| s-101
| Մուշեղ կանգ կ՚առնէ եւ մեզի կը դառնայ. |
| s-102
| – Հոս զգուշաւոր ըլլալ պէտք է, – կ՚ըսէ եւ ապա կ՚աւելցնէ հայերէն. – հոս աշխարհին ամէնէն աղուոր վարդերը կան: |
| s-103
| – Ինչ ըսա՞ւ ,- իսկոյն կը հարցնէ Խրիսթինա: |
| s-104
| – Կ՚ըսէ, թէ հոս աշխարհին ամէնէն աղուոր վարդերը կան եղեր, – կ՚ըսեմ Խրիսթինային թրքերէն: |
| s-105
| – Վարդե՜ր , վարդե՜ր , վարդե՜ր , – կը կրկնէ Խրիսթինա հիացած: |
| s-106
| – Սը՜սսս , – կը բարկանայ Մուշեղ: |
| s-107
| Պզտիկ եւ նեղ փողոցները դատարկ են. ամարանոցային շրջանը չէ սկսած տակաւին: |
| s-108
| Շաբաթ մը վերջ բոլոր այս տուները մարդոցմով լեցուն պիտի ըլլան, բայց հիմա պարապ է թաղը: |
| s-109
| Փայտաշէն հին տունի մը քովէն անցնելու ատեն Օքանին կը հանդիպինք: |
| s-110
| Նախ Միքքին զինք կը նկատէ, եւ իսկոյն հաջելու կը սկսի: |
| s-111
| – Ծօ, լռեցո՛ւր անասունը, – կ՚ըսէ Մուշեղ զայրացած: |
| s-112
| Այն ատեն կը նշմարենք Օքանը, որ խնձորենիէն ճիւղ մը փրցնել կը ջանայ, ապարդիւն: |
| s-113
| – Ի՞նչ կ՚ընես կոր… |
| s-114
| – Ո՞ւր կ՚երթաք կոր… |
| s-115
| Հարցումները կը խաչուին եւ օդին մէջ լռութիւնը կը մնայ: |
| s-116
| – Հոս աշխարհին ամէնէն աղուոր վարդերը կան, – կ՚ըսէ յանկարծ Խրիսթինա: |
| s-117
| – Ապո՛ւշ , – չ՚ուշանար Մուշեղին արձագանգը: |
| s-118
| – Օօ՜օ , Պօղոս աղբարին պարտէ՞զը կ՚երթաք կոր, – կ՚ըսէ Օքան աշխուժացած եւ կ՚աւելցնէ. – ե՛ս ալ գամ: |
| s-119
| – Ո՛չ … |
| s-120
| – Չ՚ըլլար… |
| s-121
| – Եկո՛ւր … |
| s-122
| Կ՚ըսենք երեքս միաժամանակ: |
| s-123
| – Պապային կ՚ըսեմ, – կը սպառնայ Օքան: |
| s-124
| Ես եւ Մուշեղ շուարած իրարու կը նայինք: |
| s-125
| Ոչ ոք կը սիրէ Օքանը: |
| s-126
| Օտար է. մայրը թուրք է: |
| s-127
| Զարեհ տէտէին մինուճար մանչը՝ Մինաս պէյ թուրք կին առաւ: |
| s-128
| Օքանն ալ ուրեմն կէս-թուրք ըլլալու է, կամ՝ լման թուրք: |
| s-129
| – Լաւ, եկուր, – կ՚ըսէ Մուշեղ դժկամութեամբ, – միայն ո՛չ մէկուն պիտի ըսես: |
| s-130
| – Թամամ…, – կ՚ըսէ Օքան, – … ասի ո՞վ է… |
| s-131
| – Միքքի՛ն , – կ՚ըսենք երեքս միասին: |
| s-132
| Քիչ վերջ Պօղոս աղբարին պարտէզը կը հասնինք: |
| s-133
| – Իսկ եթէ տունը ըլլա՞յ , – կ՚ըսեմ սարսափահար բայց միեւնոյն ատեն արկածախնդրութեան մը սպասումէն խանդավառ, մինչ Մուշեղ արդէն պարտէզը շրջանակող պատին վրայ մագլցելու սկսած է: |
| s-134
| – Ականջը ծանր է, աղուոր չի լսեր, – կ՚ըսէ արդէն ցանկապատին գագաթէն եւ կը ցատքէ պարտէզին մէջ: |
| s-135
| Օքան իսկոյն Մուշեղին կը հետեւի: |
| s-136
| Ես նախ Խրիսթինային կ՚օգնեմ պատին վրայ ելլելու, յետոյ զգուշութեամբ անոր կու տամ Միքքին, զոր աղջիկը պատին միւս կողմը վարը կեցած Մուշեղին կը փոխանցէ: |
| s-137
| Անկէ վերջ միայն ես ալ կ՚անցնիմ պարտէզ: |
| s-138
| Աշխարհին ամէնէն աղուոր վարդերը ինծի պարզապէս սովորական ծաղիկներ կը թուին, բայց կը լռեմ: |
| s-139
