Universal Dependencies - Uyghur - UDT

s-501

s1401

مەكتەپنىڭ ھەممىلا نەرسىسى بىزنى سۆيۈندۈرىدۇ.

mektepning hemmila nersisi bizni söyündüridu.

s-502

s1402

بىزنىڭ مەكتەپكە قاراڭ:

bizning mektepke qarang:

s-503

s1403

«جىرىڭ - جىرىڭ!» قوڭغۇراق چېلىندى.

«jiring - jiring!» qongghuraq chëlindi.

s-504

s1404

ئوقۇغۇچىلار سىنىپلارغا كىردى.

oqughuchilar siniplargha kirdi.

s-505

s1405

مەكتەپ ئىچى تىمتاسلىققا چۆمدى.

mektep ichi timtasliqqa chömdi.

s-506

s1406

گويا دەرەخ يوپۇرماقلىرى شىلدىرلاشتىن، قۇشلار سايراشتىن، كېپىنەك ۋە ھەسەل ھەرىلىرى ئۇچۇشتىن توختاپ، تىمتاسلىققا ھەمدەم بولۇۋاتقاندەك قىلاتتى.

goya derex yopurmaqliri shildirlashtin, qushlar sayrashtin, këpinek we hesel heriliri uchushtin toxtap, timtasliqqa hemdem boluwatqandek qilatti.

s-507

s1407

تەنەپپۇستا مەكتەپ ئىچى بىردىنلا جانلىنىپ كەتتى.

teneppusta mektep ichi birdinla janlinip ketti.

s-508

s1408

ساۋاقداشلارنىڭ بەزىلىرى ناخشا ئېيتىپ ئۇسسۇل ئوينىدى.

sawaqdashlarning beziliri naxsha ëytip ussul oynidi.

s-509

s1409

بەزىلىرى ئارغامچا تاقلىسا، يەنە بەزىلىرى قوغلاشماق ئوينىدى.

beziliri arghamcha taqlisa, yene beziliri qoghlashmaq oynidi.

s-510

s1410

قىسقىسى، خىلمۇخىل ئويۇنلار تەنەپپۇس ۋاقتىنى ئاجايىپ كۆڭۈللۈك قىلىۋەتتى.

qisqisi, xilmuxil oyunlar teneppus waqtini ajayip köngüllük qiliwetti.

s-511

s1411

يەنە تېخى يوپۇرماقلار شىلدىرلاپ، قۇشلار بەس - بەستە سايراپ، كېپىنەكلەر پىلدىرلاپ ئۇچۇپ، بۇ خوشال كەيپىياتقا جور بولدى..

yene tëxi yopurmaqlar shildirlap, qushlar bes - beste sayrap, këpinekler pildirlap uchup, bu xoshal keypiyatqa jor boldi..

s-512

s1412

مانا بۇ بىزنىڭ مەكتىپىمىز،

mana bu bizning mektipimiz,

s-513

s1413

مانا بۇ بىزنىڭ بىلىم باغچىمىز،

mana bu bizning bilim baghchimiz,

s-514

s1414

كۆڭۈللۈك ئائىلىمىز!

köngüllük ailimiz!

s-515

s1415

بىزنىڭ تۇرمۇشىمىز خۇددى رەڭگارەڭ رەسىملەرگە ئوخشايدۇ.

bizning turmushimiz xuddi renggareng resimlerge oxshaydu.

s-516

s1416

بىز سىنىپتا دەرس ئوقۇيمىز،

biz sinipta ders oquymiz,

s-517

s1417

مەيداندا ئويۇن ئوينايمىز؛

meydanda oyun oynaymiz;

s-518

s1418

پەن - تېخنىكا سارىيىنى ئېكسكۇرسىيە قىلىمىز،

pen - tëxnika sariyini ëkskursiye qilimiz,

s-519

s1419

ئۆسمۈرلەر سارىيىدا ئويۇن قويىمىز؛

ösmürler sariyida oyun qoyimiz;

s-520

s1420

ئېرىق - ئۆستەڭلەردە سۇغا چۆمۈلسەك، ئورمانلىققا بېرىپ ئەۋرىشكە يىغىمىز

ëriq - östenglerde sugha chömülsek, ormanliqqa bërip ewrishke yighimiz

s-521

s1421

بىز كۆڭۈللۈك تۇرمۇش ئىچىدە كۈنسايىن چوڭ بولماقتىمىز.

