Deltacorpus 1.1

kaz-3

Javascript seems to be turned off, or there was a communication error. Turn on Javascript for more display options.

- Маған ас үйде біреу жүргендей болды , - деді күйеуі міңгірлеп , бұған тура қарамастан жан - жағына алақтап . Жасұныққа бай көптеген тағамдарды дайындауға болады : бутербродтар , сорпалар , ұннан және картоппен жасалған тағамдар , салаттар мен басытқылар , вегетариандық тағамдар . Аптасына 1 , 4 кг жоғалтуға болады . Тұрақты салмақты ұстау үшін өмір бойы бірнеше ережелерді ұстанған жөн : қара ұннан дайындалған өнімдерге ( нан және макарондар ) көшу және көп жеміс - жидектер жеу қажет . Сенегал Республикасының мемлекеттік мейрамы - Тәуелсіздік күні . 1960 жылғы сәуірдің 4 - інде Франция Сенегалға Франция қауымдастығы шеңберінде өкілділік берді . Осы жылғы тамыздың 20 - сында Сенегал Тәуелсіздігін жариялады . ~~Имя поэта носят поселок и район в Актюбинской области , а так же улица в областном центре .~~ Алматы облысының экономикалық әлеуеті ( потенциал ) көп салалы өнеркәсіп , ауыл шаруашылығы , көлік пен байланыс және сауда құрылымдарынан тұрады . Өнеркәсіпте электр энергетикасы ( 1997 ж . жалпы өнеркәсіп өнімдегі үлесі 39 , 9 пайыз ) , машина жасау және металл өңдеу ( 6 , 5 пайыз ) , құрылыс материалдары ( 6 , 2 пайыз ) , тамақ өнеркәсібі ( 38 , 2 пайыз ) , ұн , жарма және құрама жем ( 5 , 5 пайыз ) салалары жақсы дамыған . Облыста жеңіл өнеркәсіп , ағаш өңдеу , фарфор - фаянс өндірістері қалыптасқан . 1991 - 97 ж . өнеркәсіп өнімі 2 , 6 есе артты . Сонымен қатар қызылша , картоп , көкөніс , бақша жеміс - жидек және жүзім шаруашылықтары айрықша дамыған . Одан тыс мал ш . , құс ш . , бал , сүт және қымыз өндірістік шаруашылықтары бар . Балқаш , Алакөл к - дерінен сазан , көксерке , табан балық , алабұға ауланады . Алматы облысы Еуропа , Азия және Америка құрлықтарының қырық шақты елімен сауда қатынасын жасайды . Экспортқа шығарылған өнімдерге тері шикізаттары , жүн , аккумулятор , түсті металдар жатады . Сырттан электр аппараттары , есептеу техникасы т . б . құрал - жабдықтар алынады . Қазақстанның ішкі жиынтық өніміндегі облыстың үлесі 6 , 5 пайыз шамасында ( 1997 ) . Мәдениет және оның ең жоғарғы формасы болып табылатын махаббатқа негізделген адамдар арасындағы қатынас жалғыздық , тіршіліктің мәнсіздігін еңсеру құрал әрі адам баласының өмірдің мән - мағынасына жету жолын табатын тәсілі дегенді реализм өзіне қағида етеді . Сондықтан да болар , бір мерзімде дерлік Жапония кинорежиссері Кането Синдоның « Жалаңаш аралы » мен Италия кинорежиссері Ф . Феллдің « Тамаша өмір » фильмінің шығарылуы сыншыл реализм үшін заңды құбылыс болатын . Өмірді бейнелеуі және сол бейнелеуде қолданған көркемдік тәсілі тұрғысынан аталмыш фильмдер бір біріне қарама қайшы туындылар болғанымен белгілі бір мәселені сан қырынан көрсетіп түсіндіруі жағынан келгенде ұқсас . « Жалаңаш арал » киносында демалып көңіл көтеру , рухани құндылықтар , жаңа дәуір өркениетінен үйрену үшін сағатсыз еңбек етудің мән - мағынасыз , күйретуші , адамдықтан ада сипаттарды көрсетеді . Ал , « Тамаша өмір » фильмінде бассыз , аяқсыз той - томалақ пен шектеусіз мейірам адамды іскерлік еңбектен толықтай ажыратып , мазмұнсыз бүлдіргіге , тұрмыстың тұтқынына айналдыратындығын ескертеді . ~~Тағы да басқа ұлан - ғайыр тағам мәселелеріне арналған жаңалықтар жарық көруде .~~ 2000 жылы шифрі 02 . 00 . 04 - физикалық химия мамандығы бойынша кандидаттық диссертация қорғады . Оған 2008 жылы доцент ғылыми атағы берілді . 2008 - 2009 жылдары билогиялық - химиялық факультеттің деканы болып қызмет істеді . Жалпы педагогикалық өтілі 25 жыл , оның 17 жылы ғылыми - педагогикалық өтіл болып саналады . Жапарғазинова К . Х . химия және химиялық технология кафедрасының доценті ретінде лекциялар оқиды , органикалық емес , коллоидтік , органикалық химия пәндері бойынша практикалық және лабораториялық сабақтар өткізеді . Қазақстан халқы Ассамблеясының ХV сес сия сында Елбасы : " … Доктрина , бір жағынан , біздің тіпті де аз емес тәжірибеміздің қоры тын дылануы , ал екінші жағынан , алға ілгерілеудің , ұлт саясатын жүргізудің ұзақ мерзімді және орта мерзімді стратегияларының , елдегі саяси тұрақтылықты , бірлік пен келісімді одан әрі нығайтудың берік негізі болуы тиіс " , - деп атап өтті . Ол сондай - ақ оның этносаралық , конфессияаралық қарым - қатынастардың бүкіл кешені бойынша біртұтас іс - қимыл бағдарла ма сы болатынына тоқтала келіп , қазақстандық патриотизмді белсенді насихаттап , адамдардың бойына барлық этностық топтардың мәдениеті мен дәстүрлеріне деген құрмет сезімін дарыту керектігін қадап айтты . № 1 лот . АДМ - 1 монтаждау дизель автомотрисасы - 1 бірлік . № 2 лот . МПТ - 4 жүк тиеу - көлік мотовозы - 2 бірлік . Төлем төлеу шарты - сатып алушының аумағында Құрал - жабдықты іске қосқан күннен бастап 30 банк күн ішінде өнімді жеткізіп бергені үшін . Құрал - жабдықты іске қосу күні - құрал - жабдықты іске қосу актісі күнінен басталады . Өнімді жеткізіп беру мерзімі және шарты конкурстық құжаттамада көрсетілген . Конкурстық құжаттама көшірмесі үшін төленетін төлем - 27 325 , 21 теңге және бұл сома конкурстың қорытындысына қарамастан қайтарылмайды . Конкурстық өтінімді қамтамасыз ету көлемі : 1 - лот . 587 481 теңге . 2 - лот . 1 216 831 теңге . « Богатырь Көмір » ЖШС - нің ( www . bogatyr . kz / хабарландырулар ) сайтында конкурстық құжаттаманың көшірмесі үшін төлем төлеуге « Богатырь Көмір » ЖШС - нің төлем деректемелері және конкурсқа қатысу үшін өтінімнің үлгісі көрсетілген . Конкурсқа қатысу үшін өтінімдер мен конкурстық құжаттаманы 8 ( 7187 ) 22 - 34 - 86 факсі бойынша ұсыну керек . Конкурстық құжаттаманы конкурсқа қатысу үшін өтінімін , төлем төленгенін растайтын түпнұсқа мен көшірмесін көрсеткен соң Орталық конкурстық комиссия хатшысынан 2011 жылдың 24 мамыры сағат 10 . 00 - ге дейін , Екібастұз қ - сы , Қонаев к - сі , 25 , 108 - кабинет мекенжайы бойынша алуға болады . Конкурсқа қатысу өтінімдері салынған конверттер 2011 жылдың 24 мамыры сағат 15 . 00 - ге дейін Екібастұз қ - сы , Строительная к - сі , 23 , 119 - кабинет мекенжайы бойынша қабылданады . « Өкінішке орай , кеше ұнамсыз ақпарат тарады . Досқалиевтің денсаулығы нашарлап , жүрегі тоқтап қалғаннан кейін оны басқа бөлімге ( ҰҒМО - ның бөлімі - ҚазТАГ ) ауыстырғанын білетін шығарсыздар . Жүрегіне операция жасау қажет бола ма деген соң » , - деді М . Итеғұлов ҚазТАГ агенттігіне . Форум барысында Қазақстан мен Франция арасындағы қарым - қатынастарды одан әрі дамыту мәселесі және Болон процесінің жоғарғы білімнің даму беталысы контекст талқыланды . Форумға қатысушылар бұдан әрі , жоғарғы білім беруді интернационалдау және ғаламданудың талаптарын есепке ала отырып ЖОО дамыту қызметі бойынша тығыз байланыста жұмыс жасайтындықтарын айтты . Мен өз басым Нұрсұлтан Әбіш ұлын Алланың маңдайы мыз ға берген бағы деп білемін . Ол қандай жағдайда болсын еліне қыз мет істеп , бізді басқара алады . Біз ол кісіден әлі де болса үлкен үміт күтеміз және толық сенеміз . Ел басқару екінің бірінің қолынан келмейді . Біз , Қазақ елі , Президент Нұрсұлтан На зар баевтың ар қа сын да іргелі ел болып , өзімізді барлық әлемге танытып отыр мыз . Ол кі сінің бүгінгі шешімін мен қол дай мын , әйтеуір Нұрекең ор нын да болып , елге қызмет ете бергенін қа лаймын . Сонда біздің елде ты ныштық болып , алға дами беретін болады . Мен Президент Назар баев тың арқасында Қазақ елі көр кейе береді деп сенемін . 1970 - 1980 жж . - Қазақ Энциклопедиясының жанында география мамандығы бойынша қүрылған редакциялық кеңестің мүшесі . Негізгі кемшіліктері : доға өшіретін камерада орналасқан жанасу жүйесі қолайсыз және ажырату қуаты шағын . ~~Зауыт жылына 68 мың тонна сұйытылған газ , конденсат , 105 млн . текше метр құрғақ газ өндіреді .~~ Өзара тартыс кезінде Қасым ханның ұлы және мұрагері Мамаш қаза тапты . Қасым ханның немере інісі Таһир ( 1523 - 1532 ) хан болды . Оның айырықша елшілік әне әскери қабілеті болмады . Маңғыт және Монғол хандарымен әскери қақтығыстар басталды . Бұл соғыстар қазақтар үшін сәтті болмады . Қазақ хандығы оңтүстіктегі және солтүстік - батыстағы жерінің бір бөлігінен айрылып , оның ықпалы тек Жетісуда сақталып қалды . ТаҺир ханның інісі Бұйдаштың ( 1533 - 1534 ) тұсында да феодалдық қырқысулар мен соғыстар тоқталған жоқ . Сегізінші мәселеге тоқталған Мемлекет басшысы соңғы бес - алты жылда атқарылған , дайындық жүргізілген кадрлық жұмыстарға сараптама жасап , баға беру қажеттігін айтты . Құқық қорғау саласындағы қызметкерлердің әлеуметтік қорғалу нормасын қарап , сонымен қатар қызметкерлердің құқық бұзушылығы үшін басшылардың жауапкершілігін арттыруды ойлаған жөн . ~~заңды тұлғалардың ақпараттық веб - порталын құру және өзектіленуін қамтамасыз ету ;~~ « Қазақстан Республикасы Президен ті нің кезектен тыс сайлауын бақылау жө ніндегі республикалық қоғамдық ко мис сия » республикалық қоғамдық бір лестігінің орталық штабы облыстық фи лиалының төрағасы Халел Құ сайы новқа жолыққанымызда , өзінің қала да ғы бір қатар сайлау учаскелерінде бол ға нын , саяси шараның Конституциялық та лаптарға және демократиялық қағи дат тарға сай өтіп жатқанын тілге тиек етті . 05 . 01 . 2009ж . Кашыр ауданы « Павлодар облысы бойынша жылжымайтын мүлік орталығы » ӘБ жетекші маман Салинов Б . С . « ҚР Президентінің жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауының негізгі ережелерін түсіндіруі » тақырыбына дәріс оқытылды ; « Шығыс Қазақстан облысының жұмылдыру дайындығы , азаматтық қорғаныс және авариялар мен дүлей апаттардың алдын алуды және жоюды ұйымдастыру басқармасы » MM . Батыс зерттеушілері А . Беннингсен мен Ш . Ламарсье - Келькежейдің еңбегінде М . Сералиннің келбеті қазақтың көрнекті журналисі ретінде беріледі . Сондай - ақ М . Сералин « Айқап » журналы қазақтар арасындағы ұлттық қозғалысқа дем берді деп түсіндіріледі . Мұндай пікір С . Зенковскийдің еңбегінде де көрініс тапқан . . . . Жауыннан соң байтақ даладан жамырай бері жүгіретін сансыз жылғалар Есіл өзенін жаз бойы әлдерінше молықтырып жатады . Ақмоланың көшелерінен көте рілетін шаңнан тұншыққан жұрттың еркін тыныстайтын жері де осы маң . Жоғарыда аталған инвестицияның қай түрінің болмасын алдына қойған мақсаты салым салған саланы , өндірісті дамыту , ондағы өндірілетін өнімдердің , дайындалатын бұйымдардың сапасын барынша жақсарту , яғни олардың халықаралық стандартқа сай етіп сыртқы рынокта сата алатын дәрежеге жеткізу , өндіріске жаңа техникалар мен технологияны қолдану арқылы табыс табу болып табылады . - Марқұм Алексий Екінші - ешқашан ісі мен сөзі бір - біріне қайшы келмеген тұлға ғой . Оның өнегесі жөнінде айтсақ , бір сұхбаттың ауқымы аздық етері сөзсіз . Бұл жанның есімі әрдайым жадымызда . Кирилл бауырымыз алдыңғы дін иесімен салыстырғанда , бүгінгі заманға бейімдеу , оны жіті түсінетін адам . Жиырма жыл бойы Орыс православие шіркеуінің сыртқы қатынастар бөлімін басқарған азамат ағылшын , неміс , француз тілдерін жетік меңгерген . Біз бір - бірімізді толық түсінеміз , алда да қоян - қолтық жұмыс істейтін боламыз . Жалпы республикамызда құстардың 480 - нен астам түрі кездесетін болса оның 200 - дей түрі облыс аймағында жаз жайлап , қыс қыстап , ұя салып мекендейді . Біздің жинаған мәліметтеріміз бойынша облыс жерінде құстардың 162 - дей түрі ұя салады , 110 - дай түрі біздің аймақ арқылы ұшып өтеді , 20 түрі қыстайды ( басқа жерден қыстауға келеді ) , 13 түрі кездейсоқ кездеседі . Яғни Сыр өңірінен жылдың әр мезгілінде қанаттылардың 300 - ден аса құс түрін кездестіруге болады екен . Қазақстанда кездесетін құстардың 23 отрядының Сыр өңірінде 20 отряды кездеседі . - Мен Қазақстан Президентінің қа ла мынан туындаған барлық құжаттар біз дің республикамыздың игілігіне бағыт талады әрі бұлардың барлығы , сіз айтып отырғандай , " басты құжаттар " болып табылады деп ойлаймын . Бұлар , әрине , " Қазақстан - 2030 " стратегиясы және жыл сайынғы халыққа жолдаулар . Менің ойымша , олардың мағынасын ашып беру өте қиын және мұнда екіжақты көзқарас болуы мүмкін емес . Егер сіз Мемлекет басшысы Жолдауының кемінде жарты сынан көбін жеке - жеке қайта оқысаңыз , онда берілген тапсырмалардың барлығы орындалғанына және орындалып жатқа ны на көзіңізді жеткізесіз . Ал егер ерінбей ТМД - ның , мәселен , Қырғызстанның және басқа да көптеген мемлекет көш басшыларының осыған ұқсас құжат тары мен салыстыра отырып таныссаңыз , біздердің және олардың қойып отырған мақсат - міндеттерін салыстыруға келмей тіндігін анық көре аласыз . Менің ай тайын дегенім , салыстыру - біздің пай дамызда екендігін байқатады . Мен мұны бүгінде көбейіп кеткен барлық сыншы лар мен тырнақ астынан кір іздей тіндерге нақты ұсынамын . Бұған дәлел ретінде бір адамды оның шешесінің қаратүсті екенін айтып кемсіткен Әбу Заррға , оған Аллаһ разы болсын , Аллаһтың Елшісінің ( оған Аллаһтың игілігі мен әлемі болсын ) : « Расында , сен - бойында Исламға дейінгі надандық ( жәһилиет ) сақталып қалған адамсың » , - деп айтқан сөздерін келтіруге болады . [ 39 ] Бұдан тыс Аллаһтың Елшісі ( оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын ) Исламға дейінгі жәһилиет дәуірінің амалдарына Әһлю - Сунна бір ауызды түрде олар адамды кәпір етпейді дейтін іс - әрекеттерді , мысалы , шыққан тегін балағаттауды және өлген адамды дауыстап жоқтауды , жатқызған . [ 40 ] Ұлтшыл , фашистік ұйымдар көбейіп , жас тар бұзылып жат қанда Мәскеуде жүру қауіпті емес пе деген сұрағымызға ақсақал : өзің жақсы болсаң ешкім де тимейді , оның үстіне қазақ мұнда абы ройлы . Біздің елде болған жанның бәрі де Қазақстанды мақ тап келеді . Жуырда бір орыстың шалы да Қа зақстанды мақтап отырды . Украинаға немесе басқа бір елге барсаң өз тілдерінде сөйлеп , орысша жауап бермейді , ал қазақтар орыс тілін сыйлайды екен , өздері кішіпейіл деп риза болып отырды . Мен ондайда тө бем көкке жетіп қалады . Қазақ стан туралы бір жақсы сөз , ұнам ды лепес естісем сол күні қуанып жүремін , құдайға шүкір , қазіргі абыройымыз жаман емес . Назарбаев та дәл уақытында келген адам болды , аумалы - төкпелі заманда осындай дана адамдар ғана дұрыс басқара алады . Басқа жерлердегідей қан төгіс , ұрыс - керіс Қазақстанда болған жоқ , соның өзі үлкен бақыт , дейді ақсақал . ~~2010 жылғы наурыздан - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар вице - министрі .~~ Астана медресесі ҚР Әділет министрлігі Діни істер комитетінде № 5024 - 1900 - ДБ нөмерімен тіркеліп , ҚР Білім және ғылым министрлігінен № 0064030 нөмерлі мемлекеттік лицензиясын алған . Осының арқасында 2010 жылы алғашқы түлектеріне ҚР Білім және Ғылым министірлігінің мемлекеттік үлгідеге дипломын беру құқығына ие болды . Жоғарыда аттары аталған әдістермен қатар басқа да әдіс - тәсілдер бар . Бұлардың бәрі де саяси процестер мен олардың дамуы жөнінде шынайы мағлұматтар алуға тырысады . Сондықтан қазіргі демократиялық мемлекеттерде саясатқа байланысты жағдайларды зерттегенде сан түрлі әдістемелерді пайдаланады . - аудан әкімінің шешімдерінің , өкімдерінің , тапсырмаларының орындалуына тексеру жүргізуге , оны орындауда жіберген қателердің себебін жағдайын анықтауға оларды жоюға шаралар қолдану ; 3 сәуiрде өтетiн кезектен тыс Президенттiк сайлауды бақылауға Қазақстанға 850 - ден астам шетелдiк бақылаушы келедi деп болжанып отыр . ~~Кәсіпкерлерді қаржылай емес құралдармен қолдау Қор қызметінің маңызды бағыты~~ 52 - бап . Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың мiндеттерi Жұлдыз жорамал деген жақсы нәрсе , себебі мен сияқты жарым жан жандар жұлдыз жорамалдағы жақсы жазылған пікірлермен , болашаққа жақсы үмітпен қарайды , сенеді , сондықтан да " жақсы сөз жарым ырыс " - демекші сәттілік тілеймін Лермонтов көшесіндегі бас канализациялық коллекторды қайта жабдықтау ( 330 м . ) , 11 трансформатор шағын станциясын күрделі жөндеу , 25 км . кабель желісіне күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілді . ЖАН ТЕБІРЕНТЕРЛІК ӘҢГІМЕ Заринаның әке - шешелері әдіскерге жәндікті алып келіп , ұйықтар алдында балаларды қорқытады және тәрбиешілер мені қорғап , қоштайды деп шағым айтып келді . Жасы егде тәрбиеші Бикен Рақымқызы менің апама әжесі тәрбиеме кері әсер беріп жатыр деді . « Ол сіздің ұлыңызды дұрыс тәрбиелеп жатқан жоқ . Ұлыңыз дөрекі , тәрбиешілерге көмектескісі келмейді . Ол күйеуіңіздің сізге көмектеспейтінін айтып мақтанады ! » . Мен олай деп айтқан емеспін ! « Жалпы , сіздің балаңыз жалқау және қолынан еш нәрсе келмейді , - деп жалғастырды тәрбиеші : - Ол бала ойын алаңқайындағы қағаздарды жинағысы келмейді . Мен үй малайы емеспін деген ! Сіз өзіңізді бір сәт қойып көріңізші , оның жасында тәрбиесіз болу дегеннің қандай екенін ! » . Апамның алдында ақталудың өзі пайдасыз . Менің көңілім жаман болып қалды . Бикен Рахымқызы ересек әйел бола тұра мені отбасымыздың алдында абыройсыз етіп көрсеткісі келді . Мен ешқашан олай тәрбиешілер ұялмай өтірік айтады деп ойламаппын . Біздің тәрбиеші де осындай жанкешті екенін енді білдім . Таңғы астан кейін біз серуенге шықтық . Сол сәт мен әжетханаға бармақ болып , екінші қабатқа меңгерушінің алдына келдім . Мен ұзақ уақыт есіктің қасында тұрдым . Бәрі де неге ойнамай тұрсың деп сұрап жатыр . Ал , мен болсам , Мира Ильясқызының келуін үнсіз күтіп отырдым . Ол бір кезде келді де мені өз бөлмесіне шақырды . Аспаз әйелді шақырып алып , менімен шай ішкісі келетінін айтты . Менімен шай іше отырып , балабақшада қандай ойын ойнатынымызды , қандай өлеңдер жаттағанымызды сұрап білді . Артынша менен бұл жерге қанда мәселемен келгенімді жайлап сұрай бастады . Болған жайдың барлығын баяндап беруге бел байладым . Тәрбиешінің бізге түстік асты тойып ішіп алғаннан кейін ұйықтамадыңдар деп жазалайтынын айттым . Тойып тұрып қалай ұйықтауға болады ? Дәрігерлер тамақтанғаннан кейін ұйықтауға болмайды деп кеңес береді . Бірақ та ересектер өздерінің денсаулығын күтеді , ал балалардың денсаулығына бас қатырмайды . Балабақша меңгерушісі күліп жіберді де : « Тәрбиешілер сенің үстіңнен ересектерге арналған бағдарламаларды көріп , олармен айтысатыныңды талай мәрте шағым айтып келді . Сенімен сөйлесуге уақытым болмады . Сен қызықты мәселелерді көтеріп , айтып отырсың . Бір жағынан бұл дұрыс та шығар . Бұл мәселемен белгіленген ережелер бойынша шындап айналысу керек . Мектепке дейінгі мекемелерге осы мәселелерді көтеріп , қозғайтын кез жетті деп олаймын » . Тәрбиешілер мені дұрыс түсінбей балалардың алдында бұзақы деп әшкереледі . Олардың айтуынша , әкем менің апама көмектеспейтін көрінеді . Мен тәрбиешіні жұмыстан шығарыңыз немесе өзі арыз жазып кетсін деп ұсыныс жасадым . Меңгеруші менің сөзіме күліп жіберіп : « Мен қалайша ол адамды кінәлі не кінәсіз екеніне көз жеткізей жұмыстан шығарамын . Сіздің тәрбиешіңіздің күйеуі жоқ , оны қалай жұмыстан босатамын . Оның екі баласы бар , қалай күн көреді . Ол жақсы маман , педагогикалық институтты бітірген . Мен сені сынап көрдім және сенің балабақшада көп нәрсеге үйреніпсің , көптеген өлеңдерді білесің , демек , біздің тәрбиешілер жаман маман болмағаны . Біздің заманда жақсы қызметкерді табу қиын . Өйткені тәрбиешілердің жалақысы өте төмен . Тәрбиеші болып тек балаларды шындап жақсы көретін адамдар ғана келеді . Шыныңды айтшы , ең алдымен арыз жазу керектігін қайдан білесің ? » - деді өз ойын білдіріп . Мен ересектерге арналған хабарларды көретінімді және жаман қызметкерлерді жұмыстан босатынын білетінімді жасырмадым . Ол адамға сөгіс беру керек немесе арыз жазсын деп ұсыныс жасау керек . Меңгеруші қарсы болып : « Ол әйелді жаман қызметкер деп атауға болмайды . Оған дейін сіз екеуіңіз ренжіскен жоқсыздар ма ? Сен көп жылдан бері оның тобына барып жүрген жоқсың ба ? » - деді . Бір кездері ол тәрбиешіні тіпті жақсы көргенмін , кейін жас тәрбиеші келіп еді , мен оны қатты ұнатып қалдым . - Сіздің Бикен Рақымқызыңыз шаршаған , көп жылдан бері еңбек демалысына шыққан жоқ . Мен сенің жағдайың жақсы болады деген сенімдемін . Сен міндетті түрде тәрбиешімен тіл табысасың . Ересектерге арналған бағдарламалар орынсыз алаңдатады , одан пайда көрмейсің . Меңгеруші тәрбиешімен мән жайды анықтап , сөйлесемін деп уәде етті . Ал маған отбасыңда кішкентай екенсің , апаңа көмектес деп ақыл айтты . Мысалы , ол әйелдің балалары пәтерді шаңсорғышпен тазалағанды ұнатады . - Сен үшін оның еш қиындығы жоқ . Еркектер деген техникамен жұмыс істеуі керек , апаң оған қуанып қалар еді , - деді меңгеруші . Ол маған өзінің ұлдарының күні бойы жұмыста жүргенде пәтерін жинап , тазалап қоятынын айтты . Әкелері бұрынырақ қайтыс болып кеткен екен . Мен одан неге күйеуге шықпайсыз деп сұрдым . Мира Ильясқызы маған терең оймен бір қарады да : « Егер мен басқа күйеуге шықсам , онда өз отбасыма жасаған қиянатым болар еді . Кез келген адамға күйеуге шығу деген сөз ол адамды да , өзіңді де сыйламау деген сөз . Күйеуге тек шынайы махаббат болғанда ғана шығу керек . Менімен ешкім ешқашан бұлай үлкен адамдардай сөйлеспеген еді . Мен ол ең керемет меңгеруші екеніне көзім жетті . Менің жаным жай тауып қалғандай болды . Бірақ , біздің тәрбиешіге жанашырлық сезіммен қарадым . Мира Ильясқызы қоштасар кезде : « Сен жаңа ұрпақ өкілісің . Қазіргі заманда көптеген отбасыларында әйелдері жұмыс істеп асырап отыр . Күйеулері мұндай жағдайды жақсы түсініп , үй жұмысын теңдей бөлісіп көмектеседі . Қазір ХХІ ғасырдың заманы . Әжең оны түсіне бермейді . Сен онымен сөйлесіп , түсіндіруің керек . Сенің сөздерің үлкен кісілердің сөзіндей орнықты » - деді маған салмақты үнмен . Келесі күні топқа тәрбиеші келмей кетті де , ұзақ уақыт бойына өзіміз қалдық . Мен ол апайды жұмыстан босатып жіберер ме екен , я болмаса басқа тәрбиеші келе ма екен деп қатты қорықтым . Ақырын ешкімге білдіртпей шықтым да , тәрбиешінің алдына бардым . Сөйтсем , есік ашық екен , тәрбиешінің жылағаны байқалып тұр . Майра Ильясқызы онымен ұзақ уақыт сөйлесті . Тәрбиеші болса : « Сіз сенбеуіңіз мүмкін . Ол баланы барлығы да , мен де жақсы көремін . Бірақ ол өз жасына қарағанда өте ақылды . Алғашқы күннен бастап - ақ , ол баланың тегін бала емес екенін сезгенмін . Ерке бірінші келген күні балабақшада бір баланың туған күні болды . Оның апасы торт , кәмпиттер алып келді . Барлық балалар қашан дәм таттырады деп тағатсыздана күтіп отырды . Туған күн иесінің апасы тортты кесіп жайпақ ыдыстарға сала бастады . Барлық балалар ашқарақтанып бас салды . Жалғыз Ерке ғана бір қолын сұққан жоқ . Мен одан : « Сен неге жемей отырсың ? » - деп сұрадым . Ол : « Менің қасығым жоқ . Қолмен жей алмай отырмын » , - деді . Бала күтушісі қасық беріп еді , бір кескен тортын жеп алып , балалармен ойнауға жүгіріп кетпеді . Мен одан : « Сен неге ойнамай отырсың ? » - деп сұрадым . Ол : « Алдымен қолымды жуып алуым керек . Қай жерге жуатынымды білмеймін » , - деді . Ол менің кінәм еді . Мен қол жуатын жерді көрсетуге үлгермедім . Мені таң қалдырғаны ол сондай байыппен жауап берді . Ол менің тобыма келгелі үш жылдай болды . Ешқашан сұғанақтанып тамаққа бас салмайды екен . Бұл балада тіпті үлкен адам да қызығатын парасаттылық , тектілік , данышпандық , көргенділік және бұзақылық сияқты қасиеттер бәрі де үйлесіп тұр . Бірақ та , туылғаннан бойына табиғаттың сыйлаған қасиеті екені ерекше маңызды . Әрине , білімді үлкен адамдардың ортасында тәрбие көргені өз себін тигізіп отыр . Ол өз отбасында ерке өскен бала емес , өзін жеке тұлға ретінде қалыптастырған . Басқа балалар жайында не айтсарсың ? Топта арнайы тәрбиешілер жалдап , тәрбиелеуге берген балалар да бар . Әкелерінің қыруар бизнесінің қаражатына тәрбиеленген текті балалар да баршылық . Бірақ , оларда туа біткен парасаттылық жетіспейді . Бәлкім Еркенің әкесінің атақты ғалым , апасының ақылды әйел болғанының әсері болар . Бұл отбасында қайын енесі мен күйеу баласының арасында кикілжің болғанын түсініп , бар жан - тәнімен оларды татуластырмақ болып қиналып жүр . Бірақ , оның қолынан келер емес . Апасы парасаты жоғары әйел . Екі оттың ортасында жүргені сол . Ол жасына қарамастан өте сезімтал әрі мақсатына берік . Еркенің алдымызға келіп , мені жұмыстан шығарыңыз дегені мені қатты ренжітті , бірақ оныкі бір жағынан дұрыс . Соңғы кездері мен өзімді шаршаңқы сезініп жүрмін . Мен әйел ретінде отбасындағы бақытты сезінгім келеді . Мен бірдей екі жұмыс істеп , тауқымет тартып жүргенімнен болар күйеуі бар әйелдерге қызғанышпен қарайтын болдым . Құрылыс басқармасында еден жуушы болып қосымша жұмыс істеймін . Жұмыстан соң қызым екеуіміз тазалауға жүгіреміз . Сондай жүйкем шаршап кететін болды . Маған балалармен жұмыс істеуім өзіме артық салмақ түсіріп жүр ме ? Бәлкім , бұл жұмысты тастауым керек шығар » , - деп ұзақ әңгімелеп тұр екен . Мен кіріп келдім де , айқалап жіберіп : « Жоқ , мен сізді жұмыстан босатқанын қаламаймын , мен сізді жақсы көремін және сіз біздің тәрбиешіміз болып қала беріңізші ! » , - дедім . Ол әйел менің басымнан сипап тұрып , сүйіп алды да : « Азғантай тиын - тебен төлесе де , мен ешқайда да кетпеймін . Мені қорғап жүгіріп келгеніңе рақмет . Осының көп ақшаға тұрарлықтай » , - деді . « Ерке , мен сені ренжітсем , кешір ! » - деді ол менің қолымды алып тұрып . Әрине , ол үміткерлер арасында қазіргі Президенттің шоқтығы биік тұратындығын ешкім де жоққа шығармайды . Сондықтан президенттікке Н . Назарбаевқа шын мәнінде бәсекелес бола алатындай адам түсуі керек . Ол адам - Мұхтар Шаханов . Халық қалауының да М . Шахановқа түсетіндігі сөзсіз . ХАА - БҰҰ - ның Экономикалық және Әлеуметтік кеңесінде Бас консультативтік мәртебесі бар әлемдегі жалғыз академия . Әлемнің 140 - тан астам елінде тіркелген , бірнеше ірі қалаларда штаб - пәтері орналасқан . Ақпараттық қызмет саласына байланысты іргелі және қолданбалы зерттеулер жасаумен айналысады . ~~2 ) мїгедектердi оѕалтудыѕ ґѕiрлiк баәдарламасыныѕ орындалуын бақылауды жїзеге асырады .~~ Бір күні ат арбаға отырып , қорған ішін шолып көруге келеді . Алдымен қорғанның сыртындағы ат арбалар тұратын жерге тоқтайды . Үлкенді - кішілі адамдар арбадан түсіп , қорғанға кірер қақпаға қарай бет алады . Ақын үлкендерге еріп базар аралайды , жібек және басқа да тұтыну бұйымдарын саудалайды . Қорған ішіне кірісімен , Батыс өңір шарабының иісі бұрқ ете қалады . Содан базар аралап келе жатып , шарап дүкенінде бір адамның құлудың ( қабақ ) аузын ашып , шарап ішіп отырғанын көріп , дүкенге кіреді де , құлуды құшақтап ала қашады . Ішінде бес келіден астам шарап бар құлуды көтере алмай жығылады , құлу жарылады . Шарап иісі көшені алады … Бұл ақынның өзі жазып қалдырған естелігі . Тарихи деректерге қарағанда , Тиңжоу тұрғындары Батыс түріктің он оқ тайпасының бірі Чұиұ тайпасы деседі . Күзгі мезгіл , қыркүйек айы суық түсе бастайды , Тиңжоуға келгеніне 15 күн болғанда , ақын Сычуанға қарай жолға шығады . ( « Шинжяң орталық газетінен » алынды , 2009 жыл , 28 ақпан . ) Тайбайдың әкесіне келсек , не себептен Сычуан өлкесінің бір шеткері таулы қыстағына келіп қоныстанып , ірге тауып қалды ? Неліктен түрікше аты - жөнін жасырған ? « Қытай әдебиетшілер тарихы » атты кітапта Ли Байды таныстырғанда : « Ли Байдың әкесінің атын анықтау өте қиын , қандай адам екендігі де анық емес . Кейбіреулер әкім екен десе , енді біреулер саудагер , кейбіреулер батыр , тағы біреулер жасырынып жүрген біреу екен деседі . Біздің білетініміз жергілікті адамдардың оны « Ли қонақ » деп атағандығы ғана » деп жазады . Мұндағы « Ли » Таң патшаларының фамилиясы . Жасырынып жүргендіктен , елдің көзін көлегейлеп , фамилиямыз « Ли » дей салуы да мүмкін . Чаңжяң дариясы өңіріндегі Шуаншижы қатарлы аймақтардың орда тағайындаған бақылаушысы Фан Чұанжыңның әкесі Фан Лұнның жазып кеткен өлеңдер жинағын ақтарып отырып , әкесінің Шұнияң қаласында Ли Баймен бірге шарап ішкені жайлы жазған өлеңіне көзі түседі . Фан Чұанжың әкесімен дос болған осы бір поэзия алыбының аруағы разы болардай бірер іс істеуді парыз санап , Ли Байдың ұрпақтарын іздейді . Төрт жыл іздеп Анхұйдың Даңтұ ауданынан Ли Байдың екі немере қызын тауып , әңгімелеседі . Олар : « Әкеміз Айнұр шала сауатты диқан болған , 792 жылы дүниеден озды . Екеуіміз де кедей диқанға тұрмысқа шықтық , жібек құртын өсіріп күн көреміз , жалғыз ағамыз бар еді , он екі жыл болды , үйден шығып кеткен , содан қайтып оралмады . Қайда кеткенін , қай жерде жүргенін білмейміз » , - дейді . Әпеке - сіңілі екеуінің тұрмыс жағдайының нашарлығын естіген Фан Чуанжың қатты ашынады . Ол Ли Байдың қабіріне жаңадан құлпытас орнатпақшы болып , екі немере қызына атасының ата тегіне қатысты жазба дерек беруін талап етеді . Екеуі әкесі жазып кеткен бірнеше бет қағазды береді . Фан Чұанжың екеуінен қандай талаптары барлығын сұрайды . Екеуі : « Атамыз көзі тірісінде « мені өлгенде Чиңсан тауына қойыңдар » деген екен , оған әкеміздің жағдайы келмепті , сіз атамның қабірін Чиңсан тауына көшіруге көмектессеңіз » - дейді . 817 жылы қаңтарда Фан Чұанжың екі немере қызының талабы бойынша Даңтұ ауданындағы Лұңсан тауындағы Ли Байдың қабірін Чиңсан тауының етегіне көшіреді . Жаңадан құлыптас орнатады әрі оларды алман - салық , ақысыз еңбек істеуден азат етіп , тұрмыс жағдайын жақсартуға көмектеседі . Фан Чұанжың Ли Байға орнатқан жаңа құлпытасқа жазған арнау сөзінде : « Ли Байдың әкесі өзіне жауласқандардың кек алуынан бас сауғалап Сычуанға келіп жасырынған . Сойқан шығудан жасқанып , Мянжоу аймағының Чаңлұң ауданындағы Чиңлян ауылына келіп бас сауғалайды . Мәнсап талап етпеген , жасырынып жүргендіктен , өзінің аты - жөнін де жария етпеген . Тек жергілікті тұрғындардың оны « қонақ » деп атағанын ғана білеміз , өйткені олар үшін ол шынымен қонақ еді » - дейді . Бұдан Ли Байдың әкесі есімін айтпағандығы және ақын да әкесінің атын айтпай кеткендігін көруге болады . Ли Бай : « Қытай тарихында өткен Ляң Уаңы Ли Хаудың тоғызыншы ұрпағымын әрі Таң патшылығының патшаларымен тегіміз бір туыспыз » - дейді . Өйткені Таң патшалығын құрған Ли Юан Ляң Уаң Ли Хаудың ( 351 - 417 ) жетінші ұрпағымын дейді , сонда Ли Шымын сегізінші ұрпағы , ал Ли Лұңжи он бірінші ұрпағы болады . Бұлай болғанда Ли Лұңжы Ли Байға немере болып келеді . Бірақ Ли Бай Ли Хаудан өзіне дейінгі тоғыз ұрпақтың атын атап , түсін түстеп әрі патша әулеттерімен заңдық туыстық байланысы бар шежірелік деректі материал бере алмағандықтан , патша әулеттерінің шежіресіне кіре алмайды . Расында , « жаңа таң кітабы , патша әулеттері шежіресі » атты кітапқа Ли Байдың есімі енгізілмеді , бұдан Ли Байдың тегі хан ( қытай ) ұлты дегенге күмән туады . Содан кейбір Ли Байтанушылар оны індете зерттеп , Ли Байдың тегі туралы басқаша көзқарас - пайымды алға тартады . Тайбайдың әке - шешесі қызы Толғанайды да хан ( қытай ) тіліндегі мектепке оқуға береді . Өсіп - ержете келе Толғанай білімді , ақылды , іскерлігімен ел құрметіне бөленеді . Содан болар , қазірде Чиңлян қалашығының бір қыстағының аты Толғанайдың хан тіліндегі атымен « Чиңлян қалашығы Иұеюан қыстағы » деп аталады . Толғанай ағасының өлеңдерін жинап баспадан шығарады , бұл қыстақта қазірде ақын мұралары сақтаулы . Толғанайға хан тілінде Иұеюан деп ат қойған Ли Бай секілді . Өйткені Ли Бай « айды » өзіне , қарындасына , табынатын әулие - әнбиеге , онан соң хас сұлуларға қарата қолданған . Осы қыстақта Толғанайға орнатылған ескерткіш қазір де бар , қабірі де осы қыстақта . 