Universal Dependencies - Sanskrit - UFAL

s-1

panc0.s1

पञ्चतन्त्रम् कथामुखम्

pañcatantram kathāmukham

s-2

panc0.s2

ओं नमः श्रीशारदागणपतिगुरुभ्यः।

oṁ namaḥ śrīśāradāgaṇapatigurubhyaḥ.

s-3

panc0.s2b

महाकविभ्यो नमः।

mahākavibhyo namaḥ.

s-4

panc0.s2c

ब्रह्मा रुद्रः कुमारो हरिवरुणयमा वह्निरिद्रः कुबेरः चन्द्रादित्यौ सरस्वत्यदधियुगनगा वायुरुर्वीभुजङ्गाः।

brahmā rudraḥ kumāro harivaruṇayamā vahniridraḥ kuberaḥ candrādityau sarasvatyadadhiyuganagā vāyururvībhujaṅgāḥ .

s-5

panc0.s2d

सिढा नद्यो श्विनौ श्रीर् दितिर् अदितिसुता मातरश् चंडिकाद्या वेदास्तीर्थानि यक्षा गणवसुमुनयः पन्तु नित्यं ग्रहाश्च॥

siḍhā nadyo śvinau śrīr ditir aditisutā mātaraś caṁḍikādyā vedāstīrthāni yakṣā gaṇavasumunayaḥ pantu nityaṁ grahāśca :

s-6

panc0.s2e

मनवे वाचस्पतये शुक्राय पराशराय ससुताय।

manave vācaspataye śukrāya parāśarāya sasutāya.

s-7

panc0.s2f

चाणक्याय च विदुषे नमोऽस्तु नयशास्त्रकर्तृभ्यः॥

cāṇakyāya ca viduṣe namo’stu nayaśāstrakartr̥bhyaḥ :

s-8

panc0.s3

सकलार्थशास्त्रसारं जगति समालोक्य विष्णुशर्मेदम्। तन्त्रैः पञ्चभिः एतत् चकार सुमनोहरं शास्त्रम् ॥

sakalārthaśāstrasāraṁ jagati samālokya viṣṇuśarmedam. tantraiḥ pañcabhiḥ etat cakāra sumanoharaṁ śāstram :

s-9

panc0.s4

तत् यथानुश्रूयते।

This is what is heard.

tat yathānuśrūyate.

s-10

panc0.s5

अस्ति दाक्षिणात्ये जनपदे महिलारोप्यं नाम नगरम्।

There is a city called Mahilaropya in the southern country.

asti dākṣiṇātye janapade mahilāropyaṁ nāma nagaram.

s-11

panc0.s6

तत्र अमरशक्तिर् नाम्नः राजा बभूव।

There lived a king named Amarashakti.

tatra amaraśaktir nāmnaḥ rājā babhūva.

s-12

panc0.s7

तस्य त्रयः पुत्राः परमदुर्मेधसः वसुशक्तिः उग्रशक्तिः अनन्तशक्तिश् चेति बभूवुः।

tasya trayaḥ putrāḥ paramadurmedhasaḥ vasuśaktiḥ ugraśaktiḥ anantaśaktiś ceti babhūvuḥ.

s-13

panc0.s8

अथ तान् शास्त्रविमुखान् समालोक्य स राजा सचिवान् आहूय प्रोवाच ।

atha tān śāstravimukhān samālokya sa rājā sacivān āhūya provāca .

s-14

panc0.s9

भोः, ज्ञातम् एतद् भवद्भिर्यन्ममैते त्रयोऽपि पुत्राः शास्त्रविमुखा विवेकहीनाश्च।

bhoḥ, jñātam etad bhavadbhiryanmamaite trayo’pi putrāḥ śāstravimukhā vivekahīnāśca.

s-15

panc0.s10

तत् एतान् पश्यतः मे महदपि राज्यम् न सौख्यम् आवहति ।

So when I see them, the kingdom, however great, does not bring me happiness.