biz köngüllük turmush ichide künsayin chong bolmaqtimiz.

s-522

s1422

بىز بۇ بۆلەكتىكى تېكىستلەرنى ئوقۇش ئارقىلىق، ھاياتنىڭ مول ۋە رەڭدارلىغىنى تېخىمۇ ھېس قىلالايمىز.

biz bu bölektiki tëkistlerni oqush arqiliq, hayatning mol we rengdarlighini tëximu hës qilalaymiz.

s-523

s1423

بىر پادىشاھ ئۆزى تەختكە چىقىشتىن بۇرۇن يۈز بەرگەن بىر ئۇرۇشنىڭ ۋاقتىنى ئېنىقلىماقچى بوپتۇ.

bir padishah özi textke chiqishtin burun yüz bergen bir urushning waqtini ëniqlimaqchi boptu.

s-524

s1424

ئەمما، قايتا - قايتا ھېسابلىغان بولىسىمۇ، يەنىلا توغرا ۋاقىتنى ئېنىقلىيالماپتۇ.

emma, qayta - qayta hësablighan bolisimu, yenila toghra waqitni ëniqliyalmaptu.

s-525

s1425

شۇنىڭ بىلەن، ئۇ خەلق بىلەن كېڭەش ئۆتكۈزۈپ دەپتۇ:

shuning bilen, u xelq bilen këngesh ötküzüp deptu:

s-526

s1426

«بىز بۇ تارىخنى ئېنىقلاشتا قانداق خاتالاشقان بولساق، كەلگۈسى ئەۋلادلىرىمىزمۇ شۇنداق خاتالىشىدۇ.

«biz bu tarixni ëniqlashta qandaq xatalashqan bolsaq, kelgüsi ewladlirimizmu shundaq xatalishidu.

s-527

s1427

شۇڭا، بىز 12 ئاي ۋە ئاسماننىڭ بۇرجىغا ئاساسلىنىپ، ھەر بىر يىلغا ئات قويايلى،

shunga, biz 12 ay we asmanning burjigha asaslinip, her bir yilgha at qoyayli,

s-528

s1428

بۇنىڭدىن كېيىن يىل ھېسابى شۇ يىللارنىڭ ئايلىنىشى بىلەن ھېسابلىنىدىغان بولسۇن».

buningdin këyin yil hësabi shu yillarning aylinishi bilen hësablinidighan bolsun».

s-529

s1429

ئۇنىڭ دېگىنىنى خەلىقمۇ قوللاپتۇ.

uning dëginini xeliqmu qollaptu.

s-530

s1430

شۇ مۇناسىۋەت بىلەن پادىشاھ ئوۋغا چىقىپتۇ ۋە مۇھاپىزەتچىلىرىگە ھەممە ھايۋانلارنى ئىلى دەرياسىغا قاراپ قوغلاشنى بۇيرۇپتۇ.

shu munasiwet bilen padishah owgha chiqiptu we muhapizetchilirige hemme haywanlarni ili deryasigha qarap qoghlashni buyruptu.

s-531

s1431

بۇ ناھايىتى چوڭ دەريا ئىكەن.

bu nahayiti chong derya iken.

s-532

s1432

مۇھاپىزەتچىلەر بۇ ھايۋانلارنى ئىلى دەرياسىغا قاراپ ھەيدەپتۇ.

muhapizetchiler bu haywanlarni ili deryasigha qarap heydeptu.

s-533

s1433

ھايۋانلار جان قايغۇسىدا ئۆزلىرىنى سۇغا ئېتىپتۇ.

haywanlar jan qayghusida özlirini sugha ëtiptu.

s-534

s1434

ئۇلاردىن 12 خىلى دەريادىن ئۈزۈپ ئۆتەلەپتۇ.