1962 жылы тамыз айындағы « Гуаңмиң рыбау » газетінде жарияланған бір деректе : « Чаңмиң ауданы сол дәуірде тұз , темір өндірілетін елге әйгілі аудан болып , Ли Бай әкесімен бірге тұз , темір саудасымен шұғылданады . Кейіннен Ли Бай сауда тижараты себебінен ұзақ мезгіл күміс , мыс өндірілетін Анхұй өлкесінің Чюпу деген жерінде тұрады . Ли Бай мыс , темір сауда тижаратымен айналысу барысында мыс , темір қорыту технологиясын да жете игереді . Ли Байдың бұл өнері өлеңдерінде көрініс тапқан . Бұл оның сауда тижараты өмірінің өлеңдеріндегі аңысы » деп жазады . Таң дәуірінде оқыған зиялылардың өздерінің қоғамдағы орнын көтеруде ең маңызды санайтындарының бірі - жар таңдай білу . Егер таңдаған жарың қаракөктің тұқымы , текті атаның ұрпағы болса , онда саяси тұрғыдағы болашағыңа жол ашылары хақ . Екіншісі - мансап . Мансап алу үшін орда сынақтарына қатынасу , сыннан өту керек . Емтиханнан өткендерді орда әкімияты әр дәрежелі мансапқа тағайындайды . Бұдан өзге бай , феодал , ақсүйектер орда емтиханнан өткендерден қызына күйеу таңдайды . Бағың жанса , қалың малсыз қайын жұрт , үлде мен бүлдеге оранған ару өзі - ақ әзір болады . Орда әкімиятының заң - түзімінде саудагердің баласы орда емтиханына қатынасуға тиым салынған . Мүбәдә , ерекше талантты , дарынды болса , басқалар тарапынан мансапқа ұсынылса болады деген белгілемесі де бар . Ли Бай ауқатты саудагердің баласы , керек десеңіз , өзі де саудагер . Ақын талантын дүйім жұрт мойындайды . Бірақ ешкім ордаға мансап беруге ұсынбайды . Ауылдан үміт үзген ақын қырда қаңбақтың далдасында тасаланып , күнделікті күйкі тірліктің күйттеуінен шыға алмай , байлыққа мастанып , жастықты жастанып күн өткізгенше , ел аралап , жұрт танып , өз талант - дарынымды әлемге әйгілеп , қабілет - қарымымды көпке танытайын деген ойға келеді . Осы ойдың жетегімен ақын қылышын асынып , Сычуанды кесіп өтіп , Чұңчиңге келіп , 724 жылы кемеге отырып , Чаңжяң дариясының ағыны бойынша Шығысқа сапар шегеді . Жол бойы Чаңжяң дариясының орта , төменгі аңғарындағы өлке мен қалаларды аралайды . Түстіктегі Қытай мәдениетін , тұрмыс - тіршілігін , салт - дәстүрін , әдет - ғұрпын етене үйренеді , тарихи , әдеби шығармаларды оқиды , таным - түсінігі кеңейеді . Келесі жылы ақын Нанжин қаласына келеді . Бір күні кеште қаланың түстігіндегі « Айнамкөлде » қайықпен серуендеп жүріп , қайықта жалаң аяқтарын суға малып , бір - біріне сыбырлап , күле сөйлеп , қыдырып жүрген көңілді бойжеткендерді байқайды . Қыздардың шағаладай аппақ аяқтары ақынның сезімін селт еткізеді . Бітімі бөлек , алып денелі ( Ли Байдың бойы екі метрден астам деседі ) , өңі өзгеше , сұлу жігіттің жат жұрттық екенін байқаған қыздар ескекті жеделдете есіп , ақынның қайығын соға жаздап , суды шашырата , қас атып , көз қысып , сықылықтай күлісіп , жанынан өте шығады . Қыздардың қылығына елтіген ақын : « Ескегіңді берші маған , мен есейін сен еспе » , - деп қыздарға тұра ұмтылады . Көл сыры өздеріне мәлім қыздар ақынға жеткізбей , жалғаннан ұялғансып , сықылықтай күлісіп , қалың қоғаның арасына кіріп жасырынады . Ақын таба алмай қалады . Тек « су үстінде сыңғырлаған қыз күлкісі » ғана еміс - еміс естіледі . Шіркін , жарық айлы түнде аяғы аппақ қыздармен бірге болу неткен бақыт десеңізші ! Расында да , түстіктің айы да аппақ , суы да аппақ . Ал бұған таңырқап , таңдай қаққан ақын сезімін қыздардың аппақ аяғы жаулап алады . Міне , осылайша ақын Нанжин қыздарының жетегінде кете барады . Кейін келе , ақын түстіктің аяғы аппақ шағаладай бір қызына үйленеді . 726 жылы Тайбай ақын Хуби өлкесінің Анлу деген жеріне келеді . 727 жылы екі досы Ху Зяң мен Ма Жыңгұңның таныстыруы арқылы Таң Гаузұң патша Лижы дәуірінде ( 650 - 684 ) орда әкімиятының құқықты әкімшілік органының доғал төбесінен қарайтын төбебасы болған Шұй Иұишының немересі Шұй бикешке үйленеді . Тайбайдың Шұй бикешке үйленуі Таң дәуіріндегі зялылардың жар таңдау көзқарасына үйлеседі : « Бірақ Ли Бай үйленгеннен кейін , Шұй бикешті үйіне алып кетпей , қайын жұртына күшік күйеу болып кіреді . Бұл сол дәуірде ұят қылық саналып , жалпы зиялылар қауымы оның үйіне аяқ баспайтын . Бірақ Ли Бай осылай істеді . Бұл оның батыс өңірдегі түрік мәдениетінің ықпалына ұшырағандығынан болуы мүмкін . Бәлкім жат ұлттың мәдениет көзқарасы бойынша жігіттің қыздың үйіне күшік күйеу болып кіруі көңілге қонымсыз жайт болып саналмаса керек . Ли Байдың бұнысы жат ұлт мәдениетін терең қабылдағандығынан болса керек » . Бұл біз үзінді келтіріп отырған мақаланың авторы жасаған талдау . Ли Бай түрік елінен бес жасында кетті . Бес жастағы баланың түрік мәдениетін толық қабылдай қоюы қиын . Ли Бай бес жасынан бастап қытай тіліндегі мектепте оқыды , есейе келе қытай ұлтының тарихы , әдебиеті мен бай мәдениет мұраларын , ұлттық дәс түрлерін игерді . « Күшік күйеу » болу қытай ұлтының ұлттық дәстүрінде жат қылық деп саналатын - дықтан , зиялылардың мұрындарын шүйіре қарайтынын біледі . Бірақ Ли Бай - түрік , түрік халқының салт дәстүрінде « күшік күйеу » болу соншалықты айып саналмайды , бұны Ли Бай жақсы біледі . Ли Бай Шұй бикешпен тату - тәтті ғұмыр кешеді . Шұй бикеш бір ұл , бір қыз туады . Ли Бай ұлына Айнұр , қызына Күншуақ деп ат қояды . Тарихи дерек көздері бойынша Шұй оқыған , білімді , ақылды , сұлу бикеш болған екен . Күйеуі Ли Байды қатты құрметтеген деседі . Тек өкініштісі , Шұй бикеш 740 жылы аурудан қайтыс болады . Зерттеушілер Ли Байдың кезбе тірлікті көбірек бастан кешіргенін айтады . Кезіп жүріп жерлік әкімдерді , қызмет бабымен астанадан келген мансап иелерін қонаққа шақырып , қалталарын томпайтып , өзіне мансап беруді , ордаға ұсыну талап - тілегін айтады . Бәрі де разы көңілмен уәде беріп кетеді . Бірақ ешкімнен хабар келмейді . Үміті үзілген ақын түстікті бетке алып , жолға шығады . Жыжяң өлкесінде тұратын , сайыскерлік өнердің шебері , патшаның құрметті адамы У Жұнге сәлем бере барады . Ли Бай өлең оқиды , У Жұн ақынның дарынына қол соғады . 742 жылы патша Ли Лұңжы У Жұнды өнер көрсетуге ордаға шақыртады . У Жұн Ли Байды ертіп , Чаң - Анға келеді . У Жұн ақынды ордаға алып кірмей , патша лық кітапхананың бастығы , патша мұрагері меңгермесінің меңгерушісі , үшінші дәрежелі ірі мансап иесі Хы Жыжаңға таныстырмақ болады . Сол үшін У Жұнхы Жыжаңды Чаң - Ан қаласындағы бір шарапханаға шақырады : « Әлхиса , Хы Жыжаң Чаң - Ан қаласындағы бір шарапханада Ли Баймен кездеседі . Ли Бай алып денелі , келбетті , аққұба өңді адам болғандықтан , кейбіреулер шарапқа қызып , теңселіп келе жатқан оны бейне бір аппақ меруерт тау құлап келе жатқан секілдікөрінетін деп бейнелейді . Мұндай дене бітім қытайларда сирек кездеседі , оған қоса оның кескін - келбеті шетелдіктерге көбірек ұқсайтын , тіпті кейбір шетел тілдерін де жақсы біледі . Ли Байдың кескін - келбеті туралы әйгілі « Сычуанның жолы қиын » атты ұзақ өлеңі болды . Сол дәуірдегі адамзаттың беймәлім әлемінен именуін меңзеген өлеңдегі айрықша бейнелеуден зәресі ұшып , есі шыққан Жы Жыжаң өлеңді соңына дейін оқып шығуға батылы жетпейді . Оның үстіне Ли Байдың елден ерек түр - тұлғасы періштедей елестейді . Астана мансаптыларының шет өлке - аймақтардан келгендерді қонаққа шақырып , қонақағасы беруге тиым салынған , бұл дәстүр қазірге дейін сақталған . Сол себепті Хы Жыжаң құр қол келген болатын . Бірақ қайран қаларлығы , Хы Жыжаң өзін толық меңгере алмай , мәнсап ( шен ) дәрежесін білдіретін « алтын тасбақаны » даңға ( кепілге ) қойып , шарап , тағам алып , Ли Байға қонағасы береді . Бұл әрекет бейне бір офицердің иығын дағы шенін жұлып алып , даңға қойғаны секілді тәртіп - түзімге қайшы өте қатерлі тәуекелшілдік еді » . Көзі ашық , көкірегі ояу Хы Жыжаң жасы сексеннен асқан , ордаға ұзақ жыл қызмет еткен , жоғары дәрежелі мәнсабы бар , ақынжанды адам болған . Патша Ли Лұң жидың сенімді серіктерінің бірі . Ли Бай тәрізді өңді , ер тұлғалы адамдар түріктерде көптеп кездеседі . Ақынның кескін - келбеті шетелдіктерге ұқсауынан , шетел тілінде сөйлей білуінен - ақ , Ли Байды - түрік , ол білетін тіл өзінің ана тілі - түрік тілі деуге әбден негіз бар . Хы Жыжаң Ли Байды патша Ли Лұңжиге таныстырады . Патша Ли Байды әдеби хатшылық қызметке тағайындайды . Хатшы - патшаның бұйрық - жарлықтарын жазуға көмектесетін жай қызметкер . Патша ақынды қатты қадірлейді . Ли Лұңжи тоқалы Яң Гұйфимен саяхатқа шыққанда , әркез Ли Байды ертіп алады . Ол көптеген арнау өлеңдер жазады . Ақынның талантына екеуі де тәнті болады . Ли Байдың әр өлеңі оларға сырлы сезім сыйлап , ләззатқа бөлейді . Сол себепті , ақын ол екеуіне де аяулы , сыйлы болған . Бір күні Ли Бай ордадан шығып , Чаң - Ан қаласындағы бір шарапханаға барып шарап ішеді . Дәл осы кезде Әтірағаш саяжайында патша Ли Лұңжи мен Яң Гұйфи ханымының туылған күнін өткізу ұйымдастырылады . Ли Бай жоқ . Патша Ли Лұңжи дереу әнші Ли Гұйнанға Ли Байды тауып әкелуге бұйырады . Ли Гұйнан бірнеше жасақты ертіп , ақын барады - ау деген шарапханаларды сүзіп шығады , бірақ оның қарасы көріне қоймайды . Содан тағы біраз жүргенде , бір шарапханадан Ли Байдың өлең оқыған дауысын естиді . Ли Гұинан Ли Байды қолтығынан демеп , атқа мінгізіп , саяжайға әкеледі . Мұны көрген Ли Лұңжи патша самалдыққа текемет салғызып , Ли Байды сонда жатқызып , демін алдыруға бұйырады . Белгілі мезгілден соң , патша қасындағы канизәкке су бүріккізеді . Ли Бай есін жияды , қасында отырған патша мен Яң Гұйфиды көріп шошып кетеді . Тізерлеп отыра қап , кешірім сұрайды . Айыптау былай тұрсын , патша мастықтан айықтыратын дәрі - дәрмек салынған балықтың сорпасын алғызады . Сорпаның ыстық екенін көрген патша бал қасықпен араластырып , аздап суыған соң , Ли Байға ұсынады . Оны ішкеннен кейін Ли Бай сергіп сала береді . Әтірағаш саяжайындағы алуан түсті гүлдерге көзі түседі . Патша Ли Лұңжи « бүгін Яң Гұйфидың туған күні , дәл мудан гүлінің ашылған кезі , арнаған өлеңіңді айтшы , естіп ләззатқа бөленейік » , - дейді . Ақын Азияның аруы атанған бұл ханымға әйгілі « Тыныш әуен » атты үш шумақ арнау өлең жазып , әнші Ли Гұйнанға береді . Ли Гұйнан өлеңді патшаға көрсетеді . Патша өлеңді оқып : « Тамаша . Өте тамаша . Яң Гұйфиге арнап Ли Байдан басқа ешкім мұндай өлең жаза алмайды , керемет » , - деп , өлеңді Яң Гұйфидің өзіне береді . Ол өлеңді оқып шығып , қатты риза болады . Яң Гұйфи Ли Гұйнанға өлеңге ән шығаруды және әнші қыздар мен музыканттарды әкелуді бұйырады . Ли Гұйнан бастап , қыздар қостап ән салады , музыканттар сүйемелдейді . Яң Гұйфи бұрала биге басады . Патша сыбызғы тартады . Әредікте , қатты разы болған Яң Гұйфи алтын тостағанға батыс өңірде ашытылған жүзім шарабын құйып ұсынады . Ли Бай қос қолымен алып , рахаттана жұтады . 744 жылы Ли Бай Чаң - Аннан кетеді . Себебін әркім әртүрлі түсіндіреді . Біреулер патша Ли Лұңжидың күйеу баласы , патшалық үкіметтің хатшылар мекемесінің меңгерушісі Жаң Жидың қызғанышы , көре алмаушылығы , қақпайлауы ақынды орданы тастап шығуға мәжбүрледі деседі . Патша Ли Лұңжи мен Ли Бай бірін - бірі қадір тұтқан . Содан болар , ақын Чаң - Аннан кетерде торғын көрпе , алтын балдақты белбеу және басқа да заттық бұйымдарды тарту етеді әрі ауылына жеткізіп салуға арнаулы көшірімен ат - арба береді . Ли Бай патшаға бас иіп , алғыс айтады . Ли Бай жол - жөнекей Хынан өлкесінің Лояң қаласында жас ақын Дуфумен кездеседі . Кейбіреулер екі алыптың кездесуін әлем кеңістігінде күннің аймен кезіккеніне теңейді . Қос жыр дүлдүлі содан бастап дос боп кетеді . Екеуі бір жылдай бірге болады . Хынан мен Сандұңның көркем жерлерін аралайды , бірігіп өлең жазады . 745 жылы екі алып бірін - бірі қимай айырылысады . Қытай әдебиеті тарихында Ли Бай романтик ақын , Дуфу реалист ақын саналады . Екеуі сол айырылысқаннан бір - біріне қайтып кезіге алмайды . Бірақ бірін - бірі сағына еске алысып , арнау өлеңдер жазысып тұрғандығы мәлім . Тарихи деректерге қарағанда , Ли Бай 741 жылы Лю бикешке шаңырақ көтереді . 746 жылы балаларын орналастырған Сандұңның Дұңлу деген жерінде бір қызбен бас қосады . Бұл жұбайынан бір ұл сүйеді . Ақын ұлының атын Бөрі қояды . 749 жылы ол Зайшяң Зұң Чұкінің немересі Зұң бикешпен ( Хынанның Кайфың қаласында ) отбасын құрады . Ақын күшік күйеу болып Зұң бикештің үйіне кіреді . Ол Чаң - Аннан аттанарда патша Ли Лұңжи заттай , ақшалай мол тартумен жолға салған , оған қоса Зұң бикеште ауқатты отбасынан шыққан . Сол себепті , балаларының да тұрмыс жағдайы жақсарады . 755 жылы Таң ипмериясының шығыс - терістік шекарасында шекара қорғаныс сардары Әнраушанның көтерілісі бұрқ ете қалды . Әнраушанның өз аты - Раушан , әкесінің аты мен тегі белгісіз , шешесі - түрік , аты Асиды , құшынаш , бүбілгі бар адам деседі . Өгей әкесі - Әнянян , тегі түрік , шекара сардары болған , Әнянянны басқы буынын фамилия орнында қолданған . Әнраушанның қосынына келіп қосылған тағы бір шекара сардары - тегі түрік , Сысугай ( сысымн ) . Тарихта бұл көтеріліс « Әнраушан - сысымын ( сысугай ) бүлігі » деп аталады . Ли Бай Чаң - Анда жүрген кезінде Әнраушан оны « арақкеш » деп балағаттап , арына тиеді . Ақын да есесін жібермей , Әнраушанды сылқита сыбап салады . Содан екеуі бір - біріне жау боп кетеді . Қауіп - қатерден сақтану үшін , осы жылы Ли Бай әйелін ертіп , Жянши өлкесінің табиғаты әсем Лусан тауына келіп қоныстанады . 756 жылы патша Ли Лұңжи Чаң - Анды тастап , Сычуанға барып паналайды . Барлық ұлдарына әскери қосын дайындап , бүлікшілерге қарсы соғысқа аттануға бұйрық береді . Жяңши өлкесіндегі Ли Лин Уаң ( сұлтан ) әскер жиып , сол бүлікшілерге қарсы соғысқа аттанып бара жатып Лусанға аялдайды . Ли Байдың осында екендігін естіген Ли Лин Уаң : « Ақынды шақырыңдар . Ол өлеңмен бүкіл елді аттанысқа көтереді , әскерлерге жігер , күш береді » - дейді . Ақын қосынға кіреді . Ақын « Ли Лын Уаңның шығысқа жорық марышы » атты өлең жазады . Өкінерлігі , тақ таласы мен бақ таласы салдарынан ағасы Ли Хың әскер жіберіп , Ли Линнің қосынын талқандайды . Ли Линді өлтіреді . Ли Бай өлім жазасына кесіліп , абақтыға қамалады . Зұң бикеш текті атаның ұрпағы болғандықтан ел ішінде абырой - беделі бар , жан - жаққа шапқылап жүріп , Ли Байды өлімнен құтқарып қалады . Бірақ Гұйжоу өлкесіне жер аударады , балдызы шығарып салады . Қайсы бір мықтының құлағына жетіп қорғап қалды , ол жағы белгісіз , әйтеуір орта жолда кешірім жасалып , бостандық беріліп , ақын үйіне қайтады . Бір дәуірдің мақтанышы , тума талант « жыр періштесі » , дүлдүл ақын Ли Бай 762 жылы Анхұйдың Даңтұ деген жерінде аурудан қайтыс болады . Ли Бай 15 жасынан бастап өлең жаза бастаған . Жырларының көбі жоғалып кеткен . Ақынның біздің дәуірімізге келіп жеткен өлеңдері 900 шумақтан , ал прозалық шығармалары алпыстан астам . Ғалым , жазушы Жяң Рұңның « Бөрі төтемі » атты кітабындағы Ли Байдың түрік екендігін дәлелдейтін деректі талдауына көз жіберейік . Кітаптағы кейіпкер Чын Жын деген автордың өзі . Чын Жын кенет Ли Байдың : Ли Байдың : Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар : автоматтандыру және басқару ; ақпараттық жүйелер ; есептік техника и программалық қамтамасыз ету ; математикалық және компьютерлік модельдеу мамандықтары бойынша білім , осы лауазымның функционалдық міндеттеріне сәйкес салалардың қатынастарын реттейтін заңнамалық және нормативтік құқықтық актілерді білу , мемлекеттік және ресми тілдерді білу және компьютерде жұмыс істей білу . Құрметті ректор , егер Сіз университетке осы жылы түскен болсаңыз , Республиканың қайсы жоғары оқу орнын таңдаған болар едіңіз ? Тек қазіргі заманғы еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болуға мүмкіндік беретін , өз студенттеріне еркін құзыретті негізді білімге кепілдік бере алатын жоғары оқу орындарын таңдар едім . С . Аманжолов атындағы ШҚМУ сондай жоғары оқу орындарының бірі деп толық сеніммен айта аламын . Кейін кездесу барысында 5 адамнан тұратын комиссия құрылды . Густав Муанье мен Анри Дюнаннан басқа оның қүрамына генерал Гийом - Анри және дәрігерлер Луи Аппия мен Теодор Монуар ( барлығы да швейцария азаматтары ) кірді . Ең алғаш рет комиссия 1863 жылы 17 ақпанда жиналып , өздерін « Жарақат алғандарға жәрдемдесетін Халықаралық комитет » деп атады . Келесі 5 айда олар көп жұмыстар атқарып , аянбай еңбек жасады . Ал 1863 жылы қазан айында Женевада халықаралық конференция өтті . Оған 16 мемлекеттің өкілі қатысып , өзіне белгі етіп ақ фондағы қызыл крестті тағайындады . Бұл белгі ерекшелену , яғни жарақат алған сарбаздарға жәрдемдесетіндерді қорғау үшін таңдалды . Бұл конференция Қызыл Крест пайда болуының негізін салды . Кейін комитет Халықаралық Қызыл Крест Ұйымы ( ХҚКУ ) деп аталды . Анри Дюнанмен жасалған Ұлы қадамы - басқалар сияқты гуманитарлық көмек көрсетуде емес , өз кітабында жаңа , нақты ұсыныс жасағанында : 7 . 