tat etān paśyataḥ me mahadapi rājyam na saukhyam āvahati .

s-16

panc0.s11

अथवा साध्विदम् उच्यते -

For it is said by the sadhus:

athavā sādhvidam ucyate -

s-17

panc0.s12

अजातमृतमूर्खेभ्यो मृताजातौ सुतौ वरम्। यतस्तौ स्वल्पदुःखाय यावज्जीवं जडो दहेत् ॥

Of unborn, dead or fools, dead and unborn sons are better. For they cause a little pain whereas an idiot destroys the whole life.

ajātamr̥tamūrkhebhyo mr̥tājātau sutau varam. yatastau svalpaduḥkhāya yāvajjīvaṁ jaḍo dahet :

s-18

panc0.s12b

वरं गर्भस्रावो वरमृतुषु नैवाभिगमनं वरं जातः प्रोतो वरमपि च कन्यैव जनिता। वरं वन्ध्या भार्या वरमपि च गर्भेषु वसतिर् न चाविद्वान् रूपद्रविणगुणयुक्तोऽपि तनयः॥

Better a miscarriage, better not have sex during the fertile period, better a dead birth, better beget a daughter. Better a sterile wife than a son that is unintelligent, even if beautiful, rich and honest.

varaṁ garbhasrāvo varamr̥tuṣu naivābhigamanaṁ varaṁ jātaḥ proto varamapi ca kanyaiva janitā. varaṁ vandhyā bhāryā varamapi ca garbheṣu vasatir na cāvidvān rūpadraviṇaguṇayukto’pi tanayaḥ:

s-19

panc0.s13

तथा च

tathā ca

s-20

panc0.s14a

किम् तया क्रियते धेन्वा या न सूते न क्षीरम् ददाति।

What to do with a cow which neither calves nor gives milk?

kim tayā kriyate dhenvā yā na sūte na kṣīram dadāti.

s-21

panc0.s14b

कः अर्थः पुत्रेण जातेन यः न विद्वान् न भक्तिमान् अस्ति॥

What is the purpose of a son born who is neither intelligent nor obedient?

kaḥ arthaḥ putreṇa jātena yaḥ na vidvān na bhaktimān asti:

s-22

panc0.s15

तदेतेषां यथा बुद्धिप्रबोधनं भवति तथा कोऽप्युपायोऽनुष्ठीयताम्।

tadeteṣāṁ yathā buddhiprabodhanaṁ bhavati tathā ko’pyupāyo’nuṣṭhīyatām .

s-23

panc0.s15b

अत्र च मद्दत्तां वृत्तिं भुञ्जानानां पण्डितानां पञ्चशती तिष्ठति।

And there are five hundred sages who enjoy my favor.

atra ca maddattāṁ vr̥ttiṁ bhuñjānānāṁ paṇḍitānāṁ pañcaśatī tiṣṭhati.

s-24

panc0.s15c

ततो यथा मम मनोरथाः सिद्धिं यान्ति तथानुष्ठीयतामिति।

Thus, let my wish reach its fulfilment, so be it.

tato yathā mama manorathāḥ siddhiṁ yānti tathānuṣṭhīyatāmiti.

s-25

panc0.s16

तत्रैकः सचिवः प्रोचुः

Then one minister said

tatraikaḥ sacivaḥ procuḥ

s-26

panc0.s17

देव द्वादशभिर् वर्षैः व्याकरणम् श्रूयते ।

Your Majesty, one learns grammar in twelve years.

deva dvādaśabhir varṣaiḥ vyākaraṇam śrūyate .

s-27

panc0.s17b

ततो धर्मशास्त्राणि मन्वादीनि अर्थशास्त्राणि चाणक्यादीनि कामशास्त्राणि वात्स्यायनादीनि।

Then Dharmashastra by Manu, Arthashastra by Chanakya, Kamashastra by Vātsyāyana.