ulardin 12 xili deryadin üzüp öteleptu.

s-535

s1435

ئەنە شۇ 12 ىىل ھايۋاننىڭ ئىسمى 12 يىلغا ئات قىلىپ قويۇلۇپتۇ.

ene shu 12 iil haywanning ismi 12 yilgha at qilip qoyuluptu.

s-536

s1436

سۇدىن ئەڭ ئاۋۋال چاشقان ئۆتۈپتۇ،

sudin eng awwal chashqan ötüptu,

s-537

s1437

شۇڭا يىل بېشى «چاشقان يىلى» دەپ ئاتىلىپتۇ.

shunga yil bëshi «chashqan yili» dep atiliptu.

s-538

s1438

ئۇنىڭدىن كېيىن ئۆتكەنلەر تۆۋەندىكى تەرتىپ بويىچە يىل ئىسمى بولۇپ قاپتۇ:

uningdin këyin ötkenler töwendiki tertip boyiche yil ismi bolup qaptu:

s-539

s1439

توڭگۇز يىلىغا يەتكەندىن كېيىن، ھېساب يەنە چاشقان يىلىدىن قايتا باشلىنىدىكەن.

tongguz yiligha yetkendin këyin, hësab yene chashqan yilidin qayta bashlinidiken.

s-540

s1440

كېيىن، كىشىلەر يىللارنىڭ رەت تەرتىپىنى ئنتۇپ قالماسلىق ئۈچۈن، مۇنداق قوشاق توقۇپتۇ:

këyin, kishiler yillarning ret tertipini ntup qalmasliq üchün, mundaq qoshaq toquptu:

s-541

s1441

بۇرۇننىڭ بۇرۇنىسىدا، پاتىمە ئىسىملىك بىر قىز ئۆتكەنىكەن.

burunning burunisida, patime isimlik bir qiz ötkeniken.

s-542

s1442

ئۇ چىرايلىق بولۇپلا قالماي، يەنە بەك ئەقىللىق ئىكەن.

u chirayliq bolupla qalmay, yene bek eqilliq iken.

s-543

s1443

كۈنلەرنىڭ بىرىدە، پاتىمە بەش دوستى بىلەن ئورمانغا ئوتۇن تەرگىلى بېرىپتۇ.

künlerning biride, patime besh dosti bilen ormangha otun tergili bëriptu.

s-544

s1444

ئۇلار ئوتۇن تېرە - تېرە كەچ كىرگەننى تۇيماپتۇ.

ular otun tëre - tëre kech kirgenni tuymaptu.

s-545

s1445

شۇنداق قىلىپ ئۇلار قاراڭغۇدا يولدىن ئېزىپ قاپتۇ.

shundaq qilip ular qarangghuda yoldin ëzip qaptu.

s-546

s1446

قىزلارنى ۋەھىمە بېسىپتۇ،

qizlarni wehime bësiptu,

s-547

s1447

بىراق پاتىمە دەپتۇ.

biraq patime deptu.

s-548

s1448

- قورقماڭلار، بىز قول تۇتۇشۇپ ماڭايلى،

- qorqmanglar, biz qol tutushup mangayli,

s-549

s1449

- ئۇلار مېڭىپتۇ، مېڭىپتۇ.

- ular mëngiptu, mëngiptu.

s-550

s1450

بىر چاغدا يىراقتىن پىلىلدىغان يورۇق كۆرۈنۈپتۇ،

bir chaghda yiraqtin pilildighan yoruq körünüptu,

s-551

s1451

يېقىنلىشىپ قارىسا، بىر يېنىۋاتقان گۈلخان ئىكەن.

yëqinliship qarisa, bir yëniwatqan gülxan iken.

s-552

s1452

گۈلخاننىڭ يېنىدا بىر بەتبەشىرە موماي ئولتۇرغۇدەك.

gülxanning yënida bir betbeshire momay olturghudek.

s-553

s1453

ئۇ قىزلارنى كۆرۈپ ئاغزىنى كالچايتىقىنىچە كۈلۈپ دەپتۇ.

u qizlarni körüp aghzini kalchaytiqiniche külüp deptu.

s-554

s1454

- ھا - ھا، نېمە دېگەن ياخشى!

