ( १९७४ ) , ३८ व्या वर्षी मुख्यमंत्री ( १९७८ ) , ५१ व्या वर्षी केंद्रीय संरक्षण मंत्री ( १९९१ ) आणि आता ७० व्या वर्षांपर्यंत केंद्रातील कृषीमंत्री , असा हा शरद पवार यांचा राजकीय प्रवास विलक्षण झपाटय़ाचा प्रवास आहे . चार वेळा मुख्यमंत्रीपदी शपथ घेतलेल्या शरद पवार यांचा आणखी एक महत्त्वाचा गुणविशेष असा की , देशातल्या कोणत्याही राजकारण्याला , त्या - त्या राज्यातल्या मुख्यमंत्र्याला जे जमले नाही , ते शरद पवार यांनी राजकारणात राहून करून दाखविले आहे . देशात ज्याला ' २४ तास राजकारण ' करणारा राजकीय नेता म्हणता येईल , अशांच्या यादीतही शरद पवार हेच क्रमांक एकवर आहेत . दिवसाच्या २४ तासांत किमान १८ तास काम करण्याच्या यादीतही त्यांचाच क्रमांक वरचा आहे . सकाळी ७ ला तयार होणारा राजकीय पुढारी म्हणूनही त्यांचाच उल्लेख करता येईल . राजकारणातल्या सत्तेच्या विविध पदांवर असताना साहित्य , कला , विज्ञान , क्रीडा , उद्योग , सामाजिक संस्था , नाटय़परिषद अशा कितीतरी संस्था , त्या त्या क्षेत्रातील दिग्गज यांच्याशी थेट संपर्कात असलेले एकमेव नाव शरद पवार यांचेच असेल . एकाच वेळी किती संस्था चालविण्याचा अवाका असू शकतो , अशा व्यक्ती पाहिल्या तरी शरद पवारांच्या नावापर्यंत येऊन पोहोचावे लागते . राजकारणातला हा झपाटा , न थकता काम करण्याचा उत्साह , महाराष्ट्रात काही दृष्टी ठेवून काम करायचं आहे ही भूमिका , जिल्हा - जिल्ह्याची खडान्खडा माहिती , जिल्ह्या - जिल्ह्यातल्या राजकीय नेत्यांना , कार्यकर्त्यांना नावाने हाक मारण्याची हातोटी , असे परिपूर्ण राजकीय नेत्याला आवश्यक असलेले सर्व गुणविशेष हे शरद पवारांचे आणखी एक सामथ्र्य आहे . मतदारसंघात मतदानाच्या आदल्या दिवशी जाऊन लाखो मतांनी निवडून येणारा देशाच्या राजकारणातला हाच जवळपास एकमेव नेता आहे . श्रीमती इंदिरा गांधी यांची हत्या झाल्यानंतर संपूर्ण देशभर राजीव गांधी यांच्या नावाला एक वलय होते . काँग्रेस पक्षाला मोठय़ा मतांनी जनतेने निवडून दिले होते . पंडितजींनंतर ३ / ४ वेळा बहुमत काँग्रेस पक्षाने मिळवले ते १९८४ च्या लोकसभा पोटनिवडणुकीत राजीव गांधी पंतप्रधान असतानाच . त्या निवडणुकीत सर्व देशामध्ये सर्वाधिक मतांनी राजीव गांधीच निवडून आले होते , पण इंदिरा काँग्रेसचे उमेदवार नसताना म्हणजे विरोधी पक्षाचा उमेदवार असताना बारामती मतदारसंघातून राजीव गांधींच्या खालोखाल मतांनी म्हणजे क्रमांक २ च्या मताधिक्यांनी शरद पवार हेच विजयी झाले . हा तपशील याकरिता समजून घेतला पाहिजे की , दिल्लीच्या राजकारणात आजही शरद पवार आठ - दहा खासदारांच्या शक्तीने वावरत असले तरी महाराष्ट्रात गेल्या ३० वर्षांत किमान पन्नास आमदार आणि किमान दहा खासदार निवडून आणण्याची राजकीय कुवत शरद पवार यांनीच दाखवली आहे . काँग्रेस पक्षाच्या विरोधात १९८० च्या विधानसभा निवडणुकीपासून २००४ च्या विधानसभा , लोकसभा निवडणुकीपर्यंत त्यावेळचा शरद पवार यांचा काँग्रेस ( एस . ) पक्ष असेल , त्यानंतर १९९९ साली त्यांनी स्थापन केलेला राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष असेल , या एकूण पाच विधानसभा आणि लोकसभा निवडणुकीत ( १९८० , १९८५ , १९९९ , २००४ , २००९ ) शरद पवार यांनी ५० - ५५ आमदार निवडून आणण्याची आपली शक्ती कायम ठेवली आहे . त्यांना बहुमत मिळवता आले नसले तरी एकटय़ाच्या नेतृत्वावर - त्यांच्या पक्षाला नाव कोणतेही द्या - शरद पवार याच नावाने हे ५० - ५५ आमदार किंवा १० खासदार निवडून येत आहेत . ही महाराष्ट्रातील त्यांच्या भोवती असलेली राजकीय शक्ती समजावून घेतल्याशिवाय त्यांच्या दिल्लीतल्या स्थानाचे मर्म कळणार नाही . शरद पवार यांना राजकीय विश्वासार्हता नाही , असे आरोप वारंवार झाले . त्यांच्यावर टीकेचे जबरदस्त प्रहार झाले . उलटसुलट अनेक राजकीय भूमिका त्यांनी अनेक वेळा घेतल्या . अनेक युत्या आणि अनेक आघाडय़ा त्यांनी केल्या . १९७८ च्या जनसंघाला महाराष्ट्राच्या मंत्रिमंडळात कॅबिनेट मंत्रीपदाचे स्थान देऊन त्यांनी मोठी राजकीय शक्ती दिली . बाळासाहेब ठाकरे यांच्या शिवसेनेविरुद्ध लढण्यासाठी शिवाजीपार्कच्या सभेत जॉर्ज फर्नाडिस आणि दत्ता सामंत यांचे हात उंचावून त्यांनी हातातही घेतले . महाराष्ट्रातल्या शे . का . पक्ष , समाजवादी , जनसंघ यांनाबरोबर घेऊन त्यांनी ' पुलोद ' ची सर्कसही चालवली . सहाजणांचे मंत्रिमंडळ करून त्यांनी ३८ व्या वर्षी मुख्यमंत्री पदही मिळवले . देशपातळीवरही डावे , उजवे , आडवे , तिरके या सर्वाच्या सर्व राजकीय विचारांशी जमवून घेताना त्यांना अडचण येत नाही . एवढे सगळे आक्षेप घेतल्यानंतरसुद्धा शरद पवार यांचे राजकीय व्यक्तिमत्त्व उणेपणा न येता ५० - ५५ आमदारांना निवडून आणतच राहते . जसे बाळासाहेब ठाकरे हे सेनेचे असले तरी ठाकरे या नावाच्या करिष्म्यातून महाराष्ट्रात त्यांनी एकदा सरकार आणले आणि नंतर ५ - ५० आमदारांना त्यांनी विजयी केले . स्वत : सत्तेत न येता केले . शरद पवार यांनी सत्तेत राहून महाराष्ट्राच्या राजकारणात ही शक्ती कायम ठेवली आहे . किंबहुना असाही राजकीय विनोद केला जातो की , महाराष्ट्राचा विरोधी पक्ष चालविण्याची कलासुद्धा शरद पवार यांच्याचकडे आहे . त्यामुळे एकाच वेळी ते मुख्यमंत्री असतात , आता केंद्रीय मंत्री आहेत , क्रिकेटच्या जागतिक संघटनेचे अध्यक्ष आहेत , यशवंतराव चव्हाण प्रतिष्ठानचेही अध्यक्ष आहेत , नेहरू विज्ञान केंद्राचे अध्यक्ष आहेत . मुंबई क्रिकेट असोसिएशनचे अध्यक्ष आहेत , मराठी नाटय़ परिषदेचे , रयत शिक्षण संस्थेचे अध्यक्ष अशी पदे त्यांनी भूषविली . याशिवाय कुस्तीगिर परिषदेचेही ते अध्यक्ष आहेत . किती संस्था , किती नावे आणि किती कार्यालये जिथे शरद पवारांच्या अध्यक्षपदाच्या नावाची पाटीच लागलेली आहे आणि या सर्व ठिकाणी वेळ देऊन , संस्थेवर लक्ष ठेऊन ते काम करत असतात . अशीही त्यांची विलक्षण हातोटी . महाराष्ट्राच्या राजकारणात शरद पवार यांचा प्रवेश १९६२ साली वयाच्या अवघ्या २२ व्या वर्षी झाला . त्यावेळचे महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री आणि महाराष्ट्राचे अत्यंत दूरदृष्टीचे नेते यशवंतराव चव्हाण यांच्या चाणाक्ष नजरेने या तरुणाला हेरले आणि संघटनेत सरचिटणीस म्हणून बसवले . महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसचा २२ व्या वर्षी सरचिटणीस झालेले एकमेव नाव शरद पवार यांचेच आहे . त्यावेळचे महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसचे अध्यक्ष गोपाळराव खेडकर , त्यानंतरचे महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसचे अध्यक्ष वसंतदादा पाटील या अनुभवी नेत्यांसोबत काम करणाऱ्या तरुण शरद पवार यांच्या भोवती त्यावेळच्या काँग्रेस पक्षातल्या तरुणतुर्काचा मोठा गराडा होता . महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसचे माजी अध्यक्ष त्यावेळचे तरुण प्रतापराव भोसले , काँग्रेसमधून परत राष्ट्रवादीत गेलेले गोविंदराव आदिक , पुरंदरचे ज्ञानेश्वर खैरे अशी काही नावे सांगता येतील जी १९६२ च्या तरुण शरद पवारांच्या भोवती पक्ष संघटनेत काम करत होती . १९६२ ते १९६७ हा महाराष्ट्र काँग्रेसच्या वैभवाचाच काळ होता . विधानसभेत बहुमत मिळवून यशवंतराव चव्हाण महाराष्ट्राचे पुन्हा मुख्यमंत्री झाले होते . सत्ताधारी बाकावरचे त्यावेळचे दिग्गज वसंतराव नाईक , दादासाहेब कन्नमवार , बाळासाहेब देसाई , जीवराज मेहता , शांतीलाल शहा , गणपतराव तपासे अशा जुन्या जाणत्या नेत्यांना मंत्री म्हणून शरद पवार पक्ष संघटनेच्या खिडकीतून पाहत होते आणि त्याचा योग्य असा फायदा त्यांना निश्चिच पुढे झाला . वयाच्या २२ व्या वर्षी काँग्रेसमध्ये आलेले शरद पवार , तसे त्यांचे मूळचे घराणे शे . का . पक्षाशी संबंधित असलेले घराणे आहे . १९६२ सालीच ज्या जिल्हा परिषदेची निर्मिती झाली , त्या पुणे जिल्हा परिषदेत शरद पवार यांच्या मातोश्री जिल्हा परिषद सदस्य म्हणून निवडून आल्या त्या शे . का . पक्षाच्या उमेदवार म्हणूनच . शरद पवार यांचे मोठे बंधू वसंतराव पवार हे तर १९५७ सालच्या विधानसभा निवडणुकीत बारामती विधानसभा मतदारसंघात संयुक्त महाराष्ट्र समितीचे उमेदवारच होते . त्यामुळे या घराण्याची नाळ तशी शे . का . पक्षाशी जोडलेली असताना शरद पवार यांनी मात्र विचारपूर्वक काँग्रेस पक्षात प्रवेश केला आणि प्रवेश केल्या केल्या प्रदेश काँग्रेसचा पदाधिकारी म्हणून काम करण्याची संधी त्यांना मिळाली याचे कारण त्यांच्या मागे यशवंतराव होते . १९६७ साली म्हणजे वयाच्या २७ व्या वर्षी बारामती विधानसभा मतदारसंघातून काँग्रेसचे आमदार म्हणून शरद पवार यांचे पहिले पाऊल विधानसभेत पडले त्यानंतर त्यांनी मागे वळून बघितले नाही . १९६७ ते १९७२ अशी पाच वर्षे विधानसभेत आमदार म्हणून ते काम करत होते आणि १९७२ साली वसंतराव नाईक यांच्या मंत्रिमंडळात गृह , प्रसिद्धी या महत्त्वाच्या खात्यांचे राज्यमंत्री पद त्यांच्याकडे सोपविण्यात आले . १९७४ च्या वसंतराव नाईकसाहेबांच्या मंत्रिमंडळातील कॅबिनेटमंत्री पद , १९७५ साली शंकरराव चव्हाण यांच्या मंत्रिमंडळात कृषीमंत्री पद असा शरद पवार यांचा १९६७ ते १९७५ राजकीय प्रवास आहे . आज हे खरे वाटणार नाही की , ज्या १९८८ साली त्यावेळचे मुख्यमंत्री शंकरराव चव्हाण यांना मुख्यमंत्री पदावरून हटविण्याकरिता महाराष्ट्रात जी राजकीय मोहिम झाली होती , ज्या मोहीमेचे पडद्यामागचे सूत्रधार वसंतदादा होते , त्या मोहिमेचे म्होरके शरद पवार होते , पण याच शरद पवार साहेबांनी १९७४ सालापासून वसंतराव नाईक यांना दूर करून महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्रीपदी शंकरराव चव्हाण यांना आणण्यात पुढाकार घेतला होता . त्या काळात शंकरराव चव्हाण यांच्या भोवती जे लोक होते , त्यांना हे माहीत आहे की , यशवंतराव चव्हाण जसे शरद पवार यांचा उल्लेख ' आमचा शरद ' , असा करीत , अगदी त्याच पद्धतीने १९७४ , ७५ , ७६ काळात शंकरराव चव्हाण हे शरद पवार यांचा उल्लेख ' आमचा शरद ' असाच करीत होते . १९७७ साली केंद्रात काँग्रेस पक्षाचा पहिल्यांदा पराभव झाला . केंद्रातील काँग्रेसची सत्ता पायउतार झाली . मोरारजी देसाई पंतप्रधान झाले . १९७८ च्या महाराष्ट्रातील विधानसभा निवडणुकीत त्यावेळची काँग्रेस ( एस . ) आणि काँग्रेस ( आय . ) यांचे संयुक्त सरकार आले . महाराष्ट्रातल्या इंदिरा काँग्रेसचे अध्यक्ष नासिकराव तिरपुडे होते आणि तेच वसंतदादा पाटील यांच्या संयुक्त सरकारात उपमुख्यमंत्री आणि गृहमंत्री होते . शरद पवार यांना हे सरकार मोडायचेच होते . तिरपुडे यांच्याशी काँग्रेस ( एस . ) चे अजिबात पटत नव्हते आणि प्रत्येक विषयातले मतभेद टोकाला गेले होते . त्यामुळे आज ना उद्या सरकारात मतभेद होऊन हे सरकार पडणार , असा राजकीय अंदाज व्यक्तच केला जात होता , पण काँग्रेस ( एस . ) च्या बाकावरून चाळीस आमदार उठून विरोधी बाकावर जाऊन बसतील आणि सरकार पडेल , असे भाकीत कोणी केलेले नव्हते . शरद पवारांनी यात पुढाकार घेतला . मुख्यमंत्री असलेल्या वसंतदादांना याची माहिती मिळाली होती . त्यांनी शरद पवार यांना बोलावून विचारले सुद्धा , ' शरदराव , सरकार पाडायचे आहे का ? पाडायचे असेल तर सगळे मिळून पाडू ' त्याच वेळी शरद पवार यांनी सांगितले होते की , ' दादा , असे काही नाही ! ' तेथून शरदराव उठले आणि जुन्या विधानभवनात सत्ताधारी बाकावरून ४० आमदार उठून विरोधी बाकावर गेले . दादांचे सरकार पाडले गेले . केंद्रात पंतप्रधान असलेल्या , मोरारजी देसाई यांच्याशी चर्चा करून हे सरकार पाडले गेले . त्यावेळचे महाराष्ट्र जनता पक्षाचे अध्यक्ष एस . एम . जोशी यांनी गिरगावातील डॉ . मंडलिक यांच्या घरून फोन करून मोरारजींची सरकार पाडण्याविषयी संमती घेतली . मोरारजींच्या दोन अटी होत्या , महाराष्ट्र समाजवादी काँग्रेसचे अध्यक्ष शंकरराव चव्हाण पवारांच्या मंत्रिमंडळात अर्थमंत्री हवेत आणि काँग्रेस सोडलेले राजाराम बापू पाटील हेही मंत्री म्हणून हवेत . १८ जुलै १९७८ रोजी त्यावेळपर्यंतचे देशातील सर्वात तरुण मुख्यमंत्री म्हणून वयाच्या ३८ व्या वर्षी शरद पवार राज्याचे मुख्यमंत्री झाले ( देशाचे सर्वात तरुण मुख्यमंत्री म्हणून आसामचे प्रफुल्लकुमार मोहोंतो यांचाच विक्रम आहे १९७८ नंतर ) . शरद पवार यांच्या पहिल्या मंत्रिमंडळात भाजपचे उत्तमराव पाटील , शे . का . पक्षाचे गणपतराव देशमुख , जनता पक्षाचे निहाल अहमद , काँग्रेसचे सुंदरराव सोळंके आणि अर्जुनराव कस्तुरे एवढेच मंत्री होते . अर्थात ही तात्पुरती व्यवस्था होती . २ ऑगस्ट १९७८ रोजी २८ मंत्र्यांचा समावेश करून शरद पवार यांनी मंत्रिमंडळाचा विस्तार केला . त्या विस्तारात शंकरराव चव्हाण अर्थमंत्री झाले आणि राजाराम बापू पाटील माहिती - प्रसिद्धी खात्याचे मंत्री झाले . मुख्यमंत्री म्हणून शरद पवार यांच्या पहिल्याच दिवसाच्या निर्णयाचे राज्यभर स्वागत झाले . १९७७ मध्ये वसंतदादा पाटील मुख्यमंत्री असताना महाराष्ट्रातल्या शासकीय कर्मचाऱ्यांनी ५४ दिवसांचा संप केला होता . चर्चेचे दरवाजे खुले करा असे दादांना सांगण्यात येत होते . दादांनी ठाम भूमिका घेतली होती की , चर्चेचा दरवाजा काय , खिडकीसुद्धा उघडणार नाही . राज्यातल्या गरीब कष्टकरी शेतकऱ्याला काय मिळते आणि संघटित वर्गाला काय मिळते , असा दादांचा प्रश्न होता . या प्रश्नाचे उत्तर न देता राज्याची जबाबदारी स्वीकारल्याबरोबर , राज्य कर्मचाऱ्यांशी संघर्ष होऊ नये म्हणून , शरद पवार यांनी केंद्र आणि राज्य सरकारच्या महागाई भत्त्यातल्या तफावती दूर करण्याचा पहिला निर्णय घेतला . तसेच कर्मचाऱ्यांसाठी नेमलेल्या भोळे आयोगाने ठेवलेल्या विसंगती शरद पवार यांनी एका फटक्यात दूर करून टाकल्या . ' १ मार्च १९८० पासून केंद्रीय कर्मचाऱ्यांना जो महागाई भत्ता मिळतो . तोच महागाई भत्ता राज्य कर्मचाऱ्यांना मिळेल , ' असा निर्णय शरद पवार यांनी जाहीर करून टाकला , पण गंमत अशी की , ज्या १ मार्च १९८० पासून हा निर्णय लागू झाला , त्याच्या पूर्वीच १५ दिवस पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी शरद पवार यांचे महाराष्ट्रातील सरकार बरखास्त करून महाराष्ट्रात राष्ट्रपती राजवट आणली होती ! शरद पवार पहिल्यांदा मुख्यमंत्री झाले , त्या त्यांच्या तरुण वयातल्या मुख्यमंत्री पदाच्या कारकिर्दीतच आणखी एक जबरदस्त निर्णय त्यांनी घेतला होता , तो जाहीरही केला होता . तो निर्णय होता , मराठवाडा विद्यापीठाचे नामांतर ' डॉ . बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ , ' असे करणे . या निर्णयाची अंमलबजावणी १४ जानेवारी १९९१ ला झाली . पण त्या अगोदर चौदा वर्षे या निर्णयाच्या निमित्ताने एक धग महाराष्ट्रात निर्माण झाली . हा निर्णय पवारांनी केला तेव्हा त्याचे सामाजिक परिणाम काय होणार याची त्यांना कल्पना होती . मराठवाडय़ात या निर्णयातून मोठी राजकीय दंगल उसळली होती . त्यामुळे १९७८ मध्ये मुख्यमंत्री झाल्यानंतर मराठवाडय़ातील ही दंगल शमविण्यासाठी शरद पवार यांना सगळे लक्ष केंद्रित करावे लागले . त्यांनी मराठवाडय़ाचा दौरा केला . त्या दौऱ्यामध्ये एस . एम . जोशी , शिवराज पाटील या नेत्यांनाही त्यांनी बरोबर घेतले . नामांतराच्या निर्णयावर शरद पवार आग्रही असताना मराठवाडय़ातल्या दंगलीचे स्वरूप एवढे भीषण झाले की दंगलीत ९०० कुटुंबे शिकार झाली . शेवटी ३ ऑगस्ट १९७८ ला औरंगाबाद आकाशवाणीवरून भाषण करताना शरद पवार यांना जाहीर करावे लागले की , ' नामांतराचा निर्णय लादला जाणार नाही , ' या नामांतराच्या निर्णयाला मराठवाडय़ातील मी मी म्हणणाऱ्या पुरोगामी नेत्यांनी , ज्यात गोविंदभाई श्रॉफ होते आणि ज्येष्ठ पत्रकार अनंतराव भालेराव होते , विरोध केला होता . शरद पवारांना याचे तीव्र दु : ख होते . जनता पक्षाचे अध्यक्ष एस . एम . जोशी हेच काय ते एकटे शरद पवारांसोबत ठामपणे होते . १९९१ ला राज्याचा तिसऱ्यांदा मुख्यमंत्री झाल्यानंतर शरद पवार यांनी नामांतराच्या निर्णयाची अंमलबजावणी केली . तेरा वर्षांनंतर शरद पवार यांना हा निर्णय घेता आला . त्याची किंमत चुकविण्याची तयारी त्यांनी ठेवली . विधानसभागृहात असे त्यांनी स्पष्टपणे सांगितले की , ' या निर्णयासाठी मला सत्ता गमवावी लागली तरी हरकत नाही . . ' शरद पवारांचे जे अनेक महत्त्वाचे निर्णय असतील त्यात सामाजिक भान असलेला हा एक मोठा निर्णय होता . तो राजकीय निर्णय होता असे म्हणता येणार नाही . राजकीयदृष्टय़ा उलट त्यांच्या तो विरोधात गेला . कारण याच नामांतराला विरोध करून १९९५ च्या विधानसभा निवडणुकीत शिवसेनेने मराठवाडय़ात २२ जागा जिंकून महाराष्ट्रात सेना - भाजपचे सरकार आणले . राजकारणात किंमत द्यावी लागते , हे यामुळे स्पष्ट झाले . अर्थात , १९९५ च्या निवडणुकीनंतर महाराष्ट्रातल्या काँग्रेसला