tato dharmaśāstrāṇi manvādīni arthaśāstrāṇi cāṇakyādīni kāmaśāstrāṇi vātsyāyanādīni.

s-28

panc0.s18

एवञ्च ततो धर्मार्थकामशास्त्राणि ज्ञायन्ते।

evañca tato dharmārthakāmaśāstrāṇi jñāyante.

s-29

panc0.s19

ततः बुद्धिप्रबोधनः भवति।

tataḥ buddhiprabodhanaḥ bhavati.

s-30

panc0.s20

अथ तन्मध्यतः सुमतिनामामात्यः प्राह ।

atha tanmadhyataḥ sumatināmāmātyaḥ prāha .

s-31

panc0.s21

अशाश्वतो यं जीवितव्यविषयः।

Life is not eternal.

aśāśvato yaṁ jīvitavyaviṣayaḥ.

s-32

panc0.s22

प्रभूतकालज्ञेयानि शब्दशास्त्राणि।

Mastered verbal sciences require time spent.

prabhūtakālajñeyāni śabdaśāstrāṇi.

s-33

panc0.s23

तत् सङ्क्षेपमात्रम् शास्त्रम् किंचिद् एतेषाम् प्रबोधनार्थम् चिन्त्यताम्।

tat saṅkṣepamātram śāstram kiṁcid eteṣām prabodhana artham cintyatām.

s-34

panc0.s24

उक्तं च यतः

And it is said

uktaṁ ca yataḥ

s-35

panc0.s25

अनन्तपारं किल शब्दशास्त्रम् स्वल्पं तथायुर्वहवश्च विघ्नाः। सारं ततो ग्राह्यमपास्य फल्गु हंसैर्ययथा क्षीरमिवाम्बुमध्यात्॥

Verbal science does not have limits, life is short, and it brings you obstacles.

anantapāraṁ kila śabdaśāstram svalpaṁ tathāyurvahavaśca vighnāḥ. sāraṁ tato grāhyamapāsya phalgu haṁsairyayathā kṣīramivāmbumadhyāt :

s-36

panc0.s26

अत्रास्ति विष्णुशर्मा नाम ब्राह्मणः सकलशास्त्रपारङ्गतश्चात्र संसदि लब्धकीर्तिः।

There is a Brahman here named Vishnusharma, who learned all sciences and is famous at the court here.

atrāsti viṣṇuśarmā nāma brāhmaṇaḥ sakalaśāstrapāraṅgataścātra saṁsadi labdhakīrtiḥ.

s-37

panc0.s27

तस्मै समर्पयैतान्।

Entrust them to him.

tasmai samarpayaitān.

s-38

panc0.s28

स नूनं द्राक् प्रबुद्धान् करिष्यति इति।

He will certainly make them intelligent quickly.

sa nūnaṁ drāk prabuddhān kariṣyati iti.

s-39

panc0.s29

सः राजा तत् आकर्ण्य विष्णुशर्माणम् आहूय प्रोवाच ।

Hearing this, the king summoned Vishnusharma and said:

saḥ rājā tat ākarṇya viṣṇuśarmāṇam āhūya provāca .

s-40

panc0.s30

भोः भगवन् मदनुग्रहार्थमेतान् अर्थशास्त्रं प्रति द्राग् यथानंयषड्दर्शनान् विदधासि तथा कुरु।

bhoḥ bhagavan madanugrahārthametān arthaśāstraṁ prati drāg yathānaṁyaṣaḍdarśanān vidadhāsi tathā kuru.

s-41

panc0.s31

अहम् त्वाम् शासनशतेन नियोजयिष्यामि।

aham tvām śāsanaśatena niyojayiṣyāmi.

s-42

panc0.s32

अथ विष्णुशर्म तम् राजानम् उच्यते

atha viṣṇuśarma tam rājānam ucyate

s-43

panc0.s33

देव श्रूयताम् मे तथ्यवचनम्।

deva śrūyatām me tathyavacanam.