- ha - ha, nëme dëgen yaxshi!

s-555

s1455

ئالتە سېمىز قىز ئۆز ئايىغى بىلەن ئالدىمغا كەپسىلەر ئەمەسمۇ!

alte sëmiz qiz öz ayighi bilen aldimgha kepsiler emesmu!

s-556

s1456

قورسىقىڭلار ئاچقاندۇ؟

qorsiqinglar achqandu?

s-557

s1457

بىر ئاز يىمەكلىك بېرەي،

bir az yimeklik bërey,

s-558

s1458

موماي ئۇلارغا ناھايىتى چىرايلىق پىشۇرۇلغان گۆشناننى ئۈلۈشتۈرۈپ بېرىپتۇ.

momay ulargha nahayiti chirayliq pishurulghan göshnanni ülüshtürüp bëriptu.

s-559

s1459

پاتىمە بۇ دوستلىرىغا پىچىرلاپتۇ:

patime bu dostlirigha pichirlaptu:

s-560

s1460

- بۇ جادۇگەر موماي ئىكەن،

- bu jaduger momay iken,

s-561

s1461

گۆشناننى يېمەيلى،

göshnanni yëmeyli,

s-562

s1462

جادۇگەر موماي سوراپتۇ:

jaduger momay soraptu:

s-563

s1463

- نېمىشقا گۆشناننى يېمەيسىلەر؟

- nëmishqa göshnanni yëmeysiler?

s-564

s1464

- بىز ئازراق سۇ ئىچىۋالساق، بۇ گۆشناننى يەپ بولاتتۇق، - دەپتۇ پاتىمە،

- biz azraq su ichiwalsaq, bu göshnanni yep bolattuq, - deptu patime,

s-565

s1465

- دەريا بويىغا بېرىپ سۇ ئىچىپ كەلسەك بوپتىكەن.

- derya boyigha bërip su ichip kelsek boptiken.

s-566

s1466

- بولمايدۇ! سىلەر قېچىپ كېتىسىلەر.

- bolmaydu! siler qëchip këtisiler.

s-567

s1467

- ئەمىسە، سۇنى سىز ئەكىلىپ بېرىڭ.

- emise, suni siz ekilip bëring.

s-568

s1468

بىزنى ئارغامچا بىلەن باغلاپ قويسىڭىز قېچىپ كېتەلمەيمىز ئەمەسمۇ، - دەپتۇ پاتىمە.

bizni arghamcha bilen baghlap qoysingiz qëchip këtelmeymiz emesmu, - deptu patime.

s-569

s1469

شۇنىڭ بىلەن جادۇگەر موماي ئالتە قىزچاقنى ئالتە ئارغامچا بىلەن باغلاپ، ئالتە ئارغامچىنىڭ ئۇچىنى تۇتقىنىچە، دەريا بويىغا مېڭىپتۇ.

shuning bilen jaduger momay alte qizchaqni alte arghamcha bilen baghlap, alte arghamchining uchini tutqiniche, derya boyigha mëngiptu.

s-570

s1470

جادۇگەر موماي يىراقلاشقاندىن كېيىن، پاتىمە ئارغامچىنى ئوت بىلەن كۆيدۈرۈپ ئۈزۈپتۇ - دە، ئۇچىنى دەرەخكە باغلاپ قويۇپتۇ.

jaduger momay yiraqlashqandin këyin, patime arghamchini ot bilen köydürüp üzüptu - de, uchini derexke baghlap qoyuptu.

s-571

s1471

ئاندىن، دوستلىرى باغلانغان ئارغامچىلارنىمۇ يېشىپ دەرەخكە باغلاپ قويۇپتۇ ۋە ئۇلارنى باشلاپ قېچىپتۇ.

andin, dostliri baghlanghan arghamchilarnimu yëship derexke baghlap qoyuptu we ularni bashlap qëchiptu.

s-572

s1472

جادۇگەر موماي قايتىپ كەلسە، قىزلار يوق تۇرغۇدەك.