पूर्ण बहुमतांने राज्य कधीही जिंकता आले नाही . अर्थात , अवघ्या चार वर्षांनीच काँग्रेसपासून शरद पवार पुन्हा एकदा वेगळे झाले . काँग्रेसला पूर्ण बहुमत मिळू न देण्यात त्यांच्याच राष्ट्रवादी काँग्रेसचा मुख्य वाटा राहिला . राज्यात चार वेळा मुख्यमंत्री झालेले शरद पवार हे महाराष्ट्रात तब्बल सहा वर्षे विरोधी पक्ष नेतेही होते आणि या सहा वर्षांत विरोधी पक्ष नेते पदाची भूमिकाही त्यांनी प्रखरपणे वठवली . बॅ . अंतुले ९ जून १९८० ला मुख्यमंत्री झाले . त्यानंतर नागपूरच्या विधान मंडळावर शरद पवार यांनी जी शेतकरी दिंडी आणली , ती दिंडी आठवली की लक्षात येतं की शरद पवारांचं विरोधी पक्ष नेता म्हणूनही काम कसं होतं . ही दिंडी एवढी भव्य होती की तीन महिन्यानंतर अखिल भारतीय पातळीवर देवीलाल यांनी दिल्लीमध्ये जो शेतकरी महामेळावा घेतला , त्या शेतकरी महामेळाव्याचे अध्यक्षपद नागपूरच्या दिंडीमुळे शरद पवार यांना दिले गेले . मी असं राजकीयदृष्टय़ा मानतो की , शरद पवार यांचे सामाजिक भान देश पातळीवर मान्य झालेले आहे . मंडल आयोगाचा निर्णय झाल्यानंतर नामांतराच्या निर्णयाप्रमाणेच देशभर दंगा उसळला असताना महाराष्ट्रात शरद पवारांनी दंगा होऊ दिला नाही . मंडल आयोगाच्या निर्णयाची पहिली अंमलबजावणी शरद पवार यांनी मुख्यमंत्री असताना केली आहे . घटनेने दिलेल्या दहा टक्क्याच्या दलित वर्गाच्या आरक्षणाची कक्षा महाराष्ट्रात ओ . बी . सी . सह २७ टक्क्यांपर्यंत नेण्याचा निर्णय शरद पवार यांच्याच कारकीर्दीत घेतला गेला आहे आणि नोकरीत २७ टक्के आरक्षण देणारे महाराष्ट्र हे देशातले पहिले राज्य आहे . नामांतराचा निर्णय जसा पुरोगामी आहे , त्याचप्रमाणे मंडल आयोगाची कक्षा वाढवून आरक्षण २७ टक्क्यांपर्यंत नेण्याचा निर्णय हासुद्धा सामाजिक अभिसरणाच्या फुले , शाहू , आंबेडकर परंपरेचा निर्णय आहे , असे मानता येईल . महिलासंबंधीचे धोरण शरद पवार यांनी ज्या पद्धतीने राबविले , ते धोरण मंडल आयोगाचे पुरक धोरण आहे . महिला आयोगाची स्थापना शरद पवार मुख्यमंत्री असताना देशात पहिल्यांदा महाराष्ट्रात झाली . महाराष्ट्राच्या पुरोगामी निर्णयात पंचायत राज निर्मिती , रोजगार हमी , कापूस एकाधिकार , विश्वकोष निर्मिती , विरोधी पक्ष नेत्याला कॅबिनेट मंत्र्याचा दर्जा , मुलींना मोफत शिक्षण , गर्भजल निदान विरोधी विधेयक असे जे निर्णय आहेत त्यात शरद पवार यांच्या कार्यकाळातील नामांतराचा निर्णय आणि महिला आयोगाच्या स्थापनेचा निर्णय महत्त्वाचे निर्णय मानावे लागतील . पंचायत राज व्यवस्थेत महिलांना ३० टक्के आरक्षणाचा निर्णयही शरद पवार मुख्यमंत्री असताना केला गेला आहे , आणि हा निर्णयही देशपातळीवर स्वीकारला गेला आहे . आज देशात पंचायत राज व्यवस्थेत १० लाख महिला पदाधिकारी आहेत . त्याची सुरुवात शरद पवार यांनी करून दिली . पूर्वी पंचायत राज व्यवस्थेत पदाधिकारी असलेल्या राजकीय नेत्याच्या घरी फोन केल्यानंतर ' साहेब पंचायत समितीच्या बैठकीला गेले आहेत ' असे बाईसाहेब सांगायच्या . महाराष्ट्रात तीस टक्के महिलांना पदाधिकारी करण्याचा निर्णय शरद पवार यांनी राबविल्यानंतर आता किमान ३० घरात ' बाईसाहेब पंचायत समितीच्या मिटिंगला गेल्या आहेत ' , असं बुवा सांगतात . हे परिवर्तन महाराष्ट्राचे पुरोगामी परिवर्तनच आहे आणि तेही शरद पवार यांच्याच कारकीर्दीतले आहे . १९९३ साली महिला आयोगाची स्थापना करून हे महिला धोरण महाराष्ट्रात राबविण्यात आले . कोणत्याही शासकीय जमीन खरेदी प्रकरणात किंवा शासकीय घर खरेदी करताना आता पती - पत्नीचे नाव कायदेशीररीत्या लावावे लागते हा निर्णयही शरद पवार यांच्या काळातला आहे . महिलांवर प्रामुख्याने अन्याय होतो , तो दारू पिणाऱ्या नवऱ्यांकडून म्हणून शरद पवार यांनी असा एक निर्णय केला की एखाद्या ग्रामसभेत ७५ टक्के महिलांनी दारूची दुकाने बंद करण्याची मागणी केली तर ते दुकान कायद्याने बंद केले जाईल . या निर्णयाचा उद्देश चांगला होता . परंतु गावगुंडाच्या विरोधात ७५ टक्के महिलांनी ग्रामसभेत एकत्र होणे हे सोपे काम नाही , त्यामुळे हा निर्णय घेतल्यावर महाराष्ट्रात हिंगोली जिल्ह्य़ातील एक - दोन गावे सोडली तर ७५ टक्के महिला ग्रामसभेत एकत्र येऊ शकलेल्या नाहीत . असे असले तरी शरद पवारांचा मूळ निर्णय महिलांना झुकते माप देणारा आहे . महिलेला कुटुंबप्रमुख मान्यता देण्याचे धोरणही त्यांनी मान्य केले . पोलिसांमध्ये महिलांची भरती करण्याचा सर्वात मोठा निर्णय शरद पवार यांनीच घेतला . आज मोठय़ा प्रमाणात पोलिसांमध्ये महिला दिसत आहेत . १९७८ चे सरकार १९८० मध्ये बरखास्त करण्यात आले . महाराष्ट्रात राष्ट्रपती राजवट आली . त्यानंतर ६ डिसेंबर १९८६ पर्यंत म्हणजे पुन्हा काँग्रेसमध्ये येईपर्यंत शरद पवार विरोधी पक्षाच्या बाकावरच वावरत होते . १९८६ ला ते काँग्रेसमध्ये आल्यानंतर २४ जून १९८८ पर्यंत काँग्रेस पक्षात त्यांचा वावर केवळ आमदार म्हणूनच होता . त्या वेळी महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्री पदावर असलेल्या शंकरराव चव्हाण यांना बाजूला करून शरद पवार यांना मुख्यमंत्रीपदी आणण्याकरिता महाराष्ट्रात जी फिल्डिंग लागली , त्यात वसंतदादाही पडद्यामागे होते . राजीव गांधी पंतप्रधान असलेला तो काळ होता . पण विश्वनाथ प्रताप सिंग विरोधी पक्षात जाऊन लोकसभेची पोटनिवडणूक जिंकले होते . देशभर काँग्रेसविरोधी वातावरण तयार होत होते . हरियाणात देवीलाल यांचे सरकार काँग्रेसला पराभूत करून अधिकारावर आले होते . देशातील दहा राज्ये काँग्रेसच्या हातून गेली होती . पाल्र्याचे काँग्रेस आमदार हंस भुंग्रा यांच्या आकस्मिक निधनामुळे पार्ले विधानसभा पोटनिवडणूक झाली . तिथे काँग्रेसचे उमेदवार प्रभाकर कुंटे पराभूत झाले . सेनेचे डॉ . रमेश प्रभू विजयी झाले . महाराष्ट्रात असे वातावरण तयार करण्यात आले की , मुख्यमंत्री पदावर शरद पवार यांना आवतण दिल्याखेरीज महाराष्ट्रात काँग्रेस पुन्हा उभी राहणार नाही आणि शेवटी २४ जून १९८८ रोजी महाराष्ट्राचे दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्री म्हणून शरद पवार अधिकारावर आले . १९७८ मध्ये शरद पवार मुख्यमंत्री असताना विधानसभा विरोधी पक्ष नेतेपदी आजच्या राष्ट्रपती प्रतिभाताई पाटील होत्या . शरद पवार १९८८ ला मुख्यमंत्री झाल्यावर प्रतिभाताई पाटील महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसच्या अध्यक्षा झाल्या . शरद पवार यांच्या विरुद्ध महाराष्ट्रातल्या विरोधी पक्षाने जेवढी आक्रमकता स्वीकारली नाही तेवढी आक्रमकता त्यांच्याच मंत्रिमंडळातील सहा मंत्र्यांनी स्वीकारली होती . शरद पवार तिसऱ्यांदा मुख्यमंत्री झाल्यानंतर म्हणजे १९९० सालात त्यांच्याच मंत्रिमंडळातले मंत्री रामराव आदिक , विलासराव देशमुख , सुशीलकुमार शिंदे , सुरूपसिंग नाईक , जावेद खान आदी मंत्र्यांनी ' शरद पवार हटाओ ' मोहीम सुरू केली . सुशीलकुमार शिंदे राहात असलेल्या ' रायल स्टोन ' या शासकीय बंगल्यातूनच ही राजकीय मोहीम उघडण्यात आली . शरद पवार यांना बाजूला करण्यासाठी हे बंड दिल्लीच्या सांगण्यावरून झाले असेच राजकीय दृष्टय़ा मानले जात होते . परंतु त्याचवेळी इराण - इराक युद्ध झाले होते . व्ही . पी . सिंग पंतप्रधान झालेले होते . अशा स्थितीत शरद पवार यांना हटवू नये , असे खुद्द राजीव गाधींना उद्योगपती हिंदुजांनी सांगितल्याची चर्चा होती . हे बंड फसले . पण जी तडजोड झाली त्या तडजोडीत बंड करणाऱ्या सहाच्या सहा मंत्र्यांना पुन्हा मंत्रिमंडळात ठेवूनच तडजोड झाली . या स्थितीमध्ये विधानसभेच्या निवडणुका १९९० मध्ये आल्या . शरद पवारांच्या नेतृत्वाखालीच या निवडणुका लढविल्या गेल्या . १९८५ मध्ये महाराष्ट्रात काँग्रेसला जे यश मिळाले होते , तेवढे यशही १९९० च्या विधानसभा निवडणुकीत शरद पवार मिळवून देऊ शकले नाहीत . विशेष असे की , शरद पवार जेव्हा जेव्हा मुख्यमंत्री झाले त्यानंतर झालेल्या प्रत्येक निवडणुकीत काँग्रेसच्या आमदारांची संख्या घटत गेली . १९६२ मध्ये काँग्रेसच्या बाकावर २१५ आमदार होते , १९६७ च्या निवडणुकीत ही संख्या २०२ झाली , १९७२ च्या निवडणुकीत हा आकडा २२२ वर गेला . १९७८ च्या विधानसभा निवडणुकीत काँग्रेसला जेमतेम १०० जागा मिळाल्या . काँग्रेस आणि काँग्रेस ( एस . ) अशा दोन्ही पक्षांच्या १६८ जणांना विजय मिळाला . १९८० च्या निवडणुकीत काँग्रेसचे १८६ आमदार होते . १९८५ च्या निवडणुकीत १६२ आणि शरद पवार यांच्या नेतृत्वाखाली झालेल्या १९९० च्या निवडणुकीत १४१ आणि १९९५ च्या निवडणुकीत पुन्हा १०० . शरद पवार चार वेळा मुख्यमंत्री झाले खरे , त्यांच्या नेतृत्वाखाली , ते काँग्रेसचे मुख्यमंत्री असताना दोन विधानसभा निवडणुका त्यांना लढवाव्या लागल्या . त्या दोन्ही निवडणुकीत काँग्रेसला पूर्ण बहुमत सोडाच , काँग्रेसची सदस्य संख्या घटत गेली आणि शेवटी १९९५ साली महाराष्ट्रात सेना - भाजपचे राज्य आले . शरद पवार यांच्या राजकीय कारकिर्दीला एक गालबोट निश्चितपणे असे लागले आहे की , ते राज्याचे प्रमुख असताना महाराष्ट्रात पहिल्यांदा काँग्रसचे सरकार पराभूत होऊन सेना - भाजपचे राज्य महाराष्ट्रात आले . ज्या शाहू , फुले , आंबेडकर यांच्या नावाचा गजर महाराष्ट्रात केला जातो आणि प्रामुख्याने या नावांचा उल्लेख सातत्याने ज्यांच्या भाषणात होतो त्याच पवारांच्या नेतृत्वाखाली महाराष्ट्रात काँग्रेस पहिल्यांदा पराभूत झाली , असे इतिहासाला नमूद करावे लागले . १९९५ च्या निवडणुकीत काँग्रेस पराभूत झाल्यानंतर महाराष्ट्रात झालेल्या १९९९ , २००४ आणि २००९ अशा तीन विधानसभा निवडणुकांत काँग्रेसला पूर्ण बहुमत कधीही मिळवता आलेले नाही . १९९५ नंतर १९९९ साली शरद पवार यांनी सोनिया गांधींशी राजकीय पंगा घेऊन त्यांचा विदेशी मूलत्वाचा मुद्दा उभा करून देशात खळबळ उडवून दिली असली तरी त्यांच्या या भूमिकेला देशाने अजिबात साथ दिली नाही . एवढेच नव्हे तर शरद पवार यांनाही काँग्रेसशी जमवून घेऊन सोनियाजींच्या नेतृत्वाखाली मंत्रिमंडळात सलग दोनदा सामील व्हावे लागले आहे . शरद पवारांच्या १९९९ च्या राजकीय भूमिकेचा हा राजकीय पराभव आहे की , यशवंतराव चव्हाण यांनी इंदिराजींना शेवटी नेता मानले आणि राष्ट्रीय प्रवाहाचे महत्त्व मान्य केले . त्याप्रमाणे शरद पवार यांचा हा राजकीय तडजोडीचा फॉम्र्युला आहे ? शरद पवारांच्या अनेक चुकलेल्या राजकीय भूमिकांत दोन मुद्दे प्रामुख्याने सांगितले जातील , वसंतदादांचे सरकार पाडताना त्यांनी दादांशी विश्वासघात करून ते पाडले , असा कायमचा ठपका शरद पवार यांच्यावर ठेवला गेला . त्यांच्या विश्वासार्हतेवर तीस - बत्तीस वर्षे प्रश्नचिन्ह राहिले . दिल्लीमध्येही आज याच मुख्य कारणामुळे त्यांच्या प्रत्येक राजकीय भूमिकेकडे संशयानेच पाहिले जाते . १९९१ साली नरसिंह राव पंतप्रधान होत असताना त्यांच्या विरोधात पंतप्रधान पदासाठी शरद पवार यांनी दंड थोपटले होते तेव्हाही १९७८ च्या भूमिकेचा मुद्दाच त्यांना दिल्लीत अडचणीचा झाला होता आणि २००९ च्या लोकसभा निवडणुकीतही पवारांच्या नावाचा उल्लेख ' उद्याचे पंतप्रधान ' असा करण्यात आला . तरीसुद्धा ही गोष्ट किती अवघड होती याचाही प्रत्यय त्या वेळी येऊन गेला . अखिल भारतीय नेतृत्वाच्या कसोटीवर शरद पवार नेमके किती उतरतात , राष्ट्रीय प्रश्नांचे भान असूनसुद्धा त्यांच्याबद्दल संशय का निर्माण केले जातात ? देवेगौडा आणि गुजराल पंतप्रधान झाले . त्यांचा आवाका आणि शरद पवारांचा आवाका याची कुठे तुलना होऊ शकेल का ? मग ते कसे झाले ? शरद पवार यांच्या संदर्भात नेमका विरोध कुठे होतो , या सगळ्या प्रश्नांची उत्तरे राज्यशास्त्राच्या अभ्यासकांना शोधावी लागतील . अनेक महत्त्वाचे राजकीय गुण , संघटनात्मक ताकद , प्रश्नांचा आवाका शरद पवारांजवळ असताना त्यांच्या एकूण राजकीय नेतृत्वाबद्दल देशपातळीवर संभ्रम का निर्माण केला जातो ? राष्ट्रपती पदासाठी महाराष्ट्राचे ए . बी . बर्धन , श्रीमती सोनिया गांधींना प्रतिभाताईंचे नाव सुचवितात . पंतप्रधान पदासाठी शरद पवारांचे नाव न सुचविण्यामागे काय भूमिका आहे ? खरी गोष्ट अशी आहे की , देशाच्या उद्याच्या रचनेमध्ये विचित्र राजकीय परिस्थिती निर्माण झाली तर ती कोंडी फोडण्याची क्षमता शरद पवारांजवळ आहे . आजच्या कोणत्याही विरोधी पक्षाच्या नेत्याला ' हे कर ' , किंवा ' हे करू नको ' असे सांगण्याचा अधिकार दिल्लीमध्ये शरद पवारांनाच आहे . विरोधी पक्षाला काही सुनावण्याची वेळ आली तर ते शरद पवार सुनावू शकतात . मग अशा अनेक गुणविशेष असलेल्या नेत्याबद्दल देशपातळीवर राजकीय संभ्रम का वाटावा ? मला सुदैवाने यशवंतरावांबरोबर वावरता आले , वसंतदादा , बॅ . अंतुले , शंकरराव चव्हाण , विलासराव या सर्व मुख्यमंत्र्यांबरोबर वावरता आले . त्या सर्व मुख्यमंत्र्यांच्या बरोबर वावरत असताना हे नेते चांगली घटना घडली तर खूश होतात . मनाच्या विरोधात काही घटना घडली तर दु : खी होतात , असा राजकारणाचा सुखदु : खाचा खेळ त्यांच्या चेहऱ्यावर लगेच जाणवायचा . काही विपरीत घडलं तर त्यांना होणारा त्रास लगेच लक्षात यायचा . पण शरद पवार हे व्यक्तिमत्त्व असे आहे की , त्यांच्या बरोबर तासन्तास वावरल्यावरसुद्धा त्यांच्या मनात काय राजकीय व्यापार चालले आहेत , याचा थांगपत्ता लागत नाही ! शरद पवारांचा आणखी एक राजकीय गुण असा मानला पाहिजे की , मराठी माणूस युद्ध जिंकला तरी तहामध्ये हरतो , असे मानले जाते . पण युद्ध जिंकले नाही तरी तह जिंकणारा माणूस म्हणून शरद पवार यांच्याचकडे बोट दाखवता येईल . काँग्रेस पक्षाला विरोध करून पुन्हा काँग्रेसच्या मंत्रिमंडळात बसायला त्यांना संकोच वाटत नाही आणि तीन क्रमांकाची शपथ घ्यायलाही ते ज्या रुबाबात जातात , त्यामुळे शरद पवार ही एक व्यक्ती नाही तर ती राजकीय शक्तीही मानली गेली . राजकारणात गुणदोष प्रत्येकाकडे असतात . शिवाय राजकारण म्हणजे विनोबांचा मठ नाही . त्यात तडजोड , हेवेदावे , शह - काटशह हे सगळे गृहीत धरले पाहिजे . त्यामुळे कितीही कठोर टीका केल्यानंतर मित्रत्वाचे संबंध जपणारा नेता म्हणूनही शरद पवार यांचाच उल्लेख करता येईल . ४० वर्षे पवारांना वजा न करता महाराष्ट्राचे राजकारण झाले आहे , यातच त्यांची राजकीय शक्ती दडलेली आहे . चार वेळा महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री झालेले श्री . शरद पवार नेमके काय आहेत , हे राजकीय रसायन कसे आहे , हे खरेच कोणाला कळले आहे का ? भल्या भल्यांना त्यांच्या राजकीय मनाचा अंदाज येत नाही . त्यामुळेच असे मानले जाते की , शरद पवार यांनी कार्यकर्त्यांच्या खांद्यावर हात टाकून ' कामाला लाग ' म्हटले म्हणजे त्या कार्यकर्त्यांला दहा पिढय़ा तिकीट मिळणार नाही ! शरद पवार यांच्या राजकीय भूमिका चूक की बरोबर याची चर्चा महाराष्ट्रात अनेकवेळा होत राहिली . त्यांच्यावर कमालीची राजकीय टीकाही झाली , पण झालेली कोणतीही टीका पचविण्याची मोठी ताकद त्यांच्यामध्ये आहे , हेसुद्धा त्यांचे एक शक्तिस्थान आहे . ते नेमके कोण आहेत ? या प्रश्नाचे उत्तर त्यांनी सुकन्या आणि आताची खासदार सुप्रिया सुळे हिने १२ डिसेंबर १९९० रोजी , शरद पवार यांचा नागपूर येथे ५० वा वाढदिवस साजरा झाला , त्यानिमित्ताने काढण्यात आलेल्या विशेष अंकात अगदी नेमकेपणाने दिले आहे . सुप्रिया सुळे यांना त्या मुलाखतीत मीच प्रश्न विचारला होता की , ' तुझ्या बाबांबद्दल तुला काय वाटते ? ' सुप्रियाने उत्तर दिले होते की , ' माय डॅड इज मोस्ट अनप्रेडिक्टेबल ' . मला वाटते सुप्रियाच्या उत्तरात शरद पवार यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे सर्व विश्लेषण सामावलेले आहे . जन्म : १२ डिसेंबर १९४० ( काटेवाडी , बारामती ) भूषविलेली अन्य पदे राज्य मंत्रिमंडळात कृषी , शिक्षण , युवक कल्याण , पाणलोट क्षेत्रविकास , राज्यमंत्री : गृह व राजशिष्टाचार . केंद्रात संरक्षण व कृषी ही खाती . आपत्कालीन व्यवस्थापन समितीचे अध्यक्षपद . लोकसभा , विधानसभा व विधान परिषदेत विरोधी पक्षनेतेपद . अध्यक्ष , समाजवादी काँग्रेस ' सध्या अध्यक्ष राष्ट्रवादी काँग्रेस . आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद व मुंबई क्रिकेट असोशिएशनचे अध्यक्ष . राजकीय वारसदार कन्या सुप्रिया सुळे ( खासदार , बारामती ) पुतणे अजितदादा पवार ( जलसंपदा व ऊर्जा मंत्री , महाराष्ट्र राज्य ) मुख्यमंत्रीपदाचा कालावधी : १८ जुलै १९७८ ते १६ फेब्रुवारी १९८० २५ जून १९८८ ते ३ मार्च १९९० ४ मार्च १९९० ते २५ जून १९९१ ६ मार्च १९९३ ते १३ मार्च १९९५ पक्ष : पहिल्यांदा मुख्यमंत्री पुरोगामी लोकशाही दल ( पुलोद ) नंतर तिनदा मुख्यमंत्री काँग्रेस पक्ष पहिल्यांदा आमदार १९६७ मध्ये अवघ्या २७व्या वर्षी बारामती मतदारसंघ . १९६७ पासून आतापर्यंत सातत्याने लोकप्रतिनिधी .