s-44

panc0.s34

नाहं विद्याविक्रयं करोमि शासनशतेन।

nāhaṁ vidyāvikrayaṁ karomi śāsanaśatena.

s-45

panc0.s35

अहम् तव पुत्रान् मासषट्केन यदि नीतिशास्त्रज्ञानम् न करोमि ततः अहम् स्वनामत्यागम् करोमि।

If I do not make your sons acquainted with the etiquette in six months, I will give up my own name.

aham tava putrān māsaṣaṭkena yadi nītiśāstrajñānam na karomi tataḥ aham svanāmatyāgam karomi.

s-46

panc0.s36

किं बहुना–

kiṁ bahunā–

s-47

panc0.s37

श्रूयतां ममैष सिंहनादः।

śrūyatāṁ mamaiṣa siṁhanādaḥ.

s-48

panc0.s38

नाऽहमर्थलिप्सुर्ब्रवीमि।

nā’hamarthalipsurbravīmi.

s-49

panc0.s38a

ममाशीतिवर्षस्यव्यावृत्तसर्वेन्द्रियार्थस्य न किञ्चिदर्थेन प्रयोजनम्।

mamāśītivarṣasyavyāvr̥ttasarvendriyārthasya na kiñcidarthena prayojanam.

s-50

panc0.s39

किन्तु त्वत्प्रार्थनासिद्धर्थस्य सरस्वतीविनोदं करिष्यामि।

kintu tvatprārthanāsiddharthasya sarasvatīvinodaṁ kariṣyāmi.

s-51

panc0.s40

तत् लिख्यताम् अद्यतनः दिवसः

tat likhyatām adyatanaḥ divasaḥ

s-52

panc0.s41

यद्यहं षड्मासाभ्यन्तरे तव पुत्रान्नयशास्त्रं प्रत्यनन्यसदृशान्न करिष्यामि ततो नार्हति देवो देवमार्गसंदर्शयितुम्।”

If within an interval of six month I will not make your sons similar to no one in Nayashastra, the king won't be required to show me the way of the gods.

yadyahaṁ ṣaḍmāsābhyantare tava putrānnayaśāstraṁ pratyananyasadr̥śānna kariṣyāmi tato nārhati devo devamārgasaṁdarśayitum.”

s-53

panc0.s42

अथासौ राजा तां ब्राह्मणस्याऽसंभाव्यां प्रतिज्ञां श्रुत्वा ससचिवः प्रहृष्टो विस्मयान्वितस्तस्मै सादरं तान् कुमारान् समर्प्य परां निर्वृतिमजगाम।

athāsau rājā tāṁ brāhmaṇasyā’saṁbhāvyāṁ pratijñāṁ śrutvā sasacivaḥ prahr̥ṣṭo vismayānvitastasmai sādaraṁ tān kumārān samarpya parāṁ nirvr̥timajagāma.

s-54

panc0.s43

विष्णुशर्मणापि तान् आदाय तदर्थं मित्रभॆदमित्रप्राप्तिकाकोलूकीयलब्धप्रणाशापरीक्षितकारकाणि चेति पञ्चतन्त्राणि रचयित्वा पाठिताः ते राजपुत्राः।

viṣṇuśarmaṇāpi tān ādāya tadarthaṁ mitrabhèdamitraprāptikākolūkīyalabdhapraṇāśāparīkṣitakārakāṇi ceti pañcatantrāṇi racayitvā pāṭhitāḥ te rājaputrāḥ.

s-55

panc0.s44

ते अपि तानि अधीत्य मासषट्केन यथा उक्तह् संवृत्ताः।

te api tāni adhītya māsaṣaṭkena yathā uktah saṁvr̥ttāḥ.

s-56

panc0.s45

ततः प्रभृती एतत् पञ्चतन्त्रकम् नाम नीतिशास्त्रं बालावबोधनार्थम् भूतले प्रवृत्तम्।

tataḥ prabhr̥tī etat pañcatantrakam nāma nītiśāstraṁ bālāvabodhanārtham bhūtale pravr̥ttam.

