Universal Dependencies - Latin - ITTB

s-301

test-s301

deus igitur, uidendo essentiam suam, simul omnia intuetur.

s-302

test-s302

amplius.

s-303

test-s303

intellectus successiue multa considerantis impossibile est esse unam tantum operationem: cum enim operationes secundum obiecta differant, oportebit diuersam esse operationem intellectus qua considerabitur primum, et qua considerabitur secundum.

s-304

test-s304

intellectus autem diuini est una operatio, quae est sua essentia, ut probatum est supra.

s-305

test-s305

non igitur successiue, sed simul omnia sua cognita considerat.

s-306

test-s306

adhuc.

s-307

test-s307

successio sine tempore intelligi non potest, nec tempus sine motu: cum tempus sit numerus motus secundum prius et posterius.

s-308

test-s308

in deo autem impossibile est esse motum aliquem, ut ex supra dictis haberi potest.

s-309

test-s309

nulla igitur est in consideratione diuina successio.

s-310

test-s310

et sic omnia quae cognoscit simul considerat.

s-311

test-s311

item.

s-312

test-s312

intelligere dei est ipsum suum esse, ut ex supra dictis patet.

s-313

test-s313

in esse autem diuino non est prius et posterius, sed est totum simul, ut supra ostensum est.

s-314

test-s314

igitur nec consideratio dei habet prius et posterius, sed omnia simul intelligit.

s-315

test-s315

praeterea.

s-316

test-s316

omnis intellectus intelligens unum post aliud est quandoque potentia intelligens et quandoque actu: dum enim intelligit primum in actu, intelligit secundum in potentia.

s-317

test-s317

intellectus autem diuinus nunquam est in potentia sed semper actu intelligens.

s-318

test-s318

non igitur intelligit res successiue, sed omnia simul intelligit.

s-319

test-s319

huic autem ueritati testimonium sacra scriptura affert:

s-320

test-s320

dicitur enim iac. 1-17, quod apud deum non est transmutatio nec uicissitudinis obumbratio.

s-321

test-s321

quod cognitio dei non est habitualis.

s-322

test-s322

ex hoc autem apparet quod in deo non est habitualis cognitio.

s-323

test-s323

in quibuscumque enim est habitualis cognitio, non omnia simul cognoscuntur, sed dum quaedam cognoscuntur actu, alia cognoscuntur habitu.

s-324

test-s324

deus autem omnia simul actu intelligit, ut probatum est.

s-325

test-s325

non est igitur in eo habitualis cognitio.

s-326

test-s326

praeterea.

s-327

test-s327

habens habitum et non considerans est quodammodo in potentia, aliter tamen quam ante intelligere.

s-328

test-s328

ostensum est autem quod intellectus diuinus nullo modo est in potentia.

s-329

test-s329

nullo igitur modo est in ipso habitualis cognitio.

s-330

test-s330

adhuc.

s-331

test-s331

omnis intellectus habitualiter aliquid cognoscentis est aliud eius essentia quam sua operatio intellectualis, quae est ipsa consideratio:

s-332

test-s332

intellectui enim habitualiter cognoscenti deest sua operatio; non autem eius essentia deesse ei potest.

s-333

test-s333

in deo autem sua essentia est sua operatio, ut supra ostensum est.

s-334

test-s334

non est igitur in eius intellectu habitualis cognitio.

s-335

test-s335

item.

s-336

test-s336

intellectus habitualiter tantum cognoscens non est in sua ultima perfectione:

s-337

test-s337

unde nec felicitas, quae est optimum, ponitur secundum habitum, sed secundum actum.

s-338

test-s338

si igitur deus est habitualiter cognoscens per suam substantiam, secundum suam substantiam consideratus non erit uniuersaliter perfectus.

s-339

test-s339

cuius contrarium ostensum est supra.

s-340

test-s340

amplius.

s-341

test-s341

ostensum est quod ipse est intelligens per essentiam suam, non autem per aliquas species intelligibiles essentiae superadditas.

s-342

test-s342

omnis autem intellectus in habitu per aliquas species intelligit:

s-343

test-s343

nam habitus uel est habilitatio quaedam intellectus ad recipiendum species intelligibiles quibus actu fiat intelligens; uel est ordinata aggregatio ipsarum specierum existentium in intellectu non secundum completum actum, sed medio modo inter potentiam et actum.

s-344

test-s344

non est igitur in ipso habitualis scientia.

s-345

test-s345

praeterea.

s-346

test-s346

habitus quaedam qualitas est.

s-347

test-s347

deo autem non potest nec qualitas nec aliquod accidens accidere, ut supra probatum est.

s-348

test-s348

non igitur deo competit habitualis cognitio.

s-349

test-s349

quia uero dispositio qua quis est habitu tantum considerans aut uolens uel agens assimilatur dispositioni dormientis, hinc est quod dauid, ut habitualem dispositionem a deo remoueret, dicit:

s-350

test-s350

ecce, non dormitauit neque dormiet qui custodit israel.