| Խրիսթինա հիացած մէկ թուփէն դէպի միւսը կը վազէ՝ ծաղիկները գուրգուրալով, մինչ տղաքը պարզապէս պատահածը կը փրցնեն: |
| s-140
| – Ինծի հետ կ՚ամուսնանաս, – կ՚ըսէ յանկարծ Խրիսթինա՝ շիտակ աչքերուս մէջ նայելով: |
| s-141
| Կը շուարիմ: |
| s-142
| Խրիսթինա կեցած է սպասողական վիճակին մէջ, ձեռքին խնամքով ընտրուած կարմիր վարդերու պզտիկ փունջ մը կայ: |
| s-143
| – Հիմա չէ, երբ մեծնանք, – կ՚աւելցնէ շփոթս տեսնելով: |
| s-144
| – Խենդեցա՞ր , – կ՚ըսեմ ի վերջոյ, – չըլլալիք բան է: |
| s-145
| – Ի՞նչու … |
| s-146
| – Չէ՞ որ յոյն ես… |
| s-147
| Աղջիկն անակնկալի կու գայ, բայց ոչինչ կ՚ըսէ: |
| s-148
| Ինքզինքս մեղաւոր կը զգամ եւ կ՚ուզեմ իրավիճակը շտկել: |
| s-149
| – Օքա՛ն , – կ՚ըսեմ, – դուն Խրիսթինային հետ կ՚ամուսնանաս չէ՞ մը… |
| s-150
| Ոչ հիմա, երբ մեծ ըլլաք… |
| s-151
| – Բայց Խրիսթինա օտար է. ի՞նչպէս կ՚ըլլայ, – կ՚ըսէ Օքան զարմացած: |
| s-152
| Խրիսթինայի աչքերէն արցունքներ կը ցայտեն յանկարծ: |
| s-153
| Չգիտնալով ինչ ընել՝ Մուշեղը կ՚ուզեմ օգնութեան կանչել, երբ Միքքին կ՚ելլէ տեղէն եւ կը սկսի հաջել: |
| s-154
| – Ծօ՛ , փախէ՛ք , – կը պոռայ Մուշեղ եւ կը վազէ դէպի ցանկապատը: |
| s-155
| Թփերուն ետեւէն կաղալէն եւ հայհոյելէն Պօղոս աղբարը կ՚ելլէ: |
| s-156
| – Բիճ գո՛ւրուլարը (թրքերէն՝ պոռնկորդիներ, սրիկաներ), վարդերս ամէն փճացուցի՜ք , – կը պոռայ ան: |
| s-157
| Մուշեղ արդէն ցանկապատին միւս կողմն է, Օքան պատին գլխուն կեցած է՝ ցատքելու պատրաստ: |
| s-158
| Մենք ալ արդէն պատին վարն ենք: |
| s-159
| Խրիսթինային կ՚օգնեմ վեր ելլելու, բայց յանկարծ ոտքը կը փախի եւ վար կ՚իյնայ: |
| s-160
| – Աուո՜ւու , ո՜տքս , – կը ճչայ: |
| s-161
| Պօղոս աղբար արդէն մօտ է: |
| s-162
| Կ՚ուզեմ Խրիսթինան շալկել, բայց յանկարծ կը տեսնեմ Միքքին, որ աղմուկէն խեղճացած՝ կծկտեր է Խրիսթինային քով: |
| s-163
| Երկվայրկեան մը կը կենամ շուարած: |
| s-164
| Աղջկան աչքերուն մէջ կը նայիմ. |
| s-165
| «Այդպէս ըրէ՛ », կ՚երեւակայեմ կարդալ հոն: |
| s-166
| Արագ շարժումով մը շունը կը գրկեմ ձախ ձեռքովս եւ աներեւակայելի վարպետութեամբ մը մագլցելու կը սկսիմ պատն ի վեր: |
| s-167
| Ակնթա՞րթ մը տեւեց միայն. չանդրադարձայ: |
| s-168
| Արդէն պատին գլուխն եմ: |
| s-169
| Կը խորհիմ յետ հայեացք մը նետել: |
| s-170
| Չեմ ըներ: |
| s-171
| Երկու ձեռքովս ամուր կը գրկեմ Միքքին եւ կը ցատքեմ դէպի փողոց: |
| s-172
| Մուշեղը եւ Օքանը չեն երեւիր: |
| s-173
| Վազելու կը սկսիմ անորոշ ուղղութեամբ մը: |
| s-174
| Փողոցը ամայի է, լքուած, այլ՝ գեղեցիկ: |
| s-175
| Քիչ հեռուէն պոռչտուքներ կը հասնին եւ զօրաւոր ապտակի մը ձայնը. Պօղոս աղբար հասաւ աղջկան: |
| s-176
| Արեւը այլեւս շատ չ՚այրեր: |
| s-177
| Միքքին գրկած, կը սլանամ ծառուղիներու մէջէն, ծովէն հասած պաղ հովը դէմքս կը գգուէ եւ կը խաղայ Խրիսթինայի մազերու կապոյտ երիզին հետ, զոր աղջիկը շան վիզը անցուցած է: |