या सार्वजनिक मंचावर लेख , चर्चा आणि प्रतिसाद याद्वारे होणारे लिखाण सार्वजनिक स्वरूपाचे राहील याची काळजी प्रत्येक सदस्याने घ्यावी अशी अपेक्षा आहे .
डॉ . उल्हास कोल्हटकर , गुरुवार , १४ ऑक्टोबर २०१० ही पद्धत डॉक्टरमहाशयांनी अनेक इच्छुकांना शिकविली ; पण आधुनिक वैद्यकाचे सर्व उपासक मात्र त्याने स्तंभित झाले व त्यांनी तिकडे चक्क पाठ फिरविली . ' आपले डोके आकाशात असले तरी पाय मात्र जमिनीवरच असावेत ' असा एक वाक्प्रचार आपल्याकडे रूढ आहे . याचा अर्थ , आपली कल्पनाशक्ती अवकाशात विहरत असली तरी वास्तवाचे भान मुळीच सुटता कामा नये .
आपला लेख वाचायला घेतला मग समजले की आधी आपट्यांचा वाचावा लागेल . तो वाचला . त्यांचा लेख आवडला . आता आपला वाचायला घेतला आहे . वेळ लागेल , कारण आपण एवढा अभ्यास पुर्ण प्रतिसाद दिला आहे तो हळू हळू वाचून साग्रसंगित जेवणासारखा लाभ घ्यावा म्हणतो . उगाच मुगाच्या डाळीची खिचडी खाल्यागत भर भर वाचून मजा नाही येणार . तो पर्यंत -
त्यामुळे वेगवेगळे तत्त्व वापरल्याचा आरोप खारीज झाला आहे .
एका ठिकाणी सत्यनारायणाची कथा सुरू होती . धनसंपत्तीऐवजी लतापल्लवाने भरल्यामुळे आपली नौका पाण्यातून वर आलेली साधुवाण्याने पाहिली हे ऐकल्यावर मला आर्किमिडीजच्या सिध्दांताची आठवण झाली . आरती , तीर्थ प्रसाद ग्रहण वगैरे झाल्यावर गप्पा मारतांना सहज ते माझ्या बोलण्यात आलं . " म्हणजे काय ? आपल्या पूर्वजांना सगळं कांही माहीत होतंच मुळी . " कोणीतरी म्हणालं . " अहो , या इंग्रजांनी आमचं ज्ञान पळवून नेलं आणि आपल्या नांवानं खपवलं . " कुणीतरी री ओढली . " आर्किमिडीजनं म्हणे उध्दरणशक्तीचा शोध लावला म्हणजे काय तर पाण्यावर लाकूड तरंगतं असं सांगितलं कां ? " " अरे रस्त्यातून नागडा पळणारा येडा तो . " " आपल्या वानरसेनेनं बघा , रामनामाच्या जोरानं पाण्यावर दगड तरंगवले . " " अहो नासानं सुध्दा लंकेचा पूल मान्य केलाय् . त्याचे दुर्बिणीतून फोटो सुध्दा काढलेत . " मग आर्यभट , भास्कराचार्य , ज्ञानेश्वर वगैरेंच्या श्लोक , ओव्या वगैरे मधील वैज्ञानिक शोधांचे उल्लेख सांगून झाले , आर्किमिडीज पासून कोपर्निकस , पास्कल , न्यूटनपर्यंत सगळ्या थोर शास्त्रज्ञांचं महत्व मोडीत निघालं आणि माझ्यासारख्या त्यांच्या चाहत्यांना मेकालेची अवलाद म्हणून हिणवणं झालं . तशी ही सारी मंडळी चांगली पदवीधर होती , निदान कॉलेजात शिकत होती . त्यांना अडाणी म्हणून सोडून देता येत नव्हते . मग मी त्यांच्याच कलानं घ्यायचं ठरवलं . विचारलं , " तुम्हाला पोहायला येतच असेल , निदान कधी तरी गळ्यापर्यंत पाण्यात उभं राहिलाच असाल . तेंव्हा हलकं हलकं वाटलं की नाही ? " " अहो हीच तर पाण्याची उध्दरणशक्ती , ते आपल्याला वर उचलत असतं . " मी म्हंटलं , " ज्यानं कधी उध्दरणशक्तीचं नांव सुध्दा ऐकलेलं नाही अशा एखाद्या अशिक्षित खेडुताला सुध्दा हलकं वाटतच असेल ना ? " " वाटणारच . हा तर निसर्गाचा नियम आहे . " उत्तर आलं . " पाण्यात शिरल्यावर हलकं वाटणं , कांठावरील झाडांची पाण्यात पडलेली पानं , फांद्या तरंगतांना दिसणं हे तर सर्वसामान्य बुध्दी असलेल्या कुठल्याही प्राण्याला समजतं . आर्किमिडीजच्या काळातील माणसांना ते माहीत नसेल कां ? " मी विचारलं . " मग त्या आर्किमिडीजनं काय केलं ? " " सांगतो . पण त्याआधी आणखी एक गोष्ट . लोखंड , तांबे , पितळ , सोने , चांदी वगैरे धातूसुध्दा हजारो वर्षापासून माणसाच्या वापरात आहेत . त्याचा गोळा किंवा पत्रा पाण्यात पडला तर बुडतो हे त्यांनी पाहिले असेल . तसेच रिकामा तांब्या किंवा घागर अलगद पाण्यावर सोडली तर तरंगते हेही पाहिलं असेल . " " या तर रोजच्या अनुभवाच्या गोष्टी झाल्या . त्यात आर्किमिडीजनं वेगळं काय सांगितलं ? " " त्यानं या रोजच्या अनुभवाच्या गोष्टींचा सखोल अभ्यास केला . हलकं वाटतं म्हणजे खरोखरच त्या वस्तूचं वजन कमी होतं कां हे त्यानं तराजूवर मोजून पाहिलं . एखाद्या वस्तूचं पाण्याबाहेर असतांना नेमकं किती वजन असतं आणि पाण्यात कितपत बुडवल्यावर ते किती कमी होतं याचा हिशोब ठेवला . आधी एक पात्र पाण्याने शिगोशीग भरून घेतलं . त्या पाण्यात ती वस्तू बुडवल्यावर बाहेर सांडणारं पाणी गोळा करून त्याचं वजन केलं . या वजनांची तुलना केली . दोन्ही वजनं सारखी भरली . दगड , लाकूड , लोखंड वगैरेचे वेगवेगळ्या आकाराचे तुकडे घेऊन त्यावर हाच प्रयोग करून पाहिला . त्या प्रयोगातील निरीक्षणांचा अभ्यास केला आणि पूर्ण खात्री पटल्यानंतर एका समीकरणाच्या रूपांत आपला सिध्दांत मांडला . हा समीकरणरूपातील सिध्दांत म्हणजे उध्दरणशक्तीचा शोध . " " पण त्या रस्त्यातून नागड्यानं धांवत सुटण्याचं काय ? " " ती एक मजेदार गोष्ट आहे . ग्रीसच्या राजानं एक सोन्याचा मुकुट बनवून घेतला होता . पण सोनारानं लबाडी करून त्यात भेसळ केली असावी असा संशय त्याला आला . हे खरं की खोटं हे शोधून काढायचं कठीण काम त्यानं आर्किमिडीजला दिलं . त्या काळच्या तंत्रज्ञानानुसार सोन्याचा खरेपणा शोधायचे दोनच रूढ मार्ग होते , एकतर भट्टीत टाकून तापवून नाहीतर तीव्र आम्लामध्ये बुडवून पहाणं . दोन्हीमध्ये तो सुंदर नक्षीदार मुकुट खराब होणार . निदान तशी शक्यता होतीच . तसे न करता त्यातील सोन्याचा कस कसा पहायचा हे एक फक्त आर्किमिडीजलाच नव्हे तर दरबारातील विद्वत्तेपुढे आव्हान होते . त्यासाठी सोन्याच्या तिस - याच कुठल्यातरी गुणधर्माचा उपयोग करता येईल कां असा विचार आर्किमिडीज करीत होता . पाण्याच्या टबात उतरल्याबरोबर त्याला पाण्याच्या उध्दरणशक्तीची जाणीव झाली व त्याचा उपयोग सोन्याची घनता मोजण्यासाठी करता येईल ही नामी कल्पना सुचली . मनावरील एक मोठे दडपण उतरल्यामुळे त्याला इतका आनंद झाला की अंगावर कपडे चढवण्याचं सुध्दा भान राहिलं नाही . कुठल्याही कारणाने अत्यंत भावनावेग झाला की माणसाचं देहभानसुध्दा हरपतं . " " म्हणजे आर्किमिडीजनेच उध्दरणशक्तीचा शोध लावला म्हणायचं ? " " उध्दरणशक्तीची व्यवहारातील अनेक उदाहरणे आपल्याला साहित्यामध्ये मिळतील . पण समीकरणाच्या ज्या स्वरूपात आर्किमिडीजने निसर्गाचा हा नियम मांडला आणि उदाहरणाने दाखवून दिला तशा अर्थाचा दुसरा संदर्भ आपल्याला मिळत नाही तोपर्यंत तरी तसेच म्हणावे लागेल . "
नवी दिल्ली - आगामी चॅंपियन्स लीग टी - 20 क्रिकेट स्पर्धेत 23 सप्टेंबरला रॉयल चॅलेंजर्स बंगळूर आणि दक्षिण आफ्रिकेचा वॉरियर्स यांच्यातील लढतीने सलामी होईल . यंदा " आयपीएल ' विजेता चेन्नई सुपर किंग्ज आणि मुंबई इंडियन्स हे दोन प्रमुख संघ एकाच गटात आले आहेत . त्यांचा " अ ' गटात समावेश आहे . नऊ ऑक्‍टोबरपर्यंत चालणाऱ्या स्पर्धेचे वेळापत्रक आणि गटवारी जाहीर झाली . पात्रता स्पर्धा 19 ते 21 सप्टेंबरदरम्यान हैदराबादमध्ये होणार आहे . त्यातून तीन संघ मुख्य स्पर्धेला पात्र ठरतील . पात्रता फेरीत दोन गट आहेत . " अ ' गटात कोलकता नाईट रायडर्स , इंग्लंडमधील एक संघ आणि ऑकलंड यांचा समावेश आहे . विंडीजमधील टी - 20 विजेता त्रिनिदाद - टोबॅगो , इंग्लंडमधील दुसरा संघ आणि श्रीलंकेतील एक संघ " ब ' गटात असतील . दोन्ही गटांमधील अव्वल संघ आणि तिसऱ्या क्रमांकाचा संघ मुख्य स्पर्धेत खेळतील . या स्पर्धेसाठी " फ्युचर टूर्स प्रोग्रॅम ' मध्ये कालावधी राखून ठेवण्यात आला आहे . त्यामुळे प्रमुख खेळाडू सहभागी होतील . भारत , दक्षिण आफ्रिका आणि ऑस्ट्रेलिया या देशांची मंडळे स्पर्धेचे आयोजन करतात आणि त्यांच्यासाठी ही स्वागतार्ह बातमी आहे .
काश्मिरी नक्षीच्या एका सुंदर , पुरातन कोचावर एक बाई अर्धवट पहुडली होती . आम्हांला बघून तिने जरासं उठल्यासारखं केलं , पण तिची सवय म्हणा किंवा अहंकार , ती उठली मात्र नाही . आल्यागेल्यासमोर उठायची सवय नसावी तिला . तिने अंगात जे काय घातलं होतं , त्याला मी आजपर्यंत काही नाव देऊ शकले नाही . पण ज्या तऱ्हेने आमच्यासमोरही ती अशीच आडवीच होती , त्यावरून वाटत होतं की अनोळखी व्यक्तीसमोर , निदान बायकांसमोर या कपड्यात असायला तिला गैर वाटत नसावं . सोयीसाठी , दंडाच्या खालपर्यंत सैलसर असलेल्या त्या वस्त्राला गाऊन म्हणता येईल .
या दरम्यान , शिवनेरीवर एक तेजस्वी , महापराक्रमी शक्ती १९ फेब्रुवारी १६३० ला उदयाला आली होती . राजे शिवाजी स्वराज्य आणि सुराज्याची स्थापना करून त्याच्या मजबुतीचं काम करत होते . या द्रष्ट्या महापुरुषाने तेव्हाच्या कोणत्याही भारतीय शासकाने फारशा न केलेल्या अनेक गोष्टी केल्या . त्यातली एक म्हणजे आरमाराची स्थापना . भूदुर्गांबरोबरच जलदुर्गांची स्थापना . इ . स . १६५९ मध्येच शिवाजी राजांनी २० लढाऊ नौका तयार करून युरोपियन आक्रमकांना जबरदस्त आव्हान उभे केले . या आरमाराची पोर्तुगीजांनाही एवढी दहशत होती की , त्यांनी राजांच्या नौकांना आपल्या बंदरात येऊ द्यायला नकार दिला होता ! संपूर्ण कोकण किनार्‍या वर महाराजांनी अनेक जलदुर्ग उभारले . पोर्तुगीजांना धडकी भरवणारा सिंधुदुर्ग इ . स . १६६४ मध्ये अस्तित्त्वात आला . सुरुवातीच्या काळात आदिलशहाच्या विरोधात लढण्यासाठी शिवाजी राजांनी पोर्तुगीजांकडे मैत्रीचा हात पुढे केला होता , पण पोर्तुगीज घाबरले आणि त्यांनी या लढ्यात गप्प राहणे पसंत केले . या काळात सावंतवाडी संस्थानात लखम सावंतची सत्ता होती . त्याने शिवाजी राजांचे आधिपत्य मान्य केले . कोकणातून राजांचे सैन्य कुडाळ जिंकून पेडण्यात उतरले . इ . स . १६६४ मध्येच डिचोली तालुका आदिलशहाकडून राजांच्या ताब्यात आला . इथे राजांनी आपला तळ उभारला . इ . स . १६६५ मध्ये राजानी ८५ युद्धनौका बरोबर घेऊन मालवणहून प्रयाण केले आणि गोव्याचा किनारा ओलांडून थेट बसरूरपर्यंत धडक मारली . तिथे अगणित लूट करून , परतीच्या रस्त्यात गोकर्ण , अंकोला आणि कारवार आदिलशहाकडून जिंकून घेतले . पोर्तुगीजांच्या उत्तर सीमेजवळ असलेल्या सिंधुदुर्गाप्रमाणेच दक्षिण सीमेवर रामाचे भूशिर इथला मूळात रामदेवरायाचा जलदुर्ग मजबूत करून घेतला . त्यानी जणूकाही पोर्तुगीजाना त्यांची सीमा आखून दिली की याच्या पुढे तुम्ही यायचं नाही .
. . . . नावाच्या देवामार्फत अधिकार्याला नैवेद्य दाखवला जात नाही तोपर्यंत आपल्याला " प्रसाद " मिळत नाही . भ्रष्ट सरकारी अधिकारी हे त्या त्या कार्यालयाचे संस्थानिक होऊन बसले आहेत . आपल्या बापाचीच जहागिरी असल्याप्रमाणे ते कार्यालयाचा कारभार हाकत आहेत . मंत्र्या संत्र्यांचा वरद हस्त ( पक्षी : पंजा ? ) लाभला असल्याने त्याना कोणीही हात ( पक्षी : पंजा ? ) लावू शकत नाही ही वस्तुस्थिती आहे .
घड्याळात वाजले पाच आईने केला नाच नाच बघण्यात एक तास गेला मी नाही अभ्यास केला . . .
परी तेलंग यांचा आक्रस्ताळा सूर आणि टायमिंग मस्त जमलेलं आहे . . . पूर्णिमा तळवलकरांचा अभिनय ठीक पण अत्यंत छोटी आणि आगापीछा नसलेली भूमिका त्याला त्या काय करणार ? . . .
लेह - & nbsp येथे बचावकार्य युद्धपातळीवर राबविले जात असून , ढगफुटीच्या आपत्तीतील बळींची अधिकृत संख्या 165 झाली आहे , तर सुमारे चारशे जण अद्यापही बेपत्ता आहेत . झंस्कार दरीत फसलेल्या 81 परदेशी पर्यटकांसह चार " टुरिस्ट गाइड ' ची हवाई दलाने आज सुटका केली . मृतांमधील दीडशे जणांची ओळख पटली असून , त्यात 15 नेपाळी , तर दोन तिबेटियन नागरिकांचाही समावेश आहे . एका रोमन महिलेचा मृतदेह मिळाला असून , अद्यापही काही परदेशी नागरिकांचा शोध लागलेला नाही . ढगफुटीच्या आपत्तीनंतर अकरा हजार फुटांवरील झंस्कार दरीत फसलेल्या 81 परदेशी पर्यटकांची हवाई दलाच्या चेतक हेलिकॉप्टर्सनी सुटका केली .
बिल्ली हरवलीच आहे ना फक्त ? मारली नाही ना कुणी ?
हैयो तुमचा हा उपक्रम अतिशय स्तुत्य आहे . कविता आवडली . अजून अशाच बालकविता द्याव्यात ही विनंती . माझ्या मुलाला वाचून दाखवेन आणि त्याबरोबर माझेही वेगळी भाषा शिकणे होईल कदाचित !
" काय गं ए कैदाशिणे . . . कोण तू उपटसुंभ ? ? आं ? ? घरातून सकाळची बाहेर पडतेस दुसर्‍यांची घरं नासवायला ? ? आं ? ? नवरा काही बोलत नाही तुला ? ? करंज्या सकाळी करतात ? ? यांच्या आवडीनिवडी गेल्या पन्नास वर्षात मला कळल्या नाहीत त्या तुला बर्‍या गं माहीत ? ? "
फ्रान्सनी पहिल्याच गेम मध्ये पायावर धोंडा पाडून घेतला होता . . आणि काल तर दुसर्‍या पायावर पण धोंडा पाडून घेतला . . . तेव्हा आता गच्छंती दिसती आहे त्यांची यंदा . . अर्थात काही जर - तर आहेतच . . . पण शक्यता तशी कमीच . . द . आफ्रिका तर जोरात प्रयत्न करणार मॅच जिंकण्याचा तेव्हा फ्रान्सला अवघडच जाणार पुढच्या फेरीत जाणे . .
माझी मैत्रीण आणि मी ट्रेनमध्येही आवर्जून मराठीच बोलतो , आणि एखादीला नाहीच समजलं तर अगदीच वाईट्ट चेहरा करायचा की मराठी समजत नाही ? ?
खुल्या मनाने व थंड डोक्याने ह्या प्रश्नाकडे पाहिलेत , ह्याबद्द्दल धन्यवाद . येथील अनेक आगपाखड लेखकांना अशीच बुद्धी होवो ही त्या गजाननाकडे प्रार्थना आहे .
" एक माणूस अमुकतमुक संकेतस्थळाला भेट देतो " केवळ या माहितीचा काय उपयोग होणार आहे ?
महाराष्ट्र हे ढोंगी , भ्रष्टाचारी आमदार आणि खासदारांचे राज्य आहे . येथे विदर्भ , कोंकण , मराठवाडा , पश्चिम महाराष्ट्र अशा अस्मिता आहेत . देवा ! त्यापेक्षा इंग्लंड बरा !
शब्द : गणेशा . गायिका : स्वप्नजा लेले . संगितकार : सत्यजीत केळकर . अल्बमः ये ना तू सख्या . . .