jaduger momay qaytip kelse, qizlar yoq turghudek.

s-573

s1473

ئۇ: «خەپ، سەن شۇملارنى!» دەپتۇ - دە، ئەپسۇن ئوقۇپ، قىزلارنىڭ ئالدىغا تىمساھ بار چوڭ دەريادىن بىرنى پەيدا قىپتۇ ۋە شۇ ياققا قاراپ يۈگۈرۈپتۇ.

u: «xep, sen shumlarni!» deptu - de, epsun oqup, qizlarning aldigha timsah bar chong deryadin birni peyda qiptu we shu yaqqa qarap yügürüptu.

s-574

s1474

قىزلار دەريا بويىغا كېلىپ قاپتۇ،

qizlar derya boyigha këlip qaptu,

s-575

s1475

دەريادا ناھايىتى چوڭ بىر تىمساھ ئۈزۈپ يۈرگۈدەك.

deryada nahayiti chong bir timsah üzüp yürgüdek.

s-576

s1476

پاتىمەنىڭ دوستلىرى قورققىنىدىن يىغلىشىپ كېتىپتۇ.

patimening dostliri qorqqinidin yighliship këtiptu.

s-577

s1477

پاتىمە دەپتۇ:

patime deptu:

s-578

s1478

- تىمساھ ئاكا، بۇ بەش قىزنى دەريادىن ئۆتكۈزۈپ قويسىڭىز،

- timsah aka, bu besh qizni deryadin ötküzüp qoysingiz,

s-579

s1479

مەن سىزگە ئوزۇق بولۇشقا رازىمەن.

men sizge ozuq bolushqa razimen.

s-580

s1480

تىمساھ ماقۇل بوپتۇ.

timsah maqul boptu.

s-581

s1481

ئۇ بەش قىزنى مىندۈرۈپ بىر - بىرلەپ دەريادىن ئۆتكۈزۈپ قويۇپ قايتىپ كېلىشىگە، جادۇگەر موماي يېتىپ كەپتۇ.

u besh qizni mindürüp bir - birlep deryadin ötküzüp qoyup qaytip këlishige, jaduger momay yëtip keptu.

s-582

s1482

جادۇگەر قارىسا، قىرغاقتا ھېچكىم يوق،

jaduger qarisa, qirghaqta hëchkim yoq,

s-583

s1483

دەرھال تىمساھنىڭ دۈمبىسىگە مىنىپ دەريادىن ئۆتۈپ قىزلارنى قوغلىماقچى بوپتۇ.

derhal timsahning dümbisige minip deryadin ötüp qizlarni qoghlimaqchi boptu.

s-584

s1484

سىزگە ئىىشك ئېچىلدى.

sizge iishk ëchildi.

s-585

s1485

دۇنيادا نۇرغۇن يېپىقلىق ئىشىك بار.

dunyada nurghun yëpiqliq ishik bar.

s-586

s1486

ھەربىر ئشىكنىڭ ئىچىدە سىزگە ناتونۇش بىر دۇنيا يوشۇرۇنۇپ ياتىدۇ.

herbir shikning ichide sizge natonush bir dunya yoshurunup yatidu.

s-587

s1487

بىلىم ئىزدەش، جاھان كېزىش دەل بۇ ئىشىكلەرنى ئېچىش جەريانىدۇر.

bilim izdesh, jahan këzish del bu ishiklerni ëchish jeryanidur.

s-588

s1488

بۇ ئىشىكلەرنى ئېچىپ يىڭى شەيئىلەر بىلەن ئۇچرىشىش، بىلىمنىڭ يىڭى دۇنياسىغا قەدەم قويۇش ئادەمنىڭ يۈرەك تارىنى چەكمەي قالمايدۇ،

bu ishiklerni ëchip yingi sheyiler bilen uchrishish, bilimning yingi dunyasigha qedem qoyush ademning yürek tarini chekmey qalmaydu,

s-589

s1489

شۇنداقلا، چەكسىىز شادلىققا تولدۇردۇ.

shundaqla, cheksiiz shadliqqa toldurdu.