12 . Ақсақалдар Кеңесі , жас оқытушылар мен кураторларға тәлімгерлік ету , оқу - тәрбие процесінің сапасын бақылау бойынша қоғамдық жұмысты жүзеге асырады . Соғыстан кейінгі жылдары ол аудандық суландыру жүйесі басқармасында гидротехник болып істеп , егін шаруашылығын дамытуға атсалысқанын ауыл жұрты жақсы біледі . Әкеміздің осындай беделі мен белсенділігіне орай алған орден - медальдары да баршылық . Қазір құдай қосқан асыл жарым Кәмшатпен дәм - тұзы бұйырған мекен - елордамыз Астанада тұрып жатырмыз . - Бәрібір жүзеге аспайтындықтан ешқандай бастаманың қажеті жоқ . Баяғы жартас - бір жартас . Айғайласаң жаңғырықта шықпайтын бетон . Шеттеші қазақ өз күнін өзі көріп , өз жоғын өзі жоқтайтын жаңа ұйым құру керек . Бүгінгі күнгі біздің қолданыстағы Сайлау туралы заңымыз негізінен жалпыға танымал халықаралық нормаларға , оның ішінде 1990 жылғы 29 мау сым да қабылданған ЕҚЫҰ Адам зат тық өлшем жөніндегі Конферен циясының Копенгаген Кеңесі құжатына сәйкес келеді . Аспан жаққа көз тігеміз сағына , Адам жүзін жатырқаймыз әлі де . Арқамызға қарап қойып тағы да , « Қанат бер ! » деп жалынамыз Тәңірге … Үкіметтің статистикасына сәйкес , ел аумағында 7585 тіркелген азаматтығы жоқ адам тұрып жатыр . БҰҰББ - ның пайымдауынша , азаматтығы жоқтардың саны 60 - 100 000 аралығында болды . Бұл үлкен топты Кеңес одағының паспорты бар , бірақ ел егемендік алғалы бері құжаттарын жаңаламағандар , ұлты қазақ оралмандар және жұмысшы мигранттар құрайды . Азаматтығы жоқ адамдар жөнінде сенімді статистика болған жоқ . Уақытша азаматтық берілген адамдарға ұқсас құқықтарға ие болғанымен , азаматтығы жоқтар заңды жұмысқа тұруда қиыншылық көргендерін және білім алу мен денсаулық сақтау қызметтерін падалануда шектеулер көргендерін мәлімдеді . Бір таныс жігіттің үйіндегі отырыста заң орнында істейтін бір жігітпен дастархандас болдым . Әлгі жігіттің болған , толғаны , ақшасының көптігі әрбір сөзінен , қимылынан байқалып тұрды . Өте тоқмейіл , наглый жігіт екен . Өзі шорты киіп алған . Дастархан жерге жасалған . Бір кезде бір жастау жігіт келіншегімен келген еді , оның әйелін әгі наглый жігіт " Келін менің қасыма кел " деп өзі мен әйелінің арасына отырғызып алып жұрттың көзінше құрдасының әйелімен ойнағандай мықынынан да , омырауынан да мытумен болды . Арасында " менің келінім ғой " деп қояды . Жас жігіт жарылардай болып әзер шыдап отыр . Наглый жігіттің әйелі өтірік күліп білдірмегенсиді . Жас келіншек болса , үйренген бе , әлде жағып бара ма , сықылықтап күлгені болмаса , қарсылық білдірген жоқ . Бізге осының барлығы ерсі көрінді . Ең масқарасы , кейін білгенімдей , ол жас келіншек ана ұятсыздың шынымен де келіні екен . Жас жігіт оның немере інісі болып шықты . Яғни , екі жігіттің әкелері бірге туған . Демек , туған келіні іспетті ғой . Бұл дегенің нағыз масқара емес пе ? ! Мен таң қалғаннан жағамды ұстадым . Сондықтан , " Времяға " пікір жазған келінгшектің сөзіне таң қалмаймын , сенемін . « Біз жедел жаңғыруға бет түзеген тәуелсіз Қазақстанның талантты да , жігерлі , намысшыл да , еңбекқор жастарымыз . Біз спортта топ жарып , өнерде қара үзген , білімде озық еңселі елдің ұлдары мен қыздарымыз ! » . Тәуелсіз Қазақстанмен түйдей құрдас ұландар осылай дейді . Әлемдік саяси картада дербес мемлекетіміздің пайда болған күні жас мемлекетте дүние есігін ашқан сәбилер бүгін елімізбен бірге ержетуде . Тәуелсіздікке 18 жыл толғанда , олар да 18 жасқа толды . Өзіндік « Мені » қалыптасқан , арманға бай , әрі оны жүзеге асыруға ерік - жігері жетер жастар мақсатшыл да ! Осы мүмкіндікті пайдаланып , Сізді мерейтойы ңызбен шын жүректен құттықтауға және Сізге баянды бақыт пен мықты денсаулық тілеген ең шынайы тілектерімді жеткізуге рұқсат етіңіз ! - Елдің ішінде жанталасып жұмыс істеп жүреді . Ол кісі туралы басқа не айта аламын . Бастығымды жамандап жатсам , ол менің азаматтығыма сын . Ондайды мен құптамаймын . Айтатынымды жұмыс бабында айтып жүрдім . Ал , енді жұмыстан кетіп біреуді жамандап , оған баға беруден аулақпын . - Әлі де бұл бағытта көп істер тындыру қажет . Облыс әкімі Б . Сапарбаев пен Ауыл шаруашылығы министрі А . Күрішбаев бізге үнемі қолғабыс жасап тұрады . Аудан әкімі С . Зайнулдин телефон тартқызып , жол жөн деуге көмектеседі . Алдағы уақытта " Өс кемен - Зырян - Катонқарағай - Рахман қайнары " республикалық дәрежедегі жол дарына қосымша қаржы бөлінсе , туристер легі толастамас еді , - дейді ұлттық парктің бас дирек торы Е . Мұстафин . 2004 - 2005 жж . CIPA халықаралық бухғалтерлік бағдарлама ( Құқық және салық , Қаржылық есеп 1 , Басқаратын есеп ) серификациясына курс өтті . Бухгалтыр - тәжірибеші ( CAP ) мамандығын иеленіп келді . Сертификат № 0003369 ЕҚЫҰ Төрағасының ұзаққа созылған жанжалдар жөніндегі Арнайы өкілі Болат Нургағалиев ЕҚЫҰ - ның Шолу конференциясында сөз сөйлеуде , Вена , 20 қазан 2010 ж . ( OSCE / Susanna Lööf ) Сөйтіп , Ала тау ба урайын жай лаған қан нен - қаперсіз отырған қалың ел ге ша бу ылға шыққан қал мақ әскер лері қазақтар дың қанын су дай ағыз ды . Ер кек кіндікті адам дарды қырып , әйел дерді , қыз дарды бай лап - ма тап алып кетті . Бейғам отырған ел басқын шы ларға ешқан дай қар сы лық көрсе те ал ма ды . Ұлы жүз бен Ор та жүздің қазақта ры Са марқанд пен Ход жент ке қарай шұбыр ды . Кіші жүз қазақта ры Хи уа мен Бұқараға ағыл ды . Босқын дардың біра зы Алакөл маңына келіп па нала ды . Бұл ке зеңді қазақ « Ақта бан шұбы рын ды , Алқакөл сұла ма » деп ата ды . Яғни , қазақтар дың та баны ағарған ша шұбы рып , Алқакөлге жетіп азап пен аш тықтан сұлаған жер лер еді дейді . Осы ауыр жыл дарда шыққан қазақтың қара лы ды қайғылы , ән ұра ны сияқты « Елім - ай » әні еді . Мұнан үш жүз жылға жуық уақыт бұрын шығарылған осы өлеңмен оның әні қазақтың ба сына түскен сол бір ауыр күндердің өшпес ес керткіші . Сурет www . AaronTurpen . com cайтынан алынды . Қазақстан көрермендерінің басым бөлігі Ресейдің ойын - сауықтық , « жылтыр » бағдарламаларын көп қарайтыны жасырын емес . Әрине , күні бүгінге дейін отандық телеарналар көрермендерді көбіне таңғы , кешкі жаңалықтарымен өзіне « баурап » келген еді . Бірақ соңғы жылдары телевизия мен газет « жаңалықтары » айналдырған бірнеше сағатта , кейде тіпті , бірнеше минут ішінде « ескі де көне хабарға » айналып барады . Жаңалықтарды ақпарат агенттіктерінен , [ . . . ] Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2006 жылғы « 22 » қарашадағы № 257 - Ө бұйрығына қосымша Мүдделі мемлекеттік органдар мен үкіметтік емес ұйымдардың адам саудасымен күрес мәселелері жөніндегі « сенімділік телефоны » , « шұғыл тораптар » қызметкерлеріне арналған Қазақстан Республикасы азаматтарының жеке меншік жұмыспен қамту агенттіктері тарапынан шетелге жұмысқа кету шарттары жөніндегі Әдістемелік ұсынымдар Жалпы ережелер Осы Әдістемелік ұсынымдар « Халықты жұмыспен қамту туралы » , « Халықт ~~Ф . Голощекиннің саясатына қарсы оппозиция ( қарсыласы ) басшыларының бірі : С . Сәдуақасов~~ Осыдан дәл 140 жыл бұрын , 1870 жылдың 10 - мамыры күні Түркістан генерал - губернаторы кеңессінде орыс , қазақ және өзбек тілдерінде « Түркістан уалаятының газеті » деген атпен бүкіл Орталық Азиядағы тұңғыш газет жарық көрді . Тәшкенде шыққан осы басылым қазақ баспасөзінің алғашқы үлгісі еді . 9 - 3 ) сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының , олармен қосылма тұлғалардың және олардың құрылтайшы адамдарының , сондай - ақ консорциумдарға қатысушы ұйымдардың және сақтандыру мен қайта сақтандыру ұйымдарының қатысуымен құрылған жай серiктестiктердiң қызметiне шоғырландырылған қадағалау ережелерiн айқындайды ; Шатасқан ғалымсымақтарға Судың да жылжып ағар сағасы бар Аттың да сүріндірмес тағасы бар . Кінәлі болып жүрген адамның да Періштеден биік деген бағасы бар . Шайтанға еріп жүрседе жолдан тайып , Адамзаттың Аллаһ деген панасы бар . Мейірім төгіп Аллаһ бізге қарасқан соң Сәбидің де емірінер анасы бар . Мейірімге қатігездік әуелден жау Осының бәрін ойлау керек санасы бар , Нәпақа керек өмірде кім кімге де Өйткені оның баласы мен шағасы бар . 2010 ақырғы заман болады деген Сопылардың Настрадамус деген ағасы бар . Они мне все равно не подходят деп Дарын ихуан ал Иброхим матхалит деп , Мұсылманды күйретуге шамасы бар . Бауырларды үйретуде Назратулла Дильмуратта шариғаттың жаңасы бар . Ешкі бақпайсың деп Иброхимнен суып кетті Шейхтар шатасты деп қуып кетті Фитна тұнған , уланған жұмыртқаны Елдің түкпір түкпіріне туып кетті . Есіңді жи , етекті жина , ұйқыңды аш Қазір біздеқырылатын уақыт емес , Құран жоқ боп кетеді қияметте Білімдіні жамандау бақыт емес . Осыны қалай түсінбейсің жарық күнім Бірінші ғалым жоғалады , сосын білім Білмейді адам қадірді қолда барда Сондықтан ғайбаттама асыл тілім . Абдусамат самали , Дидар зағып Халил тәкбір Саудияда жүр ол нағып Ысматулла , Құрбанәлі супер сопы Істеріне жамағат жүр ғой налып . Бірінің сөзін бауыры бірі бағып Сәл нәрседен ши щығарар мінін тағып Қит етсе телефонмен жөн сұрайды , Үкім айтар жекеменшік шейхты алып . Еңбегенің өтімі жоқ қысылмаған Көтере алмай сұрақтарды кетті ләғып Стоматолог Болатты тұтам алып Дейді оны тыңдауға болады анық . Қалғанына рұхсат жоқ Қазақстанда Шырылдаған Бекболаттар далада қалып . Осылайша фитналар жалғасады , Достарына елжіреп мейрі қанып Төрт айлыққа сапар шеккен тоблихтай Жаһан кезіп , ел айналып жүр ғой қанғып . Шын жанашыр болса қазағыма Көмек беріп , қолдар едік біз құба құп Кімді кім тыңдасада еркі өзінде Аллаһ берген жақсы жаман көр көзінде Лағнеттелген шайтанда да мол білім бар Ал түсінік адамның жүрегінің тұр көзінде . Бұл арнаулар Назратулла мен Дильмуратқа Жөндеймін деп жыртып алыдың қалып ұятқа САхабалар сендерге ұқсап сайрамаған Жігін таппай оқ аттыңдар қалың жұртқа . СНГде ғалым жоқ сен қайдан шықтың Кір келіріп зорға жиған иман атқа Аузың ашық , артыңнан жер көрінет Ісің сенің аманат емес қиянатта . Қазақтың қасіретін білемісің Торғайбоп қаршығаны ілемісің Күшің жетпес шоқпарды белге байлап Жауыр болған жабынды түлемісің . Ақылшысын тапқандай сұрақ қояр Қоңырау шалып бәлкім шайтан бауыр болып Бір кездері оларға да солай қылған Нәпсің өсіп мәз болдың гой тәуір көріп Жақсыларды жамандап жамағатқа Арғымақты көрсеттің жауыр қылып Иброхимнің аят , хадис , уағызына Тар келді ме Дильмураттың тақиясы Ғалым болсаң ақыл қайда , сөзің сайда Қайда қалды сыр сандықтың құпиясы Жүрекке кірген адамдай бөсіп жүрсің Куш береме әлде малғұн мафиясы Сөздерінде тәкәппарлық өте басым Кекетуге арналды ма шпақиясы Абубәкірде шатасады деген екен Кім болыпты қасында оның басқалары Мықты болсаң бетіне айт сыртынан айтпай Түсінер бәлкім ісі болса масқаралы Ананы тыңда мынаны тыңдама деп Зорға жүрген мұсылманды ыдыратты Үш аяттың байымдаған ғалымдары Іріткі салып , жікке бөліп бытыратты . Кім едің сен сонша шешім шығаратын Көтерердей мұсылманның кінаратын Өзіңді жаһилдіктен шығарып ал Өсекші деген атыңды біле алатын . Мешіт кірсең айқай - шу бітпейтін дау Кәпір емес мұсылманға мұсылман жау Дүние , ақша , жағымпазды жолдас еткен Бұл айқайдан коп имамдар жүр аман сау Дұрыс ексең жеміс берер егістері Бұл істер сорлы имамның жемістері Имамға бас шұлғитын жамағат көп Күшеймей қайтсін бейшараның кемістері Қияметтің белгісінің бірі мынау Оюы зор , сүлу мешіт көп болады Әдемі әнгімеайтылмас жамағат көп Ішінде бірақ туралық жоқ болады Насихат жоқ , тәрбие кетсе бесіктерден Көз моншақ , бұрыш , қызыл жіп тұрса есіктерде Жүрегі сасық тезектен , түрі тахуа Діннің жауы имам болар мешіттерде Елге жаны ашымас ел билейди Күнәлі іске шайтан малғұн кел кел дейді Тыл сөйлемей , тұлсөйлейтін кезде жетті Тек жанашар жүрегі жылап еңкілдейді Іс бітірер парақорлық салымдар бар Ол болған соң қол қайтармас алымдар бар Харам жеп күн өткізіп жатқандарға Күтіп жатқан қара түнек жалындар бар Басы жай , арты қатты Аллаға тән Топан су қылып малып кетер жауындар бар Құдайға серік қосқан қауымдар бар Жақындасаң ұзай берер сағымдар бар Дін деген бекер деген нанымдар бар Тек біздікі дұрыс деген ағымдар бар Дін бізге зиян деген шағымдар бар Сөз аңду , ізден еріп бағымдар бар Күле кіріп , күңіренген залымдар бар Басқа емес мұсылманды қырлыстырған Махажда бір , шантажда басқа ғалымдар бар Оралайын әнгімеме келсе білгің Барында қызыл тілдің айтып тілгін Айтылмаған ақихатты Аллах сүймес Жер басып жүргеніңше келеді өлгің . Кірлепті бет сүртетін аппақ сүлгің Ғайбат айтып осы ма берген үлгің Құлақ сал жаңылысып шаршап жүрсең Ең дұрысы бір мезгіг ұйықтап мүлгің Осылайша айналады өмір шіркін Алдап соғар бұлаңдаған бұл қу түлкің Жүректерді кір шалса қара күлгін Шайтан кеп ой салады дүркін - дүркін Бір бірімізді жамандап күнә жинап Түк сауап жоқ өлерміз - ау бізде бір күн Тұрсын ағамызды сыйлап өскен жастың бірі едік , қазір де сәлеміміз түзу , бірақ соңғы жылдарда ол кісіні түсіну қиындап бара жатыр . Сөзі сылдыр , не әдебиетші емес , не тарихшы емес , жауапсыздықпен бет алды сөйлей беретін болыпты . Мына конференциясы не ауырған , не алжыған адамды елестетеді екен . Бетпақтығы тағы бар ! Қатені мойындау , кешірім сұрау , қысылу дегенді ұмытса керек ? ! Мейлі айта берсің ғой , бірақ тарихтан шала түсінік алып , сол шала түсінігін елге ең соңғы ақиқат ретінде таратқысы келетінін қайтерсің ! « Айтулы еңбектерін » ақтармай - ақ , осы конференциядағы « толғауларын » сабырмен саралап көрелік , ағамыздың тарих пен оқырман алдындағы жауапсыздығын анық сезесіздер : 1 ) . « Айқындағы » сұхбатында әлде бір « құпия » , « сұмдық » құжаттар туралы « архивтерде қаттаулы тұр » деп өзі көргендей , қолмен ұстағандай лепіріп еді , енді тайқып шығып , былай дейді : « Ал ол деректерді ғылыми айналымға түсіру - сол саланы зерттеп жүрген және сол деректерді архивтен тапқан ғалымдардың еншісі . Оған менің кірігуім әдепсіздік . Ол оқымыстылар өзінің пікірін толық қорғай алатын толық ғалымдар » . Сонда қалай , Тұрсын Жұртбай - аузына келгенді айтатын , бірақ өз пікірін өзі қорғай алмайтын « шала ғалым » болғаны ма ? Өзі осылай деп мойындап отыр ғой ! 