| s-178
| Հօրս համար առտու կանուխ արթննալ շատ դժուար է: |
| s-179
| Հակառակ անոր, որ ժամը 7-ին արդէն գործատեղին պիտի ըլլայ, լաւագոյն պարագային միայն 7-ին քառորդ մնացած տունէն դուրս կու գայ: |
| s-180
| Մայրս, որ շատ աւելի ուշ պիտի արթննայ, կը ստիպուի շատ կանուխ ելլելու, որ հայրս արթնցնէ: |
| s-181
| Ամէն առաւօտ մինչեւ 6.30 սենեակէս մտիկ կ՚ընեմ հայրս արթնցնելու մօրս յուսահատ ճիգերը. սկիզբը կը համոզէ, յետոյ կ՚աղաչէ, ապա կը հրամայէ, քիչ վերջ խոհանոց կ՚երթայ սուրճը կրակին դնելու, կը սկսի պնակները իրարու զարնել եւ մասնաւոր աղմուկ սարքել: |
| s-182
| Վերջապէս հայրս կ՚ելլէ անկողնէն: |
| s-183
| Տեսնելու պէտք չունիմ պատկերացնելու համար տարիներ շարունակ կրկնուող նոյն տեսարանը. հայրս կէս-հագուած աննպատակ կը դառնայ տունին մէջ «ուշացա՜յ … ուշացա՜յ …» պոռալով: |
| s-184
| Սակայն հեռաւոր այն առաւօտը կ՚արթննամ որ տունին մէջ տարօրինակ լռութիւն մը կը տիրէ: |
| s-185
| Կը մօտենամ ծնողներուս սենեակին, բանալիին բացուածքէն կը նայիմ. մայրս հանդարտ քնացած է, իսկ հայրս չկայ: |
| s-186
| – Խեր ըլլայ, այսօր ինք ելաւ, գործի գնաց, – կ՚ըսէ մայրս նախաճաշի ատեն: |
| s-187
| Մէկ ժամ վերջ մէկէ մը ստացուած հեռաձայնը լուր կու տայ, որ հայրս սրտի տագնապ ունեցած է գործատեղը: |
| s-188
| Հայրս մեռաւ այն ամրան վերջաւորութեան, մօրս իբրեւ յիշատակ ձգելով տասնամեայ տղայ մը, տակաւին քանի մը ամսուան շուն մը եւ փայտաշէն տուն մը: |
| s-189
| Բ. |
| s-190
| Յետոյ Գուրթն էր: |
| s-191
| Մայրս չկրցաւ ներել հօրս, որ մեռաւ եւ փախցուց միասին ճամբորդելու վերջին առիթը: |
| s-192
| Բայց աստուածավախ ըլլալուն, շատ չի համարձակիր հանգուցեալին հայհոյելու, անոր համար ամէն բանին մեղաւորը շունը կը համարէ: |
| s-193
| Հօրս մահուան լուրն առնելու պահէն սկսեալ, չորս տարի է արդէն, անհաշտելի թշնամութիւն մը սկսած է մօրս եւ Միքքիին միջեւ: |
| s-194
| Մայրս առիթը չի փախցներ շունը մշտելու, շունն ալ իր կարգին ամէն օր կանոնաւոր կերպով մօրս սենեակին մէջ կը միզէ, կամ սենեակին դուռը գոց գտնելու պարագային մօրս ձեռագործը կը բզքտէ: |
| s-195
| – Աս ասանկ չ՚ըլլար, սա շունը վռնտելիք է, – կը սկսի մօրս ամէնօրեայ առաւօտեան մենախօսութիւնը: |
| s-196
| Հակառակ անոր, որ ամառնային արձակուրդի շրջանն է, եւ կանուխէն արթննալու պէտք չունիմ, կը ստիպուիմ ծրագրածէս աւելի վաղ լքելու անկողինս եւ շունը առնելով շուտով տունէն ելլելու, մօրս տռտռոցէն ազատելու համար: |
| s-197
| – Ծօ՛ , բան մը չկերած ո՞ւր կ՚երթաս, – կը ձայնէ ետեւէս: |
| s-198
| – Անօթի չեմ, – կը պատասխանեմ եւ արագ քայլերով կը հեռանամ: |
| s-199
| Մասնաւոր ընելիք չունիմ. ծովափ կ՚երթամ, եւ եթէ արեւը արդէն ելած ըլլայ, կը փռուիմ խճաքարերուն վրայ, մինչ Միքքին ուրախ հոս ու հոն կը վազէ, ճայերը հետապնդելով: |
| s-200
| Քիչ վերջ Խրիսթինան կու գայ եւ միասին քաղաք կ՚երթանք: |