s-57

panc0.s46

किं बहुना

kiṁ bahunā

s-58

panc0.s47

अधीते य इदम् नित्यम् नीतिशस्त्रम् शृणोति च।

adhīte ya idam nityam nītiśastram śr̥ṇoti ca.

s-59

panc0.s47b

सः न पराभवम् आप्नोति स शक्रात् अपि कर्हिचित्॥

saḥ na parābhavam āpnoti sa śakrāt api karhicit :

s-60

panc0.s48

इति कथामुखम्।

iti kathāmukham.

s-61

panc1.s1

अथातः प्रारभ्यते मित्रभेदो नाम प्रथमम् तन्त्र।

athātaḥ prārabhyate mitrabhedo nāma prathamam tantra.

s-62

panc1.s2

यस्यायम् आद्यः श्लोकः

yasyāyam ādyaḥ ślokaḥ

s-63

panc1.s3

वर्धमानो महान् स्नेहः सिंहगोवृषयोर्वने । जम्बुकेनातिलुब्धेन पिशुनेन विनाशितः॥

vardhamāno mahān snehaḥ siṁhagovr̥ṣayorvane . jambukenātilubdhena piśunena vināśitaḥ:

s-64

panc1.s4

तत् यथा श्रूयते।

tat yathā śrūyate.

s-65

panc1.s5

अस्ति दक्षिणात्ये जनपदे महिलारोप्यं नाम नगरम्।

asti dakṣiṇātye janapade mahilāropyaṁ nāma nagaram.

s-66

panc1.s5b

पुरन्दरपुरस्य वृद्धिम् सर्वगुणसम्पन्नम् पृथिव्याः चूडामणिरत्नभूतम्

purandarapurasya vr̥ddhim sarvaguṇasampannam pr̥thivyāḥ cūḍāmaṇiratnabhūtam

s-67

panc1.s6

तत्र बभूवुः धर्मोपार्जितभूरिविभवो वर्ध्दमान नाम वणिक्पुत्रः।

tatra babhūvuḥ dharmopārjitabhūrivibhavo vardhdamāna nāma vaṇikputraḥ.

s-68

panc1.s7

तस्मै कदाचिद्रात्रौ शय्यारूढस्य चिन्ता समुत्पन्ना।

tasmai kadācidrātrau śayyārūḍhasya cintā samutpannā.

s-69

panc1.s8

तत् प्रभूतेऽपि वित्तेर्थोपायाश्चिन्तनीयाः कर्तव्याश्चेति।

tat prabhūte’pi vitterthopāyāścintanīyāḥ kartavyāśceti.

s-70

panc1.s9

स्वल्पम् अपि संचीयमानः वल्मीकवत् वर्धते।

svalpam api saṁcīyamānaḥ valmīkavat vardhate.

s-71

panc1.s10

अतः प्रभूना द्रव्येण तस्य एव वृद्धिः करणीया।

ataḥ prabhūnā dravyeṇa tasya eva vr̥ddhiḥ karaṇīyā.

s-72

panc1.s11

अलब्धाः अर्थाः लभ्याः लब्धाः परि रक्षणीयाः रक्षिताः विवर्धनीयाः पात्रे सम्पादनीयाः चेति।

alabdhāḥ arthāḥ labhyāḥ labdhāḥ pari rakṣaṇīyāḥ rakṣitāḥ vivardhanīyāḥ pātre sampādanīyāḥ ceti.

s-73

panc1.s12

लोकमार्गेण अपि रक्ष्यमाणः अर्थः बहु अप द्रवतया सद्यस् विनश्येत्।

lokamārgeṇa api rakṣyamāṇaḥ arthaḥ bahu apa dravatayā sadyas vinaśyet.