2 ) . Тұрсын Жұртбайдың оқырман сұрағына жауабы : « Егерде сіздің бір ғалым ағаңыздың сізге : " Тұрар да , Сәкен де : « Қазақстанды қазақ басқара алмайды » деген емес , дәл сол сөзді 1919 жылы Ахмет Байтұрсынов Сталинге айтқан » - деп айтқаны рас болса , онда ол адамды ағаңыздың қатарында қалдырыңыз да , ғалымдардың есебінен сызып тастаңыз . Себебі , мектеп оқулығынан мәлім мына хрониканы есіңізге салайын . Қазақстан автономиясы қай жылы құрылды , қай жылы териториясы бекітілді , оны жүзеге асырған кім ? - 1920 жылы , тамыз - қазан айларында Ә . Бөкейхановтың , А . Байтұрсыновтың тікелей кеңесші дауысы арқылы Ә . Ермековтің баяндамасының негізінде бекітілді . А . Байтұрсынов - 1919 жылы Қазақ өлкелік әскери революциялық кеңесінің мүшесі , яғни , үкімет басында отырғанның бірі өзі . Егер Ленин солай сұрай қалса : « Бөкейханов ! » - деп жауап беретіні сөзсіз . Бөкейханов тұрғанда және ол « Алашорда » үкіметін басқарып тұрғанда , сол үкіметтің атынан өзі Ленинмен уәкіл ретінде сөйлесуге барғанда , басқаша жауап беруі мүмкін бе ? « Лениннің өмірінің хроникасында » әр сөзі қағазға түскен . Бір жылдан кейін Қазақ автономиясының териториясы мен мемлекеттік құқын Лениннің алдында жоғарыдағы үшеуі үкімет комиссиясының мүшесі және бас баяндамашы ретінде қорғады . Пестковский , Жанкелдин , Меңдешев , Сейфуллин т . б . жергілікті ревкомитеттің өкілдері ретінде шақырылып , мәжіліске қатысты . Оларға сөз де берілмеген ( Пестковский анықтама ғана берген , оның өзінде Ә . Ермековтің « подсказкасына » сүйенген ) . Талқылауға да қатыспаған . Бөкейханов кеңестен соң Ленинмен он бес минут жасырын есік жағдайында кеңескен . Екі күннен соң қол қойылған . Сонда , әлгі ағаңыз , осылардан тыс Қазақстанды билейтін қандай адам туралы айтып отыр ? Ол кездегі Қазақ өлкесі мен Алашорда үкіметіне қатысты қазақ даласындағы қайраткерлердің аты жоғарыда түгелдей аталды . Енді кім ұсынылуға тиіс еді ? » . Сұрақ пен жауапты салыстыра оқыңыздар , бас десе , құлақ дейді ? Сұрақта : « Қазақстанды қазақ басқара алмайды » деп Ахмет Байтұрсыновтың айтқаны рас па ? » деп тұр . Әлде өтірік пе ? 3 ) . Тұрсын Жұртбайдың оқырман сұрағына жауабы : « Ал қатар жағдайда өмір сүрген Уақытша өкіметтің , соңынан Жұмысшы , солдаттар кеңесінің дәргейімен құрылған Түркістан өлкелік атқару комитеті мен « Мұсбюро » , « Түріккомиссиясы » , шартты түрде айтқанда , Ташкент үкіметі ( Қоқан , Бұқара , Хиуа үкіметінен тыс ) туралы мәселе басқа » . Не түсінуге болады ? Тілі шықпаған бала сынды ? « Қатар өмір сүрген үкіметтер » туралы түсінігі мол екен ! 4 ) Тұрсын Жұртбайдың оқырман сұрағына жауабы : « « Алашорда » - қазақ мемлекетінің жауы , Бөкейханов - қазақтың дұшпаны ; алаш идеясы - қазақтың тәуелсіздігі идеясына қайшы келеді . Тәуелсіздік мәселесі - 91 жылы ғана қозғалды . Сол жыл ғана Қазақстан орнады - деген сандырақтар белгілі бір « жандайсымақ » тарихшылардың авторлық оқулықтарына , жоғары оқу орындарының бағдарламаларына еніп кетті . Референдум тұсындағы өрекпулер сияқты жоғарыдағы сандырақтарды таратып жүргендер де сол өрекпіген « сымақтар » . « Сымақ » демеске болмайды . Өйткені , оларда бет жоқ , сүлдер бар . Тек әлдеқайда кіріп бара жатқанда , не шығып келе жатып жалт бұрылғанда « құйрықтары ғана » шолтаң етіп көрініп қалады . Сол екі ортаның өзінде « пыс » еткізіп үлгереді . Егер бұл сұрақ Мұхтар Мағауинге берілсе , оларды « Сүмелектер ! » - деп атар еді . Оған біздің дәтіміз барса да , кегежеміз жібермей тұр . Сүлік деген орынды шығар . Сүлік - арам қанды , сарысуды сорады . Ал жаңағы сүліктер де тарихи ойдың арам қанымен күнелтеді » . Аға , бұлтақтамай тура айтыңызшы , ол қай оқулық , авторы кім , қайда басылған ? Авторы кім , айтыңыз аға , бәріміз жабыла оқып , жауап берейік . Әлде , әйтеуір сөйлей берейін , жүз кісінің бірі сеніп қалса да олжа деп отырсыз ба ? 5 ) Тұрсын Жұртбайдың оқырман сұрағына жауабы : « ( Бөкейхановтың ) массондық партияға кіруі туралы : Конституциялық демократия партияның 1905 жылғы саяси мақсаты : патшаны құлату , конституциялық мемлекет орнату , барлық ұлттарға тең құқық беру , олардың өзін өзі басқаруына , автономия құруына мүмкіндік беру , сайлауға қатыстыру , Думаға депутаттыққа сайлану , дін , тіл еркіндігі , өз жазуын қолдану , оқу орындарын ашу , экономикалық дамуына еркіндік беру , жер реформасын жүргізу » . Бұл не туралы жауап ! Бөкейхановтың масондық ұйымға кіруі туралы ма , әлде кадеттер партиясына кіруі туралы ма ? « Массондық партия » деген не ? « Массон » емес , « масон » ! ? Сауат ашу керек , аға ! Кадеттер патшаны тақтан құлату үшін емес , оның билігін шектеу үшін күрескен , сондықтан да « конституциялық » деп аталған . Кадеттер ұлттарға автономия бермейміз деген . Қиын тарихи құжаттарды оқуға біліміңіз жетпейтін болар , бірақ Бөкейхановтың кадеттердің қатарынан не үшін шығатыны туралы жазған мақаласын оқуға болады ғой ! 6 ) Тұрсын Жұртбайдың оқырман сұрағына жауабы : « Сондықтан да , Әлихан Бөкейханов саяси қуаты күшті сол партияның мүшесі болып кіріп , қазақтың мүддесін қорғады » . Автономия беруден бас тартқан партияға кіріп , қазақтың мүддесін қалай қорғамақ ? Ал , масондардың ұйымына ант беріп кірген адамда « ұлттық мүдде » деген болушы ма еді ? Масондық ұйым кіріп - шығып жүре беретін саяси партия емес , оған кірген адам тірідей шықпайды . Масондар - жаһаншылар , олар ұлттық атаулының қас - жауы . Соны да түсінбейсіз бе ? 7 ) Тұрсын Жұртбайдың оқырман сұрағына жауабы : « 1916 жылы ақпан айында қазақтардан қара жұмысқа адамдар алынатыны туралы жарлықтың дайындалып жатқанын біліп , Самодержавиенің әскери мекемелеріне барып : « Қазақ та өзге ұлт сияқты халық . Оларды қолына күрек беріп , окоп қаздыруға ғана пайдаланып , алдыңғы шептегі зеңбіректің оғына қасап малы ретінде құрбандыққа шалу - намысқа тиеді . Бізді де башқұрттар сияқты әскерге үйретіп , қолымызға қару беріңіз . Өлсек те кегімізді жастанып өлейік » - деп талап қойды » . Ол талабы - құлдың қожасына барып құйрығын бұлғандатуы емес пе ! Қазақты ит құрлы көрмеген патшаға барып , « маған қару бер , мен сен үшін өлуге даярмын » дегені ерлік пе ? Қара жұмысшыларға көмектеспекші болғандары - « ұялған тек тұрмастық » , сөйтсем , ашынған қазақ алдында жаным қалама деген дәме ғана ! 8 ) Тұрсын Жұртбайдың оқырман сұрағына жауабы : « Хиуаға дейінгі ашаршылыққа ұшырағандарға 6 миллион сом бөлдіріп , солтүстік облыстардан қаражат жиып , керуенмен астық , киім тасытқан алашорда үкіметінен басқа үкімет бар ма еді ? » . Қандай алты миллион , ол қайдан шыққан қаржы ? Бірде - бір тарихшы білмейтін деректі сіз қайдан тауып алдыңыз ? Нақты дәлелдеп беріңізші ? Біз солтүстіктен оңтүстікке босқан халықты білеміз , бірақ тамақ артқан керуен туралы естімеппіз ? Нақты деректермен дәлелдеп беріңізші ? Мүмкін , сіз алашордашылардың Колчак пен Анненковтың армияларын асыраймыз деп Сарыарқа қазақтарынан тартып алынған сансыз малды Сібірге айдаған керуендерімен шатастырып отырған шығарсыз ? Екіншіден , дүние жүзінің маман тарихшылардың барлығы Түркістандағы алапат аштық кезінде бел шеше күресіп , бір жарым миллион мұсылманды арашалап қалған Тұрар Рысқұловтың тарихи еңбегін бұлтартпас деректермен дәлелдеп , әділетті бағасын берген . Орыс большевиктерімен алысып жүріп Тұрар Рысқұлов мемлекеттік қазынадан 380 миллион рубль бөлдірткені - тарихи факт , оны ешкім жоққа шығара алмайды . Ал сіз алашордашылардың түркістандықтарға бөлдірген « 6 миллион сомын » құжатпен дәлелдеп беріңізші . Бос сөйлеуге әдеттеніп бара жатырсыз ба , қалай ? 9 ) Тұрсын Жұртбайдың оқырман сұрағына жауабы : « Жайнақов кім ? Өмірбаянын білетін шығарсыз » . Білеміз . Жайнақов - патшаның парақор тілмашы , дулат руының жаныс тайпасынан , 1916 жылы облыстық соттың шешімімен босанып шыққан жазықсыз 150 дулат жігіттерін жаламен қайта тұтқындатып , соттатқан , біразын өзі бас болып аттырған . Революциядан соң « ұлтшыл » болып , алашордашыл болып біраз уақыт белсенген еді , ақыры жан сауғалап Қытайға қашты . Қызыл чекистер ұстап , бажасы Мәрсековпен бірге тірідей көміп тастаған деген сөз бар , анығын бір Алла біледі ! 10 ) Тұрсын аға ! Өкпелемеңіз , артық сөз айтсам кешірерсіз ! Бірақ сіз неге ақиқаттан қаша бересіз ? Айтыңызшы , « Алаш қозғалысы » дейтін қозғалысқа шамамен қанша кісі қатысты , аштық жылдарында олардың қаншасы абақтыда отырды ? Қалғаны қайда тығылып қалды , шетінен сауатты , ең болмаса хат жазып , мәселе қойса болар еді ғой ? Сіз деректерді білмейсіз , сондықтан орағытып көп сөйлейсіз . Ашаршылыққа Голощекиннің айналасындағы билік жандайшаптары , ауыл белсендісі , сосын малы тәркіленген байлар арқылы сауатсыз халық ортасында қасақана үрей таратып , бір қыста 12 миллион малды бауыздатып жіберген алашордашылар кінәлі ! Тұрсын аға ! Айтыңызшы , осы сіздер , өздерін елден бөлек « алашшылмыз » , « ұлтшылмыз » , « қазақтың қаймағымыз » деп жариялап алған белсенділер пікір - таласта неге қарғап сөйлейсіздер ? ! Басқа пікірдегілерді қарғап сөйлеуге сіздерге кім құқық берді ? Әлде жалғыз ақиқат көзі сіздер ме ? Осы сайтта бір пақыр өзің « алаш » ауруымен ауырдым депті . Шынымен де , « алаш » немесе « шала » деген жаңа аурудың түрі шыққан ба ? Сіздер « ұлтшыл » , басқа пікірдегілер « ұлт сатқындары » ма ? Тұрсын аға ! Осы Сіз тарихқа қалам тартып , күлкілі болмай - ақ қойсаңыз қайтеді ! Тарихты түсінбейсіз ғой ! Ал , қазіргі замандағы азғындық , жемқор билік , рушылдықтың улы зардабы , қазақ тілі мен рухына төнген қауіп туралы сізбен толық қосылам . Осыларды ашына айтып жүргеніңіз үшін де мен сізді сыйлаймын және құрметтеймін . Сізге деген құрметпен , түркістандық бір ініңіз ! - Елбасының 10 жыл бойы назарда ұстап , енді міне , бастау алған алып құры лыс - Көксарай су тоспасының салы нуына сырбойылықтар шексіз ризашылық сезімін білдіреді . Көксарайдың келешегіне ешқандай күмәніміз жоқ . Өйткені , енді біздер осы бір жарқын жоба арқасында көрші республикаларға су тәуелділігінен арылатын боламыз . Елбасы айтқандай , Арал келешегі - басты назарда . Ендеше , жыл сайын Көксарайдан 1 , 2 - 2 млрд . текше метр су алатын Аралдың келешегіне де үмітпен қараймыз . Үстіміздегі жылғы 15 маусымда Қазақстан Республикасының Премьер - Министрі Кәрім Мәсімовтің атына « Дипломмен ауылға » бағдарламасының кемшіліктері жөнінде депутаттық сауал жолдаған болатынмын . Аталған сауалға Үкімет Басшысының жауап хатын алдым . Онда көтерілген бірқатар мәселелер шешімін тапқан . Қала тұрғындарын сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі қабылданатын шаралар туралы хабардар ету үшін атқарушы және құқық қорғау органдары бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара тығыз байланыс орнатқан . Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің қоры делегациясының Қытайға сапарының аясында наурыздың 1 - і мен 8 - і аралығында Қазақстан - қытай сараптау кеңесінің екінші отырысы болады . Сарапшылар кеңесінің отырысында екіжақты қарым - қатынастардың өзекті мәселелері талқыланбақ . Еліміз , дағдарыстан өтіп , индустриялық - инновациялық , экономикалық даму үстінде , жыл өткен сайын экономикасы өсіп , өркендей күнде . Алғашқы кезде кафедралар санының мұншалықты болуы екі факультеттің механикалық түрде қосыла қалуының салдары болатын . Факультетте мамандар даярлау мен ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу процесінде әр кафедраның рөлін анықтауды ойластыруға уақыт қажет еді . 1995 жылдан бастап студенттер саны өсе бастағанымен , факультет мамандықтары тізімінің кеңейгендігін ескере отырып әр кафедраның орнын анықтау қажеттігі туды . 1997 жылдан бастап факультетте жаңа « бизнес тегі ақпараттық жүйелер » мамандарын , ал 1999 жылдан . - « информатика » мамандарын дайындау басталды , 2002 жылдан - « компьютер лік және есептеу технологи ялары » мамандарын дайындау қолға алынды . Мұның сыртында , 1993 жылдан факультеттегі ғылыми жұмысты үйлестіруді мойнына алған математик а және механик а институты қызмет ете бастады . ~~1974 жылғы үлгідегі жоғалған төлқұжатты берген органның атауы , берілген күні , №~~ Электр энергетика өндірісі - Тәжікстан индустриясының басты салаларының бірі . Электр энергиясы негізінен Ресейге , Түрікменстанға және Иранға шығарылады . 2002 жылы Тәжікстанның сыртқы сауда айналымы 1 млрд . 73 , 6 миллион долларды құрады . Тәжікстан экспортының 55 % - ын алюминий құрайды . 2002 жылы 226 , 2 мың т алюминий сыртқа жөнелтілді . Тәжікстан тау - кен өндірісінің негізгі өнімдері - қорғасын - мырыш , сүрме - сынап , вольфрам - молибден , висмут кендері , алтын және флюорит . Машина жасау және металл өңдеу кәсіпорындары тоқыма станоктарын , ауыл шаруашылық машиналарын , тоңазытқыш , электртехникалық қондырғылар , трактор бөлшектерін , т . б . шығарады . Химия өнеркәсібінен минералдық тыңайтқыштар өндірісі дамыған . Құрылыс материалдары өндірісінен цемент - шифер комбинаты , темір - бетон және бетон конструкциялары зауыттары , гипс , алебастр , әктас зауыттар жұмыс істейді . Ауыл шаруашылығында мақта егуге ерекше көңіл бөлінген . Мақта экспорты сыртқы айналымның 14 , 1 % - ын құрайды . Егістік алқаптың 64 , 5 мың га жеріне жеміс - жидек , 21 мың га жерге жүзім отырғызылған . Жүзімдік және бақ Тәжікстанның оңтүстік - батыс жағында және Батыс Памирде өрік , шабдалы , алма , алмұрт , айва , анар , інжір өсіріледі . Кейінгі жылдары лимон өсіріле бастады . Етті - жүнді және етті - сүтті мал шаруашылығы дамытылуда . Жібек құрты өсіріледі . Таулы - Бадахшан автономиялы облысында биік таулық жайылымдықтарда мал шаруашылығымен бірге бақ , темекі өсірудің және тау - кен өндірісінің үлесі басым . Тәжікстан әдебиеті қазіргі Иран , Ауғанстан және Орталық Азияны мекендеген иран тілдес ( парсы - тәжік ) халықтардың жазба ескерткіштерінде сақталған үлгілерден құралады . 9 - 20 ғасырлар аралығында тәжіктің классикалық әдебиеті пайда болды . Оны үш дәуірге бөлуге болады : 1 ) 9 - 15 ғасырлардағы иран - тәжік әдебиеті ; 2 ) 16 - 19 ғасырлардың 1 - жартысы аралығында Орталық Азияда қалыптасқан әдебиет ; 3 ) 19 ғасырдың 2 - жартысы мен 20 ғасырдың басы аралығын қамтитын тәжіктің ағартушылық әдебиеті . 9 - 10 ғасырлар Тәжік поэзиясы үшін " алтын ғасыр " болып есептеледі . Бұл кезде Рудаки , Әбу - л - Хасан Кисай ( 953 - 1002 ) , Әбу Шакур Балхи ( 915 - өлген жылы белгісіз ) , Дакики ( туған жылы белгісіз - 977 ) секілді ірі ақындар шықты . Ә . Фирдоуси ( 940 - 1020 ) өзінің атақты " Шахнамасын " жазды . 10 ғасырда әдеби орталық Ғазғана көшкен кезде Ә . Унсури ( туған жылы белгісіз - 1039 ) , Фаррухи ( туған жылы белгісіз - 1038 ) , т . б . талантты ақындар шықты . 12 ғасырда Омар Һайям ( 1048 - 1122 ) рубаиларымен ерекше көзге түсті . 15 ғасырда Ә . Жәми ( 1414 - 92 ) , т . б . ақындар шықты . 16 - 19 ғасырлардағы тәжік әдебиеті басқа парсы тілдес әдебиеттерден бөлек дамыды . Бұл кезде Сайидо Насафи ( туған жылы белгісіз - 1709 ) , Фитрат Зардуз ( 1660 - өлген жылы белгісіз ) сияқты ақындар өз шығармаларымен танылды . 19 ғасырдың 2 - жартысы мен 20 ғасырдың басы аралығында әдебиетте ағартушылық идея басым болды . Бұл бағытты Ахмад Дониш ( 1826 - 97 ) , Р . Возех ( 1818 - 94 ) , т . б . қаламгерлер бастады . 20 ғасырдың басында ағартушылық идеяны С . Айни ( 1878 - 1954 ) , Т . Асири ( 1864 - 1916 ) , т . б . ақын - жазушылар дамытты . Кеңестік дәуірде Пайров Сулаймони , Джылы Икрами , А . Дехоти , М . Миршакар , Ә . Лахтуди , М . Турсун - заде , Ф . Ниязи , Г . Абдулло , т . б . ақын - жазушылар шығармалары арқылы танылды . Бүгінгі таңдағы Тәжікстандағы әдеби өмірде тәуелсіздікке , елдің тарихына арналған шығармалар көптеп жарық көруде . Ұстазының жетекшілігімен ол орга ни калық мелиорантты пайдалана оты рып , микро биологиялық үдерісті жандан дыру жо лымен Оңтүстік Балқаш өңіріндегі тұзды топырақтың құнарлылығын арттыру мәсе лесін шешумен айналысты . 