Universal Dependencies - Latin - ITTB

s-401

test-s401

diuina igitur scientia non est ratiocinatiua.

s-402

test-s402

adhuc.

s-403

test-s403

absque rationis discursu comprehenduntur ea quorum species sunt in cognoscente:

s-404

test-s404

non enim uisus discurrit ad lapidem cognoscendum cuius similitudo in uisu est.

s-405

test-s405

diuina autem essentia est omnium similitudo, ut supra probatum est.

s-406

test-s406

non igitur procedit ad aliquid cognoscendum per rationis discursum.

s-407

test-s407

patet etiam solutio eorum quae discursum in diuinam scientiam inducere uidentur.

s-408

test-s408

tum ex hoc quod per essentiam suam alia nouit.

s-409

test-s409

quod quidem ostensum est non fieri discursiue: cum eius essentia se habeat ad alia non sicut principium ad conclusiones, sed sicut species ad res cognitas.

s-410

test-s410

tum ex hoc quod inconueniens forte aliquibus uideretur si deus syllogizare non posset.

s-411

test-s411

habet enim syllogizandi scientiam tanquam iudicans, et non sicut syllogizando discurrens.

s-412

test-s412

huic autem ueritati, rationibus probatae, etiam sacra scriptura testimonium perhibet.

s-413

test-s413

dicitur enim hebr. 4-13:

s-414

test-s414

omnia nuda et aperta sunt oculis eius.

s-415

test-s415

quae enim ratiocinando scimus non sunt secundum se nobis nuda et aperta, sed ratione aperiuntur et nudantur.

s-416

test-s416

quod deus non intelligit componendo et diuidendo.

s-417

test-s417

per eadem etiam ostendi potest quod intellectus diuinus non intelligit per modum intellectus componentis et diuidentis.

s-418

test-s418

cognoscit enim omnia cognoscendo essentiam suam.

s-419

test-s419

essentiam autem suam non cognoscit componendo et diuidendo:

s-420

test-s420

cognoscit enim seipsum sicut est:

s-421

test-s421

in ipso autem nulla est compositio.

s-422

test-s422

non igitur intelligit per modum intellectus componentis et diuidentis.

s-423

test-s423

adhuc.

s-424

test-s424

ea quae intellectu componuntur et diuiduntur nata sunt seorsum ab eo considerari:

s-425

test-s425

compositione enim et diuisione opus non esset si in hoc ipso quod de aliquo apprehenderetur quid est, haberetur quid ei inesset uel non inesset.

s-426

test-s426

si igitur deus intelligeret per modum intellectus componentis et diuidentis, sequeretur quod non uno intuitu omnia consideraret, sed seorsum unumquodque.

s-427

test-s427

cuius contrarium supra est ostensum.

s-428

test-s428

amplius.

s-429

test-s429

in deo non potest esse prius et posterius.

s-430

test-s430

compositio autem et diuisio posterior est consideratione eius quod quid est, quae est eius principium.

s-431

test-s431

in operatione igitur diuini intellectus compositio et diuisio esse non potest.

s-432

test-s432

item.

s-433

test-s433

proprium obiectum intellectus est quod quid est:

s-434

test-s434

unde circa hoc non decipitur intellectus nisi per accidens, circa compositionem autem et diuisionem decipitur; sicut et sensus qui est propriorum semper est uerus, in aliis autem fallitur.

s-435

test-s435

in intellectu autem diuino non est aliquid per accidens, sed solum quod per se est.

s-436

test-s436

in diuino igitur intellectu non est compositio et diuisio sed solum simplex rei acceptio.

s-437

test-s437

amplius.

s-438

test-s438

propositionis per intellectum componentem et diuidentem formatae compositio in ipso intellectu existit, non in re quae est extra animam.

s-439

test-s439

si igitur intellectus diuinus de rebus iudicet per modum intellectus componentis et diuidentis, erit intellectus ipse compositus.

s-440

test-s440

quod est impossibile, ut ex supra dictis patet.

s-441

test-s441

item.

s-442

test-s442

intellectus componens et diuidens diuersis compositionibus diuersa diiudicat:

s-443

test-s443

compositio enim intellectus compositionis terminos non excedit;

s-444

test-s444

unde compositione qua intellectus diiudicat hominem esse animal, non diiudicat triangulum esse figuram.

s-445

test-s445

compositio autem uel diuisio operatio quaedam intellectus est.

s-446

test-s446

si igitur deus res considerat componendo et diuidendo, sequetur quod suum intelligere non sit unum tantum sed multiplex.

s-447

test-s447

et sic etiam sua essentia non erit una tantum:

s-448

test-s448

cum sua operatio intellectualis sit sua essentia, ut supra ostensum est.

s-449

test-s449

non autem propter hoc oportet nos dicere quod enuntiabilia ignorat.

s-450

test-s450

nam essentia sua, cum sit una et simplex, exemplar est omnium multiplicium et compositorum.

s-451

test-s451

et sic per ipsam deus omnem multitudinem et compositionem tam naturae quam rationis cognoscit.

s-452

test-s452

his autem sacrae scripturae auctoritas consonat.

s-453

test-s453

dicitur enim isaiae 55-8 non enim cogitationes meae cogitationes uestrae.

s-454

test-s454

et tamen in psalmo dicitur:

s-455

test-s455

dominus scit cogitationes hominum, quas constat per compositionem et diuisionem intellectus procedere.

s-456

test-s456

dionysius etiam dicit, uii cap. de diu. nom.:

s-457

test-s457

igitur diuina sapientia, seipsam cognoscens, cognoscit omnia, et materialia immaterialiter et indiuisibiliter diuisibilia et multa unitiue.

s-458

test-s458

quod a deo non excluditur ueritas enuntiabilium.