s-74

panc1.s13

अप्रयुज्यमानः प्रयोजनः उत्पत्तिः तुल्यः अप्राप्तस्य इति।

aprayujyamānaḥ prayojanaḥ utpattiḥ tulyaḥ aprāptasya iti.

s-75

panc1.s14

ततः प्राप्तस्य सतः रक्षणे विवर्धने उपयोगे आदि कार्यम्।

tataḥ prāptasya sataḥ rakṣaṇe vivardhane upayoge ādi kāryam.

s-76

panc1.s15

यत उक्तं च

yata uktaṁ ca

s-77

panc1.s16

नहि तद्विद्यते किञ्चिद्यदर्थेन न सिध्यति।

It is not known what doesn't reuse things.

nahi tadvidyate kiñcidyadarthena na sidhyati.

s-78

panc1.s17

यत्नेन मतिमांस्तस्मादर्थमेकम् प्रसाधयेत् ॥

An intelligent makes the effort to reuse one of those things.

yatnena matimāṁstasmādarthamekam prasādhayet :

s-79

panc1.s18

यस्यार्थास्तस्य मित्राणि यस्यार्थास्तस्य बान्धवाः।

He who has wealth has friends, he who has wealth has family.

yasyārthāstasya mitrāṇi yasyārthāstasya bāndhavāḥ.

s-80

panc1.s19

यस्यार्थाः स पुमान् लोके यस्यार्थाः स च पण्डितः॥

He who has wealth is a man of the world, he who has wealth is a wise man.

yasyārthāḥ sa pumān loke yasyārthāḥ sa ca paṇḍitaḥ:

s-81

panc1.s34

स अर्थः पुरुषाणाम् षड्भिरुपायैर्भवति भिक्षया नृपसेवया कृषिकर्मणा विद्योपार्जनेन व्यवहारेण वणिक्कर्मणा वा।

There are six ways of becoming a rich man: charity, service at the court, farming, science, trade or commerce.

sa arthaḥ puruṣāṇām ṣaḍbhirupāyairbhavati bhikṣayā nr̥pasevayā kr̥ṣikarmaṇā vidyopārjanena vyavahāreṇa vaṇikkarmaṇā vā.

s-82

panc1.s35

सर्वेषामपि तेषाम् वाणिज्येनातिरस्कृतो'र्थलाभः स्यात्।

From all those, real wealth is only acquired through commerce.

sarveṣāmapi teṣām vāṇijyenātiraskr̥to'rthalābhaḥ syāt.

s-83

panc1.s41

तत् वाणिज्यम् सप्तविधमर्थागमाय स्यात्।

The commerce can multiply the wealth seven times.

tat vāṇijyam saptavidhamarthāgamāya syāt.

s-84

panc1.s42

तद् यथा गांधिकव्यवहारः, निक्षेपप्रवेशः, गोष्ठिककर्मपरिचितग्राहकागमः, मिथ्याक्रयकथनम्, कूटतुलामानम्, देशांतराद् भांडानयनं चेति।

tad yathā gāṁdhikavyavahāraḥ, nikṣepapraveśaḥ, goṣṭhikakarmaparicitagrāhakāgamaḥ, mithyākrayakathanam, kūṭatulāmānam, deśāṁtarād bhāṁḍānayanaṁ ceti.

s-85

panc1.s43

उक्तं च

And it is said:

uktaṁ ca

s-86

panc1.s58

दैववशात् उपपन्ने सति विभवे यस्य न अस्ति भोगः इच्छा न च परलोके समीहे स भवति धनपालकः मूर्खः।

daivavaśāt upapanne sati vibhave yasya na asti bhogaḥ icchā na ca paraloke samīhe sa bhavati dhanapālakaḥ mūrkhaḥ.

s-87

panc1.s59

एवम् मथुरागामीनि भाण्डान्यादाय शुभायाम् तिथौ गुरुजनानुज्ञातः सुरथाधिरूढः प्रस्थितः।

evam mathurāgāmīni bhāṇḍānyādāya śubhāyām tithau gurujanānujñātaḥ surathādhirūḍhaḥ prasthitaḥ.