1984 жылы академик Ә . Н . Илялетдиновтің және сол кездегі биология ғылым дарының кандидаты Ш . З . Мами ловтың ғылыми жетекшілігімен « Ақ да ла алқабын дағы тұздалған топырақты мелиоранттармен өңдегендегі микробиология лық процестер » тақырыбында кандидаттық диссерта циясын сәтті қорғады . Соңғы уақытта жастар арасында темекіге әуестенушілер көп . Зерттеулер нәтижесі ер балаларға қарағанда , қыздардың шылымға үйірлігін анықтап отыр . Темекі шегудің денсаулыққа зияны өте зор екені анық . Үнемі шылым шегу адамның ақыл - ойы мен күш - қуатын төмендетеді . Шылым шегушінің қасында отырған адам одан 4 есеге көп зиян шегеді . « Ер азаматы - атақ қуғыш , тақ құмар , қыз - келіншегі - дүние қуғыш , бақ құмар » келген керенау қоғамда дарындыларды - « ақылсыз » , дарынсыздарды « ақылды » деп санадық ( әлі де солай ма , қалай ? ! ) . Адамзаттың дүниетанымын тек қана « ұлы халықтың » ой - өрісімен бағалап келдік . « Ұлы халық » , « кіші халық » деген ұғым санаға шеге болып қағылды . Күнделікті өмірдегі заң солай бола тұрғанымен , жоғарыда аты аталған ақындарымыздың қай - қайсысы да өзін - өзі « өлтіріп » , жалған дарындылар тобына енуді ар - намыс санады . Алысты көздеген нағыз ойшылдар көз алдын емес , ертеңін ойлап , игілігін келер ұрпаққа арнайды . Мұны терең түсінген ақын Жұматай Жақыпбаев та өзін тудырған көшпелі халықтың шығыстан екенін пір тұтып , батыстың ілімімен ашқан сауатын шығыстың інжіл - маржан үлгісімен сабақтастыра білген . Соны сезінген жүрегін бабалардың намысының ұшқыны екендігін жадынан бір сәтке де шығармаған . « Ал енді сондай қарсы келгендерді , дүниеде де ақыретте де өздерін қатты азаппен қинаймын әрі олар үшін ешбір жәрдемші болмайды » ( 56 ) 1994 - 1996 жж . - Солтүстік Қазақстан облысы , Совет ауданы Смирнов ауылында Совет аудандық мәдениет бөлімінің 2010 жылы облыстық бюджеттен бөлінген қаржылар негізінен мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындар қызметкерлерінің жалақысын төлеуге , коммуналдық қызметтерге және іс - шаралар жоспарларында қаралған бірінші кезектегі шығындарға бағытталды . ~~Жүзеге асыру кезеңі 2008 жылдың қыркүйегі - 2009~~ Білім ордаларында хиджаб киюге заңмен тыйым салу керек пе ? Біз сан ғасырдан бері Ислам дінін ұстанып келген мұсылман халықпыз . Сондықтан қазір жастардың , соның ішінде қыз балалардың өз дініне бет бұрып жатқандығы қуанарлық жағдай . Ал әйел затының дініміздің талабы бойынша киінуі - парыз . Құран кәрімнің « Нұр » сүресінде бұл анық айтылған . Меніңше , қыздарға бұл жөнінен күштеп тыйым салудың орнына басқа жол қарастыруымыз керек . Ата - бабаларымыз еш уақытта " бiздiң дәстүр - салтымызда орамал тағу жоқ " деп қасиеттi Құранның бұйрығына қарсы шықпаған . Керiсiнше , өздерiнiң мәдениетiне , әдет - ғұрпына , дiлiне сай етiп небiр әсем киiм үлгiлерiн жасап шығарған . Олардың Құран талаптарына қайшы келмеуiн басты назарда ұстаған . Негiзiнде , мұсылманша киiмдi қазақыландырып киюге шариғат бойынша рұқсат . Өйткенi Құранда парыз етiлген киiм үлгiсi " қара , жасыл түстi болсын " деген секiлдi нақты әрi қатаң форма көрсетiлмеген . Олай болса , әйел баласы өзiнiң дене бiтiмiн қатты кескiндемейтiн , денесiн көрсететiндей жұқа емес және жүзi , екi қолы , тобықтың төменгi жағынан тыс басқа барлық жерлерiн жабатындай кез келген киiм үлгiсiн таңдап киюiне болады . Демек әйел баласының Құран өлшемдерiнен шықпау шартымен сәндi әрi өзiне жарасымды , эстетикаға сай киiм киюiне еркi бар . Олай болса , бүгiн де заман талабы мен ұлттық түсiнiгiмiзге сай мұсылманша киiм үлгiлерiн тiгуге неге болмасын ? Иордан тарапынан салтанатқа Амман қаласының мэрі Омар Маани , үкімет істері жөніндегі мемлекеттік министр Джамаль Шимай , мәдениет министрі Набиль Шокум , Парламент сенаторы - өнеркәсіп палатасының президенті Хатем Халауани , Иордания Хашимит Корольдігінде тіркелген дипломатиялық корпус , қала жұртшылығы және БАҚ өкілдері болды . 27 . Осы Ережеге енгізілген өзгерістер мен толықтырулар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әділет органдарында мемлекеттік тіркеуге жатады . 2 . Губком мен губаткомның арасындағы байланыстың жоқтығына байланысты бөлімдердің арасындағы бытыраңқылыққа алып келген Кеңес жұмысы мен партия қызметін әлсіретіп алғаны ; Сол жерде Балқаш қаласының әкімінен сұрадым : « Әлихан осы жердің тумасы . Мына мәдениет сарайында неге бірде - бір портреті жоқ . Неге ұлт қайраткерінің атында көше жоқ ? Неге ол атаусыз қалады ? Бөкейханов - қазақ мемлекетілігін жаңғырту үшін басын қатерге тіккен , қазақ халқының тәуелсіздігі үшін күрескен тұлға . Ұлт - азаттық қозғалысының көсемі , Қазақ мемлекеттілігінің теориялық негізін қалаушы , қазақ азаттық қозғалысының көшбасшысы . « Алаш » партиясынының негізін қалаушы . Алашорда үкіметін құрушы , төрағасы . Мемлекеттік тәуелсіздігімізге дейінгі кезеңде Бөкейхановтың ізі жатыр . Тәуелсіздік үшін күрес Әлекең бастаған буынның әрекетінен бастау алады ғой … » Бұл сөзім әлгі әкімге онша ұнай қоймады - ау деймін , селсоқ қабылдады . Одан бұрын Қарағандыда мынадай бір жағдай болды . Қарағандылық бір топ азамат қаланың қақ ортасындағы көшенің біріне Әлихан Бөкейханов есімін беруді ұсынады . Осы әңгіме шыққаннан кейін жергілікті орыстілді газеттің бір журналисі мақала жазыпты . « Бөкейханов - террорист » деген . Солай . Біздің төрімізде отырып осындай сөзге ерік береді . Осыдан кейін сол кездегі Қарағанды облысының әкіміне хат жаздым . « Әлихан Қарағанды өңірінің тумасы . Әлихан Бөкейхановтың 140 жылдығына байланысты ғылыми конференция өткізейік , қайраткердің қызметі туралы жұртқа айтайық . Сіз Қарағанды мемлекеттік университетінің ректоратына тапсырма берсеңіз » деп . Оған облыс әкімшілігінен тікелей жауап болған жоқ . Жауап Е . Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің проректорынан келді . Онда « университеттің ғылыми конференциялар бойынша жасалған жоспарында Бөкейхановқа арналған конференция өткізу қарастырылмаған , жоспарланбаған » депті . Міне , бұған не дерсіз ? ! Ауызекі сөзде дабырасы көп , солай болған екен , бүй депті , сүй депті деген ыбыр - сыбыры мол , ұзақ уақыт әдеби ауанға , тіпті пенделік ниетке түрткі салып , мұхтаршыл , сәбитшіл топтың пайда болуына себепші болған айрықша мәнді қарым - қатынастың сырын ашуға бел байлап отырмын . Мұндай тақырыпқа барудың оңай еместігі қазір кейбіреулерге қисынсыз да болып көрінер . Алайда , өмір сыбағасын орнына қою мақсатын көздесек шындықтың удай ащылығына қарамай ашық айтатын заман келді . Оны жасамасаң әдейі бұрмаланған , саналы түрде берекесі қашырылған өмір шындығын біле алмай қателікке ұрынамыз . ~~Бір жеңнен қол шығар , Бір жағадан бас шығар .~~ . . . 2010 жыл , 12 қаңтар . . . Порт - о - пренс қаласы . . . Бұл « қаралы » сандар - әрбір американдыққа қайғылы боп естілетін « 2001 жыл , 11 қыркүйектен де » бетер зардап әкелді . Дәл осы күні қасіреттің « аждаһасы » қаһарына мініп , бейбіт аралда ғұмыр кешіп жатқан қала тұрғындарын тыныштығын тұл етіп , қапелім де іргелі қаланы қиратып , жұтып кетті . Зілзала ! . . Жойқын алапат бірақ күннің ішінде алып қаланы үйінді - қоқысқа айналдырды . Әлемді дүрліктірген бұл зілзаланың салдарынан жермен - жексен болған қаланың келбеті мен көше бойында жылап , жүгіріп жүрген тұрғындарына қарасаң , ішің удай ашиды . . . Тіпті , көшенің әр бұрышында адамдардың мәйіті шашылып , туыстары қасында зар илеп жылап отыр . . . Ашынған халық бір тілім нан мен бір жұтым су алу үшін күні бойы кезекке таласып , тырмысуда . Ал , күннің аптап ыстығында кезекті күткісі келмегендер , қирап қалған үйлер мен дүкендерді тонап , қарақшылық әрекетке баруда . Әрине , аштық адамның рухани келбетін бұзып , аздырады . Қалада тіпті электр жарығы да жоқ . Қаланың экватор белдеуінің ыстық сызығында орналасқанын ескерсек , Алланың қаһарына іліккен « мәйіттердің » ісіп , кеуіп , қара шыбын мен түрлі бактериялық жәндіктерге жем болып жатқанын көз алдыға елестетудің өзі үрей . Қандай қорқыныш ? . . Оның сыртында , « біреу өлімге айналса , біреу тойға айналады » дегендей , қасіреттен пайда тапқысы келген қара ниеттілер әлгі мәйіттерден өзіне қоршау тұрғызып , тәртіп сақшыларынан қорғанып жатқанын не деп ойлайсыз ? . . Қаладағы ушыққан жағдайды бір қалыпта ұстау , тіпті қару ұстаған жауынгерлер мен тәртіп сақшыларының да қолынан келер емес . Олар құмырсқадай құжынап , жанжалдасып жатқан жұртты басу үшін аспанға оқ атып , қарсы күштер қолдануда . Жанның тәттілігі соншалық , тіпті түрме қызметкерлері де жұмыс орындарын тастап қашып кеткен . Ал , түрмедегі өз жазасын өтеп жатқан төрт мыңнан астам азаматтар мұндай « мүмкіншілікті » пайдаланып іздерін суытып тайып отырған . . . Құтқарушы топ қирандылардың астында қалған адамдарды іздестіруді жалғастыруда . Ең бір таңғажайып нәрсе - он бес күн қирандылардың астында жатқан он жеті жасар гаитилық бойжеткен мен жиырма бір жастағы жігіттің аман табылуы . Бұл - таң қаларлық нәрсе ! Қыздың әбден азып - тозғанына қарамастан , денсаулығы жақсы екенін хабарлап жатыр . Көк жәшік пен радионы қосып қалсаң , басты жаңалық ретінде осы апатты айтып жеткізеді . Әлемдік қаржы дағдарысы жайлы сайраушы едік , енді сап тыйылып , осы зілзалаға назарымыз ауды . Әлем болып қол ұшын созып жатқан бұл мемлекетке қарап жаның удай ашып , етжүрегің елжірейді . Қала тыныштығы түзелмей жатып , елден жетім қалған балаларды заңсыз жолмен басқа елге алып кету белең алып отыр . Ия , ия . . . үй - жайсыз , ата - анасыз , далада еңіреп отырған қара домалақ бүлдіршіндерді жергілікті жетімханаларға апарғанның орнына , Отанынан айырып , өзге ұлт өкілдері бауырына басып жатыр . Алайда , осы сәбилердің санасы оянбай тұрғанда , олардың тағдырын өз еліне емес , өзге елге тапсырғаны жаныңды ауыртады . Соңғы күндері елде етек алып жатқан ең сорақы қылмыс - өліп қалған адамдардың мәйітін саудаға салу . Адам органдарының сатылып жатқаны жайлы ғаламтордағы дерекке сенсек , бала түгілі , үлкен адамның да органдарын сату белең алыпты . Неткен зұлымдық десеңізші ? ! . « Балықтың жалмауызы - жайын , адамның жалмауызы - азғын » демекші , мұндай іс тек арсыз азғындар мен жүрексіз зұлымдардың ғана қолынан келеді емес пе ! . . Әлемнің 30 дан астам елдері бұл елге жан - жақты қолдау көрсетуде . Тіпті , жеті жасар ұлыбританиялық бүлдіршіннің де ерлігінен теледидар арқылы хабардар болдық . Ол зілзала құрбандарына 100 мыңнан астам АҚШ долларын жинап берген . Ал , АҚШ - та әлемге танымал бір топ жұлдыздар қайырымдылық телемарафонын өткізді . « Гаити үшін үміт » деп аталатын телемарафоннның жанынан қайырымдылық қор құрылып , гаитилықтарға ақша қоры жиналды . Сондай - ақ , футболшылары да арнайы матч ұйымдастырып , табиғи апаттан еріктен тыс зардап шекен гаитилықтарға қол ұшын созуда . Әлем болып , Америка құрлығында орналасқан кішкентай арал тұрғындарына қол ұшын созып , демеу болып жатқанына қарап қуаныштан жүрегін елжірейді ! . . Кеудеңе үміт оты ұялап , болашаққа сеніммен қарайсың ! Өзге ұлт өкілдері мен қоса қазақ халқының да қабырғасы қайысып , мұңға батқаны құптарлық жағдай . . . Алайда , біз кейінгі кезде өзімшіл болып кеткенбіз бе , қалай өзі ? Жуықта саябақтан өтіп бара жатсам , екі қарттың әңгімесін құлағым шалып қалды . Біреуі тұрып : « Ана мемлекеттегі зілзаладан құдай сақтасын ! . . Біздің елдің мұхиттың , аралдың үстінде орналаспағаны қандай жақсы болған . . . Зілзаладан көз ашпайтын едік . . . » деп десе , келесісі : « Олар әлемдегі ең кедей мемлекет екен , және де қара нәсілділер . Бірдеңе ғып өмір сүріп , күнін көреді де . . . » дейді . Жастар болса бір сәрі , жасы келіп , көпті көрген әлгі аталарға қарап жағамды ұстадым . Бірақ , жастар да бұл апатқа немқұрайлы қарайды . Өткенде жаңалық қарап отырсам бір досым : « Ой , бұл елде нең қалды ? Одан да түрік сериалын көрейік те . . . » деп қояды . Сонда , адам өмірінен түрік сериалы қымбат болғаны ма , қалай ? Неге тым өзімшілдікке салынып кеткенбіз ? Әрине , еліміз соғыс - төңкеріс , алапат - зілзаладан аман болсын ! Алайда , өз еліміз бейбіт екен деп , өзге елдің мына кейіпін неге ойламаймыз ? Кереметтей қаржы аударып , әлгі жеті жасар бүлдіршін сияқты ерлік жасамасақ та , неге бір сәт оларға көңіл бөліп , назар аудармаймыз ? Неге оларға тек жақсы нәрсе тілеп , неге солардың қайғысына ортақтасып , күңіренбейміз ? Тым өзімшіл болып , көкірекке нан пісіру алысқа апармайды . Адам баласына сыйға берілген ең қарапайым құқық - өмір сүру ! Жер басып жүрген әрбір тіршілік иесі бақытты болуы тиіс ! Олар да өмір сүріп , бақыт құшағына бөленіп , дүние қызығын көруі керек емес пе ? Сол үшін де адам баласы мейірімді болуы керек ! . . Қасиетті Құран Кәримде : « Біріңді бірің танып - біліп жүрсін деп , ру еттік , ұлыс еттік сендерді ! . . » деген Алла мейірімі айтылмайтын ба еді ? Өз еліңмен қатар , өзге елдің де бостандығын , өзге елдің хал - ауқатын да ойлау - ұлағатты азаматтарға жараспас па ? ! . Қашанда өзге мемлекеттерге қолдау көрсетіп , демеп жүретін Елбасымыз Гаитидың басшысына көңіл айтып , қарарлы хат жолдады . Елбасымен бірге , біз де - қазақ жастары , қайғы мен қасіреттеріңізді бөлісуге дайынбыз , құрметті гаитилықтар ! . . Жаратқан Алла адамзатты қасірет қақпанынан сақтасын ! . . Қазір әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Журналистика факультеті Баспа ісі және БАҚ дизайны кафедрасының оқытушысы . Ал бізде қалай ? 6 % 400 мың теңге кредит береді дегенге Тараз қаласындағы " ауылды қажылай қолдау орталығына " бардым ~~4 . Абд ал Фаттахтан Абд ал Жаббар , Абд ал Маннаннан ( Сайд ) Баттал Ғазы .~~ Төртіншіден , мұнай игеруге шетелдік инвесторларды тарту Каспий теңізінің экологиясын одан әрі шиеленістіре түсуде . Мұнай өндірумен бірге ауаға шығатын ілеспе газдардың көтерілуі аймақтың ауа ағынында зиянды газдар үлесін көбейтіп отыр . Теңіз жағалауларының тозуы техногендік процестерді жылдамдатып , аумақтың шөлге айналуына себепші болып отыр . 12 . « Экономика мамандықтары үшін қазақ тілінің кәсіби бағытталған курсы » оқу құралы , Қ . Х . Рахимжанов , М . К . Акошева ; Нағыз білімді игеріп шығу үшін әр - бір оқушы мектеп қабырғасында онбір жыл оқуға міндетті . Сондықтан менің ойымша мектеп оқушының екінші үйі . Сыйлық мемлекеттік тіл , оны дамытуға және енгізу , қоғамның қазақ тіліне деген сыйластық көзқарасын қалыптастыру және қызығушылығын ынталандыру мәселелеріне арналған орыс тіліндегі БАҚ - та жарық көрген жариялымдар мен телебағдарламалар үшін тағайындалады . Революциядан бұрын мұнда шіркеу , приход училищесі , мешіт , медресе , телеграф , 12 кереуеттік лазарет , азық - түлік дүкені , көпестердің лавкелері болды . Сонымен бірге жеке адам санасы мен қоғамдық сана арасындағы диалектикалық байланысты да ашу керек . Қазіргі замандағы Қазақстан мемлекетінің дамуы , халықтың , жастардың саяси белсенділігі , құқықтық психология мен идеологияның арасалмағы жайында , діннің және салт - дәстүрдің ұлттық сананы қалыптастырудағы орны туралы тереңірек тоқталған жөн . Әсіресе ұлттық сана мен жалпыадамзаттық дүниетанымның жақындасуы жайында , рухани құндылықтардың сананы дамытудағы ерекше ықпалы жөнінде де айтқан өте дұрыс болар еді . Ол үшін бүгінгі таңдағы бүкіл әлемде және біздің қоғамда болып жатқан мәдени - әлеуметтік процестерге философиялық көзқараспен қарауға оқып - үйренуіміз қажет . Спираль моделі информациялық жүйені құрастыруды итерациялық процесс ретінде қарастырады . Әрбір итерация нәтижесінде информациялық жүйенің бір аяқталған версиясы ( үлгісі ) дайын болады . Бір итерациядан екіншісіне өткенде ол версияға жаңалықтар енгізіліп , жақсартылады . Дін және мемлекет қайраткері Әбсаттар қажы Дербісәлі хазретіміз өз сөзінде : « Ислам өз ізбасарларын ұлтқа , нәсілге , тіліне қарап бөліп алалап , жіктемейді . Қайта бірлікке , ынтымаққа шақырады . Олай болса , біз - Қазақстан халқы , мұсылман болсын , мұсылман емесі болсын , достық , өзара түсіністік жағдайда сыйластықпен өмір сүруіміз керек . » деген болатын . Баян - Өлгейде кезінде өте жауапты қыз меттер атқарған Құрманхан деген жазушы болған . Мен , Баян - Өлгей аймағының фото студиясының бастығы қызметін атқа рып тұрған кезімде Құрманханның баласы Баман әкемнің қолжазбалары негізінде баяғы Қарабайдың өмір жолы туралы кітап жазып жатырмын , сенің фото мұрағатыңда Қарабай дың суреті бар болса , кітапқа енгі зейін деп еді . Менің ойымша , Баманның сол қолжазбасында Қарабай мен Ғұбайдул ла ның Шыңжан өл кесіндегі оқиғалары және Қаракең туралы кейбір деректер көрсетілуі мүмкін . ~~неге қазақтілді сайыттарда өтпейді Абай кз қатысқанба еді ?