4 . ही समस्या बहुतांशी वाचनातून उद्भवत असल्यामुळे मनात वाचन न करता पठन करणे अधिक उपयुक्त ठरेल का ?
मला ते आठवलं होतं पण मनात दडपून टाकलं होतं म्हणलं नको काढायला आठवणी , पण नाही तुम्हाला राहवणार नाही त्रास दिल्याशिवाय !
किती छान वाटलं . . ही प्रस्तावना वाचून मग चित्र पाहताना . . थेट चित्र बघण्यापेक्षा , चित्र काढणारी मुलं बघणं हे नेहमीच मनोहारी चित्र असतं ! नचिकेतला सांग , मस्त चित्र !
मैत्रेयीच्या उपदेशेकरूनी ॥ शिवव्रत आचरता सीमंतिनी ॥ यमुनेत पति बुडाला असोनी आला वाचोनी शिवकृपे ॥ ७५ ॥
पुन्हा एकदा इंग्रज राज्य करत आहेत काय ? ? सरकारचे डोके ठिकाणावर आहे का ? एवढे होवून पण पुन्हा कॉंग्रेस निवडून येणार . . . हीच शोकांतिका
तात्याबा , बेस आहे , आपण यावर संमेलनात चर्चा करुच् . तुम्ही तुमची कामे हातावेगळी करा .
उपक्रमावर नवीन येणार्‍या सदस्यांना उपरेपणाचा अनुभव जाणवत नसावा असे वाटते .
७१ मैत्रिणींनी शिक्षणाचा निर्णय स्वतः घेतला असल्याचे सांगितले आहे , त्यापैकी १४ मैत्रिणींनी परिस्थितीनुसार शिक्षण घेतले ( ते पसंतीचे होतेच असे नाही ) असे सांगितले तर एकीने थोडेफार पसंतीचे शिक्षण घेतल्याचे सांगितले . ३ मैत्रिणींनी परिस्थितीमुळे शिक्षण सोडावे लागल्याचे सांगितले तर ३ जणींनी शिक्षणाच्या बाबतीत घरात भेदभाव जाणवल्याचे सांगितले आहे . या ७१ मैत्रिणींमध्ये अजून शिकायचा मानस असलेल्या मैत्रिणींची संख्याही भरपूर आहे .
माझा चि अंश संसारी झाला जीव सनातन । पंचेंद्रिये मनोयुक्त प्रकृतींतूनि खेचितो ॥ ७ ॥
करुनिया चाल , डिवचितो गाल वेणी सोडुनिया आत , भरतो गुलाल असा चक्रपाणी , कोणा ना जुमानी चिंबचिंब . . .
पक्या उर्फ प्रकाश चांदोडकर . तो एकटाच म्हणजे एकुलता एकच . मोठ्या बहीणीच्या पाठीवर पाय देऊन आलेला . शेंडेफ़ळ म्हणून अजून एक बहीण . तर असा हा तो लाडात वगैरे वाढला असेल असेही नाही . लाड करायचे तर परिस्थितीही तशीच हवी याची अजाण वयात जाण आलेला . मनाविरुद्ध घडणार्‍या बर्‍याच गोष्टींना कुठेतरी मानणारा ! मन मारायचं बाळकडू परिस्थितीसह सभोवतालकडून मिळवलेला . त्याला कधीच फ़ारसा आनंद होत नाही , कारण त्या आनंदातही दडलेली दुखा : ची दुखरी किनार बरोबर शोधून काढतो . तर असा हा तो , वय वर्षे अमुक - तमुक . असंच पुन्हा एकदा म्हटला , " बैस ; माणसाला कुठेतरी जागा हवी असते , पोट मोकळं करायला . आत्ता जबरी ढोसलीये अन् तुझ्याशी खूप बोलावसं वाटतय यार . माझ्या काही आठवणी सांगतो , पटल्या तर हुंकारत जा नाही तर थांबव ! मी लहान असतानाची गोष्ट , बाप आत्ता मी आहे त्या वयाचा असेल . मी तेव्हा तीनेक वर्षांचा . आई चुलीपुढे काहीतरी रांधतेय अन बाप शिव्यांची लाखोली वाहत तणतणत येतो न तिच्या पेकाटात लाथ . मला म्हणे काहीच सुधरलं नाही . त्याच चुलीतलं जळतं लाकूड बापाच्या पोटरीवर हाणलं . टम्मकन पांढरा फ़ोड तरळला पोटरीवर . बाप हात वर करून धावतो तोच आज्जीनं पोटाशी धरलं . बापानं मारलं नसतंच . त्यानं कधीच हात लावला नाही . शाळेत मास्तरांसमोर पोरं जशी उभी राहतात तसा वागायचा माझ्याशी . मला लाज वाटायची . तुझंच रक्त ना मग इतका हरल्यासारखा दीन का उभा असतोस तेही बाप म्हणून ? त्याला खुपायचं सतत , का केलं लग्न , का ही पोरं . कसे पुरवू त्यांचे हट्ट . त्यांच्या गरजा . मला शाळेत फी ला द्यायला पैसे नव्हते भरायला म्हणून आठवडाभर दारू पिऊन यायचा . माझ्याकडे न बघता काहीबाही खाऊन गप पडायचा . मी नसलो की आईवर मनसोक्त हात उचलायचा . सगळ्या जगाचा राग काढायची ती एकच जागा . तिथं तो मोकळा व्हायचा . मग पुन्हा तिच्याच जखमांवर मलम लावत , फ़ुंकरा देत तिच्याच कुशीत लहान होऊन रडायचा . आमच्यापेक्षा तिला तोच तिचं मूल वाटायचा . कित्तीही प्यालेला असो , न जेवता त्याला झोपू द्यायची नाही . मला खूप राग यायचा तिचा . पण तिनं करुण नजरेनं माझ्याकडे पाहिलं की मी गप राहायचो . तिनं जाम बदडलंय मला . १२ - १३ वर्षांचा होईपर्यंत रोज न चुकता मार खायचो . तिनंच बदडून बदडून शेपूची भाजी खायला शिकवलं . बराचसा स्वयंपाक शिकवला . प्रार्थना , श्लोक , रामरक्षा , १२ वा आणी १५ अध्याय तोंडपाठ करून घेतला . जेवणाधी ' यज्ञशिष्टा ' शिकवलं . ' लता ' अशी तर ' रफ़ी ' तसा ऐकावा इथपासून बोलताना कोणत्या शब्दांवर किती भर द्यायचा , स्वर , उच्चार सगळं सगळं शिकवलं . शेजारच्या रघुची गोरीपान बायको भल्या पहाटे उघड्यावर अंघोळ करायची . मी चोरुन पहायचो . तिला सापडलो एकदा . काय धरुन तुडवलेलं तिनं ! तिनं इतकं मारलं पण तीच हवीशी वाटायची , बापाबद्दल काही काही नाही . " त्याचेच बरेच गुण आहेत तुझ्यात , माझे फ़ार कमीच ! " नेहमी सुनवत असते . शेवटी सोडलं रे ते घर . कंटाळलो होतो . तसेही बाईला पोरापेक्षा नवरा जवळचा . त्या घराला माझ्यापेक्षा पैशाची गरज होती . दहावी झाली , घराबाहेर पडलो . असाच पार्टटाईम / फुलटाईम जॉब करत करत रात्री - अपरात्री कॉलेजच्या पायर्‍या चढल्या . सगळं करत इथवंर आलो . हल्ली जातो घरी , पैसे देण्यापुरते . अन् काही म्हण , आईला पहावसं वाटतंच . तीच्या ओच्याला असलेला वरणाचा , फोडणीचा वास आजही पागल करतो यार मला , मग ढसा - ढसा रडतोच ! "
12 . Qa3 . 12 . . . Nxc3 सकृतदर्शनी ही खेळी पांढर्‍याला पटाच्या मध्यावर मजबूत पकड घ्यायला मदत करते आहे की काय असे वाटते परंतु फिशरचा प्लॅन ह्याच्या बरोबर उलटा आहे . c3 घरातला घोडा खाऊन Nxe4 करुन आपल्या घोड्याचे बलिदान द्यायचे आणि पांढर्‍याचे मध्यावरचे नियंत्रण घालवायचे , मध्यात अडकलेला पांढरा राजा ही मोठी अडचण ठरणार आहे बायरनला .
तुकाराम विठ्ठल नावाच्या काल्पनिक देवाला मानीत असे स्पष्ट उल्लेख आहेत , एवढेच नव्हे , तर त्याच्या रुपाचे " राजस सुकुमार मदनाचा पुतळा " असे ( जणू काही स्वत : पाहिलेच आहे असे ) वर्णनही करीत .
तुझ्याविना मज हवा कशाला वसंत आहे ? तुझ्याचसाठी अजूनही मी जिवंत आहे
ताटकळत लाईन मध्ये उभा रहातो धक्का तीचा लागतो , पण विनाकारण ' लाईनमन ' होऊन मार मला खावा लागतो काय करणार मी पुरुष बिच्चारा
कैलाश कोलोनी , उदयपुर में सदस्य के रूप में युवाओ के साथ मिलकर पंचायत भवन का निर्माण करवाते हुए कोलोनी में प्रभात फेरी करवा , धार्मिक भावनाओ को जागृत कर समय समय पर पंचायत द्वारा लाललोई व चेटीचंड त्योहारों को भव्य रूप से आयोजित कर उसे सफल व मनोरंजक बनाने में पूर्ण रूप से सक्रियता .
भ्रष्टाचार के खिलाफ अखिल भारतीय विद्यार्थी परिषद भी शंखनाद करने जा रही है । यूथ अंगेस्ट करप्शन फोरम का केंद्रीय स्तर पर गठन कर जिला स्तर पर भी संयोजकों को नियुक्त कर दिया गया है । परिषद के केंद्रीय आवाहन पर दस लाख छात्र 27 जुलाई को प्रत्येक जिले से हुंकार भरेंगे । प्रदेशव्यापी विरोध दिवस नौ अगस्त को लखनऊ में आयोजित किया जायेगा ।
माझं पहिलं इंटरव्यु आठवलं कि हसुच येतं . नित्य नेमाने सोमवार आणि बुधवार Times of India पारायण करत होतो ( ही सवय आजही आहे ) . कात्रणे कापत होतो आणि अर्ज करत होतो . स्टेशनरी वाल्या कडे एन्वेलोप आणि स्टँप घ्यायला जात होतो , तर तो मना मध्ये विचार करत असणार , कुठे मिळत न्हाय वाटतं ह्याला . असेच पारायण करता करता एके दिवशी एक छोटी जाहिरात दिसली , Reqd 12th pass out candidates for clerical work , walk in with your bio data . पत्ता बघितलं , घरा पासुन अवघ्या १० मिनीटांवर होती , तिर्थरुपांना जाहिरात दाखवलं आणि सांगितलो जाऊन येतो .
प्वाईंटातला प्रश्न इच्यातन्यात आमचा परा भलताच हुशार ब्वॉ . . . बाकी अ‍ॅन्थ्रोपोलॉजीत " सोशिअल फादर " ची कन्सेप्ट जास्त महत्त्वाची मानल्या जाते . बुवा तिसर्‍या मुलाला नाव देण्याचा हक्क नाकारु शकतात ( विदाऊट परमिशन बायकोने संबंध ठेवल्याने ) . . मात्र स्वअर्जित संपत्ती असल्यास कुणास द्यायची आणि कुणास नाही हे ते ठरवू शकतातच . . .
मस्तच लिहीलेय . . एकदम वैश्विक समस्या ! ! मलाही कायम असेच स्वप्न पडते ! ! पण लेखी परिक्षेचे नाही ! ओरल्स / वायव्हाचे . . अरे देवा ! आमच्या कॉलेजला प्रचंड पायर्‍या होत्या . . दर वेळेस माझ्या स्वप्नात दोनच गोष्टी ! वायव्हा आहे . . आणि अजुन फाईल लावून सुद्धा झाली नाही , आणि पायर्‍यांच्या सगळ्यात खाली मी ती नीट करत बसलेय . . आणि मग पायर्‍या चढायला लागते . . ते संपतच नाही ! इतकी दमते मी झोपेत . . मग एकदाच्या त्या संपल्या . . की वर आल्यावर कळते . . परिक्षा संपली ! www . bhagyashree . co . cc
मैत्रेयी , तुझं पोस्ट येईपर्यंत मी ही ते ट्रेड सेंटर असच वाचत होते . .
मराठी चित्रपटांमध्ये दिवसेंदिवस कमी खर्चात आणि कमी दिवसात चित्रपट करण्याची साथ आलेली आहे , मात्र अनेकदा ही काटकसर विषयाला चालणारी नसते , आणि मग तिचा परिणाम दर्जा खालावण्यात होतो . मात्र जर विषयच असे निवडण्यात आले , जे आपोआप खर्चात कपात आणतील , तर चित्रपट चांगले होणं शक्य असतं , उदाहरणार्थ , ब्लेअर विच प्रोजेक्ट चित्रपटाच्या वेळी चित्रिकरण विद्यार्थ्यांनी केलंय असं वाटणं ही चित्रपटाच्या विषयाचीच गरज होती . त्यामुळे मुळात भूतकथा असूनही चांगले कॅमेरे , त्यांचे रॉ स्टॉक , स्पेशल इफेक्ट्स हा सर्व खर्च आपोआप मोडीत निघाला . या प्रकारचं सुप्रसिद्ध दिग्दर्शकाने मर्यादित वेळात आणि बजेटमध्ये केलेलं उत्तम काम , म्हणजे स्टीव्हन स्पीलबर्गचा ड्यूएल . चित्रपटात शिरण्याआधी टेलिफिल्म म्हणून बनवलेला हा चित्रपट त्याच्या सर्वोत्कृष्ट चित्रपटातला एक मानला जातो यातच सगळं आलं . ड्यूएल प्रसिद्ध लेखक रिचर्ड मथीसन यांच्या लघुकथेवर आधारित असलेला आणि काटकसरीच्या अनेक शक्यता मुळातच दाखविणारा आहे . कथानक साधारण दोन अडीच तासात , जवळ जवळ रिअल टाईम घडवणारं . लोकेशन म्हणजे रस्ता , एक वाटेवरचं रेस्तराँ आणि दोन पेट्रोल पंप . नट एक . इतर सामुग्री म्हणजे दोन गाड्या . एक छान उच्चमध्यमवर्गीय वाटणारी , तर दुसरी एक मोठा ट्रक . हा ट्रक दिसायला थोडा भीतीदायक , कारण चित्रपटातला खलनायक तो हाच . कथा म्हणाल तर जवळ जवळ नाहीच . सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत चालणारा हा एक पाठलाग . मात्र परिणाम विचाराल तर कमालीचा . जवळजवळ दीड तासांचा हा चित्रपट एका छोट्याशा कल्पनेवर आधारित आहे . डेव्हिड मॅन ( डेनिस वीव्हर ) काही कामानिमित्त जवळच्या गावी जायला निघालाय . प्रवासात काही क्षुल्लक कारणावरून त्याचं एका ट्रकबरोबर ( ट्रक ड्रायव्हरबरोबर म्हणता येणार नाही . कारण तो आपल्याला कधीच दिसत नाही . स्पीलबर्गचा प्रयत्न हा या ट्रकलाच व्यक्तिरेखेप्रमाणे वापरण्याचा आहे . ) बिनसतं . डेव्हिडला कळत नाही की आपली चूक तरी काय ? पण ट्रक मात्र एखाद्या खुनशी जनावरासारखा त्याच्या मागे लागतो . लवकरच स्पष्ट होतं की पाठलाग संपेल तो कोणा एकाच्या नाशाबरोबरच . ड्यूएल पाहताना अनेक जागी आपल्याला स्पीलबर्गवरचा हिचकॉकचा प्रभाव जाणवत राहतो . अगदी विषयाच्या निवडीतही तो आहे . हिचकॉकच्या चित्रपटात अनेकदा सामान्य वाटणा - या घटना भयंकर रुपात आपल्या समोर येतात . बर्डसमध्ये पक्षांनी माणसांवर उलटणं , सायकोमध्ये प्रवासात लागणारं साधंसं मोटेल हा मृत्यूचा पिंजरा असणं . नॉर्थ बाय नॉर्थवेस्टमध्ये पिकांवर किटकनाशकं फवारणा - या विमानाने नायकावर हल्ला चढवणं अशी कितीतरी उदाहरणं देता येतील . इथल्या साध्या प्रवासाचं दुःस्वप्नात होणारं रुपांतरही त्याच प्रकारचं आहे . क्लासिक हिचकॉक म्हणावासा आणखी एक प्रसंग इथे आहे . तो म्हणजे डेव्हिड कसाबसा जीव वाचवून रेस्तराँमध्ये थांबतो तो . गर्दीच्या ठिकाणी एकटं , असहाय्य असणं हे हिचकॉकच्या चित्रपटांत नेहमी दिसतं . जिथे नायक - नायिका आपली अडचण कोणाला सांगू शकत नाहीत , कोणाची मदत मागू शकत नाही . भोवतालचा समुदाय हा इथे नसल्यासारखाच असतो . ड्यूएलमध्ये डेव्हिड रेस्तराँमध्ये पोचतो . तोच गर्भगळीत झालेला . निदान जीव वाचला याचं समाधान मानत असतानाच त्याला कळतं की ट्रकही बाहेर उभा आहे . म्हणजे खोलीतलाच कोणीतरी हा ट्रक ड्रायव्हर आहे , आपल्या जीवावर उठलेला . डेव्हिडला ड्रायव्हरचा चेहेरा माहिती नाही . केवळ बूट त्याने पाहिले आहेत . पण इथे तसे बूट दोघातिघांच्या पायात आहेत . स्पीलबर्ग हा प्रसंग केवळ त्यातला ताण वाढवून उत्तम त - हेने सादर करतो , आणि पुढे येणा - या प्रसंगांची अतिशयोक्ती लपली जाईल अशी सोय करतो . ड्यूएलचा भर त्यात पाठलाग असूनही अँक्शनवर नाही . तर तो आहे नायकाच्या व्यक्तिरेखेच्या मानसिक ताण तणावावर . प्रेक्षक हा नायकाशी पहिल्या दहा मिनिटांत समरस होतो आणि ही पकड सुटत नाही . मग नायकाच्या डोक्यात चाललेल्या गोष्टी आपण सहज समजून घेतो . पहिल्यांदा घरच्या काळजीत , आणि दुस - या गावी वेळेवर पोहोचण्यासाठी निघालेला डेव्हिड पुढे पुढे हे विसरतो आणि केवळ जीवाची भीती त्याला ग्रासून टाकते . ट्रकही हॉर्न मारणं , साईड न देणं अशा तुलनेने क्षुल्लक गोष्टींपासून सुरुवात करून डेव्हीडच्या अंगावर गाडी घालण्यापर्यंत येतो . या दोघांमधलं द्वंद्व हे डावपेचांवर आधारलेलं आहे . प्रत्यक्ष पळणं किंवा पकडणं याहून महत्त्व आहे ते व्यूहरचना आणि तिची अंमलबजावणी याला . स्पीलबर्गचा पुढचा काळ अधिक श्रीमंती , भव्य कलाकृतींनी भरलेला आहे , पण त्याच्या कारकिर्दीचा पाया किती मजबूत आहे . हे ड्यूएलवरून लक्षात येईल . हा दिग्दर्शक हाती असलेल्या प्रत्येक गोष्टीचा फायदा कसा करून घेता येईल , हे पाहणारा आहे , मात्र त्यातल्या कोणत्याही गोष्टींवर तो अवलंबून नाही . हेच इथे स्पष्ट झालेलं दिसतं . - गणेश मतकरी .
जुईला अनुमोदन ! ! खरच या सत्यकथा आहेत का ? म्हणजे तुम्ही या माणसांना ओळखता का ? ? ?
थाय्‌मदुनिसें ताम्सिपाखा जुयाः स्वयम्भू वनेगु लँयात चित्तधर मार्ग धाइ । त्यंगलं वनेबले कुलांभुलु अजिमाद्यःया न्याखा खुखाति छेँ पुलेवं न्यत वनेगु छगू गल्लि दु । उगु गल्लि फपुले न्ह्यः कुंचाय्‌ तिकिझ्याः आँय्‌पा पौ दुगु प्यतजाः दुगु पुलांगु पहःया छखा छेँ खनेदइ । थुगु छेँय्‌ तुं छगः नं दु । उकिं उगु छेँयात तुंछेँ नं धाः । थुगु हे छेँया नामं हे गल्लिया नां तकं ' तुछेँ गल्ली ' जूवंगु खः । तर तुं दुगु जुयाः जक उगु छेँया महत्व दुगु धाःसा मखु । उगु छेँय्‌ नेपालभाषाया ज्वः मदुम्ह साहित्यकार कविकेशरी चित्तधर ' हृदय ' व नेपाःया हे न्हापांम्ह मिसा बाखंच्वमि मोतिलक्ष्मी उपासिकाया जन्म जूगु खः । थौं वय्‌कःपिं निम्हं मदय्‌धुंकल । थःपिं मदय्‌धुंकाः वय्‌कःपिंसं थ्व छेँ हे नेपालभाषा सेवायाय्‌ त स्वनातःगु नेपालभाषा परिषद्‌यात लःल्हाना थकुगु खः । थ्व थुगु छेँया ऐतिहासिक महत्व जुल । मेखे , १५० दँ पुलांगु छेँ जुयाः थुकिया पुरातात्विक महत्व हानं बिस्कं हे दनि ।
ती कठोर , महाघोर जिवा लावते हास हासूनी खुशाल भांग टाकते झिंगवून , भुलवूनी पुलाव वाढते सांगते अजूनही ' पळा ' परोपरी
कधीकाळी म्हाद्या तरणाबांड मर्द गडी होता . त्याच्या मर्दानगीवर भाळून गुंजा त्याच्यावरून आपला जीव ओवाळून टाकायला तयार होती . दोघांचा संसार सुरू झाला तेव्हा स्वर्गातला इंद्राचा दरबार त्यांच्या झोपडीत उतरला होता . तसंही आणखी काय लागतंय गरीबाला ? दोन वेळा भाकरतुकडा , ल्यायला दोन वस्त्रं आणि जीव लावणारा जोडीदार . गुंजाच्या भाग्याचा हेवा तिच्या मैत्रिणींना वाटलाच नाही असं कोणीही छातीठोकपणे म्हटलं नसतं . . . . . पण . . . . .