s-351

test-s351

hinc etiam est quod eccli. 23-28 dicitur:

s-352

test-s352

oculi domini multo sunt lucidiores super solem:

s-353

test-s353

nam sol semper est in actu lucendi.

s-354

test-s354

quod cognitio dei non est discursiua.

s-355

test-s355

ex hoc autem ulterius habetur quod diuina consideratio non est ratiocinatiua uel discursiua.

s-356

test-s356

tunc enim ratiocinatiua est nostra consideratio quando ab uno considerato in aliud transimus, sicut syllogizando a principiis in conclusiones.

s-357

test-s357

non enim ex hoc aliquis ratiocinatur uel discurrit quod inspicit qualiter conclusio ex praemissis sequatur, simul utrumque considerans:

s-358

test-s358

hoc enim contingit non argumentando, sed argumenta iudicando; sicut nec cognitio materialis est ex hoc quod materialia diiudicat.

s-359

test-s359

ostensum est autem quod deus non considerat unum post aliud quasi successiue, sed simul omnia.

s-360

test-s360

non ergo eius cognitio est ratiocinatiua uel discursiua: quamuis omnem discursum et ratiocinationem cognoscat.

s-361

test-s361

item.

s-362

test-s362

omnis ratiocinans alia consideratione intuetur principia et conclusionem:

s-363

test-s363

non enim oporteret, consideratis principiis, ad conclusionem procedere, si ex hoc ipso quod principia considerantur conclusiones etiam considerarentur.

s-364

test-s364

deus autem cognoscit omnia operatione una, quae est sua essentia, ut supra probatum est.

s-365

test-s365

non est igitur sua cognitio ratiocinatiua.

s-366

test-s366

praeterea.

s-367

test-s367

omnis ratiocinatiua cognitio habet aliquid de potentia et aliquid de actu:

s-368

test-s368

nam conclusiones in principiis sunt in potentia.

s-369

test-s369

in diuino autem intellectu potentia locum non habet, ut supra ostensum est.

s-370

test-s370

non est igitur eius intellectus discursiuus.

s-371

test-s371

amplius.

s-372

test-s372

in omni scientia discursiua oportet aliquid esse causatum:

s-373

test-s373

nam principia sunt quodammodo causa efficiens conclusionis;

s-374

test-s374

unde et demonstratio dicitur syllogismus faciens scire.

s-375

test-s375

in diuina autem scientia nihil potest esse causatum: cum sit ipse deus, ut ex superioribus patet.

s-376

test-s376

dei igitur scientia non potest esse discursiua.

s-377

test-s377

adhuc.

s-378

test-s378

ea quae naturaliter cognoscuntur, absque ratiocinatione nobis sunt nota: sicut patet de primis principiis.

s-379

test-s379

sed in deo non potest esse cognitio nisi naturalis, immo nisi essentialis:

s-380

test-s380

sua enim scientia est sua essentia, ut supra probatum est.

s-381

test-s381

dei igitur cognitio non est ratiocinatiua.

s-382

test-s382

praeterea.

s-383

test-s383

omnem motum necesse est reduci in primum mouens quod est mouens tantum et non motum.

s-384

test-s384

illud igitur a quo est prima origo motus, oportet omnino esse mouens non motum.

s-385

test-s385

hoc autem est intellectus diuinus, ut supra ostensum est.

s-386

test-s386

oportet igitur intellectum diuinum omnino esse mouentem non motum.

s-387

test-s387

ratiocinatio autem est quidam motus intellectus transeuntis ab uno in aliud.

s-388

test-s388

non est igitur diuinus intellectus ratiocinatiuus.

s-389

test-s389

item.

s-390

test-s390

quod est supremum in nobis est inferius eo quod in deo est:

s-391

test-s391

nam inferius non attingit superius nisi in sui summo.

s-392

test-s392

supremum autem in nostra cognitione est, non ratio, sed intellectus, qui est rationis origo.

s-393

test-s393

dei igitur cognitio non est ratiocinatiua, sed intellectualis tantum.

s-394

test-s394

amplius.

s-395

test-s395

a deo omnis defectus remouendus est: eo quod ipse est simpliciter perfectus, ut supra ostensum est.

s-396

test-s396

sed ex imperfectione intellectualis naturae prouenit ratiocinatiua cognitio.

s-397

test-s397

nam quod per aliud cognoscitur minus est notum eo quod per se cognoscitur; nec ad id quod per aliud est notum natura cognoscentis sufficit sine eo per quod fit notum.

s-398

test-s398

in cognitione autem ratiocinatiua fit aliquid notum per aliud:

s-399

test-s399

quod autem intellectualiter cognoscitur per se est notum, et ad ipsum cognoscendum natura cognoscentis sufficit absque exteriori medio.

s-400

test-s400

unde manifestum est quod defectiuus quidam intellectus est ratio.