~~ ~~2 . Теориялық және коррекциялық журналистика ғаламдық өзгерістер үдерісінде .~~ Өткен аптада Астанаға Шыңғыс ханның ұрпақтары ат басын тіреді . Яғни , " Монғолияның Қазақстандағы мәдениет күндері " өтті . Әу баста монғолдар өздерінің фильмдерін ұсынды . Содан соң , сенбі күні өнер шеберлерінің гала - концерті өтті . Астанадағы Конгресс - холл сарайына жиналған қауым көп болды . Шамасы , олардың көбі монғол жерінде туған , содан соң атажұртқа қоныс аударған қазақтар болды - ау деймін . Конгресс - холдың есігінің алдынан ғалым Тұрсын [ . . . ] Абайтанушылар , Абайды зерттеушілер , Абай іліміне терең бойлаушылар Абайды толық түгелімен зерттеп болдым деп айтпаса керек . Неге десеңіз өйткені , Абай ілімін өмір бойы зерттеуге болады . Содан соң , Абайды дәріптеуге көшесің , немесе соған амал қыласың , сенің ғұмыр бойы алдыңнан шығып жатса , одан қалайша бас тартасың . Қалайша , болдым деп айта аласың . « Батыстың білімі , ғылымы , техникасы , технологиясы біздер үшін өте қажет . Алайда Батыс өркениетінің қоршаған ортаға тек пайда табу көзі деп қарауға үйретуі , оны технологиялық тұрғыдан бөлшектеп сату түрінде түсіндіруі бұл мәселеде бізге үлгі бола алмайды . Сондықтан Батыс өркениетіне шамадан тыс еліктеушілік жақсылықтың нышаны емес . Тағы да қайталап айтудың реті келіп тұр , Батыстың технологиялық жаңалығына ұмтылу , экономикалық өндірісті ұйымдастырудағы жетістіктерін игеру - қажеттілік , ал одан керісінше бүгінгі күнде рухани тапшылыққа айналып отырған ізгілік , кісілік , адамгершілік , бауырмалдық , әдептілік , тәрбиелік мазмұн іздеу - бос әурешілік … Қымбатты сәтбаевтықтар ! Сіздерді көктемнің ғажайып та жарқын мерекесі - Қазақстан халқының бірлігі күнімен шын жүректен құттықтаймыз ! Бұл мереке әрқайсымыз үшін бірлігіміз бен саяси тұрақтылығымыз арқылы қол жеткізген табыстарымызбен ерекше қымбат . Бейбітшілік пен жасампаздықтың жиырма жылы ішінде көпұлтты Қазақстан халқы бірлік пен ынтымақты нығайтудың теңдесі жоқ тәжірибесін жинақтады . ~~Қазіргі уақытта ҚарМТУ Қарағанды қаласының ең ірі ЖОО болды .~~ ~~Елдегі микроқаржы ұйымдарының секторы үшін қаржылай және қаржылай емес қолдау көрсетуді жақсарту .~~ Қорқыттың дүниеге келуі де ғажайып сырға толы . Оны анасы босанарда аспанда күн тұтылып , дүниені қараңғы түнек қаптап , жауын - шашынды дауыл соғады . Күшті күн күркіреп , найзағай ойнайды . Жұрттың есіл - дерті қалмай қорқып , зәресі ұшады . Қорқыт жарық дүниеге келгенде , әлгіндей табиғат құдіреті бірден тоқтап , әлем шайдай ашылады , мамыражай бір тып - тынық күй орнайды . " Апырмай , бұл бала дүниеге жұртты шошындырып , қорқыта келді ғой , соған орай есімін де Қорқыт қоялық " , - деседі жұрт . . . ~~- Еуразиядағы миграциялық процестерге жүйелі зерттеу жүргізу , т . б .~~ Ескерім Тіркеме басқару элементі суретпен бірдей өлшемде болмаса , бұл параметрді қолдану нәтижесінде сурет тігінен немесе көлденеңінен созылып , өлшемі бұзылады ұшырайды . ҚазҰУ - дың түлегімін , мамандығым баспагер . Кезінде журфакта жүргенде 12 қыз . кз деген брэндіміз бар еді : - ) , әсте - әсте 12 келін . кз болатын түріміз бар . Балқаштағы байкерлердің халықаралық фестивалі кезінде көз жұмған жігіттің қазасы кездейсоқ жағдай - Д . Петрухин Сағат 16 - дан 24 - ке дейінгі таралымдардың мемлекеттік теле - арналардағы орташа тәуліктік көлемінің қамтылуы ; БАҚ электрондық құралдар арқылы қазақ тілінде аудио көрнекі өнімді шығару ; Қазақстан Республикасының Заңын сақтай отырып , электрондық БАҚ - ты күнделікті бақылауға алу . Алғашында тұскиізді енесінің жолымен аппликация техникасымен жасаған , кейіннен ісмер оны кестелі көрпе түрінде қайта жасады . Осыдан жиырма жыл бұрын « Тіл туралы » Заң қабылданғанда , Халықаралық « Қазақ тілі » қоғамы құрылғанда қандай қиындықтар болғанын жақсы білемін . Мен ол кезде Қазақстан Компартиясы Орталық Комситетінің бөлім меңгерушісі едім . Алғашқыда құрамында тоғыз адам бар тіл жөніндегі комиссия құрылды . Басқаны былай қойғанда , тіпті комиссия мүшелері ішінен « мен қазақпын » дейтін кейбір азаматтардың өзі екі мемлекеттік тіл болсын деп бұра тартты . Бірақ біз ана тіліміз мемлекеттік мәртебе алсын деген пікірді табанды түрде жақтадық , соның көшбасшылары бүгін арамызда отыр . Сол кезде халқымыздың өз тілінің болашағына деген алаңдаушылығы ерекше болды . Бір күні Орталық Комитетте жалпы бөлім меңгерушісі Қайыржан Тақуов : « Мырзеке , елден түскен мына хаттардың көптігін қараңызшы » деп нөпір болып түскен хаттарды көрсетті . Колбинге жазған хаттарында қандастарымыз ана тіліміздің болашағына алаңдайтындықтарын айтып , оны сақтап қалуға , туған тілімізге қамқорлық жасауға көмектесуді сұраған , хаттарды тебіренбей оқу мүмкін емес еді . Мен Бірінші хатшыға ОК - нің бөлім меңгерушісі ретінде тіл мәселесіне орай хат жаздым . Бөлім меңгерушісінің мұндай хат жазуы бұрын болмаған . Мұның өзі ол кезде оңай қадам емес еді , Колбин мені қабылдады , өтірік күлгенсиді , бірақ хаттың соңына жеткенде үнсіз қалды , көп ойланды … Көп кешікпей екінші хатшы Ануфриев ( бұрын Талдықорғанда бірінші хатшы болған кезінен білетінмін ) мені шақырып алып « не істеп жүрсіңдер , сені ұлтшыл дейді ғой » деді . Мен оған ұлтшыл деп ұлтын сүйетін адамды айтатындығын , ұлтын сүйген адамды қалай кінәлауға болады дедім . Заман талабынан туындап отырған өзекті мәселелердің бірі оқушылардың зерттеушілік қабілеттерін дамыту . Бастауыш сынып оқушыларының бойында жаңаны тануға деген құлшыныс ерекше басым болады . Ондай істер баланың бар ақыл - ойын , ішкі күштерін жұмылдырады және ерекше қуат береді . Осы орайда мектебімізде жүргізіліп жатқан « Зерттеу негіздері » пәнінің маңызы ерекше . Бұл пән зерттеу жүргізудің қыр - сырын танытып , шағын жоба жазуды үйретеді . Мұндай жаттығу жиындары бірнеше арнайы оқу орталықтарында өткізіледі . Айта кету керек , бұл жерлерде оқу үрдісіне қажет барлық жағдайлар жасалып , әскерилердің тұрмыс - тіршілігіне сәйкес болуы шарт . ~~он үшінші және он төртінші абзацтар мынадай редакцияда жазылсын :~~ Фильмнің сюжеттік желісіне арқау болған халықтың әдеби « Қыз Жібек » аңызы қазақ халқының 16 - 17 ғасырда әр бір орда басшыларының өзара қақтығыстары орын алған кезеңді бейнелейді . Аңыз бойынша жауласқан екі әулеттен шыққан қыз бен жігіттің сүйіспеншілігі мен махаббаты мен қатар , фильмде ұлт біріктілігі мен берекесін аңсаған қарапайым көшпелі қазақтың тұрмысы мен болмысы айқын көрініс тапқан . Шығыс Қазақстан облысының балалар құқықтарын қорғау жөніндегі Департаменті республикалық « Мектепке жетелер жол » акциясын жыл сайын өткізіп тұрғанды жөн санайды , өйткені оның облыс үшін әлеуметтік маңызы үлкен . ~~» Вера староверов и этика казахских батыров . Қазақ батырларының наным - сенімдері мен этикасы~~ ~~3 . 6 Суретте қағазға арналған tg δ - ның температураға қатынасының қисықтары келтірілген .~~ ~~Жастық шақта маздап тұрған , бастан өтер небір күн …~~ Мұхитдин Исаұлы « Нұр - Мүбарак » Египет ислам мәдениеті университетінің профессоры , теология докторы Биенің саумалы халал . Өйткені жылқы еті жоғарыда айтылғандай төрт мәзһаб бойынша , халал болып саналады . Еті халал малдың сүті де адал болмақ . Тіпті . . . толығырақ Заң актiлерiнде көзделген жағдайларда белгiлi бiр қызмет түрiн жүзеге асырушы заңды тұлғалар үшiн басқа қызметпен айналысу мүмкiндiгi болмауы немесе шектелуi мүмкiн . Жеке құрылыс салушылар үшін аумағы 90 мың ш . м . 67 жер телімдері , ал өндірістік және кәсіпкерлік қызметтерге аумағы 140 мың ш . м . 18 жер телімдері бөлінді . Осындай қыруар еңбек тыңдырып , халқының бақыты үшін аянбай тер төккен асыл азаматты отаршылдық озбыр саясат өз халқына жау етіп көрсетіп , тәжірибесі молайып , кемеліне кел - ген шағыңда мерт етті . Бірақ халқы оның есімін ұмытқан жоқ . Қазір еліміздегі бірнеше қаланың көшесі , шаруашылықтар мен мектептер Тұрар Рысқұловтың есімімен аталады . АСТАНА . Мамырдың 30 - ы . ҚазАқпарат / Айбатыр Бәймен / - Ертең , мамырдың 31 - і күні , кешкі сағат 19 - да Манас көшесіндегі « Астана » футбол клубының жаттықтыру алаңында Парламент депутаттары мен шымкенттік « Тұран » футбол командасы жолдастық кездесу өткізеді , деп хабарлайды ҚазАқпарат . Парламент командасын депутат әрі осы ойыншылардың капитаны Серік Әбдірахманов бастап шығады . Парламентшілер бұған дейін ТМД елдерінің Парламент және Үкімет футбол командалары арасындағы халықаралық турнирдің жеңімпазы болған . Ал « Тұран » футбол командасы кезінде үздік өнер көрсеткен ардагерлерден құралған . Олар да атақтан құралақан емес . « Тұран » ойыншылары футбол ардагерлері арасындағы Қазақстан Республикасының бірнеше дүркін жеңімпазы , Африка - Азия елдері Кубогының иегері . Міне , сондықтан бұл кездесу қызықты өтеді деп күтілуде . 3 . Жетiмдер қатарындағы және ата - анасының қамқорлығынсыз қалып , толықтай мемлекет қамтамасыз ететiн кемтар балалар арнаулы бiлiм беру ұйымдарында болуын аяқтағаннан кейiн және кәмелеттiк жасқа жеткен соң , жергiлiктi атқарушы органдар оларды заңдарда белгiленген тәртiппен тұрғын үймен қамтамасыз етедi . Соңғы жылдарда Ақтөбе өңірінің экономикасында да , мәдени - рухани өмірінде де күрт бетбұрыс , соны сілкініс бар . Соның бәріне мұрындық болып отырған облыс әкімі Елеусін Сағындықовтың журналистерге деген ықыласының дұрыстығы қуантады . Мұны облыстағы журналистердің бәрі сезініп жүр . Біздің соңғы жылдардағы ізденістеріміз бен зерттеулеріміз Отырардан шыққан дара тұлғалардың көп екенін көрсетіп отыр . Мен осы күнге дейін олардың 30 - ға жуығын таптым . Солардың Түркия кітапханаларындағыларын мерзімдік тәртіппен қарасақ атақты Әбу Насыр әл - Фарабиден кейін Студенттер машықтануды өту кезінде жетекші және кеңесшінің тапсырмасына сәйкес бітіру жұмысын орындау үшін жеткілікті материалдарды жинауы тиіс . Тапсырмалар жетекшілерінің қолдары қойылған бланкілерге сәйкес машықтанудың басталуына бір апта қалғанға дейін беріледі . 1999 жылғы қарашадан бастап 2003 жылғы ақпанды қоса алғанда Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі агенттігінің төрағасы болды . - Әрине , болады , болғанда қандай ! Жыныстық қатынас еркек үшін де , әйел үшін де табиғи тұрақтылықты сақтаудың тиімді жолы болып саналады емес пе ? ! Бірақ ескеруге тиісті бірнеше жағдайлар бар . деп кетiптi . Сол айтқандай , басымызға қонған бақ құсы - азаттықты қолымыздан шығарып алмасақ жарар едi деген зар - мұңнан , қасiреттен бiр өлiп , бұл намыссыз қазақты « жұр тым деуден арланып » , ұяттан екi өлiп отырған жайым бар . Де мек , менi мазалап жүрген , « мазалап » деудiң өзi дұрыс емес , жанымды жегi құрттай жеп , қанымды қайнатып , жүре гiме шаншу боп қадалып жүр ген жағдай көп . Бiреу емес , екеу емес , жүздеп - мыңдап саналады . Ел iшiнде ұлына , қызына , келiнiне , күйеу баласына , ағайын - туысқа , құда - жұратқа ренжiген , көңiлi толмаған ке йуана көкiрегi қарс айырылып : « Қа - а - а - айсы бiрiн айтайын ! » - деп отырмаушы ме едi . Сол айт қандай , елдегi бiрер жағдай « әттең - ай ! » дегiзсе де , басқа жағымыз « шүкiр » дерлiк деңгейде болса , арман бар ма ? ! Аңсап - шөлдеп , өлiп - талып жеткен қайран азаттық ! Қар жаумай , қазан ұрмай , көз алдымызда қожырап , iрiп - шiрiп , үгiтiлiп , күл болып барады . Дегенмен , бірдей файлды басқа кодтауды қолданатын компьютерде ашсаңыз , компьютер қандай таңбаның әдепкі ретінде компьютер қолданатын кодтау стандартындағы 201 сан мәніне сәйкес келетінін көрсетеді . Мысалы , сіздің компьютеріңіз Батыс Еуропалық ( Windows ) кодтау стандартын пайдаланса , бастапқы кириллицаға негізделген файлдағы таңба Й емес É таңбасын көрсетеді , себебі Батыс Еуропалық ( Windows ) кодтауында 201 мәні É таңбасына сәйкес келеді . Бас сәулетшісі - Қазақстан Сәулетшілер одағының мүшесі Нұркен Белдібаев . Ғимараттың жалпы көлемі - 4207 шаршы метр . - Басқа қойылымдардағы рөлдеріме қарағанда , осы жолы жаңаша ізденуге тура келді . Өйткені әртістердің басым бөлігі сайдың тасындай жігіттер мен сылаң қаққан қыздар . Біз де солардан қалыспайық деп , жастардың екпініне ілесейік деп , барымызды салуға тырыстық . Өйткені басқа туындылармен салыстырғанда , мұнда би көп , ән көп , жүгіріс көп . Осы жолы біз де , жастар да үлкен мектептен өттік десек болады . Себебі мұндай мюзикл театр сахнасында бірінші рет қойылып отыр . Сұрақтар әр түрлі - шетелдік нарықта өкілдікті ашу немесе үшінші елдердің аумағы арқылы транзит , қазақстандық өнімге еуропалық сертификаттау жүргізу немесе қазақстандық банк институттарынан қаржыландыру алу жайындағы қиын жағдайлар . Азаматтарымыздың бүгінгі таңда сұранысы жоғары болып тұрған мамандыққа ие болуы да өте маңызды . Осы турасында қандай пікір қосасыз ? « В гости к новогодней сказке » - жаңажылдық театрландырылған қойылымдар . Балалар және жасөспірімдер шығармашылығы орталығы . Қазақстанның энергетика жүйесі ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЭНЕРГЕТИКА ЖҮЙЕСI - электр энергиясы мен қуатын өндiру және электрмен жабдықтау жүйесi ; ұлттық экономиканың өндiрiстiк және әлеум . инфрақұрылымындағы маңызды сала әрi өнеркәсiптiң . . . Заманымыздың әйгілі этнолингвисі Олжас Сүлейменов « Красота языка во многом зависит от письменноого образа слова . Принцип « как произносится , так и записывается » наиболее полно был выдержан в римском письме , а из современных европейских - пожалуй , только в русской кирилице . 1 . Қызметкерлердің әлеуметтік - тұрмыстық және жеке қажеттіліктерін өндіріс мүдделерімен үйлестіру мақсатында икемді жұмыс уақыты режимі белгіленуі мүмкін . Нарықты қатысушы барлық мүшелерiн екi негiзгi топқа бөлуге болады . Бiрiншi топқа пассивтi қатысушылар , яғни оларда валюталық операциялар жүргiзу қажеттiлiгi әр кездерде туындайды да , баға белгiленiмiн бiлу үшiн олар басқа банктерге өтiнiш жасайды ( маркет - юзерлер ) . Активтi қатысушылар өздерiне баға белгiленiмiн бiлуге өтiнiш жасайтын банктер үшiн бағаны белгiлейдi ( маркер - мэйкерлер ) . Осы қатысушылар арасында iлiмнiң барлық жерлерiне таралған бөлiмше тораптары және үлкен диллерлер штаты бар . 