बॉलिवूडमधील ऑस्कर म्हणून फिल्मफेअर पुरस्कारांचा उल्लेख केला जातो . गेल्या पन्नास वर्षांहून अधिक काळ हा सोहळा सुरू आहे . या वेळी भारतात आलेल्या " ऑस्कर ' च्या पार्श्‍वभूमीवर या वर्षीच्या फिल्मफेअर सोहळ्याची झळाळी अधिकच होती . या आधी स्क्रीन पुरस्कार सोहळ्यात बाजी मारणाऱ्या " जोधा अकबर ' या चित्रपटाने फिल्मफेअरमध्येही आपली आघाडी कायम ठेवली . सर्वोत्कृष्ट चित्रपट , बेस्ट बॅकग्राऊंड स्कोर , सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक , सर्वोत्कृष्ट गीतकार , सर्वोत्कृष्ट नायक , असे पुरस्कार पटकावत " जोधा अकबर ' ने वर्चस्व कायम राखलं .
गोर्‍या दंडी शोभते शोभते , वाक घट्टसर माझ्या आवडीचा आवडीचा , गोफ जाडसर हातात आहेत आहेत , पाटल्या दहा तोळी नवीनच घडवली घडवली , वजनी पाटली नक्षी केली त्यावर बारीक नजरेची | | ३ | | कशी दिसते सांगा लाडाची लाडी तुमची
( अशीच सुंदर चित्रे भारतीय पुरातत्त्व विभागाच्या संकेतस्थळावर येथे बघता येतील ) .
या सगळ्या प्रसंगातून मला एका गोष्टीचा अभिमान वाटतोय की दीनानाथमध्ये तुझी योग्य ट्रीटमेन्ट झाली आणि आज मी तिथे मॅनेजर आहे .
खर तर पोलिसांकडेच खर कायद्याची माहिती नाही आहे . तर चालकाला दोष देऊन मोकळे होणे चुकीचे आहे . ठाणे - मुंबई हेल्मेट सक्ती केली पण पुणे आणि इतर शहरांमध्ये हेल्मेट सक्ती नाही आहे . पोलीस देखील हेल्मेट कधी घालताना दिसत नाही . कधीच असे आढळले नाही पोलिसाला शिक्षा झाली . पोलीसच कायदा भंग करतात लोकांकडून काय अपेक्षा ठेवता .
माझ्याबाबतीत नांव , मधलं नांव , आडनांव सगळंच बदललं … . माझ्या नणंदेचं नांवही वैशाली त्यामुळे माझं नांव बदलावंच लागलं . तेव्हा नवरा म्हणाला होता - तुला वैशाली म्हणून हाक मारली तर बहिणीला हाक मारतोय असं वाटेल . ( शेक्सपियर बाबा ऎकतोयस्‌ नां , नावांत काय आहे , कळालं कां … . . ? ) मग नवर्‍याने सांगितलं की आता तुला तुझ्या आवडीचं नांव मिळेल . तुला आवडणारी नावं सांग . मी त्यातलं एखादं निवडतो . कारण ते नांव तुझं असलं तरी शेवटी ते जास्त वेळा मी म्हणणार आहे … वॉव … हा दृष्टीकोन आवडला मला . मी नाही माझं नांव बदलणार यापेक्षा बदलावंच लागणार आहे तर आपल्या आवडीचं नांव कां निवडू नये ? बारशाला जेव्हा आई , बाबा , आत्या किंवा घरातील कोणी वडीलधारे नांव ठरवतांत तेव्हा आपल्याला चॉईस नसतो . ते त्यांच्या आवडीचं नांव ठेवतात . मग मला संधी मिळतेय्‌ तर चांगलं मनासारखं नांव ठेवून घेऊ . : ) असा विचार मी तेव्हा केला … . या गोष्टीला १० वर्ष झाली असली तरी आत्ता कालपरवा घडल्याप्रमाणे सगळं लख्ख आठवतंय्‌ … . . त्यावेळी मला ' ई ' कारान्त नावं आवडायची नाहीत , माझं नांव मोठ्ठं आहे असं वाटायचं . माझं स्वतःचं नांव ' ई ' कारान्त - वैशाली होतं म्हणून असेल कदाचित … म्हणजे कसं आपले केस सरळ असतील तर कुरळे केस आवडतात , किंवा डोळे काळे असतील तर घारे डोळे आवडतात तसं … . . मला ' आ ' कारान्त नावं आवडायची म्हणजे श्रध्दा , आकांक्षा , शलाका , विशाखा वगैरे … . त्याप्रमाणं मी काही नावं नवर्‍याला सुचवली … त्यानं ' प्रज्ञा ' नांव सुचवलं म्हणाला तुला आवडतंय्‌ कां बघ … . ! ! ! हाय्‌ … . तेव्हाचे काय मोरपंखी दिवस होते की तो जे म्हणेल ते आवडायचंच … . . ( असो , हाही आजचा मुद्दा नाहीय्‌ ) तर मला नांव आवडलं - माझ्या सगळ्या अटींमधे बसणारं … ' आ ' कारान्त , छोटं आणि सहजासहजी अपभ्रंश न करता येणारं … .
रत्नागिरी १ . हॉटेल आमंत्रण पत्ता : एसटी डेपो ( वर्कशॉप ) जवळ आहे चौकशी करतेवेळी ' माळनाका ' असा उल्लेख करावा
हितेश राउळ ( Software Progm . ) यांचा पोस्ट - ३ मते - ५९ व्ह्यूज
बरेचदा असे दिसते की काही विशिष्ठ लोक एकमेकांना त्यांच्या लेखावर भरभरून चांगले प्रतिसाद देतात . हे बर्‍याचदा साटंलोटं असतं . . . एकमेकांची पाठ खाजवण्यासारखे . काही लोक निव्वळ पूर्वग्रहदूषित मनाने प्रतिसाद देतात किंवा काहीजण निव्वळ री ओढण्यासाठीच प्रतिसाद देतात . बर्‍याचदा त्यात विषयापेक्षा व्यक्तीवर रोख असतो . अर्थात जे सामान्य जीवनात घडते तेच इथे महाजालावर घडणार हे केव्हांही मान्य करावे लागेल . आपल्या लेखावर नेहमी प्रतिक्रिया देणार्‍या ( आपल्याच कंपूतील ) लोकांशिवाय अन्य कुणी प्रतिसाद दिला तर ते जास्त उत्साहवर्धक ठरते असे मला स्वत : ला वाटते . मला स्वत : ला दुसर्‍याच्या लेखांना प्रतिसाद द्यावासा वाटतो तो केवळ उस्फुर्तपणाने तसे वाटेल तेव्हाच . एरवी वाचनमात्र राहणे मी पसंत करतो .
या बाबतीत माझे मत भारतीय दंतवैद्यांच्या बाजूने आहे . एक तर परदेशातील दंतउपचार इतके पराकोटीचे महाग असतात की बहुतेक वेळा भारत यात्रा आणि भारतात उपचार यांना कमी पैसे पडतात . दुसरे म्हणजे भारतीय दंतवैद्यांकडे तितकी आधुनिक साधने नसतील , पण त्यांच्या कौशल्यावर मात्र माझा पूर्ण विश्वास आहे . अर्थात त्यांची निवड मात्र काळजीपूर्वक केली पाहिजे . सर्व दंतवैद्य सारखे नसतात . नवीन दंतवैद्याकडे जाण्याआधी मित्र , नातेवाईक यांच्याकडे चौकशी करून त्यांचा अनुभव विचारात घ्यावा . - - - - " काय करणार ? जुनी खोड . स्वतःलाही सोडलं नाही . नको ते प्रश्न , नको त्या शंका विचारणारच . " - - मास्तर , सामना चित्रपटात .
नोटीस बजावणार ः परवाना रद्द होण्याची दाट शक्यता सकाळ वृत्तसेवा मुंबई , ता . 9 ः बार आणि रेस्टॉरंटचा परवाना असलेल्या जुहूच्या " बॉम्बे 72 डिग्री ' हॉटेलमध्ये सुरू असलेली रेव्ह पार्टी अमली पदार्थविरोधी पथकाने उधळल्यानंतर या बारच्या मालकाला परवाना रद्द करण्यासंबंधी " कारणे दाखवा ' नोटीस बजावण्यात येणार आहे . बारमालकाकडून याबाबत योग्य स्पष्टीकरण न आल्यास हा परवाना रद्द होईल . अमली पदार्थविरोधी पथकाच्या अहवालानंतर ही कारवाई होणार असल्याचे वरिष्ठ पोलिस अधिकाऱ्यांनी सांगितले . अमली पदार्थविरोधी पथकाने 4 ऑक्‍टोबरच्या मध्यरात्री जुहूच्या बॉम्बे 72 डिग्री पबवर छापा घालून तेथे सुरू असलेली रेव्ह पार्टी उधळली . या वेळी पोलिसांनी राजकीय व सिनेसृष्टीतील बड्या धेंडांच्या 231 मुलांना ताब्यात घेतले , तर अमली पदार्थांची विक्री करणारे आठ जण व सहा आयोजकांना अटक केली . या संपूर्ण प्रकरणाची वरिष्ठ पोलिस अधिकाऱ्यांनी गंभीर दखल घेतली आहे . तपासाअंती " बॉम्बे 72 ' हा पब नसून , त्याला फक्त बार आणि रेस्टॉरंट चालविण्याचाच परवाना पोलिसांनी दिल्याचे स्पष्ट झाले ; मात्र सर्व सरकारी नियम धाब्यावर बसवून तेथे रेव्ह पार्टी झाली . या हॉटेलच्या परवान्याचे 2005 मध्ये नूतनीकरण करण्यात आले . रात्री उशिरापर्यंत बार सुरू ठेवल्यामुळे या ठिकाणी स्थानिक पोलिसांनी एकदा कारवाई केली होती . नंतर याच बारवर अमली पदार्थविरोधी पथकाने टाकलेल्या छाप्यात तेथे होणाऱ्या रेव्ह पार्टीत मोठ्या प्रमाणावर अमली पदार्थांची विक्री होत असल्याचेही स्पष्ट झाल्याने स्थानिक पोलिसांच्या भूमिकेबाबत प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे . या बारवर अमली पदार्थविरोधी पथकाने केलेल्या कारवाईनंतर पुढील कारवाईसाठीचा अहवाल पोलिस आयुक्तांकडे जाईल . या बारने त्यांना दिलेल्या परवान्यानुसार नियमांचे उल्लंघन केल्यामुळे त्यांच्यावर परवाना रद्द करण्याची कारवाई का केली जाऊ नये , याबाबत " कारणे दाखवा ' नोटीस दिली जाईल . या नोटिशीला योग्य ते उत्तर न मिळाल्यास या बारचा परवाना रद्द होईल , अशी माहिती पोलिस उपायुक्त ( मुख्यालय ) विजयसिंह जाधव यांनी दिली . अमली पदार्थविरोधी पथकाच्या अहवालानंतर ही नोटीस पाठविण्यात येणार असल्याचेही जाधव या वेळी म्हणाले . . . . .
UNICEF आणि CYDA ने महाराष्ट्रातल्या ग्रामीण होतकरू पत्रकार मुलांसाठी एक कार्यशाळा भरवली होती . . . I too was a ' mentor ' there . इतकं सही वाटलं न त्या मुलांना शिकवून ! ! मी कुणाच्यातरी वहीत डोकावून पाहिलं . . . " योगेश सर म्हनतात , एकदा मराठीत सुरू केलं तर मराठीतच बोलावे . मधी इंग्रजी आनू नये , आनी इंग्रजी सुरू केलं तर मराठी शब्दांसाठी आडखळू ने ! ! " पण नाही . . . ती पोरं खरंच हे कटाक्षाने पाळू लागलीत . नंदूरबारच्या आणि चंद्रपूरच्या काही पोरांना तर ' ळ ' चा उच्चार पण येत नव्हता . मग त्यांना जीभ कशी वळवली की ' ळ ' येतो , खास मराठी ' च ' , ' झ ' , ' ज ' उच्चार येतात हे ते शिकवलं . अहिराणी - वर्‍हाडी संस्कारांनी घडलेल्या त्यांच्या जिभांना हे नवं खेळणं सापडलं आणि त्यांना किती बोलू असं झालं ! ! मग अगदी ठसक्यात समोर येऊन , " सर , मी आता ' चु ' कत नाही हे ओ ' ळ ' खलत का तुम्ही ? " विचारलं ! ! मग त्यांना मी ' ळ ' सारखं ' अनवट ' अक्षर १४ वेळा वापरून तयार केलेल्या " घननीळा लडिवाळा " च्या ओळी वाचून दाखवल्या . . . उडालेच ते ! ! मग spellings चं तंत्र शिकवताना . . . " ' हि ' कसं लिहाल ? " ' H - i ' . . . " हं . . आता ' हि ' चं ' हिप्प ' करायला काय लावाल ? " H - i - p - p . . . " सही ! ! आता आपल्याला ' हिप्प ' चं ' हिप्पो ' करायला काय लावावं लागेल ? " H - i - p - p - o . . . असं करत करत त्यांनी त्यांच्या विक्रमी वेळात HIPPOPOTAMOUS लिहिलं . ह्याची अशी नशा चढली की मग त्यांनी स्वत : हून Inappropriate , Classification , Monosyllables , Rehabilitation वगैरे गड सर केले . . . " आता आम्ही गावाला गेलो की आमच्या मित्रांना शिकवू ! ! " . हे सगळं बसमधून फिरत असतांना , जेवत अस्ताना खेळ म्हणून घडलेली गंमत होती . उरलेला वेळ ' Inverted pyramid ' , ' leads ' , वगैरे तांत्रिक गोष्टी समजवण्यात , किंवा " बातमीचा मथळा काय होता ? ' अमुक अमुक ठार . ' मग तुम्ही लगेच ती बातमी आधी न देता जिल्ह्यातल्या आकडेवार्‍या कशाला द्यायच्या ? जेवायला आलेल्यांना आधी वरणभात वाढायचा , की पानसुपारी करायची ? " सांगत शिकवणं वगैरे झालं . तीन दिवस छान गेले . आज निदान ३३ मुलांना तरी विश्वास आहे की त्यांच्या ' गावच्या ' बोलीला कुणी हसणार नाही , कारण ते ' प्रमाण मराठी ' पण शिकणार आहेत . इंग्रजी लिहायची भीति गेली आहे , आणि आता टी . वी . वर ते आजतक आणि CNN - IBN पाहून हिंदी आणि इंग्रजीचे बागुलबुवा चार पावलं मागे पळवणार आहेत . १०० % आत्मविश्वास अजून भले नसेल त्यांच्या चेहर्‍यावर . पण भीति ९० + टक्के पळाली आहे ! ! ! - - दामले मास्तर .
गिरीदिह - गिरीदिह जिल्ह्यातील कर्मावद रेल्वे स्टेशनजवळ माओवाद्यांनी आज सकाळी लोहमार्ग उडविला . पहाटे दोन वाजण्याच्या सुमारास स्फोट घडवून लोहमार्ग उडविण्यात आला . यात एक मीटरपर्यंत मार्ग उखडला गेला , असे विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक ए . उपाध्याय यांनी सांगितले . यामुळे रेल्वे वाहतूक सेवा ठप्प झाली आहे , असेही त्यांनी सांगितले .
१९८० च्या दशकात मुंबई महानगर परिसरातील जागेचे भाव वाढत गेले आणि ' बिल्डर ' नामक गटाचे अधिराज्य निर्माण झाले . जसजसे जागांचे भाव वाढले तसतशी ही बांधकाम व्यावसायिक एकदम बळकट झाली .
हवामान हिंगोली जिल्ह्यातील हवामन उष्ण व कोरडे हवामान असून मे महिन्यातील तापमान दिवसा 400 पावसाळ्यात उष्ण व दमट असते .
सयींनी तुझ्या मार्ग मी शिंपला अन खुळा धुंद मल्हार वाटेत आहे
ही घरंदाज घरांची कलेची उपासना आमच्या समाजव्यवस्थेवर घाला घालते आहे . कुटुंबसंस्था छिन्नभिन्न करू पहाते आहे . काय होणार आहे कुणास ठाऊक ? … . आजोबा पुन्हा कळवळून सांगतात , ' ' मुली , कलावंतिणीच्या नायकिणी झाल्याने , अनेक युवतींचे जीवन नष्ट भ्रष्ट झाले आहे . या नरकाकडे नेणार्‍या वाटेवर पाऊल ठेवू नकोस . ' ' मुलीचे वडील , आई , भाऊ , बहिणी आणि घरचे सगळे आप्त स्वकीय अशा सर्वांना कला आणि कलावंतांची माया यांनी मोहून टाकले होते . ते सगळे चारूच्या पाठीशी उभे रहातात . एवढेच नव्हे तर ते तिला संगीत , नृत्य आणि अखेरीला नाटकाच्या यमपाशात अनेक हातांनी नेऊन सोडतात अन् त्यात धन्यता मानतात , अनुभवतात . दूरदष्टीच्या आजोबांना हा भीषण अधःपात दिसत असून काहीही करता येत नाही … . नंतर तिची तिलाच ओकारी येऊ लागते ; पण आता सुटका नसते . चारू कलाधुंद बनते . त्या धुंदीत ती कलावंतीणीची नायकीण होत जाते . घरंदाजपणा कुलीनता मातीमोल होते ! चारूला सगळे असह्य होते . भल्या पहाटे ती मळ्यात जाते आणि कमरेला मोठा धोंडा बांधून मळ्यातल्या मोठ्या विहिरीत स्वतःला झोकून देते . - गुरुदेव डॉ . काटेस्वामीजी ( साप्ताहिक सनातन चिंतन , १६ . ७ . २००९ )
५०००० रु साठले कि माझे पुस्तक छापेन असे कायम स्वप्न पाहत जगणारे देशपांडे काका . . . .
एखाद दुसरा विषय सोडून बाकी अभ्यासक्रम समान असतो म्हणजे काय हे कळत नाही .
हा एक नवीन विषय होउ शकतो . कारण नेहरुंच्या काळा पासून हा विषय वादग्रस्त आहे . गरिबी हटल्याशिवाय हा विषय घऊ नये हे मत व्यवहार्य नाही . पण आज भारतातील दारिद्र्य व विषमता पाहिली की आपले जगणेच अपराधीपणाचे वाटायला लागते . विषमता ही असणारच आहे . पण किती असावी ? याचे तारतम्य बाळगताना विवेकाची भंबेरी उडते . प्रकाश घाटपांडे
राजापूर - गेले आठवडाभर दमदारपणे कोसळलेल्या पावसामुळे शेतकरीराजा सुखावला असून तालुक्‍यात भातपेरणीची कामे जोरात चालू आहेत . काही भागामध्ये पेरणीची कामेही पूर्ण झाली असून शेतकऱ्यांना लावणीच्या कामांचे वेध लागले आहेत . पावसाचे आगमन झाल्यापासून आजतागायत पाऊस सतत पडत आहे . हा पाऊस शेतीला उपयुक्त असल्याने शेतकरी पेरणीच्या कामात गुंतला आहे . येथील पंचायत समिती आणि खरेदी - विक्री संघाच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना उपलब्ध केलेल्या " सह्याद्री ' या संकरीत भातबियाण्याचा लाभ अनेक शेतकऱ्यांनी घेतला . राज्याचे महसूलमंत्री नारायण राणे यांच्या विशेष प्रयत्नांमुळेही शेतकऱ्यांना खते आणि भातबियाणे मोफत उपलब्ध झाली होती . तालुक्‍याच्या काही भागामध्ये भातशेतीची रोपे उगवायला सुरवात झाली असून काही भागामधील भातरोपे येत्या काही दिवसांत लावणीयोग्य तयार होण्याची शक्यता आहे . त्यामुळे आठवड्यानंतर तालुक्‍यात लावणीच्या कामांना वेग येणार असून त्याचे वेध शेतकऱ्यांना आतापासून लागले आहेत . त्यामुळे लावणीपूर्वीची कामे तालुक्‍यात जोमाने सुरू झाली आहेत . एकीकडे शेतकरी शेतीकामात गुंतल्याने त्याचा परिणाम बाजारपेठेवर होऊन मंदीचे सावट आहे .
या उपक्रमातून काही मौलिक कळेल असे वाटते . आपल्या उपक्रमाला शुभेच्छा . वाचण्यास उत्सूक आहे . - - ( तळहातावर बुद्धीरेषा नसलेला ) लिखाळ .
छान लिहीले आहे अँकी ! मी थोडेफार पाहिले , फारसे आवडले नाही . जुने खूपच मस्त होते .
" मी इतकी वर्षे हा सल मनात ठेवला होता , कि इतके सगळे डिटेल्स तूम्हाला कसे कळले म्हणून . आणि तूमच्या नेहमीच्या प्रथेप्रमाणे एका धक्कादायक उल्लेखावर तूम्ही ती कथा संपवलीय , त्या नंतर काय झाले असावे , याचा विचार वाचकांवरच सोपवला होता " तिने सहजपणे माझ्या कथांची खासियत सांगितली होती .
. . शेवटी या सर्वाच्या मध्यभागी माझा एक हसरा फोटो टाकला , कदाचित त्यामुळे मला त्या हसऱ्या दिवसाची आठवण येईल .