s-88

panc1.s61

तस्य मङ्गलवृषभौ सञ्जीवकनन्दकनामानौ गृहोत्पन्नौ धूर्वोढारौ स्थितौ।

His two bulls of good omen, named Sanjivaka and Nandaka, taken from his home, bore the yoke.

tasya maṅgalavr̥ṣabhau sañjīvakanandakanāmānau gr̥hotpannau dhūrvoḍhārau sthitau.

s-89

panc1.s63

तयोरएकः संजीवकाभिधानो यमुनाकच्छम् अवतीर्णः संपंकपूरम् आसाद्य कलितचरणो युगभंगं विधाय निषसाद।

The one called Sanjivaka, when descending to the muddy bank of Yamuna, got stuck, broke the leg of the yoke and lay down.

tayorekaḥ saṁjīvakābhidhāno yamunākaccham avatīrṇaḥ saṁpaṁkapūram āsādya kalitacaraṇo yugabhaṁgaṁ vidhāya niṣasāda.

s-90

panc1.s64

अथ तदवस्थमालोक्य वर्धमानः परम् विषादमगमत्।

When Vardhamana saw what happened, he was deeply dejected.

atha tadavasthamālokya vardhamānaḥ param viṣādamagamat.

s-91

panc1.s65

तदर्थम् स्नेहार्द्रहृदयस्त्रिरात्रम् प्रयाणभङ्गमकरोत्।

That's why he postponed departure by three nights, with the chest in the mud.

tadartham snehārdrahr̥dayastrirātram prayāṇabhaṅgamakarot.

s-92

panc1.s66

अथ तम् विषण्णमालोक्य सार्थिकैरभिहितम्

Thus after having looked at the sad man his companions said:

atha tam viṣaṇṇamālokya sārthikairabhihitam

s-93

panc1.s73

अथ तदवधार्य सञ्जीवकस्य रक्षापुरुषान् निरूप्या शेषसार्थम् स प्रस्थितः।

He pondered it, then waved at Sanjivaka's caretakers and left with the rest of the caravan.

atha tadavadhārya sañjīvakasya rakṣāpuruṣān nirūpyā śeṣasārtham sa prasthitaḥ.

s-94

panc1.s75

अस्माभिः तु सार्थवाहस्य अभीष्ट इति मत्वा वह्निना संस्कृतः।

However, we have decided to perform the last sad rites with the animal.

asmābhiḥ tu sārthavāhasya abhīṣṭa iti matvā vahninā saṁskr̥taḥ.

s-95

panc1.s83

अथ कदाचित् पिङ्गलकः नाम सिंहः सर्वमृगपरिवृतः पिपासाकुल उदकपानार्थम् यमुनातटमवतीर्णः

But once a lion named Pingalaka, surrounded by animals and thirsty, came down to the bank of Yamuna for water.

atha kadācit piṅgalakaḥ nāma siṁhaḥ sarvamr̥gaparivr̥taḥ pipāsākula udakapānārtham yamunātaṭamavatīrṇaḥ

s-96

panc1.s84

सञ्जीवकस्य गम्भीरतररावम् दूरादेवाशृणोत्।

sañjīvakasya gambhīratararāvam dūrādevāśr̥ṇot.

s-97

panc1.s99

तौ परस्परम् विचारम् आरब्धौ।

tau parasparam vicāram ārabdhau.

s-98

panc1.s100

तत्र दमनकः अब्रवीत्

Then Damanaka said:

tatra damanakaḥ abravīt

s-99

panc1.s101

भद्र करटक अस्मत्स्वामी पिङ्गलकः उदकग्रहणार्थम् इतः प्रवृत्तः।

bhadra karaṭaka asmatsvāmī piṅgalakaḥ udakagrahaṇārtham itaḥ pravr̥ttaḥ.

s-100

panc1.s103

सः अब्रवीत्

saḥ abravīt