s-459

test-s459

ex hoc autem apparet quod, licet diuini intellectus cognitio non se habeat ad modum intellectus componentis et diuidentis, non tamen excluditur ab eo ueritas, quae, secundum philosophum, solum circa compositionem et diuisionem intellectus est.

s-460

test-s460

cum enim ueritas intellectus sit adaequatio intellectus et rei, secundum quod intellectus dicit esse quod est uel non esse quod non est, ad illud in intellectu ueritas pertinet quod intellectus dicit, non ad operationem qua illud dicit.

s-461

test-s461

non enim ad ueritatem intellectus exigitur ut ipsum intelligere rei aequetur, cum res interdum sit materialis, intelligere uero immateriale: sed illud quod intellectus intelligendo dicit et cognoscit, oportet esse rei aequatum, ut scilicet ita sit in re sicut intellectus dicit.

s-462

test-s462

deus autem sua simplici intelligentia, in qua non est compositio et diuisio, cognoscit non solum rerum quidditates, sed etiam enuntiationes, ut ostensum est.

s-463

test-s463

et sic illud quod intellectus diuinus intelligendo dicit est compositio et diuisio.

s-464

test-s464

non ergo excluditur ueritas ab intellectu diuino ratione suae simplicitatis.

s-465

test-s465

amplius.

s-466

test-s466

cum aliquod incomplexum uel dicitur uel intelligitur, ipsum quidem incomplexum, quantum est de se, non est rei aequatum nec rei inaequale: cum aequalitas et inaequalitas secundum comparationem dicantur;

s-467

test-s467

incomplexum autem, quantum est de se, non continet aliquam comparationem uel applicationem ad rem.

s-468

test-s468

unde de se nec uerum nec falsum dici potest: sed tantum complexum, in quo designatur comparatio incomplexi ad rem per notam compositionis aut diuisionis.

s-469

test-s469

intellectus tamen incomplexus, intelligendo quod quid est, apprehendit quidditatem rei in quadam comparatione ad rem: quia apprehendit eam ut huius rei quidditatem.

s-470

test-s470

unde, licet ipsum incomplexum, uel etiam definitio, non sit secundum se uerum uel falsum, tamen intellectus apprehendens quod quid est dicitur quidem per se semper esse uerus, ut patet in iii de anima; etsi per accidens possit esse falsus, inquantum uel definitio includit aliquam complexionem, uel partium definitionis ad inuicem, uel totius definitionis ad definitum.

s-471

test-s471

unde definitio dicetur, secundum quod intelligitur ut huius uel illius rei definitio, secundum quod ab intellectu accipitur, uel simpliciter falsa, si partes definitionis non cohaereant inuicem, ut si dicatur animal insensibile; uel falsa secundum hanc rem, prout definitio circuli accipitur ut trianguli.

s-472

test-s472

dato igitur, per impossibile, quod intellectus diuinus solum incomplexa cognosceret, adhuc esset uerus, cognoscendo suam quidditatem ut suam.

s-473

test-s473

adhuc.

s-474

test-s474

diuina simplicitas perfectionem non excludit: quia in suo esse simplici habet quicquid perfectionis in aliis rebus per quandam aggregationem perfectionum seu formarum inuenitur, ut supra ostensum est.

s-475

test-s475

intellectus autem noster, apprehendendo incomplexa, nondum pertingit ad ultimam suam perfectionem, quia adhuc est in potentia respectu compositionis uel diuisionis: sicut et in naturalibus simplicia sunt in potentia respectu commixtorum, et partes respectu totius.

s-476

test-s476

deus igitur secundum suam simplicem intelligentiam illam perfectionem cognitionis habet quam intellectus noster habet per utramque cognitionem, et complexorum et incomplexorum.

s-477

test-s477

sed ueritas consequitur intellectum nostrum in sui perfecta cognitione, quando iam usque ad compositionem peruenit.

s-478

test-s478

ergo et in ipsa simplici dei intelligentia est ueritas.

s-479

test-s479

item.

s-480

test-s480

cum deus omnis boni bonum sit, utpote omnes bonitates in se habens, ut supra ostensum est, bonitas intellectus ei deesse non potest.

s-481

test-s481

sed uerum est bonum intellectus: ut patet per philosophum, in ui ethicorum.

s-482

test-s482

ergo ueritas in deo est.

s-483

test-s483

et hoc est quod dicitur in psalmo:

s-484

test-s484

est autem deus uerax.

s-485

test-s485

quod deus est ueritas.

s-486

test-s486

ex praemissis autem apparet quod ipse deus est ueritas.

s-487

test-s487

ueritas enim quaedam perfectio est intelligentiae, siue intellectualis operationis, ut dictum est.

s-488

test-s488

intelligere autem dei est sua substantia.

s-489

test-s489

ipsum etiam intelligere, cum sit diuinum esse, ut ostensum est, non superuenienti aliqua perfectione perfectum est, sed est per seipsum perfectum: sicut et de diuino esse supra ostensum est.

s-490

test-s490

relinquitur igitur quod diuina substantia sit ipsa ueritas.

s-491

test-s491

item.

s-492

test-s492

ueritas est quaedam bonitas intellectus, secundum philosophum.

s-493

test-s493

deus autem est sua bonitas, ut supra ostensum est.

s-494

test-s494

ergo est etiam sua ueritas.

s-495

test-s495

praeterea.

s-496

test-s496

de deo nihil participatiue dici potest: cum sit suum esse, quod nihil participat.

s-497

test-s497

sed ueritas est in deo, ut supra ostensum est.

s-498

test-s498

si igitur non dicatur participatiue, oportet quod dicatur essentialiter.

s-499

test-s499

deus ergo est sua ueritas.

s-500

test-s500

amplius.