काल रात्री साडेआठच्या सुमारास अचानक अतिशय खोल व खर्जातून येणारा ठोक्याचा आवाज कानावर येऊ लागला . प्रथम वाटले की रस्त्यावर कोणीतरी गाडीतील स्टिरिओ प्रणाली मोठ्याने लावली असावी . अलीकडे बर्‍याच तरूण मंडळीना आपल्या गाडीतील संगीत सर्व जगाने ऐकावे अशी प्रामाणिक इच्छा असलेली दिसते . तशातलाच काहीतरी प्रकार असावा म्हणून दुर्लक्ष केले . परंतु 5 मिनिटे झाली तरी हे ठोके काही कमी होईनात . रस्त्यावरही काही दिसत नव्हते . आणखी पाच मिनिटे गेली . आता ठोक्याबरोबर अत्यंत बेसूर असे व कोणीतरी गायकाने रेकून गायलेले एक गाणे ऐकू लागले . घरातले सगळेच जण आम्ही अस्वस्थ झालो . आवाजाची पातळी मिनिटा - मिनिटाला वाढतच होती . थोड्याच वेळात ती कर्णकर्कश पातळीला पोचली . आता त्या ठोक्यंबरोबर सर्व घर हादरते आहे असे जाणवू लागले . आवाजाची पातळी एवढी वाढली होती की काहीही सुचत नव्हते . एकूण प्रकार काय असावा हे तेंव्हा ध्यानात आले . एका मोठ्या गाडीमधे ध्वनीवर्धकांची रांग बसवून त्यांच्यामार्फत ही आवाजनिर्मिती करण्यात येत होती . आवाजाच्या पातळीवरून काही हजार वॉट्स शक्तीचे तरी ध्वनीवर्धक असावेत असा अंदाज बांधता येत होता . हळू हळू एका मोठ्या समुहाचे ओरडणे , शिट्या वगैरे ऐकू येऊ लागले . ही आवाजगाडी दुर्दैवाने माझ्या घराकडेच हळू हळू प्रवास करते आहे हे माझ्या लक्षात आले . आता आवाजाची पातळी एवढी वाढली की आपले कान आता फुटणार असे मला वाटू लागले . शेवटी मी फोन उचलला व 100 नंबरला फोन लावला .
अफाट लिहिलय तुम्ही स्लार्टी . खरच दंडवत तुम्हाला . जबरी मजा आली वाचताना .
धन्यवाद पियापेटी ( पियापेटी हा आयडी किती मजेशीर आहे )
पणजीत साहित्य संस्कृती संमेलन सुरू आहे . संमेलनाध्यक्ष माधवी देसाई यांनी " बिझी ' आणि " टेन्शन ' हे दोन शब्द हद्दपार करण्याचे आवाहन लेखकांना केले . त्यांचे भाषण तिकडे चालले होते , नेमके त्याचवेळी मी इकडे कार्यालयीन कामात " बिझी ' झाल्याने तिकडे जाऊन मला काही ते ऐकता आले नाही . पण मी त्याचे " टेन्शन ' न घेता दुपारी संमेलनाच्या एका कार्यकर्त्याने आणून दिलेले त्यांचे लेखी भाषण वाचून काढले . खरे तर गोव्याच्या संस्कृतीमध्ये , खास गोमंतकीय म्हणून जी जीवनशैली आहे , तीत " बिझी ' आणि " टेन्शन ' या शब्दांना मुळातच स्थान नाही . नसलेल्या या शब्दांना हद्दपार करण्याचा प्रश्न येतच नाही . पण , माधवी देसाई म्हणाल्या ते खोटेही नाही . या शब्दांनी गोमंतकीयांची नजर चुकवून त्यांच्या जीवनात कुठेतरी चंचुप्रवेश केला आहे . काही ठिकाणी अतिक्रमण केले आहे . काहींनी सताड दार उघडून त्यांचे स्वागतही केले आहे . तात्पर्य , हे मुळातले उपरे शब्द गोवेकरांच्या जीवनात घुसलेले आहेत . बदलती जीवनशैली आणि तिला अंगीकारण्याचा मोह , काहींच्या बाबतीत नाइलाज असेल , यामुळे " बिझी ' , " टेन्शन ' हे शब्द आणि त्याचे परिणाम आमच्या जीवनात डोकावू लागले आहेत . जीवनशैलीचे परिणाम म्हणून रक्तदाब , मधुमेह , हृदयविकार यांसारख्या शारीरिक आणि ताण , डिप्रेशन यांसारख्या मानसिक आजारांनी घराघरांत हातपाय पसरले आहेत . आधी आजार ओढवून घ्यायचे आणि नंतर त्यावर उपचार करीत बसायचे , अशी नवी जीवनशैली आता रुळते आहे . ताण हा यातला सर्वांत जास्त हातपाय पसरलेला आजार आहे . ताण आला की मग त्यावर उतारा म्हणून ताण व्यवस्थापन , त्यासंबंधी व्याख्याने , योग , ध्यानधारणा किंवा अन्य प्रकारचे कोर्सेस हे सगळे सध्या जोरात सुरू आहे . काही दिवसांपूर्वी एक अंकज्योतिषी भेटला . आधुनिक होता . त्याच्या विचाराची सारी बैठक विज्ञाननिष्ठ होती . अंकज्योतिष हा त्याचा छंद होता . तोही ताणावर मात कशी करायची असते याविषयी बराच वेळ बोलत होता . त्याचे ऐकून घेतले . मी ताण व्यवस्थापनातला तज्ज्ञ नसल्याने ऐकून घेण्याशिवाय माझ्यापाशी पर्याय कुठे होता . त्याला पुरे म्हणून थांबवणे शक्य होते , पण ते शिष्टाचारात बसत नव्हते . शिवाय , मी ज्या स्वरूपाचे काम करतो , त्याचा माझ्यावर प्रचंड ताण पडत असल्याचे मानून , त्यातून मला मार्ग दाखवण्यासाठी तो अतिशय आपुलकीने बोलत होता . त्याच्या भावना का दुखवायच्या ? त्याचे बोलून झाल्यावर , खूप वर्षांपूर्वी " चांदोबा ' त वाचलेली एक गोष्ट मी त्याला सांगितली , ती अशी ः बारमाही कधीही वादळवारे , पाऊस पडणाऱ्या एका प्रदेशात एका धनिक शेतकऱ्याला घरकामासाठी , तबेला व घोड्यांची निगा राखण्यासाठी एक नोकर हवा होता . एका सकाळी एक मरतुकडासा मुलगा त्याच्याकडे आला . त्याने नोकरी मागितली . " तू काय काय करू शकतोस ? ' असे मालकाने थोड्याशा टाळण्याच्या सुरातच त्याला विचारले . मुलगा म्हणाला , " वादळीवाऱ्यासह गडगडाटी धुवाधार पाऊस पडत असताना मी रात्री गाढ झोपू शकतो ! ' वेगळं वाटलं . शहराला जायची घाईही होती . त्याने मुलाला ठेवून घेतले . आठवड्याचा बाजारहाट करून तो आला . थकला होता . लगेच झोपायला गेला . मध्यरात्री सोसाट्याचा वारा , मोठा गडगडाट घेऊन धुवाधार पाऊस सुरू झाला . त्याची झोपमोड झाली . बाहेर पटांगणात गवत वाळायला टाकले होते . तबेल्यात घोड्यांसाठी गवत भरलेले नव्हते . पाणीही ठेवलेले नव्हते . त्याला काळजी वाटली . त्याने नोकराला जोरजोरात हाका मारल्या . त्याचा प्रतिसाद मिळाला नाही . घरात तो कुठेच नव्हता . शिव्या घालीत मालकाने रेनकोट चढवला ; छत्री , विजेरी घेतली . माळावर गेला . सर्व गवत आवरून , त्याचे ढीग करून आच्छादून ठेवलेले दिसले . तसाच धावत तबेल्यात गेला . गव्हाणीत गवत , पाण्याची पातेली भरून ठेवलेली दिसली . घोडे चारापाणी खाऊन समाधानाने झोप घेत होते . त्याने कुतूहलाने पाहिले , वरच्या माळ्यावर जागा स्वच्छ करून त्याचा नवा नोकर शरीराचे मुटकुळे करून घोरत होता ! निसर्गाचे एवढे तांडव बाहेर चालले होते , ते त्याच्या गावीही नव्हते . नोकर शांत झोपू शकला . कारण त्याला ताण नव्हता . का नव्हता ? झोपायला जायच्या आधीच त्याने आपली सर्व कामे व्यवस्थित पूर्ण केली होती . तिथे ताणाला आत शिरायला फटच नव्हती ! ( प्रसिद्धी ः दै . गोमन्तक , 17 जानेवारी 2010 )
हम्म ! हे दोन्ही विचार स्पृहणीय आहेत , अनेकोत्तम शुभेच्छा !
- झिरो फॅट मील : हा तसा अलीकडेच प्रसिद्ध झालेला प्रयोग आहे . ह्यात दिवसातलं एकदाचं खाणं फॅट फ्री असण्याचा आग्रह असतो . पण त्यात मग लोकं काही पण ' फॅट फ्री ' म्हणून खपवतात . उ . दा . उकडलेला दलिया व त्यात भाज्या , दही , चाट मसाला , जिरं मिरची असं करून खाणं . किंवा फक्त दह्यातली कोशिंबीर करून खाणे . असं करणाऱ्यांचा हा समज असतो कि फोडणी घातली नाही म्हणजे पदार्थ फॅट फ्री झालं . पण आहो , त्या दह्यातल्या आणि दलियात ( नगण्य ) असलेल्या फॅट चे काय ? शिवाय आपल्या शरीरातल्या पाचक रसात सर्व प्रकार चे अन्न पचवण्याचे रसायन असतात , फॅट सुद्धा . त्यामुळे असं कुठलं पोषक तत्व वगळून जेवणं हानिकारक ठरतं . उगीच जेवणाच्या वेळी असे भलतेच पदार्थ खायचे आणि मग दुपारच्या चहा बरोबर खारी , नान खटाई आणि चकल्या / चिवडा चापायचा . हे कसलं डाएट ?
नवी दिल्ली - भ्रष्टाचाराच्या आरोपाखाली तिहारच्या तुरुंगात असलेले राष्ट्रकुल स्पर्धा संयोजन समितीचे बडतर्फ अध्यक्ष सुरेश कलमाडी यांना अस्वस्थ वाटू लागल्याने रुग्णालयात दाखल करण्यात आले . " आज सकाळी साडेनऊच्या सुमारास कलमाडी यांनी अस्वस्थ वाटू लागल्याची तक्रार केली . त्यामुळे त्यांना तातडीने दीनदयाळ उपाध्याय रुग्णालयात दाखल करण्यात आले . आवश्यक त्या चाचण्या झाल्यानंतर त्यांना दुपारी साडेबारा वाजता परत आणण्यात आले , ' असे तिहार तुरुंगाचे प्रवक्ते सुनील गुप्ता यांनी सांगितले . कलमाडी यांच्या प्रकृतीवर आपण लक्ष ठेवून आहोत , त्यांना दोन दिवसांनी पुन्हा रुग्णालयात तपासणीसाठी नेण्यात येईल . त्यांच्या रक्ताच्या चाचण्या घेण्याच्या सूचना डॉक्‍टरांनी दिल्या आहेत , त्या तुरुंगातच घेण्यात येणार आहेत , असे गुप्ता म्हणाले . कलमाडी ( वय 66 ) तिहारमधील क्रमांक चार येथील कोठडीत बंद आहेत . राष्ट्रकुल स्पर्धेच्या आयोजनात मोठ्या प्रमाणात गैरव्यवहार केल्याचा त्यांच्यावर आरोप आहे .
कारणे अनेक . प्रचंड लोकसंख्या त्यामुळे एकाला थोडे यश मिळाले की शंभरजण तेच करायला धावतात आणि मग त्यात साम , दाम , भेद , दंड सगळे प्रकार होणे अटळ ! प्रशिक्षणाच्या नावाखाली मिळणार्‍या शासकीय सवलती आणि पैसे लाटण्याची चटक ही अधिकार्‍यांनाच असते . आपल्या नातलगांची वर्णी लावून वेगवेगळ्या ठिकाणच्या ट्रिपा घडवून आणणे हा मुख्य उद्देश असतो . ( प्रत्यक्ष बघितलेला एक अनुभव - जलतरणातला स्त्रियांचा संघ जिल्हास्तरावर निवड होऊन पुण्याला राज्य स्पर्धेसाठी जातो . स . प . कॉलेजच्या तलावावर सकाळी एंट्री देऊन संघ पहिले राउंड खेळतो . अर्थातच सगळे हरतात . सर्व किट गुंडाळून प्रशिक्षकासह सगळे ' खेळाडू ' सरळ तुळशीबागेत ! येण्याजाण्याचे पैसे आणि भत्ता जिल्हा क्रिडा समितीकडून पदरात पडलेला असतो . करा मज्जा ! कसले ऑलिंपिक पदकाचे स्वप्न पहाताय ? )
चत्तो इतश्चत्तामुतः सर्वा भ्रूणान्यारुषी l अराय्यं ब्रह्मणस्पते ती़क्ष्णशृंड्गोदृषन्निहि ll
खुबड्या हे शेलफुड असल्याने त्यात भरपुर कॅल्शियम असते . ह्या खुबड्या लहान मुलांच्या चिंबोर्‍याप्रमाणे आवडीच्या असतात . सुईने गोळे काढतानाच लहान मुले अर्ध्या फस्त करतात . हा गोळा पुढे क्रिम कलर , राखाडी कलर आणी शेवटी काळा कुळकुळीत गोळा असतो . काही काही खुबड्यांचा काळा गोळा खुबडीतच अडकुन बसतो . आम्ही लहान असताना आईच्या सगळ्या खुबड्या काढून झाल्या की हा गोळा काढण्यासाठी दगड घेउन खुबडी फोडून हा गोळा काढून खायचो . काय आनंद असायचा त्यात ? मग टाकलेल्या रिकाम्या खुबड्या आम्ही कवडी कवडी म्हणून खेळायला घ्यायचो .
साध्या बजाजच्या रिक्षाचे इंजिन १७५ सिसि अर्थात पावणेदोन हॉर्सपॉवरचे असते . त्यामुळे क्षमतेवर मर्यादा आहेतच . वजनामुळे तसेच वळवायला शक्ति लागते . चालवून पहा कधी मिळाली तर इतकेही सोपे नसते . खांदे भरून येतात .
सातारा , दि . 6 : केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या ( आयएएस ) 2009 सालीघेण्यात आलेल्या परीक्षेचा निकाल गुरुवारी जाहीर झाला असून यामध्ये सातारा जिल्ह्यातील तीन विद्यार्थ्यांनी उत्तुंग यश मिळवले आहे . धामणेर , ता . कोरेगाव येथील धैर्यशील विजयराव कणसे , मसूर , ता . कराड येथील डॉ . संग्राम रमेश जगदाळे आणि दीपलक्ष्मी कदम या तीन जणांचा यात समावेश आहे . केंद्रीय लोकसेवा आयोगाने घेतलेल्या परीक्षेत यश मिळवलेला धैर्यशील कणसे हा सातारा जिल्हा परिषदेतील कॉंग्रेसचे पक्षप्रतोद ऍड . विजयराव कणसे यांचा चिरंजीव असून , उद्योजक अरुण कणसे व जनता सहकारी बॅंकेचे संचालक आनंदराव कणसे यांचा पुतण्या आहे . धैर्यशील कणसे याचे प्राथमिक व माध्यमिक शिक्षण सातारा इंग्लिश मीडियम स्कूल येथे झाले असून , रयत शिक्षण संस्थेच्या यशवंतराव चव्हाण सायन्स इन्स्टिट्यूटमधून त्याने 12 वीपर्यंतचे शिक्षण घेतले . त्यानंतर कोल्हापूर येथील कृषी महाविद्यालयातून त्याने कृषी विभागाची पदवी मिळवली . गेली चार वर्षे तो दिल्ली येथे केंद्रीय लोकसेवा आयोगाचा अभ्यास करत होता . जिद्द व चिकाटीच्या जोरावर सातत्य ठेवून त्याने हे यश मिळवले आहे . मसूर : कराड येथील डॉ . संग्राम रमेश जगदाळे यांनी या परीक्षेत यश मिळवले आहे . या परीक्षेतून त्यांची इंडियन रेव्हिन्यू सर्व्हिसेस केडरसाठी निवड झाली आहे . सातारा जिल्ह्यातून ही देदीप्यमान कामगिरी करणाऱ्या संग्राम जगदाळे यांचे विविध स्तरातून अभिनंदन होत आहे . संग्राम हा मालवणचे जिल्हा मत्स्यव्यवसाय अधिकारी रमेश जगदाळे यांचा मुलगा आहे . रमेश जगदाळे हे मूळचे मसूर येथील रहिवाशी आहेत . संग्राम यांनी कृष्णा इंग्लिश मीडियम स्कूलमधून दहावी व यशवंतराव चव्हाण शास्त्र महाविद्यालयातून बारावी परीक्षेत गुणवत्ता यादीत यश मिळवले होते . डॉ . संग्राम जगदाळे यांनी बारावीनंतर वैद्यकीय शिक्षण घेत एमबीबीएस पूर्ण केले . पुण्यात ससून हॉस्पिटलला प्रॅक्टिस केली . दरम्यान , गेली दोन वर्षे केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या परीक्षेची तयारी केली . 2009 साली दिलेल्या पहिल्याच परीक्षेत त्यांनी हे यश मिळवले आहे . त्यांची इन्कमटॅक्स कमिशनर म्हणून निवड झाली आहे . यासाठी मसुरी येथे चार महिन्यांचा फाउंडेशन कोर्स पूर्ण करावयाचा आहे तर त्यानंतर नॅशनल ऍकॅडमी डायरेक्ट टॅक्सेस नागपूर येथे प्रशिक्षण होणार आहे . कराडमधून आयएएस परीक्षेत यश मिळवणाऱ्या मोजक्या विद्यार्थ्यांमध्ये डॉ . संग्राम जगदाळे यांचा समावेश आहे . यापूर्वी आयएएस झालेले कराडचे सचिन जाधव यांनी संग्राम यांना मार्गदर्शन केले . धामणेरमध्ये जल्लोष केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या परीक्षेत यश मिळवून धामणेरसारख्या गावाचे नाव धैर्यशीलने उंचावल्याने निकालाचे वृत्त समजताच ग्रामस्थांनी मोठा जल्लोष केला . फटाक्यांची आतषबाजी करत त्यांनी गावात पेढे वाटून आपला आनंद व्यक्त केला .
आधी बजावून देखील मुलगा काल रात्री उशीरा घरी आला , म्हणून मी खूप वैतागलो होतो . इतका , की आजच्या प्रसन्न सकाळी देखील अधूनमधून ती बोच दुखवीत राहीली . एकीकडे माझा फ़ुटकळ इगो मी गोंजारत बसलो होतो . एकीकडे हे दोघे न जाणे कशा प्रकारचे भिषण दु : ख एकमेकांमधे कवटाळून रडत होते !
ताजा ताजा " गैर " विसरलात का ? - संदिप कुलकर्णी चा डबल रोल आहे ना ?
जशी मला आत्तापर्यन्त दिसली होती काचेआडून किंवा कडेकडेने बाहेरून ती आणि जी दिसली नव्हती कारण मी पहायचं टाळलं होतं ती सुद्धा . फक्त मलाच नाही माझ्याबरोबर सा - या जगालाही दिसली .
१ ) बोधकथांसाठी उपक्रमवर " गूगल शोध " च्या खान्यांत इंग्रजींत chicken soup for the soul हे टाइप करून " शोधा " वर टिचकी मारा .
नवी मुंबईतील विमानतळ हे सर्व सोई सुविधांनी संपन्न असल्याने अॅग्रीकल्चर मालाचे वजन , कुलींग आणि कस्टम पासींग त्वरित होणार आहे . त्यामुळे एक्सपोर्टचा आलेख वाढत जाणार असल्याने शेतकऱ्यांना भविष्यात चांगला पर्याय उपलब्ध होणार असल्याची शक्यता वर्तवली जात आहे .
- मनोरंजन , कल्पनाविलास वगैरे . मी स्वत : यापुर्विचे व आताचेही लेख चर्चा मनोरंजन , कल्पनाविलास वगैरे . मानत नाही .
बेजबाबदारपणाचा कळस म्हणावा लागेल . हे लोक घरचे अन्न शिजवताना न पाहताच शिजवतात का ? . अश्या बेजबाबदार लोकावर नुसते मानवी हत्येचे खटले भरून चालणार नाही तर त्यांना शिक्षाही झाली पाहिजेच .
भल्या पहाटे फेरफटका मारायची सवय असावी तिला . पांढरा सफेत टिशर्ट आणि पँट घालून पाठीवर रुळणारे केस सावरत रोज ती याच वळणावर नजरेस पडते . चंद्रप्रकाशात तिचं रुप पहिल्यांदा पाहिलं तेव्हा मती गुंग होणे म्हणजे नेमकं काय ते कळून आलं . इतकं अप्रतिम लावण्य घेऊन स्वर्गातली अप्सरा तर रोज इथे येत नसावी ना अशी शंका मनाला चाटून गेली आणि भारावल्यासारखा रोज मी या वाटेने येऊ लागलो . गाडीचा वेग वळणावर कमी केला की तिला निरखण्यात जो आनंद जिवाला होतो त्याचं वर्णन शब्दांत केवळ अशक्य आहे . त्या वळणावर केवळ क्षण दोन क्षण ती मला दिसत असावी . नंतर माझी गाडी वळते आणि ती दिसेनाशी होते पण त्या एका झलकेसाठी मी वेडा झालो आहे . कधीतरी तिला थांबवून विचारण्याचा , तिची चौकशी करण्याचा मोह होतो पण अजून हिम्मत बांधलेली नाही . तिची ओळख काढायची अनिवार इच्छा आहे हे निश्चित , मात्र काहीतरी रहस्यमय आहे तिच्यात , जे मला तिच्याकडे खेचतं आणि थांबवूनही ठेवतं .