s-590

s1490

ئاشۇ ئىشىكلەرنى ئېچىپ كۆرۈش ئىستىكى يوق كىشىلەر روھىي جەھەتتىن نامرات، ئىرادىسى زەئىپ كىشىلەردۇر.

ashu ishiklerni ëchip körüsh istiki yoq kishiler rohiy jehettin namrat, iradisi zeip kishilerdur.

s-591

s1491

تەبىئىەت بىلەن ھاياتلىق ئوتتۇرسىدىكى ئاجايىپ مەنزىرىلەر باشقىلارنى ھەيرانلىقتىن مەستخۇش قىلغاندا، بۇنداق كىشىلەر غەپلەت ئۇيقۇسىدا ئوخلاپ ياتقان بولىدۇ.

tebiiet bilen hayatliq ottursidiki ajayip menziriler bashqilarni heyranliqtin mestxush qilghanda, bundaq kishiler gheplet uyqusida oxlap yatqan bolidu.

s-592

s1492

ئىشىك سىرتىدا زېرىكىشتىن لاغايلاپ يۈرۈشىدۇ.

ishik sirtida zërikishtin laghaylap yürüshidu.

s-593

s1493

دۇنيادا ئاچقىلى بولمايدىغان ئىشىك يوق.

dunyada achqili bolmaydighan ishik yoq.

s-594

s1494

سىز ۋاقىت ۋە زېھنىڭىزنى ئايىمىسىڭىزلا، يۈرىكىڭىزدە ‹ ‹ ئىشىك › › ئىچىدىكى دۇنيانى كۆرۈش، چۈشىنىش ئىستىكى لاۋۇلداپ تۇرسىلا، بۇ ئىشىكلەر ئېچىلماي قالمايدۇ.

siz waqit we zëhningizni ayimisingizla, yürikingizde ‹ ‹ ishik › › ichidiki dunyani körüsh, chüshinish istiki lawuldap tursila, bu ishikler ëchilmay qalmaydu.

s-595

s1495

كۆز ئالدىڭىزدا ئاجايىپ مەنزىرىلەر نامايان بولىدۇ.

köz aldingizda ajayip menziriler namayan bolidu.

s-596

s1496

مۇشۇ تاقاق ئىشىكلەر ئىچىدە ناھايىتى مۇھىم بىر ئىشىك بار.

mushu taqaq ishikler ichide nahayiti muhim bir ishik bar.

s-597

s1497

ئۇنىڭ ئىسمى ئەدەبىيات.

uning ismi edebiyat.

s-598

s1498

ئەدەبىيات ئىنسانىيەتنىڭ ئەڭ نازۇك ھېسسىياتلىرىنىڭ ئەڭ تەسىرلىك ۋە مول مەزمۇنلۇق ئىزھارى، ئىنسانىيەت تارىخىنىڭ ئەڭ ئوبرازلىق قايتا ئىپادىلىنىش شەكلى.

edebiyat insaniyetning eng nazuk hëssiyatlirining eng tesirlik we mol mezmunluq izhari, insaniyet tarixining eng obrazliq qayta ipadilinish shekli.

s-599

s1499

بىر مىللەتنىڭ ئەدەبىياتى ماھىيەتتە دەل شۇ مىللەتنىڭ تارىخىدۇر.

bir milletning edebiyati mahiyette del shu milletning tarixidur.

s-600

s1500

بىر دەۋىرنىڭ ئەڭ مۇنەۋۋەر ئەدەبىي ئەسەرلىرى شۇ دەۋىرنىڭ ئىخچام كۆرۈنۈىشى، يۈرەك ساداسىىدۇر، رەڭگارەڭ ئىجتىمائىي تۇرمۇش كارتىنىسى، شۇنداقلا دەۋر روھىنىڭ ۋە كىشىلەر ھېسسىياتىنىڭ جەۋھىرى.

bir dewirning eng munewwer edebiy eserliri shu dewirning ixcham körünüishi, yürek sadasiidur, renggareng ijtimaiy turmush kartinisi, shundaqla dewr rohining we kishiler hëssiyatining jewhiri.