20 - ға жүық банктер ерекше бөлiнедi . Бұл банктер 100 млн . АҚШ долларындағы iрi сомаға мәмiле жасай отырып , валюталық нарыққа маңызды ықпал етедi . Мойынқұм бархандары . Мойынқұм құмдарын өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің ең төзімділері ғана жерсініп , өмір сүре алады . Жергілікті құм төбелердің биіктігі 700 метрге жетеді . - 2009 жылғы 29 қыркүйекте Баку қаласында өткен Түркітілдес елдер Парламенттік Ассамблеясының бірінші отырысы осы органды қалыптастырудағы тағы бір қадам болғандығын , - Бiз рынокта саны ғана емес , көрсететiн қызмет түрлерiнiң көптiгiмен , сапасымен алға шығуды мақсат етемiз . « Жинақ банкi » АҚ ЕБ - қаржы рыногында қаржылық тұрғыдан тұрақты екенiн дәлелдей бiлген сенiмдi банк . Жұмыс тәсiлiмiз әдiл шарттар жасап , жылдам және ыңғайлы қызмет көрсетуге құрылған . Еншiлес банк ҚР Президентi Н . Назарбаевтың әлеуметтiк маңызды салаларды қолдап , қуаттау бағытындағы тапсырмаларын жүзеге асыру барысында өз клиенттерiне дұрыс қаржылық шешiм қабылдау жолында көмек көрсетуге әрқашан дайын , - дедi Басқарма Төрағасы Олег Смирнов . Үстіміздегі жылдың 6 - ақпанында Қазақстан Республикасының « Бұқаралық ақпарат құралдары туралы » Заңына енгізілген өзгерістер мен толықтырулар осыны көздейді . Яғни , мемлекеттік тілдегі хабардың үлес салмағы тәулік бойында ( әрбір 6 сағат сайын ) тең дәрежеде тараталып отыруы тиіс . 2006 жылдан бастап біздің комитет « АралСи » бағдарламасын жүзеге асырды , ол Ақтөбе облысының Арал аумағындағы 3 ауданын қамтыды - Шалқар , Мұғалжар және Ырғыз аудандары . Бағдарламаның негізгі мақсаты - туберкулез , ВИЧ / СПИД , жыныс жолымен жұғатын жұқпалы аурулардың алдын алу , содан қалай сақтануды үйрету . Осы бағдарлама аясында әр ауылда Қызыл Ай қоғамының бұрышы ашылды . Мұғалжар ауданының Жұрын поселкесінде 5 құдық тазартылып , жөндеу жұмыстары жасалып , айналасы қоршалды . Куба Республикасының Ұлттық мейрамы - Тәуелсіздік күні . 1902 жылдан бастап атап өтіледі . Испан отарынан құтқарған американдықтардың әскери үкіметі Куба жерін 10 жыл басқарып , 1902 жылы бар билікті Куба президенті Эстраде Пальмеге ұсынды . Куба - Америкадағы , Вест - Индиядағы мемлекет . Оңтүстік және Солтүстік Америка құрлықтары аралығында Куба , Хувентуд және олардың жанындағы Үлкен Антиль аралдар тобында орналасқан . Аралдардың жапы саны 1600 - ге жуық . Олардың көпшілігінде адамдар қоныстанбаған . Астанасы - Гавана қаласы . Ресми тілі - испан тілі . Ақша бірлігі - Куба песосы . 1976 жылғы қабылданған Конституция бойынша мемлекет билігі халықтық өкіметтің қолында . Ол өз депутаттары арасынан Мемлекеттік Кеңес сайлайды және Министрлер Кеңесінің мүшелерін бекітеді . Осы екі Кеңестің төрағасы мемлекет басшысы болып есептеледі . Санжар Сұлтановтың киносы болып жатыр . Соны көру керек . Трейлерін көрдім . Киноның басты кейіпкерлері шетелдік азаматтар екен . Бұған қуану керек пе ? Әлде өкінішті жағдай ма ? Өткен екі жыл бойы монғолияның барлық қазақтарының назары бір ғана нарсеге аударылды деп айтсақ қате болмайды . Қазір де бұдан кейінде назардан тыс қалмайды , тек Баян - Өлгий емес астана және басқада қай жер болмасын қазақ адамдардың бір ғана әнгімесі : - Сендер көшесіңдер ме ? - Қай ауданға барасыңдар ? деп сұрастырып әнгіміге тартатын негізгі тақырап « көші - қон » болды . « Қазақтардың ұлы көші » , « Атамекен , қандастармен табысу » туралы аймақтық газеттерде маңызды орын алып , аймақтық радионың күнделікті бағдарламалары да осы тақырыпқа көп уақыт бөлетін болды . Қазақстанға әулеттерімен көшуге ең көп жар салғандар « Ұлттық батыр » атанып ал керісінше қарсы шыққан бәз біреулері « Халық жауы » атануы әбден мүмкін еді . Қандай болмасын бүгін Қазақстанда әр аймақ , әр өңірінде Монғолияның 2480 от басы түтінін түтетіп , 12237 азаматы суын ішіп , жұмысын жасап өмір сүріп жатыр . Оларды адамдар екі түрлі атайды екен . Лауазымды мәдениетті адамдар « Еңбек келісім шартымен келгендер » десе « Руластардың жиналуы » деп атайдындарда аз емес екен . Көшіп - қонудың барлық шығындарын Қазақстан жақ көтереді . Бара сала жұмыспен қамтып , материалдық көмек көрсетеді екен . Жұмыс демекші онда барған адамдардың барлығы мамандығы бойынша жұмыспен қамтылып жатқан жоқ . Жалпы көпшілігі мал бағады . Олардың ішінде жұмыс жасап , өмір сүру үлгісін көрсетіп Монғолияның атақ абыройын көтеріп жүргендер де аз емес . Сонымен бірге қанағатсыздық танытып , жер - су , жұмыс - шаруаларын менсінбей 7 - 8 жер ауыстырып көшіп жүрген жаңа заман цигандарыда шығыпты . Тіпті 5 жылдық келісім шартты бұзып , Монғолияға қайтамын деп ондағы лауазымдыларға өкпелейтін « ерке шолжандар » да баршылық . Айта кетсек осы көші - қонның арқасында Баян - Өлгий аймағындағы көп жыл бойғы мәселе болған жұмыссыздықты жеңеміз деп ойлағандар да аз болған жоқ . Бірақ осы жылғы наурыз айының басындағы статистикалық мәлімет бойынша аймақта 7809 жұмыссыз адам бар еді . Яғни тек шетке жұмыс күшін шығару арқылы бұл мәселе шешілмейтіні анық . Тіпті тек жұмыссыздар Қазақстанға көшіп жатыр деген сөз емес . Жұмысы бар , дәулетті адамдарда көшті . Ары қарайда көшуді жоспарлап отырғандарда көп . Оларды кінәлаудың керегі жоқ . Бұл адамның құқық мәселесі . Қазақстан бүгінде тәуелсіз мемлекет болды . Бұл әрбір Қазақ адам үшін қуанышты жағдай . Еңбек келісім шартымен барып сонда орналасып бір жолға қалып жатқандар бар . Бірақ көбісіның көкейінде атамекенде жақсы өмір сүру , тіршілігін жақсарту , балаларына жақсы білім беру мәселелері болғаны анық . Сондықтанда олардың монғолия азаматы болып қала беруден бас тартпағандар жоқтың қасы . Қазақстанға барып орналасып жақсы тіршілік етіп жатқандардан сұрағанда : - Мұнда барлығы жақсы . Табиғат , ауа райынада үйреніп қалдық . Қазақстанның қай жеріне барсаңда жылы қарсы алады . Дегенмен монғолияны іштей сағынбай тұралмайсың деседі . Адам баласы кіндік қаны тамып туып - өскен жерімен байланысты болады деген осы шығар . Мұны біздің манағы « ұлттық батырлар » теріс түсініп « адам - халықын дағдарыстан алып шығатын жалғыз жолы ұлы көш » деп ұйқы - күлкісіз айқайлап жар салып жүр . Бұл олардың эмоциясымен шешілетін мәселе емес қой . Олар Қазақстанды құдайдың мекеніндей мақтап : « Сонда барсандар ғана сендер руларыңды сақтап қаласыңдар , басқаларға еріп жоқ боп кетпейсіңдер » , « Сонда барсандар ғана сендер тіл , мәдениет , дәстүрлеріңді жалғастырасыңдар » , « Әйтпесе күйреп жоқ боласыңдар » дейтінін қайтерсіз . Шынымен Қазақстан құдайдың елі ма ? Шынымен солай екендігін анықтау үшін ЖОЛАУШЫЛАР ОҚИҒАСЫНАН ҚАСҚАША : . . . Барнаул қаласынан Семей ауданына баратын жолда мынадай бір қызық жағдай болды . Монғолиядан жүрген біздің үш адам поездің кішкентай столына жол азықтарын жайып шай ішіп отыр . Бізбен қатар отырған орта жастағы әйел мен жас қыз екеуі бір қарағанда - ақ қазақ екендері көрініп тұрғанымен араларынан орыс тілінде сөйлеседі . Арамыздан біреуі оларға : - Екеуің қазақсыңдар ма ? деп сұрады . - Солай деп әлгі әйел жауап берді . Семейдің бір облысында жұмыс жасайтындарын , Новосибирскке бір жұмыспен барып қайтып бара жатқандары туралы айтты . Елді мекен , шаруа сұрасқаннан кейін кез - келген қазақ адам тегін , руын сұрайтын әдетпен : - Сендердің руларың кім ? деп сұраса манағы әйел : - Білмеймін деп басын алып қашты . Мен құлағыма сенбедім . - Керейсің ба ? Наймансың ба ? Тым құрығанда жүзіңді білетін шығарсың ? - Кім біледі . Қазақ екенімді жақсы білем деді . Біз бір - бірімізге аң таң қалып қарадықта қалдық . - Дайын астан алыңыздар десе , әлгі әйел : - Мен жаңа ғана ас іштім деп ап - айқын бас тарты , ал бағанадан үнсіз отырған жас қыз : - Спасибо , я не хочу ! деп тымсырайды . - Бұл қыз ана тілін білмейді ме ? деп сұрағанымызда : - Сөйлей алмасада түсінеді деп әлгі әйел жауап берді . . . . Семей , Қарағанды , тіпті Алматыда жүрсеңде әлі күнге әлгі Ресейдің Барнаулында жүргендей сезім болды . Өйткені бұл үлкен қалалар қаншалықты Қазақстандікі болғанымен солай деп ойлауға еш негіз жоқ еді . Көшелер , алаңдар , қызмет көрсететін барлық мекемелер , жан - жағың тек орыстар . Бірен - сараң қара шашты , торы түсті біздің « біздің қандастарымыз » кездескенімен олармен ана тілімізде тіл табысуды күткеніңізбен жауабына орыс тілінде бір қазақ адамның қаншалықты еркін , таза сөйлей алатының классикалық үлгісін көріп « мәдениетке таң қаласыз » . Таныс журналисттермен көздесіп отырғанымда жасқа жеткен екі ағайынды жігіт қазақ тілінде « А » да жоқ . Әйткенмен сөйлей алмағанымен аздап түсінеді дейді . Бұлда олар үшін үлкен жетістік болмаса керек . . . Тәуелсіз Қазақ елінің « Егеменді Қазақстан » ұлттық баспасының басшысы , халық депутаты Шерхан Муртаза мырзамен әңгімілескеде : - Еліміз тәуелсіздігін жариялады . Бірақ жариялағанымен шын мәнінде тәуелсіздік алған ештеңе жоқ . 74 жыл болған кеңестер одағы бізге велосипед жасайтын өндірісте қалдырған жоқ . Сондықтан біздің еліміз әлі тәуелді қалпында . Ресей елі бізді әліде біздің байлығымызды пайдалана беретін болады . Өйткені біз өндіруші емес тек шикі зат жабдықтаушы болып қалдық . Сонымен бірге бізде миллионға жуық әскерилер әскери қызмет атқаруда . Олар « Қазақ елі үшін қызмет етеміз » деп ант еткен жоқ . Осы елде екі жыл бұрын Қазақ тілі ресми тіл деп жариялап заң жүзінде мәртебе беріліпті . Бірақ іске асып жатқан ештеңе көрінбейді . Мемлекеттік ресми қағаз жүргізілуден бастап 09 анықтамасына дейін барлық іс - шаралар тек орыс тілінде жүрізіледі . Кітап , баспа сататын жерлерде орыс адамдар жұмыс жасайды . Онда Қазақша кітап , журнал көзге ілінбейді . Кез келген ауданда орыс тілінде жарық көретін газет түрі 5 - 6 болса Қазақ тілінде біреу ары кетсе екеу ғана . Қазақтар өздеріде орыс тілінде алып оқиды , Қазақ тіліндегіні тіпті қарамайдыда . Радио , теледидар бағдарламаларының көбшілік уақытын орыс , неміс , ұйғыр тілдерінде өткізеді . Мемлекеттің астанасы Алматыда тұратын 1 . 3 миллион халықтың тек 285 мыңы Қазақ соның 60 мыңы студенттер . Яғни тұрғылықты халық емес . Қазақтың атақты жазушысы К . Аманжолов : « Алматы Қазақтың астанасы , Орыстың мекені , ұйғырлармен Кәристердің мейрамханасы » деп отыз жыл бұрын жазып кетсе керек . Сонда қазір көркем бұл қаланы кімдікі дейміз . Қандай болсын Алатаудың бөктерін керей , найман , үш жүздің Қазақтары өзге ешкімдікі емес өздері ақ билеп еді , ие болған еді . Ал қазірде ақ иесі өз жерінде өгей болып , Қазақ халықтың аз бөлігін ғана құрап , өз тілнен , мәдениетінен , дәстүрінен айрылыпты . В . Ульяновтың қазан айында Ленин деп жасыған саяси өзгерісінен кейін 74 - жыл бойы орнаған тоталитарлық басқару Қазақ елін тым аянышты жағдайға жеткізгенін бұрын Ц . Айтматовтың « Жаздан да ұзақ күн » романынан оқысам осы жолы өз көзіммен көрдім . Қаттырақ айтқанда байқұс Қазақ елі мәңгүрт құлдық санадан әлі айырылмаған екен . Қазақтың атақты жазушысы 64 - жасар Бердібек Соқпақбаев ақсақалдың айтуы бойынша : - Кеңес одағы екеміз алғашынан бір - бірімізді жек көрдік . Татуласпай жүріп бүгінге келдік . Ол мені мықтап шыдады . Бала кезімде әке - шешем көз алдымда арықтап , аштан өлді . Жігіт болғанда да мен жақсылық көрмедім одан . Өмірдің шындығын әдебиеттерімде , шығармаларымда жансытқаным үшін « қатаң бақылаудағы » түрмегеде отырып шықтым . . . Ал сендердің бақтарын бар , Абақ керейлерді Монғолия мемлекеті алақандарына салып , еркелетіп өсіргенін мен білемін . Сендер көшіп келіп жатыр деп естідім . Білмеймін . . . Кейін өкініп жүрмеңдер деген еді . Кемел білімді , ой сананы қастерлейтін адамдар аз кездескен жоқ . « Азия дауысы » газетінің басшысы Амантай Ахетовтың үй кітапханасын көріп таң қалдым . Әлем әдебиетінің қаймағы болған классик жазушылардың кез келген сирек кітаптары том томымен бөлмені толтырып жайнап тұр . Байлық деген нақ осы шығар . Монғолияның әріптес журналисттеріне біздің сәлемімізді жеткізіңіз . Біздің елімізге сапар шегейік десеңіз , дем алғыңыз келсе біздің мекемеге хабарласыңыз . Біз барлық жағынан қолдау көрсетеміз . Монғолдар үшін біздің есігіміз ашық ! деп Қазақстандық журналисттер одағының жанындағы « Журналист » атты өнер ұйымының бастығы Жақыпжан Нургожаевтің айтқанын арнайы айта кеткенім жөн болар . СОҢЫНДА АЙТА КЕТСЕМ : Өткен уақытта Баян - Өлгий баспа , радиолары Қазақстан туралы айтқанда ол жақтағы қиындықтар мен нақты жағдай туралы мүлдем айтқан жоқ . Көбі жағдайда мақтау айтуды алға тарты . Орта Азияда ең кең алқап жері бар бұл елде мақтау керек нарселер әрине бар . Бірақ ол еріксіз құдайдың мекені емес болғандықтан жарқан жақтары сияқты көлеңкелі жақтарда баршылық . Баспа , ақпарат құралдарына сенген кейбір аңқау біреулер онда барғанда барлығы дайын болып тұратындай , мұратына жететіндей ойлап көшкендей . Бара сала кішкентай қиындық туса мойып ауданның , бірлестіктердің басшыларын ренжітіп кейін өздері ыңғайсыз жағдайға қалады екен . Тіпті қайда екені белгісіз көшіп кететін « цигандарда » бар екен . Осындай кезде әлгі келісім шарттыңда қажеті шамалы болып қалатын тәрізді . Бүгін экономикалық дағдарыс онда да күнен күнге тереңдеп барады . Осындай қиын кезеңде біздің жұмыссыздарымызды жұмыспен қамтып , көлік жіберіп көшіріп алып жақсы өмір сүретін барлық жағдайды жасап беріп отырған біздің ағайындарымызға біз алғыс айтуға тиіспіз . Көшіп барған кім болсын келісім шартта көрсетілген міндеттерін толық орындамай жатып басқаларға ренжуге хақысы жоқ . Тері төгіп еңбек етпей қалай жақсы өмір сүреді . Келесі жағынан тиындайды түйедей қылып сылтауратып саяси пайда іздеуші , арандатушыларда Баян - Өлгийде жеткілікті . Олар ұлтты , халықты құтқарайын деп жатқандай роль ойнап көпшіліктің ықыласын жинауға тырысып жатқандарда қаншама . Осындай ырдумен кейбір шенеуніктер тіпті түрлерін өзгертіпті . Бір мысалы айтасақ : Шамамен бес жыл бұрын . Қазақстанның басты газеттерінің бірінде журналист Х . Силамның берген сұхбаты жарияланды . Мұнда « Біз Қазақстанға қарыздармыз » деген атпен жай ғана бір ой пікір . Сонда саяси қызығушы бірнеше журналисттер Партиялық Орталық Комитетіне шағым жазыпты . Онысы « Жолдас Силам Монғоядан сатылыпты . Басқа елге барып біз сіздерге қарызбыз деп , халықты қарызға кіргізіпті » деп « ренжісіпті » . Орталық Комитеттен мен келіп тексеріс жасасам Х . Силам : - Мен қандай бір ақшалай міндеттеме туралы айтқаным жоқ . Қазақстанның көмегімен біз көптеген Қазақ мектептер орнаттық . Кітап құрал , баспаларды пайдаланып келгендіктен біз тілімізді , мәдениетімізді дамытып келеміз деген мағанада айттым деп әрең құтылыпты . Өткен күзде журналист О . Хахаарланның « Біз Монғолиямызға қарыздармыз » деген мақаласы « Үнэн » газетінде жарық көрді . Бұл жолыда әлгі шағымданушылар Партиялық Орталық Комитетке жаңа жолмен шағым жазыпты . Жаңашылдар бұл жолыда рольдерін жақсы ойнап мақаланы радиомен қатар жариялап оны қыспақтап « ату жазасына апаруларыда әбден мүмкін еді » . Олардың « көксегендері бойынша » бұл мақаланы жазғаны үшін оны тіпті қазақтың санынан алып тастау керектей . Мақалада ешбір ақшалай , материалды зат туралы айтылмағанымен әдейі бұрмалап « Біз Монғолияға тесік тиын қарыз емеспіз » , « Біз ертеректе Шинжаннан келгенде малымызбен келгенбіз » , « Тіпті олай айтар болсаңдар аларымыз бар » деп айқайлайды . Сонда олардан кім қарыз сұрапты ? ! Журналист адам жеке пікірін жазған шығар , сол үшін еркімізді , міндетімізді шектейміз бе ? Ондай болса әлгі демократиямыз не болды . Қайран біз баяғы ескі санамыздан тағы айырала алмадық . Жалпы өзің шығу үшін басқаларды жоққа шығару , Қазақстанды мақтау үшін Монғолияны жамандау кімге керек ? Абақ керейлер біздер осы екі елдің қай - қайсысынада қарыздармыз . ( Ақшалай қарыз емес ! ) . Басқаша айтсақ біз Қазақстанды әкеміз десек аяулы анамыз Монғолия болады . Онда ұрпақ әке мен шешенің біреуін жақтау үшін біреуін жамандауға міндетті емес қой . 2009 жылдың сәуірінен бастап ҚР Президенттік мәдениет орталығында театр және концерт қызметінің театр солисі болып қызмет атқарады . Секция : биология . Тақырыбы : « Терезе алдындағы бау - бақша » . Бастауыш сынып оқушыларының зерттеу жұмыстары мен шығармашылық жобаларының VII қалалық конкурсының жүлдегері ( 1орын ) .

Download XML • Download text

kaz-3

kaz-3

View options