छानच ! चित्तथरारक आठवणींसाठी पुस्तक मिळवून वाचणारच . लेख वाचताना सुरुवातीची रोमांचकता शेवटी खिन्नतेत बदलते . आणि आपण काही करू शकत नाही ही षंढ जाणिव खूप टोचत राहते
इतकं छान लिहिणारा तु ! ब्लॉग अपडेट करण्यात कसला रे आळशी पणा करतोस योगेश ? लिहित जा तुझे हे जगावेगळे अनुभव . al anon साठी भाषाविरहीत जाहिरात कशी करावी ह्यासाठी आम्ही ऑस्नाब्रुकजवळच्या एका छोट्या गावात दारुच्या व्यसनाने ग्रस्त पालकांच्या मुलांचा feedback घेतला तेव्हा त्यांनी केवळ पंधरा मिनिटांत एकशेतीस वेगवेगळ्या creative ideas बघता बघता नुसत्या हावभावांतून करुन दाखवल्या होत्या . कोणतेही अप्रशिक्षीत मनही एखाद्या रोजच्या त्यांच्या प्रत्यक्ष जगण्याशी संबंधीत गोष्टींबाबत प्रतिक्रिया व्यक्त करायची वेळ आली तर किती responsive आणि sensetive बनू शकते हे त्यादिवशी समजले होते . तुझा अनुभव वाचून त्यादिवशीची ती parentsच्या दारुच्या व्यसनापाई हताश आणि निराश झालेली पण तरीही कल्पकता आणि विचारांची संवेदनशीलता हरवून न बसलेली मुले आठवली . Nice post !
लेख खूप आवडला . किमान लष्करी प्रशिक्षण सर्व तरुण - तरुणींना सक्तीचे असायला हवे . परंतु केवळ त्याने हा विषय सुटणारा नाही . एकंदरीत समाजातील शौर्य , आत्मविश्वास हे आत्मविश्वासाशी निगडीत असतात . आपण सामान्य माणसाच्या अहंकाराला आत्मविश्वासाला बल देणाऱ्या अनेक गोष्टी करायला हव्यात . शेवटी राष्ट्र म्हणजे काय ? राष्ट्र म्हणजे जमीन नद्या पर्वत नाही . राष्ट्र म्हणजे माणसे . सामान्य माणूस बळकट झाला आणि त्याने बांधिलकी मानली तर राष्ट्र बळकट होईलच .
येडचाप . . . तुम्ही पता येथे काम केले तेंव्हा ' दिपा ' सोबत होत्या का ? ? ? ह्या कामाबद्दल मी ऐकून आहे त्यांच्याकडून .
वृषाली , तसं खास काही लिहिलं नव्हतं . सुरभीसाठी विचारपूस मधे ठेवलेला निरोप :
यावरून आठवलं . . काचांचे मोठे तुकडे करून पाट्यावर सरळ तसेच न वाटता एका कोरड्या फडक्यात गुंडाळतात आणि ते बंद फडकं वरवंट्याखाली भरडून काढायचं . ( शेंगदाणे कसे सालं उडू नये म्हणून कापडात भरडतात तसे : ) ) त्याने पाट्याला काचेचा चुरा चिकटत नाही : )
यावर अजून विस्तृत स्वरूपात पण सोप्या भाषेत मते आली तर आवडेल . कारण मला अजूनही शंका येतेय की मला हे कळलेच नाहीये .
सुमाराला मिळणारी लोकमान्यता आणि त्या तुलनेत झाकोळले जाणारे दर्जेदार याचा वाटणारा विषाद थोडा कडवटपणे येथे उमटला असावा .
भारतात पण साले इमिग्रेशन वाले कारकुन त्या पासपोर्टला पार रद्दी समजतात राव , बाकी आपल्यात काय आहे काय माहित पण मुंबैतले पोलिस आपल्याशी लै म्हणजे लैच सभ्य वागले बॉ . . आणि कोणतीही मागणी करण्याची अपेक्षा न दाखवता , " साहेब काय मदत करू का ? " असं पण विचारलं होतं , मला वाटलं पैसे मागतो की काय ? पण साला मला मदत करून मलाच २ कॉंप्लिमेंट्स देउन गेला होता .
ता . क . वर उल्लेखित कवि आणि कविता यांचे नाते माझ्या घोर अज्ञानानुसार वेगळे असू शकते . ( चू . भू . द्या . घ्या . )
हो ना . . . संत्रीला " संत्रा " म्हटलं की आम्हाला गाळीव मालच आठवतो . पहील्या एक दोन प्रतिसादातच धागा योग्य मार्गावर न्यायचा विचार होता पण लेखीकेच्या भावनांची सच्चाई बघुन तो सोडुन दीला . . .
दोन हरामखोरांमध्ये कमी हरामखोर कोण ही चर्चा करणे मला तरी पटण्यासारखे नाही . पण जर एखादा हरामखोर दुसर्‍या हरामखोराला मारण्यासाठी माझी मदत करणार असेल तर मी जरुर करेन .
विकासाची फळे ग्रामीण भागापर्यंत पोहोचण्यासाठी ' थेट संपर्का ' चे माध्यम म्हणून युनिक आयडेंटीफिकेशन नंबर ( यूआयडी ) चा उपयोग होईल . त्यातून गरिबांना मध्यमवर्गापर्यंत आणून ठेवण्याच्या व्यापक उद्दिष्टाचा पाया घालता येईल , असे प्रतिपादन प्राधिकरणाचे अध्यक्ष नंदन निलेकणी यांनी केले .
शक्य असेल तिथे मदत करते - आर्थिक . अजून काही करायची इच्छा आहे .
मस्त लेख माझा पण योग आलेला नाही अजुन . कच्च्या माशाची टेस्ट डेव्हेलप नाही झाली तरी चालेल असे म्हणुन तो योग आणत नाहीए .
कथेचा थोडक्यात सारांश असा : साल १९४७ . कथानायक अँडी डूफ्रेन याला स्वतःची बायको , आणि तिचा प्रियकर यांच्या खूनाच्या आरोपाखाली , निव्वळ परिस्थितीजन्य पुराव्यांच्या आधारे दुहेरी जन्मठेपेची शिक्षा सुनावली जाते . आणि त्याची रवानगी शॉशँक स्टेट प्रिझन मधे केली जाते . या तुरुंगाचं वैशिष्ट्य म्हणजे , इथे असलेले बरेचसे कैदी हे , त्यांनी न केलेल्या गुन्ह्यासाठी , अँडी प्रमाणेच , निव्वळ परिस्थितीजन्य पुराव्यांच्या आधारावर इथे आलेले असतात . त्यांच्यापैकीच एक कैदी म्हणजे एलीस बॉईड ( मॉर्गन फ्रीमन ) , ज्याला सगळे " रेड " या नावानी ओळखतात . ऑलरेडी २० वर्षं शि़क्षा भोगलेला हा माणूस , तुरुंगात काही डॉलर्सच्या बदल्यात कैद्यांसाठी बेकायदेशीर रित्या वस्तु स्मगल करण्यासाठी ओळखला जातो .
अलीकडे मी वाचलेल्या बातम्यातली ही एक अतीशय गंभीर बातमी आहे . इंचा - इंचाने आपण मिपा मधून माघार घेत आहोत ! आज जोरदार कारवाई न केल्यास एक दिवस आपल्याला मिपावर ' उदक सोडून ' बाहेर पडावे लागेल . आपले ' परा ' न मंत्री , आपले टारुपती , आपले ' अवली ' लष्कर अशी सारी गुमान कां बसली आहेत ? त्यांनी जर आज कृती केली नाहीं तर मिपापासून सुरुवात होऊन संस्थळे एक - एक करून फुटतील आणि भांडणे चालूच राहिल्यामुळे नवी जागतिक युद्धे इथेच लढल्ली जातील . आणि इथले दोन आयडी अण्वस्त्रधारी आहेत हाही एक महत्वाचा मुद्दा आहे . मिपामध्ये आपण राष्ट्रपती राजवट आणावी आणि खंबीर मार्गाने " डू आय " सारख्या देशद्रोह्याला शिक्षा करून परिस्थिती आटोक्यात आणून मग नव्या निवडणुका घ्याव्यात ! असे आजच केले नाहीं तर सारी - सारी पुण्याई व हजारो सदस्यांचे रक्त वायाच गेले असे समजावे लागेल ! या अर्थाची पत्रे मी संपादक मंडळांना इंग्रजीत व मराठीत पाठविली आहेत . आपणही पाठवा ! जय मिपा !
वरील बहुतेक मुद्दे मनोवैज्ञानिक धाटणीचे कयास आहेत . अनुभवांची जोडणी हवी .
` ` तरीपण एक सांगतो . तुझा होकार - नकार काय असेल ते कळव . मी थांबेन तुझ्यासाठी , मला संधी देऊन बघ . ' ' तो थांबला .
माणसाच्या आयुष्याला किती कुंपणे असतात ? संशोधनाचा विषय आहे ! जितकी माणसे तितके त्यांचे स्वभाव . जितके स्वभाव तितकी कुंपणे . ही झाली आपली स्वत : ची . समाजाने घातलेली वेगळीच . आपण आपल्यापुरते चांगले वाईट ठरवतो ती आतली . समाज जी घालतो ती जास्त व्यापक असतात आणि माणसाच्या जीवनावर आणि त्यांच्यातील संबंधावर खोलवर परिणाम करतात . या नियमांना समाज नैतिकता म्हणतो . काय चांगले आणि काय वाईट कोण ठरवणार ? आणि कोणाला काय आणि केव्हा काय चांगले हे कोण ठरवणार ? याचा अतिरेक झाला की हे जग तुरुंग वाटायला लागतो . उदा . तालीबानसारख्या संघटनांचे कायदे किंवा कठोर अशी कर्मकांडे . या सगळ्याचा परिणाम म्हणून आयुष्यात आनंद आणि दु : ख असे दोन ऋतू तयार होतात . जे विचार करतात ते तर्काची कास धरतात . पण मित्रहो , त्याने प्रश्न सुटतो म्हणता की काय ? मुळीच नाही . मग मधे येते ते नशीब ( मानले तर ) . हे सगळे असे आहे बघा . . . . . . . . . . . . . . मग खय्यामने विचारलेला पश्न आपल्यालाही विचारावासा वाटतो .
शशांक , आपला हसवण्याचा धंदा मैत्रिणीला पिझ्झा , आइस्क्रिम , भेळ , पाणीपुरी , पावभाजी असलेच पदार्थ खायला न्यायचे असते . हॉटेलात जेवायला मात्र बायकोला न्यावे आणि मेनूकार्ड तिच्याचकडे द्यावे . फार खर्च येत नाही . खाणे उरलेच तर बायको आठवणीने पॅक करून घेते . आपल्याला ते चालते . मैत्रिणीसमोर मात्र तसे करताना शान जाते ना ? हा फरक पुढच्या वेळी लक्षात ठेव .
नवी दिल्ली - & nbsp हेरगिरी करणे आणि अवैधरीत्या भारतात राहण्याच्या कारणावरून दिल्ली उच्च न्यायालयाने एका पाकिस्तानी नागरिकाला साडेसहा वर्षांची तुरुंगवासाची शिक्षा आज सुनावली . तो आयएसआयचा हस्तक असल्याचे सिद्ध झाले आहे . महंमद अझर रफिक ( वय 39 ) , असे त्या पाकिस्तानी नागरिकाचे नाव असून , तो सारंग अली खान या खोट्या नावाने भारतात राहात होता . त्याने गोळा केलेली कागदपत्रे देशाच्या सुरक्षेला हानिकारक होती , असे पुराव्यांवरून स्पष्ट झाले . या घटनेचे गांभीर्य लक्षात घेऊन न्यायालयाने रफिकला हेरगिरीच्या गुन्ह्याखाली साडेसहा वर्षे तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावली . दिल्ली पोलिसांनी खबऱ्यांकडून मिळालेल्या माहितीवरून रफिकला 2005 मध्ये अटक केली होती .
हे जसच्या तसं आपल्याला पण लागू होते . .
नवी दिल्ली - लोकपाल विधेयकासंबंधीची पुढील योजना तयार करण्याचे काम सुरू असून देशातील भ्रष्टाचाराविरुद्धचा लढा सुरूच आहे व अजून खूप काही करणे बाकी आहे , असे भ्रष्टाचारविरोधी चळवळीचे नेते अण्णा हजारे यांनी म्हटले आहे . हजारे म्हणाले की , आम्ही आमची पुढील योजना आखतो आहोत . आता लोकपाल विधेयकासंबंधीची छोटी लढाई जिंकल्यानंतर समाजातील विविध स्तरांवर होणाऱ्या भ्रष्टाचाराला आळा घालण्यासाठी अधिक कठोर कायदे करण्यासाठी प्रयत्न करणे आवश्यक आहे . लोकपाल विधेयकासंबंधी ७३ वर्षांच्या अण्णांनी केलेल्या आमरण उपोषणाला देशभरातून नागरिकांचा मोठा पाठिंबा मिळाला .
बाकी राजकारणात घराणेशाही चालत नाही अथवा घराणेशाही शिवाय राजकारण करता येते यावर विश्वास असणारां बद्दल प्रचंड सहानुभूति आहे . भारतीयच का जागतिक राजकारणातही आडनाव म्हणजे कोरा चेक आहे असे आमचे ठाम मत आहे . आमच्या एकमेव जाणत्या राजाचे वंशज ही एकमेव पात्रता सोडली तर बाकी काहीही नसणारी व्यक्ती संसदेमध्ये आरामात निवडून येते ही वस्तुस्थिती आहे .
ही तर लाज वाटावी अशी परिस्थिती आहे . आणि हे पूर्णपणे राजकारण आहे . इथे कोणत्याही राजकारण्याला वाद , त्वेष आणि मतभेद संपावेत असे मनापासून वाटत नाहीच . उलट ते जेवढे जास्त तेवढे त्याला बरे . म्हणजे आधीच पेटलेल्या आगीत तो आणखी तेल ओतून आपली पोळी भाजून घ्यायला रिकामा .
वर जॅकरांडा वाचुन आठवले . मला मुंबईत कुठेही हे झाड दिसले नाही . पण गेल्या आठवड्यात गावी जाताना सातारा ते सांगली ह्या सुवर्णचतुर्भुज रस्त्यावर दुतर्फा ह्याची झाडे दिसली . साता - याला जिथे एक्स्प्रेसवेवरुन प्रवेश आहे तिथले चारमजली झाड तर केवळ फुलांनी भरलेय . सांगलीपर्यंत वेगवेगळी रुपे दिसली , कुठे जरासा बहर , कुठे शेंङा पुर्ण बहरलेला तर कुठे फक्त फुले , पाने नाहीच . पण आश्चर्य म्हणजे साता - याच्या आधी व सांगलीच्या पुढे एकही झाड दिसले नाही . पुण्यातही हे झाड दोन ठिकाणी पाहिले असे मुलीने रिपोर्ट केले .
रामदेवबाबांवर अशी खालच्या पातळीवर येऊन , बेशरमपणे , इतकी तत्परता दाखवुन सध्याच्या सरकारने जी कारवाई करुन खुप मोठी चुक केली आहे , याची किम्मत त्यांना नक्कीच चुकवावी लागेल यात मुळीच शंका नाही .
या कायद्याच्या नावाखाली स्थानिक अधिकारी हवा तो अर्थ काढून गैरफायदा घेऊ लागल्याच्या बातम्या येत आहेत . हा कायदा योग्य वाटत नसल्यास त्याबद्दल जनजागृती करण्याची गरज आहे . इथे पहा
नवी दिल्ली - & nbsp महिलांना 33 टक्के आरक्षण देण्याबाबतच्या विधेयकावर चर्चा करण्यासाठी आयोजित केलेल्या सर्वपक्षीय बैठकीस आज काही पक्ष अनुपस्थित राहिल्याने व अन्य काहींनी विरोध केल्याने , विधेयकावर एकमत होऊ शकले नाही . राजकीय पक्षांनी उमेदवारी जाहीर करतानाच काही जागा महिलांसाठी राखीव ठेवाव्यात , अशी सूचना शिवसेनेचे अनंत गिते यांनी केली , तर महिलांना एकुणात 33 टक्के आरक्षण देताना त्यातही इतर मागासवर्गीयांसाठी वेगळे आरक्षण असावे , असे राष्ट्रीय जनता दलाने सुचविले . समाजवादी पक्ष व बहुजन समाज पक्ष यांचे सदस्य बैठकीस अनुपस्थित राहिले . भारतीय जनता पक्ष , डावे पक्ष , द्रविड मुन्नेत्र कळघम , अण्णा द्रमुक , शिरोमणी अकाली दल व तृणमूल कॉंग्रेस यांचे सदस्य या बैठकीस उपस्थित होते . लोकसभेच्या अध्यक्ष मीराकुमार यांनी ही बैठक बोलावली होती . समाजवादी पक्ष व बसप यांचा संबंधित विधेयकाच्या सध्याच्या स्वरूपाला विरोध आहे . त्यांची आपण स्वतंत्र बैठक घेऊ , असे मीराकुमार म्हणाल्या . आणखी एक सर्वपक्षीय बैठक पावसाळी अधिवेशनाच्या अगोदर घेण्यात येईल , असे त्यांनी सांगितले . महिला आरक्षण विधेयक मार्च 2010 मध्ये राज्यसभेत मंजूर झालेले आहे .
माझ्या गड्याची न्यारी कहाणी स्पष्ट विचार , साधी राहणी जुने थोतांड देतो फ़ेकुनी नव्या जगाचा ध्यास धरुनी त्याला विसरेचिना , भूल पडेचिना सखे गं मना , चैन येईचना ॥ २ ॥
नीरजा , मीही अगदी हेच लिहायला आले होते . मिनेसोटात ' लोकलफाईल्स ' अशी एक साईट होती तशी ह्यूस्टनमध्ये एखादी आहे का विचारुन बघ . तुझ्या आसपास राहणार्‍या भारतीयांनी स्वस्तात विकायला काढलेल्या वस्तू / भांडी विकत घेता येतील म्हणजे जाताना फेकून देताना त्रास होत नाही .
माझ्या प्रेमाने तुला वेढून घ्यावं सूर्यप्रकाशाप्रमाणे आणि तरीही तुला मिळावं तेजस्वी स्वातंत्र्य
< < जयमल्ल , श्वानकर्णी , बिडाली , वीरबाहू , विक्रमार्क अशा नावांमध्ये पुन्हा गुंग होऊन गेलो . चांदोबा उगाचच इतके दिवस बंद केला . परत वाचायला सुरुवात केली पाहिजे . > >
पावसाळ्यात ग्रास डेमन हे फुलपाखरू आपल्याला अगदी सहज दिसते आणि ते ओळखण्यासाठीसुद्धा खुप सोपे असते . याचा आकार मध्यम असून त्यांचा रंग काळा असतो आणि त्यावर पांढरे ठिपके असतात . ही ठिपक्यांची नक्षी पंखांच्या वर आणि खाली दोनही बाजूंना असते . यांचे नर आणि मादी सारखे दिसत असले तरी यांचा ड्राय सिझन फॉर्म ( उन्हाळ्यातील रंगसंगती ) थोडासा वेगळा दिसतो . यावेळी त्यांचे पंख थोडेसे पिवळसर असतात आणि त्यावर लालसर तपकिरी रंगाची छटासुद्धा असते . पावसाळ्यात ही फुलपाखरे जेंव्हा पानावर बसतात तेंव्हा ती थोडेसे पंख उघडून बसतात आणि सतत ते पंख असे काही हलवतात की त्यांच्या ठिपक्यांच्या मुळे ते पंख चक्राकार फिरत असल्याचा भास होतो . यासाठी ते त्यांचे खालचे पंख आधी हलवतात आणि ही क्रीया अर्धवट असतानाच वरचे पंखसुद्धा हलवायला सुरवात करतात . या त्यांच्या अजब आणि एकमेव वैशिष्ट्यामुळे त्यांना आपण जर एकदा बघितले तर ती आपण सहज ओळखू शकतो . हे फुलपाखरू सहज दिसणारे असले तरी यांची उडण्याची पद्धत जलद आणि वेडीवाकडी वळणे घेत जाणारी असते . त्यातून याचा रंग काळा , पांढरा असल्यामुळे झाडीतील दाट काळोखात ती बसली तर पटकन दिसत नाहीत . मात्र यांचा वावर रानहळद , पेव या झाडांच्या आसपास असतो . कारण या जातींवर या फुलपाखराच्या माद्या अंडी घालतात . अंडी घालण्यापुर्वी मादी बऱ्याच झाडांचे आधी परिक्षण करते आणि जेंव्हा तीला एखादे झाड योग्य वाटेल तेंव्हाच त्या झाडाच्या पानाखाली आपले पोट वळवून एक लालसर रंगाचे , गुळगुळीत , गोलाकार अंडे घालते . अंडयातून बाहेर आल्यावर अळीअ प्रथम अंडयाचे टरफल मटकावते आणि नंतर त्या झाडाच्या पानाची एक छोटीशी वळवून आपल्याकरता खोली बनवते . इतर फुलपाखरांच्या अळीप्रमाणे ही अळीसुद्धा खादाड असली तरी थोडीशी लाजाळू असते आणि आपला खाण्याचा प्रोग्राम फक्त रात्रीच उरकते . अळीनंतर कोषसुद्धा त्याच झाडावर होतो आणि त्याचा रंगसुद्धा अळीच्य रंगाशी मिळताजुळता असतो . कोषाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची लांबलचक सोंड . ही सोंड त्यांच्या पंखाच्यासुद्धा बाहेर आलेली असते . अर्थातच प्रौढ फुलपाख्रराची सोंडसुद्धा शरीराच्यामानाने फारच मोठी प्रगत झालेली असते . " स्कीपर " जातीतील हे फुलपाखरू असल्यामुळे त्यांना फुलांतील मध खुप प्रिय असतो आणि त्यातून या लांबलचक सोंडेमुळे त्यांना घंटेसारख्या किंवा खोलगट फुलांतील मधसुद्धा सहज पीता येतो .
हल्लिच्या पिढित काही राम राहिला नाही हे प्रत्येक पिढीत गुळगूळीत झालेले वाक्य आहे . बरोबर आहे . आम्ही लिहिले होते . एकुण काय उपक्रमावर राम नाही राहिला . . . . अहो येथे तळीराम आहे / आहेत . नुसता राम नाही दिसला म्हणून हे वाक्य लिहिले . ह . घ्या .
जाड भिंगाच्या चष्म्यातून जेव्हा भुतकाळात पाहीलं बरच काही केल तरी बरच काही राहीलं
तुझ्याबाबतीतही असेच होतेय . नेसूदे अंगभर म्हटलं तर मानवी अधिकाराचा संकोच होतो म्हणून आमचा निषेध होणार आणि फिरू दे तशीच म्हटलं तर स्त्री - मुक्ती वाले मोर्चे काढणार .
बाकी फोटू भराभर खाली सरकवताना चित्रफिरतीसारखा भास झाला
आईसलँडमधल्या ज्वालामुखीच्या उद्रेकाने विमान न मिळाल्यामुळे ४० तासांचा २००० किमी चा प्रवास करुन आणि तीन दिवस सामना पुढे ढकलावा अशी विनंती मान्य न होऊन केवळ एक दिवस सामना पुढे ढकलू शकलेल्या आनंदच्या साहसी जगज्जेतेपदाच्या स्पर्धेची अखेर अशी अमाप खुषीची झाली होती . जगज्जेता असूनही आपल्या विनम्र आणि लाघवी स्वभावाने रसिकांच्या हृदयात मानाचे स्थान पटकावणार्‍या ह्या ६४ घरांच्या अभिषिक्त सम्राटाला माझे अभिवादन ! !
सकाळ सकाळ येवढे पदार्थ वाचुनच पोट भरलं . तोंडाला पाणी सुटावं असं लिहिलयं
अगं हौसा भरल्यात घागरी गळतयं पाणी http : / / www . youtube . com / watch ? v = y4 - ChvpP6m0 हौसा गाणं हाय गं ते यु ट्युबवर भरलेत दोन्ही माठ गळतय पाणी ( आली अंगावर )
मला येऊन जेमतेम १ महिनाच झाला आहे . . . तेंव्हा मला मराठीत अजिबात टाईप करता येत नव्हतं . आणी युयुत्सू यांनी ज्योतिष भाकित वर्तवल , आणी मलाही शांत बसवेना . . . मी सरळ ईंग्रजी लीपीत आव्हान टाकलं . . . त्याच्यावरही चित्रविचित्र प्रतिक्रीया आल्या . . . पण तेवढ्यात कोणीतरी ते देवनागरीत टाईप करुन मला बहुमोल मदत केली . . . त्या क्षणी मला मी योग्यठिकाणी वर्णी लावल्याचा आनंद झाला . . . नंतर मी मराठित टाईप करु लागलो व त्यातलीही प्राथमिक मदत अनेकांनी केली . आजचा वरील लेखही खुप सपोर्टिव्ह वाटतो आहे . . . त्यामुळे मला नविन काही लिहिताना बिनधास्त पणे लिहिता येईल . . . धन्यवाद
आयकर विभागात अलीकडेच करण्यात आलेल्या ४०३ टॅक्‍स असिस्टंटपदाच्या भरतीत केंद्रातील हिंदी भाषक लॉबीने जाणीवपूर्वक मराठी तरुणांना डावलल्याचा आरोप करीत शिवसेनाप्रणीत लोकाधिकार समितीने आज येथील आयकर कार्यालयासमोर तीव्र निदर्शने केली . विभागाने ही भरती तत्काळ रद्द करावी वा त्या पदांवरती भरती केलेल्या उमेदवारांना त्यांच्या राज्यात त्याच विभागात सामावून घ्यावे , अशी जोरदार मागणी समितीच्या वतीने गजानन कीर्तिकर यांनी या वेळी केलेल्या भाषणात केली .
मात्र , त्यासाठी कार्यालयीन लैंगिक शोषणाकडे कानाडोळा न करता त्याची तक्रार करणे , दाद मागणे , मुळात अशी तक्रार समिती आपापल्या कार्यालयात आहे ना - याची खातरजमा करणे , कार्यालयातील सहकार्‍यांनी अन्यायाविरोधात एकमेकांना साह्य करणे , यासाठीची धिटाई प्रत्येक कर्मचारी महिलेकडे असायला हवी .
या सिध्दांतानुसार आपण शरीर / मन यांचे गूढ उकलण्यासाठी आपण हे मान्य करतो की हे विश्वाच्या अनेक गुणधर्मापैकी चैतन्य आणि अनुभव हे मुलभूत गुणधर्म आहेत आणि ते या विश्वात कोठेही कुठल्या ना कुठल्या स्वरूपात असतातच अगदी अणूरेणूमधेसुध्दा ! त्यांच्या मते हे चैतन्य मेंदूत कसे येते हे शोधून काढायची गरज नसते कारण ते सर्व विश्वात त्याच्या जन्मापासूनच असते . म्हणजे माळरानावरील दगडे आपापसात सुखदु : खाच्या गोष्टी का नाही करणार , असा प्रश्न तुम्ही विचारू शकाल , पण एक लक्षात घेतले पाहिजे की त्यांचे चैतन्य आणि आपले चैतन्य यामधे फरक आहे . अर्थात काही संशोधक याचा उपयोग करून भविष्यात चैतन्यमय यंत्रे असतील असा दावा करतात , त्या कडे आत्ताच एवढे गंभीरपणे बघायची आवश्यकता मला वाटत नाही . मला वाटते तसल्या यंत्रा अगोदर चैतन्य असलेला संगणक तयार होईल . असो .
शत्रुराष्ट्राची म्हणून आलेली टीम कुठली ? जमल्यास आता चालू असलेल्या वर्ल्डकपचे उदाहरण घेऊया . जर शत्रुराष्ट्र नसते , तर ती टीम खेळायला गेलीच नसती , अशी कुठली टीम या मालिकेत उतरलेली आहे ? कित्येक देशांत वेगवेगळ्या घटनांच्या संदर्भात फटाके वाजवणार्‍यांना शत्रू ठरवण्याची जनरीत आहे . ही जनरीत जर दबाव म्हणून परिणामकारक असेल , तर घातक आणि निंदनीय आहे . कुठली टीम जिंकली तर फटाके उडवायचे की नाही हे स्वातंत्र्य व्यक्तीपाशी असलेच पाहिजे . त्या व्यक्तीविषयी दुखापत - न - होईल - असा - दु : स्वास करण्याचे सुद्धा आपणा सर्वांना स्वातंत्र्य आहे .
वा ! मराठीत हॉलिवूड चित्रपटाची समीक्षा वाचून मज्जा आली . तुमची शैली चांगली आहे - analytical and critical . पुढील लेखनासाठी शुभेच्छा !
शाखरियार मामेद्यारोव २००३ आणि पुन्हा २००५ असा दुहेरी ज्युनिअर वर्ल्ड चँपिअन असलेला एकमेव खेळाडू म्हणून गणला जातो . हा सुद्धा अजरबैजानचाच . ओपनिंग मधे अतिशय चमत्कारिक प्रयोग करत राहणे ही याची खासियत आहे . त्यामुळे पुढचा डाव तो कसा खेळणार याबद्दल प्रतिस्पर्धी कायम वचकून असतात . वाइल्डकार्ड एंट्री झालेल्या या खेळाडूकडून बर्‍याच अपेक्षा आहेत !
सायकॉलॉजीची कलाशाखेत गणना होते तर सायकाईट्रीची विज्ञानात . शस्त्रक्रिया , औषधे , आणि इतर ' थेरप्युटिक ' कृती उदा . समूह उपचार , समुपदेशन , वागणूक उपचार , इ . यांच्यापैकी शस्त्रक्रिया , औषधे यांचे प्रमाण वाढले आहे तर विजेचे झटके , समुपदेशकाची बडबड , इ . इम्पिरिकल / कार्गो - कल्ट उपचार कमी झाले आहेत .
शाह जहान खूप मोठा बादशहा होता , त्याने त्याच्या ऐपतीप्रमाणे बांधले , त्यात फार काय ते कौतुक हे ? अहो जागा फुकट , कामगार फुकट . खर्च तो फक्त सामानाचा , आणि नंतर त्या कामगारांचे हात कापणार्‍या सैनीकांचा . बस्स . झाला तयार तुमचा ताज महाल . एवढ्या मोठ्या बादशहाने जो बांधला त्यात कौतुक ते काय ? कारण त्याच्या ऐपतीपेक्षा लहानच आहे तो . अजुनही ताजवरील संशय काही कमी होत नाहीत . पु . ना . ओकांच्या म्हणण्याप्रमाणे , तो तेजोमहालय आहे . आता हे मात्र मला माहित नाही . पण इतिहास हा कायम , राज्यकर्त्यांनी त्यांच्या सवडीप्रमाणे बदलल्याची उदा . आपल्याला इतिहासात दिसतातच . त्यामुळे , सध्याच्या सरकारने तो बदलला किंवा शाह जहानने तो बदलला हे कोडे सुटणे अबघडच आहे .
- आज एकूण ३८५ धावा झाल्या . हा विक्रम नाही . यापूर्वी २००७ - ०८ मध्ये मद्रासमध्ये द . आफ्रिकेविरूद्ध भारताने पहिल्या दिवशी ३८६ धावा केल्या होत्या .
इस प्रकार ' इंडियन ओपिनियन ' की बुनियाद गांधी की अपराजेय राष्ट्रीयता , देशभक्ति तथा भारतीयता पर टिकी थी । उनकी सन् 1909 में लिखी ' हिन्द स्वराज्य ' पुस्तक इसका ज्वलन्त प्रभाव है । गांधी ने इसे इंग्लैण्ड से लौटते समय जहाज पर इसे गुजराती में लिखा था और इंडियन ओपिनियन के गुजराती स्तम्भ में छपवाया था । हिन्द स्वराज्य अहिंसा और आत्मबल की श्रेष्ठता का ही आख्यान नहीं है , उसमें तो भारतीय संस्कृति , जीवन - पद्धति , मानवीय मूल्यों की श्रेष्ठता एवं युग के नवजागरण का शंखनाद भी है । हिन्द स्वराज्य से ली गयीं निम्नलिखित पंक्तियों इसी गांधी - दर्शन की प्रभाव हैं : -
उत्तरपक्ष - पण समजा , एकूण साहित्यकृतीचा अर्थ उमगण्यासाठी एखाद्या विशिष्ट शब्दाचा किंवा त्याच्या अर्थाचा फारसा उपयोग नसेल तर ? मग तो शब्द गाळला तर काय फरक पडेल ?
मैं श्रीकान्त मोरेश्वर अम्बलकर आर . आई . टी . एस . एलटीडी , में मैनेजर के पद पर कार्यरत था तथा मैंने अपनी ऊंगली में माणीक रत्न धारण किया हुआ था तभी मेरा प्रमोशन का आया तब मैं श्री अग्रवालजी के पास सिद्ध रूद्राक्ष से जांच करवाने आया मेरा अग्रवालजी पर पूरा विश्वास और श्रद्धा थी । अग्रवालजी ने सिद्ध रूद्राक्ष से जांचकर मुझे माणीक उतारने की और गोमेद पहनने की सलाह दी तथा साथ ही मुझे एक मंत्र भी दिन में ११ बार जाप करने के लिए दिया । मैंने पूरी श्रद्धा के साथ अग्रवालजी के निर्देशानुसार गोमेद धारण किया तथा इंटरव्यू तक अग्रवालजी द्वारा दिया गया मंत्र जाप करता रहा । ईश्वर की कृपा हुई व मेरा प्रमोशन डिप्टी जनरल मेनेजर सिविल के रूप् में हो गया । आज मैं अग्रवालजी का आभारी हूं तथा सिद्ध रूद्राक्ष पर मेरा श्रद्धा और भी बढ़ गई है । शुभम् अस्तु !
१ . मी १२ - १३ वर्ष मातृभाषेपासुन लांब होतो . काहीतरी करायचे चांगले म्हणून् . . . .
मग ह्यावर उपाय काय ? - आठवड्या भराचे दोन्ही वेळ चे जेवण व स्नॅक्स प्लॅन करून लिहून ठेवा . म्हणजे रविवारीच किती / काय फळं भाज्या आणायच्या आहेत ह्याचा अंदाज येईल आणि रोज ' आता जेवणाला काय करायचं ' हा प्रश्न संकटासारखा समोर येणार नाही . - घरातल्या ' सर्वांची ' मदद घेऊन जास्तीत जास्त घरी स्वयंपाक करून खा . - लहान मुलांप्रमाणेच आपल्या पण भुकेच्या वेळी लक्षात ठेवून त्यावेळी खायला एखादं फळ , चिवडा ( घरी केलेला ) , चणे दाणे सोबत ठेवा . - तुमच्या फ्रीज मधे फ्रोझन प्रोसेस्ड फूड , आईस्क्रीम असे पदार्थ आणून ठेवूच नका , म्हणजे आपोआप ते वेळी अवेळी खाण्याचा मोह होणार नाही .
सगळे शेर सुंदर आहेत . फक्त चौथा थोडा गंडलाय असे वाटते .
सरपंच - हिराबाई गजानन जगताप उपसरपंच - दादा यादवरराव पवार गावची लोकसंख्या - १७६२ दूरध्वनी क्रमांक - उपलब्ध नाही तलाठी - उपलब्ध नाही ग्रामसेवक - उपलब्ध नाही
माझ्या कॅनडातील वास्तव्यातील , एका खेड्यातील जीवघेण्या थंडीतील , एक मलूल एकाकी सायंकाळ . सूर्यास्तापर्यंत तापमान शून्याखाली २० एक अंश गेले होते , अन एवढेच पुरे नाही म्हणून पुनः हिमपात सुरू झाला होता . या परदेशात अन त्यात जेम तेम २००० लोकांची वस्ती असलेल्या आडगावात संध्याकाळी जायचं तरी कुठे - हा रोजचाच प्रश्न पुनः भेडसवू लागला . शेवटी कितिदा तुम्ही टॅक्सी करणार अन एकुलत्या एका मॉल मध्ये जाणार वा मॅक्डोनॉल्ड मध्ये तोच बेचव बर्गर खायला बाहेर पडणार ? त्या सायंकाळीही ते चिमुकले गाव अन गावकरी आपापल्या घरात लौकरच शिरून सुस्तावले होते , निवृत्त झाले होते , आपल्या सग्यासोयर्‍यांसोबत शेकोट्याभोवती कोंडाळे करून सुखावले होते . माझ्या हॉटेलच्या खोलीतून मला त्या घरांतील लुकलुकणारे चिमुकले दिवे अन घराच्या पडद्यामागील काही हालचाली दिसत होत्या . कोणी टेबलाभोवती बसून जेवणापूर्वी प्रभूची प्रार्थना करीत होते तर कोणी माऊली आपल्या लेकराला झोपवायच्या प्रयत्नात होती . या व्यतिरीक्त फारशी हालचाल नव्हती . त्या गावातील सर्व जीवन जणू काही तासांसाठी थांबले होते . मी या सर्व प्रकारास अखेर कंटाळून , टी व्ही बंद करून हॉटेलच्या माझ्या खोलीबाहेर आलो . थोडावेळ स्वागत कक्षाच्या आसपास सह्ज घुटमळलो , तिथल्या बाईंशी काही औपचारिक बोललो - पुनः कंटाळलो अन शेवटी तिथल्या एकमेव " गिफ्ट अ‍ॅंड क्युरिओस् " अशी पाटी असलेल्या दुकानवजा खोलीत शिरलो . मी आत येता क्षणीच माझ्या आगमनाची वार्ता एका गोड किणकिणणार्‍या चिमुकल्या घंटेने दुकानातील मालकिणीस दिली . ती ऐकता क्षणीच माझे स्वागत एका वयस्क आजीबाईनी मोठ्या प्रेमाने , आपुलकीने अन् नम्र अभिवादनाने केले . त्या आपल्या टेबलावर टेबल लँपच्या प्रकाशात काही तरी वाचत बसल्या होत्या . सावरीच्या कापसासारखे शुभ्र केस् , चेहेर्‍यावर प्रसन्न अनुरूप सुरकुत्यांचे जाळे , नाकाच्या टोकावर विसावणारा मायाळू डोळ्यावरील चष्मा अन थोडीशी वाकलेली कंबर अन झोका देत असलेली डुलत डुलत चाल . या आजीबाईंनी पहिल्या द्रुष्टीक्षेपातच माझ्या मनात आदराच्या भावना निर्माण केल्या . त्या वयोमानानुरूप खूपच राजबिंड्या दिसत होत्या . चेहेर्‍यावरचे मार्दव अन डोळ्यातील दयार्द्र भाव वाखाणण्याजोगा अन कुणालाही आपलेसे करून टाकणारा होता . आजी बाई आपल्या सत्तरीत नक्कीच असाव्यात . मी दुकानातील वस्तू नजरेखाली घालत होतो अन त्यांची नजर माझ्यावर आहे असा मला पदोपदी भास होत होता . शेवटी त्या माझ्याकडे डुलत डुलत आल्या अन प्रेमाने म्हणाल्या - - " मुला काही विशेष शोधत असल्यास मी तुझी मदत करू का ? " मी मंद स्मित करीत उत्तरलो " नाही हो मॅम - सहज पहातोय काय काय आहे इथे ते . " तिथे सुस्थितीत जतन केलेली बरीच जुनी पुस्तके होती , त्यावर चामड्याचे आवरण होते . जाहीर होते की त्या पुस्तकांचा आधीचा मालक पुस्तकांची कदर करणारा होता . अन लेखकांची निवडही खूप उच्च प्रतिची होती . जॉन श्टाईन्बॅक् , पॉल गॅलिको , अर्नेस्ट हेमिंग्वे असे दिग्गज तिथे मांडीस मांडी लावून बसले होते . खरोखर अप्रतिम संग्रह होता ! ! माझ्या चेहेर्‍यावर हा प्रशंसेचा भाव कदाचित ओसंडून् , भरभरून वहात असावा . अन आजीबाईनी त्याची तो पर्यंत नोंद घेतली होती . त्या संग्रहात मी कित्येक दिवसापासून शोधत असलेला रीडर्स डायजेस्टने प्रकाशित केलेला पॉल गॅलिकोच्या कांदबर्‍यांचा सन्कलित अंक ( स्नो गूज् , स्मॉल मिरॅकल् , पोसयडन अडव्हेंचर असलेला ) सापडला . मी ते पुस्तक बाजूला ठेवले . मला हे करताना आजीबाईनी पाहिले अन त्या पुन : माझ्याकडे डुलत डुलत आल्या , अन मला इतर अनेक पुस्तकांची लेखकांची , इतकेच नव्हे तर तिथे असलेल्या अन्य बर्‍याच पुस्तकान्च्या मूळ स्त्रोताची माहिती देवू लागल्या . या माहितीवरून त्यांच्या प्रकांड ज्ञानाची अन पांडित्याची जाणिव मला पदोपदी होत होती . मी पदोपदी मी काढून ठेवलेल्या पुस्तकाच्या किमतीबद्दल विचारत होतो , पण का कोण जाणे तो प्रश्न मोठ्या खूबीने डावलला जातोय असा भास मला होत होता , मला हे ही वाटत होते की हे त्यांच्या अनवधानाने अन वयोमानाने विस्मृती होवून तर होत नसावे ? त्या मला दुकानातील प्रत्येक वस्तू उत्साहाने अन अभिमानाने दाखवीत होत्या . त्या गावातील स्थानिक कलाकारांनी बनविलेल्या बाहुल्या , मेणबत्त्या , द्वितीय महायुद्धातील जुनी मेडल्स् , नकाशे , झेंडे इतकेच नव्हे तर तिथला मेपल जॅम व बायानी विणलेली लहान अर्भकांसाठी झबली देखील . मी देखील संयमाने अन आदराने ते सर्व ऐकत होतो , पहात होतो , उसने , खोटे कौतुक ही करित होतो , पण एका त्रयस्थाप्रमाणे . मला खरोखर त्यांच्या प्रयत्नाची जाणिव होती . पण का कोण जाणे त्या पुस्तकाचा उल्लेख बाई काही केले तरी टाळत होत्या . अन मला मात्र फक्त त्या पुस्तकातच स्वारस्य होते . शेवटी महत्प्रयासाने मी त्या पुस्तकाची किंमत त्यांच्या तोंडून वदवून घेण्यात यशस्वी झालो अन व्यवहार पक्का झाला . मला खूप खूप आनंद झाला होता . इतक्या दिवसांची प्रतिक्षा संपली होती , मला हवे असलेले पुस्तक सुस्थितीत अन योग्य किमतीत मिळाले होते . आता मात्र अचानक त्यांचा उत्साह मावळला होता . त्या खूप थकल्याशा वाटत होत्या . खूप जड पावलानी ते पुस्तक हातात घेवून त्या आपल्या मेजाकडे डुलत डुलत परतल्या . त्यांच्या चालीतच त्यांच्या मनातील काहीतरी खळबळ व्यक्त होत होती . त्या मिणमिणत्या दिव्याच्या प्रकाशात एकदा शेवटच्या वेळेस त्यानी ते पुस्तक खूप मायेने स्वच्छ पुसले . एक लांब क्षणभर त्या पुस्तकास त्यांनी आपल्या स्निग्ध नजरेने जणू कुरवाळले . एका सुंदर पिशवीत ते ठेवले , माझ्याकडून पैसे घेतले . आम्ही एकमेकास गुड नाईट केले , अन दारापर्यंत त्या आल्या - माझा निरोप घेतला . का कुणास ठावूक त्यांच्या त्या थकलेल्या डोळ्यात अश्रू तरळल्याचा आभास मला झाला . रात्र बरीच झाली होती . मी दुकानातून थेट खोलीवर आलो . हातात पुस्तक होते . खूप दिवसाची इच्छा पूर्ण झाली होती - आनंदात होतो मी . गाढ झोपलो त्या रात्री - पुस्तक उशाशी ठेवून . दुसर्‍या दिवशी सायंकाळी पुनः दुकानापाशी आलो . माझी निराशा झाली . दुकाना बाहेर पाटी होती . " माफ करा - आज दुकान बंद आहे - - डोरोथी रूजवेल्ट "
Download XML • Download text
